Pierwszego lipca 2008 r. upłynął rok od wprowadzenia zmian do systemu wydawania tych interpretacji. Pierwszego lipca 2008 r. upłynął rok od wprowadzenia zmian do systemu wydawania interpretacji co do sposobu i zakresu stosowania przepisów prawa podatkowego. Należy więc przeanalizować problemy, z jakimi mogły spotkać się osoby, które złożyły wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji. 1. Zagadnienie liczenia stanów faktycznych we wnioskach podatników W odniesieniu do stanów faktycznych i zdarzeń przyszłych należy zaznaczyć, iż osoba zainteresowana uzyskaniem takiej interpretacji jest zobowiązana do wyczerpującego przedstawienia we wniosku zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Istota problemu jest związana z koniecznością dokonywania opłat w wysokości 75 zł od każdego z odrębnych stanów fatycznych lub zdarzeń przyszłych. W tym kontekście należy pamiętać, iż organ podatkowy postąpi nieco inaczej, gdy wnioskodawca nie przedstawił wyczerpująco stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego bądź stanowiska prawnego w sprawie, a inaczej gdy wniosek nie został należycie opłacony. Stosownie do przepisów art. 14 g ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (dalej: OrdPod), jeżeli wnioskodawca nie przedstawi w sposób wyczerpujący we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego lub nie przedstawi własnego stanowiska w sprawie jego oceny prawnej, organ podatkowy wezwie zainteresowanego do uzupełnienia wniosku pod rygorem pozostawienia go bez rozpatrzenia. 1 / 6
Uzupełnienie zidentyfikowanego już stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego nie jest tym samym, co uzupełnienie wniosku o całkowicie nowy stan faktyczny. Na tym tle istnieje pewna zależność - jeżeli bowiem zainteresowany nie zidentyfikował prawidłowo wszystkich stanów faktycznych, to tym bardziej nie poniósł opłaty od każdego odrębnego stanu faktycznego. De facto w sytuacji, gdy wniosek nie został należycie opłacony, organ podatkowy pozostawi wniosek bez rozpatrzenia, nie wzywając uprzednio zainteresowanego do uzupełnienia braków. W tym zakresie należy jednoznacznie stwierdzić, iż liczbę stanów faktycznych bądź zdarzeń przyszłych zawartych we wniosku determinuje ilość regulacji prawnych w nim poruszonych. Przykładowo, jeżeli zainteresowany w stosunku do określonego stanu faktycznego, np. umowy pożyczki skonstruuje pytanie na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (np. dotyczące kosztów uzyskania przychodów) oraz pytanie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, to mamy do czynienia z dwoma stanami faktycznymi, które powinny zostać odrębnie opłacone. W omawianym przykładzie liczba stanów faktycznych bądź zdarzeń przyszłych nie ulegnie zmianie w sytuacji, gdy zainteresowany skonstruuje wiele pytań dotyczących tych dwóch regulacji prawnych, np. kilka pytań na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przykładowo dotyczących przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów, a także kilka pytań na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług. Jeśli zainteresowany wnioskuje zarówno o udzielenie interpretacji co do stanu faktycznego, do którego sformułował pytania dotyczące dwóch regulacji prawnych oraz zdarzenia przyszłego, do którego również sformułował pytania dotyczące dwóch tych samych bądź innych regulacji prawnych, to powinien wnieść cztery odrębne opłaty. (Taki pogląd wyraziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 17 września 2007 r. oraz w piśmie nr MB8/0553/120/07/887 z dnia 7 listopada 2007 r.). 2 / 6
2. Pozostawienie wniosku dotyczącego kilku stanów faktycznych bez rozpatrzenia w przypadku nieopłacenia jednego ze stanów faktycznych Ponadto należy się zastanowić, czy słusznie w sytuacji niedokonania opłaty od każdego odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego organ podatkowy może pozostawić wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji w całości bez rozpatrzenia. Czy organ podatkowy nie powinien rozpoznać przedmiotowego wniosku w takim zakresie, w jakim został opłacony? W tym kontekście należy powrócić do przepisów art. 14g OrdPod, art. 14h OrdPod i art. 169 ust 1 i ust 1a OrdPod. Z przepisów tych wynika, iż jeśli zainteresowany nie opisał w sposób wyczerpujący stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego albo nie zawarł swojego stanowiska w sprawie oceny prawnej, to organ podatkowy jest zobowiązany do uprzedniego wezwania wnioskodawcy do uzupełnienia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Pomimo iż ustawodawca nie sprecyzował pozostałych braków formalnych wniosku o udzielenie interpretacji, to jednak należy stwierdzić, iż inne braki dotyczące np. adresu będą skutkowały podobnie. Problem powstanie w przypadku, gdy zainteresowany nie zidentyfikował wszystkich stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych, w kwestii których zadał wiele pytań na gruncie dwóch regulacji prawnych oraz wniósł opłatę od stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, nie uwzględniając liczby regulacji prawnych (np. zarówno zdarzenie przyszłe, jak i stan faktyczny miały być przedmiotem odpowiedzi na gruncie dwóch różnych regulacji prawnych). W takim przypadku organ podatkowy, co do zasady nie musi wezwać zainteresowanego do uzupełnienia braków w opłatach. Taki wniosek wynika jednoznacznie z art. 14 g 3 OrdPod. 3 / 6
Należy jednak zastanowić się, czy organ podatkowy nie powinien rozpatrzyć wniosku o udzielenie interpretacji w zakresie odpowiadającym dokonanej opłacie, tzn. w zakresie tego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i tych regulacji prawnych, co do których opłaty zostały dokonane. Tutaj powstanie wątpliwość, który ze stanów faktycznych bądź zdarzeń przyszłych, w takim przypadku organ podatkowy powinien uznać za opłacony? Takie wątpliwości nie zostały formalnie rozwiązane. Można jedynie racjonalnie stwierdzić, że organ podatkowy powinien udzielić zainteresowanemu interpretacji co do stanu faktycznego (bądź zdarzenia przyszłego) który został zidentyfikowany przez zainteresowanego we wniosku i prawidłowo opłacony. Taka konkluzja wynika z zasady zaufania do organów państwa. Zdarza się, że organ podatkowy wzywa zainteresowanego do zadeklarowania, od którego ze stanów faktycznych bądź zdarzeń przyszłych i regulacji prawnych dokonał opłaty. De facto w innej sytuacji zainteresowanemu uzyskaniem pisemnej interpretacji zawsze pozostaje środek zaskarżenia, jakim jest zażalenie na postanowienie o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia. 3. Faktyczna ochrona, jaką daje zainteresowanemu otrzymana interpretacja co do sposobów i zakresu zastosowania przepisów prawa podatkowego W tym kontekście w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 19 grudnia 2007 r. (Nr 490) Minister Finansów odpowiedział, iż pod warunkiem zastosowania się do otrzymanej interpretacji zainteresowany nie poniesie negatywnych konsekwencji jej zastosowania, np. zapłaty podatku w zakresie zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji. Wobec tego należałoby uznać, iż każde zastosowanie się do otrzymanej interpretacji jest swoistym glejtem, czyli zabezpieczeniem. Czy aby na pewno? 4 / 6
Z przepisów art. 14k OrdPod wynika zasada nieszkodzenia. Generalnie zasada nieszkodzenia została wyrażona jako zakaz wszczęcia oraz nakaz umorzenia już wszczętego postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe oraz zakaz naliczania odsetek za zwłokę. Zasada nieszkodzenia obowiązuje co do zasady w dwóch sytuacjach: 1. zmiany interpretacji lub; 2. nieuwzględnienia interpretacji w przypadku rozstrzygnięcia sprawy podatkowej. Zmiany interpretacji ogólnej lub indywidualnej dokonuje z urzędu Minister właściwy do spraw finansów publicznych, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że nieprawidłowość interpretacji uzasadniająca jej zmianę wystąpi wówczas, gdy przyjęte w niej wyjaśnienie przepisów prawa podatkowego nie znajduje dostatecznego uzasadnienia we wnioskach wypływających z poprawnej wykładni tego prawa. Zasada nieszkodzenia nie obowiązuje jednak w sposób bezwzględny. Po pierwsze, pomimo iż Ustawodawca w ust. pierwszym wspomnianego przepisu art. 14k OrdPod mówi o zastosowaniu zasady nieszkodzenia, również w sytuacji uchylenia interpretacji indywidualnej przez sąd administracyjny, to jednak już w ustępie trzecim tego samego przepisu odchodzi od takiego zastosowania zasady nieszkodzenia. 5 / 6
Po drugie, z brzmienia przepisu art. 14l OrdPod wynika, iż ochrona przed powstaniem zaległości podatkowych, czyli zasada nieszkodzenia w zakresie zaległości podatkowych u zainteresowanego, który zastosował się do niej ma zastosowanie wyłącznie do interpretacji, których przedmiotem jest zdarzenie przyszłe. Wobec tego zasada nieszkodzenia w zakresie zaległości podatkowych nie obejmuje interpretacji podatkowych, które mają za przedmiot stan faktyczny, którego skutki podatkowe miały miejsce przed opublikowaniem interpretacji ogólnej lub przed doręczeniem interpretacji indywidualnej. Inaczej mówiąc, powstanie zobowiązania podatkowego jeszcze przed opublikowaniem lub doręczeniem interpretacji wyłącza zasadę nieszkodzenia w zakresie zaległości podatkowych związanych z tym zobowiązaniem, w przypadku zmiany bądź nieuwzględnienia tej interpretacji w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. W tym kontekście wymaga jednak podkreślenia to, iż z językowej wykładni przepisu art. 14l OrdPod nie wynika jednoznacznie wyłączenie w takim przypadku zakazu wszczęcia oraz nakazu umorzenia postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Z uwagi na powyższe zasygnalizowane problemy związane z wydawaniem interpretacji podatkowych w indywidualnych sprawach w obecnym stanie prawnym, można stwierdzić dużą nieskuteczność interpretacji przepisów prawa podatkowego. 6 / 6