Szanowni Państwo! Aktywizacja obszarów wiejskich to szansa na poprawę sytuacji mieszkańców wsi i małych miasteczek. To także jeden z priorytetów w działaniach samorządu województwa mazowieckiego. Realizujemy i wspieramy szereg zadań mających na celu poprawę infrastruktury technicznej, wzmocnienie konkurencyjności gospodarstw rolnych, ale także pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego i aktywizację społeczną. Jednak kluczem do skutecznego wzrostu społeczno-gospodarczego jest współpraca i zaangażowanie wszystkich sektorów życia publicznego, w tym również społeczności lokalnych. Tylko w ten sposób będzie możliwe rozwiązywanie problemów i wykorzystanie szans z jakimi zarówno dzisiaj, jak i w przyszłości będziecie się Państwo spotykać. Od kwietnia 2008 r. w Urzędzie Marszałkowskim działa Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW). Jego głównym zadaniem jest ułatwienie instytucjom działającym na rzecz rozwoju obszarów wiejskich współpracy i wymiany doświadczeń. Obecnie KSOW wspiera różne inicjatywy ukierunkowane m.in. na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, pielęgnowanie lokalnej tradycji, zwiększenie efektywności realizacji lokalnych strategii rozwoju, a także aktywizowanie i wzmacnianie działań partnerów sieci na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Pragnę zaprezentować Państwu broszurę, która przybliży specyfikę, cele i możliwości jakie daje Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich. Adam Struzik Marszałek Województwa Mazowieckiego 1
Specyfika Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich, stanowi płaszczyznę porozumienia i wymiany doświadczeń dla osób i instytucji, zaangażowanych w rozwój obszarów wiejskich. Sieć łączy osoby odpowiedzialne za wyznaczanie kierunków polityki, pracowników administracji, środowisko naukowe oraz inne osoby zaangażowane w rozwój obszarów wiejskich, zarówno w perspektywie krajowej (Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich) jak również całej Unii Europejskiej (Europejska Sieć na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich). Unijna polityka rozwoju obszarów wiejskich opiera się na podnoszeniu konkurencyjności sektora rolnictwa i gospodarki leśnej, dbałości o środowisko i pobudzaniu wzrostu gospodarczego oraz zatrudnienia w społecznościach wiejskich. Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich stanowi pomoc w realizacji programów finansowych (PROW 2007-2013, programy operacyjne w ramach polityki spójności), w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich Unii Europejskiej. Oficjalna inauguracja działania KSOW są aktywnie zaangażowane w rozwój obszarów wiejskich oraz wyrażą chęć otrzymywania oraz dostarczania informacji w tym zakresie. Grupy producentów rolnych 1* Szkoły i jednostki badawczo-rozwojowe 6* Inne 9* Lokalne Grupy Działania 21* Partnerzy KSOW 76* Gminy i powiaty 21* Fundacje i stowarzyszenia 14* Izby rolnicze 2* Podczas międzynarodowej konferencji poświęconej rozwojowi obszarów wiejskich w Europie, która odbyła się w dniach 16-17 października 2008 r., w Limassol (Cypr), dokonano oficjalnej inauguracji działalności Europejskiej Sieci na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Spotkanie było okazją do podsumowania dotychczasowej polityki i określenia wyzwań stojących przed rozwojem obszarów wiejskich w Europie. Dyskutowano o potencjale obszarów wiejskich dla dywersyfikacji gospodarczej. Organizacje branżowe 1* *liczba partnerów KSOW stan na 22.10.2010 r. Ośrodki doradztwa rolniczego 1* Struktura KSOW Struktura KSOW ma charakter dwupoziomowy tzn. posiada Jednostkę Centralną (Sekretariat Centralny) i 16 Jednostek Regionalnych (Sekretariatów Regionalnych). Sekretariaty Regionalne tworzy się w Urzędach Marszałkowskich poszczególnych województw. Podstawą działania Sekretariatów Regionalnych jest Plan Działania. Krajowe Sieci Obszarów Wiejskich z poszczególnych państw członkowskich UE, tworzą Europejską Sieć na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Uczestnicy KSOW Uczestnikami Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, zgodnie z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) są podmioty, które Cel KSOW powinna przyczynić się do ożywienia współpracy w zakresie rozwoju obszarów wiejskich z wykorzystaniem instrumentów PROW 2007-2013 i programów operacyjnych w ramach polityki spójności. Istotne jest pokazanie podmiotom korzyści, które mogą być efektem tej współpracy, umożliwienie wykorzystania posiadanych przez podmioty kompetencji i umiejętności w celu osiągnięcia wspólnych celów, w sposób bardziej efektywny, niż w przypadku działań podejmowanych na własną rękę. Działania KSOW powinny być oparte na zasadzie dwukierunkowego przepływu informacji oraz zmierzać do przyjmowania rozwiązań korzystnych dla obydwu stron. Misją KSOW jest również lepsze zrozumienie wartości i cech charakterystycznych dla poszczególnych partnerów i sektorów, a przez to w dalszej perspektywie budowanie zintegrowanego i stabilnego społeczeństwa. Dzięki KSOW możliwe jest gromadzenie i przetwarzanie informacji, które mogą mieć istotny wpływ na przyszły kształt polityki rozwoju obszarów wiejskich. 2 Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich 3
Działalność Sekretariatu Regionalnego KSOW W związku z realizacją Planu działania KSOW w latach 2008-2009 zakres działalności SR KSOW obejmował informację i promocję programów wsparcia potencjału rozwojowego regionu (województwa na terenach wiejskich, lokalnych i regionalnych oraz innych inicjatyw pomocowych. Działalność Sekretariatu przybierała różnorodną formę. Przeprowadzono szereg spotkań, konferencji i szkoleń, wydane zostały publikacje związane z rozwojem obszarów wiejskich oraz analizą potencjału gospodarczego regionu. Dzięki utworzonej podzakładce KSOW na stronie www.mazovia.pl, partnerzy, a także potencjalni przyszli partnerzy KSOW, mogli na bieżąco śledzić działalność SR KSOW i aktywnie w niej uczestniczyć. Sekretariat Regionalny KSOW realizował zadania poprzez koordynowanie polityki informacji, promocji oraz wymiany know how między podmiotami włączonymi do sieci. Ponadto działania SR KSOW, ukierunkowane były na realizację planu działania KSOW za pośrednictwem członków sieci. Najbardziej aktywni członkowie uczestniczyli wraz z SR w imprezach wystawienniczych, mając przy tym niepowtarzalną okazję na promocję własnych dokonań w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich. W latach 2010-2011 Sekretariat Regionalny KSOW, kontynuując zadania zawarte w Planie Działania KSOW na lata 2008-2009, koordynuje wymianę wiedzy, informacji i dobrych praktyk miedzy podmiotami włączonymi do sieci. Sekretariat Regionalny zabiega o aktywne uczestnictwo Partnerów Sieci w realizację założeń Planu Działania. Realizacja Planu Działania KSOW na lata 2010-2011, służyć ma realizacji pięciu priorytetów ustalonych przez Grupę Roboczą do spraw Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. Należą do nich: r Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich z uwzględnieniem ochrony środowiska, przeciwdziałania zmianom klimatycznym i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych; r Lokalna tradycja, jako element rozwoju obszarów wiejskich w regionach polskich; r Wzmocnienie rozwoju lokalnego poprzez zwiększenie efektywności realizacji lokalnych strategii rozwoju; r Aktywizacja i wzmacnianie działań partnerów sieci na rzecz rozwoju obszarów wiejskich; r Wzmocnienie systemu oceny polityki rozwoju obszarów wiejskich. Identyfikacja i analiza możliwych do przeniesienia dobrych praktyk w zakresie rozwoju obszarów wiejskich oraz przekazanie informacji na ich temat r Organizacja III Mazowieckiego Kongresu Rozwoju Obszarów Wiejskich r Organizacja konkursów ekologicznego i infrastrukturalnego III Mazowiecki Kongres Rozwoju Obszarów Wiejskich Wspieranie współpracy międzyinstytucjonalnej, w tym międzynarodowej r Opracowanie i druk publikacji związanych m.in. z wykorzystaniem technologii informacyjno komunikacyjnych w poprawie konkurencyjności obszarów wiejskich województwa mazowieckiego oraz na temat szans i ograniczeń rozwoju obszarów wiejskich województwa mazowieckiego wynikające z objęcia systemem Natura 2000 Pomoc techniczna dla współpracy międzyterytorialnej i transnarodow r Organizacja cyklu wizyt krajowych i zagranicznych, promujących najlepsze praktyki w rozwoju obszarów wiejskich r Seminarium Projekty współpracy wymiar regionalny i międzynarodowy dofinansowanie udziału Mazowieckich LGD Plan Działania SR KSOW w Województwie Mazowieckim na lata 2008-2009 Przeniesienie dobrych praktyk oraz projektów innowacyjnych oraz organizacja wymiany doświadczeń i know-how r Organizacja stoisk na imprezach plenerowych i wystawienniczych Farma 2008, Krakowskie Przedmieście 2009, Polagra Food Smaki Regionów 2009 r Organizacja spotkań informacyjno-szkoleniowych poświęconych produktom tradycyjnym i lokalnym, cykl fundusze pomocowe dla gmin wiejskich, finansowanie udziału partnerów KSOW w konferencjach, szkoleniach i imprezach promocyjnych Przygotowanie programów szkoleniowych dla lokalnych grup działania w procesie tworzenia, w tym wymiana doświadczeń miedzy lokalnymi grupami działania r Organizacja szkolenia z zakresu prawa zamówień publicznych, podstaw rachunkowości oraz rozliczania projektów dla przedstawicieli Lokalnych Grup Działania z terenu województwa mazowieckiego Zarządzanie siecią r Wykonanie systemów informacji wizualnej KSOW m.in. ścianki i banerów informacyjnych r Wykonanie kompletu gadżetów promujących KSOW oraz wsparcie funduszy UE dla obszarów wiejskich Wizyta studyjna w Irlandii (hala sportowa realizowana ze środków z Leadera) Ścianka wystawiennicza KSOW 4 Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich 5
Przykłady działań zrealizowanych przez Sekretariat Regionalny KSOW w 2010 roku Udział w II Międzynarodowych Targach Turystyki Wiejskiej i Agroturystyki AGROTRAVEL 2010 Kielce, 9-11 kwietnia 2010 r. Ideą targów była szeroko rozumiana komercjalizacja usług turystyki wiejskiej. Uczestnicy targów mogli zapoznać się z szeroką ofertą mazowieckich walorów turystycznych jak i podziwiać umiejętności artystów ludowych, m.in. malarki zaproszonej przez Stowarzyszenie LGD Ziemia Chełmońskiego. Targi były doskonałym miejscem promocji oferty turystyki wiejskiej, dziedzictwa kulturowego wsi oraz lokalnych i regionalnych produktów turystycznych. prezydenci miast, starostowie z terenu Mazowsza oraz radni województwa mazowieckiego. Zostały poruszone m.in. kwestie: r stanu prac legislacyjnych dot. rozwoju obszarów wiejskich, r polityki rolnej Unii Europejskiej w nowej perspektywie ekonomicznej, r stanu realizacji i perspektywy PROW 2007-2013, r roli organizacji pozarządowych w aktywizacji obszarów wiejskich oraz perspektywy polskiego biznesu w sektorze rolnictwa. X Jubileuszowe Warsztaty Etnograficzne Ginące Zawody Kadzidło, 8-11 czerwca 2010 r. Impreza odbyła się w Zagrodzie Kurpiowskiej w Kadzidle Filii Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Głównym celem Warsztatów Etnograficznych Ginące Zawody było zachowanie tradycji i przekazu ludowego dziedzictwa kulturowego Puszczy Kurpiowskiej oraz ochrona unikalnych umiejętności zanikających kurpiowskich dziedzin rękodzieła ludowego (ginących zawodów). Motywem przewodnim X edycji warsztatów była wycinanka kurpiowska. IX Mazowieckie Forum Samorządowe Warszawa, 27-28 maja 2010 r. Tematem przewodnim IX Mazowieckiego Forum Samorządowego, była Aktywizacja obszarów wiejskich szansą rozwoju społeczności lokalnych. Spotkanie to było doskonałą platformą do wymiany poglądów i doświadczeń pomiędzy uczestnikami Forum, w którym brali udział wójtowie, burmistrzowie, Uczestnicy warsztatów mieli okazję poznać tajniki warsztatu kurpiowskich twórców ludowych i nauczyć się wytwarzania rękodzieła ludowego w takich dziedzinach jak: plastyka obrzędowa i zdobnicza, hafciarstwo i koronkarstwo, plecionkarstwo, rzeźba, obróbka bursztynu, tkactwo i obróbka lnu, garncarstwo, kowalstwo, potrawy regionalne, folklor (nauka tańców i śpiewu). 6 Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich 7
Przykłady działań zrealizowanych w 2010 roku Udział w II edycji Listy Produktów Tradycyjnych Warszawa, 26-27 czerwca 2010 r. Impreza promująca produkty wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych odbyła się tradycyjnie na ul. Krakowskie Przedmieście w Warszawie. Była to doskonała okazja do zaprezentowania i promowania wysokiej klasy mazowieckiego produktu lokalnego, promocji dziedzictwa kulturowego wsi oraz dobrych praktyk realizowanych na obszarach wiejskich Województwa Mazowieckiego. Targi Smaki Regionów - Poznań 11-14 września 2010 r. Dzięki ekspozycji, na targach Smaki Regionów, możliwe było zaprezentowanie mazowieckich specjałów o oryginalnym smaku, wytwarzanych na podstawie przepisów, które od lat udoskonalane są przez lokalnych producentów. Produkty regionalne są mało znane, często trudno dostępne w sklepach i sieciach handlowych. Imprezy targowe są szansą dla hurtowników czy właścicieli sklepów, na nawiązanie owocnej współpracy z dostawcami regionalnych przysmaków. Wystawcy z Mazowsza zaprezentowali m.in. tradycyjne wędliny, ekologiczne warzywa, owoce, soki, dżemy. Podczas trwania tegorocznych targów odbyło się również uroczyste wręczenie Pereł nagród przyznawanych zwycięzcom konkursu Nasze Kulinarne Dziedzictwo. W tym roku z Mazowsza, nagrodę otrzymali Państwo Marcinkowscy za Makaron Radziwiłłowski. Wręczeniu Pereł towarzyszyła prezentacja najlepszych wyrobów regionalnych i tradycyjnych. VIII Warszawskie Święto Chleba Warszawa, 3 października 2010 r. VIII Warszawskie Święto Chleba, jest imprezą, która na stałe wpisała się w program imprez kulturalnych stolicy. Najważniejszym celem tej uroczystości jest popularyzacja tradycji wsi mazowieckiej, jej obrzędów związanych z chlebem oraz prezentacja tradycyjnych wyrobów artystycznych i kulinarnych. Tegoroczne obchody Święta Chleba rozpoczęły się uroczystą Mszą Świętą w Kościele Św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu. Po nabożeństwie, ulicami miasta ruszył kolorowy korowód wieńców i chlebów dożynkowych. Na przybyłych na Plac Zamkowy mieszkańców Warszawy, a także turystów czekały liczne atrakcje, m.in. wyroby 8 Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich 9
Przykłady działań zrealizowanych w 2010 roku i Kujaw) połączony z kiermaszami oraz degustacją lokalnych potraw staropolskiej tradycyjnej kuchni mazowieckiej i kujawskiej. Imprezie towarzyszyły konkursy, wystawy rzeźby oraz prac malarskich i przyrodniczych twórców ludowych. IV Mazowiecki Kongres Rozwoju Obszarów Wiejskich Zielonka, 28-29 października 2010 r. Uroczyste wręczenie nagród w konkursie Przyjazna Wieś etap regionalny twórców ludowych, którzy prezentowali i sprzedawali swoje rękodzieła, kiermasz wyrobów piekarskich, cukierniczych, pszczelarskich oraz żywności ekologicznej. Do wspólnej zabawy zachęcały występy kapel i zespołów ludowych. Festiwal Folkloru i Kultury Ziemi Kujawskiej i Mazowieckiej Od Kujawiaka do Oberka Łąck, 16 października 2010 r. 10 Festiwal był przedsięwzięciem ogólnodostępnym, wspólnym dla społeczności regionu, eksponującym i promującym dziedzictwo kulturowe miast i gmin będących w zasięgu działania Fundacji Aktywni Razem. W trakcie Festiwalu odbył się przegląd twórczości ludowej regionu (w tym prezentacje kapel ludowych, zespołów folklorystycznych oraz solistów i instrumentalistów z Mazowsza Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Celem imprezy była szeroko rozumiana promocja zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. W ramach Kongresu przedstawione zostały działania Samorządu Województwa Mazowieckiego w zakresie kształtowania polityki wspierania rozwoju terenów wiejskich za pomocą instrumentów finansowych i administracyjnych. Impreza była również forum wymiany doświadczeń pomiędzy obecnymi i potencjalnymi beneficjentami unijnych i regionalnych programów pomocowych. 11
Przykłady działań zrealizowanych w 2010 roku Podczas kongresu odbyło się uroczyste wręczenie nagród dla finalistów etapu regionalnego II edycji Konkursu Przyjazna wieś na najlepszy projekt w zakresie infrastruktury zrealizowany na terenach wiejskich przy wsparciu środków unijnych. Konkurs skierowany był do beneficjentów, którzy zrealizowali projekty infrastrukturalne o zasięgu lokalnym, regionalnym lub transgranicznym począwszy od dnia 1 maja 2004 r. Laureatami II edycji Konkursu Przyjazna Wieś w Województwie Mazowieckim zostali: I miejsce Gmina Pokrzywnica za projekt: Rozbudowa budynku Gimnazjum i budowa hali sportowej w Dzierżeninie gm. Pokrzywnica ; II miejsce Gmina Lesznowola za projekt Partnerstwo Dla Rain Mana, Rain Man dla Partnerstwa ; III miejsce Gmina Borowie za projekt Zakup wyposażenia kręgielni w Borowiu. Kontakt: Sekretariat Regionalny KSOW Departament Rolnictwa i Modernizacji Terenów Wiejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie ul. Skoczylasa 4, 03-469 Warszawa tel.: 22 59 79 701, fax.: 22 59 79 702 e-mail: rolnictwo@mazovia.pl, ksow@mazovia.pl www.mazovia.pl Piotr Marzec Kierownik Biura tel. 22 59 79 364, e-mail: p.marzec@mazovia.pl Anna Cioś tel. 22 59 79 386, e-mail: a.cios@mazovia.pl Justyna Krzemińska tel. 22 59 79 388, e-mail: j.krzeminska@mazovia.pl Alicja Łukaszuk tel. 22 59 79 375, e-mail: a.lukaszuk@mazovia.pl 12 Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich