F 1
IS Z A W A R T O Ś C I TE C ZK I 1/2. Dokumenly (sensu slrlclo) dolyczące osoby relalora ------ 1/3. Inne nłalerialy dokumentacyjne dolyczące osoby relalora ------ II. Malerialy uzupełniające relację ^ 111/1 - Malerialy dolyczące rodziny relalora -. III/2 - Malerialy dolyczące ogólnie okresu sprzed 1039 r. lli/3 - Malerialy dolyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) 111/4 - Malerialy dolyczące ogólnie okresu po 1945 ----------- Ill/S - inne..:------- IV. Korespondencja V. Nazwiskowe kady informacyjne / (} VI Folouralie 2
3 1
Tadeusz Pawlak By dgoszcz, d, 1 4 grudn* a *986r Wielce Szanowna paniprofesor! t - \ Bardzo przepraszam, że ośmielam się pisać niniejszy u. lis t z życzeniami świ ateczny~mi i z podziękowaniem za organiz.ację wspaniałej uroczy-stości w dniu 11 listopada br w Toruniu w kościele flaj-św. marli Panny uroczy stej mszy św, ( za ojczyznę) któ-ra odprawił i kazanie wygłosił Jego Ekselencja Ksiądz Biskup Przykucki.\Garstka by-ły-ch żółnierzy Pomorskiego Okręgu Armii Krajowej przeżyła wzruszający moment poświęcenia tablicy upam-ię-tnia j acy :'ł Pomorski Okręg Armii Krajowej *f Dotychczas zbrój nf czynja bv_ ły. ch żółnierzy Pomorskiego Okręgu Armii Krajowej były i sa biała plama w najnowdzej historii naszego narodu, ;Vydano pare pozycji książkowych na ten temat ale nie sa one oparte na archiwaliach a ty-lko na relacjach które nie zawsze SA obiektywne i zgodne z prawda, \ Jestem z wykształcenia wyższego)prawnikiem i ekonomista a z zamiłowania history_kiem* Ja osobiście byłem w posiadaniu oryginalnych dokumentów rozkazów i relacji t>sób mi dobrze znanych lecz niestety na skutek rewizji, dokumenty te zostały.mi zabrane i już nigffy ich nie odzyskałem^ Wielu aktualny--ch -żółnierzy AK na Pomorzu już nie żyjeynie stanowili w poszczególny«-ch insp_jektqratach i Okrę-gu doeódczej kadry i z tego tytułu nie moga wiedzieć o po'szc'zególny<~ch działaniach wywiadu, vontr-wywiadu, dywersji, i ruchach oddziałów partyzanckich. Brałem udział w wojnie obronnej w 1939r jako ofice? 62 pułku piechoty ' uzieci Bydgoszcz? / przebyr-łem cała drogę bojowa włócznie z obrona Warszawy gdzie dwukrotnie bydłem ranny i kontuzjowany w głowę i kręgosłup. Posiadam ory~ginalne dowody lekarskie polskie i niemieckie. Po podleczeniu udałem się wraz z innymi oficerami i podchorążymi przez Słowację, Wę-gry,.Jugosławię do Francji 4
c i i gdzie zostałem skierowany do Samodzielnej Bryg ady Strzelców Podhalańskich pod dowództwem gen, bryg, Bohusz- Szyszko,- W stopniu porucznika, bra-łem udział w bitwie o Narwik. ro przerzuceniu brygady do Francji i po klęsce Francji-, brygada uległa rozproszeniu. Cześć udało przedostaó się.do Anglii lub do Afry-ki, ja natomiast z wi kszością żołnierzy i oficeró-w zostałem aresztowany przez Niemców i zostałem osadzony w Moabicie w Berlinie, Miałem rozprawę przed wojskowym &ndem Wojennymch i zostałem skierowany do Stuttowa k, Gdańska wraz 1 innymi oftcerami i,żółnierzymi ' zamast do oflagu jak mówi Poj&feijŁ konwencja łia ska. Po dwóch i pół mieęi e-cznypfw Stuthof ir w rp'i?*tkę uciekliśmy z obozu Tu nawiązaliśmy kontakt 'rzez ludzi z Gryfu nawi *zaliśmy i ukrywaliśmy się nad jeziorem tfdydze. z ogganizacja Gryf Pomorski, _k \ y», _ ' 1 1 *, *.. * K z Inspektoratem Bydgoszcz a następnie Toruńskim, nici konsp-iracy jne Przy-sięge J złożyłem j,ak się później okazało wobec kpt. Chylińskiego, Spoczatku em w wywiadzie, na ró-żnych stanowiskach, potem /., J łjącznim^m. z oddziałem* Partyzanckim Graba oomicdzy Inspektoratem a pewniej Okręgiem, W zależności od wpadek poszczególny ch żół ierzy AK zmieniałby si zadania i funkcje. Przeprowadzałem z kolegami na kolejach i w Łuftmunie k, Bydgoszczy (^ninieważ ' - by-ło zapotrzebowanie na rożnego rodzaju amunicję i troty-1) P^od koniec r zostałem skierowany do Warszawy na przeszkolenie dywersyjne które zakończy-ło się w m-cu luty a 194.,r Okt~droga przy_ byłem na Pomorze i otrzymałem nominację na szefa Kedywu Okręgu Pomorskiego - jako jedynostka śsiśle tajna i wydzielona, Wm-cu maju I943r został aresztowany p_rzez uestapo płk, Eudolf ustry-chamski, ja nastmoaist zostałem.aresztowany dnia 16 czerwce. ^9^ z >ilku innymi członka mi AF Faźdy z nas posiadał dobrze opracowana legend^ i w śledztwie. się odważnik broniliś-my, Zostaliśmy skazami na pobyt w/bbozfch $.. Nt. koncentracyjnych. K o ń c z ą c ży_czę Szsn. r ąni Profc or zdrowia błogosławieństwa i opieki rani Jasnogórskiejzawsze oddany Tadeusz Pawlak ' tr Ti a 4 5
f. I 6
FUNDACJA ARCHIWUM I MUZEUM POMORSKIE ARMII KRAJOWEJ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK BIURO FUNDACJI 87-100 TORUŃ UL. PODMURNA 93 TEL. (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/ak, e-mail: AK@um.torun.pl, fapak@wp.pl KONTO: WIELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU - NR RACHUNKU 82 1090 1506 0000 0000 5002 0244 Toruń, 28 VII 2008 Pan Adam Pawlak 85-359 Bydgoszcz Szanowny Panie! W imieniu Zarządu Fundacji dziękuję za przekazanie do naszej biblioteki historycznych opracowań, które stanowią dla nas cenny nabytek. Szczegółowy wykaz wkrótce prześlemy. Byłabym zobowiązana, gdyby podał mi Pan nr i rok Dziennika Wieczornego, w którym został opublikowany artykuł pt. Tajne szyfry. Z powodu urlopu nie miałam okazji Pana poznać. Dziękuję za uzupełnienie dokumentacji dotyczącej walki Rodziców Pana z okupantem. W naszym Archiwum w dziale tzw. Pomorza znajdują się akta osobowe śp. Płoszyńskiej Sabiny zam. Pawlak ps. Halina ( sygn.k: 576/576 Pom.) i śp. Pawlaka Tadeusza ps. Korab - Szary ( sygn. M: 117/726 Pom. ). Obecnie przystępuję do redakcji cz. 7 Słownika biograficznego konspiracji pomorskiej 1939-1945, w którym chciałabym umieścić biogramy Rodziców Pana i bardzo zależałoby mi na uzupełnieniu faktów z życia zarówno śp. Sabiny jak i śp. Tadeusza. Braki do biogramu śp. Sabiny: 1. zawód rodziców, ewentualne informacje o ich aktywności społecznej i zawodowej 7
F U N D A C J A ARCHIWUM I MUZEUM POMORSKIE ARMII KRAJOWEJ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK BIURO FUNDACJI 87-100 TORUŃ UL. PODMURNA 93 TEL. (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/ak, e-mail: AK@um.torun.pl, fapak@wp.pl KONTO: WIELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU - NR RACHUNKU 82 1090 1506 0000 0000 5002 0244 3.czy przed 1939 posiadała przygotowanie do obrony kraju, 2. okres pookupacyjny : krótki życiorys z uwzględnieniem dalszego kształcenia się, pracy zawodowej i działalności społecznej, miejsca pracy, data przejścia na emeryturę; data zawarcia związku małżeńskiego, imiona dzieci ; posiadane odznaczenia za udział w walce z okupantem i pracę zawodową; dokładna data śmierci i miejsce spoczynku. Biogram śp. Tadeusza : w załączeniu pozwalam sobie przesłać kserokopię listu śp. Tadeusza z 14 XII 1986, w którym Zmarły napisał o swojej działalności w konspiracji. Jednak do biogramu potrzebne są także informacje na temat pochodzenia i rodziny. Przesyłam więc schemat relacji i proszę, aby był Pan tak uprzejmy i uzupełnił życiorys śp. Tadeusza według wymienionych punktów. W Słowniku... umieszczamy fotografie. W swoich zbiorach nie posiadamy zdjęcia śp. Pawlaka Tadeusza. Czy mogę o nie prosić? Przepraszam za tak długą listę wymagań. Będę zobowiązana za pomoc. ł Łączę pozdrowienia i wyrazy szacunku. r ^ f) Z poważaniem...... Elżbieta Skerska dokumentalistka 8
7,c/ru t* q L\a Dar książkowy przekazany przez p. Adama Pawlaka z Bydgoszczy dla Fundacji zawiera następujące pozycje:. ^Vvwve. KJoWt^-O. I. II. Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (70) Warszawa 1974 (75) Warszawa 1976 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1-2 (72), Warszawa 1975 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (45) Warszawa 1968 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (66) Warszawa 1973 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (37) Warszawa 1966 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (47) Warszawa 1968 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (44) Warszawa 1967 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (18) Warszawa 1961 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (90) Warszawa 1979 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (76) Warszawa 1976 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (63) Warszawa 1972 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1, (54) Warszawa 1970 (62) Warszawa 1972 (68) Warszawa 1974 (61) Warszawa 1972 (73) Warszawa 1975 (52) Warszawa 1970 (12) Warszawa 1959 (65) Warszawa 1973 (8), Warszawa 1958 (26) Warszawa 1962 (17) Warszawa 1960 (10) Warszawa 1959 (53) Warszawa 1970 (46) Warszawa 1968 (15) Warszawa 1960 (67) Warszawa 1973 (77) Warszawa 1976 (48) Warszawa 1968 Warszawa 1957 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (57) Warszawa 1971 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (94) Warszawa 1980 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (58) Warszawa 1971 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (69) Warszawa 1974 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (55) Warszawa 1970 Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (24) Warszawa 1962 Wojskowy Przegląd Historyczny N r 1 (56) Warszawa 1971 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr VI, 1951 (3 egz.) Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr VIII, 1956 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr IX, 1957 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XXIV, 1972 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XIII, 1960 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce N r XII, 1960 9
Towarzystwa Lekarskiego. Poświęcony zagadnieniom lekarskim okresu okupacj niemieckiej, Nr 1, 1987 10
niemieckiej, Nr 1, 1976 niemieckiej. Nr 1, 1973 niemieckiej, Nr 1, 1967 niemieckiej, Nr 1, 1964 niemieckiej, Nr 1, 1966 niemieckiej. Nr la, 1963 niemieckiej. Nr 1, 1972 niemieckiej, Nr 1, 1970 niemieckiej, Nr 1, 1968 niemieckiej. Nr 1, 1965 niemieckiej, Nr la, 1961 niemieckiej. Nr 1, 1984 niemieckiej, Nr 1, 1985 niemieckiej. Nr 1, 1978 niemieckiej, Nr 1, 1980 niemieckiej. Nr 1, 1983 niemieckiej, Nr 1, 1979 11
niemieckiej, Nr 1, 1976 niemieckiej, Nr 1, 1973 niemieckiej, Nr 1, 1967 niemieckiej, Nr 1, 1964 niemieckiej, Nr 1, 1966 niemieckiej, Nr la, 1963 niemieckiej. Nr 1, 1972 niemieckiej, Nr 1, 1970 niemieckiej, Nr 1, 1968 niemieckiej, Nr 1, 1965 niemieckiej, Nr la, 1961 niemieckiej. Nr 1, 1984 niemieckiej, Nr 1, 1985 niemieckiej, Nr 1, 1978 niemieckiej, Nr 1, 1980 niemieckiej, Nr 1, 1983 niemieckiej, Nr 1, 1979 12
Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XI, 1960 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr X, 1958 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr IX, 1957 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr VIII, 1956 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XXIII, 1971 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XXI, 1970 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XXII, 1971 III. Documenta Occupationis Tentonicae. Memoriał pt. Die Bedentung das Polen - problems fur die Rustugswirtschaft Oberschłesiens. Nędza Robotnika Polskiego, oprać, dr K. M. Pospieszalski, wyd. Instytut Zachodni, z. I, Poznań 1945 Documenta Ocupationis. Hitlerowskie Prawo Okupacyjne w Polsce. Wybór dokumentów, cz. I, Ziemie Wcielone, wyd. Instytut Zachodni, z. V, Poznań 1952 IV. Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 4, 1960 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 3, 1958 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 2, 1958 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 1, 1957 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 7, 1963 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 6, 1962 Hefte von Auschwitz, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, N r 3, 1960 V. niemieckiej, Nr 1-3, 1982 niemieckiej, Nr 1, 1981 niemieckiej, Nr 1, 1975 niemieckiej. Nr 1, 1969 niemieckiej, Nr la, 1962 niemieckiej, Nr 1, 1977 niemieckiej, Nr 1, 1971 niemieckiej. Nr 1, 1974 13
i Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XI, 1960 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr X, 1958 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr IX, 1957 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr VIII, 1956 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XXIII, 1971 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XXI, 1970 Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Nr XXII, 1971 III. Documenta Occupationis Tentonicae. Memoriał pt. Die Bedentung das Polen - problems fur die Rustugswirtschaft Oberschlesiens. Nędza Robotnika Polskiego, oprać, dr K. M. Pospieszalski, wyd. Instytut Zachodni, z. I, Poznań 1945 Documenta Ocupationis. Hitlerowskie Prawo Okupacyjne w Polsce. Wybór dokumentów, cz. I, Ziemie Wcielone, wyd. Instytut Zachodni, z. V, Poznań 1952 IV. Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 4, 1960 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 3, 1958 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 2, 1958 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 1, 1957 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 7, 1963 Zeszyty Oświęcimskie, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 6, 1962 Hefte von Auschwitz, wyd. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Nr 3, 1960 V. niemieckiej, Nr 1-3, 1982 niemieckiej, Nr 1, 1981 niemieckiej, Nr 1, 1975 niemieckiej. Nr 1, 1969 niemieckiej, Nr la, 1962 niemieckiej, Nr 1, 1977 niemieckiej, Nr 1, 1971 niemieckiej, Nr 1, 1974 14
15
f 16
17
' \ 18
( 19
f 20
ę PAWLAK TADEUSZ BYDGOSZCZ AK Członek AK. W swej relacji informuje/ że: "na pewien czas na polecenie "Andrzeja" wstąpiłem z całym swoim oddziałem w sile i6 ludzi do "Gryfa Pomorskiego", aby poznać spreawność konspiracyjną oraz wartość bojową i moralną dołów "Gryfa". I trzeba stwierdzić, że była patriotyczna i dzielna w walce (...) wiedząc, że nie osiągniemy celu połączenia "Gryfa Pomorskiego" z Armią Krajową wystąpiliśmy z "Gryfa" na rozkaz dowódcy Bydgoskiego Okręgu Armii Krajowej. Sr,: K.Steyer, TOW Gryf Pom,, [w;] Walka podziemna,., s. 338. MGr'95 21
X 22
' 23
o 24
S c U i r l a J b O ą c b 25
1 26
- ; -, -. 27
N 28