Wdrażanie Kodeksów Sieci i Wytycznych informacje ogólne i uwarunkowania formalno-prawne Spotkanie z uczestnikami rynku Jakub Guzikowski, PSE S.A. Konstancin-Jeziorna, 05.07.2017
Agenda 1. Informacje ogólne, podstawy prawne 2. Podział Kodeksów Sieci 3. Procedura ustanawiania Kodeksów Sieci 4. Zakres przedmiotowy poszczególnych Kodeksów Sieci 5. Wdrażanie Kodeksów Sieci 6. Kodeksy Przyłączeniowe zakres podmiotowy; odstępstwa 7. Wydawanie przez ENTSO-E niewiążących wytycznych do przyłączeniowych Kodeksów Sieci 8. Monitorowanie wdrożenia przez ACER 9. Strona internetowa PSE dotycząca wdrażania Kodeksów Sieci 2
Informacje ogólne, podstawy prawne (1) Kodeksy Sieci i Wytyczne są środkami stosowanymi na gruncie prawa Unii Europejskiej w celu budowy wspólnego, jednolitego rynku energii elektrycznej na terenie Wspólnoty. Kodeksy Sieci i Wytyczne zwane będą dalej zbiorczo Kodeksami Sieci, chyba że zostanie wyraźnie zaznaczone, że zagadnienie odnosi się wyłącznie do Kodeksów Sieci albo wyłącznie do Wytycznych. Kodeksy Sieci są opracowywane dla kwestii transgranicznych związanych z siecią, kwestii integracji rynku, głównie poprzez eliminację barier technicznych, a ponadto określają zasady funkcjonowania i zarządzania systemami energetycznymi. Kodeksy Sieci wprowadzane są do porządku prawnego jako rozporządzenia UE, w związku z czym mają pierwszeństwo stosowania w przypadku kolizji pomiędzy przepisami rozporządzenia i przepisami krajowych aktów prawnych. Wynika z tego konieczność dostosowania prawa krajowego i krajowych dokumentów regulujących takie same zagadnienia (np. rozporządzenia, instrukcje ruchu) w celu zapewnienia zgodności z unijnymi Kodeksami Sieci. W części Kodeksów pojawiają się fakultatywne działania legislacyjne, jakie mogą zostać podjęte na poziomie Państwa Członkowskiego w celu uwzględnienia specyfiki krajowej w procesie wdrażania Kodeksów Sieci. 3
Informacje ogólne, podstawy prawne (2) Podstawy prawne przyjęcia Kodeksów Sieci: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 714/2009 z dnia 13 lipca 2009r. w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1228/2003 (Dz.Urz.UE L 211 z 14.08.2009, z póź. zm.), zwane dalej Rozporządzeniem 714 ; art. 6 ust. 11 Rozporządzenia 714 - Kodeksy Sieci (RfG, HVDC, DCC, ER) art. 18 Rozporządzenia 714 - Wytyczne (CACM, FCA, SO GL, EB) Zarówno Kodeksy Sieci, jak i Wytyczne mają taką samą formę prawną, tj. są aktami prawnymi Unii w formie rozporządzeń Komisji, pomimo różnych podstaw prawnych przyjęcia. Różnica pomiędzy Kodeksami Sieci a Wytycznymi polega na tym, że: przyjmowane są w różnych procedurach, w przypadku Wytycznych Państwo Członkowskie ma możliwość wprowadzenia bardziej szczegółowych przepisów niż określone w Rozporządzeniu 714, w praktyce Wytyczne określają zakres kwestii, które muszą być opracowane przez wszystkich OSP/ wszystkich OSP z danego regionu, natomiast Kodeksy Sieci ustanawiają przynajmniej częściowo konkretne wymagania, które muszą być bezpośrednio stosowane. 4
Podział Kodeksów Sieci (1) 1. Kodeksy Rynkowe: a) CACM Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/1222 z dnia 24 lipca 2015 r. ustanawiające wytyczne dotyczące alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi; b) FCA Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/1719 z dnia 26 września 2016 r. ustanawiające wytyczne dotyczące długoterminowej alokacji zdolności przesyłowych; c) EB - Projekt rozporządzenia Electricity Balancing Wytyczne w zakresie bilansowania. Projekt przyjęty przez Państwa Członkowskie w dniu 16 marca 2017 r. w procesie komitologii. 2. Kodeksy Przyłączeniowe: a) RfG - Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/631 z dnia 14 kwietnia 2016 r. ustanawiające kodeks sieci dotyczący wymogów w zakresie przyłączenia jednostek wytwórczych do sieci; b) DCC - Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/1388 z dnia 17 sierpnia 2016 r. ustanawiające kodeks sieci dotyczący przyłączenia odbioru; c) HVDC - Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/1447 z dnia 26 sierpnia 2016 r. ustanawiające kodeks sieci określający wymogi dotyczące przyłączenia do sieci systemów wysokiego napięcia prądu stałego oraz modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego. 5
Podział Kodeksów Sieci (2) 3. Kodeksy Operacyjne: a) SO GL - Projekt Rozporządzenia Komisji ustanawiający wytyczne dotyczące pracy systemu przesyłowego energii elektrycznej. Projekt tego rozporządzenia powstał z połączenia projektów: Operational Security (NC OS) - w zakresie bezpieczeństwa pracy systemu/ bezpieczeństwa ruchowego, Operational Planning & Scheduling (OP&S NC) - w zakresie planowania pracy sieci / planowania operacyjnego i Load-Frquency Control & Reserves (LFC&R NC) - w zakresie regulacji częstotliwości i mocy oraz rezerw regulacyjnych. Projekt został przyjęty przez Państwa Członkowskie w dniu 4 maja 2016 roku w procesie komitologii; b) NC ER - Projekt Rozporządzenia Komisji ustanawiający kodeks sieci dotyczący stanu zagrożenia i stanu odbudowy systemów elektroenergetycznych - Emergency & Restoration. Projekt został przyjęty przez Państwa Członkowskie w dniu 24 października 2016 roku w procesie komitologii. 6
Procedura ustanawiania Kodeksów Sieci (1) Komisja zwraca się do ACER o opracowanie niewiążących wytycznych ramowych ACER publikuje niewiążące Wytyczne Ramowe W terminie określonym przez Komisję, nie dłuższym niż 6 miesięcy Termin może być wydłużony na wniosek ACER Podlegają procesowi publicznej konsultacji co najmniej 2 miesiące Komisja zwraca się do ENTSO-E o przedłożenie ACER Kodeksu Sieci zgodnego z wytycznymi ramowymi Jeśli Komisja uzna, że Wytyczne Ramowe zostały nieprawidłowo przygotowane, może zwrócić się do ACER o ponowne ich przygotowanie ENTSO-E opracowuje Kodeks Sieci i przekazuje go ACER W terminie określonym przez Komisję, nie dłuższym niż 12 miesięcy Kodeks musi być spójny z Wytycznymi Ramowymi 7
Procedura ustanawiania Kodeksów Sieci (2) ACER przedstawia uzasadnioną opinię dotyczącą Kodeksu Sieci W terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania Kodeksu Sieci od ENTSO-E Może w tym czasie przeprowadzać publiczne konsultacje ENTSO-E może zmienić Kodeks Sieci w świetle opinii ACER ENTSO-E ponownie przekazuje do ACER Kodeks Sieci, w którym może nanieść odpowiednie zmiany ACER przekazuje Kodeks Sieci do Komisji, zalecając jego przyjęcie Przed skierowaniem Kodeksu Sieci do procedury komitetowej Komisja może nanieść zmiany do przekazanego przez ACER Kodeksu Sieci Kodeksy Sieci podlegają procedurze komitologii Procedura akceptacji przez Państwa Członkowskie Również Wytyczne, które opracowywane przez Komisję, podlegają procedurze komitologii Komisja publikuje treść Rozporządzenia ustanawiającego Kodeks Sieci w Dzienniku Urzędowym UE, nadając mu tym samym moc prawną 8
1. Wdrażanie Kodeksów Sieci (1) Kodeksy Sieci jako rozporządzenia, z uwagi na ich bezpośrednią stosowalność, od momentu wejścia w życie, stanowią część prawa krajowego i są stosowane bezpośrednio, bez potrzeby transpozycji do prawa krajowego. Ustanowienie jakichkolwiek aktów prawa krajowego, które powtarzałyby uregulowania zawarte w Kodeksach sieci, oznaczałoby per se naruszenie prawa unijnego, ponieważ ograniczałoby bezpośrednią skuteczność rozporządzeń, jako aktów prawa unijnego, poprzez odsunięcie w czasie daty wejścia w życie przepisów tworzących prawa jednostek. W każdym przypadku konieczna jest szczegółowa analiza przepisów danego Kodeksu sieci dla ustalenia i oceny czy zachodzi przypadek, że Kodeks sieci wyraźnie wskazuje na potrzebę lub możliwość ustanowienia przepisów implementujących bądź dokonania działań implementacyjnych. 9
1. Wdrażanie Kodeksów Sieci (2) Dopuszczalność działań implementacyjnych w prawie krajowym wobec rozporządzeń unijnych dotyczy następujących przypadków: Wydanie przepisów krajowych jest konieczne, gdy rozporządzenie zawiera zobowiązanie do wydania takich przepisów Wydanie przepisów krajowych w celu wykonania rozporządzenia jest dopuszczalne, gdy upoważnia ono państwa członkowskie do przyjęcia - w ściśle określonych okolicznościach - regulacji modyfikujących rozporządzenie. W zakresie wskazanym w rozporządzeniu Państwo Członkowskie może zatem podjąć fakultatywne działania dot. przykładowo przeniesienia obowiązków wynikających z rozporządzenia na inny podmiot. Zobowiązanie do wydania krajowych aktów wykonawczych może pośrednio wynikać z rozporządzenia, bądź innego aktu prawa wspólnotowego Możliwe jest w każdym przypadku wydawanie ustaw, służących: określeniu właściwości organów krajowych odpowiedzialnych za wykonanie rozporządzenia; określeniu sankcji na wypadek naruszenia postanowień rozporządzenia. 10
1. Wdrażanie Kodeksów Sieci (3) W głównej mierze wdrożenie będzie polegało na opracowaniu przez określone podmioty (głównie OSP, NEMO) na poziomie krajowym / regionalnym / ogólnoeuropejskim wymogów / zasad / metod / innych produktów, które następnie podlegają zatwierdzeniu: w przypadku produktów opracowywanych na poziomie krajowym - w drodze decyzji krajowego regulatora, w przypadku produktów opracowywanych na poziomie regionu w drodze decyzji krajowego regulatora, po zatwierdzeniu przez wszystkie organy regulacyjne regionu, w przypadku produktów opracowywanych na poziomie ogólnoeuropejskim w drodze decyzji krajowego regulatora, po zatwierdzeniu przez wszystkie organy regulacyjne. Terminy na opracowanie przez wyznaczone podmioty obowiązków określonych w Kodeksach Sieci biegną najczęściej od dnia publikacji w Dz.Urz.UE lub od dnia wejścia Kodeksu Sieci w życie. Przykładowo w przypadku przyłączeniowych Kodeksów Sieci stosowanie wymogów wynikających z w/w Kodeksów Sieci rozpoczyna się 3 lata po jego publikacji. W naturalny sposób powstaje zatem okres przejściowy pomiędzy wejściem Kodeksu Sieci w życie a jego faktycznym stosowaniem. Po wydaniu przez krajowego regulatora decyzji zatwierdzającej dany produkt obowiązuje ona bezpośrednio wszystkich uczestników rynku/podmioty przyłączone do sieci, stanowiąc przedłużenie Rozporządzenia KE. Decyzja taka powinna mieć pierwszeństwo stosowania w przypadku sprzeczności pomiędzy decyzją a prawem krajowym (ustawą, rozporządzeniem, krajową Instrukcją Ruchu). 11
1. Wydawanie przez ENTSO-E niewiążących wytycznych do przyłączeniowych Kodeksów Sieci ENTSO-E wspiera proces wdrażania przyłączeniowych Kodeksów Sieci poprzez wydawanie niewiążących wytycznych wyjaśniających kwestie techniczne, warunki i współzależności, które należy uwzględnić przy spełnianiu wymogów niniejszego rozporządzenia na szczeblu krajowym 6 miesięcy od wejścia w życie Rozporządzeń. W dniu 17 listopada 2016 ENTSO-E opublikowało pakiet 18 dokumentów dot. wdrażania przyłączeniowych Kodeksów Sieci (https://www.entsoe.eu/news-events/announcements/announcementsarchive/pages/18-rfg-related-implementation-guidance-documents.aspx) Dodatkowo w ramach ENTSO-E działają zespoły robocze związane z wdrażaniem przyłączeniowych Kodeksów Sieci, wspierane w zakresie wątpliwości prawnych przez grupę LRG. 12
1. Kodeksy Przyłączeniowe zakres podmiotowy; odstępstwa Wymogi określone w przyłączeniowych Kodeksach Sieci mają zastosowanie, co do zasady, wyłącznie do nowych jednostek. Istniejące jednostki nie podlegają wymogom określonym w przyłączeniowych Kodeksach Sieci, z wyjątkiem przypadków, gdy: a) jednostka została zmodyfikowana w takim stopniu, że jego umowa przyłączeniowa musi zostać zmieniona w znacznym stopniu (w przypadku jednostek wytwórczych tylko typu C i D); lub b) organ regulacyjny lub, w stosownych przypadkach, państwo członkowskie postanawia objąć jednostkę wszystkimi lub niektórymi wymogami Kodeksów przyłączeniowych na wniosek właściwego OSP. Na potrzeby przyłączeniowych Kodeksów Sieci instalację uznaje się za istniejącą, jeżeli: a) jest już przyłączona do sieci w dniu wejścia w życie danego Kodeksu Sieci; lub b) właściciel instalacji zawarł ostateczną i wiążącą umowę zakupu podstawowego urządzenia w terminie do dwóch lat od wejścia w życie odnośnego Kodeksu Sieci i powiadomił właściwego operatora systemu i właściwego OSP w terminie 30 miesięcy od wejścia w życie odnośnego Kodeksu Sieci. 13
1. Kodeksy Przyłączeniowe zakres podmiotowy; odstępstwa (2) Krajowy organ regulacyjny może na wniosek właściciela jednostki, właściwego operatora systemu lub właściwego OSP przyznać właścicielom jednostek, właściwym operatorom systemów lub właściwym OSP odstępstwa od przepisu lub przepisów przyłączeniowego Kodeksu Sieci. Kryteria przyznawania odstępstw są określane przez organ regulacyjny. 19 czerwca 2017 r. URE zakończyło proces konsultacji powyższych wymogów dla RfG. 14
1. Monitorowanie wdrożenia ENTSO-E monitoruje w szczególności, czy Kodeksy Sieci i Wytyczne są poprawnie i terminowo wdrażane, oraz czy przyjęte na podstawie Kodeksów Sieci i Wytycznych produkty (wymogi, metody) pozostają uzasadnione w przyjętej formie. ACER, we współpracy z ENTSO-E, sporządza wykaz istotnych informacji, które mają być przekazane przez ENTSO-E do ACER. Właściwi OSP przekazują ENTSO-E informacje wymagane do wykonywania zadań. Na podstawie wniosku organu regulacyjnego OSD przekazuje OSP informacje. W przypadku gdy ENTSO-E lub ACER ustali obszary, w których wskazana jest dalsza harmonizacja wymogów w celu wspierania integracji rynku, proponuje projekty zmian Kodeksów Sieci/Wytycznych. 15
1. Informacja o uruchomieniu strony internetowej PSE S.A. w dniu 5 lub 6 lipca 2017 r. uruchomi dedykowaną podstronę internetową, na której na bieżąco zamieszczane będą wszystkie istotne informacje dot. procesu wdrażania Kodeksów Sieci i Wytycznych. Stosowny komunikat zostanie zamieszczony w zakładce Aktualności na stronie głównej PSE S.A. Informacje o Kodeksach Sieci i Wytycznych mogą Państwo również znaleźć na stronach ENTSO-E: https://www.entsoe.eu/major-projects/network-codeimplementation/cnc/pages/default.aspx oraz https://www.entsoe.eu/major-projects/network-codeimplementation/pages/default.aspx. 16
Dziękuję za uwagę