KARTA PRACY ZAPISKI Z LEKTURY Arkady Fiedler DYWIZJON 303 BITWA O BRYTANIĘ 1940 ROKU 1. Z jakich powodów wśród ludzi na całym świecie w lecie 1940 roku dominowały uczucia niepokoju, zwątpienia, a nawet rozpaczy? Jakie wydarzenia na to wpływały? 2. Podaj datę rozpoczęcia przez Hitlera ataku na Anglię. 3. Jaką bronią atakowali Anglię hitlerowcy? 4. Jakie trzy ważne strategicznie miejsca zdołali obronić myśliwcy alianccy? 5. Dlaczego zwycięstwo nad lotnictwem niemieckim miało tak duże znaczenie dla losów całej wojny? 6. Zacytuj słowa Winstona Churchilla, którymi wyraził swoje uznanie dla osiągnięć i bohaterstwa lotników alianckich. 1
7. Uzupełnij tabelę informacjami o polskim Dywizjonie 303 biorącym udział w bitwie o Anglię. Miejsce stacjonowania dywizjonu Liczba dni walki Nazwa dywizjonu Liczba strąconych samolotów niemieckich w całej bitwie MYŚLIWIEC 8. Jakie było główne zadanie myśliwców? 9. Myśliwiec został nazwany w utworze mózgiem w czaszce metalowego ptaka. Jak zmieniał się pilot, gdy zasiadał za sterami maszyny? 10. Jakie umiejętności polskich lotników zdecydowały o zwycięstwie nad wrogiem we wrześniu 1940 roku? PIERWSZA WALKA 11. Kto dowodził Dywizjonem 303? Jaki był jego stosunek do polskich pilotów? 2
12. Kiedy po raz pierwszy polscy lotnicy wzięli udział w walce przeciwko lotnictwu niemieckiemu? Podaj dokładną datę. 13. Opisz sytuację, w której major Kellet znalazł się w niebezpieczeństwie. 14. W jakich okolicznościach porucznik Henneberg zestrzelił Messerschmitta? KOLEŻEŃSKOŚĆ 15. Dlaczego porucznik Ferić nie zdołał zestrzelić uciekającego Messerschmitta? Co mu w tym przeszkodziło? 16. Którzy z lotników polskich eskortowali porucznika Ferićia, narażając się na niebezpieczeństwo ataku ze strony wroga? 17. Na czym polegała wyjątkowość więzów koleżeństwa lotników? A GDY KUL ZABRAKŁO 18. Która z cech polskich pilotów miała niekiedy decydujący wpływ na ich zwycięstwo? 19. W jaki sposób sierżant Karubin zdołał pokonać wroga bez amunicji? 3
RAZ NA WOZIE, RAZ POD PODWOZIEM 20. Co wzbudzało wątpliwości pułkownika Stanley a Vincenta? W jaki sposób się ich wyzbył? 21. 6 września 1940 roku piloci Dywizjonu 303 toczyli nierówną walkę z Luftwaffe. Jakich wydarzeń byli uczestnikami? Uzupełnij tabelę odpowiednimi informacjami. MAJOR ZDZISŁAW KRASNODĘBSKI PORUCZNIK WITOLD URBANOWICZ PORUCZNIK MIROSŁAW FERIĆ SIERŻANT STEFAN KARUBIN SIERŻANT KAZIMIERZ WUNSCHE 22. Jakie informacje zawierał list generała Sikorskiego skierowany do Dywizjonu 303?... 23. Kto został nowym polskim dowódcą Dywizjonu 303? TŁUSTA PRZEKĄSKA: DORNIERY, BÓL 24. Dlaczego 7 września 1940 roku został nazywany w utworze czarnym dniem Londynu i czarnym dniem dowództwa brytyjskiego myślistwa? 4
25. Zapisz dwa określenia alianckich myśliwców atakujących niemieckie Dorniery.... 26. Co zdenerwowało porucznika Urbanowicza, gdy wylądował na lotnisku położonym na wschód od Londynu? Co wówczas zrobił? 27. Jakiemu wypadkowi uległ porucznik Jan Kazimierz Daszewski po strąceniu bombowca? Opisz tę sytuację. UŚMIECH POPRZEZ KREW, CHMURA 28. W jaki sposób udało się porucznikowi Janowi Zumbachowi wyrwać z pułapki pilnujących go Messerschmittów? 29. Który z lotników chował się w chmurze przed atakiem niemieckich samolotów? NAJLICZNIEJSZE ZWYCIĘSTWO, WRÓG TAŃCZY TANIEC ŚMIERCI 30. Ile samolotów strącił Dywizjon 303 11 września 1940 roku? 31. Zapisz w punktach przebieg walk sił powietrznych aliantów z Luftwaffe prowadzonych 11 września. 5
32. Jakie czynniki zdecydowały o klęsce wyprawy niemieckich bombowców? 33. Którzy z polskich pilotów polegli w walce 11 września 1940 roku? 34. Jakie wydarzenie zostało nazwane tańcem śmierci? Kto był jego obserwatorem? SIERŻANT FRANTISZEK DZIELNY CZECH 35. W jaki sposób sierżant Józef Frantiszek trafił do Anglii? Jakie były jego losy? Zapisz je w punktach. 36. Za co czeski pilot został upomniany przez dowódcę dywizjonu, porucznika Urbanowicza? 37. Jakie działania nazwano metodą Frantiszka? 6
38. Czego najbardziej obawiał się Czech Frantiszek? 39. W jaki sposób zginął sierżant Józef Frantiszek? SZARE KORZENIE BUJNYCH KWIATÓW 40. Co zawdzięczali lotnicy obsłudze naziemnej maszyn? 41. W jaki sposób myśliwcy dziękowali mechanikom po zwycięskiej walce? 42. Jakiego metaforycznego określenia użyto w utworze, by ukazać znaczenie pracy mechaników dla zwycięskich lotów myśliwców? Zacytuj odpowiedni fragment tekstu. 43. Wymień czynności, które wykonywali mechanicy, gdy zajmowali się samolotami. 44. Dlaczego żołnierze mechanicy nie mogli otrzymać medali za swoją służbę? 7
LOTNIK BEZ LĘKU I SKAZY 45. Kim był porucznik Witold Urbanowicz? Czym wyróżniał się spośród innych polskich lotników? Dlaczego Anglicy tak bardzo zabiegali, by mieć go w dowództwie RAF-u? Zgromadź informacje na jego temat. PORUCZNIK WITOLD URBANOWICZ MIT MESSERSCHMITTA 110, PODSTĘPY 46. W jaki sposób hitlerowcy stworzyli mit Messerschmitta 110 jako samolotu niezniszczalnego? 47. W jakim szyku utrudniającym aliantom atakowanie leciały Messerschmitty 110? 48. Opisz walkę powietrzną, podczas której obalono mit Messerschmitta 110. Który z polskich pilotów się do tego przyczynił? 49. Jaki podstęp stosowali piloci Messerschmittów, by zniszczyć ścigające ich samoloty alianckie? 8
LOSY SIĘ WAŻĄ, LOSY SIĘ ROZSTRZYGNĘŁY 50. Który dzień września był dniem decydującym o losach całej bitwy? 51. Uzupełnij tabelę informacjami o rozstrzygającej bitwie powietrznej między aliantami i hitlerowcami. DZIAŁANIA LUFTWAFFE REAKCJA DOWÓDZTWA BRYTYJSKIEGO Godz. 9.00 Pierwsze klucze Messerschmittów Godz. 11.00 Pojawienie się nowych Messerschmittów Wyprawa niemieckich bombowców (okolice Dover) Atak ponad 150 nowych maszyn niemieckich, w tym bombowców Ok. godz. 15.00 Kolejny atak 60 niemieckich bombowców i 100 Messerschmittów ZACZYNAMY POZNAWAĆ POLAKÓW 52. Ilu myśliwców zdołało odeprzeć atak hitlerowców 15 września 1940 roku? 53. W jaki sposób męstwo polskich lotników opisywał publicysta, George Saunders? 9
54. Jakie mylne wyobrażenia o Polakach obalił udział polskich pilotów w bitwie o Brytanię? 55. Czego mogliby zażądać polscy lotnicy za swój wkład w obronę Anglii? PYTANIA, SPOSTRZEŻENIA, WĄTPLIWOŚCI, REFLEKSJE... 10