Folia Philosophica 30

Folia Philosophica 30

NR 2991

Folia Philosophica 30 pod redakcją Piotra Łaciaka Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2012

Redaktor serii: Filozofia Andrzej Kiepas Redaktor naczelny Piotr Łaciak Rada Redakcyjna Andrzej J. Noras (historia filozofii), Dariusz Kubok (ontologia), Tomasz Kubalica (epistemologia), Danuta Ślęczek-Czakon (etyka), Maria Popczyk (estetyka), Wojciech Kaute (filozofia polityki), Krzysztof Szymanek (logika) Sekretarze: Aleksander R. Bańka, Agnieszka Wesołowska Rada Programowa Heinrich Badura (Wiedeń), Gerhard Banse (Karlsruhe), Józef Bańka (Katowice), Ľubomír Belás (Prešov), Stanisław Borzym (Warszawa), Czesław Głombik (Katowice), Jan Hartman (Kraków), Adam Jonkisz (Bielsko-Biała), Andrzej Kiepas (Katowice), Jerzy Kopania (Białystok), Nicanor Ursua Lezaun (San Sebastian), Iwona Lorenc (Warszawa), Leon Miodoński (Wrocław), Robert Piłat (Warszawa), Jan Štěpán (Olomouc), Stefan Symotiuk (Lublin), Jan Zouhar (Brno) Zespół Recenzentów Iwona Alechnowicz-Skrzypek, Bolesław Andrzejewski, Agnieszka Kijewska, Jan Krokos, Radosław Kuliniak, Anna Latawiec, Vladimír Leško, Andrzej Lorenz, Marek Maciejczak, Artur Mordka, Marek Papuziński, Zlatica Plašienková, Jacek Rąb, Tadeusz Szubka, Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski, Kazimierz Wolsza Publikacja będzie dostępna po wyczerpaniu nakładu w wersji internetowej: Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com Śląska Biblioteka Cyfrowa www.sbc.org.pl Instytut Filozofii Uniwersytetu Śląskiego www.folia.philosophica.us.edu.pl

Spis treści Przekłady Vladimír Leško: Fenomenologia a dzieje filozofii (tłum. Dariusz Bęben) 15 Studia z historii filozofii starożytnej i średniowiecznej Agnieszka Woszczyk: Własności monady i diady w Theologumena arithmeticae przypisywanych Jamblichowiz Chalkis.... 37 Jacek Surzyn: Szkotowy projekt nauki transcendentalnej.... 49 Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse przedstawiciel naukowego środowiska krakowskiego w pierwszej połowie XV wieku.... 69 Maciej Stanek: Kategoria relacji w rozumieniu Benedykta Hessego. 89 Monika Mansfeld: Komentarze metafizyczne Jana Burydana stan badań................... 105 Epistemologia Piotr Łaciak: Anonimowość transcendentalnej subiektywności a koncepcja filozofii jako ścisłej nauki.......... 125 Agnieszka Wesołowska: Transcendentalna epoché a problem przemiany Ja................... 153 Tomasz Kubalica: Gerolda Praussa krytyka poznania jako odbicia. 173

6 Spis treści Filozofia i logika Józef Bańka: Czy recentywizm może wystąpić jako horyzont spełnienia logiki nieskończenie wielowartościowej?....... 197 Szymon Makuła: Rola analizy w Tractatus logico-philosophicus Ludwiga Wittgensteina............. 221 Krzysztof A. Wieczorek: Logiczne i empiryczne równie pochyłe.. 239 Krzysztof Szymanek: O teoriach spiskowych........ 259 Filozofia kultury Dariusz Bęben: Kilka uwag o Logosie, czyli filozofia kultury jako filozofia pierwsza............... 285 Weronika Chabińska: Mit jako kluczowy element kulturowy filozofii Friedricha W.J. Schellinga............ 303 Recenzje Dariusz Kubok: Sokratycy przed Sokratesem........ 331 Jacek Surzyn: Jan Duns Szkot, prekursor koncepcji intuicji... 337 Marta Ples-Bęben: Poznać to, co ukryte.......... 343 Marek Wójtowicz: W poszukiwaniu sensu śmierci...... 347 Agnieszka Wesołowska: Transcendentalizm a twórczość Tischnera. 353 Mirosław Piróg: Filozof o wielu obliczach......... 359 Noty o Autorach................. 363

Table of contents Translations Vladimír Leško: Phenomenology and the history of philosophy (trans. Dariusz Bęben)................ 15 Studies in the history of ancient and medieval philosophy Agnieszka Woszczyk: Characteristics of the monad and dyad in Theologumena arithmeticae attributed to Iamblichus Chalcidensis................... 37 Jacek Surzyn: Scotus s project of transcendental science.... 49 Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse as a representative of Cracow academic community of the first half of 15th century.... 69 Maciej Stanek: The category of relation in Benedykt Hesse... 89 Monika Mansfeld: Metaphysical commentaries by Jean Buridan the state of research.............. 105 Epistemology Piotr Łaciak: Anonymity of transcendental subjectivity and the idea of philosophy as a strict science........... 125 Agnieszka Wesołowska: Transcendental epoché and the problem of the transformation of ego............. 153

8 Table of contents Tomasz Kubalica: Gerold Prauss s critique of cognition taken as reflection.................. 173 Philosophy and Logic Józef Bańka: Can recentivism become a horizon of fulfilment of infinitely-valued logic?............... 197 Szymon Makuła: The role of analysis in Tractatus logico-philosophicus by Ludwig Wittgenstein............ 221 Krzysztof A. Wieczorek: On logical and empirical slippery slopes. 239 Krzysztof Szymanek: On conspiracy theories........ 259 Philosophy of culture Dariusz Bęben: Some remarks on Logos, or philosophy of culture as first philosophy................ 285 Weronika Chabińska: Myth as key element of Friedrich W.J. Schelling s philosophy................ 303 Reviews Dariusz Kubok: Socratics before Socrates......... 331 Jacek Surzyn: John Duns Scotus as precursor of the concept of intuition................... 337 Marta Ples: To get to know what is hidden........ 343 Marek Wójtowicz: In search of sense of death....... 347 Agnieszka Wesołowska: Transcendentalism and Tischner s work.. 353 Mirosław Piróg: Philosopher of many faces........ 359 Notes on authors................ 363

Inhaltsverzeichnis Übersetzungen Vladimír Leško: Die Phänomenologie und die Geschichte der Philosophie (Dariusz Bęben)............. 15 Studien zur Geschichte der Philosophie des Altertums und des Mittelalters Agnieszka Woszczyk: Die Eigenschaften von Monade und Dyade in dem dem Iamblich von Chalkis zugeschriebenen Werk Theologumena arithmeticae............. 37 Jacek Surzyn: Das Projekt einer transzendentalen Lehre von Johannes Duns Scotus............... 49 Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse Vertreter des wissenschaftlichen Krakauer Milieus in der ersten Hälfte des 15.Jhs..... 69 Maciej Stanek: Die Kategorie Relation nach Benedykt Hesse.. 89 Monika Mansfeld: Johannes Buridans metaphysische Kommentare Wissensstand................ 105 Epistemologie Piotr Łaciak: Die Anonymität der transzendentalen Subjektivität und die Konzeption der Philosophie als einer strengen Wissenschaft. 125 Agnieszka Wesołowska: Transzendentale Epoché und das Problem des Ich-Wandels................ 153

10 Inhaltsverzeichnis Tomasz Kubalica: Gerold Prausses Kritik der Erkenntnis als einem Abbild................... 173 Philosophie und Logik Józef Bańka: Kann der Rezentivismus ein Horizont der Verwirklichung von der unendlich vielwertigen Logik werden?.... 197 Szymon Makuła: Die Rolle der Analyse im Tractatus logico-philosophicus von Ludwig Wittgenstein......... 221 Krzysztof A. Wieczorek: Logische und empirische schiefe Ebenen. 239 Krzysztof Szymanek: Zu Verschwörungstheorien....... 259 Kulturphilosophie Dariusz Bęben: Ein paar Bemerkungen über Logos, d.h. die Philosophie der Kultur als erste Philosophie........ 285 Weronika Chabińska: Mythus als Hauptelement der Philosophie von Friedrich W.J. Schelling............. 303 Rezensionen Dariusz Kubok: Die Sokratiker vor dem Sokrates...... 331 Jacek Surzyn: Johannes Duns Scotus als Wegbereiter für die Konzeption der Intuition.............. 337 Marta Ples: Das Versteckte erfahren.......... 343 Marek Wójtowicz: In der Suche nach dem Sinn des Todes.... 347 Agnieszka Wesołowska: Der Transzendentalismus und Tischners Werke................... 353 Mirosław Piróg: Ein Philosoph mit vielen Gesichtern..... 359 Autorenverzeichnis................ 363

Szanowni Czytelnicy Mamy przyjemność oddać Państwu do rąk jubileuszowy, trzydziesty tom wydawnictwa ciągłego Folia Philosophica. Prezentowany tom zamyka nie tylko kolejny rok redakcyjnej pracy nad naszym pismem, lecz także stanowi asumpt do rozważań nad domykającym się trzydziestoleciem wydawnictwa Folia Philosophica. Prezentacja numeru jubileuszowego stanowi okoliczność sprzyjającą uwyraźnieniu ważniejszych zmian, jakie zaznaczały się w wydawniczym rozwoju pisma, którego pierwszy tom ukazał się w 1984 roku pod redakcją Józefa Bańki w ramach 14. tomu wydawnictwa ciągłego Prace z Nauk Społecznych. Status autonomicznego wydawnictwa ciągłego Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego Folia Philosophica zyskała dopiero w 1993 roku począwszy od 11. tomu i jako samodzielne wydawnictwo ukazuje się aż do dziś. W odniesieniu do zmian oraz innowacji w procedurze wydawniczej, wśród których warto wspomnieć między innymi o tym, że od 24. tomu Folia Philosophica jest w całości dostępna w formie internetowej, wskazujemy, że jeśli chodzi o obecny status oraz wysoki poziom merytoryczny naszego pisma rozstrzygającym było powołanie (również począwszy od 24. tomu) Rady Redakcyjnej, której członkowie od bieżącego tomu są zarazem redaktorami tematycznymi (w zakresie historii filozofii, ontologii, epistemologii, etyki, estetyki, filozofii polityki i logiki) oraz powołanie międzynarodowej Rady Programowej. Ukazanie się tomu jubileuszowego stanowi okazję do wyrażenia wdzięczności. Serdecznie dziękujemy w tym miejscu Autorom, zarówno z kraju, jak i z zagranicy, których twórczość stanowi o wartości naszego pisma. Nasze podziękowania składamy również wszystkim członkom Rady Programowej oraz Recenzentom, którzy zadali sobie

12 Szanowni Czytelnicy trud oceny przesyłanych im artykułów. Szczególne wyrazy wdzięczności kierujemy pod adresem Pani Małgorzaty Pogłódek (redaktora językowego), której wieloletnie zaangażowanie i praca nad językową oraz stylistyczną formą tekstów, począwszy od pierwszego tomu, znajdują wyraz w jakości oraz językowych walorach pisma. W imieniu Rady Redakcyjnej Piotr Łaciak (redaktor naczelny)

Noty o Autorach Vladimír Leško, prof. dr hab., kierownik Katedry Filozofii i Historii Filozofii na Uniwersytecie Jozefa Šafárika w Koszycach. Jest jednym z najważniejszych animatorów życia filozoficznego na Słowacji. Jego zainteresowania koncentrują się wokół refleksji nad historią filozofii, gdzie głównie wykorzystuje rozważania Hegla, Heideggera, Gadamera, Finka oraz Patočki. Jest autorem oraz redaktorem licznych monografii. Wiele z nich tłumaczono na język polski, angielski oraz czeski. Do najważniejszych publikacji należą: Filozofia dejín filozofie. Hlavné modely a výsledky (1999); Philosophy of the History of Philosophy. The Main Models and Results (2003); Filozofia dejín filozofie. Silné a slabé modely (2004); Úvod do filozofie (2007). Agnieszka Woszczyk, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jacek Surzyn, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Hanna Wojtczak, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Maciej Stanek, mgr, doktorant w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Monika Mansfeld, mgr, doktorantka w Instytucie Filozofii Uniwersytetu

364 Noty o Autorach Piotr Łaciak, prof. UŚ dr hab., profesor w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Agnieszka Wesołowska, dr, adiunkt w Zakładzie Antropologii Filozoficznej i Filozofii Cywilizacji Instytutu Filozofii Uniwersytetu Tomasz Kubalica, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Józef Bańka, prof. zw. dr hab., emerytowany profesor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szymon Makuła, mgr, doktorant w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Krzysztof A. Wieczorek, dr, adiunkt w Zakładzie Logiki i Metodologii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Krzysztof Szymanek, dr hab., adiunkt w Zakładzie Logiki i Metodologii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Dariusz Bęben, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Weronika Chabińska, mgr, doktorantka w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Dariusz Kubok, prof. UŚ dr hab., profesor w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Marek Wójtowicz, dr, adiunkt w Zakładzie Nauk o Rodzinie Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mirosław Piróg, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Marta Ples-Bęben, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu

Redaktor Małgorzata Pogłódek Projektant okładki Grzegorz Nowak Redaktor techniczny Barbara Arenhövel Korektor Danuta Stencel Skład i łamanie Edward Wilk Copyright 2012 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone ISSN 0208-6336 ISSN 1231-0913 Wydawca Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice www.wydawnictwo.us.edu.pl e-mail: wydawus@us.edu.pl Wydanie I. Nakład: 150 + 50 egz. Ark. druk. 23,0. Ark. wyd. 24,5. Papier offset. kl. III, 90 g Cena 30 zł (+ VAT) Druk i oprawa: PPHU TOTEM s.c. M. Rejnowski, J. Zamiara ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław