Tychy na tle wybranych powiatów w latach 2002-2012 Analiza danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego

Analiza statystyczna: Tychy na tle wybranych powiatów w latach 2002-2012 Analiza danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego Analiza realizowana na zlecenie: Urząd Miasta Tychy 43 100 Tychy Al. Niepodległości 49 Wykonawca: Dr Grzegorz Gawron Termin realizacji: czerwiec-lipiec 2013 r. 1

STRESZCZENIE raport pt. Tychy na tle wybranych powiatów w latach 2002-2012. Analiza danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego opracowany został w lipcu 2013 roku na zlecenie Urzędu Miasta Tychy. Stanowi on analizę danych statystycznych GUS dotyczących wybranych obszarów problemowych, będących potencjalnym źródłem informacji przydatnych w opracowaniu założeń programowych nowelizowanej strategii rozwoju miasta Tychy, służącej modelowaniu przyszłego rozwoju tej jednostki administracyjnej oraz stworzeniu schematu działań o charakterze podmiotowym, wychodzących na przeciw potrzebom i problemom społeczności lokalnej. metodologia analizy (str.19-25) dla zachowania obiektywnego poziomu porównywalności danych statystycznych dotyczących wybranych do porównania jednostek administracyjnych na poziomie powiatów, metodologia prezentowanego opracowania opierała się na analizie danych statystycznych zebranych i udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny w ramach Banku Danych Lokalnych (BDL). opracowanie stanowi charakterystykę stanu miasta Tychy w perspektywie czasowej obejmującej lata 2002-2012 oraz porównanie analizowanych zagadnień ze stanem obserwowanym w dwunastu powiatach. Były to następujące jednostki administracyjne: A) trzy powiaty tworzące wspólnie z Tychami podregion tyski (p. bieruńsko-lędziński, p. pszczyński, p. mikołowski); B) sześć powiatów z województwa śląskiego (Bielsko-Biała; Chorzów; Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Katowice; Rybnik; Sosnowiec); C) dwa powiaty spoza obszaru województwa śląskiego (Opole woj. opolskie; Gdynia woj. pomorskie). W dalszej części streszczenia oraz całym opracowaniu w analizie poświęconej jednostkom z grupy A) posługiwano się określeniem powiaty tworzące podregion tyski, natomiast w przypadku miast z grupy B) i C) porównywane jednostki administracyjne. pod koniec grudnia 2012 roku faktyczny stan zaludnienia Tychów wynosił 129 112 osób, co w skali całego województwa stanowiło 5,8%. W obrębie podregionu tyskiego była to jednostka najbardziej zaludniona, natomiast wśród jednostek podlegających porównaniu Tychy uplasowały się na siódmym miejscu (po: Katowicach; Gdyni; Sosnowcu; Gliwicach; Bielsku-Białej; Rybniku; przed: Dąbrową Górniczą; Opolem i Chorzowem). Demografia (str. 29-92) w całym badanym okresie odnotowano stałą tendencję spadku liczby mieszkańców Tychów. Od 2002 roku uległa ona zmniejszeniu o 2,6%. W obrębie podregionu tylko w Tychach odnotowano stały spadek liczby mieszkańców, jednak w porównywanych jednostkach administracyjnych sytuacja kształtowała się podobnie, a więc występował stały ubytek liczby mieszkańców. ludność Tychów jest populacją dojrzałą z tendencją do starzenia się, będącego wynikiem stopniowego wzrostu odsetka mieszkańców w wieku poprodukcyjnym oraz zmniejszającego się udziału osób w wieku przedprodukcyjnym. W skali podregionu tyskiego tylko 2

w Tychach występował spadek procentowego udziału osób w wieku produkcyjnym. Podobna sytuacja miała miejsce we wszystkich porównywanych jednostkach, a więc odnotowywano procentowy i nominalny spadek udziału osób w wieku przedprodukcyjnym oraz wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym. w Tychach w 2012 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym (a więc potencjalnie pracujących) przypadało aż 50 osób w wieku nieprodukcyjnym wartość ta była stosunkowo najniższa w porównaniu do statystyk pozostałych powiatów podregionu. Na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym przypadały w Tychach aż 104 osoby w wieku poprodukcyjnym. W pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego, wskaźnik ten nie osiągnął wartości przekraczającej 100. Ponadto na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało w Tychach prawie 26 osób w wieku poprodukcyjnym. W skali podregionu tyskiego jedynie w powiecie mikołowskim wartość tego wskaźnika była porównywalna do tyskiej, natomiast w pozostałych dwóch była nieco niższa. W wybranych do analizy jednostkach administracyjnych wartości tego wskaźnika były wyższe od wartości obliczonej dla Tychów. w Tychach w całym badanym okresie wartości przyrostu naturalnego miały charakter dodatni, co oznacza, że w poszczególnych latach liczba urodzeń żywych przewyższała liczbę zgonów. Również w dwóch powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego (bieruńskolędziński i pszczyński) odnotowano dodatni przyrost naturalny we wszystkich badanych latach, inaczej niż w p. mikołowski, gdzie w 2002 i 2003 r. wystąpił ubytek naturalny, który jednak w kolejnych latach przekształcił się w przyrost. Ostatecznie w 2012 r. najwyższy przyrost naturalny miał miejsce w powiecie pszczyńskim, a najniższy w Tychach. W odniesieniu do porównywanych jednostek administracyjnych zauważyć należy, że jedynie w Rybniku w całym badanym okresie odnotowywano dodatni przyrost naturalny. W przypadku trzech powiatów występowały roczne wahania generujące przyrost i ubytek naturalny (Bielsko-Biała; Opole; Gdynia), a w pozostałych pięciu utrzymywała się tendencja ubytku naturalnego (Chorzów; Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Katowice; Sosnowiec). Ostatecznie w 2012 r. najwyższy przyrost naturalny wystąpił w Rybniku, a najniższy czyli ubytek odnotowano w Katowicach i Sosnowcu. w przypadku Tychów liczba zawieranych małżeństw w poszczególnych latach wahała się w granicach 729-980, co pod względem nominalnym w skali całego podregionu plasuje ten powiat na pierwszym miejscu. Natomiast w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w Tychach wartości te wahały się w przedziale 5,5-7,5 i były niższe niż odnotowywane w poszczególnych latach w powiecie bieruńskolędzińskim oraz pszczyńskim. Natomiast w odniesieniu do porównywanych jednostek administracyjnych należy wskazać, że chociaż w większości z nich nominalna liczba zawieranych małżeństw w poszczególnych latach była wyższa niż w Tychach, to jednak w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wartości osiągały poziom zbliżony do tyskiego. Tychy to jedyna jednostka z podregionu, w której w całym badanym okresie odnotowywano ujemne saldo migracyjne, co oznacza, że więcej osób decydowało się na wyjazd z Tychów niż na osiedlenie w tym mieście. Natomiast w przypadku p. bieruńsko-lędzińskiego, p. pszczyńskiego i mikołowskiego saldo migracji miało wartość dodatnią czyli więcej osób tam się osiedlało niż wyjeżdżało. Natomiast we wszystkich porównywanych jednostkach, poza Gdynią, w całym badanym okresie występowało ujemne saldo migracyjne. eksperci GUS projektują, że do 2035 r. ogólna liczba mieszkańców Tychów zmniejszy się w stosunku do ich liczby z 2013 r. o około 19%. 3

Spadek ten wystąpi niemal we wszystkich grupach funkcjonalnych za wyjątkiem zbiorowości osób w tzw. wieku emerytalnym, a więc 60+/65+, gdzie nastąpić ma istotny przyrost. W strukturze ludności ujętej w ekonomiczne grupy wiekowe przewidywany ubytek ludności wystąpi więc w grupie osób w wieku przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym, co stanowić będzie przeciwwagę dla istotnego przyrostu osób w wieku poprodukcyjnym. W całym prognozowanym okresie utrzymywać się będzie wzmagająca na sile tendencja spadkowa przyrostu naturalnego, a więc narastający spadek liczby urodzeń przy jednoczesnym systematycznym wzroście liczby zgonów. Odnosząc tyską prognozę do przewidywanych trendów demograficznych w pozostałych powiatach podregionu tyskiego można przyjąć, że to właśnie w Tychach do roku 2035 nastąpić ma największy spadek liczby mieszkańców. Inne tyskie trendy zdają się znajdywać odzwierciedlenie w prognozach dla pozostałych powiatów. pod koniec 2012 roku w Tychach zarejestrowanych było 13 607 podmiotów gospodarczych, co stanowiło jednocześnie 36,3% przedsiębiorstw funkcjonujących w podregionie tyskim oraz 3% w województwie śląskim. W całym badanym okresie w Tychach odnotowywano nieznaczne roczne wahania liczby podmiotów gospodarczych, jednak dokonując porównania ich liczebności w roku 2012 do roku 2002 należy wskazać na przyrost o 519 przedsiębiorstw (4%). Dokonując porównania struktury gospodarczej Tychów do pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu tyskiego uwidacznia się dominująca pozycja tego miasta ze względu na liczebność zarejestrowanych przedsiębiorstw, a więc również ich procentowy udział w podregionalnej i wojewódzkiej strukturze. Również w pozostałych porównywanych jednostkach odnotowywano roczne wahania w liczbie zarejestrowanych przedsiębiorstw, jednak dynamika przyrostu podmiotów gospodarczych była silniejsza niż występująca w Tychach. W 2012 r. więcej niż w Tychach zarejestrowanych podmiotów funkcjonowało w: Katowicach; Gdyni; Bielsku-Białej; Sosnowcu; Gliwicach i Opolu, a mniej w: Rybniku; Dąbrowie Górniczej i Chorzowie. Gospodarka (str. 93-140) biorąc pod uwagę klasy wielkości przedsiębiorstw określane na podstawie liczby zatrudnionych pracowników uwidacznia się istotne rozdrobnienie tyskiego biznesu, w którym dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników. W całym badanym okresie stanowiły one około 95% wszystkich zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Podobnie w pozostałych powiatach podregionu tyskiego uwidacznia się istotna dominacja mikroprzedsiębiorstw i stosunkowo najmniejszy udział podmiotów dużych i bardzo dużych. Należy jednak pokreślić, że w skali podregionu w 2012 r. Tychy były zdecydowanym liderem pod względem liczebności tych podmiotów (dużych i bardzo dużych). Również w porównywanych jednostkach uwidacznia się istotna dominacja mikroprzedsiębiorstw. Natomiast zdecydowanymi liderami pod względem liczebności największych podmiotów były: Katowice, Gliwice i Bielsko-Biała, a w pozostałych jednostkach funkcjonowało mniej dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw niż w Tychach. pod koniec 2012 r. w Tychach do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców wpisane były 1 054 podmioty gospodarcze, co w porównaniu do roku 2002 oznacza przyrost o 67 podmiotów (6,8%) oraz stanowi wartość wyższą od określonej dla całego województwa. We wszystkich analizowanych latach utrzymywała się stała wartość wskaźnika określającego liczbę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym, która w Tychach wynosiła 12 osób. W skali województwa śląskiego 4

wskaźnik ten osiągał wartości 11 osób. W porównaniu do pozostałych powiatów podregionu, tyski biznes charakteryzuje silniejsza dynamika i aktywność gospodarcza. Przemawia za tym fakt, że w pozostałych powiatach podregionu odnotowywano niższe niż w Tychach wartości wskaźnika określającego liczbę podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON przypadającą na 10 tys. mieszkańców. Ponadto wartość wskaźnika określającego liczbę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym, tylko w powiecie pszczyńskim osiągała wartość charakterystyczną dla Tychów, a w pozostałych jednostkach była ona nieznacznie niższa. Dokonując przeglądu wartości wskaźników osiąganych w porównywanych jednostkach administracyjnych można zauważyć, że w 6 z 9 badanych powiatów w rejestrze REGON w 2012 r. wpisanych było więcej podmiotów gospodarczych przypadających na 10 tys. mieszkańców niż w Tychach (Bielsko-Biała; Katowice; Gliwice; Sosnowiec; Opole; Gdynia). Wartości wskaźnika określającego liczbę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym, w 5 z 9 porównywanych jednostek były wyższe niż osiągane w Tychach (Bielsko-Biała; Katowice; Sosnowiec; Opole; Gdynia), a w pozostałych powiatach były na podobnym poziomie. w Tychach w badanym okresie nakłady inwestycyjne z przeliczeniu na 1 mieszkańca podlegały rocznym wahaniom osiągając ostatecznie w 2011 r. wartość 11 457 zł, co stanowiło przyrost o 2,9% w porównaniu do 2008 r. Tymczasem wartość zgromadzonych środków trwałych przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1 mieszkańca stale rosła osiągając w 2011 r. poziom 112 713 zł, co stanowiło przyrost o 33% w porównaniu do 2008 r. Na tle pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu wartości badanych wskaźników osiągane w Tychach były 2-3-krotnie wyższe. Również w przypadku zgromadzonych środków trwałych przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1 mieszkańca, wartości wykazywane przez tyski biznes były 2-3-krotnie wyższe niż w pozostałych powiatach podregionu. Tymczasem z przeglądu wartości wskaźników osiąganych w porównywanych jednostkach administracyjnych wynika, że także na ich tle Tychy są powiatem gdzie w przeliczeniu na 1 mieszańca przedsiębiorcy przeznaczali najwyższe nakłady na inwestycje oraz zgromadzili najwięcej środków trwałych. w powiecie tyskim pod koniec 2011 r. zatrudnionych było 47 031 osób, co stanowiło jednocześnie 36,1% ogółu pracujących w podregionie oraz 2,8% w woj. śląskim. Od początku badanego okresu w Tychach utrzymywał się stały trend wzrostu liczby zatrudnionych, który jednak uległ załamaniu w 2011 r., kiedy odnotowano pierwszy spadek liczby pracujących. Nie zmienia to jednak faktu, że w ogólnym ujęciu na przełomie całego badanego okresu odnotowano wzrost liczby pracujących na poziomie 28,6%. Na tle pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu, Tychy zajmowały czołowe miejsce pod względem liczby zatrudnionych oraz ich procentowego udziału w ogólnej liczbie pracujących w podregionie. Odnosząc powyższe dane do sytuacji obserwowanej w porównywanych jednostkach administracyjnych zaobserwować można pewne podobieństwa w występujących trendach. Pod względem udziału w ogólnej liczbie zatrudnionych w województwie, Tychy plasowały się na piątym miejscu wśród jednostek z województwa śląskiego (za: Katowicami; Gliwicami; Bielsko- Białą i Sosnowcem, a przed: Rybnikiem i Dąbrową Górniczą). zgodnie z klasyfikacją PKD 2004, w 2008 r. zatrudnieni w Tychach pracowali głównie w sektorze przemysłowym (56,2%) oraz usługowym (42,9%), a tylko sporadycznie w rolniczym (0,9%). Natomiast zgodnie z klasyfikacją PKD 2007, w 2011 r. zatrudnienie występowało głównie w: przemyśle i budownictwie (53,2%), tzw. pozostałych usługach (22,3%) oraz handlu; naprawie pojazdów samochodowych; 5

transporcie i gospodarce magazynowej; zakwaterowaniu i gastronomi; informacji i komunikacji (17,8%). Ponadto wśród zatrudnionych dominowali mężczyźni (55,5%) nad kobietami (44,5%). Zgodnie z klasyfikacją PKD 2004, również w pozostałych powiatach podregionu tyskiego, w 2008 r. zatrudnieni pracowali głównie w sektorze przemysłowym oraz usługowym i najrzadziej w rolniczym. Ponadto podobnie jak w Tychach, zgodnie z klasyfikacją PKD 2007, w 2011 r. zatrudnienie w pozostałych powiatach podregionu występowało głównie w: przemyśle i budownictwie, tzw. pozostałych usługach oraz handlu; naprawie pojazdów samochodowych; transporcie i gospodarce magazynowej; zakwaterowaniu i gastronomi; informacji i komunikacji. Również w tych powiatach wśród zatrudnionych dominowali mężczyźni, nad kobietami. W 8 z 9 porównywanych jednostek w 2008 r. zatrudnieni pracowali głównie w sektorze usługowym (Bielsko-Biała; Chorzów; Gliwice; Katowice; Rybnik; Sosnowiec; Opole i Gdynia). Zgodnie z klasyfikacją PKD 2007, w 2011 r. podobnie jak w Tychach i podregionie, zatrudnienie w porównywanych miastach występowało głównie w trzech sekcjach. Również w tych jednostkach wśród zatrudnionych dominowali mężczyźni. pod koniec 2011 r. w Tychach przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło 3 443,06 zł, co w relacji do średniej krajowej stanowiło 95%. Jednocześnie było ono niższe od przeciętnego wynagrodzenia brutto dla całego województwa śląskiego o 9,3%. Chociaż nominalnie wynagrodzenie to w 2011 r. było wyższe od osiąganego w 2002 r. o 19%, to jednak należy podkreślić, że w 2002 r. stanowiło ono aż 129,2% średniej krajowej, a w kolejnych dwóch latach nastąpił istotny spadek jego wysokości oraz relacji do średniej krajowej. Co ważne opisana wyżej sytuacja była wyjątkowa w skali podregionu jak również w odniesieniu do porównywanych jednostek administracyjnych. W pozostałych powiatach wchodzących w skład tyskiego podregionu nominalne wartości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto w 2011 r. były niższe niż notowane w Tychach, a co za tym idzie również relacja tych wynagrodzeń do średniej krajowej była mniej korzystna. Chociaż w porównywanych jednostkach administracyjnych nominalne wartości przeciętnych wynagrodzeń brutto w 2011 r. były niższe w niektórych miastach od notowanej w Tychach, to jednak dynamika ich wzrostu w całym badanym okresie była znacząco wyższa. Niższe niż w Tychach przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w 2011 r. notowano tylko w: Chorzowie; Rybniku i Sosnowcu. Natomiast wyższe niż w Tychach wartości tych wynagrodzeń występowały w pozostałych porównywanych jednostkach (Bielsko-Biała; Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Katowice; Opole; Gdynia). pod koniec roku 2012 w powiecie tyskim zarejestrowanych było 4 307 osób bezrobotnych, co stanowiło jednocześnie 2% ogółu bezrobotnych w rejestrach województwa śląskiego. Co ważne na przełomie badanych lat tyskie bezrobocie spadło o 49,4% (w stosunku do 2002 r.). Stopa bezrobocia zarejestrowanego utrzymywała się w 2012 r. na poziomie 6,9% i była niższa od notowanej w 2002 r. o 6,2 punktu procentowego. Tyskie bezrobocie miało charakter sfeminizowany, tzn. że wśród bezrobotnych dominowały kobiety (57,4%), oraz stosunkowo młody, ponieważ 44,7% bezrobotnych w 2012 r. to osoby w wieku do 34 lat. Ponadto udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym osiągną w 2012 r. wartość 5,0. Porównując tą sytuację z pozostałymi powiatami podregionu tyskiego w 2012 r. uwidacznia się nominalna przewaga bezrobotnych w Tychach, a co za tym idzie również w układzie całego województwa tyscy bezrobotni stanowili większą część zarejestrowanych. W każdym z powiatów podregionu odnotowywano stopniowy spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych w całym badanym okresie. Także tam bezrobocie miało charakter sfeminizowany i dotyczyło głównie osób młodych. Odnosząc powyższe dane do sytuacji obserwowanej w porównywanych jednostkach administracyjnych należy podkreślić, że w każdej z nich w 2012 r. zarejestrowanych było więcej osób bezrobotnych niż 6

w Tychach. W każdym powiecie na przełomie badanego okresu odnotowywano istotny stopniowy spadek liczby zarejestrowanych osób pozostających bez zatrudnienia. Ponadto wszędzie bezrobocie miało charakter sfeminizowany i dotyczyło głównie osób młodych. dochody miasta Tychy w roku 2011 wynosiły 580 938 943,68 zł, z czego 66,7% stanowiły dochody własne powiatu, a pozostałe 33,3% pozyskane dotacje i subwencje. W przeliczeniu na 1 mieszkańca daje to kwotę 4 490,73 zł dochodów ogółem i 2 993,73 zł dochodów własnych. Dokonując przeglądu dochodów w skali badanego okresu uwidacznia się ich stała tendencja wzrostowa - dochody ogółem uzyskane w 2011 r. było o 115% wyższe niż w roku 2002 r., natomiast dochody własne zwiększyły się o 188% w tym samym okresie. Również dochody przypadające na 1 mieszkańca uległy istotnemu wzrostowi, bowiem w 2011 r. stanowiły one w przypadku dochodów ogółem 220% kwoty z 2002 r., a dochody własne aż 295% kwoty z początku badanego okresu. Tychy pochwalić się mogą również pozyskiwaniem istotnego dofinansowania z budżetu Unii Europejskiej, które zgodnie ze statystykami GUS od 2006 r. obejmowało ponad 275 mln zł. Zestawiając dochody miasta Tychy z finansami powiatów wchodzących w skład podregionu tyskiego należy podkreślić, że ich dochody były znacząco niższe zarówno w ogólnym zestawieniu jak również pod względem procentowego udziału dochodów własnych. Także wartości przelicznika dochodów przypadających na 1 mieszkańca były niższe w pozostałych powiatach niż w Tychach, zarówno w układzie ogólnym jak i dochodach własnych. Należy jednak podkreślić, że również w pozostałych powiatach podregionu w całym badanym okresie występowała podobna do tyskiej tendencja stałego wzrostu rocznych dochodów, których dynamika była jednak niższa niż w przypadku Tychów. Powiaty podregionu także z sukcesami aplikowały o środki z budżetu Unii Europejskiej, jednak wartość pozyskanych dotacji była znacząco niższa niż w przypadku projektów realizowanych w Tychach. Natomiast w grupie porównywanych jednostek administracyjnych w 2012 r. 6 powiatów osiągało dochody nominalnie wyższe od tyskich (Katowice; Gdynia, Bielsko-Biała; Gliwice; Sosnowiec; Rybnik). Jednocześnie we wszystkich badanych jednostkach osiągane dochody własne staniały około 60% dochodów ogółem, a tylko w przypadku Katowice obejmowały aż 72% ogólnej kwoty. Ponadto dochody wszystkich powiatów systematycznie rosły w całym badanym okresie. Pozycja Tychów wśród porównywanych jednostek ulega zmianie biorąc pod uwagę dochody przypadające na 1 mieszkańca. Okazuje się bowiem, że dokonując przeliczenia dochodów ogółem jedynie w przypadku Opola były one nieznacznie wyższe w 2011 r. niż osiągane w Tychach. Natomiast w przeliczeniu dochodów własnych miasta, tylko w Katowicach odnotowano wyższą wartość tego przelicznika. Porównywane jednostki korzystały także ze wsparcia finansowego Unii Europejskiej, jednak żadnej z nich nie udało się pozyskać środków, których nominalna wartość była by wyższa od tyskich dotacji. Finanse miasta (str. 141-151) wydatki budżetowe miasta Tychy w 2011 r. wyniosły 571 157 326,28 zł, były więc niższe od osiąganych dochodów. Natomiast nominalne wydatki przypadające na 1 mieszkańca były zbliżone do wartości uzyskiwanych dochodów. Podobną sytuację odnotowano w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego oraz porównywanych jednostkach administracyjnych. 7

pod koniec 2010 r. ogół zasobów mieszkaniowych miasta Tychy stanowiło 47 846 lokali. Ich liczba w całym badanym okresie ulegała stopniowemu zwiększeniu, osiągając przyrost od 2002 r. na poziomie 6,7%. Zasoby mieszkaniowe pozostawały własnością gminy oraz kilku grup podmiotów o charakterze instytucjonalnym i osobowym. Pod koniec 2009 r. gmina Tychy była właścicielem 12,1% wszystkich zasobów, co plasowało ją na czwartym miejscu wśród pozostałych grup właścicieli. Stosunkowo największa część zasobów pozostawała w posiadaniu spółdzielni (32,5%) oraz wspólnot mieszkaniowych (37,2%). Jednak należy zaznaczyć, że zasadnicza część lokali wchodzących w skład zasobów wspólnot mieszkaniowych stanowiła własność zrzeszonych w nich osób fizycznych (23%). Kolejną istotną grupą właścicieli zasobów mieszkaniowych były osoby fizyczne posiadające około 16,1% tyskich lokali mieszkalnych. Pozostała niewielka część zasobów była własnością zakładów pracy, Skarbu Państwa oraz innych podmiotów. Powiaty wchodzące w skład podregionu tyskiego pod koniec 2010 r. posiadały mniejsze zasoby mieszkaniowe w porównaniu do tyskich. Również tam odnotowywano stopniowy przyrost zasobów w całym badanym okresie, który jednak był stosunkowo większy niż w Tychach. Odnosząc powyższe dane do stanu zasobów mieszkaniowych w porównywanych jednostkach administracyjnych okazuje się, że wszystkie z nich w 2010 r. posiadały zasoby większe niż Tychy. Struktura własności zasobów mieszkaniowych porównywanych jednostek była w 2009 r. zbliżona do tyskiej. w przypadku tyskich zasobów mieszkaniowych w 2010 r. przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania to 61,7 m², a na 1 osobę przypadało 22,8 m². Należy również podkreślić, że w całym badanym okresie odnotowano stopniowy wzrost tych wartości. Jednocześnie niemal wszystkie mieszkania posiadały podłączenie do wodociągu oraz były wyposażone w ustęp spłukiwany, łazienkę oraz centralne ogrzewanie. Tylko w przypadku podłączenia do sieci gazowej objętych było 86,7% mieszkań, co i tak daje wysoką wartość wskaźnika dostępności. Tymczasem w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oraz przypadające na 1 osobę była większa niż w Tychach. Poza tym podobnie jak w Tychach zdecydowana większość lokali mieszkaniowych tworzących zasoby pozostałych powiatów tyskiego podregionu, posiadało podłączenie do wodociągów oraz było wyposażonych w sanitariat, łazienkę i centralne ogrzewanie. Również na mniejszą skalę mieszkania posiadały dostęp do sieci gazowej. Odnosząc te dane do zasobów mieszkaniowych w porównywanych jednostkach administracyjnych można zauważyć, że jedynie w 3 miastach przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania była większa od tyskiej (Bielsko-Biała; Rybnik; Opole). Inaczej jednak Tychy pozycjonują się biorąc pod uwagę przeciętną powierzchnię użytkową przypadającą na 1 osobę, bowiem pod tym względem Tychy zajmują ostatnie miejsce wśród porównywanych jednostek. W przypadku wyposażania mieszkań i dostępu do sieci sytuacja w porównywanych jednostkach jest podobna do tyskiej, a więc niemal wszystkie lokale podłączone są do wodociągów oraz posiadają sanitariat i łazienkę, a na niższym poziomie jest dostęp do centralnego ogrzewania i sieci gazowej. w Tychach w okresie od 2002 do 2012 r. oddano do użytku 1 555 budynków mieszkalnych o łącznej powierzchni użytkowej 425 575m². Co ważne były to najczęściej budynki wielomieszkaniowe ponieważ liczba oddawanych mieszkań w każdym roku przewyższała liczebność budynków, a osiągana średnia to około 2,5 mieszania na budynek. Były to również lokale stosunkowo duże, ponieważ przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania wynosiła dla całego badanego okresu 109,4m² przy średniej liczbie izb wynoszącej 4,1 dla 1 mieszkania. W pozostałych powiatach tworzących podregion tyski również odnotowywano coroczną dynamikę w budownictwie Mieszkalnictwo i gospodarka nieruchomości (str. 152-193) 8

mieszkalnym jednak z dominacją indywidualnej zabudowy jednorodzinnej. Natomiast w porównywanych jednostkach sytuacja kształtowała się podobnie jak w Tychach. w 2011r. w Tychach dofinansowanie uzyskało 22 324 mieszkań na łączną kwotę 4 661 332zł. W okresie od 2005 do 2011 roku widoczny był jednak istotny spadek liczby lokali objętych dofinansowaniem oraz ogólnej jego kwoty. Ponadto wśród mieszkań, których użytkownicy otrzymali wsparcie finansowe, dominowały lokale stanowiące zasoby gminne (48,6%) oraz spółdzielcze (41%). W pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego sytuacja kształtowała się podobnie jak w Tychach, ale w każdym badanym roku Tychy dominowały nad pozostałymi powiatami pod względem liczby mieszkań objętych dofinansowaniem oraz wysokości środków przeznaczanych na ten cel. Również w porównywanych jednostek administracyjnych struktura wypłacanych dodatków mieszkaniowych kształtowała się podobnie jak w Tychach. w 2011r. w Tychach zaległości w opłatach dotyczyły łącznie 12 994 mieszkań i opiewały na ogólną kwotę 15 247,4 tys. zł. Zadłużone lokale stanowiły więc 27,2% ogółu zasobów mieszkaniowych powiatu. Jednocześnie biorąc pod uwagę formę własności tych lokali należy podkreślić, że zdecydowana większość z nich należała do zasobów spółdzielni (63,9%) oraz osób fizycznych we wspólnotach mieszkaniowych (26,6%). Również w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego występowały zaległości w opłatach mieszkaniowych. W żadnym z nich nie dotyczyły one jednak tak dużej części ogółu zasobów, a tym samym ogólne kwoty zadłużenia były stosunkowo niższe niż tyska. W przypadku porównywanych jednostek administracyjnych zadłużenie zasobów mieszkaniowych było zróżnicowane. Cechą wspólną dla wszystkich miast była dominacja zadłużenia wśród lokali stanowiących zasoby spółdzielni mieszkaniowych, gminy oraz osób fizycznych we wspólnotach mieszkaniowych. procedura eksmisyjna przeprowadzana między innymi w wyniku powstałego zadłużenia danego lokalu mieszkalnego nie jest stosowana dość powszechnie. Istotny jest również fakt, iż orzeczone sądownie nakazy eksmisji nie zawsze kończą się ich ostatecznym wykonaniem. Sytuacja taka dominowała w każdej z badanych jednostek administracyjnych. infrastruktura Tychów w wymiarze dostępności sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej jest stosunkowo dobrze rozbudowana. Jak wynika z zestawionych danych w 2011 r. niemal wszyscy mieszkańcy posiadali dostęp do sieci wodociągowej (99,4%) i kanalizacyjnej (96,1%), a niewiele mniej z nich korzystało z sieci gazowej (86,7%). Warto podkreślić, że dostępność ta była stosunkowo lepsza od określonej dla całego województwa śląskiego. Ponadto dla ekonomicznego wymiaru tego zagadnienia istotny jest fakt, że zauważalny był spadek zużycia wody i gazu z sieci w gospodarstwach domowych przy jednoczesnym wzroście zużycia energii elektrycznej. W pozostałych powiatach podregionu tyskiego dostępność poszczególnych sieci była stosunkowo gorsza niż w Tychach. Odnosząc te dane do porównywanych jednostek administracyjnych należy podkreślić, że we wszystkich z nich dostęp do sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej nie był tak powszechny jak w Tychach. Natomiast zużycie wody, prądu i gazu było zróżnicowane i podobnie jak w Tychach podlegało rocznym wahaniom. Można jednak zauważyć, że w 2011 r. w żadnym z porównywanych miast województwa śląskiego zużycie Infrastruktura (gospodarka komunalna) (str. 194-197) 9

wody nie było wyższe niż w Tychach, a jedynie w przypadku Opola i Gdyni wskaźniki te wskazywały wyższe wartości. Tymczasem do większego niż w Tychach zużycia energii elektrycznej nie doszło jedynie w Dąbrowie Górniczej i Sosnowcu. w 2011 r. w każdym z badanych powiatów dominowały drogi o nawierzchni twardej (w tym również twardej ulepszonej), a tylko niewielką część stanowiły drogi o nawierzchni gruntowej. W 2011 r. tyska sieć dróg publicznych gminnych i powiatowych obejmowała łącznie 220,3 km tras o nawierzchni twardej, co w przeliczeniu na km² powierzchni powiatu dawało około 2,7 km. Porównując ten stan z sytuacją w pozostałych powiatach podregionu tyskiego można stwierdzić, że chociaż jednostki te posiadały nominalnie więcej km tras o nawierzchni twardej to jednak w przeliczeniu na km² powierzchni zagęszczenie dróg w Tychach jest stosunkowo lepsze. Odnosząc te dane do porównywanych jednostek administracyjnych należy podkreślić, że w 2011 r. tylko w Chorzowie odnotowano mniejszą liczbę km dróg gminnych i powiatowych o nawierzchni twardej niż w Tychach, natomiast w pozostałych powiatach była ona istotnie wyższa. Jednak w przeliczeniu na km² powierzchni powiatów, mniejsze niż w Tychach zagęszczenie dróg odnotowano w 5 miastach (Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Rybnik; Opole; Gdynia), a w pozostałych 4 było ono wyższe (Bielsko-Biała; Chorzów; Katowice; Sosnowiec). w 2011 r. w Tychach zarejestrowanych było 58 534 samochodów osobowych, a więc na 10 tys. ludności przypadało około 4 537 pojazdów tego typu. Chociaż nominalnie w pozostałych powiatach podregionu zarejestrowanych było mniej pojazdów, to jednak w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców przypadało ich więcej niż w Tychach. Ponadto tylko w jednej z porównywanych jednostek administracyjnych Chorzowie w 2011 r. zarejestrowanych było mniej samochodów osobowych niż w Tychach. Poza tym tylko w dwóch miastach przypadało mniej samochodów na 10 tys. ludności niż w Tychach (Chorzów i Sosnowiec). w Tychach w 2007 r. istniało ogółem 151 km tras komunikacyjnych, a w tym 128 km autobusowych i 23 km trolejbusowych, co jednocześnie w przeliczeniu na km² powierzchni powiatu dawało około 1,8 km. W p. pszczyńskim w ogóle nie funkcjonowała komunikacja miejska więc nie było tras komunikacyjnych. Natomiast w p. bieruńsko-lędzińskim istniały w tym czasie 84 km tras komunikacyjnych, co stanowiło jednocześnie 0,5 km/km², a w p. mikołowskim 187 km i 0,8 km/km² powierzchni. Odnosząc te dane do porównywanych jednostek administracyjnych należy podkreślić, że w 2007 r. tylko w 2 powiatach istniało mniej km tras komunikacyjnych niż w Tychach (.Bielsko-Biała i Opole), natomiast w pozostałych powiatach sytuacja była odwrotna. Jednak w przeliczeniu na km² powierzchni powiatów, mniejsze niż w Tychach zagęszczenie tras komunikacyjnych odnotowano w 6 miastach (Bielsko-Biała; Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Rybnik; Opole; Gdynia), a w pozostałych trzech jednostkach było ono wyższe (Chorzów; Katowice; Sosnowiec. Transport i komunikacja (str.198-208) 10

w 2011 r. w Tychach funkcjonowało 88 zakładów opieki zdrowotnej, z czego wynika, że na 1 jednostkę tego typu przypadało średnio około 1 390 mieszkańców. Jednocześnie aż 87 tych podmiotów stanowiły zakłady niepubliczne. W ciągu roku łącznie udzielonych zostało 535 338 porad lekarskich, co przy założeniu, że korzystali z nich tylko mieszkańcy Tychów, daje około 4,2 porady na mieszkańca. Dokonując porównania tych danych z sytuacją w pozostałych powiatach podregionu tyskiego, można zauważyć, że w jednostkach tych w 2011 r. funkcjonowało mniej niż w Tychach, zakładów opieki zdrowotnej, a na 1 taki ośrodek przypadało średnio więcej mieszkańców. W porównywanych jednostkach administracyjnych sytuacja była zróżnicowana. W 5 powiatach w 2011 r. funkcjonowało więcej niż w Tychach zakładów opieki zdrowotnej (Bielsko-Biała; Gliwice; Katowice; Sosnowiec; Opole) i jednocześnie w przypadku 3 z tych jednostkach przypadało mniej potencjalnych pacjentów na 1 ośrodek (Bielsko-Biała; Katowice; Opole). w 2012 r. w Tychach funkcjonowały 3 placówki stacjonarnej pomocy społecznej, a w tym 1 dom pomocy społecznej. Łącznie w placówkach tych dostępnych było 166 miejsc, a ich liczba wzrastała stopniowo od początku badanego okresu, jednocześnie w każdym roku były one całkowicie wykorzystywane. W pozostałych powiatach podregionu tyskiego sytuacja była zróżnicowana. W p. bieruńskolędzińskim funkcjonowała tylko 1 placówka stacjonarnej pomocy społecznej, w której dostępne były mniej miejsc niż w Tychach. Natomiast w p. pszczyńskim i p. mikołowskim funkcjonowały 3 i 4 placówki, a w tym po 2 domy pomocy, oferujące jednocześnie więcej miejsc niż placówki tyskie. Odnosząc te dane do porównywanych jednostek należy wskazać, że w każdej z nich w 2012 r. funkcjonowało więcej placówek stacjonarnej pomocy społecznej niż w Tychach, które jednocześnie oferowały więcej miejsc dla osób wymagających udzielenia pomocy. w 2012 r. w Tychach ze świadczeń z pomocy społecznej korzystało 2 457 gospodarstw domowych, a w nich 4 992 osoby. Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ogóle ludności wynosił: 3,9; udział osób w wieku przedprodukcyjnym w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ogólnej liczbie osób w tym wieku to: 7,4; udział osób w wieku produkcyjnym w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ogólnej liczbie osób w tym wieku to: 3,2; udział osób w wieku poprodukcyjnym w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ogólnej liczbie osób w tym wieku to: 3,0. Odnosząc tyską sytuację do pozostałych powiatów podregionu tyskiego można zauważyć, że w 2011 r. w jednostkach tych ze świadczeń pomocy społecznej korzystało nominalnie mniej rodzin i osób. Należy jednak podkreślić, że w przypadku p. pszczyńskiego i p. mikołowskiego wartości wskaźnika dotyczącego udziału osób korzystających z tej pomocy w ogóle mieszkańców były wyższe niż w Tychach. Podobnie w przypadku wartości wskaźników dotyczących udziału osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, co oznacza, że w powiatach tych mieszkańcy korzystają stosunkowo częściej ze środków pomocy społecznej niż w Tychach i jednocześnie częściej są to osoby w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. Jedynie w przypadku osób w wieku poprodukcyjnym korzystających ze wsparcia pomocy społecznej, wartości wskaźników ich udziału w ogólnej liczbie mieszkańców w tym wieku, były niższe we wszystkich trzech powiatach niż w Tychach, co oznacza, że tyscy seniorzy stosunkowo częściej są beneficjentami świadczeń pomocowych. Natomiast odnosząc tyską sytuację do porównywanych jednostek administracyjnych należy zauważyć, że w 6 z nich ze świadczeń pomocy społecznej korzystało więcej gospodarstw domowych i osób w nich funkcjonujących Ochrona zdrowia i opieka społeczna (str. 209-223) 11

(Bielsko-Biała; Chorzów; Gliwice; Katowice; Sosnowiec; Gdynia). Jednak biorąc pod uwagę wartości wskaźników dotyczących udziału beneficjentów świadczeń w ogólnej liczbie mieszkańców oraz reprezentantów poszczególnych grup ekonomicznych, sytuacja kształtuje się inaczej. Bowiem w 4 porównywanych powiatach wartości te były niższe niż w Tychach (Bielsko-Biała; Dabrowa Górnicza; Opole i Gdynia), a w pozostałych były wyższe (Chorzów; Gliwice; Katowice; Rybnik; Sosnowiec), jednak z zaznaczeniem, że podobnie jak w powiatach z podregionu tyskiego, również tutaj w 3 jednostkach wskaźnik dotyczący osób w wieku poprodukcyjnym osiągał wartości niższe niż tyski (Gliwice; Rybnik; Sosnowiec). Wynika więc z tego, że tylko w Katowicach stosunkowo częściej beneficjentami świadczeń pomocy społecznej byli najstarsi mieszkańcy. w 2012 r. w Tychach ze świadczeń rodzinnych korzystało 1 769 rodzin, a w nich wsparcie to przyznawane było dla 3 377 dzieci, wśród których 92,4% stanowiły dzieci niepełnoletnie (do 17lat). Ponadto udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymali zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku obejmował 14,8%. Jednocześnie od 2008 r. liczby te i wartości wskaźników ulegały stopniowemu zmniejszeniu. Odnosząc tyską sytuację do pozostałych powiatów podregionu tyskiego można zauważyć, że w 2011 r. tylko w p. bieruńsko-lędzińskim ze świadczeń rodzinnych korzystało mniej rodzin i dzieci, a w pozostałych 2 grupy beneficjentów były większe. Natomiast we wszystkich porównywanych jednostkach administracyjnych liczba rodzin oraz dzieci, na które pobierano zasiłek rodzinny była w 2011 r. najczęściej niemal dwukrotnie wyższa niż w Tychach. Wśród dzieci uzyskujących wsparcie dominowały osoby do 17 lat. Ponadto należy podkreślić, że również we wszystkich porównywanych miastach udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymali zasiłek rodzinny, w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku, był większy niż w Tychach. jak wynika z danych GUS w 2011 r. w Tychach funkcjonowały 34 placówki wychowania przedszkolnego, a wśród nich 23 przedszkola i 11 oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych. Ponadto dostępne były również 4 punkty przedszkolne. Należy podkreślić, że liczba placówek wychowania przedszkolnego wzrosła w stosunku do 2002 r. aż o 20 jednostek, przy czym zmiany te polegało na rozpoczęciu działalności 6 przedszkoli, 10 oddziałów przy szkołach podstawowych i 4 punktów przedszkolnych. Spowodowało to wzrost dostępnych miejsc, a tym samym zwiększenie liczby dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego. W 2011 r. w placówkach wychowania przedszkolnego przebywało łącznie 3 805 dzieci, z których 90% uczęszczało do przedszkoli, 7,8% do oddziałów przy szkołach podstawowych, a pozostałe 2,2% korzystało z usług punktów przedszkolnych. Jednocześnie istotny jest fakt, że w 2011 r. wychowaniem przedszkolnym objętych było 80,3% dzieci w wieku 3-5 lat oraz 78,2% dzieci w wieku 3-6 lat. Wartości tych wskaźników systematycznie wzrastały od 2002 r. Odnosząc te dane do sytuacji w pozostałych powiatach podregionu tyskiego należy zauważyć, że tylko w powiecie pszczyńskim funkcjonowało więcej placówek wychowania przedszkolnego niż w Tychach w 2011 r. Poza tym we wszystkich trzech powiatach z usług placówek wychowania przedszkolnego korzystała ogólnie mniejsza liczba dzieci niż w powiecie tyskim, co miało również swoje odzwierciedlenie w niższych wysokościach wskaźników dotyczących dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Natomiast w porównywanych jednostkach administracyjnych sytuacja była zróżnicowana. W 7 z badanych miast funkcjonowało więcej niż w Tychach placówek wychowania przedszkolnego, wśród których dominowały przedszkola oraz odziały przy szkołach podstawowych (Bielsko-Biała; Gliwice; Katowice; Rybnik; Sosnowiec; Opole; Gdynia). We wszystkich porównywanych miastach, Oświata (str. 224-260) 12

podobnie jak w Tychach, odnotowano wzrosty liczby placówek wychowania przedszkolnego, a więc również zwiększenie liczby dostępnych miejsc oraz dzieci korzystających z usług tych placówek. Jednak tylko w 6 miastach powołano punkty przedszkolne (Bielsko- Biała; Chorzów; Dąbrowa Górnicza; Katowice; Opole; Gdynia). Ponadto w 4 jednostkach wartości wskaźników dotyczących dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym były wyższe niż w Tychach (Bielsko-Biała; Gliwice; Katowice; Sosnowiec). w 2011 r. w Tychach funkcjonowały 24 szkoły podstawowe i 17 szkół gimnazjalnych, a w tym 2 gimnazja dla dorosłych. W porównaniu do 2002 r. liczba tych placówek zmniejszyła się o jedną na każdym poziomie. W szkołach podstawowych naukę pobierało łącznie 6 404 uczniów. Jednocześnie od 2002 r. liczba uczniów w tych placówkach ulegała systematycznemu zmniejszeniu, które do 2011 r. osiągnęło poziom 25,7%. W gimnazjach uczyło się łącznie 3 407 uczniów (w tym 192 osoby w gimnazjach dla dorosłych) i również w tych placówkach ich liczba stopniowo malała osiągając w 2011 r. poziom niższy o 41,5% w stosunku do 2002 r. (w gimnazjach dla dorosłych liczba słuchaczy zmniejszyła się o 12,3%). Należy jednak podkreślić, że mimo spadku liczby uczniów zarówno w szkołach podstawowych jak i w gimnazjach wartości współczynnika skolaryzacji osiągały poziom wyższy w 2011 r. niż odnotowany w 2003 r. W Tychach odnotowano stosunkowo największy spadek liczby uczniów GIM w okresie 2002-2011 w porównaniu do pozostałych powiatach tyskiego podregionu. Równocześnie jednak w całym podregionie, najwyższą wartość współczynnika skolaryzacji w 2011 r. dla tych szkół odnotowano właśnie w Tychach. Zestawiając tyskie dane z informacjami dotyczącymi porównywanych jednostkach administracyjnych należy podkreślić, że procentowy spadek liczby uczniów SP odnotowywany w okresie od 2002r do 2011 r. był większy jedynie w Gliwicach, Katowicach, Rybniku i Sosnowcu. Natomiast w żadnym z porównywanych powiatów nie nastąpił większy niż w Tychach procentowy spadek liczby uczniów GIM. Również wartości współczynnika skolaryzacji dla SP w 2011 r. były wyższe od tyskiej w każdym z powiatów. Natomiast wartości tego współczynnika dla GIM były niższe od tyskiej tylko w Bielsku-Białej, Gliwicach, Katowicach i Gdyni. w 2011 r. w Tychach funkcjonowało 8 pondgimnazjalnych szkół przysposabiających do pracy zawodowej (PZSZ). W szkołach tych naukę pobierało łącznie 637 uczniów, których liczba od 2002 r. do 2012 r. ulegała zmniejszeniu o 27,3%. W Tychach odnotowano stosunkowo największy spadek liczby uczniów PZSZ w porównaniu do pozostałych powiatach tyskiego podregionu. Natomiast wśród porównywanych jednostek administracyjnych tylko w Gliwicach odnotowano większy niż w Tychach procentowy spadek liczby uczniów PZSZ w okresie od 2002r do 2011 r. w 2011 r. w Tychach funkcjonowało 5 liceów ogólnokształcących ponadgimnazjalnych dla młodzieży (LOM), 6 liceów ogólnokształcących ponadgimnazjalnych dla dorosłych (LOD) oraz 6 uzupełniających liceów ogólnokształcących dla dorosłych (ULOD) i w porównaniu do 2002 r. liczba tych placówek ulegała wahaniom. W szkołach tych naukę pobierało odpowiednio: LOM 1 739 uczniów, których liczba od 2002 r. do 2011 r. zwiększyła się o 71,3%; LOD 744 uczniów wzrost o 32,4% od 2002 r.; ULOD 689 uczniów - wzrost o 315,1%. Należy podkreślić, że w Tychach odnotowano stosunkowo najmniejszy wzrost liczby uczniów LOM i LOD oraz największy wzrost liczby uczniów ULOD w odniesieniu do pozostałych powiatów tyskiego podregionu. We wszystkich porównywanych jednostkach administracyjnych odnotowano większy wzrost liczby uczniów LOM w badanym okresie. 13

w 2011 r. w Tychach funkcjonowały 2 szkoły policealne dla młodzieży, gdzie naukę pobierało 124 uczniów oraz 23 szkoły policealne dla dorosłych gdzie uczyło się 2 342 słuchaczy. Należy zauważyć, że placówki dla młodzieży cieszyły się znacznie mniejszym zainteresowaniem w 2011 r. niż w 2004 (spadek liczby uczniów o 63,2%), natomiast odwrotna sytuacja miała miejsce w szkołach dla dorosłych, gdzie liczba słuchaczy w 2011 r. była wyższa od notowanej w 2004 r. aż o 122,6%. W pozostałych powiatach podregionu tyskiego w pierwszej połowie badanego okresu przestały funkcjonować szkoły policealne dla młodzieży natomiast rozwijało się szkolnictwo tego typu dla dorosłych. Odnosząc te dane do porównywanych jednostek administracyjnych można wskazać, że w każdej z nich odnotowano spadek popularności i liczebności szkół policealnych dla młodzieży. w 2011 r. w Tychach funkcjonowało 16 bibliotek publicznych, z których 12 mieściło się w obiektach przystosowanych dla osób niepełnosprawnych. W całym badanym okresie notowany był systematyczny spadek rocznej liczby czytelników (od 2002 r. do 2011 r. o 28,2%). Spadała również liczba czytelników przypadających na 1000 ludności. Z drugiej strony z roku na rok zwiększał się dostępny księgozbiór oraz wzrastała przeciętna liczba książek wypożyczanych przez 1 czytelnika. W pozostałych powiatach podregionu tyskiego tylko w p. bieruńsko-lędzińskim funkcjonowało mniej bibliotek niż w Tychach. Jednak tyskie biblioteki cieszyły się większym zainteresowaniem. Odnosząc powyższe dane do sytuacji w porównywanych jednostkach można wnioskować, że w 7 z nich funkcjonowało więcej bibliotek niż w Tychach (Bielsko-Biała; Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Rybnik; Sosnowiec; Gdynia). Jednocześnie w każdym z miast odnotowano systematyczne roczne spadki liczby czytelników. Ponadto tylko w 3 powiatach wskaźnik liczby czytelników przypadających na 1 tys. mieszkańców osiągał w 2011 r. wartości wyższe niż tyski (Bielsko-Biała; Katowice; Opole). w 2011 r. w Tychach funkcjonowało tylko jedno kino, które mieściło się w obiekcie dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych. W pozostałych powiatach podregionu tyskiego sytuacja była zróżnicowana, tzn. w p. bieruńsko-lędzińskim funkcjonowały 2 kina, jednak miały one charakter studyjny i prowadziły ograniczoną działalność. Natomiast w p. pszczyńskim i p. mikołowskim w 2011 r. nie było żadnej placówki tego typu. Tymczasem w porównywanych jednostkach sytuacja była zróżnicowana. w 2012 r. w Tychach funkcjonowały 2 muzea, które odwiedziło 50 774 zwiedzających. Dla porównania w p. bieruńsko-lędzińskim nie funkcjonował żaden obiekt typu muzealnego, natomiast w p. pszczyńskim i p. mikołowskim działało po 1 muzeum. Jednocześnie muzeum pszczyńskie przyciągało najwięcej zwiedzających. W pozostałych porównywanych jednostkach sytuacja był zróżnicowana. W 2012 r. najwięcej obiektów muzealnych funkcjonowało w Gliwicach (6), Katowicach (4) oraz Opolu (3) i Gdyni (3), i to również te instytucje odwiedzane były przez stosunkowo największą liczbę zwiedzających. w 2012 r. w Tychach zorganizowanych zostało 340 imprez o charakterze kulturalnym, w których uczestniczyły 22 243 osoby. Jednocześnie na terenie powiatu funkcjonowały 4 zespoły artystyczne oraz 14 klubów/kół o tym charakterze, które zrzeszały łącznie 289 osób. Odnosząc te dane do sytuacji w pozostałych powiatach podregionu tyskiego, należy stwierdzić, że w Tychach działalność tego typu była najbardziej skromna. Natomiast w pozostałych porównywanych jednostkach sytuacja był zróżnicowana. W 6 miastach działalność Kultura (str. 261-274) 14

kulturowa w 2012 r. była bardziej rozbudowa niż w Tychach (Bielsku-Białej; Chorzowie; Dąbrowie Górniczej; Katowicach; Rybniku i Sosnowcu), tzn. organizowanych było więcej imprez, przyciągających większą liczbę uczestników, działało więcej zespołów artystycznych oraz klubów/kół zrzeszających większą liczbę aktywistów. w 2011 r. w Tychach działało 25 klubów i 27 sekcji sportowych, które zrzeszały 1 196 członków. Aktywnie ćwiczących było 1 149 osób, wśród których 58,6% stanowiła młodzież do 18 roku życia. Porównując te dane z zestawieniami dotyczącymi pozostałych powiatów tworzących tyski podregion, należy wskazać, że w dwóch z nich p. bieruńsko-lędzińskim i mikołowskim działało mniej klubów i sekcji, natomiast tylko w p. bieruńsko-lędzińskim ośrodki te przyciągały mniejszą liczbę członków i ćwiczących. Poza tym godny szczególnej uwagi jest fakt, że w każdym z trzech powiatów wśród ćwiczących większy niż w Tychach odsetek stanowiły osoby do 18 roku życia. Również w pozostałych porównywanych jednostkach sytuacja była stosunkowo lepsza niż w Tychach. w 2012 r. w Tychach funkcjonowało 11 obiektów zbiorowego zakwaterowania, oferujących łącznie 906 miejsc noclegowych, z których w ciągu roku skorzystało 40 170 osób, a na każdą z nich przypadało średnio 1,9 noclegu. Wśród pozostałych powiatów podregionu tyskiego tylko w p. pszczyńskim funkcjonowało więcej tego typu obiektów niż w Tychach, ale oferowały one łącznie mniejszą liczbę miejsc. Poza tym z tyskiej oferty skorzystało stosunkowo najwięcej osób. Natomiast w pozostałych porównywanych jednostkach sytuacja była zróżnicowana. W 5 miastach funkcjonowało więcej obiektów zbiorowego zakwaterowania niż w Tychach, oferujących jednocześnie więcej miejsc noclegowych, z których korzystało więcej klientów (Bielsko-Biała; Gliwice; Katowice; Opole; Gdynia). Poza tym również w 5 powiatach średnia liczba noclegów przypadająca na 1 klienta była wyższa niż w Tychach (Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Rybnik; Sosnowiec; Gdynia). Kultura fizyczna, sport i rekreacja oraz turystyka (str. 275-280) w 2011 r. w Tychach emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza typu pyłowego określona została na poziomie 229 t/r (ton rocznie), a gazowego na poziomie 531 651 t/r. Jednocześnie należy podkreślić, że w przypadku zanieczyszczeń pyłowych ich emisja w porównaniu do 2002 r. spadła o 53,9% (co zbliża Tychy do poziomu określonego dla całego województwa śląskiego 58,3%), a zanieczyszczeń gazowych wzrosła o 14% (co również jest wartości zbliżoną do określonej dla województwa śląskiego 14,9%). Zgodnie z danymi GUS w Tychach w 2011 r. funkcjonowało 5 komunalnych i przemysłowych oczyszczalni ścieków, które obsługiwały 123 500 mieszkańców (95,5%), co oznaczało jednocześnie wzrost ich liczby w porównaniu do 2002 r. o 12,3%. Dokonując porównania Tychów do pozostałych powiatów tworzących podregion tyski można zauważyć, że w p. mikołowskim odnotowano w 2011 r. stosunkowo największą emisję pyłowych i gazowych zanieczyszczeń powietrza. Ponadto w przypadku zanieczyszczeń pyłowych była ona większa niż w Tychach również w p. pszczyńskim. Najmniejszą emisją trujących gazów i pyłów mógł się pochwalić p. bieruńsko-lędziński. Ponadto w powiatach podregionu działało więcej niż w Tychach komunalnych i przemysłowych oczyszczalni ścieków, w których obsłudze odnotowano istotny wzrost liczby mieszkańców w porównaniu do stanu z 2002 r., jednak nie zmienia to faktu, że udział mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków w ogólnej liczbie ludności tych powiatów jest w dalszym ciągu istotnie niższy niż w Tychach. W porównywanych Środowisko (str. 281-292) 15

jednostkach administracyjnych sytuacja była zróżnicowana. w 2011 r. w powiecie tyskim znajdowało się 218,6 ha terenów zieleni zarządzanych przez samorząd, a w tym: 13 parków spacerowowypoczynkowych o łącznej powierzchni 209,5 ha; 11 zieleńców (3,9 ha) oraz tereny zieleni osiedlowej (5,2 ha). Łącznie tereny te obejmowały 2,7% powierzchni miasta. Ponadto istotną cześć powierzchni Tychów zajmowały lasy - 2178,5 ha co stanowiło jednocześnie 22,6%. W pozostałych powiatach podregionu tyskiego tereny zielone pozostające w gestii samorządów zajmowały mniejsze części powierzchni tych jednostek. Poza tym w przypadku p. pszczyńskiego i p. mikołowskiego powierzchnia lasów była proporcjonalnie większa niż w Tychach, a w p. bieruńsko-lędzińskim mniejsza. Tymczasem odnosząc omawiane dane do sytuacji w porównywanych jednostkach administracyjnych można wskazać, że w 6 powiatach tereny zielone podlegające samorządom zajmują mniej powierzchni niż w Tychach. Ponadto biorąc pod uwagę powierzchnię zajmowaną przez lasy również w 6 jednostkach jest ona mniejsza niż w Tychach. zgodnie z uzyskanymi informacjami w 2011 r. w Tychach stosunkowo najwięcej wykroczeń miało charakter kryminalny (3 828). Sporą grupę stanowiły przestępstwa przeciwko mieniu (2 885), gospodarcze (1 136) oraz kradzieże mienia (1 122). Stopień wykrywalności poszczególnych typów przestępstw był zróżnicowany od zaledwie 25,1% w przypadku kradzieży z włamaniem i 29,6% przy kradzieży mienia, do 100% w przypadku zabójstw, przestępstw przeciwko rodzinie, niełacenia zobowiązań alimentacyjnych oraz znęcania się nad rodziną. Istotny jest również fakt, że wśród odnotowanych przestępstw w 154 przypadkach czynny udział brały osoby nieletnie (przed ukończeniem 18. roku życia). Były to głównie kradzieże mienia (14,9%), bójki i pobicia (11,7%), rozboje i wymuszenia (9,7%), uszkodzenia ciała (8,4%) oraz kradzieże z włamaniem (5,2%). w dwóch poprzednich latach struktura tyskiej przestępczości była zbliżona, jednak dokonując porównania ich liczebności można zauważyć wahania ogólnej liczby popełnianych przestępstw. Ponadto w porównaniu do lat wcześniejszych w 2011 r. zmniejszyła się liczba przestępstw z udziałem nieletnich. W 2009 r. odnotowano 195 przypadków (o 21% więcej niż w 2011 r.), a w 2010 r. aż 227 (o 32,2% więcej niż w 2011 r.). ze statystyk drogowych wynika, że w 2011 r. w Tychach miało miejsce 9 wypadków drogowych, zginęło 9 osób, a kolejnych 161 był rannych. Udokumentowano również 1 572 kolizje drogowe. W latach wcześniejszych ogólna liczba wypadków była niemal identyczna, jednak notowano więcej kolizji drogowych (2009 r.: 1825 o 13,8% więcej niż w 2011 r.; 2010 r.: 1947 o 19,3% więcej niż w 2011 r.) oraz rannych osób w wypadkach drogowych (2009 r.: 166 o 3% więcej niż w 2011 r.; 2010 r.: 199 o 19% więcej niż w 2011 r.). Bezpieczeństwo publiczne (str.293-295) 16

SPIS TREŚCI Strona 1. WSTĘP 20 1.1. Cel analizy 20 1.2. Obszary problemowe analiz 22 2. METODOLOGIA ANALIZY zastosowane źródła danych 25 3. ANALIZA MATERIAŁU STATYSTYCZNEGO 27 3.1. RANKING PORÓWNYWANYCH JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH 27 3.2. DEMOGRAFIA 30 3.2.1. DIAGNOZA (LATA 2002-2012) 31 3.2.1.1. Dynamika liczby ludności 31 3.2.1.2. Ekonomiczne grupy ludności 36 3.2.1.3. Funkcjonalne grupy ludności 49 3.2.1.4. Ruch naturalny 63 3.2.1.5. Ruch migracyjny 72 3.2.2. PROGNOZA (LATA 2013-2035) 79 3.3. GOSPODARKA 94 3.3.1. STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH 95 3.3.2. RYNEK PRACY 116 3.3.2.1. Pracujący 116 17

3.3.2.2. Bezrobotni 132 3.4. FINANSE MIASTA 142 3.4.1. DOCHODY BUDŻETOWE 142 3.4.2. WYDATKI BUDŻETOWE 149 3.5. MIESZKALNICTWO I GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI 152 3.5.1. ZASOBY MIESZKANIOWE 153 3.5.2. BUDOWNICTWO 165 3.5.3. DODATKI MIESZKANIOWE 173 3.5.4. ZALEGŁOŚCI W OPŁATACH ZA MIESZANIA I POSTĘPOWANIE EKSMISYJNE 179 3.6. INFRASTRUKTURA (GOSPODARKA KOMUNALNA) 194 3.7. TRANSPORT I KOMUNIKACJA 199 3.7.1. DROGI PUBLICZNE GMINNE I POWIATOWE 199 3.7.2. ZAREJESTROWANE POJAZDY SAMOCHODOWE I CIĄGNIKI 203 3.7.3. TRASY KOMUNIKACYJNE 207 3.8. OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA 209 3.8.1. OCHRONA ZDROWIA W ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ 209 3.8.2. OPIEKA SPOŁECZNA 213 3.8.2.1. Placówki stacjonarnej pomocy społecznej 214 3.8.2.2. Świadczenia pomocy społecznej 217 3.8.2.3. Świadczenia rodzinne 222 3.9. OŚWIATA 225 3.9.1. WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE 225 18

3.9.2. SZKOŁY PODSTAWOWE I GIMNAZJALNE 234 3.9.3. SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE 243 3.9.4. SZKOŁY POLICEALNE 254 3.9.5. KOMPUTERYZACJA 259 3.10. KULTURA 261 3.10.1. PLACÓWKI BIBLIOTECZNE 261 3.10.2. KINA 266 3.10.3. MUZEA 269 3.10.4. DOMY KULTURY 272 3.11. KULTURA FIZYCZNA, SPORT I REKREACJA ORAZ TURYSTYKA 276 3.11.1. KLUBY SPORTOWE 276 3.11.2. TURYSTYCZNE OBIEKTY ZBIOROWEGO ZAKWATEROWANIA 279 3.12. ŚRODOWISKO 282 3.12.1. OCHRONA ŚRODOWISKA 282 3.12.2. TERENY ZIELENI W GESTII SAMORZĄDÓW I POWIERZCHNIA LASÓW 289 3.13. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE 293 4. SPIS RYSUNKÓW I TABEL 296 19

1. WSTĘP 1.1. Cele analizy Raport pt. Tychy na tle wybranych powiatów w latach 2002-2012. Analiza danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego opracowany został w lipcu 2013 roku na zlecenie Urzędu Miasta Tychy. Stanowi on analizę danych statystycznych GUS dotyczących wybranych obszarów problemowych, będących potencjalnym źródłem informacji przydatnych w opracowaniu założeń programowych nowelizowanej strategii rozwoju miasta Tychy, służącej modelowaniu przyszłego rozwoju tej jednostki administracyjnej oraz stworzeniu schematu działań o charakterze podmiotowym, wychodzących na przeciw potrzebom i problemom społeczności lokalnej. Poniższe opracowania stanowi charakterystykę stanu miasta Tychy w perspektywie czasowej obejmującej lata 2002-2012 oraz porównanie analizowanych zagadnień ze stanem obserwowanym w dwunastu powiatach, których wyboru dokonał Zleceniodawca. Były to następujące jednostki administracyjne: trzy powiaty tworzące wspólnie z Tychami podregion tyski (p. bieruńsko-lędziński, p. pszczyński, p. mikołowski); sześć powiatów z województwa śląskiego (Bielsko-Biała; Chorzów; Dąbrowa Górnicza; Gliwice; Katowice; Rybnik; Sosnowiec); dwa powiaty spoza obszaru województwa śląskiego (Opole woj. opolskie; Gdynia woj. pomorskie). 20

Rys. 1: Jednostki administracyjne wybrane do analizy Źródło: opracowanie własne 21

1.2. Obszary problemowe analizy Dla celów opracowania Zleceniodawcy dokonał wyboru dwunastu obszarów problemowych podlegających analizie w następującym zakresie: Demografia: A. Diagnoza (2002-2012): Dynamika liczby ludności (ludność faktycznie zamieszkała; dynamika liczby ludności faktycznie zamieszkałej); Ekonomiczne grupy wiekowe (udział ludności w trzech grupach wiekowych; wskaźniki obciążenia demograficznego); Funkcjonalne grupy ludności (udział ludności w funkcjonalnych grupach wiekowych); Ruch naturalny ludności (urodzenia żywe; przyrost naturalny; małżeństwa zawarte w ciągu roku; rozwody); Ruch migracyjny ludności (zameldowanie i wymeldowanie; migracje wewnętrzne i zewnętrzne na pobyt stały; saldo migracji); B. Prognoza (2013-2035): Ekonomiczne grupy ludności (udział ludności w trzech grupach wiekowych); Funkcjonalne grupy ludności (udział ludności w funkcjonalnych grupach wiekowych); Ruch naturalny ludności (urodzenia; zgony); Ruch migracyjny ludności (migracje wewnętrzne i zewnętrzne na pobyt stały; saldo migracji); Gospodarka: Struktura podmiotów gospodarczych (liczebność podmiotów gospodarczych; klasy wielkości podmiotów gospodarczych; struktury podmiotów gospodarczych w ujęciu sektorowym wg sekcji PKD 2007; aktywność przedsiębiorcza w mieście w oparciu o liczby powstających i likwidowanych podmiotów gospodarczych; nakłady inwestycyjne i środki trwałe w przedsiębiorstwach); Dynamika sytuacji na lokalnym rynku pracy (liczba pracujących i bezrobotnych; struktura pracujących w ujęciu sektorowym wg PKD 2004 i 2007; pracujący i bezrobotni wg płci; bezrobotni wg wieku; stopy bezrobocia zarejestrowanego; udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym; oferty pracy zgłaszane w powiatowych służbach zatrudnienia; przeciętne miesięczne wynagrodzenie i jego relacja do średniej krajowej); Finanse miasta: 22

Dochody budżetowe (dochody ogółem i własne; dotacje; subwencje; środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej; dochody ogółem na 1 mieszkańca; dochody własne na 1 mieszkańca); Wydatki budżetowe (wydatki ogółem i własne; wydatki majątkowe i inwestycyjne; wydatki bieżące i na wynagrodzenia; wydatki ogółem na 1 mieszkańca); Mieszkalnictwo i gospodarka nieruchomościami: Zasoby mieszkaniowe (rozkład wg form własności zasobów; przeciętna powierzchnia użytkowa; wyposażenie mieszkań w techniczno-sanitarne); Budownictwo (budynki mieszkalne oddane do użytkowania; mieszkania i izby oddane do użytkowania; ogólna powierzchnia użytkowa mieszkań; mieszkania na 1 tys. zawartych małżeństw; mieszkania na 10 tys. ludności; przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania); Dodatki mieszkaniowe (liczba i kwoty wypłacanych dodatków mieszkaniowych wg form własności lokali); Zaległości w opłatach za mieszkania i postępowanie eksmisyjne (rozkład zaległości w opłatach za mieszania wg for własności; postępowanie eksmisyjne i eksmisje z lokali mieszkaniowych wg form własności lokali orzeczenia sądowe i wykonane eksmisje); Infrastruktura (gospodarka komunalna) Korzystający z instalacji wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej w % ogółu ludności; Zużycie wody, energii elektrycznej i gazu z sieci w gospodarstwach domowych; Transport i komunikacja: Drogi publiczne powiatowe i gminne (rozkład wg typów nawierzchni); Zarejestrowane pojazdy samochodowe i ciągniki; Trasy komunikacyjne (rozkład wg typów: autobusowe; tramwajowe; trolejbusowe; obsługiwane przez inne województwa); Ochrona zdrowia i opieka społeczna: Zakłady opieki zdrowotnej (rozkład wg typów własności; praktyki lekarskie; porady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej); Placówki stacjonarnej pomocy społecznej (rozkład wg liczby placówek oraz dostępnych miejsc i mieszkańców); Korzystający ze świadczeń pomocy społecznej (rozkłady wg: liczby gosp. domowych korzystających z pomocy społecznej; rozkład wg osób w gosp. domowych; udziału osób w gosp. domowych korzystających ze środków pomocy społecznej w ludności ogółem; rozkład wg udział osób z ekonomicznych grup wiekowych korzystających ze środków pomocy społecznej w ogólnej liczbie osób w tym wieku); 23

Korzystający ze świadczeń rodzinnych (rozkłady wg: liczby rodzin otrzymujących zasiłki rodzinne dla dzieci; liczby dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny; liczby dzieci w wieku do 17 lat, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny; udział dzieci w wieku do 17 lat, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku); Oświata: Wychowanie przedszkolne (liczba placówek wychowania przedszkolnego wg typów; liczba dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego; liczba miejsc w placówkach wychowania przedszkolnego; odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym); Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne (liczba placówek i uczniów wg typów; współczynnik skolaryzacji brutto szkół podstawowych i gimnazjalnych); Szkoły ponadgimnazjalne (liczba placówek i uczniów szkół zasadniczych wg typów; liczba placówek i uczniowie liceów ogólnokształcących wg typów); Szkoły policealne (liczba placówek i uczniów wg typów); Komputeryzacja (liczba uczniów przypadająca na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów wg typów szkół); Kultura: Placówki biblioteczne (liczba bibliotek w tym placówki przystosowane dla osób niepełnosprawnych; liczba czytelników w roku; liczba czytelników przypadająca na 1 tys. ludności; wielkość księgozbiorów; wypożyczenia księgozbioru przypadające na 1 czytelnika); Kina (liczba kin w tym obiekty przystosowane dla osób niepełnosprawnych; liczba seansów; liczba widzów; liczba ludności przypadająca na 1 miejsce w kinach); Muzea (liczba muzeów w tym obiekty przystosowane dla osób niepełnosprawnych; liczba zwiedzających muzea); Domy kultury (działalność domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic w tym liczba: imprez, uczestników; zespołów artystycznych; kół i klubów); Kultura fizyczna, sport i rekreacja oraz turystyka: Kluby sportowe (liczba klubów i sekcji sportowych; liczba członków i ćwiczących w tym do 18 lat); Turystka (wybrane turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania; liczba miejsc noclegowych oraz korzystających z noclegów i udzielonych noclegów); Środowisko: Ochrona środowiska (emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza typu pyłowego i gazowego; liczba komunalnych i przemysłowych oczyszczalni ścieków; ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków miejskich i wiejskich; zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności); Tereny zielone w gestii samorządów (liczba i powierzchnia: parków spacerowo-wypoczynkowych; zieleńców oraz terenów zieleni osiedlowej); 24

Bezpieczeństwo publiczne: Przestępstwa w powiecie m. Tychy; Udział nieletnich w przestępstwach w powiecie m. Tychy; Wypadki drogowe i ich skutki. 2. METODOLOGIA BADANIA - zastosowane źródła danych zastanych Dla zachowania obiektywnego poziomu porównywalności danych statystycznych dotyczących wybranych do porównania jednostek administracyjnych na poziomie powiatów metodologia prezentowanego opracowania opierała się na analizie danych statystycznych zebranych i udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny w ramach Banku Danych Lokalnych (BDL). Stanowi on podstawowy komponent systemu informacji statystycznej, oferujący odbiorcom dane roczne od roku 1995 oraz kwartalne - od 2005 r. Jest bazą zawierającą wybrane zagregowane dane demograficzne, społeczne i gospodarcze oraz o stanie środowiska, opisujące jednostki podziału terytorialnego kraju: 16 województw (poziom NTS 2), ok. 370 powiatów (poziom NTS 4), około 2500 gmin (poziom NTS 5 - podział obowiązujący po wprowadzeniu reformy administracyjnej w 1999 r.), a także 6 regionów (poziom NTS 1) oraz 66 podregionów (poziom NTS 3). BDL gromadzi i systematycznie uzupełnia informacje statystyczne o poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego; zapewnia stały, przyjazny dla korzystających, dostęp do aktualnych informacji statystycznych; umożliwia prowadzenie wielowymiarowych analiz statystycznych w układach regionalnych i lokalnych. Dlatego BDL często wykorzystywany jest jako źródło danych służących do opracowań programów rozwojowych na szczeblu lokalnym i regionalnym, stanowiąc zbiór niezbędnych informacji zarówno do opracowania, jak i oceny stopnia realizacji strategii rozwoju. Dane dostępne w BDL przeznaczone są m.in. dla instytucji administracji publicznej realizujących swoje zadania statutowe w terenie oraz jednostek naukowych do: diagnozy warunków i poziomu rozwoju lokalnego i regionalnego; badania zróżnicowania lokalnego i regionalnego zjawisk społecznych, demograficznych i gospodarczych; wspomagania procesów decyzyjnych, administracyjnych i gospodarczych. Dostępne w Banku dane uporządkowane są według dziedzin i zjawisk (38 kategorii tematycznych w układzie zgodnym z programem badań statystycznych), np. ludność, rynek pracy, gospodarka mieszkaniowa. Korzystający z Banku mogą uzyskać m.in. informacje z danej dziedziny statystycznej w wieloletnim szeregu czasowym umożliwiające kompleksowy opis wybranej jednostki podziału administracyjnego kraju. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie dane BDL dostępne są w pełnym wymiarze czasowym 25

obejmującym lata 2002-2012 r., co stanowi pewne ograniczenie w dokonywaniu analiz. Ponadto w przypadku obszaru badawczego dotyczącego bezpieczeństwa publicznego brak jest w BLD jakichkolwiek danych na poziomie powiatów, dlatego zgodnie ze wskazaniem Zleceniodawcy, analiza w tym zakresie ograniczona została do danych dotyczących powiatu m. Tychy w latach 2009-2011, pozyskanych z Komendy Miejskiej Policji w Tychach. Dla potrzeb prezentowanego opracowania dokonano agregacji danych dotyczących wyróżnionych powyżej obszarów zagadnieniowych w rozkładach prezentujących dynamikę zjawisk w wybranych jednostkach administracyjnych na poziomie powiatu. Dla każdego z podejmowanych zagadnień opracowano katalog tabelaryczny danych prezentujących informacje dotyczące miasta Tychy w zestawieniu z trzema powiatami wchodzącymi w skład podregionu tyskiego oraz ogólnymi statystykami dla całego województwa śląskiego, a osobno tożsame zestawienie danych dotyczące porównywanych jednostek administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru). Ponadto część zabranych danych przestawiono w graficznych zestawieniach prezentujących ogólne trendy badanych zjawisk i obszarów. 26

3. ANALIZA MATERIAŁU STATYSTYCZNEGO Poniższa część opracowania zawiera właściwą analizę zagregowanych danych statystycznych dostosowaną do przedstawionych wcześniej oczekiwań Zleceniodawcy. Ograniczono się tutaj do analiz, które wydały się niezbędne z punktu widzenia wyznaczonych celów badawczych, jednak opracowane zestawienia tabelaryczne umożliwiają ich pogłębienie i swobodne porównanie. Część tą składa się z dwunastu podstawowych elementów stanowiących osobne prezentacje wybranych obszarów problemowych. Poprzedzone one zostały tabelarycznym zestawieniem stanowiącym ranking dwunastu porównywanych jednostkach administracyjnych, którego podstawę były wartości wybranych wskaźników statystycznych osiągane w tych jednostkach w 2011 r. 3.1. RANKING PORÓWNYWANYCH JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH Prezentowana poniżej tabela powstała w oparciu o dane GUS pochodzące ze Statystycznego Vademecum Samorządowca. To projekt GUS będący odpowiedzią na rosnące potrzeby informacyjne jednostek samorządu terytorialnego i stanowić ma wsparcie dla radnych oraz przedstawicieli samorządów terytorialnych w zarządzaniu regionem, a w tym realizacji zadań bieżących jak i długofalowych, takich jak tworzenie strategii i polityk o zasięgu regionalnym i lokalnym. Dostępne materiały generowane są w oparciu o bazy danych Banku Danych Lokalnych GUS i zawierają podstawowe informacje z zakresu: finansów publicznych, rynku pracy, pomocy społecznej, infrastruktury i gospodarki przestrzennej oraz pozwalają na porównanie jednostek tego samego szczebla. Dostarczając informacji o poszczególnych szczeblach jednostek terytorialnych (miejscowościach, gminach, powiatach, obszarach metropolitalnych i województwach) umożliwiać mają ich porównywanie ze względu na wybrane cechy. W tym celu do opracowania wybrano wskaźniki, które posłużyć mogą w budowaniu ogólnego obrazu sytuacji kształtującej się w wybranych powiatach, dokonując jednocześnie ich pozycjonowania w obrębie jednostek administracyjnych województwa śląskiego oraz wśród 65 miast na prawach powiatu funkcjonujących w całym kraju. 27

Tychy Powiat bieruńskolędziński Powiat pszczyński Powiat mikołowski województw o śląskie Bielsko-Biała Chorzów Dąbrowa Górnicza Gliwice Katowice Rybnik Sosnowiec Opole Gdynia Tab. 1: Ranking porównywanych jednostek administracyjnych wybrane wskaźniki 2011 r. WSKAŹNIKI (stan 2011 r.) wartość wskaźnika 1581 367 230 406 375 1402 3355 665 1396 1879 950 2364 1268 1842 Ludność na km2 Kobiety na 100 mężczyzn Saldo migracji na 1000 ludności Małżeństwa na 1000 ludności Dochody własne budżetu miasta na prawach powiatu / powiatu na 1 mieszkańca w zł Wydatki z budżetu miasta na prawach powiatu na 1 mieszkańca w zł Środki w dochodach budżetu miasta na prawach powiatu na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych na 1 mieszkańca w zł Wydatki na obsługę długu pozycja w województwie 9 23 27 22 X 12 2 18 13 7 17 5 1 3 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 34 X X X X 46 2 62 47 24 60 10 50 27 wartość wskaźnika 107 102 104 105 107 112 110 108 107 110 105 111 114 110 pozycja w województwie 20 1 7 10 X 35 32 26 20 32 10 34 12 17 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 7 X X X X 46 28 11 10 31 3 33 54 32 wartość wskaźnika -2,81 1,6 0,1 4,2 X -1,91 1,12-1,92-3,94-3,74-2,46-4,41-1,4-1,4 pozycja w województwie 25 8 16 2 X 21 10 22 30 29 23 32 3 12 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 30 X X X X 22 6 23 46 41 28 52 14 15 wartość wskaźnika 5,8 5,8 6,9 5,9 5,5 5,6 4,8 5,2 5,4 5,7 5,8 5,2 4,6 5 pozycja w województwie X X X X X X X X X X X X X X pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 7 X X X X 16 60 30 19 12 6 26 63 46 wartość wskaźnika 2994 331,88 288,99 359,24 160,76 2314 1907 2781 2776 3175 2770 1878 2746 2756 pozycja w województwie 2 21 24 20 X 7 14 3 4 1 5 16 1 3 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 10 X X X X 22 46 11 12 4 13 50 15 14 wartość wskaźnika 4418 819,68 786,88 820,81 314,54 4264 3585 4553 4634 4524 4130 3192 4721 4456 pozycja w województwie 4 29 31 28 X 6 11 2 1 3 7 17 1 4 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 31 X X X X 37 57 26 24 27 43 63 21 30 wartość wskaźnika 436 X X X X 312 110 506 64 68 499 52 208 198 pozycja w województwie 3 29 27 34 X 7 19 1 25 24 2 28 2 4 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 14 X X X X 23 56 9 61 60 10 64 38 41 wartość wskaźnika 1,01 X X X X 1,32 0,75 0,38 0,03 0,78 1,01 1,27 1,32 1,6 pozycja w województwie 25 7 5 13 X 33 19 17 6 35 26 31 12 19 28

publicznego w % wydatków ogółem budżetu miasta Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania udzielone noclegi w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w tys Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w zasobach mieszkaniowych na 1 osobę w m2 Mieszkania oddane do użytkowania na 10 tys. mieszkańców Ludność korzystająca z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności Ludność korzystająca z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności Ludność korzystająca z instalacji gazowej w % ogółu ludności Drogi publiczne o twardej nawierzchni na 100 km2 Dzieci w przedszkolach na 100 miejsc pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 10 X X X X 21 4 3 2 5 9 20 22 31 wartość wskaźnika 10 1 11 7 508 20 6 7 18 21 10 4 18 25 pozycja w województwie 12 33 11 18 X 5 23 18 6 4 12 28 2 10 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 33 X X X X 20 50 44 21 19 33 56 21 14 wartość wskaźnika 76 4,5 133 28,7 4584 155 41 30 184 415 48 54 97 246 pozycja w województwie 12 34 8 28 X 7 19 26 6 2 17 16 2 7 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 31 X X X X 21 46 53 20 10 43 40 26 16 wartość wskaźnika 22,8 26,7 27 27,4 25,2 25,8 23,2 23,6 24,4 25,8 24,6 22,9 25,5 25,7 pozycja w województwie 24 3 1 13 X 21 35 28 26 29 17 31 12 18 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 47 X X X X 6 38 34 20 6 18 44 10 8 wartość wskaźnika 18,5 50,9 24,7 32,6 20,5 40,2 22,3 8,5 15,5 21,4 24,8 8,5 33 44 pozycja w województwie 20 1 13 5 X 2 16 31 24 17 11 31 1 6 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 46 X X X X 23 39 60 50 40 33 61 26 17 wartość wskaźnika 99,4 98,1 96,6 95,1 93,4 95,1 99 99,2 97,5 98 97 98,4 95,3 98,2 pozycja w województwie 2 14 21 24 X 24 6 3 17 15 20 11 5 3 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 3 X X X X 53 6 4 27 23 31 15 51 19 wartość wskaźnika 94,9 70,8 56,4 66,3 70,1 80,8 77,8 80,3 87,2 89,5 72,3 90 87,8 94,9 pozycja w województwie 1 20 25 21 X 13 17 16 6 5 18 3 1 3 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 5 X X X X 58 62 60 44 32 64 29 42 4 wartość wskaźnika 86,8 50,5 68,3 50,8 61,3 88,6 78,1 75,1 82,2 77,9 56,3 72,2 81,1 79,8 pozycja w województwie 3 25 19 23 X 2 8 11 4 10 21 15 1 4 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 23 X X X X 16 43 46 32 44 59 51 36 42 wartość wskaźnika 269 413 391 183 247 289 230 341 214 237 pozycja w województwie X X X X X X X X X X X X X X pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 33 X X X X 3 6 57 40 24 48 12 51 45 wartość wskaźnika 97 X X X X 94 104 95 96 94 100 96 97 99 pozycja w województwie X X X X X X X X X X X X X X 29

Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w % ogółu ludności Stopa bezrobocia rejestrowanego w% Podmioty w rejestrze REGON na 10 tys. ludności pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 27 X X X X 10 56 13 23 4 43 21 26 40 wartość wskaźnika 3,9 X X X X 3 8,2 3,3 4,1 5,5 4,1 5,3 2,4 3,5 pozycja w województwie X X X X X X X X X X X X X X pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 13 X X X X 4 56 6 14 33 14 29 2 11 wartość wskaźnika 5,8 4,9 6,7 7,1 10,2 6,2 11,2 11,4 6,4 4,2 7,9 13,7 6,2 5,5 pozycja w województwie 3 2 6 7 X 4 23 21 5 1 9 27 1 3 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 9 X X X X 10 40 41 12 4 17 50 10 8 wartość wskaźnika 1027 X X X X 1411 996 949 1240 1376 935 1089 1635 1414 pozycja w województwie 7 31 12 18 X 1 4 14 3 2 15 5 1 3 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 39 X X X X 14 43 50 21 17 52 34 5 13 wartość wskaźnika 2 X X X X 7 5 3 4 11 3 2 5 7 Targowiska stałe pozycja w województwie 33 23 23 17 X 10 6 23 17 2 23 33 3 3 pozycja wśród 65 miast na prawach powiatu 53 X X X X 16 23 46 36 9 46 53 16 16 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3.2. DEMOGRAFIA Problematyka opracowania demograficznego dla potrzeb strategii rozwoju obejmuje dwa podstawowe etapy: diagnozę oraz prognozę liczby i struktury ludności z uwagi na cechy istotne z rozwojowego punktu widzenia. Diagnoza służy poznaniu oraz zrozumieniu zjawisk i procesów demograficznych zachodzących na terenie badanej jednostki, ostatecznym zaś jej celem jest określenie założeń prognozy demograficznej. Diagnoza stanowi zarazem dopełnienie prognozy, pozwalające na lepszą interpretację jej wyników z punktu widzenia potrzeb różnych użytkowników, jak również na dłuższy okres przydatności samej prognozy. Podstawą określania założeń prognozy jest przede wszystkim obserwacja tendencji cechujących zjawiska i procesy demograficzne właściwe dla danej populacji. Okres objęty analizą retrospektywną powinien być tym dłuższy, im więcej czynników zewnętrznych kształtuje rozwój ludnościowy danej zbiorowości (chociaż niekiedy czynniki takie uniemożliwiają wręcz wnioskowanie prospektywne na podstawie wcześniejszych faktów). W praktyce przyjmuje się, że diagnoza procesów demograficznych powinna obejmować minimum 10 lat. 30

3.2.1. DIAGNOZA (LATA 2002-2012) 3.2.1.1. Dynamika liczby ludności Ludność miasta tworzą mieszkańcy zameldowani na pobyt stały i czasowy. W statystyce dostępne są dwa rodzaje informacji: liczba mieszkańców stałych oraz tzw. faktyczny stan zaludnienia. Druga z wyróżnionych statystyk obejmuje ogół osób zameldowanych na pobyt stały w danej jednostce administracyjnej i faktycznie tam zamieszkałych oraz osób przebywających czasowo i zameldowanych w tej jednostce administracyjnej na pobyt czasowy ponad 3 miesiące (do 2005 r. ponad 2 miesiące). Jednocześnie należy podkreślić, że liczba mieszkańców podawana (np. w publikacjach statystycznych GUS) bez dodatkowych wyjaśnień stanowi z reguły informację o faktycznym stanie zaludnienia. Z danych GUS wynika, że pod koniec grudnia 2012 roku faktyczny stan zaludnienia Tychów wynosił 129 112 osób (w tym: 66 808 kobiet i 62 304 mężczyzn), co w skali całego województwa (2 228 144 os.) stanowiło 5,8%. W obrębie podregionu tyskiego była to zatem jednostka najbardziej zaludniona (powiat pszczyński: 108 657 os.; powiat mikołowski: 95 217 os.; powiat bieruńsko-lędziński: 58 204 os.), natomiast wśród jednostek podlegających porównaniu i wchodzących w skład woj. śląskie Tychy uplasowały się na szóstym miejscu (po: Katowicach: 307 233 os.; Sosnowcu: 213 513 os.; Gliwicach: 186 210 os.; Bielsku-Białej: 174 370 os.; Rybniku: 140 789 os.; przed: Dąbrową Górniczą: 124 701 os.; i Chorzowem: 111 168 os.;), a w odniesieniu do jednostek spoza województwa na drugiej pozycji (Gdynia: 248 726 os.; Opole: 121 576 os.). Wskazana dominująca pozycja w obrębie podregionu utrzymywała się w całym okresie podlegającym analizie (2002-2012). Należy jednak podkreślić, że również w całym badanym okresie odnotowano stałą tendencję spadku liczby mieszkańców Tychów. Od 2002 roku uległa ona zmniejszeniu o 3 438 osób (w tym: 1 114 kobiet i 2 324 mężczyzn), co stanowiło jednocześnie ubytek o 2,6% w odniesieniu do 2002 r. i jest porównywalne do ubytku w skali całego województwa, w którym również odnotowano utrzymujący się trend spadkowy liczby ludności (-2,4%). Godny szczególnej uwagi jest również fakt, że w obrębie podregionu jedynie w Tychach odnotowano stały spadek liczby mieszkańców w przeciwieństwie do pozostałych jednostek administracyjnych, gdzie następował stopniowy wzrost stanu zaludnienia, sięgający ostatecznie w 2012 r. w porównaniu do 2002 r. w powiecie mikołowski 5,2%; p. pszczyńskim 5% i p. bieruńsko-lędzińskim 4,8%. Natomiast w ujęciu nominalnym, największy wzrost liczby mieszkańców wystąpił w p. pszczyńskim (5 204 os.), 31

p. mikołowskim (4 748 os.) i ostatecznie p. bieruńsko-lędzińskim (2 662 os.). Można przypuszczać, że odnotowane wahania w liczbie ludności powiatów tworzących podregion tyski miały częściowo charakter wewnętrzny, tzn. odpływ ludności z Tychów stanowił jednocześnie przypływ mieszkańców pozostałych powiatów. Również w porównywanych jednostkach administracyjnych odnotowano w badanym okresie stałą tendencję spadku liczby mieszkańców. Wśród powiatów wchodzących w skład woj. śląskiego procentowy ubytek ludności większy niż w Tychach wystąpił w Gliwicach (-8,1%) i Sosnowcu (-7,8%), a także Katowicach (-5,5%), Dąbrowie Górniczej (-5,4%) oraz Chorzowie (-4,6%), a mniejszy w Bielsku-Białej (-1,9%) i Rybniku (-1,4%). Natomiast w odniesieniu do jednostek spoza województwa, Tychy w ujęciu procentowym uplasowały się na środkowej pozycji, ponieważ w Opolu nastąpił spadek liczby ludności aż o 6%, a w Gdyni jedynie o 1,9%. Ujęcie nominalne zmienia nieco pozycje niektórych z badanych powiatów, w tym również Tychów na ich tle. Bowiem największy liczebnie odpływ mieszkańców, sięgający kilkunastu tysięcy osób, wystąpił w Sosnowcu (-18 028 os.), Katowicach (-17 812 os.) i Gliwice (-16 394 os.). Poza tym większy ubytek niż w Tychach miał miejsce w Dąbrowie Górniczej (-7 162 os.), Chorzowie (-5351 os.) oraz Bielsku-Białej (-3 465 os.), a mniejszy tylko w Rybniku (-1953 os.). Poza tym również w porównywanych jednostkach spoza województwa wystąpił większy nominalny spadek liczby ludności (Opole: -7 766 os. i Gdynia: -4 782 os.). Rys. 2: Tychy ludność faktycznie zamieszkała (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 32

Tab. 2: Podregion tyski ludność faktycznie zamieszkała (2002-2012) Ludność faktycznie zamieszkała 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Tychy Powiat bieruńskolędziński Powiat pszczyński Powiat mikołowski województwo Zmiana liczby ludności* ogółem 132550 132151 131547 131153 130492 129776 129475 129449 129507 129322 129112-3438 kobiety 67922 67774 67574 67447 67171 66925 66823 66853 66774 66780 66808-1114 mężczyźni 64628 64377 63973 63706 63321 62851 62652 62596 62733 62542 62304-2324 ogółem 55542 55710 55822 55802 56017 56255 56456 56806 57716 58057 58204 2662 kobiety 28174 28254 28323 28341 28442 28588 28702 28883 29229 29386 29490 1316 mężczyźni 27368 27456 27499 27461 27575 27667 27754 27923 28487 28671 28714 1346 ogółem 103453 103643 104129 104470 104828 105230 105631 106361 107712 108242 108657 5204 kobiety 52635 52733 52990 53230 53475 53730 53916 54210 54799 55061 55316 2681 mężczyźni 50818 50910 51139 51240 51353 51500 51715 52151 52913 53181 53341 2523 ogółem 90469 90427 90675 90853 91112 91706 92098 92655 94096 94661 95217 4748 kobiety 46360 46328 46518 46605 46749 47043 47296 47526 48260 48547 48845 2485 mężczyźni 44109 44099 44157 44248 44363 44663 44802 45129 45836 46114 46372 2263 ogółem 4731533 4714982 4700771 4685775 4669137 4654115 4645665 4640725 4634935 4626357 4615870-115663 kobiety 2441732 2434541 2428716 2421969 2415280 2409171 2405766 2403596 2396344 2392413 2387729-54003 mężczyźni 2289801 2280441 2272055 2263806 2253857 2244944 2239899 2237129 2238591 2233944 2228141-61660 * wyraża różnicę ludności faktycznie zamieszkałej powstałą w wyniku porównania roku 2002 i 2012. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 3: Porównywane jednostki administracyjne ludność faktycznie zamieszkała (2002-2012) Bielsko-Biała Chorzów Dąbrowa Górnicza Ludność faktycznie zamieszkała 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Zmiana liczby ludności* ogółem 177835 177390 176987 176864 176453 175690 175677 175402 174755 174503 174370-3465 kobiety 93661 93593 93347 93329 93237 92839 92874 92667 92339 92267 92132-1529 mężczyźni 84174 83797 83640 83535 83216 82851 82803 82735 82416 82236 82238-1936 ogółem 116519 115844 115241 114686 113978 113678 113314 113007 111843 111536 111168-5351 kobiety 60843 60448 60215 59973 59663 59532 59336 59182 58514 58406 58194-2649 mężczyźni 55676 55396 55026 54713 54315 54146 53978 53825 53329 53130 52974-2702 ogółem 131863 131371 130789 130128 129559 128795 128315 127686 126079 125475 124701-7162 kobiety 68065 67883 67669 67279 67076 66711 66518 66278 65308 65053 64695-3370 mężczyźni 63798 63488 63120 62849 62483 62084 61797 61408 60771 60422 60006-3792 ogółem 202604 201586 200361 199451 198499 197393 196669 196167 187830 186868 186210-16394 33

Gliwice kobiety 104648 104114 103614 103238 102789 102215 101951 101791 97236 96773 96460-8188 Katowice Rybnik Sosnowiec Opole mężczyźni 97956 97472 96747 96213 95710 95178 94718 94376 90594 90095 89750-8206 ogółem 325045 322285 319904 317220 314500 312201 309621 308548 311421 309304 307233-17812 kobiety 171102 169684 168457 166950 165681 164558 163281 162792 163266 162204 161119-9983 mężczyźni 153943 152601 151447 150270 148819 147643 146340 145756 148155 147100 146114-7829 ogółem 142742 142272 141755 141580 141388 141080 141177 141372 141036 140944 140789-1953 kobiety 72615 72367 72131 72085 72063 71954 72100 72173 72128 72112 72027-588 mężczyźni 70127 69905 69624 69495 69325 69126 69077 69199 68908 68832 68762-1365 ogółem 231541 229989 228192 226034 224244 222586 221259 219300 216961 215262 213513-18028 kobiety 121082 120332 119479 118471 117588 116799 116276 115304 113819 113020 112134-8948 mężczyźni 110459 109657 108713 107563 106656 105787 104983 103996 103142 102242 101379-9080 ogółem 129342 128827 128864 128268 127602 126748 126203 125792 122656 122439 121576-7766 kobiety 68591 68388 68449 68131 67756 67350 67287 67002 65249 65170 64648-3943 mężczyźni 60751 60439 60415 60137 59846 59398 58916 58790 57407 57269 56928-3823 ogółem 253508 253500 253324 252791 251844 250242 249257 247859 249461 248939 248726-4782 kobiety 132073 132197 132212 132058 131739 131068 130671 130080 130768 130604 130615-1458 Gdynia mężczyźni 121435 121303 121112 120733 120105 119174 118586 117779 118693 118335 118111-3324 * wyraża różnicę ludności faktycznie zamieszkałej powstałą w wyniku porównania roku 2002 i 2012 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 34

Rys. 3: Podregion tyski dynamika liczby ludności faktycznie zamieszkałej (porównanie roku 2002 i 2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys. 4: Porównywane jednostki administracyjne dynamika liczby ludności faktycznie zamieszkałej (porównanie roku 2002 i 2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 35

2.2.1.2. Ekonomiczne grupy ludności Istotnym elementem diagnozy, jest również analiza ludności ze względu na jej rozkład w trzech ekonomicznych grupach wiekowych: Wiek przedprodukcyjny, w którym ludność nie osiągnęła jeszcze zdolności do pracy, tj. grupa wieku 0-17 lat. Wiek produkcyjny obejmujący ludność ze zdolnością do pracy, tj. dla mężczyzn grupa wieku 18-64 lata, dla kobiet - 18-59 lat. Wiek poprodukcyjny, w którym osoby zazwyczaj kończą pracę zawodową, tj. dla mężczyzn - 65 lat i więcej, dla kobiet - 60 lat i więcej. Na podstawie uzyskanych danych można stwierdzić, że ludność Tychów jest populacją dojrzałą z tendencją do starzenia się, które jest wynikiem odnotowanego w całym badanym okresie stopniowego wzrostu odsetka mieszkańców w wieku poprodukcyjnym (z 12,2% w 2002 r. do 17,1% w 2012 r.) oraz zmniejszającego się udziału osób w wieku przedprodukcyjnym (z 19,9% w 2002 r. do 16,4% w 2012). Za niepokojący uznać należy również fakt, iż w przypadku osób w wieku produkcyjnym tylko w pierwszej połowie badanego okresu następował wzrost procentowego udziału tej kategorii w ogólnej liczbie mieszkańców (z 68% w 2002 do 69,3% w 2007), natomiast w drugiej połowie następował systematyczny ich spadek, osiągając ostatecznie poziom niższy od odnotowanego w 2002 r. (z 69% w 2008 do 66,5%). Z ogólnego rozkładu wynika więc, że w 2012 r. w porównaniu do 2002 r. nastąpił spadek udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym o 3,5% i produkcyjnym o 1,5% oraz wzrost udziału mieszkańców w wieku poprodukcyjnym o 4,9%. Jednocześnie w skali całego województwa śląskiego odnotowano spadek procentowego udziału osób w wieku przedprodukcyjnym (-4%) przy zwiększającym się udziale pozostałych grup wiekowych (produkcyjny 0,1%; poprodukcyjny 3,9%). W ujęciu nominalnym liczba mieszkańców powiatu tyskiego w wieku przedprodukcyjnym zmniejszyła się o 5 149 os., w wieku produkcyjnym o 4 219 os., natomiast w wieku poprodukcyjnym wzrosła o 5930 os. Godny uwagi jest fakt, że w skali podregionu tyskiego w Tychach odnotowano stosunkowo najmniejszy spadek procentowego udziału osób w wieku przedprodukcyjnym. Największy ubytek tego udziału w badanym okresie wystąpił w p. pszczyńskim (-6,3%) i p. bieruńsko-lędzińskim (-5,8%), a w p. mikołowskim sięgał on 4 punktów procentowych. W ujęciu nominalnym Tychy znalazły się jednak już na drugim miejscu pod wzglądem spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. Większy spadek wystąpił w p. pszczyńskim (-5 446 os.), a mniejszy w p. bieruńsko-lędzińskim (-2 743 os.) i p. mikołowskim (-2 715 os.). Ponadto w przypadku procentowego udziału osób w wieku produkcyjnym, jedynie w Tychach nastąpił jego spadek, a w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego odnotowywano systematyczny wzrost udziału tej grupy w całym badanym okresie. Największy wzrost wystąpił w p. pszczyńskim (3,6%) i p. bieruńsko- 36

lędzińskim (3,6%), a znacznie mniejszy w p. mikołowskim (1,3%). W ujęciu nominalnym również największy wzrost liczby mieszkańców w tej kategorii wiekowej wystąpił w p. pszczyńskim (7 464 os.), natomiast na drugim miejscu pod tym wzglądem uplasował się p. mikołowski (4 204 os.) przed p. bieruńsko-lędzińskim (3 709 os.). Natomiast z porównania procentowego udziału kategorii osób w wieku poprodukcyjnym wynika, że największy przyrost wystąpił w Tychach, a następnie p. mikołowskim (2,8%) oraz p. pszczyńskim i p. bieruńsko-lędzińskim (po 2,4%). Również w ujęciu nominalnym pod tym względem dominował powiat tyski (5 930 os.) w porównaniu do pozostałych powiatów (p. mikołowski: 3 259 os.; p. pszczyński: 3 186 os.; p. bieruńsko-lędziński: 1 696 os.). We wszystkich porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) odnotowano również procentowy i nominalny spadek udziału osób w wieku przedprodukcyjnym. W ujęciu procentowych wśród powiatów wchodzących w skład woj. śląskiego stosunkowo największy, i jednocześnie wyższy niż w Tychach, spadek udziału ludności z tej kategorii wystąpił w powiatach: Rybnickim (-4,5%) oraz Katowickim (-4,1%), na tym samym poziomie odnotowano spadek w powiecie Gliwickim (-3,5%), a na niższym w pozostałych porównywanych jednostkach: Bielsku-Białej (-3,2%); Sosnowcu (-3%); Dąbrowie Górniczej (-2,8%) i Chorzowie (-2,2%). Z kolei w jednostkach spoza województwa odnotowano mniejszy niż w Tychach procentowy ubytek najmłodszych mieszkańców (Opole: -3,4%; Gdynia: -2,7%). Natomiast w ujęciu nominalnym stosunkowo największy, bo sięgający kilkunastu tys. os., spadek liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym w porównywanych powiatach z woj. śląskiego odnotowano w Katowicach (-16 036 os.), ponadto większy niż w Tychach nastąpił w: Gliwicach (-9 604 os.); Sosnowcu (-9 512 os.); Rybniku (6 687 os.) oraz Bielsku- Białej (-6 173 os.), a mniejszy tylko w: Dąbrowie Górniczej (-4 735 os.) i Chorzowie (-3 449 os.). Natomiast w jednostkach spoza województwa wystąpił większy niż w Tychach spadek liczby ludności, która nie osiągnęła jeszcze zdolności do pracy (Gdynia: -7 540 os.; Opole: -5 573 os.). Również we wszystkich porównywanych jednostkach administracyjnych, podobnie jak w Tychach, odnotowano początkowy i utrzymujący sie mniej więcej do płowy badanego okresu, wzrost procentowego udziału ludności w wieku produkcyjnym, który następnie zmieniał się w tendencję spadkową. Co ważne jedynie w przypadku Rybnika procentowy udział kategorii osób w wieku produkcyjnym w 2012 r. nie był mniejszy od ich udziału w 2002 r. Natomiast w pozostałych jednostkach wystąpiła taka sama sytuacja, jaką odnotowano na ternie powiatu tyskiego, a więc procentowy udział grupy ludności w wieku produkcyjnym w roku 2012 był mniejszy niż w roku 2002. Ostatecznie większy niż w Tychach procentowy spadek udziału osób w wieku produkcyjnym odnotowano w: Sosnowcu (-2,8%); Bielsku-Białej (-1,9%) i Dąbrowie-Górniczej (-1,7%), a mniejszy w: Chorzowie (-1,2%) oraz Gliwicach (-1,1%), ponadto jak już zaznaczono, w Rybniku odnotowano wzrost o 0,3%. Natomiast w powiatach spoza województwa wystąpił większy niż w Tychach ubytek procentowego udziału tej kategorii wiekowej obejmujący w Gdyni 2,4% i Opolu 2,2%. 37

Jednak w ujęciu nominalnym stosunkowo największy i sięgający kilkunastu tys. os. spadek liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym odnotowano w Sosnowcu (-18 189 os.), Katowicach (-13 840 os.) i Gliwicach (-12 911 os.), ponadto większy niż w Tychach nastąpił w: Dąbrowie Górniczej (-7 052 os.), Bielsku-Białej (-5 470 os.) i Chorzowie (-4 717 os.), a mniejszy jedynie w Rybniku (-810 os.). W przypadku badanych jednostek spoza województwa wystąpił większy niż w Tychach ubytek ludności w wieku produkcyjnym (Gdynia: -9 015 os.; Opole: -7 879 os.). We wszystkich porównywanych jednostkach, podobnie jak w Tychach i powiatach z podregionu tyskiego, odnotowano procentowy i nominalny wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym. Stosunkowo największy procentowy wzrost wystąpił w: Sosnowcu (5,8%) i Bielsku-Białej (5%) oraz podobny jak tyski w Katowicach (4,9%), mniejszy odnotowano w: Gliwicach (4,6%); Dąbrowie Górniczej (4,5%); Rybniku (4,1%) oraz Chorzowie (3,4%). Natomiast w jednostkach spoza województwa wystąpił większy niż w Tychach procentowy wzrost udziału osób w wieku poprodukcyjnym (Opole: 5,6%; Gdynia: 5,1%). Tymczasem w ujęciu nominalnym największy przyrost liczby mieszkańców najstarszej kategorii wiekowej wystąpił w: Katowicach (12 064 os.); Sosnowcu (9 673 os.); Bielsku-Białej (8 178 os.) i Gliwicach (6 121 os.). Mniejszy wzrost niż w Tychach odnotowano w: Rybniku (5 540 os.); Dąbrowie Górniczej (4 625 os.) i Chorzowie (2 815 os.). W porównaniu do sytuacji w jednostkach spoza województwa Tychy zajęły środkową pozycję, ponieważ w Opolu odnotowano wzrost sięgający 5 686 os., a w Gdyni aż 11 773 os. Rys. 5: Tychy % udziału ludność wg trzech grup wiekowych w ogólnej liczbie mieszkańców (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 38

Tab. 4: Podregion tyski % udziału ludność wg trzech grup wiekowych w ogólnej liczbie mieszkańców (2002-2012) Tychy Powiat bieruńskolędziński Powiat pszczyński Powiat mikołowski województwo śląskie % ogółem ludność w wieku: 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 przedprodukcyjnym 19,9 19,0 18,2 17,6 17,1 16,7 16,5 16,3 16,4 16,3 16,4 produkcyjnym 68,0 68,5 68,9 69,2 69,3 69,3 69,0 68,7 68,2 67,4 66,5 poprodukcyjnym 12,2 12,5 12,9 13,2 13,6 14,0 14,5 15,0 15,5 16,2 17,1 przedprodukcyjnym 25,0 24,0 23,0 22,3 21,5 20,7 20,1 19,8 19,6 19,4 19,2 produkcyjnym 62,6 63,4 64,2 64,8 65,4 65,9 66,3 66,4 66,5 66,4 66,2 poprodukcyjnym 12,3 12,6 12,8 12,9 13,1 13,4 13,6 13,8 13,9 14,2 14,7 przedprodukcyjnym 26,8 25,5 24,4 23,4 22,6 22,0 21,5 21,1 21,0 20,7 20,5 produkcyjnym 61,9 62,9 63,9 64,7 65,3 65,6 65,9 66,1 66,1 65,9 65,8 poprodukcyjnym 11,3 11,6 11,7 11,9 12,1 12,4 12,6 12,8 13,0 13,3 13,7 przedprodukcyjnym 22,6 21,7 21,0 20,4 19,9 19,6 19,1 18,9 18,8 18,7 18,6 produkcyjnym 63,4 64,0 64,5 64,9 65,2 65,2 65,4 65,3 65,2 64,9 64,7 poprodukcyjnym 13,9 14,3 14,5 14,7 14,9 15,2 15,4 15,7 16,0 16,4 16,7 przedprodukcyjnym 21,0 20,2 19,5 18,9 18,4 18,0 17,6 17,4 17,3 17,1 17,0 produkcyjnym 64,2 64,7 65,1 65,4 65,5 65,6 65,5 65,4 65,2 64,8 64,3 poprodukcyjnym 14,8 15,1 15,5 15,7 16,1 16,5 16,9 17,2 17,6 18,1 18,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 5: Porównywane jednostki administracyjne - % udziału ludność wg trzech grup wiekowych w ogólnej liczbie mieszkańców (2002-2012) % ogółem Bielsko-Biała Chorzów Dąbrowa Górnicza Gliwice ludność w wieku: 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 przedprodukcyjnym 20,0 19,2 18,5 18,0 17,7 17,3 17,1 17,0 16,9 16,8 16,8 produkcyjnym 64,7 65,2 65,5 65,7 65,5 65,4 65,1 64,7 64,2 63,6 62,8 poprodukcyjnym 15,3 15,6 16,0 16,2 16,8 17,3 17,8 18,3 18,9 19,6 20,3 przedprodukcyjnym 19,1 18,7 18,4 18,1 17,8 17,6 17,5 17,3 17,2 17,1 16,9 produkcyjnym 63,4 63,5 63,5 63,6 63,4 63,3 63,0 62,8 62,7 62,5 62,2 poprodukcyjnym 17,5 17,7 18,1 18,3 18,7 19,1 19,5 19,8 20,1 20,5 20,9 przedprodukcyjnym 18,0 17,2 16,5 16,0 15,6 15,3 15,1 15,0 15,3 15,2 15,2 produkcyjnym 68,0 68,6 69,1 69,4 69,4 69,3 69,1 68,6 67,8 67,1 66,3 poprodukcyjnym 14,0 14,2 14,4 14,6 15,0 15,4 15,8 16,3 16,9 17,6 18,5 przedprodukcyjnym 19,1 18,2 17,5 16,8 16,4 16,0 15,8 15,6 15,9 15,8 15,6 produkcyjnym 65,7 66,3 66,5 66,8 66,8 66,8 66,6 66,3 65,7 65,1 64,6 poprodukcyjnym 15,2 15,6 16,0 16,4 16,8 17,1 17,6 18,2 18,4 19,1 19,8 przedprodukcyjnym 18,5 17,8 17,2 16,7 16,2 15,9 15,5 15,2 14,7 14,5 14,4 39

Katowice produkcyjnym 64,6 64,8 65,0 65,1 65,0 64,8 64,7 64,5 64,7 64,3 63,8 poprodukcyjnym 16,9 17,4 17,8 18,2 18,8 19,3 19,8 20,3 20,6 21,2 21,8 Rybnik Sosnowiec Opole Gdynia przedprodukcyjnym 22,4 21,5 20,7 19,9 19,3 18,9 18,5 18,3 18,2 18,0 17,9 produkcyjnym 64,9 65,4 65,8 66,2 66,4 66,5 66,4 66,2 66,0 65,7 65,2 poprodukcyjnym 12,8 13,2 13,6 13,9 14,2 14,6 15,1 15,5 15,8 16,3 16,9 przedprodukcyjnym 17,2 16,5 15,9 15,4 15,0 14,7 14,5 14,4 14,3 14,2 14,2 produkcyjnym 67,9 68,3 68,6 68,7 68,5 68,4 68,0 67,6 66,8 66,0 65,1 poprodukcyjnym 14,9 15,2 15,5 15,9 16,4 16,9 17,5 18,0 18,8 19,8 20,7 przedprodukcyjnym 18,1 17,4 16,8 16,2 15,8 15,3 15,0 14,8 14,9 14,7 14,7 produkcyjnym 67,3 67,7 68,0 68,2 68,1 67,9 67,6 67,1 66,5 66,0 65,1 poprodukcyjnym 14,6 14,9 15,2 15,6 16,2 16,8 17,4 18,0 18,6 19,3 20,2 przedprodukcyjnym 18,7 18,1 17,6 17,3 16,9 16,7 16,5 16,3 16,2 16,1 16,0 produkcyjnym 65,0 65,3 65,5 65,7 65,4 65,0 64,7 64,2 63,9 63,3 62,6 poprodukcyjnym 16,3 16,6 16,9 17,1 17,6 18,3 18,8 19,4 19,9 20,6 21,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys. 6: Podregion tyski różnica % udziału ludność wg trzech grup wiekowych w ogólnej liczbie mieszkańców (porównanie roku 2002 i 2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 40

Rys. 7: Porównywane jednostki administracyjne różnica % udziału ludność wg trzech grup wiekowych w ogólnej liczbie mieszkańców (porównanie roku 2002 i 2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 41

Istotnym elementem dalszej diagnozy jest określenie poziomu wskaźnika obciążenia demograficznego, a więc stosunku liczby mieszkańców w wieku pozaprodukcyjnym do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym. Nazwa tego wskaźnika związane jest m. in. z potencjalnymi obciążeniami systemu zabezpieczenia społecznego wypłatą świadczeń emerytalnych i rentowych. Wskaźnik ten obliczany może być w trzech wariantach: Ludność w wieku nieprodukcyjnym (przedprodukcyjny + poprodukcyjny)na 100 osób w wieku produkcyjnym wskaźnik W1; Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym wskaźnik W2; Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wskaźnik W3; Z uzyskanych zestawień danych wynika, że w obserwowanym okresie w Tychach odnotowano wzrost poziomu wskaźnika obciążenia demograficznego we wszystkich trzech wariantach. Zaznaczyć jednak należy, że w przypadku wskaźnika W1 w pierwszej połowie badanego okresu widoczny był spadek jego wartości z 47,2 w 2002 r. na 44,3 w 2006 i 2007 r. Oznacza to, że do 2006 r. zmniejszała się liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym, co mogło wpływać pozytywnie na sytuację gospodarki i systemu zabezpieczeń społecznych ponieważ potencjalnie generowało mniejsze obciążenie koniecznością zapewnienia zabezpieczeń dla osób w wieku nieprodukcyjnym. Sytuacja ulegała jednak stopniowo zmianie od 2008 r. kiedy poziom W1 zaczął rosnąć osiągając ostatecznie w 2012 r. wartości 50,4 co oznacza, że na 100 osób w wieku produkcyjnym (a więc potencjalnie pracujących) przypadało aż 50 osób w wieku nieprodukcyjnym, a sam wskaźnik wykazał tendencje wzrostową o 3,2 punktu. Chociaż jego wartość była znacznie niższa od wartości dla całego województwa (55,4) to jednak należy podkreślić, że na poziomie wojewódzkim odnotowano ujemną dynamikę (-0,4). Dokonując porównania wartości wskaźnika W1 w obrębie podregionu tyskiego, uwidacznia się złożoność obserwowanej sytuacji. Należy bowiem podkreślić w 2012 r. wartość tego wskaźnika była stosunkowo najniższa w Tychach w porównaniu do statystyk pozostałych powiatów (p. mikołowski: 54,6; p. pszczyński: 52; p. bieruńsko-lędziński: 51,2). Nie zmienia to jednak faktu, że inaczej niż w przypadku Tychów, niemal w całym badanym okresie obserwowano stały spadek wartości wskaźnika W1 w każdym z tych powiatów. Ich słaby wzrost odnotowano dopiero w 2010 i 2011 r. jednak nie dorównywał on poziomowi wartości z 2002 r. W każdym z trzech powiatów odnotowano więc ujemną dynamikę wartości W1 w badanym okresie (pszczyński: -9,6; bieruńsko-lędziński: -8,4; mikołowski: -3). 42

We wszystkich porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) odnotowano dynamikę podobną do tej zaobserwowanej w Tychach, tzn. utrzymujący się w pierwszych latach badanego okresu spadek wartości wskaźnika W1 (do roku 2005 lub 2006) zmieniający się w stopniowy wzrost do roku 2012. Ponadto w każdym z miast, za wyjątkiem Rybnika, ostateczna wartość tego wskaźnika osiągnięta w 2012 r. przekroczyła jego poziom z 2002 r., co oznacza, że podobnie jak w Tychach, wystąpił wzrost liczby osób w wieku nieprodukcyjnym przypadającej na 100 osób w wieku produkcyjnym. Stosunkowo największy wzrost odnotowano w: Sosnowcu (6,3); Bielsku-Białej (4,6); i Dąbrowie Górniczej (3,9). Mniejszy wzrost niż w Tychach wystąpił w: Chorzowie (3,0); i Gliwicach (2,7). Poza tym, jak już wspomniano w 2012 r. tylko w Rybniku wystąpił spadek wartości wskaźnika W1 w porównaniu do 2002 r. (-0,7). Natomiast w jednostkach spoza województwa również wystąpiła tendencja wzrostowa, której dynamika była silniejsza niż w Tychach (Gdynia: 5,9; Opole: 5,0). Podsumowując należy podkreślić, że w żadnej z badanych jednostek administracyjnych, w tym również w Tychach, wartość wskaźnika W1 nie przekroczyła 100, co oznacza, że ludność w wieku produkcyjnym w dalszym ciągu dominuje nad ludnością w wieku nieprodukcyjnym (przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym). Tymczasem w przypadku wskaźnika W2 określającego liczbę osób w wieku poprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym, w Tychach występowała stała tendencja wzrostowa wykazująca się intensywną dynamiką. Wartość tego wskaźnika od 2002 r. do 2012 r. wzrosła o 42,9 punktu, osiągając ostatecznie poziom 104,2. Oznacza to, że na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym przypadały w Tychach aż 104 osoby w wieku poprodukcyjnym. Jest to niepokojąca informacja, która może mieć negatywny wpływ na przyszłą sytuację gospodarki oraz wydolność systemu zabezpieczeń społecznych. Ponadto na poziomie województwa wskaźnik W2 osiągnął w 2012 r. wartości 110,3 i wykazał się dynamiką podobną do zaobserwowanej w Tychach, sięgającą 39,5 punktu. Odnosząc dynamikę wskaźnika W2 zaobserwowaną w Tychach do sytuacji w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego, należy podkreślić, że w żadnym z nich nie osiągnął on wartości przekraczającej 100,co oznacza, że jak dotąd tylko w powiecie tyskim wystąpiła dominacja udziału osób w wieku poprodukcyjnym nad osobami w wieku przedprodukcyjnym. Nie zmienia to faktu, że również w pozostałych powiatach w całym badanym okresie odnotowano stałą tendencję wzrostową W2, której dynamika była porównywalna, generując ostatecznie wzrost na poziomie nie przekraczającym 28 punktów (p. mikołowski: 27,9; p. bieruńskolędziński: 27,3; p. pszczyński 24,6). Ogólnie stosunkowo najwyższy poziom wskaźnik W2 osiągnął w p. mikołowskim (89,5), następnie p. bieruńsko-lędzińskim (76,4) i najniższy w p. pszczyńskim (66,6). 43

Również we wszystkich porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) wystąpiła silna dynamika wartości wskaźnika W2 z tendencją wzrostową utrzymującą się w całym badanym okresie. Dynamika ta była stosunkowo najsilniejsza w: Katowicach (60,4); Sosnowcu (59,2); Gliwicach (47,4); oraz Bielsku-Białej (44,0); i Dąbrowie Górniczej (43,9) wyprzedzające pod tym względem Tychy. Natomiast słabsza dynamika wystąpiła w: Rybniku (37,1) i Chorzowie (31,9). W przypadku jednostek spoza województwa dynamika W2 była silniejsza niż zaobserwowana w Tychach (Opole: 57,0; Gdynia: 46,2). Należy również podkreślić, że jedynie w przypadku Rybnika wartość W2 nie przekroczyła 100, co oznacza, że we wszystkich pozostałych jednostkach, podobnie jak w Tychach, nastąpiła liczebna dominacja osób w wieku poprodukcyjnym nad osobami w wieku przedprodukcyjnym. Poza tym warto podkreślić, że również we wszystkich porównywanych jednostkach (oprócz Rybnika) wartość W2 w 2012 roku była znacząco wyższa od jego wartości odnotowanej w Tychach. Stosunkowo najwyższą wartość wskaźnik ten osiągną w: Katowicach (151,6) i Sosnowcu (146,0); a nieco niższą w pozostałych: Gliwicach (126,9); Chorzowie (123,7); Dąbrowie Górniczej (121,9); Bielsku-Białej (120,8); i najniższą w Rybniku (94,1). Także w badanych jednostkach spoza województwa wartość W2 w 2012 r. była znacząco wyższa od tyskiej (Opole: 137,6; Gdynia: 133,7). W oparciu o wcześniejszą analizę wskaźnika W1, można było przewidzieć, że również wartość ostatniego ze wskaźników W3, będzie wykazywała tendencję wzrostową w całym badanym okresie. W przypadku Tychów wartość wskaźnika W3 wzrosła z 17,9 w 2002 r. do 25,7 w 2012 r. z czego wynika, że na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało prawie 26 osób w wieku poprodukcyjnym. Zaobserwowana dynamika W3 objęła 7,8 punktu i była silniejsza niż odnotowana w skali całego województwa śląskiego (6,0), chociaż ostateczna wartość W3 dla Tychów nie przekroczyła wartości wojewódzkiej (29,1). W skali podregionu tyskiego jedynie w powiecie mikołowskim wartość W3 była porównywalna do tyskiej (25,8), natomiast w pozostałych dwóch była nieco niższa (p. bieruńsko-lędziński: 22,2; p. pszczyński: 20,8%). Poza tym dynamika wzrostu W3 była również znacznie silniejsza w Tychach niż w pozostałych powiatach (p. mikołowski: 3,8; p. pszczyński i p. bieruńsko-lędziński po: 2,6). Dokonując porównania sytuacji tyskiej z obserwowaną w wybranych do analizy jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) należy podkreślić, że w każdej z nich wartość wskaźnika W3 osiągnięta w 2012 r. była wyższa od wartości obliczonej dla Tychów. Stosunkowo najwięcej osób w wieku 44

poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało kolejno w: Katowicach (34,2); Chorzowie (33,6); Bielsku-Białej (32,4); Sosnowcu (31,9); Gliwicach (30,7); Dąbrowie Górniczej (28,0); oraz Rybniku (25,9). Jednoczenie w przypadku trzech jednostek dynamika wzrostu W3 była wyższa niż odnotowana w Tychach (Sosnowiec: 9,9; Bielsko-Biała: 8,7; Katowice: 8,0), a w pozostałych tylko nieznacznie niższa (Gliwice: 7,6; Dabrowa Górnicza: 7,4; Rybnik: 6,2; i Chorzów: 5,9). Ponadto w jednostkach spoza województwa wskaźnik W3 osiągnął następujące wartości: dla Gdyni 34,1 oraz Opola 31,1. Dynamika wzrostu W3 była również wyższa niż w Tychach (Opole: 9,4; Gdynia: 9,0). Rys. 8: Tychy wskaźniki obciążenia demograficznego (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 45

Tab. 6: Podregion tyski wskaźniki obciążenia demograficznego (2002-2012) Tychy Powiat bieruńskolędziński Powiat pszczyński Powiat mikołowski województwo śląskie Wskaźniki obciążenia demograficznego 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 47,2 46,0 45,0 44,6 44,3 44,3 44,8 45,5 46,7 48,4 50,4 61,3 66,2 70,7 75,0 79,7 83,4 87,6 91,6 94,7 99,4 104,2 17,9 18,3 18,7 19,1 19,6 20,1 20,9 21,8 22,7 24,1 25,7 59,6 57,8 55,7 54,2 52,9 51,7 50,9 50,7 50,3 50,7 51,2 49,1 52,5 55,5 57,7 61,3 64,9 67,6 69,7 71,0 73,4 76,4 19,6 19,9 19,9 19,8 20,1 20,3 20,5 20,8 20,9 21,5 22,2 61,6 58,9 56,5 54,5 53,2 52,4 51,8 51,3 51,3 51,7 52,0 42,0 45,3 48,1 50,8 53,6 56,4 58,6 60,3 61,9 64,3 66,6 18,2 18,4 18,3 18,4 18,6 18,9 19,1 19,3 19,6 20,2 20,8 57,6 56,2 55,1 54,0 53,5 53,3 52,8 53,0 53,5 54,0 54,6 61,6 65,7 69,0 71,7 75,0 77,5 80,6 83,0 85,3 87,4 89,5 22,0 22,3 22,5 22,6 22,9 23,3 23,6 24,1 24,6 25,2 25,8 55,8 54,6 53,7 53,0 52,7 52,5 52,6 52,9 53,4 54,3 55,4 70,8 75,1 79,4 83,3 87,6 91,8 95,6 99,3 101,7 105,9 110,3 23,1 23,4 23,8 24,1 24,6 25,1 25,7 26,4 26,9 27,9 29,1 46

Tab. 7: Porównywane jednostki administracyjne wskaźniki obciążenia demograficznego (2002-2012) Bielsko-Biała Chorzów Dąbrowa Górnicza Gliwice Katowice Rybnik Sosnowiec Wskaźniki obciążenia demograficznego 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 54,6 53,4 52,7 52,2 52,6 52,9 53,7 54,5 55,7 57,2 59,2 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym 76,8 81,4 86,3 90,1 95,0 100,1 103,8 107,8 111,8 116,3 120,8 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 23,7 24,0 24,4 24,7 25,6 26,5 27,3 28,3 29,4 30,8 32,4 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 57,8 57,4 57,6 57,3 57,6 58,0 58,7 59,1 59,5 60,0 60,8 91,8 94,8 98,1 101,0 104,9 108,6 111,7 114,4 116,7 120,0 123,7 27,7 27,9 28,5 28,8 29,5 30,2 31,0 31,6 32,1 32,7 33,6 47,0 45,7 44,7 44,1 44,1 44,4 44,8 45,7 47,5 49,0 50,9 78,0 82,4 86,9 91,1 95,9 100,7 104,8 108,9 110,9 115,9 121,9 20,6 20,7 20,8 21,0 21,6 22,3 22,9 23,8 25,0 26,3 28,0 52,2 50,9 50,4 49,7 49,7 49,6 50,3 50,9 52,2 53,5 54,9 79,5 85,7 91,5 97,1 102,3 106,9 111,7 116,7 115,9 121,3 126,9 23,1 23,5 24,1 24,5 25,1 25,6 26,5 27,4 28,0 29,3 30,7 54,9 54,2 53,8 53,6 53,9 54,3 54,5 55,0 54,7 55,6 56,7 91,2 97,7 103,7 109,3 115,8 121,9 128,3 133,4 140,3 145,9 151,6 26,2 26,8 27,4 28,0 28,9 29,8 30,6 31,5 31,9 33,0 34,2 54,1 53,0 52,0 51,1 50,6 50,4 50,5 51,1 51,4 52,2 53,4 57,0 61,4 65,6 69,7 73,6 77,6 81,4 84,8 86,8 90,4 94,1 19,7 20,2 20,6 21,0 21,4 22,0 22,7 23,4 23,9 24,8 25,9 47,4 46,4 45,8 45,5 45,9 46,3 47,0 47,9 49,6 51,5 53,7 47

Opole ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na Gdynia 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 86,8 92,4 98,0 103,4 109,4 115,2 120,4 125,7 131,2 138,8 146,0 22,0 22,3 22,7 23,1 24,0 24,8 25,7 26,7 28,2 29,9 31,9 48,7 47,6 47,0 46,5 46,9 47,4 48,0 49,0 50,4 51,6 53,7 80,6 85,8 90,7 96,1 102,5 109,4 115,6 121,6 125,1 131,6 137,6 21,7 22,0 22,3 22,8 23,8 24,7 25,7 26,9 28,0 29,3 31,1 53,8 53,1 52,6 52,3 52,9 53,8 54,6 55,6 56,5 57,9 59,7 87,5 92,0 95,7 98,9 104,1 109,3 113,9 118,8 122,4 128,2 133,7 25,1 25,5 25,7 26,0 27,0 28,1 29,1 30,2 31,1 32,5 34,1 Rys. 9: Podregion tyski dynamika wartości wskaźników obciążenia demograficznego (porównanie roku 2002 i 2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 48

Rys. 10: Porównywane jednostki administracyjne dynamika wartości wskaźników obciążenia demograficznego (porównanie roku 2002 i 2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3.2.1.3. Funkcjonalne grupy ludności Dla prac nad strategia rozwoju miasta istotne są również informacje dotyczące rozkładu zamieszkałej ludności w ramach tzw. funkcjonalnych grup wiekowych, wśród których wyróżnia się: Dzieci w wieku 0-2 lata (wiek żłobkowy); Dzieci w wieku 3-6 lat (wiek przedszkolny); Dzieci w wieku 7-12 lat (wiek szkolny); Dzieci w wieku 13-15 lat (wiek gimnazjalny); 49

Osoby w wieku 16-18 lat (młodzież szkolna); Osoby w wieku 19-24 lata (wiek studencki); Osoby w wieku 25-44 lata (pozostałe roczniki wieku mobilnego 18-44 lata); Osoby w wieku 45-59/60 lat (wiek niemobilny ); Osoby w wieku 60/64 lata i więcej (w przybliżeniu wiek emerytalny ); Dzięki zastosowaniu takiego rozkładu uzyskać można informacje pomocne w planowaniu wielowymiarowych typów działań ukierunkowanych na realizację i zaspokojenie specyficznych potrzeb określonych grup mieszkańców, które są wyrazem i jednocześnie determinantem specyficznych aktywności podejmowanych przez osoby będące w określonym wieku. W przypadku ludności miasta Tychy struktura społeczna ujmowana w ramach grup funkcjonalnych w badanym okresie rozkładała się następująco: Dzieci w wieku 0-2 lata (wiek żłobkowy): mimo zdiagnozowanego spadku ogólnej liczby ludności, w tym również w wieku przedprodukcyjnym, w grupie tej odnotowano stałą tendencję wzrostową w ujęciu nominalnym i procentowym utrzymującą się do 2010 r. W dwóch ostatnich latach odnotowano natomiast niewielki spadek liczebności tej grupy. Ostatecznie jednak poziom osiągnięty w 2012 r. ( 4 153 os. tj. 3,2%) był wyższy niż w 2002 r. (3 255 os. tj. 2,4%); Dzieci w wieku 3-6 lat (wiek przedszkolny): chociaż w latach 2003-2004 odnotowano niewielki spadek nominalnego i procentowego udziału tej grupy w tyskiej populacji w porównaniu do 2002 r. (4 410 os. tj. 3,3%), to jednak w kolejnych latach następował nominalny i procentowy wzrost jej udziału osiągając ostatecznie w 2012 r. poziom 5 364 os. tj. 4,2%; Dzieci w wieku 7-12 lat (wiek szkolny): zdiagnozowany wcześniej spadek liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym wystąpił między innymi w tej grupie wiekowej, której wkład osobowy zmniejszał się systematycznie do 2009 r., a w latach 2010-2012 zwiększył się nieznacznie, nie osiągając jednak ostatecznie poziomu z 2002 r. (z 8 561 os. tj. 6,5% do 6 393 os. tj. 5%); Dzieci w wieku 13-15 lat (wiek gimnazjalny): odnotowano stałe roczne spadki nominalnego i procentowego udziału w ogólnej liczbie mieszkańców (z 5 688 os. tj. 4,3% w 2002 r. do 3 082 os. w 2012 r.); 50

Osoby w wieku 16-18 lat (młodzież szkolna): w grupie tej wystąpił największy wśród najmłodszych grup wiekowych, stały spadek nominalnego i procentowego udziału w tyskiej populacji (z 6 955 os. tj. 5,2% w 2002 r. do 3 425 os. tj. 2,7% w 2012 r.), który w znacznym stopniu determinował odnotowany zmniejszający się udział grupy ekonomicznej osób w wieku przedprodukcyjnym; Osoby w wieku 19-24 lata (wiek studencki): to w tej grupie funkcjonalnej odnotowano największy spośród wszystkich wyodrębnionych grup, spadek nominalnego i procentowego udziału w ogólnej liczbie mieszkańców (z 16 199 os. tj. 12,2% w 2002 r. do 9 355 os. tj. 7,2% w 2012 r.); Osoby w wieku 25-44 lata (pozostałe roczniki wieku mobilnego 18-44 lata): to stosunkowo najliczniejsza z wyróżnionych grup funkcjonalnych. Od 2005 r. tutaj odnotowano systematyczny wzrost nominalnego i procentowego udziału w tyskiej populacji (z 36 770 os. tj. 27,7% do 40 725 os. tj. 31,5%). Osoby w wieku 45-59/60 lat (wiek niemobilny ): to druga pod względem liczebności wśród tyskich grup funkcjonalnych. Choć w latach 2003-2006 odnotowano stopniowy wzrost liczebności tej grupy, to jednak w drugiej połowie badanego okresu ulegał on systematycznemu zmniejszeniu osiągając ostatecznie w 2012 r. poziom niższy (29 917 os. tj. 23,2%) niż odnotowany w 2002 r. (32 037 os. tj. 24,2%); Osoby w wieku 60/64 i więcej lat (w przybliżeniu wiek emerytalny ): zgodnie z odnotowanymi trendami w grupie tej wystąpił stosunkowo największy przyrost liczebny i procentowy w całym badanym okresie, z 18 685 os. tj. 14,1% w 2002 r. do 26 698 os. tj. 20,7% w 2012 r. W powiatach podregionu tyskiego struktura społeczna ujmowana w ramach grup funkcjonalnych w badanym okresie rozkładała się następująco: Dzieci w wieku 0-2 lata (wiek żłobkowy): w każdym z powiatów odnotowano wahania procentowego i nominalnego udziału reprezentantów tej grupy funkcjonalnej w całej populacji. Odnotowany spadek w latach 2003-2004 zmienił się w tendencje wzrostową w latach 2005-2011, by w ostatnim z badanych lat ponownie doszło do nominalnego i procentowego spadku udziału tej grupy w populacjach mieszkańców badanych powiatów. Należy również podkreślić, że chociaż nominalny wkład tej grupy w populacje powiatów był niższy niż w Tychach w całym badanym okresie, to jednak procentowo przewyższał on wartości osiągane w tyskim powiecie (p. bieruńsko-lędziński: z 1 655 os. tj. 3% do 1 977 os. tj. 3,4%; p. pszczyński: z 3 387 os. tj. 3,3% do 3 952 os. tj. 3,6%; p. mikołowski: z 2 450 os. tj. 2,7% do 3 162 os. tj. 3,3%). Podobna sytuacja miała miejsce w skali całego woj. śląskiego, gdzie w latach 2003-2004 wystąpił spadek nominalnego i procentowego udziału tej grupy funkcjonalnej w całej populacji, zmieniając się w latach 2005-2010 w trend dodatni, a następnie w latach 2011-2012 doszło do ponownego spadku. Nie zmienia to jednak faktu, że ostatecznie odnotowany został nominalny i procentowy wzrost udziału tej grupy w śląskiej populacji (z 121 762 os. tj. 2,6% w 2002 r. do 136 569 os. tj. 3% w 2012 r.); 51

Dzieci w wieku 3-6 lat (wiek przedszkolny): inaczej niż w Tychach we wszystkich powiatach podregionu odnotowany został nominalny i procentowy spadek udziału tej grupy funkcjonalnej utrzymujący się w całej pierwszej połowie badanego okresu. Następnie wystąpił stopniowy wzrost tych wartości osiągając ostatecznie poziom wyższy niż w roku 2002. Poza tym mimo, że w tej grupie nominalny wkład w populacje powiatów był niższy niż w Tychach w całym badanym okresie, to jednak procentowo przewyższał on wartości osiągane w tyskim powiecie (p. bieruńsko-lędziński: z 2 402 os. tj. 4,3% do 2 607 os. tj. 4,5%; p. pszczyński: z 4 965 os. tj. 4,8% do 5 317 os. tj. 4,9%; p. mikołowski: z 3 660 os. tj. 4,0% do 4 243 os. tj. 4,5%). Również w skali całego województwa odnotowano podobną sytuację, a więc utrzymujący się w pierwszej połowie badanego okresu trend spadkowy w stosunku do roku 2002, a następnie trend wzrostowy (z 177 895 os. tj. 3,8% do 184 503 os. tj. 4%); Dzieci w wieku 7-12 lat (wiek szkolny): podobnie jak w Tychach, zdiagnozowany wcześniej spadek liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym, wystąpił także w każdym z powiatów między innymi w tej grupie wiekowej, której wkład osobowy zmniejszał się systematycznie do 2010 r. lub 2011 r., a w latach 2011-2012 lub tylko 2012 r. zwiększył się nieznacznie, nie osiągając jednak ostatecznie poziomu z 2002 r. (p. bieruńsko-lędziński: z 4 742 os. tj. 8,5% do 3 433 os. tj. 5,9%; p. pszczyński: z 9 265 os. tj. 9% do 6 788 os. tj. 6,2%; p. mikołowski: z 7 036 os. tj. 7,8% do 5 453 os. tj. 5,7%). W skali całego województwa odnotowano utrzymujący się w całym badanym okresie spadek nominalnego i procentowego udziału tej grupy funkcjonalnej w śląskiej populacji (z 335 517 os. tj. 7,1% w 2002 r. do 238 878 os. tj. 5,2% w 2012 r.); Dzieci w wieku 13-15 lat (wiek gimnazjalny): podobnie jak w Tychach również w pozostałych powiatach podregionu tyskiego odnotowano stałe roczne spadki nominalnego i procentowego udziału tej grupy w ogólnej liczbie mieszkańców (p. bieruńsko-lędziński: z 2 951 os. tj. 5,3% do 1 783 os. tj. 3,1%; p. pszczyński: z 5 734 os. tj. 5,5% do 3 711 os. tj. 3,4%; p. mikołowski: z 4 169 os. tj. 4,6% do 2 785 os. tj. 2,9%). Sytuacja taka miała miejsce również w skali całego województwa (z 204 013 os. tj. 4,3% do 128 485 os. tj. 2,8%); Osoby w wieku 16-18 lat (młodzież szkolna): podobnie jak w Tychach również w pozostałych powiatach podregionu tyskiego odnotowano stałe roczne spadki nominalnego i procentowego udziału tej grupy w ogólnej liczbie mieszkańców (p. bieruńsko-lędziński: z 3 291 os. tj. 5,9% do 2 085 os. tj. 3,6%; p. pszczyński: z 6 560 os. tj. 6,3% do 4 010 os. tj. 3,7%; p. mikołowski: z 4 837 os. tj. 5,3% do 3 230 os. tj. 3,4%). Sytuacja taka miała miejsce również w skali całego województwa (z 234 430 os. tj. 5% do 145 825 os. tj. 3,2%); Osoby w wieku 19-24 lata (wiek studencki): inaczej niż w Tychach w pozostałych powiatach podregionu tyskiego odnotowano utrzymujący się w pierwszej połowie badanego okresu wzrost udziału nominalnego i procentowego tej grupy w całej populacji, który w następnych latach zmienił się jednak w trend odwrotny. 52

Doprowadziło to ostatecznie do spadku nominalnego i procentowego udziału tej grupy w populacjach każdego z powiatów (p. bieruńsko-lędziński: z 5 452 os. tj. 9,8% do 5 145 os. tj. 8,8%; p. pszczyński: z 10 630 os. tj. 10,3% do 9 672 os. tj. 8,9%; p. mikołowski: z 9 087 os. tj. 10% do 7 709 os. tj. 8,1%). Na poziomie województwa tendencja wzrostowa wystąpiła jedynie w latach 2003-2004, by ustąpić następnie utrzymującemu się do końca badanego okresu trendowi spadkowemu (z 477 159 os. tj. 10,1% do 359 951 os. tj. 7,8%); Osoby w wieku 25-44 lata (pozostałe roczniki wieku mobilnego 18-44 lata): podobnie jak w Tychach również w pozostałych powiatach podregionu grupa ta była stosunkowo najliczniejsza z wyróżnionych grup funkcjonalnych i od 2005 lub 2006 r. odnotowany był systematyczny wzrost nominalnego i procentowego udziału w powiatowych populacjach (p. bieruńsko-lędziński: z 17 277 os. tj. 31,1% do 17 972 os. tj. 30,9%; p. pszczyński: z 31 686 os. tj. 30,6% do 33 623 os. tj. 30,9%; p. mikołowski: z 26 350 os. tj. 29,1% do 29 359 os. tj. 30,8%). Na poziomie województwa tendencja spadkowa utrzymywała się również do 2006 r., by ustąpić następnie utrzymującemu się do końca badanego okresu trendowi wzrostowemu (z 1 357 888 os. tj. 28,7% do 1 396 030 os. tj. 30,2%); Osoby w wieku 45-59/60 lat (wiek niemobilny ): również w pozostałych powiatach podregionu tyskiego grupa ta zajmowała drugie miejsce pod względem liczebności wśród grup funkcjonalnych. Jednak inaczej niż w Tychach odnotowany został stały i utrzymujący się przez cały badany okres trend wzrostu udziału tej grupy w powiatowych populacjach (p. bieruńsko-lędziński: z 9 769 os. tj. 17,6% do 13 180 os. tj. 22,6%; p. pszczyński: z 17 493 os. tj. 16,9% do 24 077 os. tj. 22,2%; p. mikołowski: z 18 151 os. tj. 20,1% do 20 582 os. tj. 21,6%); Natomiast w skali województwa wystąpiła sytuacja analogiczna do odnotowanej w Tychach, a więc utrzymujący się w pierwszej połowie badanego okresu trend wzrastający ustąpił w kolejnych latach trendowi malejącemu, jednak ostatecznie poziom osiągnięty w 2012 r. (1 015 373 os. tj. 22%) był wyższy niż w 2002 r. (1 011 122 os. tj. 21,4%); Osoby w wieku 60/64 i więcej lat (w przybliżeniu wiek emerytalny ): zgodnie z odnotowanymi trendami w grupie tej podobnie jak w Tychach, w pozostałych powiatach podregionu, wystąpił stosunkowo największy przyrost liczebny i procentowy w całym badanym okresie (p. bieruńsko-lędziński: z 8 003 os. tj. 14,4% do 10 022 os. tj. 17,3%; p. pszczyński: z 13 733 os. tj. 13,2% do 17 507 os. tj. 16,1%; p. mikołowski: z 14 729 os. tj. 16,2% do 18 694 os. tj. 19,6%); Sytuacja taka miała miejsce również w skali całego województwa (z 811 837 os. tj. 17,2% do 1 010 256 os. tj. 21,9%); 53

W wybranych do porównania jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) struktura społeczna ujmowana w ramach grup funkcjonalnych w badanym okresie rozkładała się następująco: Dzieci w wieku 0-2 lata (wiek żłobkowy): podobnie jak w Tychach i powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego we wszystkich jednostkach podlegających porównaniu wystąpiły wahania procentowego i nominalnego udziału reprezentantów tej grupy funkcjonalnej w całej populacji. Odnotowany spadek w latach 2003-2004 zmienił się w tendencje wzrostową w latach 2005-2010, by w ostatnich dwóch latach badanego okresu ponownie doszło do nominalnego i procentowego spadku udziału tej grupy w populacjach mieszkańców badanych powiatów. Ostatecznie poziom osiągnięty w 2012 r. był nominalnie i procentowo wyższy od wartości z 2002 r. (Bielsko-Biała: z 4 572 os. tj. 2,6% do 5 468 os. tj. 3,1%; Chorzów: z 2 987 os. tj. 2,6% do 3 266 os. tj. 2,9%; Dąbrowa Górnicza: z 2 967 os. tj. 2,3% do 3 439 os. tj. 2,8%; Gliwice: z 4 613 os. tj. 2,3% do 5 403 os. tj. 2,9%; Katowice: z 6 969 os. tj. 2,1% do 8 062 os. tj. 2,6%; Rybnik: z 3 806 os. tj. 2,7% do 4 616 os. tj. 3,3%; Sosnowiec: z 4 889 os. tj. 2,1% do 5 368 os. tj. 2,5%; oraz Opole: z 2 884 os. tj. 2,2% do 3 242 os. tj. 2,7%; Gdynia: z 6 510 os. tj. 2,6% do 6 968 os. tj. 2,8%). Dzieci w wieku 3-6 lat (wiek przedszkolny): inaczej niż w Tychach, lecz podobnie jak w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego, również we wszystkich jednostkach porównawczych odnotowany został nominalny i procentowy spadek udziału tej grupy funkcjonalnej utrzymujący się w całej pierwszej połowie badanego okresu. Następnie wystąpił stopniowy wzrost tych wartości osiągając ostatecznie poziom wyższy niż w roku 2002 (Bielsko-Biała: z 6 447 os. tj. 3,6% do 7 242 os. tj. 4,2%; Chorzów: z 4 380 os. tj. 3,8% do 4 569 os. tj. 4,1%; Dąbrowa Górnicza: z 4 094 os. tj. 3,1% do 4 793 os. tj. 3,8%; Gliwice: z 6 708 os. tj. 3,3% do 7 115 os. tj. 3,8%; Katowice: z 10 320 os. tj. 3,2% do 10 402 os. tj. 3,4%; Rybnik: z 5 637 os. tj. 3,9% do 6 092 os. tj. 4,3%; Sosnowiec: z 6 872 os. tj. 3% do 7 419 os. tj. 3,5%; oraz Opole: z 4 212 os. tj. 3,3% do 4 390 os. tj. 3,6%; Gdynia: z 8 903 os. tj. 3,5% do 9 728 os. tj. 3,9%). Dzieci w wieku 7-12 lat (wiek szkolny): podobnie jak w Tychach, zdiagnozowany wcześniej spadek liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym, wystąpił także w każdym z powiatów między innymi w tej grupie wiekowej, której wkład osobowy zmniejszał się systematycznie w całym badanym okresie (Bielsko-Biała: z 11 648 os. tj. 6,5% do 8 774 os. tj. 5%; Chorzów: z 7 716 os. tj. 6,6% do 5 627 os. tj. 5,1%; Dąbrowa Górnicza: z 7 617 os. tj. 5,8% do 5 783 os. tj. 4,6%; Gliwice: z 12 915 os. tj. 6,4% do 8 576 os. tj. 4,6%; Katowice: z 20 714 os. tj. 6,4% do 13 131 os. tj. 4,3%; Rybnik: z 10 664 os. tj. 7,5% do 7 551 os. tj. 5,4%; Sosnowiec: z 13 096 os. tj. 5,7% do 9 135 os. tj. 4,3%; oraz Opole: z 7 593 os. tj. 5,9% do 5 380 os. tj. 4,4%; Gdynia: z 15 827 os. tj. 6,2% do 12 356 os. tj. 5%). Dzieci w wieku 13-15 lat (wiek gimnazjalny): podobnie jak w Tychach i pozostałych powiatach podregionu tyskiego również w porównywanych jednostkach odnotowano stałe roczne spadki nominalnego i procentowego udziału tej grupy w ogólnej liczbie mieszkańców (Bielsko-Biała: z 7 200 os. tj. 4% do 4 580 os. tj. 2,6%; Chorzów: z 4 294 os. tj. 3,7% do 3 058 os. tj. 2,8%; Dąbrowa Górnicza: z 4 937 os. tj. 3,7% do 2 892 os. tj. 2,3%; Gliwice: z 8 046 os. tj. 4% do 4 593 os. tj. 2,5%; 54

Katowice: z 12 601 os. tj. 3,9% do 7 110 os. tj. 2,3%; Rybnik: z 6 818 os. tj. 4,8% do 4 076 os. tj. 2,9%; Sosnowiec: z 8 334 os. tj. 3,6% do 4 741 os. tj. 2,2%; oraz Opole: z 4 891 os. tj. 3,8% do 2 782 os. tj. 2,3%; Gdynia: z 8 953 os. tj. 3,5% do 6 229 os. tj. 2,5%). Osoby w wieku 16-18 lat (młodzież szkolna): podobnie jak w Tychach i pozostałych powiatach podregionu tyskiego także w porównywanych jednostkach odnotowano stałe roczne spadki nominalnego i procentowego udziału tej grupy w ogólnej liczbie mieszkańców (Bielsko-Biała: z 8 724 os. tj. 4,9% do 5 089 os. tj. 2,9%; Chorzów: z 4 474 os. tj. 3,8% do 3 485 os. tj. 3,1%; Dąbrowa Górnicza: z 6 326 os. tj. 4,8% do 3 200 os. tj. 2,6%; Gliwice: z 9 930 os. tj. 4,9% do 5 372 os. tj. 2,9%; Katowice: z 14 817 os. tj. 4,6% do 8 628 os. tj. 2,8%; Rybnik: z 7 616 os. tj. 5,3% do 4 480 os. tj. 3,2%; Sosnowiec: z 10 334 os. tj. 4,5% do 5 635 os. tj. 2,6%; oraz Opole: z 6 045 os. tj. 4,7% do 3 205 os. tj. 2,6%; Gdynia: z 11 068 os. tj. 4,4% do 6 921 os. tj. 2,8%). Osoby w wieku 19-24 lata (wiek studencki): podobnie jak w Tychach, lecz inaczej niż w pozostałych powiatach podregionu tyskiego, w porównywanych jednostkach wystąpił utrzymujący się w całym badanym okresie (z nieznacznymi wahaniami w pierwszych latach w niektórych powiatach) spadek udziału nominalnego i procentowego tej grupy w całej populacji. Doprowadziło to ostatecznie do spadku nominalnego i procentowego udziału tej grupy w populacjach każdego z powiatów (Bielsko-Biała: z 18 258 os. tj. 10,3% do 12 402 os. tj. 7,1%; Chorzów: z 10 398 os. tj. 8,9% do 8 235 os. tj. 7,4%; Dąbrowa Górnicza: z 14 633 os. tj. 11,1% do 8 116 os. tj. 6,5%; Gliwice: z 22 683 os. tj. 11,2% do 14 655 os. tj. 7,9%; Katowice: z 33 417 os. tj. 10,3% do o23 719 s. tj. 7,7%; Rybnik: z 15 296 os. tj. 10,7% do 11 414 os. tj. 8,1%; Sosnowiec: z 24 958 os. tj. 10,8% do 14 465 os. tj. 6,8%; oraz Opole: z 15 888 os. tj. 12,3% do 9 283 os. tj. 7,6%; Gdynia: z 24 827 os. tj. 9,8% do 17 140 os. tj. 6,9%). Osoby w wieku 25-44 lata (pozostałe roczniki wieku mobilnego 18-44 lata): podobnie jak w Tychach i pozostałych powiatach z podregionu tyskiego, także w porównywanych jednostkach grupa ta była stosunkowo najliczniejsza z wyróżnionych grup funkcjonalnych. Należy jednak zauważyć, że nie można określić jednolitego trendu zmian dla wszystkich z wyróżnionych jednostek, ponieważ odnotowano pewne wahania wartości w poszczególnych latach charakterystyczne tylko dla poszczególnych miast. Ponadto tylko w siedmiu jednostkach odnotowano ostateczny wzrost nominalny i procentowy udziału reprezentantów tej grupy w ogólnej populacji (Bielsko-Biała: z 49 266 os. tj. 27,7% do 53 111 os. tj. 30,5%; Chorzów: z 33 630 os. tj. 28,9% do 33 793 os. tj. 30,4%; Dąbrowa Górnicza: z 36 555 os. tj. 27,7% do 39 048 os. tj.31,3 %; Katowice: z 89 826 os. tj. 27,6% do 90 689 os. tj. 29,5%; Rybnik: z 41 824 os. tj. 29,3% do 43 470 os. tj. 30,9%; oraz Opole: z 37 124 os. tj. 28,7% do 38 716 os. tj. 31,8%; Gdynia: z 72 067 os. tj. 28,4% do 76 874 os. tj. 30,9%), a w dwóch pozostałych wystąpiła sytuacja nieznacznego nominalnego spadku z jednoczesnym procentowym przyrostem (Gliwice: z 56 934 os. tj. 28,1% do 56 842 os. tj. 30,5%; Sosnowiec: z 64 440 os. tj. 27,8% do 64 264 os. tj. 30,1%); Osoby w wieku 45-59/60 lat (wiek niemobilny ): podobnie jak w Tychach, i inaczej niż w pozostałych powiatach podregionu tyskiego, w porównywanych jednostkach wystąpił w pierwszej połowie badanego okresu trend wzrostowy nominalnego i procentowego udziału tej grupy w całej populacji, który jednak uległ zmianie 55

w tendencję spadkową utrzymującą się do 2012 r., co ostatecznie przyczyniło się do mniejszego udziału tej grupy funkcjonalnej w 2012 r. w porównaniu do 2002 r. Sytuacja taka wystąpiła we wszystkich jednostkach poza Rybnikiem, gdzie udział (nominalny i procentowy) tej grupy funkcjonalnej w całej populacji w 2012 r. był większy niż w 2002 r. (Bielsko-Biała: z 40 638 os. tj. 22,9% do 36 156 os. tj. 20,7%; Chorzów: z 24 913 os. tj. 21,4% do 22 548 os. tj. 20,3%; Dąbrowa Górnicza: z 33 784 os. tj. 25,6% do 29 407 os. tj. 23,6%; Gliwice: z 45 397 os. tj. 22,4% do 40 724 os. tj. 21,9%; Katowice: z 72 571 os. tj. 22,3% do 68 634 os. tj. 22,3%; Rybnik: z 29 620 os. tj. 20,8% do 31 016 os. tj. 22%; Sosnowiec: z 59 018 os. tj. 25,5% do 49 654 os. tj. 23,3%; oraz Opole: z 29 215 os. tj. 22,6% do 25 898 os. tj. 21,3%; Gdynia: z 58 419 os. tj. 23% do 50 631 os. tj. 20,4%). Osoby w wieku 60/64 i więcej lat (w przybliżeniu wiek emerytalny ): zgodnie z odnotowanymi trendami w grupie tej podobnie jak w Tychach i pozostałych powiatach podregionu tyskiego, także w porównywanych jednostkach wystąpił stosunkowo największy przyrost liczebny i procentowy w całym badanym okresie (Bielsko-Biała: z 31 082 os. tj. 17,4% do 41 548 os. tj. 23,8%; Chorzów: z 23 727 os. tj. 20,4% do 26 587 os. tj. 23,9%; Dąbrowa Górnicza: z 20 950 os. tj. 15,9% do 28 023 os. tj. 22,5%; Gliwice: z 35 378 os. tj. 12,5% do 42 930 os. tj. 23,1%; Katowice: z 63 810 os. tj. 19,6% do 76 858 os. tj. 25%; Rybnik: z 21 461 os. tj. 10,2% do 28 074 os. tj. 19,9%; Sosnowiec: z 39 600 os. tj. 17,1% do 52 832 os. tj. 24,8%; oraz Opole: z 21 490 os. tj. 16,6% do 28 680 os. tj. 23,6%; Gdynia: z 46 934 os. tj. 18,5% do 61 879 os. tj. 24,8%). Rys. 11: Tychy ludność wg funkcjonalnych grup wiekowych (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 56

Tab. 8: Podregion tyski ludność wg funkcjonalnych grup wiekowych (2002-2012) Powiat m. Tychy 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 3245 2,4 3336 2,5 3446 2,6 3511 2,7 3602 2,8 3703 2,9 3946 3,0 4189 3,2 4425 3,4 4240 3,3 4153 3,2 908 0,8 3-6 lat 4410 3,3 4259 3,2 4259 3,2 4290 3,3 4261 3,3 4429 3,4 4527 3,5 4566 3,5 4757 3,7 5092 3,9 5364 4,2 954 0,8 7-12 lat 8561 6,5 7966 6,0 7339 5,6 6975 5,3 6678 5,1 6392 4,9 6290 4,9 6254 4,8 6271 4,8 6316 4,9 6393 5,0-2168 -1,5 13-15 lat 5688 4,3 5393 4,1 5064 3,8 4715 3,6 4312 3,3 3919 3,0 3638 2,8 3444 2,7 3223 2,5 3182 2,5 3082 2,4-2606 -1,9 16-18 lat 6955 5,2 6357 4,8 5929 4,5 5566 4,2 5291 4,1 5017 3,9 4637 3,6 4274 3,3 3894 3,0 3596 2,8 3425 2,7-3530 -2,6 19-24 lata 16199 12,2 15951 12,1 15363 11,7 14576 11,1 13768 10,6 12928 10,0 12018 9,3 11206 8,7 10679 8,2 10035 7,8 9355 7,2-6844 -5,0 25-44 lata 36770 27,7 36653 27,7 36643 27,9 37075 28,3 37565 28,8 38056 29,3 38856 30,0 39658 30,6 39692 30,6 40258 31,1 40725 31,5 3955 3,8 45-59 lat 32037 24,2 33206 25,1 34177 26,0 34813 26,5 34815 26,7 34511 26,6 33801 26,1 32978 25,5 32509 25,1 31217 24,1 29917 23,2-2120 -1,0 60-64 i więcej 18685 14,1 19030 14,4 19327 14,7 19632 15,0 20200 15,5 20821 16,0 21762 16,8 22880 17,7 24057 18,6 25386 19,6 26698 20,7 8013 6,6 lat ogółem 132550 100 132151 100 131547 100 131153 100 130492 100 129776 100 129475 100 129449 100 129507 100 129322 100 129112 100-3438 -2,6 Powiat bieruńskolędziński 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 1655 3,0 1583 2,8 1566 2,8 1604 2,9 1616 2,9 1644 2,9 1740 3,1 1894 3,3 2079 3,6 2089 3,6 1977 3,4 322 0,4 3-6 lat 2402 4,3 2343 4,2 2337 4,2 2270 4,1 2234 4,0 2167 3,9 2174 3,9 2196 3,9 2326 4,0 2461 4,2 2607 4,5 205 0,2 7-12 lat 4742 8,5 4545 8,2 4291 7,7 4038 7,2 3908 7,0 3776 6,7 3611 6,4 3486 6,1 3476 6,0 3411 5,9 3433 5,9-1309 -2,6 13-15 lat 2951 5,3 2858 5,1 2714 4,9 2579 4,6 2430 4,3 2318 4,1 2176 3,9 2124 3,7 1960 3,4 1861 3,2 1783 3,1-1168 -2,2 16-18 lat 3291 5,9 3116 5,6 3009 5,4 2895 5,2 2814 5,0 2677 4,8 2535 4,5 2410 4,2 2306 4,0 2179 3,8 2085 3,6-1206 -2,3 19-24 lata 5452 9,8 5747 10,3 6015 10,8 6032 10,8 6083 10,9 6083 10,8 5931 10,5 5677 10,0 5548 9,6 5380 9,3 5145 8,8-307 -1,0 25-44 lata 17277 31,1 17098 30,7 16804 30,1 16655 29,8 16660 29,7 16777 29,8 17032 30,2 17307 30,5 17688 30,6 17857 30,8 17972 30,9 695-0,2 45-59 lat 9769 17,6 10265 18,4 10846 19,4 11536 20,7 11970 21,4 12293 21,9 12563 22,3 12751 22,4 13057 22,6 13139 22,6 13180 22,6 3411 5,1 60-64 i więcej lat 8003 14,4 8155 14,6 8240 14,8 8193 14,7 8302 14,8 8520 15,1 8694 15,4 8961 15,8 9276 16,1 9680 16,7 10022 17,2 2019 2,8 ogółem 55542 100 55710 100 55822 100 55802 100 56017 100 56255 100 56456 100 56806 100 57716 100 58057 100 58204 100 2662 4,8 Powiat pszczyński 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 57

0-2 lata 3387 3,3 3204 3,1 3119 3,0 3145 3,0 3260 3,1 3439 3,3 3640 3,4 3907 3,7 4075 3,8 4069 3,8 3952 3,6 565 0,4 3-6 lat 4965 4,8 4839 4,7 4757 4,6 4612 4,4 4442 4,2 4311 4,1 4224 4,0 4323 4,1 4734 4,4 4969 4,6 5317 4,9 352 0,1 7-12 lat 9265 9,0 8830 8,5 8408 8,1 8018 7,7 7744 7,4 7487 7,1 7387 7,0 7142 6,7 6975 6,5 6867 6,3 6788 6,2-2477 -2,7 13-15 lat 5734 5,5 5455 5,3 5248 5,0 5001 4,8 4754 4,5 4549 4,3 4226 4,0 4074 3,8 3850 3,6 3795 3,5 3711 3,4-2023 -2,1 16-18 lat 6560 6,3 6340 6,1 5997 5,8 5624 5,4 5366 5,1 5129 4,9 4942 4,7 4701 4,4 4504 4,2 4202 3,9 4010 3,7-2550 -2,7 19-24 lata 10630 10,3 11113 10,7 11532 11,1 11828 11,3 11895 11,3 11788 11,2 11449 10,8 11087 10,4 10648 9,9 10129 9,4 9672 8,9-958 -1,4 25-44 lata 31686 30,6 31351 30,2 31294 30,1 31155 29,8 31221 29,8 31316 29,8 31594 29,9 32049 30,1 32747 30,4 33237 30,7 33623 30,9 1937 0,3 45-59 lat 17493 16,9 18485 17,8 19629 18,9 20928 20,0 21834 20,8 22543 21,4 23126 21,9 23587 22,2 23989 22,3 24069 22,2 24077 22,2 6584 5,2 60-64 i więcej lat 13733 13,3 14026 13,5 14145 13,6 14159 13,6 14312 13,7 14668 13,9 15043 14,2 15491 14,6 16190 15,0 16905 15,6 17507 16,1 3774 2,8 ogółem 103453 100 103643 100 104129 100 104470 100 104828 100 105230 100 105631 100 106361 100 107712 100 108242 100 108657 100 5204 5,0 Powiat mikołowski 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 2450 2,7 2378 2,6 2433 2,7 2505 2,8 2666 2,9 2778 3,0 2933 3,2 3083 3,3 3238 3,4 3251 3,4 3162 3,3 712 0,6 3-6 lat 3660 4,0 3501 3,9 3424 3,8 3382 3,7 3309 3,6 3375 3,7 3450 3,7 3616 3,9 3891 4,1 4038 4,3 4243 4,5 583 0,4 7-12 lat 7036 7,8 6670 7,4 6375 7,0 6090 6,7 5850 6,4 5684 6,2 5501 6,0 5308 5,7 5262 5,6 5365 5,7 5453 5,7-1583 -2,1 13-15 lat 4169 4,6 4172 4,6 4008 4,4 3835 4,2 3545 3,9 3436 3,7 3314 3,6 3215 3,5 3023 3,2 2903 3,1 2785 2,9-1384 -1,7 16-18 lat 4837 5,3 4538 5,0 4351 4,8 4167 4,6 4181 4,6 4039 4,4 3857 4,2 3589 3,9 3462 3,7 3316 3,5 3230 3,4-1607 -2,0 19-24 lata 9087 10,0 9346 10,3 9497 10,5 9504 10,5 9340 10,3 9144 10,0 8906 9,7 8673 9,4 8260 8,8 7952 8,4 7709 8,1-1378 -1,9 25-44 lata 26350 29,1 26167 28,9 26151 28,8 26229 28,9 26529 29,1 27006 29,4 27393 29,7 27884 30,1 28594 30,4 28946 30,6 29359 30,8 3009 1,7 45-59 lat 18151 20,1 18672 20,6 19216 21,2 19886 21,9 20314 22,3 20484 22,3 20618 22,4 20660 22,3 20954 22,3 20783 22,0 20582 21,6 2431 1,6 60-64 i więcej lat 14729 16,3 14983 16,6 15220 16,8 15255 16,8 15378 16,9 15760 17,2 16126 17,5 16627 17,9 17412 18,5 18107 19,1 18694 19,6 3965 3,4 ogółem 90469 100 90427 100 90675 100 90853 100 91112 100 91706 100 92098 100 92655 100 94096 100 94661 100 95217 100 4748 5,2 Woj. Śląskie 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 121672 2,6 118451 2,5 118065 2,5 119406 2,5 122604 2,6 126398 2,7 132890 2,9 138624 3,0 144143 3,1 140732 3,0 136569 3,0 14897 0,4 3-6 lat 177895 3,8 172368 3,7 167575 3,6 163244 3,5 159895 3,4 157530 3,4 157688 3,4 160881 3,5 168129 3,6 176569 3,8 184503 4,0 6608 0,2 7-12 lat 335517 7,1 319549 6,8 303504 6,5 289802 6,2 277572 5,9 266952 5,7 258314 5,6 249793 5,4 243457 5,3 239994 5,2 238878 5,2-96639 -1,9 13-15 lat 204013 4,3 196447 4,2 189222 4,0 179972 3,8 170573 3,7 161908 3,5 153535 3,3 147140 3,2 139189 3,0 133977 2,9 128485 2,8-75528 -1,5 16-18 lat 234430 5,0 222389 4,7 210614 4,5 202098 4,3 194967 4,2 187990 4,0 179127 3,9 169855 3,7 161109 3,5 152688 3,3 145825 3,2-88605 -1,8 19-24 lata 477159 10,1 480320 10,2 479100 10,2 471538 10,1 460877 9,9 445896 9,6 428097 9,2 410795 8,9 391575 8,4 375531 8,1 359951 7,8-117208 -2,3 58

25-44 lata 1357888 28,7 1346690 28,6 1341566 28,5 1341487 28,6 1344082 28,8 1352161 29,1 1365247 29,4 1378573 29,7 1382877 29,8 1390651 30,1 1396030 30,2 38142 1,5 45-59 lat 1011122 21,4 1037756 22,0 1060657 22,6 1082706 23,1 1088536 23,3 1084811 23,3 1076892 23,2 1065660 23,0 1057435 22,8 1036849 22,4 1015373 22,0 4251 0,6 60-64 i więcej 811837 17,2 821012 17,4 830468 17,7 835522 17,8 850031 18,2 870469 18,7 893875 19,2 919404 19,8 947021 20,4 979366 21,2 1010256 21,9 198419 4,7 lat ogółem 4731533 100 4714982 100 4700771 100 4685775 100 4669137 100 4654115 100 4645665 100 4640725 100 4634935 100 4626357 100 4615870 100-115663 -2,4 *wyraża różnicę powstałą w wyniku porównania wartości z roku 2002 i 2012. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 9: Porównywane jednostki administracyjne ludność wg funkcjonalnych grup wiekowych (2002-2012) Bielsko- Biała 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 4572 2,6 4401 2,5 4398 2,5 4516 2,6 4781 2,7 4975 2,8 5336 3,0 5533 3,2 5573 3,2 5517 3,2 5468 3,1 896 0,6 3-6 lat 6447 3,6 6363 3,6 6258 3,5 6137 3,5 6012 3,4 5891 3,4 5864 3,3 6176 3,5 6512 3,7 6880 3,9 7242 4,2 795 0,5 7-12 lat 11648 6,5 11137 6,3 10536 6,0 10153 5,7 9859 5,6 9608 5,5 9426 5,4 9141 5,2 8847 5,1 8764 5,0 8774 5,0-2874 -1,5 13-15 lat 7200 4,0 6865 3,9 6722 3,8 6303 3,6 5981 3,4 5600 3,2 5275 3,0 5083 2,9 4881 2,8 4736 2,7 4580 2,6-2620 -1,4 16-18 lat 8724 4,9 8163 4,6 7578 4,3 7267 4,1 6905 3,9 6689 3,8 6299 3,6 6002 3,4 5691 3,3 5319 3,0 5089 2,9-3635 -2,0 19-24 lata 18258 10,3 18326 10,3 17940 10,1 17554 9,9 16756 9,5 16050 9,1 15268 8,7 14377 8,2 13484 7,7 12903 7,4 12402 7,1-5856 -3,2 25-44 lata 49266 27,7 49217 27,7 49586 28,0 50195 28,4 50736 28,8 51163 29,1 52004 29,6 52620 30,0 52680 30,1 52945 30,3 53111 30,5 3845 2,8 45-59 lat 40638 22,9 41435 23,4 41955 23,7 42281 23,9 41952 23,8 41186 23,4 40420 23,0 39361 22,4 38531 22,0 37368 21,4 36156 20,7-4482 -2,1 60-64 i więcej lat 31082 17,5 31483 17,7 32014 18,1 32458 18,4 33471 19,0 34528 19,7 35785 20,4 37109 21,2 38556 22,1 40071 23,0 41548 23,8 10466 6,3 ogółem 177835 100 177390 100 176987 100 176864 100 176453 100 175690 100 175677 100 175402 100 174755 100 174503 100 174370 100-3465 -1,9 Chorzów 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 2987 2,6 2904 2,5 2827 2,5 2874 2,5 3002 2,6 3195 2,8 3368 3,0 3497 3,1 3571 3,2 3430 3,1 3266 2,9 279 0,4 3-6 lat 4380 3,8 4310 3,7 4266 3,7 4065 3,5 3961 3,5 3795 3,3 3734 3,3 3908 3,5 4048 3,6 4309 3,9 4569 4,1 189 0,4 7-12 lat 7716 6,6 7447 6,4 7161 6,2 7001 6,1 6749 5,9 6572 5,8 6413 5,7 6155 5,4 5836 5,2 5679 5,1 5627 5,1-2089 -1,6 13-15 lat 4294 3,7 4220 3,6 4134 3,6 3983 3,5 3825 3,4 3732 3,3 3675 3,2 3561 3,2 3353 3,0 3209 2,9 3058 2,8-1236 -0,9 16-18 lat 4474 3,8 4280 3,7 4244 3,7 4274 3,7 4261 3,7 4143 3,6 3994 3,5 3816 3,4 3701 3,3 3632 3,3 3485 3,1-989 -0,7 19-24 lata 10398 8,9 10291 8,9 9991 8,7 9664 8,4 9423 8,3 9228 8,1 8986 7,9 8728 7,7 8667 7,7 8521 7,6 8235 7,4-2163 -1,5 25-44 lata 33630 28,9 33525 28,9 33529 29,1 33720 29,4 33734 29,6 34118 30,0 34265 30,2 34462 30,5 33896 30,3 33831 30,3 33793 30,4 163 1,5 45-59 lat 24913 21,4 25077 21,6 25126 21,8 25208 22,0 24953 21,9 24434 21,5 23977 21,2 23586 20,9 23172 20,7 22800 20,4 22548 20,3-2365 -1,1 60-64 i 23727 20,4 23790 20,5 23963 20,8 23897 20,8 24070 21,1 24461 21,5 24902 22,0 25294 22,4 25599 22,9 26125 23,4 26587 23,9 2860 3,6 59

więcej lat ogółem 116519 100 115844 100 115241 100 114686 100 113978 100 113678 100 113314 100 113007 100 111843 100 111536 100 111168 100-5351 -4,6 Dąbrowa Górnicza 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 2967 2,3 2955 2,2 2991 2,3 3039 2,3 3106 2,4 3275 2,5 3509 2,7 3631 2,8 3845 3,0 3637 2,9 3439 2,8 472 0,5 3-6 lat 4094 3,1 4030 3,1 3984 3,0 3952 3,0 3921 3,0 3871 3,0 3932 3,1 3987 3,1 4228 3,4 4562 3,6 4793 3,8 699 0,7 7-12 lat 7617 5,8 7122 5,4 6780 5,2 6553 5,0 6282 4,8 6057 4,7 5914 4,6 5825 4,6 5745 4,6 5723 4,6 5783 4,6-1834 -1,1 13-15 lat 4937 3,7 4713 3,6 4471 3,4 4092 3,1 3775 2,9 3630 2,8 3475 2,7 3278 2,6 3059 2,4 2971 2,4 2892 2,3-2045 -1,4 16-18 lat 6326 4,8 5833 4,4 5378 4,1 4952 3,8 4720 3,6 4459 3,5 4102 3,2 3762 2,9 3551 2,8 3401 2,7 3200 2,6-3126 -2,2 19-24 lata 14633 11,1 14252 10,8 13713 10,5 13151 10,1 12566 9,7 11686 9,1 10875 8,5 10175 8,0 9362 7,4 8636 6,9 8116 6,5-6517 -4,6 25-44 lata 36555 27,7 36579 27,8 36848 28,2 37200 28,6 37614 29,0 38057 29,5 38688 30,2 39115 30,6 38570 30,6 38939 31,0 39048 31,3 2493 3,6 45-59 lat 33784 25,6 34824 26,5 35431 27,1 35748 27,5 35450 27,4 34795 27,0 34060 26,5 33218 26,0 32064 25,4 30815 24,6 29407 23,6-4377 -2,0 60-64 i więcej lat 20950 15,9 21063 16,0 21193 16,2 21441 16,5 22125 17,1 22965 17,8 23760 18,5 24695 19,3 25655 20,3 26791 21,4 28023 22,5 7073 6,6 ogółem 131863 100 131371 100 130789 100 130128 100 129559 100 128795 100 128315 100 127686 100 126079 100 125475 100 124701 100-7162 -5,4 Gliwice 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 4613 2,3 4473 2,2 4396 2,2 4558 2,3 4813 2,4 4999 2,5 5392 2,7 5524 2,8 5646 3,0 5441 2,9 5403 2,9 790 0,6 3-6 lat 6708 3,3 6505 3,2 6384 3,2 6140 3,1 6044 3,0 5905 3,0 5833 3,0 6105 3,1 6449 3,4 6818 3,6 7115 3,8 407 0,5 7-12 lat 12915 6,4 12252 6,1 11687 5,8 11085 5,6 10544 5,3 10000 5,1 9641 4,9 9211 4,7 8709 4,6 8579 4,6 8576 4,6-4339 -1,8 13-15 lat 8046 4,0 7550 3,7 7103 3,5 6725 3,4 6391 3,2 6175 3,1 5895 3,0 5608 2,9 5085 2,7 4860 2,6 4593 2,5-3453 -1,5 16-18 lat 9930 4,9 9173 4,6 8467 4,2 7865 3,9 7405 3,7 7007 3,5 6645 3,4 6336 3,2 6007 3,2 5719 3,1 5372 2,9-4558 -2,0 19-24 lata 22683 11,2 23183 11,5 22914 11,4 22615 11,3 21920 11,0 21181 10,7 20250 10,3 19193 9,8 16201 8,6 15276 8,2 14655 7,9-8028 -3,3 25-44 lata 56934 28,1 56026 27,8 55750 27,8 55840 28,0 56078 28,3 56387 28,6 56787 28,9 57553 29,3 56268 30,0 56572 30,3 56842 30,5-92 2,4 45-59 lat 45397 22,4 46571 23,1 47180 23,5 47756 23,9 47602 24,0 47195 23,9 46493 23,6 45720 23,3 43263 23,0 42051 22,5 40724 21,9-4673 -0,5 60-64 i więcej lat 35378 17,5 35853 17,8 36480 18,2 36867 18,5 37702 19,0 38544 19,5 39733 20,2 40917 20,9 40202 21,4 41552 22,2 42930 23,1 7552 5,6 ogółem 202604 100 201586 100 200361 100 199451 100 198499 100 197393 100 196669 100 196167 100 187830 100 186868 100 186210 100-16394 -8,1 Katowice 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 6969 2,1 6870 2,1 7063 2,2 7113 2,2 7289 2,3 7551 2,4 7785 2,5 8176 2,6 8323 2,7 8247 2,7 8062 2,6 1093 0,5 3-6 lat 10320 3,2 9820 3,0 9397 2,9 9203 2,9 9102 2,9 9116 2,9 9186 3,0 9430 3,1 9587 3,1 9930 3,2 10402 3,4 82 0,2 60

7-12 lat 20714 6,4 19581 6,1 18215 5,7 17206 5,4 16222 5,2 15305 4,9 14496 4,7 13944 4,5 13500 4,3 13264 4,3 13131 4,3-7583 -2,1 13-15 lat 12601 3,9 12197 3,8 11796 3,7 11195 3,5 10526 3,3 9817 3,1 9165 3,0 8762 2,8 8038 2,6 7614 2,5 7110 2,3-5491 -1,6 16-18 lat 14817 4,6 13802 4,3 13052 4,1 12391 3,9 12058 3,8 11693 3,7 11077 3,6 10421 3,4 9743 3,1 9093 2,9 8628 2,8-6189 -1,8 19-24 lata 33417 10,3 33709 10,5 33537 10,5 32701 10,3 31635 10,1 30610 9,8 28865 9,3 27567 8,9 26798 8,6 25189 8,1 23719 7,7-9698 -2,6 25-44 lata 89826 27,6 88353 27,4 87344 27,3 86896 27,4 86437 27,5 86568 27,7 87385 28,2 88248 28,6 89717 28,8 90343 29,2 90689 29,5 863 1,9 45-59 lat 72571 22,3 73316 22,7 74175 23,2 75002 23,6 74647 23,7 73633 23,6 72320 23,4 71093 23,0 72105 23,2 70308 22,7 68634 22,3-3937 0,0 60-64 i więcej lat 63810 19,6 64637 20,1 65325 20,4 65513 20,7 66584 21,2 67908 21,8 69342 22,4 70907 23,0 73610 23,6 75316 24,4 76858 25,0 13048 5,4 ogółem 325045 100 322285 100 319904 100 317220 100 314500 100 312201 100 309621 100 308548 100 311421 100 309304 100 307233 100-17812 -5,5 Rybnik 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 3806 2,7 3806 2,7 3895 2,7 3911 2,8 4081 2,9 4176 3,0 4402 3,1 4678 3,3 4827 3,4 4776 3,4 4616 3,3 810 0,6 3-6 lat 5637 3,9 5477 3,8 5232 3,7 5135 3,6 5076 3,6 5119 3,6 5261 3,7 5353 3,8 5513 3,9 5750 4,1 6092 4,3 455 0,4 7-12 lat 10664 7,5 9995 7,0 9471 6,7 9068 6,4 8731 6,2 8362 5,9 8027 5,7 7906 5,6 7691 5,5 7597 5,4 7551 5,4-3113 -2,1 13-15 lat 6818 4,8 6484 4,6 6088 4,3 5728 4,0 5365 3,8 5037 3,6 4785 3,4 4519 3,2 4363 3,1 4180 3,0 4076 2,9-2742 -1,9 16-18 lat 7616 5,3 7273 5,1 7029 5,0 6672 4,7 6378 4,5 5999 4,3 5650 4,0 5310 3,8 5002 3,5 4775 3,4 4480 3,2-3136 -2,2 19-24 lata 15296 10,7 15365 10,8 15228 10,7 14970 10,6 14558 10,3 14173 10,0 13553 9,6 12976 9,2 12560 8,9 11928 8,5 11414 8,1-3882 -2,6 25-44 lata 41824 29,3 41487 29,2 41378 29,2 41546 29,3 41689 29,5 41949 29,7 42467 30,1 42849 30,3 42899 30,4 43223 30,7 43470 30,9 1646 1,6 45-59 lat 29620 20,8 30398 21,4 31104 21,9 32017 22,6 32652 23,1 32767 23,2 32683 23,2 32460 23,0 32116 22,8 31609 22,4 31016 22,0 1396 1,3 60-64 i więcej lat 21461 15,0 21987 15,5 22330 15,8 22533 15,9 22858 16,2 23498 16,7 24349 17,2 25321 17,9 26065 18,5 27106 19,2 28074 19,9 6613 4,9 ogółem 142742 100 142272 100 141755 100 141580 100 141388 100 141080 100 141177 100 141372 100 141036 100 140944 100 140789 100-1953 -1,4 Sosnowiec 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 4889 2,1 4784 2,1 4779 2,1 4856 2,1 5062 2,3 5237 2,4 5581 2,5 5727 2,6 5884 2,7 5549 2,6 5368 2,5 479 0,4 3-6 lat 6872 3,0 6630 2,9 6427 2,8 6249 2,8 6233 2,8 6155 2,8 6196 2,8 6427 2,9 6618 3,1 7077 3,3 7419 3,5 547 0,5 7-12 lat 13096 5,7 12526 5,4 11867 5,2 11237 5,0 10633 4,7 10275 4,6 9858 4,5 9341 4,3 9227 4,3 9146 4,2 9135 4,3-3961 -1,4 13-15 lat 8334 3,6 7940 3,5 7480 3,3 6952 3,1 6618 3,0 6301 2,8 5964 2,7 5677 2,6 5346 2,5 5086 2,4 4741 2,2-3593 -1,4 16-18 lat 10334 4,5 9504 4,1 8769 3,8 8311 3,7 7877 3,5 7459 3,4 6928 3,1 6597 3,0 6200 2,9 5857 2,7 5635 2,6-4699 -1,8 19-24 lata 24958 10,8 24380 10,6 23682 10,4 22431 9,9 21455 9,6 20278 9,1 19245 8,7 17953 8,2 16352 7,5 15328 7,1 14465 6,8-10493 -4,0 25-44 lata 64440 27,8 63977 27,8 63848 28,0 63932 28,3 64062 28,6 64405 28,9 64899 29,3 65089 29,7 64163 29,6 64368 29,9 64264 30,1-176 2,3 45-59 lat 59018 25,5 60437 26,3 61199 26,8 61525 27,2 60384 26,9 59038 26,5 57613 26,0 55969 25,5 54456 25,1 52068 24,2 49654 23,3-9364 -2,2 60-64 i więcej lat 39600 17,1 39811 17,3 40141 17,6 40541 17,9 41920 18,7 43438 19,5 44975 20,3 46520 21,2 48715 22,5 50783 23,6 52832 24,7 13232 7,6 61

ogółem 231541 100 229989 100 228192 100 226034 100 224244 100 222586 100 221259 100 219300 100 216961 100 215262 100 213513 100-18028 -7,8 Opole 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 2884 2,2 2813 2,2 2803 2,2 2905 2,3 2991 2,3 3043 2,4 3155 2,5 3284 2,6 3514 2,9 3375 2,8 3242 2,7 358 0,4 3-6 lat 4212 3,3 4118 3,2 4128 3,2 3994 3,1 3918 3,1 3785 3,0 3791 3,0 3904 3,1 3974 3,2 4167 3,4 4390 3,6 178 0,4 7-12 lat 7593 5,9 7232 5,6 6962 5,4 6662 5,2 6410 5,0 6210 4,9 6001 4,8 5734 4,6 5443 4,4 5378 4,4 5380 4,4-2213 -1,4 13-15 lat 4891 3,8 4605 3,6 4335 3,4 4035 3,1 3782 3,0 3549 2,8 3376 2,7 3281 2,6 3011 2,5 2938 2,4 2782 2,3-2109 -1,5 16-18 lat 6045 4,7 5562 4,3 5218 4,0 4870 3,8 4619 3,6 4414 3,5 4095 3,2 3844 3,1 3500 2,9 3292 2,7 3205 2,6-2840 -2,0 19-24 lata 15888 12,3 16235 12,6 15920 12,4 15408 12,0 14669 11,5 13979 11,0 13369 10,6 12517 10,0 11219 9,1 10396 8,5 9283 7,6-6605 -4,6 25-44 lata 37124 28,7 36559 28,4 36871 28,6 37110 28,9 37465 29,4 37710 29,8 37983 30,1 38408 30,5 37844 30,9 38435 31,4 38716 31,8 1592 3,1 45-59 lat 29215 22,6 29950 23,2 30462 23,6 30771 24,0 30443 23,9 29862 23,6 29327 23,2 28676 22,8 27565 22,5 26810 21,9 25898 21,3-3317 -1,3 60-64 i więcej lat 21490 16,6 21753 16,9 22165 17,2 22513 17,6 23305 18,3 24196 19,1 25106 19,9 26144 20,8 26586 21,7 27648 22,6 28680 23,6 7190 7,0 ogółem 129342 100 128827 100 128864 100 128268 100 127602 100 126748 100 126203 100 125792 100 122656 100 122439 100 121576 100-7766 -6,0 Gdynia 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2002-2012* L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % 0-2 lata 6510 2,6 6488 2,6 6550 2,6 6648 2,6 6697 2,7 6779 2,7 7074 2,8 7297 2,9 7541 3,0 7220 2,9 6968 2,8 458 0,2 3-6 lat 8903 3,5 8888 3,5 8839 3,5 8674 3,4 8771 3,5 8603 3,4 8582 3,4 8614 3,5 8986 3,6 9374 3,8 9728 3,9 825 0,4 7-12 lat 15827 6,2 15179 6,0 14591 5,8 14162 5,6 13581 5,4 13205 5,3 12865 5,2 12550 5,1 12404 5,0 12319 4,9 12356 5,0-3471 -1,3 13-15 lat 8953 3,5 8765 3,5 8459 3,3 8250 3,3 7949 3,2 7640 3,1 7328 2,9 6910 2,8 6523 2,6 6344 2,5 6229 2,5-2724 -1,0 16-18 lat 11068 4,4 10201 4,0 9504 3,8 8972 3,5 8711 3,5 8356 3,3 8142 3,3 7843 3,2 7547 3,0 7282 2,9 6921 2,8-4147 -1,6 19-24 lata 24827 9,8 24606 9,7 24102 9,5 23130 9,1 22084 8,8 21150 8,5 19904 8,0 18783 7,6 18878 7,6 17894 7,2 17140 6,9-7687 -2,9 25-44 lata 72067 28,4 72371 28,5 73122 28,9 73954 29,3 74423 29,6 74649 29,8 75196 30,2 75563 30,5 75734 30,4 76372 30,7 76874 30,9 4807 2,5 45-59 lat 58419 23,0 59334 23,4 60015 23,7 60385 23,9 59297 23,5 57813 23,1 56339 22,6 54601 22,0 53868 21,6 52255 21,0 50631 20,4-7788 -2,7 60-64 i więcej lat 46934 18,5 47668 18,8 48142 19,0 48616 19,2 50331 20,0 52047 20,8 53827 21,6 55698 22,5 57980 23,2 59879 24,1 61879 24,9 14945 6,4 ogółem 253508 100 253500 100 253324 100 252791 100 251844 100 250242 100 249257 100 247859 100 249461 100 248939 100 248726 100-4782 -1,9 *wyraża różnicę powstałą w wyniku porównania wartości z roku 2002 i 2012. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 62

3.2.1.4. Ruch naturalny ludności Kolejnym z zagadnień demograficznych istotnych dla pracownia strategii rozwoju miasta jest ruch naturalny ludności. Charakterystyka w tym wymiarze dokonywana jest w oparciu o dane dotyczące: urodzeń (w tym urodzeń żywych), zgonów, przyrostu naturalnego (a więc różnicy między liczbą urodzeń żywych a zgonów) oraz zawieranych małżeństw i rozwodów. Z danych GUS wynika, że w całym badanym okresie w Tychach dochodziło do stosunkowo największej liczby urodzeń żywych w porównaniu do pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu tyskiego. Ich liczba ulegając rocznym wahaniom utrzymywała się na poziomie ponad 1 tys. urodzeń. Stosunkowo najmniej żywych dzieci urodziło się w powiecie tyskim w 2003 r. (1134), a najwięcej w 2010 r. (1483). Na podobnym nominalnym poziomie urodzenia żywe utrzymywały się tylko w powiecie pszczyńskim (min. 1 014 max. 1 415), natomiast najmniej urodzeń żywych odnotowywano w całym okresie w powiecie bieruńsko-lędzińskim (min. 519 max. 689) i nieco więcej w powiecie mikołowskim (min. 755 max. 1 089). Biorąc jednak pod uwagę liczbę urodzeń żywych przypadających na 1000 mieszkańców danego powiatu, należy podkreślić, że w stosunkowo najwyższy poziom tego wskaźnika utrzymywał się w powiecie pszczyńskim, gdzie niemal w całym badanym okresie na 1000 mieszkańców przypadało ponad 10 urodzeń żywych. Ostatecznie w 2012 r. najwięcej żywych dzieci na 1000 os. urodziło się właśnie w powiecie pszczyńskim (1 312 = 12,1) następnie p. bieruńsko-lędzińskim (630 = 10,8), p. tyskim (1 351 = 10,5) i najmniej w p. mikołowskim (983 = 10,4). Ponadto można stwierdzić, że sytuacja tyska dotycząca liczby urodzeń żywych przypadających na 1000 mieszkańców jest zbliżona do poziomu tego wskaźnika w skali wojewódzkiej. Odnosząc tyskie dane statystyczne dotyczące urodzeń do sytuacji zaobserwowanej w jednostkach administracyjnych wybranych do porównania, można stwierdzić, że nominalnie stosunkowo więcej urodzeń żywych odnotowywano w: Bielsku-Białej (min. 1 425 max. 1 789); Gliwicach (min. 1 406 max. 1 902); Katowicach (min. 2 362 max. 2 960); Rybniku (min. 1 289 max. 1 643); Sosnowcu (min. 1 563 max. 2 012), a także w Gdyni (min. 2 054 max. 2 554). Natomiast mniejsze nominalne wartości tego wskaźnika odnotowywano w: Dąbrowie Górniczej (min. 975 max. 1 313); Opolu (min. 862 max. 1 144) i Chorzowie (min. 903 max. 1 229). Ostatecznie w 2012 r. największą liczbę urodzeń żywych odnotowano w Katowicach (2 700), a najmniejszą w Chorzowie i Opolu (po 1 074). 63

Natomiast biorąc pod uwagę liczbę urodzeń żywych przypadających na 1000 mieszkańców stosunkowo najniższy poziom tego wskaźnika utrzymywał się w całym badanym okresie w: Sosnowcu (min. 6,7 max. 9,1); Katowicach (min. 7,3 max. 9,5); Gliwicach (min. 7,0 max. 9,8); Dąbrowie Górniczej (min. 7,4 max. 10,4) oraz Opolu (min. 8,2 max. 10,3). Ostatecznie w 2012 r. najwyższą wartość tego wskaźnika odnotowano w Rybniku (10,7), a najniższą w Sosnowcu (8,6). Kolejną zmienną charakteryzującą ruch naturalny jest liczba zgonów, która w Tychach wykazywała tendencję rosnącą w całym badanym okresie (od 977 w 2002 r. do 1 206 w 2012 r.). Nominalnie również pod tym względem Tychy dominowały wśród powiatów wchodzących w skład podregionu tyskiego. W pozostałych powiatach liczba ta ulegała rocznym wahaniom jednak zawsze była mniejsza niż odnotowywana w powiecie tyskim. Na drugim miejscu pod tym względem uplasował się powiat mikołowski (min. 796 max. 865) i na kolejnych: p. pszczyński (min. 709 max. 891) oraz bieruńsko-lędziński (min. 400 max. 487). Ostatecznie w 2012 r. największą liczbę zgonów odnotowano w Tychach (1 206), a najmniejszą w powiecie bieruńsko-lędzińskim (469). Biorąc jednak pod uwagę liczbę zgonów przypadająca na 1000 mieszkańców należy zauważyć, że stosunkowo najwyższy poziom tego wskaźnika w całym badanym okresie utrzymywał się w powiecie mikołowskim (min. 8,8 max. 9,6). Można uznać, że na drugim miejscu pod tym względem znalazł się powiat tyski (min. 7,1 max. 9,3), a na następnych: p. bieruńsko-lędziński (min. 7,2 max. 8,6) i pszczyński (min. 7,4 max. 8,2). Ostatecznie w 2012 r. największy poziom tego wskaźnika wystąpił w Tychach (9,3), a najmniejszy w p. bieruńsko-lędzińskim (8,1). Dokonując porównania dynamiki zgonów w Tychach do sytuacji kształtującej się pod tym względem w porównywanych jednostkach administracyjnych należy stwierdzić, że w żadnej z nich nie odnotowano stałej tendencji wzrostu liczby zgonów, lecz roczne wahania nie pozwalające na wyznaczenie jednolitego trendu. W układzie nominalnym stosunkowo najwięcej osób umierało w: Katowicach (min. 3 496 max. 3 619); Sosnowcu (min. 2 323 max. 2 632); oraz Gdyni (min. 2 105 max. 2 438), a stosunkowo najmniej w: Rybniku (min. 1 126 max. 1 303) i Opolu (min. 997 max. 1 181). Ostatecznie w 2012 r. najwięcej osób zmarło w Katowicach (3 605), a najmniej w Rybniku (1 274). Biorąc jednak pod uwagę liczbę zgonów przypadająca na 1000 mieszkańców należy zauważyć, że stosunkowo najwyższy poziom tego wskaźnika w całym badanym okresie utrzymywał się w Chorzowie (min. 12,5 max. 13,3) i Katowicach (min. 10,7 max. 11,7), a stosunkowo najniższy w Rybniku (min. 7,9 max. 9,0) i Opolu (min. 7,9 max. 9,7). 64

Przedstawione powyżej statystki miały bezpośrednie przełożenie na przyrost naturalny odnotowywany w poszczególnych jednostkach. Należy wyjaśnić, że dodatnia wartość tego wskaźnika oznacza, że w danym roku miało miejsce więcej urodzeń żywych niż zgonów, natomiast ujemna wartość występuje w sytuacji odwrotnej i określana jest mianem ubytku naturalnego. W odniesieniu do Tychów istotny i zarazem uspakajający jest fakt, że w całym badanym okresie wartości przyrostu naturalnego miały charakter dodatni, co oznacza, że w danym roku liczba urodzeń żywych przewyższała liczbę zgonów (min. 145 = 1,1 max. 369 = 2,8). W 2012 r. wskaźnik ten osiągną najniższe wartości w całym badanym okresie tj. 145,co dawało 1,1 na 1000 mieszkańców. Również w dwóch powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego (bieruńsko-lędziński i pszczyński) odnotowano dodatni przyrost naturalny we wszystkich badanych latach (p. bieruńsko-lędziński: min. 71 = 1,3 max. 251 = 4,3; p. pszczyński: min. 292 = 2,8 max. 587 = 5,5) inaczej niż w p. mikołowski, gdzie w 2002 i 2003 r. odnotowano ubytek naturalny (odpowiednio: -39 = -0,4 i -112 = -1,2), który jednak w kolejnych latach przekształcił się w przyrost (min. 23 = 0,3 max. 242 = 2,6). Ostatecznie w 2012 r. najwyższy przyrost naturalny miał miejsce w powiecie pszczyńskim (421 = 3,9) a najniższy w Tychach. Natomiast na poziomie województwa w całym badanym okresie przyrost naturalny charakteryzowały wartości ujemne, a więc mieliśmy do czynienia z ubytkiem naturalnym (min. -6 419 = -1,4 max. 95 = 0,0), który w 2012 r. sięgnął wartość -4463 = -1,0. W odniesieniu do porównywanych jednostek administracyjnych zauważyć należy, że jedynie w Rybniku w całym badanym okresie odnotowywano dodatni przyrost naturalny (min. 11 = 0,1 max. 432 = 3,1). W przypadku trzech powiatów występowały roczne wahania generujące przyrost i ubytek naturalny (Bielsko-Biała: min. -198 = -1,1 max. 186 = 1,1; Opole: min. -135 = -1,1 max. 84 = 0,7; Gdynia: min. -178 = -0,7 max. 119 = 0,5), a w pozostałych pięciu utrzymywała się tendencja ubytku naturalnego (Chorzów: min. -582 = -5,0 max. -241 = -2,2; Dąbrowa Górnicza: min. -363 = -2,9 max. -18 = -0,1; Gliwice: min. -404 = -2,0 max. -44 = -0,2; Katowice: min. -1 156 = -3,6 max. -644 = -2,1; Sosnowiec: min. -561 = -2,5 max. -793 = -3,7). Ostatecznie w 2012 r. najwyższy przyrost naturalny wystąpił w Rybniku (237 = 1,7) a najniższy czyli ubytek odnotowano w Katowicach (-905 = -2,9) i Sosnowcu (-793 = -3,7). Następną zmienną, której wartości służą dokonywaniu charakterystyki ruchu naturalnego ludności jest liczba małżeństw zawieranych w danym roku. Na wstępnie należy zaznaczyć, że w dostępnych bazach GUS brak jest danych o liczbie małżeństwa zawartych w 2012 r. przypadającej na 1000 mieszkańców, dlatego dla zachowania płynności analizy dalszy komentarz w tym zakresie ograniczony zostanie do danych z 2011 r., co nie ogranicza możliwości obserwowania ewentualnych trendów. 65

W przypadku Tychów liczba zawieranych małżeństw w danym roku wahała się w granicach 729-980, co pod względem nominalnym w skali całego podregionu plasuje ten powiat na pierwszym miejscu, ponieważ w pozostałych powiatach osiągane wartości były niższe (p. bieruńsko-lędziński: 240-435; p. pszczyński: 497-810; p. mikołowski: 417-638). Natomiast w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w Tychach wartości te wahały się w przedziale 5,5-7,5 i były niższe niż odnotowywane w poszczególnych latach w powiecie bieruńsko-lędzińskim (4,3-7,7) oraz pszczyńskim (4,8-7,6). Ostatecznie w 2011 r. nominalnie stosunkowo najwięcej małżeństw zawartych zostało w p. pszczyńskim (745) i tyskim (744), a najmniej w p. mikołowskim (554). W przeliczeniu na 1000 mieszkańców najwyższą wartość odnotowano również w p. pszczyńskim (6,9), a w pozostałych była ona niemal identyczna na poziomie: 5,8-5,9. Na poziomie wojewódzkim liczba zawieranych małżeństw wahała się w przedziale 22 963-31 209, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dawało wartości 4,8-6,7. Chociaż w większości porównywanych jednostek administracyjnych nominalna liczba zawieranych małżeństw w poszczególnych latach była wyższa niż w Tychach (Bielsko- Biała; Katowice; Gliwice; Rybnik; Sosnowiec i Gdynia), to jednak w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wartości osiągały poziom zbliżony do tyskiego. Ostatni z badanych wskaźników ruchu naturalnego dotyczy odnotowywanej liczby rozwodów. Również w tym przypadku w dostępnych bazach GUS brak jest danych o liczbie rozwodów przypadającej na 1000 mieszkańców w 2012 r., dlatego dla zachowania płynności analizy dalszy komentarz w tym zakresie ograniczony zostanie do danych z 2011 r. W Tychach, podobnie jak w pozostałych powiatach podregionu tyskiego, liczby te, także w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, były kilkukrotnie niższe do liczby zawieranych małżeństw. Poza tym w żadnym z powiatów nie można wskazać jednolitego trendu wzrostu lub obniżania się obserwowanych wartości lecz należy mówić o rocznych wahaniach. Ostatecznie w 2011 r. najwięcej rozwodów odnotowano w p. tyskim (222 = 1,7), a najmniej w p. bieruńsko-lędzińskim (62 = 1,1). Taka sama sytuacja miała miejsce w jednostkach podlegających porównaniu, gdzie rozwody w poszczególnych latach kumulowały się w wartości kilkukrotnie niższe niż zawierane małżeństwa. W 2011 r. stosunkowo najwięcej rozwodów odnotowano w Katowicach (651 = 2,1) i Gdyni (555 = 2,2),a najmniej w Chorzowie (210=1,9). 66

Rys. 12: Podregion tyski przyrost naturalny na 1 tys. mieszkańców (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys. 13A: Porównywane jednostki administracyjne przyrost naturalny na 1 tys. mieszkańców (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 67

Rys. 13B: Porównywane jednostki administracyjne przyrost naturalny na 1 tys. mieszkańców (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 10: Podregion tyski ruch naturalny ludności (2002-2012) Wybrane wskaźniki 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Powiat m. Tychy Powiat bieruńskolędziński urodzenia żywe 1154 1134 1217 1241 1250 1333 1463 1430 1483 1326 1351 :na 1000 mieszkańców 8,7 8,5 9,2 9,4 9,5 10,2 11,2 11,0 11,4 10,3 10,5 zgony 977 940 973 991 1003 1100 1112 1083 1114 1147 1206 :na 1000 mieszkańców 7,3 7,1 7,4 7,5 7,6 8,4 8,5 8,3 8,6 8,9 9,3 przyrost naturalny 177 194 244 250 247 233 351 347 369 179 145 :na 1000 mieszkańców 1,3 1,5 1,8 1,9 1,9 1,8 2,7 2,7 2,8 1,4 1,1 małżeństwa zawarte w ciągu roku 729 772 786 815 895 980 953 935 890 744 699 :na 1000 mieszkańców 5,5 5,8 5,9 6,2 6,8 7,5 7,3 7,2 6,9 5,8 : rozwody 191 214 267 235 335 218 337 268 265 222 :na 1000 mieszkańców 1,4 1,6 2,0 1,8 2,5 1,7 2,6 2,1 2,0 1,7 : urodzenia żywe 508 521 519 541 526 552 640 689 689 670 630 :na 1000 mieszkańców 9,2 9,4 9,4 9,7 9,4 9,9 11,4 12,2 12,0 11,6 10,8 zgony 416 400 448 455 482 453 459 464 487 419 469 :na 1000 mieszkańców 7,5 7,2 8,1 8,2 8,6 8,1 8,2 8,2 8,5 7,2 8,1 przyrost naturalny 92 121 71 86 44 99 181 225 202 251 161 68

Powiat pszczyński Powiat mikołowski województwo śląskie :na 1000 mieszkańców 1,7 2,2 1,3 1,5 0,8 1,8 3,2 4,0 3,5 4,3 2,8 małżeństwa zawarte w ciągu roku 243 240 288 292 359 378 435 387 408 333 371 :na 1000 mieszkańców 4,4 4,3 5,2 5,2 6,4 6,8 7,7 6,8 7,1 5,8 : rozwody 34 34 47 61 73 66 65 68 75 62 : :na 1000 mieszkańców 0,6 0,6 0,8 1,1 1,3 1,2 1,2 1,2 1,3 1,1 : urodzenia żywe 1056 1014 1053 1058 1136 1225 1263 1415 1375 1312 1312 :na 1000 mieszkańców 10,2 9,7 10,1 10,1 10,8 11,6 11,9 13,3 12,8 12,2 12,1 zgony 764 709 760 728 764 782 828 828 837 792 891 :na 1000 mieszkańców 7,4 6,8 7,3 6,9 7,3 7,4 7,8 7,8 7,8 7,3 8,2 przyrost naturalny 292 305 293 330 372 443 435 587 538 520 421 :na 1000 mieszkańców 2,8 2,9 2,8 3,1 3,5 4,2 4,1 5,5 5,0 4,8 3,9 małżeństwa zawarte w ciągu roku 497 540 554 626 735 733 801 808 810 745 658 :na 1000 mieszkańców 4,8 5,2 5,3 6,0 7,0 6,9 7,6 7,6 7,5 6,9 : rozwody 74 117 109 122 179 156 166 146 150 142 :na 1000 mieszkańców 0,7 1,1 1,0 1,2 1,7 1,5 1,6 1,4 1,4 1,3 : urodzenia żywe 779 755 863 848 908 964 1016 1061 1089 1043 983 :na 1000 mieszkańców 8,7 8,4 9,6 9,4 10,0 10,6 11,1 11,5 11,6 11,1 10,4 zgony 818 867 840 823 797 796 850 847 847 873 865 :na 1000 mieszkańców 9,1 9,6 9,3 9,1 8,8 8,7 9,3 9,2 9,0 9,3 9,1 przyrost naturalny -39-112 23 25 111 168 166 214 242 170 118 :na 1000 mieszkańców -0,4-1,2 0,3 0,3 1,2 1,8 1,8 2,3 2,6 1,8 1,2 małżeństwa zawarte w ciągu roku 427 417 454 520 531 599 635 638 577 554 545 :na 1000 mieszkańców 4,8 4,6 5,0 5,8 5,9 6,6 6,9 6,9 6,2 5,9 : rozwody 91 103 127 167 183 101 159 134 131 114 :na 1000 mieszkańców 1,0 1,1 1,4 1,8 2,0 1,1 1,7 1,5 1,4 1,2 : urodzenia żywe 39334 39156 40134 40763 42458 43858 46994 47860 47814 44803 44565 :na 1000 mieszkańców 8,3 8,3 8,5 8,7 9,1 9,4 10,1 10,3 10,3 9,7 9,6 zgony 44768 45575 45591 46315 46336 47736 48016 48573 47719 47709 49028 :na 1000 mieszkańców 9,4 9,7 9,7 9,9 9,9 10,2 10,3 10,5 10,3 10,3 10,6 przyrost naturalny -5434-6419 -5457-5552 -3878-3878 -1022-713 95-2906 -4463 :na 1000 mieszkańców -1,1-1,4-1,2-1,2-0,8-0,8-0,2-0,2 0,0-0,6-1,0 małżeństwa zawarte w ciągu roku 22963 23456 23631 25411 27847 30022 31109 31209 28462 25495 24925 :na 1000 mieszkańców 4,8 5,0 5,0 5,4 6,0 6,4 6,7 6,7 6,1 5,5 : rozwody 5823 7167 8079 9168 10718 9531 9711 8661 8522 8329 :na 1000 mieszkańców 1,2 1,5 1,7 2,0 2,3 2,0 2,1 1,9 1,8 1,8 : Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 69

Tab. 11: Porównywane jednostki administracyjne ruch naturalny ludności (2002-2012) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Powiat m. Bielsko-Biała urodzenia żywe 1425 1434 1521 1513 1678 1718 1789 1847 1762 1769 1782 :na 1000 mieszkańców 8,0 8,1 8,6 8,6 9,5 9,8 10,2 10,5 10,1 10,1 10,2 zgony 1589 1632 1497 1600 1504 1724 1603 1698 1706 1688 1733 :na 1000 mieszkańców 8,9 9,2 8,5 9,1 8,5 9,8 9,1 9,7 9,8 9,7 9,9 przyrost naturalny -164-198 24-87 174-6 186 149 56 81 49 :na 1000 mieszkańców -0,9-1,1 0,1-0,5 1,0 0,0 1,1 0,9 0,3 0,5 0,3 małżeństwa zawarte w ciągu roku 914 874 875 959 1105 1184 1197 1153 1108 973 891 Powiat m. Chorzów Dąbrowa Górnicza Powiat m. Gliwice :na 1000 mieszkańców 5,1 4,9 4,9 5,4 6,3 6,7 6,8 6,6 6,3 5,6 : rozwody 329 359 516 470 421 492 434 452 378 374 :na 1000 mieszkańców 1,8 2,0 2,9 2,7 2,4 2,8 2,5 2,6 2,2 2,1 : urodzenia żywe 903 981 937 975 1093 1121 1161 1229 1159 1046 1074 :na 1000 mieszkańców 7,7 8,4 8,1 8,5 9,6 9,9 10,2 10,9 10,4 9,4 9,6 zgony 1482 1534 1519 1517 1478 1504 1512 1495 1400 1478 1481 :na 1000 mieszkańców 12,6 13,2 13,2 13,2 12,9 13,2 13,3 13,2 12,5 13,2 13,3 przyrost naturalny -579-553 -582-542 -385-383 -351-266 -241-432 -407 :na 1000 mieszkańców -4,9-4,8-5,0-4,7-3,4-3,4-3,1-2,4-2,2-3,9-3,7 małżeństwa zawarte w ciągu roku 472 503 494 540 684 710 719 670 577 535 511 :na 1000 mieszkańców 4,0 4,3 4,3 4,7 6,0 6,2 6,3 5,9 5,2 4,8 : rozwody 201 213 252 269 350 230 259 215 218 210 :na 1000 mieszkańców 1,7 1,8 2,2 2,3 3,1 2,0 2,3 1,9 1,9 1,9 : urodzenia żywe 997 975 992 1054 1084 1165 1280 1208 1313 1097 1114 :na 1000 mieszkańców 7,5 7,4 7,6 8,1 8,3 9,0 9,9 9,4 10,4 8,7 8,9 zgony 1254 1298 1310 1391 1349 1399 1434 1406 1331 1460 1429 :na 1000 mieszkańców 9,5 9,8 10,0 10,6 10,4 10,8 11,1 11,0 10,5 11,6 11,4 przyrost naturalny -257-323 -318-337 -265-234 -154-198 -18-363 -315 :na 1000 mieszkańców -1,9-2,4-2,4-2,6-2,0-1,8-1,2-1,5-0,1-2,9-2,5 małżeństwa zawarte w ciągu roku 665 691 677 704 869 871 886 838 748 655 690 :na 1000 mieszkańców 5,0 5,2 5,2 5,4 6,7 6,7 6,9 6,5 5,9 5,2 : rozwody 220 247 267 260 353 236 366 281 241 236 :na 1000 mieszkańców 1,7 1,9 2,0 2,0 2,7 1,8 2,8 2,2 1,9 1,9 : urodzenia żywe 1406 1470 1529 1573 1749 1709 1902 1835 1839 1740 1760 :na 1000 mieszkańców 7,0 7,4 7,7 8,0 8,9 8,8 9,8 9,5 9,8 9,3 9,4 zgony 1810 1816 1831 1868 1793 1923 1980 1891 1930 1964 1967 :na 1000 mieszkańców 9,0 9,1 9,2 9,5 9,1 9,9 10,2 9,8 10,3 10,5 10,6 70

przyrost naturalny -404-346 -302-295 -44-214 -78-56 -91-224 -207 :na 1000 mieszkańców -2,0-1,7-1,5-1,5-0,2-1,1-0,4-0,3-0,5-1,2-1,1 małżeństwa zawarte w ciągu roku 912 958 886 1091 1167 1296 1286 1209 1083 1013 1026 Powiat m. Katowice Powiat m. Rybnik Powiat m. Sosnowiec :na 1000 mieszkańców 4,6 4,8 4,5 5,5 5,9 6,6 6,6 6,3 5,8 5,4 : rozwody 246 396 262 512 592 548 498 400 406 348 :na 1000 mieszkańców 1,2 2,0 1,3 2,6 3,0 2,8 2,6 2,1 2,2 1,9 : urodzenia żywe 2362 2383 2431 2430 2583 2697 2772 2903 2960 2662 2700 :na 1000 mieszkańców 7,3 7,4 7,6 7,7 8,2 8,6 8,9 9,4 9,5 8,6 8,8 zgony 3518 3449 3548 3553 3496 3572 3566 3615 3604 3619 3605 :na 1000 mieszkańców 10,9 10,7 11,1 11,2 11,1 11,4 11,5 11,7 11,5 11,7 11,7 przyrost naturalny -1156-1066 -1117-1123 -913-875 -794-712 -644-957 -905 :na 1000 mieszkańców -3,6-3,3-3,5-3,5-2,9-2,8-2,6-2,3-2,1-3,1-2,9 małżeństwa zawarte w ciągu roku 1462 1532 1471 1523 1745 1937 1915 2094 1874 1763 1576 :na 1000 mieszkańców 4,5 4,8 4,6 4,8 5,6 6,2 6,2 6,8 6,0 5,7 : rozwody 546 672 739 677 833 772 740 727 626 651 :na 1000 mieszkańców 1,7 2,1 2,3 2,1 2,6 2,5 2,4 2,4 2,0 2,1 : urodzenia żywe 1289 1300 1314 1319 1447 1428 1529 1643 1621 1495 1511 :na 1000 mieszkańców 9,0 9,1 9,2 9,3 10,2 10,1 10,8 11,6 11,5 10,6 10,7 zgony 1136 1136 1303 1126 1159 1253 1185 1218 1189 1240 1274 :na 1000 mieszkańców 7,9 8,0 9,2 7,9 8,2 8,8 8,4 8,6 8,4 8,8 9,0 przyrost naturalny 153 164 11 193 288 175 344 425 432 255 237 :na 1000 mieszkańców 1,1 1,1 0,1 1,4 2,0 1,2 2,4 3,0 3,1 1,8 1,7 małżeństwa zawarte w ciągu roku 752 787 793 896 987 1041 1054 1079 990 822 872 :na 1000 mieszkańców 5,3 5,5 5,6 6,3 7,0 7,3 7,5 7,6 7,0 5,8 : rozwody 218 248 303 286 310 261 325 230 309 290 :na 1000 mieszkańców 1,5 1,7 2,1 2,0 2,2 1,8 2,3 1,6 2,2 2,1 : urodzenia żywe 1563 1671 1697 1667 1815 1872 2012 1984 1890 1790 1839 :na 1000 mieszkańców 6,7 7,2 7,4 7,3 8,0 8,4 9,1 9,0 8,7 8,3 8,6 zgony 2323 2391 2380 2412 2581 2498 2573 2599 2576 2536 2632 :na 1000 mieszkańców 10,0 10,4 10,4 10,6 11,4 11,2 11,6 11,8 11,8 11,7 12,3 przyrost naturalny -760-720 -683-745 -766-626 -561-615 -686-746 -793 :na 1000 mieszkańców -3,3-3,1-3,0-3,3-3,4-2,8-2,5-2,8-3,2-3,5-3,7 małżeństwa zawarte w ciągu roku 1142 1138 1127 1258 1329 1456 1525 1478 1262 1128 1035 :na 1000 mieszkańców 4,9 4,9 4,9 5,5 5,9 6,5 6,9 6,7 5,8 5,2 : rozwody 421 524 549 512 650 621 600 565 457 501 :na 1000 mieszkańców 1,8 2,3 2,4 2,3 2,9 2,8 2,7 2,6 2,1 2,3 : 71

Powiat m. Opole urodzenia żywe 862 923 934 997 1022 1020 1086 1144 1138 1010 1074 :na 1000 mieszkańców 6,9 7,4 7,5 8,0 8,3 8,3 8,9 9,4 9,3 8,2 8,8 zgony 997 1005 1049 1063 1052 1062 1079 1060 1061 1058 1181 :na 1000 mieszkańców 7,9 8,0 8,4 8,6 8,5 8,6 8,8 8,7 8,6 8,6 9,7 przyrost naturalny -135-82 -115-66 -30-42 7 84 77-48 -107 :na 1000 mieszkańców -1,1-0,7-0,9-0,5-0,2-0,3 0,1 0,7 0,6-0,4-0,9 małżeństwa zawarte w ciągu roku 576 521 546 530 666 681 730 752 654 564 589 Powiat m. Gdynia :na 1000 mieszkańców 4,6 4,2 4,4 4,3 5,4 5,5 6,0 6,2 5,3 4,6 : rozwody 252 280 297 326 355 378 325 337 246 260 :na 1000 mieszkańców 2,0 2,2 2,4 2,6 2,9 3,1 2,7 2,8 2,0 2,1 : urodzenia żywe 2054 2185 2183 2167 2328 2359 2554 2476 2388 2238 2263 :na 1000 mieszkańców 8,2 8,7 8,7 8,6 9,3 9,4 10,3 10,0 9,6 9,0 9,1 zgony 2105 2169 2220 2294 2235 2405 2435 2382 2301 2416 2438 :na 1000 mieszkańców 8,4 8,6 8,8 9,1 8,9 9,6 9,8 9,6 9,2 9,7 9,8 przyrost naturalny -51 16-37 -127 93-46 119 94 87-178 -175 :na 1000 mieszkańców -0,2 0,1-0,1-0,5 0,4-0,2 0,5 0,4 0,3-0,7-0,7 małżeństwa zawarte w ciągu roku 1274 1248 1261 1369 1490 1658 1630 1611 1509 1250 1122 :na 1000 mieszkańców 5,1 5,0 5,0 5,4 5,9 6,6 6,5 6,5 6,0 5,0 : rozwody 480 531 480 610 634 664 622 534 532 555 :na 1000 mieszkańców 1,9 2,1 1,9 2,4 2,5 2,7 2,5 2,2 2,1 2,2 : Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3.2.1.5. Ruch migracyjny ludności Ostatnim z zagadnień demograficznych podlegających analizie dla celów opracowania strategii rozwoju miasta jest ruch migracyjny ludności. Dane w tym zakresie informują o odnotowanych zmianach miejsca zamieszkania (zameldowania), polegające na przekroczeniu granicy administracyjnej gminy. Fakt przybycia (tj. zameldowania) do danej jednostki administracyjnej w celu zamieszkania określa się mianem napływu migracyjnego (wędrówkowego), wyjazdu - w celu zamieszkania w innej jednostce - mianem odpływu migracyjnego (wędrówkowego). Dodatkowo dane te mogą zawierać informacje m.in. dotyczące kategorii jednostki macierzystej w przypadku napływu ( z miasta, ze wsi ) lub wybranej jako docelowa w przypadku odpływu ( do miasta, na wieś ) oraz tego, czy ruch obejmował przekroczenie granic państwowych ( z zagranicy lub za granicę ), co pozwala mówić o ruchy wewnętrznym lub zewnętrznym. Pamiętać jednak należy, że omawiane dane gromadzone są na podstawie gminnych rejestrów 72

meldunkowych, nie obejmują więc osób, które przemieściły się poza granice gminy lub kraju bez zmiany zameldowania. Na podstawie tych danych określa się również tzw. saldo migracji, a więc różnicę między napływem i odpływem ludności z danego obszaru w określonym czasie. W przypadku miasta Tychy, podobnie jak pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu tyskiego można mówić o dominacji ruchu wewnętrznego nad zewnętrznym, tzn. że w badanym okresie ruch migracyjny odbywał się głównie w obrębie kraju. Ponadto z zestawionych danych wynika, iż ruch ten pod względem nominalnym był zbliżony we wszystkich powiatach tworzących podregion, i zarówno w przypadku napływu i odpływu roczne wartości dla danej jednostki nie przekraczały 2 tys. osób. Cechą wspólną również dla wszystkich jednostek podregionu jest, w przypadku napływu dominacja zameldowania z miasta nad zameldowaniem ze wsi (p. tyski: około 3-krotna przewaga; p. bieruńsko-lędziński: 5-krotna; p. pszczyński: 3-4-krotna; p. mikołowski: 6-7-krotna), oraz w przypadku odpływu dominacja wymeldowania do miasta nad wymeldowaniem na wieś (p. tyski: około 2-krotna przewaga; p. bieruńsko-lędziński: 2-krotna; p. mikołowski: 2-3-krotna), która nie występowała jedynie w p. pszczyńskim, w którym odnotowywano ruch do miasta i na wieś na zbliżonym poziomie. Dodatkowo w całym podregionie w ramach ruchu zewnętrznego daje się zaobserwować tendencja znaczącej dominacji wymeldowania za granicę nad zameldowaniem z zagranicy, gdzie w zależności od powiatu występowała kilkukrotna przewaga. Natomiast różnice między powiatami uwidaczniają się w saldzie migracji. Okazuje się bowiem, że Tychy to jedyna jednostka z podregionu, w której w całym badanym okresie odnotowywano ujemne saldo migracyjne (od -354 do -812), co oznacza, że więcej osób decydowało się na wyjazd z Tychów niż na osiedlenie w tym mieście. Sytuacja ta odzwierciedla tendencję obserwowaną na poziomie wojewódzkim, gdzie również saldo migracji w całym badanym okresie miało ujemną wartość. W przypadku pozostałych jednostek podregionu dodatnie saldo migracyjne w każdym roku odnotowywano w p. bieruńsko-lędzińskim i p. mikołowskim, natomiast w p. pszczyńskim występowały roczne wahania. W porównywanych jednostkach administracyjnych również można mówić o dominacji ruchu wewnętrznego nad zewnętrznym, tzn. że w badanym okresie ruch migracyjny odbywał się głównie w obrębie kraju. Ponadto z zestawionych danych wynika, iż ruch ten pod względem nominalnym we wszystkich powiatach był wyższy do odnotowywanego w Tychach, i zarówno w przypadku napływu i odpływu roczne wartości dla poszczególnych jednostki przekraczały 1 tys. osób. Poza tym, w przypadku sześciu jednostek cechą wspólną z Tychami i pozostałymi powiatami podregionu tyskiego jest, w przypadku napływu dominacja zameldowania z miasta nad zameldowaniem ze wsi (Chorzów: około 10-krotna przewaga; Dąbrowa Górnicza: 5-krotna; Gliwice: 3-4-krotna; Katowice: 4-krotna; Sosnowiec: 4-krotna; i Gdynia: 2-3/3-4- 73

krotna), oraz w przypadku odpływu dominacja wymeldowania do miasta nad wymeldowaniem na wieś (Chorzów: około 5-krotna przewaga; Dąbrowa Górnicza: 2-3- krotna; Gliwice: 2-krotna; Katowice: 4-krotna; Sosnowiec: 3-4-krotna; i Gdynia: 2-krotna). W przypadku Bielska-Białej w napływie - zameldowanie z miasta utrzymywało się na podobnym poziomie co zameldowaniem ze wsi, jednak w odpływie - zauważalna była dominacja wymeldowania na wieś nad wymeldowaniem do miasta (2-krotna przewaga). Z kolei w Rybniku w napływie - zameldowanie z miasta dominowało nad zameldowaniem ze wsi (3-krotna przewaga), a w odpływie - wymeldowanie do miasta utrzymywało się na podobnym poziomie co wymeldowanie na wieś. I w końcu w Opolu w napływie zameldowanie z miasta i zameldowanie ze wsi na podobnym poziomie, a w odpływie - dominacja wymeldowania na wieś nad wymeldowaniem do miasta (2-krotna przewaga). We wszystkich porównywanych jednostkach, podobnie jak w Tychach i pozostałych powiatach podregionu tyskiego, w ramach ruchu zewnętrznego daje się zaobserwować tendencja znaczącej dominacji wymeldowania za granicę nad zameldowaniem z zagranicy, gdzie w zależności od powiatu występowała kilkukrotna przewaga. Także we wszystkich jednostkach, poza Gdynią, w całym badanym okresie odnotowywano ujemne saldo migracyjne, co oznacza, że więcej osób decydowało się na wyjazd z niż na osiedlenie w tych miastach. W przypadku Gdyni w 3 pierwszych latach badanego okresu występowało dodatnie saldo migracyjne, które w kolejnych latach osiągało już wartości ujemne. Rys.14: Podregion tyski saldo migracji (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 74

Rys.15A: Porównywane jednostki administracyjne saldo migracji (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys.15B: Porównywane jednostki administracyjne saldo migracji (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 75

Tab. 12: Podregion tyski ruch migracyjny (2002-2011) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat m. Tychy Powiat bieruńskolędziński Powiat pszczyński Powiat mikołowski zameldowania ogółem 940 894 828 824 853 993 861 1001 1057 995 zameldowania z miast 683 692 627 621 621 726 613 722 766 729 zameldowania ze wsi 225 170 182 179 196 211 187 198 236 218 zameldowania z zagranicy 32 32 19 24 36 56 61 81 55 48 wymeldowania ogółem 1532 1568 1589 1484 1804 1805 1525 1355 1489 1359 wymeldowania do miast 854 908 879 887 1033 1009 836 732 868 817 wymeldowania na wieś 445 522 591 500 598 644 558 559 551 445 wymeldowania za granicę 233 138 119 97 173 152 131 64 70 97 saldo migracji -592-674 -761-660 -951-812 -664-354 -432-364 zameldowania ogółem 684 747 687 760 835 938 764 756 766 778 zameldowania z miast 539 624 558 655 719 742 611 607 632 642 zameldowania ze wsi 133 111 118 93 103 165 117 120 121 120 zameldowania z zagranicy 12 12 11 12 13 31 36 29 13 16 wymeldowania ogółem 643 656 694 650 749 745 682 617 640 688 wymeldowania do miast 373 340 418 344 362 406 383 386 437 415 wymeldowania na wieś 182 235 219 242 240 244 225 182 175 196 wymeldowania za granicę 88 81 57 64 147 95 74 49 28 77 saldo migracji 41 91-7 110 86 193 82 139 126 90 zameldowania ogółem 1315 1416 1460 1471 1529 1676 1515 1508 1533 1462 zameldowania z miast 968 988 1092 1043 1090 1158 1046 1094 1085 1008 zameldowania ze wsi 330 407 332 392 408 466 414 354 386 401 zameldowania z zagranicy 17 21 36 36 31 52 55 60 62 53 wymeldowania ogółem 1233 1301 1318 1419 1600 1835 1572 1388 1439 1452 wymeldowania do miast 569 657 624 630 750 690 677 674 744 732 wymeldowania na wieś 472 534 613 634 629 769 657 618 602 615 wymeldowania za granicę 192 110 81 155 221 376 238 96 93 105 saldo migracji 82 115 142 52-71 -159-57 120 94 10 zameldowania ogółem 1183 1258 1161 1184 1427 1775 1357 1515 1580 1481 zameldowania z miast 994 1083 978 1009 1206 1529 1165 1278 1380 1286 zameldowania ze wsi 163 157 157 146 188 203 153 192 169 158 zameldowania z zagranicy 26 18 26 29 33 43 39 45 31 37 wymeldowania ogółem 958 1064 1052 999 1207 1306 1141 1072 1124 1086 wymeldowania do miast 639 676 719 646 753 777 734 726 762 739 wymeldowania na wieś 236 256 214 197 252 317 247 240 271 265 76

województwo śląskie wymeldowania za granicę 83 132 119 156 202 212 160 106 91 82 saldo migracji 225 194 109 185 220 469 216 443 456 395 zameldowania ogółem 43291 46532 45804 45546 48062 52003 44187 45173 46399 45898 zameldowania z miast 31242 34263 33630 33564 34811 37340 31655 32081 33716 33038 zameldowania ze wsi 11258 11330 10970 10744 11907 12617 10181 10377 10469 10695 zameldowania z zagranicy 791 939 1204 1238 1344 2046 2351 2715 2214 2165 wymeldowania ogółem 53100 55951 54396 54244 60251 61893 51344 49970 51337 51570 wymeldowania do miast 28632 31041 30393 30587 32107 33041 28290 28668 29873 30243 wymeldowania na wieś 15507 17461 17790 16796 18279 20494 16463 16953 17506 17142 wymeldowania za granicę 8961 7449 6213 6861 9865 8358 6591 4349 3958 4185 saldo migracji -9809-9419 -8592-8698 -12189-9890 -7157-4797 -4938-5672 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 13: Porównywane jednostki administracyjne ruch migracyjny (2002-2011) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat m. Bielsko-Biała Powiat m. Chorzów Powiat m. Dąbrowa Górnicza zameldowania ogółem 1416 1663 1518 1577 1556 1654 1498 1442 1511 1558 zameldowania z miast 787 924 883 827 901 881 819 752 790 771 zameldowania ze wsi 560 657 563 658 545 637 450 470 508 590 zameldowania z zagranicy 69 82 72 92 110 136 229 220 213 197 wymeldowania ogółem 1685 1983 1866 1826 2053 2223 1883 1852 1961 1891 wymeldowania do miast 582 599 577 623 627 680 542 543 636 625 wymeldowania na wieś 941 1206 1169 1045 1141 1289 1080 1154 1204 1139 wymeldowania za granicę 162 178 120 158 285 254 261 155 121 127 saldo migracji -269-320 -348-249 -497-569 -385-410 -450-333 zameldowania ogółem 1386 1436 1567 1515 1483 1556 1401 1350 1452 1580 zameldowania z miast 1220 1307 1394 1389 1292 1371 1224 1173 1288 1404 zameldowania ze wsi 150 107 134 81 152 132 125 129 120 135 zameldowania z zagranicy 16 22 39 45 39 53 52 48 44 41 wymeldowania ogółem 2146 1810 1569 1482 1686 1549 1408 1372 1521 1455 wymeldowania do miast 1011 1174 1082 1133 1198 1099 1021 1003 1203 1103 wymeldowania na wieś 186 243 215 208 218 237 196 232 236 256 wymeldowania za granicę 949 393 272 141 270 213 191 137 82 96 saldo migracji -760-374 -2 33-203 7-7 -22-69 125 zameldowania ogółem 1340 1379 1302 1391 1335 1309 1137 1091 1231 1185 zameldowania z miast 1075 1125 1058 1190 1081 1025 907 850 1005 957 zameldowania ze wsi 264 250 226 184 234 254 198 192 180 178 77

Powiat m. Gliwice Powiat m. Katowice Powiat m. Rybnik Powiat m. Sosnowiec zameldowania z zagranicy 1 4 18 17 20 30 32 49 46 50 wymeldowania ogółem 1396 1577 1638 1462 1770 1734 1524 1470 1468 1426 wymeldowania do miast 1002 1120 1160 1048 1182 1184 1102 1008 1025 980 wymeldowania na wieś 346 411 454 366 425 445 319 352 360 358 wymeldowania za granicę 48 46 24 48 163 105 103 110 83 88 saldo migracji -56-198 -336-71 -435-425 -387-379 -237-241 zameldowania ogółem 1576 1730 1577 1762 1658 1617 1437 1496 1556 1431 zameldowania z miast 1176 1262 1146 1245 1135 1111 900 1018 1024 947 zameldowania ze wsi 368 413 350 389 452 395 353 296 336 341 zameldowania z zagranicy 32 55 81 128 71 111 184 182 196 143 wymeldowania ogółem 2130 2420 2266 2446 2505 2740 2146 1990 2160 2169 wymeldowania do miast 1189 1283 1199 1256 1265 1434 1111 1044 1135 1134 wymeldowania na wieś 583 648 672 736 727 887 704 761 842 817 wymeldowania za granicę 358 489 395 454 513 419 331 185 183 218 saldo migracji -554-690 -689-684 -847-1123 -709-494 -604-738 zameldowania ogółem 2667 3052 2755 2853 2945 2897 2597 2579 2796 2831 zameldowania z miast 2105 2520 2230 2350 2368 2361 2124 2053 2289 2290 zameldowania ze wsi 517 483 412 410 484 432 361 367 389 421 zameldowania z zagranicy 45 49 113 93 93 104 112 159 118 120 wymeldowania ogółem 3822 4211 3845 3952 4423 4490 3671 3571 3874 3991 wymeldowania do miast 2668 3025 2815 2799 3048 3218 2699 2646 2898 2943 wymeldowania na wieś 650 759 727 785 800 825 580 691 727 758 wymeldowania za granicę 504 427 303 368 575 447 392 234 249 290 saldo migracji -1155-1159 -1090-1099 -1478-1593 -1074-992 -1078-1160 zameldowania ogółem 1042 1062 1041 1099 1270 1232 1066 1162 1092 1126 zameldowania z miast 765 763 735 826 861 802 688 768 704 703 zameldowania ze wsi 269 294 282 253 351 342 265 233 277 297 zameldowania z zagranicy 8 5 24 20 58 88 113 161 111 126 wymeldowania ogółem 1369 1541 1593 1497 1726 1688 1424 1345 1486 1473 wymeldowania do miast 640 795 729 756 821 721 685 691 694 744 wymeldowania na wieś 504 573 678 544 615 724 583 504 641 596 wymeldowania za granicę 225 173 186 197 290 243 156 150 151 133 saldo migracji -327-479 -552-398 -456-456 -358-183 -394-347 zameldowania ogółem 1700 1777 1563 1511 1653 1587 1533 1385 1589 1538 zameldowania z miast 1299 1442 1239 1208 1345 1290 1232 1112 1291 1245 zameldowania ze wsi 400 328 303 289 289 266 255 238 262 240 78

Powiat m. Opole Powiat m. Gdynia zameldowania z zagranicy 1 7 21 14 19 31 46 35 36 53 wymeldowania ogółem 2427 2616 2642 2676 2738 2986 2418 2450 2565 2491 wymeldowania do miast 1847 1944 2012 2015 2018 2188 1761 1782 1837 1804 wymeldowania na wieś 487 559 563 564 605 667 553 600 651 607 wymeldowania za granicę 93 113 67 97 115 131 104 68 77 80 saldo migracji -727-839 -1079-1165 -1085-1399 -885-1065 -976-953 zameldowania ogółem 1214 1240 1389 1264 1350 1261 1173 1176 1337 1361 zameldowania z miast 670 742 755 672 708 700 623 604 716 672 zameldowania ze wsi 507 464 565 509 563 474 500 497 573 616 zameldowania z zagranicy 37 34 69 83 79 87 50 75 48 73 wymeldowania ogółem 1534 1715 1671 1678 1855 1932 1671 1594 1496 1530 wymeldowania do miast 488 540 588 581 611 641 522 523 537 557 wymeldowania na wieś 716 912 833 790 953 1086 918 929 848 848 wymeldowania za granicę 330 263 250 307 291 205 231 142 111 125 saldo migracji -320-475 -282-414 -505-671 -498-418 -159-169 zameldowania ogółem 3541 3696 4047 3699 3788 3445 2781 2644 3043 3070 zameldowania z miast 2357 2623 2980 2553 3017 2583 2017 1882 2129 2127 zameldowania ze wsi 1053 970 896 974 686 782 626 521 635 642 zameldowania z zagranicy 131 103 171 172 85 80 138 241 279 301 wymeldowania ogółem 3052 3514 3806 3911 4695 4960 3737 3591 3665 3414 wymeldowania do miast 2061 2017 2153 2266 2672 2805 2187 2213 2111 1913 wymeldowania na wieś 687 1183 1415 1273 1452 1727 1249 1233 1329 1279 wymeldowania za granicę 304 314 238 372 571 428 301 145 225 222 saldo migracji 489 182 241-212 -907-1515 -956-947 -622-344 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3.2.2. PROGNOZA (LATA 2013-2035) Przygotowanie strategii rozwoju miasta wymaga znajomości informacji dotyczących przewidywanych w przyszłości (okresie obowiązywania strategii) trendów demograficznych, które stanowić powinny jedną z najistotniejszych grup wskaźników determinujących planowanie działań strategiczne dla rozwoju danej jednostki administracyjnej. Omawiane poniżej zestawienia danych powstały w oparciu o przygotowaną przez Główny Urząd Statystyczny Prognozę ludności faktycznej do 2035 79

roku dla powiatów oraz miast na prawach powiatu. Jest ona spójna z obowiązującą od połowy 2008 r. prognozą dla województw na lata 2008 2035. Podstawę obliczeń stanowiły stany ludności według płci, wieku i powiatów w dniu 31.12.2007 r. W przypadku miasta Tychy eksperci GUS projektują, że ogólna liczba mieszkańców w prognozowanym okresie zmieniwszy się w stosunku do przewidywanej na koniec roku 2013 o około 19%. Spadek ten wystąpi niemal we wszystkich grupach funkcjonalnych (0-2 lata = -44%; 3-6 = -44%; 7-12 = -30,2%; 13-15 = -14,1%; 16-18 = -9,6%; 19-24 = -26,6%; 18-44 lata = -43%; 45-59/64 lata = -5,6%), za wyjątkiem zbiorowości osób w tzw. wieku emerytalnym a więc 60+/65+, gdzie nastąpić ma istotny przyrost (27,1%). W strukturze ludności ujętej w ekonomiczne grupy wiekowe przewidywany ubytek ludności wystąpi więc w kohorcie osób w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat = -31,7%) oraz produkcyjnym (18-59/64 lata = -28,5%) stanowić jednocześnie przeciwwagę dla istotnego przyrostu osób w wieku poprodukcyjnym (60+/65+ = 27,1%). Omówione powyżej zmiany pozostają oczywiście w bezpośredniej korelacji do prognozowanego ruchu naturalnego mieszkańców miasta Tychy. Zgodnie z przewidywaniami w całym proponowanym okresie utrzymywać się będzie wzmagająca na sile tendencja spadkowa przyrostu naturalnego, a więc narastający spadek liczby urodzeń przy jednoczesnym systematycznym wzroście liczby zgonów. Nieco inaczej przewidywany jest przebieg migracji wewnętrznych i zewnętrznych, gdzie saldo migracji (będące wypadkową różnicy między napływami i odpływami ludności) choć przez cały prognozowany okres posiadać ma wartość ujemną, to jednak ubytek ludności w tym zakresie podlegać ma systematycznemu zmniejszeniu. Odnosząc tyską prognozę do przewidywanych trendów demograficznych w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego można przyjąć, że to właśnie w Tychach do roku 2035 nastąpić ma największy spadek liczby mieszkańców w porównaniu do przewidywanego stanu z 2013 r. Co ważne dla powiatu bieruńskolędzińskiego i mikołowskiego prognozowany jest wzrost liczby ludności (odpowiednio: 2,7% oraz 4,2%), a tylko dla pszczyńskiego jej spadek (-5,5%). Jednocześnie dokonując porównania rozkładu grup funkcjonalnych, godny uwagi jest fakt, że we wszystkich jednostkach podregionu przewiduje się spadek liczebny dwóch najmłodszych grup (0-2 lata i 3-6 lat), natomiast dla p. mikołowskiego prognozowany jest wzrost liczebności w grupach: 7-12 lat; 13-15 lat; i 16-18 lat, a dla p. bieruńskolędzińskiego w grupie 13-15 lat. 80

Inne tyskie trendy zdają się znajdywać odzwierciedlenie w prognozach dla pozostałych powiatów, a więc również w tych jednostkach przewidywany jest spadek liczebny w grupach funkcjonalnych za wyjątkiem zbiorowości osób w tzw. wieku emerytalnym (60+/65+ lat), gdzie nastąpić ma istotny, i co ważne większy niż w Tychach, przyrost (p. bieruńsko-lędziński: 72,6%; p. mikołowski: 49%; p. pszczyński: 76,7%), również wzmagający na sile proporcjonalnie do zaawansowania wieku mieszkańców. Dlatego także w strukturze ludności ujętej w ekonomiczne grupy wiekowe, podobnie jak w Tychach, przewidywane ubytki wystąpią w kohortach osób w wieku przedprodukcyjnym (p. bieruńsko-lędziński: -12,4%; p. mikołowski: -7,1%; p. pszczyński: -25%) oraz produkcyjnym (p. bieruńsko-lędziński: -9%; p. mikołowski: -4,4%; p. pszczyński: -17,3%) stanowiąc przeciwwagę dla istotnego przyrostu osób w wieku poprodukcyjnym. Ruch naturalny mieszkańców pozostałych powiatów podregionu tyskiego kształtować ma się nieco inaczej niż w Tychach. W powiecie mikołowskim prognozowany jest stały dodatni przyrost naturalny, a w powiatach: bieruńsko-lędzińskim i pszczyńskim dodatni trend będzie się utrzymywać w pierwszej połowie prognozy, ustępując następnie stopniowemu ubytkowi naturalnemu (spadek liczby urodzeń przy jednoczesnym systematycznym wzroście liczby zgonów). Z kolei saldo migracji w powiatach: mikołowskim i bieruńsko-lędzińskim charakteryzować mają dodatnie wartości w całym prognozowanym okresie, a jedynie w powiecie pszczyńskim wystąpić ma sytuacja podobna jak w Tychach. Dokonując porównania tyskiej prognozy z przewidywanymi trendami demograficznymi w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) można przyjąć, że występować w nich będą trendy zbliżone do przewidywanych w Tychach. W każdym z powiatów nastąpić ma spadek ogólnej liczby ludności (Bielsko-Biała: -9,1%; Chorzów: -3,7%; Dąbrowa Górnicza: -12,7%; Gliwice: -12%; Katowice: -16,7%; Rybnik: -7,3%; Sosnowiec: -23,7%; oraz Opole: -10,9%; i Gdynia: -6,4%). Również w tych jednostkach przewidywany jest spadek liczebny w grupach funkcjonalnych za wyjątkiem zbiorowości osób w tzw. wieku emerytalnym (60+/65+ lat), gdzie nastąpić ma istotny przyrost. Dlatego także w strukturze ludności ujętej w ekonomiczne grupy wiekowe, podobnie jak w Tychach, przewidywane ubytki wystąpią w kohortach osób w wieku przedprodukcyjnym (Bielsko-Biała: -15,7%; Chorzów: -8,7%; Dąbrowa Górnicza: -23,7%; Gliwice: -17,9%; Katowice: -21,6%; Rybnik: -16,4%; Sosnowiec: -33,6%; oraz Opole: -17,3%; i Gdynia: -12,2%). oraz produkcyjnym (Bielsko-Biała: -17,4%; Chorzów: -9,3%; Dąbrowa Górnicza: -22,9%; Gliwice: -20,2%; Katowice: -25,2%; Rybnik: -17,6%; Sosnowiec: -34,6%; oraz Opole: -20,1%; i Gdynia: -13,3%) stanowiąc przeciwwagę dla istotnego przyrostu osób w wieku poprodukcyjnym (Bielsko-Biała: 21,4%; Chorzów: 16,9%; Dąbrowa Górnicza: 31,1%; Gliwice: 18,7%; Katowice: 10,6%; Rybnik: 40,4%; Sosnowiec: 15%; oraz Opole: 22,9%; i Gdynia: 19,4%). 81

W ruchu naturalny mieszkańców porównywanych jednostek przewidywane są różne trendy, nie zawsze zbierze z tyskimi prognozami. W całym badanym okresie ujemny przyrost naturalny (ubytek) charakteryzować ma wszystkie miasta poza Rybnikiem, gdzie w pierwszych latach przewidywany jest dodatni przyrost, a dopiero w kolejnych tendencja ubytkowa. Z kolei ujemne saldo migracji w całym prognozowanym okresie obliczone zostało dla: Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Katowic, Rybnika i Sosnowca. Stopniowa zmiana trendu migracyjnego z ujemnego na dodatni przewidziana została w: Bielsku-Białej, Opolu i Gdyni, a tylko w przypadku Chorzowa występować ma w każdym roku dodatnia wartości tego wskaźnika. Rys. 16: Tychy prognozowana struktura ekonomicznych grup wiekowych (2013-2035) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 82

Rys. 17: Tychy prognozowany przyrost naturalny i saldo migracji (2013-2035) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 14: Podregion tyski prognoza demograficzna (2013-2035) Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny m. Tychy 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Migracje wewnętrzne na Migracje zagraniczne na Ogółem 124 838 123 064 118 532 113 354 107 419 101 128-23 710 Ruch naturalny przyrost pobyt stały pobyt stały Ludność na 31 XII Urodzenia Zgony naturalny Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 3 777 3 620 3 048 2 493 2 180 2 114-1 663 3-6 5 008 4 967 4 512 3 755 3 111 2 805-2 203 2013 124 838 1 283 1 315-32 990 1 760 62 123-831 7-12 6 434 6 731 7 107 6 494 5 417 4 492-1 942 2014 123 955 1 252 1 330-78 976 1 718 62 123-803 13-15 2 983 2 966 3 300 3 452 3 104 2 562-421 2015 123 064 1 217 1 345-128 959 1 674 66 112-761 16-18 3 155 2 983 3 045 3 427 3 307 2 851-304 2016 122 154 1 177 1 358-181 944 1 633 69 112-732 19-24 8 507 7 317 5 758 5 894 6 497 6 248-2 259 2017 121 248 1 135 1 369-234 909 1 560 76 100-675 0-17 20 260 20 286 19 993 18 478 15 994 13 835-6 425 2018 120 345 1 092 1 380-288 855 1 455 76 89-613 18-59/64 82 136 78 235 69 176 64 200 61 784 58 767-23 369 2019 119 438 1 048 1 390-342 820 1 381 83 89-567 18-44 50 155 48 892 44 341 37 648 31 995 28 581-21 574 2020 118 532 1 006 1 397-391 804 1 338 86 67-515 45-59/64 31 981 29 343 24 835 26 552 29 789 30 186-1 795 2021 117 579 964 1 404-440 804 1 338 86 67-515 60+/65+ 22 442 24 543 29 363 30 676 29 641 28 526 6 084 2022 116 579 925 1 409-484 804 1 338 86 67-515 0-14 17 170 17 347 16 911 15 048 12 758 11 097-6 073 2023 115 535 889 1 413-524 804 1 338 86 67-515 15-59 80 561 76 240 67 934 64 741 62 569 58 187-22 374 2024 114 462 856 1 418-562 804 1 338 86 67-515 saldo migracji 83

60+ 27 107 29 477 33 687 33 565 32 092 31 844 4 737 2025 113 354 827 1 420-593 804 1 338 86 67-515 15-64 90 640 87 081 77 957 71 010 67 705 64 741-25 899 2026 112 211 802 1 424-622 804 1 338 86 67-515 65+ 17 028 18 636 23 664 27 296 26 956 25 290 8 262 2027 111 042 781 1 431-650 804 1 338 86 67-515 75+ 7 367 7 650 7 824 9 826 13 313 15 513 8 146 2028 109 854 764 1 438-674 804 1 338 86 67-515 80+ 3 811 4 145 4 658 4 702 6 252 8 789 4 978 2029 108 636 751 1 445-694 804 1 338 86 67-515 85+ 1 317 1 595 2 107 2 351 2 385 3 404 2 087 2030 107 419 742 1 451-709 804 1 338 86 67-515 2031 106 181 736 1 459-723 804 1 338 86 67-515 2032 104 932 732 1 468-736 804 1 338 86 67-515 2033 103 669 731 1 475-744 804 1 338 86 67-515 2034 102 403 731 1 485-754 804 1 338 86 67-515 2035 101 128 732 1 494-762 804 1 338 86 67-515 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny p. bieruńskolędziński 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ludność na 31 Ruch naturalny przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Migracje Migracje XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 57 773 58 246 59 156 59 605 59 599 59 334 1 561 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 1 939 1 939 1 790 1 564 1 397 1 368-571 2013 57 773 631 536 95 931 701 26 97 159 3-6 2 505 2 629 2 621 2 364 2 072 1 896-609 2014 58 011 630 543 87 913 688 26 97 154 7-12 3 442 3 571 4 062 4 043 3 676 3 241-201 2015 58 246 625 551 74 896 674 27 89 160 13-15 1 821 1 740 1 794 2 059 2 025 1 823 2 2016 58 459 618 560 58 878 660 28 89 157 16-18 1 943 1 776 1 658 1 906 2 047 1 928-15 2017 58 658 608 566 42 843 633 32 80 162 19-24 4 718 4 269 3 450 3 245 3 679 3 910-808 2018 58 849 596 574 22 791 593 32 71 159 0-17 10 954 11 074 11 386 11 335 10 534 9 600-1 354 2019 59 008 583 579 4 756 566 34 71 153 18-59/64 38 072 37 861 36 650 35 303 34 883 34 633-3 439 2020 59 156 568 585-17 738 553 35 53 167 18-44 23 661 23 468 22 621 21 228 19 463 18 232-5 429 2021 59 292 553 591-38 738 553 35 53 167 45-59/64 14 411 14 393 14 029 14 075 15 420 16 401 1 990 2022 59 392 537 596-59 738 553 35 53 167 60+/65+ 8 747 9 311 11 120 12 967 14 182 15 101 6 354 2023 59 480 522 601-79 738 553 35 53 167 0-14 9 094 9 267 9 663 9 347 8 483 7 702-1 392 2024 59 560 508 607-99 738 553 35 53 167 15-59 38 441 37 993 36 274 35 455 35 267 34 759-3 682 2025 59 605 493 612-119 738 553 35 53 167 60+ 10 238 10 986 13 219 14 803 15 849 16 873 6 635 2026 59 639 481 618-137 738 553 35 53 167 15-64 41 670 41 535 40 557 39 338 38 845 38 516-3 154 2027 59 655 469 625-156 738 553 35 53 167 65+ 7 009 7 444 8 936 10 920 12 271 13 116 6 107 2028 59 643 459 632-173 738 553 35 53 167 75+ 2 993 3 172 3 413 3 948 5 002 6 385 3 392 2029 59 630 451 638-187 738 553 35 53 167 80+ 1 540 1 674 1 936 2 073 2 473 3 280 1 740 2030 59 599 445 643-198 738 553 35 53 167 85+ 563 682 845 987 1 046 1 332 769 2031 59 566 441 647-206 738 553 35 53 167 saldo migracji 84

2032 59 518 439 653-214 738 553 35 53 167 2033 59 463 439 660-221 738 553 35 53 167 2034 59 407 441 667-226 738 553 35 53 167 2035 59 334 444 675-231 738 553 35 53 167 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje p. 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana pszczyński Ludność na 31 Ruch naturalny przyrost wewnętrzne na zagraniczne na XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 107 419 107 760 107 711 106 517 104 326 101 544-5 875 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 3 858 3 791 3 371 2 852 2 467 2 337-1 521 2013 107 419 1 285 911 374 1 639 1 637 68 183-113 3-6 5 058 5 133 4 887 4 258 3 607 3 197-1 861 2014 107 629 1 271 925 346 1 594 1 629 68 183-150 7-12 6 633 6 895 7 665 7 294 6 390 5 445-1 188 2015 107 760 1 252 939 313 1 557 1 625 71 166-163 13-15 3 617 3 428 3 459 3 801 3 572 3 103-514 2016 107 860 1 227 951 276 1 515 1 616 74 166-193 16-18 3 727 3 559 3 070 3 609 3 628 3 276-451 2017 107 895 1 198 963 235 1 446 1 571 83 151-193 19-24 8 799 7 843 6 427 5 711 6 481 6 490-2 309 2018 107 890 1 166 976 190 1 346 1 492 83 134-197 0-17 21 653 21 593 21 428 20 632 18 449 16 241-5 412 2019 107 817 1 133 988 145 1 278 1 449 90 134-215 18-59/64 70 486 69 799 66 352 62 258 60 211 58 301-12 185 2020 107 711 1 097 999 98 1 239 1 444 98 97-204 18-44 44 071 43 445 41 153 37 537 33 426 30 369-13 702 2021 107 568 1 062 1 009 53 1 239 1 444 98 97-204 45-59/64 26 415 26 354 25 199 24 721 26 785 27 932 1 517 2022 107 362 1 026 1 020 6 1 239 1 444 98 97-204 60+/65+ 15 280 16 368 19 931 23 627 25 666 27 002 11 722 2023 107 131 990 1 030-40 1 239 1 444 98 97-204 0-14 17 955 18 059 18 305 16 949 14 831 13 024-4 931 2024 106 838 956 1 039-83 1 239 1 444 98 97-204 15-59 71 438 70 306 65 685 62 642 60 947 58 549-12 889 2025 106 517 923 1 049-126 1 239 1 444 98 97-204 60+ 18 026 19 395 23 721 26 926 28 548 29 971 11 945 2026 106 149 894 1 059-165 1 239 1 444 98 97-204 15-64 77 345 76 696 73 591 69 943 67 144 64 953-12 392 2027 105 747 867 1 072-205 1 239 1 444 98 97-204 65+ 12 119 13 005 15 815 19 625 22 351 23 567 11 448 2028 105 292 844 1 083-239 1 239 1 444 98 97-204 75+ 5 192 5 533 5 876 6 899 8 836 11 453 6 261 2029 104 828 824 1 093-269 1 239 1 444 98 97-204 80+ 2 675 2 860 3 385 3 551 4 322 5 794 3 119 2030 104 326 809 1 103-294 1 239 1 444 98 97-204 85+ 1 031 1 181 1 445 1 728 1 786 2 342 1 311 2031 103 819 796 1 112-316 1 239 1 444 98 97-204 saldo migracji 2032 103 288 789 1 123-334 1 239 1 444 98 97-204 2033 102 718 783 1 137-354 1 239 1 444 98 97-204 2034 102 147 780 1 151-371 1 239 1 444 98 97-204 2035 101 544 780 1 166-386 1 239 1 444 98 97-204 85

Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje wewnętrzne Migracje zagraniczne p. mikołowski 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ludność na 31 Ruch naturalny przyrost na pobyt stały na pobyt stały XII naturalny Ogółem 94 140 94 960 96 638 97 637 97 970 98 057 3 917 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 3 219 3 209 2 980 2 631 2 389 2 396-823 2013 94 140 1 046 954 92 1 529 1 089 64 164 340 3-6 4 214 4 363 4 325 3 942 3 492 3 258-956 2014 94 561 1 041 966 75 1 503 1 067 64 164 336 7-12 5 454 5 847 6 735 6 688 6 132 5 461 7 2015 94 960 1 033 975 58 1 475 1 044 68 148 351 13-15 2 768 2 704 3 041 3 470 3 413 3 108 340 2016 95 346 1 022 986 36 1 449 1 023 71 148 349 16-18 3 080 2 813 2 706 3 311 3 497 3 317 237 2017 95 711 1 006 996 10 1 392 980 78 134 356 19-24 7 407 6 769 5 687 5 593 6 626 6 943-464 2018 96 041 988 1 004-16 1 307 918 78 119 348 0-17 17 681 17 987 18 924 18 988 17 767 16 425-1 256 2019 96 341 966 1 013-47 1 251 874 85 119 343 18-59/64 60 477 60 029 58 028 57 032 57 487 57 823-2 654 2020 96 638 944 1 021-77 1 223 852 89 89 371 18-44 37 929 37 753 36 408 34 280 32 069 30 847-7 082 2021 96 897 920 1 029-109 1 223 852 89 89 371 45-59/64 22 548 22 276 21 620 22 752 25 418 26 976 4 428 2022 97 123 896 1 035-139 1 223 852 89 89 371 60+/65+ 15 982 16 944 19 686 21 617 22 716 23 809 7 827 2023 97 324 872 1 043-171 1 223 852 89 89 371 0-14 14 740 15 201 16 121 15 579 14 271 13 159-1 581 2024 97 491 849 1 050-201 1 223 852 89 89 371 15-59 60 610 59 827 57 764 57 740 58 347 58 033-2 577 2025 97 637 827 1 057-230 1 223 852 89 89 371 60+ 18 790 19 932 22 753 24 318 25 352 26 865 8 075 2026 97 748 808 1 066-258 1 223 852 89 89 371 15-64 66 631 66 176 64 379 63 440 63 823 64 214-2 417 2027 97 829 791 1 077-286 1 223 852 89 89 371 65+ 12 769 13 583 16 138 18 618 19 876 20 684 7 915 2028 97 906 778 1 085-307 1 223 852 89 89 371 75+ 5 363 5 701 6 254 7 176 8 926 10 591 5 228 2029 97 948 767 1 092-325 1 223 852 89 89 371 80+ 2 840 2 994 3 489 3 829 4 501 5 835 2 995 2030 97 970 761 1 098-337 1 223 852 89 89 371 85+ 1 088 1 249 1 502 1 779 1 944 2 424 1 336 2031 98 001 759 1 103-344 1 223 852 89 89 371 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. saldo migracji 2032 98 026 760 1 108-348 1 223 852 89 89 371 2033 98 037 763 1 115-352 1 223 852 89 89 371 2034 98 048 769 1 122-353 1 223 852 89 89 371 2035 98 057 778 1 131-353 1 223 852 89 89 371 86

Tab. 15: Porównywane jednostki administracyjne prognoza demograficzna (2013-2035) Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje wewnętrzne na pobyt stały Migracje zagraniczne na pobyt stały Bielsko-Biała 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny przyrost saldo Ludność na 31 XII naturalny migracji Ogółem 172 292 171 241 168 643 165 411 161 237 156 632-15 660 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 5 440 5 323 4 814 4 204 3 799 3 767-1 673 2013 172 292 1 749 2 070-321 1 794 2 003 210 201-200 3-6 7 148 7 266 6 951 6 226 5 460 5 063-2 085 2014 171 755 1 724 2 077-353 1 768 1 956 210 201-179 7-12 9 014 9 592 10 760 10 353 9 302 8 182-832 2015 171 241 1 694 2 085-391 1 738 1 906 222 183-129 13-15 4 669 4 478 4 893 5 420 5 165 4 615-54 2016 170 704 1 658 2 092-434 1 710 1 859 232 183-100 16-18 4 940 4 690 4 363 5 270 5 363 4 963 23 2017 170 190 1 620 2 097-477 1 648 1 776 255 165-38 19-24 11 697 10 586 9 004 8 661 10 117 10 190-1 507 2018 169 669 1 579 2 101-522 1 550 1 657 255 147 1 0-17 29 533 29 744 30 361 29 766 27 284 24 896-4 637 2019 169 149 1 536 2 106-570 1 487 1 573 278 147 45 18-59/64 107 249 103 833 96 572 92 863 91 292 88 639-18 610 2020 168 643 1 493 2 109-616 1 457 1 524 289 110 112 18-44 67 019 65 645 60 446 53 953 48 660 45 782-21 237 2021 168 081 1 450 2 114-664 1 457 1 524 289 110 112 45-59/64 40 230 38 188 36 126 38 910 42 632 42 857 2 627 2022 167 481 1 408 2 120-712 1 457 1 524 289 110 112 60+/65+ 35 510 37 664 41 710 42 782 42 661 43 097 7 587 2023 166 833 1 366 2 124-758 1 457 1 524 289 110 112 0-14 24 700 25 074 25 902 24 389 21 967 20 039-4 661 2024 166 141 1 327 2 128-801 1 457 1 524 289 110 112 15-59 106 231 102 732 96 152 94 148 92 436 88 435-17 796 2025 165 411 1 291 2 134-843 1 457 1 524 289 110 112 60+ 41 361 43 435 46 589 46 874 46 834 48 158 6 797 2026 164 637 1 258 2 142-884 1 457 1 524 289 110 112 15-64 119 641 116 152 107 683 103 152 101 368 99 074-20 567 2027 163 828 1 230 2 151-921 1 457 1 524 289 110 112 65+ 27 951 30 015 35 058 37 870 37 902 37 519 9 568 2028 162 985 1 208 2 160-952 1 457 1 524 289 110 112 75+ 11 979 12 377 12 928 16 088 19 721 21 340 9 361 2029 162 124 1 191 2 170-979 1 457 1 524 289 110 112 80+ 6 686 6 903 7 493 7 880 10 339 12 953 6 267 2030 161 237 1 179 2 179-1 000 1 457 1 524 289 110 112 85+ 2 805 3 104 3 463 3 813 4 059 5 660 2 855 2031 160 338 1 173 2 193-1 020 1 457 1 524 289 110 112 2032 159 414 1 172 2 206-1 034 1 457 1 524 289 110 112 2033 158 488 1 176 2 216-1 040 1 457 1 524 289 110 112 2034 157 560 1 182 2 224-1 042 1 457 1 524 289 110 112 2035 156 632 1 191 2 230-1 039 1 457 1 524 289 110 112 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje Chorzów 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Ludność na 31 XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 112 436 112 173 111 650 110 902 109 671 108 328-4 108 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 3 479 3 473 3 317 3 026 2 756 2 708-771 2013 112 436 1 155 1 376-221 1 783 1 607 87 187 76 3-6 4 417 4 503 4 509 4 242 3 834 3 545-872 2014 112 296 1 152 1 382-230 1 758 1 569 87 187 89 saldo migracji 87

7-12 5 728 5 981 6 695 6 728 6 330 5 723-5 2015 112 173 1 147 1 388-241 1 728 1 529 92 170 121 13-15 3 161 2 963 3 057 3 384 3 379 3 150-11 2016 112 052 1 138 1 393-255 1 701 1 492 97 170 136 16-18 3 404 3 202 2 746 3 310 3 454 3 349-55 2017 111 950 1 128 1 398-270 1 638 1 425 106 153 166 19-24 8 197 7 714 6 720 6 097 6 941 7 221-976 2018 111 853 1 114 1 403-289 1 541 1 329 106 136 182 0-17 18 997 19 028 19 432 19 603 18 595 17 336-1 661 2019 111 726 1 099 1 406-307 1 478 1 262 116 136 196 18-59/64 69 605 68 567 66 340 64 907 64 295 63 136-6 469 2020 111 650 1 082 1 410-328 1 449 1 223 120 102 244 18-44 43 925 43 283 40 667 37 501 35 116 33 710-10 215 2021 111 549 1 063 1 412-349 1 449 1 223 120 102 244 45-59/64 25 680 25 284 25 673 27 406 29 179 29 426 3 746 2022 111 419 1 044 1 415-371 1 449 1 223 120 102 244 60+/65+ 23 834 24 578 25 878 26 392 26 781 27 856 4 022 2023 111 269 1 023 1 418-395 1 449 1 223 120 102 244 0-14 15 709 15 855 16 609 16 257 15 163 14 054-1 655 2024 111 102 1 002 1 419-417 1 449 1 223 120 102 244 15-59 69 527 68 405 65 819 65 252 64 464 62 682-6 845 2025 110 902 981 1 420-439 1 449 1 223 120 102 244 60+ 27 200 27 913 29 222 29 393 30 044 31 592 4 392 2026 110 688 960 1 421-461 1 449 1 223 120 102 244 15-64 77 177 75 952 72 903 71 369 71 159 70 334-6 843 2027 110 458 941 1 422-481 1 449 1 223 120 102 244 65+ 19 550 20 366 22 138 23 276 23 349 23 940 4 390 2028 110 204 924 1 420-496 1 449 1 223 120 102 244 75+ 8 269 8 781 9 330 10 505 11 715 12 459 4 190 2029 109 940 910 1 417-507 1 449 1 223 120 102 244 80+ 4 258 4 489 5 303 5 615 6 489 7 414 3 156 2030 109 671 900 1 414-514 1 449 1 223 120 102 244 85+ 1 741 1 916 2 247 2 711 2 847 3 465 1 724 2031 109 387 893 1 410-517 1 449 1 223 120 102 244 2032 109 109 891 1 406-515 1 449 1 223 120 102 244 2033 108 844 891 1 403-512 1 449 1 223 120 102 244 2034 108 580 895 1 402-507 1 449 1 223 120 102 244 2035 108 328 901 1 398-497 1 449 1 223 120 102 244 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje Dąbrowa 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny Górnicza przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Ludność na 31 XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 125 710 124 679 121 898 118 499 114 382 109 803-15 907 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 3 392 3 287 2 881 2 459 2 202 2 161-1 231 2013 125 710 1 118 1 449-331 1 646 1 761 38 96-173 3-6 4 497 4 489 4 189 3 627 3 123 2 862-1 635 2014 125 203 1 097 1 458-361 1 623 1 720 38 96-155 7-12 5 838 6 132 6 600 6 193 5 394 4 660-1 178 2015 124 679 1 074 1 466-392 1 595 1 676 41 87-127 13-15 2 941 2 892 3 135 3 312 3 076 2 667-274 2016 124 143 1 047 1 473-426 1 570 1 634 43 87-108 16-18 3 121 2 953 2 850 3 293 3 245 2 917-204 2017 123 600 1 017 1 479-462 1 512 1 561 47 78-80 19-24 7 832 6 863 5 708 5 586 6 294 6 197-1 635 2018 123 038 987 1 484-497 1 422 1 456 47 70-57 0-17 18 734 18 775 18 714 17 809 15 966 14 288-4 446 2019 122 465 956 1 490-534 1 364 1 383 51 70-38 18-59/64 82 762 79 358 71 585 67 728 66 088 63 773-18 989 2020 121 898 925 1 495-570 1 337 1 340 53 52-2 18-44 49 671 48 736 44 809 38 432 33 386 30 456-19 215 2021 121 280 894 1 502-608 1 337 1 340 53 52-2 saldo migracji 88

45-59/64 33 091 30 622 26 776 29 296 32 702 33 317 226 2022 120 637 865 1 509-644 1 337 1 340 53 52-2 60+/65+ 24 214 26 546 31 599 32 962 32 328 31 742 7 528 2023 119 956 838 1 515-677 1 337 1 340 53 52-2 0-14 15 664 15 806 15 793 14 471 12 734 11 421-4 243 2024 119 241 813 1 522-709 1 337 1 340 53 52-2 15-59 80 607 76 843 70 189 68 037 66 499 62 890-17 717 2025 118 499 790 1 531-741 1 337 1 340 53 52-2 60+ 29 439 32 030 35 916 35 991 35 149 35 492 6 053 2026 117 720 770 1 540-770 1 337 1 340 53 52-2 15-64 91 407 88 501 80 153 74 675 72 527 70 498-20 909 2027 116 918 752 1 549-797 1 337 1 340 53 52-2 65+ 18 639 20 372 25 952 29 353 29 121 27 884 9 245 2028 116 090 737 1 558-821 1 337 1 340 53 52-2 75+ 7 892 8 129 8 230 10 899 14 828 16 702 8 810 2029 115 245 726 1 571-845 1 337 1 340 53 52-2 80+ 4 363 4 523 4 864 4 933 6 983 9 743 5 380 2030 114 382 718 1 584-866 1 337 1 340 53 52-2 85+ 1 802 2 006 2 249 2 449 2 513 3 789 1 987 2031 113 487 713 1 601-888 1 337 1 339 53 52-1 2032 112 588 711 1 619-908 1 337 1 340 53 52-2 2033 111 666 711 1 633-922 1 337 1 340 53 52-2 2034 110 737 714 1 642-928 1 337 1 340 53 52-2 2035 109 803 718 1 650-932 1 337 1 340 53 52-2 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny Gliwice przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Ludność na 31 XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 190 945 188 999 184 566 179 748 174 013 167 938-23 007 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 5 627 5 523 4 980 4 280 3 790 3 717-1 910 2013 190 945 1 882 2 289-407 1 972 2 323 207 440-584 3-6 7 158 7 367 7 088 6 289 5 410 4 907-2 251 2014 189 950 1 859 2 294-435 1 944 2 268 207 440-557 7-12 8 835 9 317 10 714 10 371 9 222 7 946-889 2015 188 999 1 829 2 298-469 1 911 2 210 218 400-481 13-15 4 506 4 327 4 647 5 297 5 063 4 459-47 2016 188 046 1 793 2 300-507 1 880 2 155 229 400-446 16-18 5 149 4 605 4 033 5 006 5 202 4 787-362 2017 187 142 1 753 2 303-550 1 811 2 059 252 360-356 19-24 15 710 14 494 12 101 11 460 12 962 13 191-2 519 2018 186 258 1 708 2 304-596 1 704 1 921 252 320-285 0-17 29 460 29 501 30 161 29 671 26 947 24 188-5 272 2019 185 371 1 661 2 305-644 1 634 1 824 274 320-236 18-59/64 123 164 119 303 109 728 103 736 101 158 98 269-24 895 2020 184 566 1 612 2 306-694 1 601 1 767 285 240-121 18-44 76 824 75 226 69 713 62 976 56 338 52 442-24 382 2021 183 694 1 563 2 309-746 1 601 1 767 285 240-121 45-59/64 46 340 44 077 40 015 40 760 44 820 45 827-513 2022 182 783 1 514 2 309-795 1 601 1 767 285 240-121 60+/65+ 38 321 40 195 44 677 46 341 45 908 45 481 7 160 2023 181 817 1 466 2 311-845 1 601 1 767 285 240-121 0-14 24 590 25 054 25 989 24 491 21 783 19 512-5 078 2024 180 801 1 420 2 310-890 1 601 1 767 285 240-121 15-59 121 787 117 206 107 719 104 131 101 860 97 750-24 037 2025 179 748 1 377 2 308-931 1 601 1 767 285 240-121 60+ 44 568 46 739 50 858 51 126 50 370 50 676 6 108 2026 178 656 1 338 2 308-970 1 601 1 767 285 240-121 15-64 135 877 131 830 121 435 114 408 111 305 108 458-27 419 2027 177 527 1 304 2 307-1 003 1 601 1 767 285 240-121 65+ 30 478 32 115 37 142 40 849 40 925 39 968 9 490 2028 176 379 1 275 2 305-1 030 1 601 1 767 285 240-121 saldo migracji 89

75+ 13 502 13 961 14 193 16 571 20 230 22 603 9 101 2029 175 209 1 253 2 307-1 054 1 601 1 767 285 240-121 80+ 7 210 7 564 8 438 8 548 10 436 13 146 5 936 2030 174 013 1 237 2 313-1 076 1 601 1 767 285 240-121 85+ 3 026 3 300 3 796 4 282 4 364 5 638 2 612 2031 172 795 1 228 2 319-1 091 1 601 1 767 285 240-121 2032 171 578 1 224 2 322-1 098 1 601 1 767 285 240-121 2033 170 359 1 226 2 322-1 096 1 601 1 767 285 240-121 2034 169 144 1 232 2 326-1 094 1 601 1 767 285 240-121 2035 167 938 1 241 2 328-1 087 1 601 1 767 285 240-121 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje Katowice 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Ludność na 31 XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 298 247 293 946 283 810 273 050 260 893 248 455-49 792 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 8 211 8 087 7 321 6 242 5 438 5 230-2 981 2013 298 247 2 785 3 851-1 066 3 435 4 333 193 429-1 134 3-6 10 579 10 740 10 414 9 242 7 862 7 021-3 558 2014 296 060 2 757 3 856-1 099 3 386 4 230 193 429-1 080 7-12 13 367 14 093 15 520 15 094 13 396 11 398-1 969 2015 293 946 2 718 3 861-1 143 3 328 4 123 204 390-981 13-15 6 947 6 478 6 981 7 686 7 380 6 473-474 2016 291 828 2 670 3 868-1 198 3 275 4 021 214 390-922 16-18 7 986 7 125 6 542 7 463 7 634 7 043-943 2017 289 768 2 613 3 872-1 259 3 155 3 841 235 351-802 19-24 23 393 21 140 16 459 15 466 17 226 17 437-5 956 2018 287 751 2 550 3 873-1 323 2 968 3 583 235 312-692 0-17 44 322 44 077 44 597 43 285 39 155 34 764-9 558 2019 285 749 2 481 3 874-1 393 2 846 3 402 256 312-612 18-59/64 187 779 181 344 165 495 153 983 147 180 140 552-47 227 2020 283 810 2 409 3 874-1 465 2 790 3 296 266 234-474 18-44 114 342 111 175 101 473 91 016 80 298 73 262-41 080 2021 281 796 2 334 3 873-1 539 2 790 3 296 266 234-474 45-59/64 73 437 70 169 64 022 62 967 66 882 67 290-6 147 2022 279 714 2 258 3 871-1 613 2 790 3 296 266 234-474 60+/65+ 66 146 68 525 73 718 75 782 74 558 73 139 6 993 2023 277 550 2 183 3 867-1 684 2 790 3 296 266 234-474 0-14 36 698 37 147 38 060 35 717 31 579 27 901-8 797 2024 275 332 2 110 3 861-1 751 2 790 3 296 266 234-474 15-59 185 863 178 491 162 130 153 630 147 502 139 547-46 316 2025 273 050 2 042 3 855-1 813 2 790 3 296 266 234-474 60+ 75 686 78 308 83 620 83 703 81 812 81 007 5 321 2026 270 709 1 979 3 855-1 876 2 790 3 296 266 234-474 15-64 207 735 200 641 183 683 170 595 162 858 156 040-51 695 2027 268 304 1 923 3 854-1 931 2 790 3 296 266 234-474 65+ 53 814 56 158 62 067 66 738 66 456 64 514 10 700 2028 265 860 1 876 3 850-1 974 2 790 3 296 266 234-474 75+ 22 698 23 941 25 384 28 816 32 884 35 840 13 142 2029 263 390 1 837 3 841-2 004 2 790 3 296 266 234-474 80+ 12 041 12 592 14 350 15 254 17 804 20 832 8 791 2030 260 893 1 808 3 828-2 020 2 790 3 295 266 234-473 85+ 4 945 5 451 6 265 7 271 7 724 9 464 4 519 2031 258 389 1 787 3 812-2 025 2 790 3 295 266 234-473 saldo migracji 2032 255 878 1 775 3 800-2 025 2 790 3 295 266 234-473 2033 253 387 1 771 3 786-2 015 2 790 3 295 266 234-473 2034 250 910 1 772 3 770-1 998 2 790 3 295 266 234-473 2035 248 455 1 778 3 756-1 978 2 790 3 295 266 234-473 90

Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje Rybnik 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Ludność na 31 XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 139 775 139 386 138 205 136 175 133 077 129 560-10 215 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 4 795 4 717 4 243 3 634 3 205 3 152-1 643 2013 139 775 1 590 1 443 147 1 402 1 595 81 222-334 3-6 6 188 6 409 6 186 5 478 4 705 4 274-1 914 2014 139 586 1 572 1 456 116 1 383 1 557 81 222-315 7-12 7 787 8 258 9 481 9 190 8 170 7 053-734 2015 139 386 1 547 1 469 78 1 359 1 518 86 201-274 13-15 3 923 3 710 4 109 4 733 4 530 3 994 71 2016 139 160 1 517 1 481 36 1 337 1 480 90 201-254 16-18 4 270 4 016 3 750 4 427 4 640 4 271 1 2017 138 943 1 483 1 494-11 1 288 1 414 99 181-208 19-24 10 329 9 195 7 376 7 210 8 483 8 750-1 579 2018 138 706 1 445 1 507-62 1 212 1 319 99 161-169 0-17 25 460 25 738 26 527 26 087 23 705 21 296-4 164 2019 138 450 1 405 1 519-114 1 162 1 252 107 161-144 18-59/64 90 049 87 685 81 626 77 454 75 840 74 188-15 861 2020 138 205 1 364 1 530-166 1 139 1 213 112 121-83 18-44 55 783 54 749 50 804 45 661 41 344 38 556-17 227 2021 137 897 1 322 1 540-218 1 139 1 213 112 121-83 45-59/64 34 266 32 936 30 822 31 793 34 496 35 632 1 366 2022 137 542 1 279 1 551-272 1 139 1 213 112 121-83 60+/65+ 24 266 25 963 30 052 32 634 33 532 34 076 9 810 2023 137 136 1 238 1 562-324 1 139 1 213 112 121-83 0-14 21 325 21 857 22 727 21 470 19 079 17 108-4 217 2024 136 675 1 198 1 573-375 1 139 1 213 112 121-83 15-59 89 821 87 025 80 848 78 188 77 013 74 332-15 489 2025 136 175 1 160 1 581-421 1 139 1 213 112 121-83 60+ 28 629 30 504 34 630 36 517 36 985 38 120 9 491 2026 135 623 1 126 1 591-465 1 139 1 213 112 121-83 15-64 99 261 96 841 90 827 86 476 84 331 82 632-16 629 2027 135 034 1 096 1 603-507 1 139 1 213 112 121-83 65+ 19 189 20 688 24 651 28 229 29 667 29 820 10 631 2028 134 408 1 070 1 614-544 1 139 1 213 112 121-83 75+ 7 866 8 424 9 187 10 993 13 666 15 946 8 080 2029 133 749 1 051 1 623-572 1 139 1 213 112 121-83 80+ 4 021 4 266 5 140 5 594 6 911 8 884 4 863 2030 133 077 1 037 1 630-593 1 139 1 213 112 121-83 85+ 1 602 1 789 2 151 2 636 2 852 3 746 2 144 2031 132 376 1 029 1 634-605 1 139 1 213 112 121-83 saldo migracji 2032 131 687 1 026 1 638-612 1 139 1 213 112 121-83 2033 130 978 1 028 1 647-619 1 139 1 213 112 121-83 2034 130 275 1 034 1 658-624 1 139 1 213 112 121-83 2035 129 560 1 043 1 668-625 1 139 1 213 112 121-83 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje Sosnowiec 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Ludność na 31 XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 210 727 206 649 196 455 185 517 173 473 160 809-49 918 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 5 231 5 010 4 302 3 562 3 065 2 901-2 330 2013 210 727 1 778 2 626-848 1 916 3 033 34 96-1 179 3-6 7 025 6 929 6 269 5 315 4 403 3 877-3 148 2014 208 697 1 736 2 642-906 1 889 2 961 34 96-1 134 saldo migracji 91

7-12 9 288 9 777 10 157 9 228 7 833 6 505-2 783 2015 206 649 1 690 2 657-967 1 857 2 886 36 88-1 081 13-15 4 654 4 463 4 826 4 937 4 429 3 724-930 2016 204 574 1 641 2 667-1 026 1 828 2 814 38 88-1 036 16-18 5 323 4 681 4 378 4 992 4 741 4 133-1 190 2017 202 532 1 589 2 675-1 086 1 760 2 689 42 79-966 19-24 14 197 12 765 10 171 9 584 10 440 9 907-4 290 2018 200 498 1 536 2 681-1 145 1 656 2 508 42 70-880 0-17 29 675 29 220 28 534 26 378 22 859 19 715-9 960 2019 198 482 1 482 2 686-1 204 1 588 2 381 45 70-818 18-59/64 135 392 128 302 112 285 102 536 95 977 88 590-46 802 2020 196 455 1 429 2 692-1 263 1 557 2 307 47 53-756 18-44 80 266 77 465 67 855 56 837 48 163 42 585-37 681 2021 194 383 1 376 2 698-1 322 1 557 2 307 47 53-756 45-59/64 55 126 50 837 44 430 45 699 47 814 46 005-9 121 2022 192 245 1 325 2 704-1 379 1 557 2 307 47 53-756 60+/65+ 45 660 49 127 55 636 56 603 54 637 52 504 6 844 2023 190 057 1 275 2 710-1 435 1 557 2 307 47 53-756 0-14 24 644 24 591 24 028 21 385 18 220 15 724-8 920 2024 187 819 1 228 2 717-1 489 1 557 2 307 47 53-756 15-59 131 713 124 193 109 889 102 393 95 974 86 754-44 959 2025 185 517 1 185 2 725-1 540 1 557 2 307 47 53-756 60+ 54 370 57 865 62 538 61 739 59 279 58 331 3 961 2026 183 178 1 146 2 729-1 583 1 557 2 307 47 53-756 15-64 150 691 143 687 125 842 113 559 105 887 98 602-52 089 2027 180 802 1 112 2 733-1 621 1 557 2 307 47 53-756 65+ 35 392 38 371 46 585 50 573 49 366 46 483 11 091 2028 178 379 1 083 2 741-1 658 1 557 2 307 47 53-756 75+ 14 812 15 407 15 764 20 511 26 163 28 105 13 293 2029 175 940 1 059 2 749-1 690 1 557 2 307 47 53-756 80+ 8 024 8 358 9 301 9 501 13 110 17 050 9 026 2030 173 473 1 041 2 758-1 717 1 557 2 307 47 53-756 85+ 3 271 3 709 4 178 4 714 4 850 7 116 3 845 2031 170 977 1 027 2 774-1 747 1 557 2 307 47 53-756 2032 168 455 1 018 2 795-1 777 1 557 2 307 47 53-756 2033 165 906 1 011 2 805-1 794 1 557 2 307 47 53-756 2034 163 356 1 008 2 808-1 800 1 557 2 307 47 53-756 2035 160 809 1 006 2 806-1 800 1 557 2 307 47 53-756 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Migracje Migracje Opole 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ruch naturalny przyrost wewnętrzne na zagraniczne na Ludność na 31 XII naturalny pobyt stały pobyt stały Ogółem 123 176 122 096 119 613 116 892 113 507 109 753-13 423 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 3 359 3 302 2 995 2 616 2 348 2 308-1 051 2013 123 176 1 099 1 338-239 1 497 1 707 168 270-312 3-6 4 382 4 507 4 359 3 915 3 436 3 152-1 230 2014 122 615 1 087 1 350-263 1 476 1 666 168 270-292 7-12 5 477 5 727 6 413 6 248 5 612 4 906-571 2015 122 096 1 071 1 361-290 1 451 1 624 178 246-241 13-15 2 838 2 679 2 818 3 157 3 035 2 698-140 2016 121 557 1 051 1 372-321 1 427 1 584 187 246-216 16-18 3 249 2 988 2 678 3 133 3 257 3 023-226 2017 121 047 1 029 1 382-353 1 375 1 513 205 221-154 19-24 10 480 9 693 8 601 8 184 8 895 9 039-1 441 2018 120 555 1 005 1 390-385 1 294 1 411 205 197-109 0-17 18 233 18 191 18 433 18 098 16 625 15 086-3 147 2019 120 067 980 1 397-417 1 241 1 340 223 197-73 18-59/64 79 869 77 282 71 511 68 051 66 257 63 852-16 017 2020 119 613 954 1 404-450 1 216 1 298 232 147 3 18-44 50 825 49 794 45 787 41 067 36 618 34 007-16 818 2021 119 123 928 1 411-483 1 216 1 298 232 147 3 saldo migracji 92

45-59/64 29 044 27 488 25 724 26 984 29 639 29 845 801 2022 118 612 902 1 417-515 1 216 1 298 232 147 3 60+/65+ 25 074 26 623 29 669 30 743 30 625 30 815 5 741 2023 118 071 877 1 422-545 1 216 1 298 232 147 3 0-14 15 113 15 265 15 684 14 896 13 410 12 148-2 965 2024 117 497 852 1 428-576 1 216 1 298 232 147 3 15-59 78 859 76 030 70 553 68 273 66 596 63 309-15 550 2025 116 892 829 1 436-607 1 216 1 298 232 147 3 60+ 29 204 30 801 33 376 33 723 33 501 34 296 5 092 2026 116 260 809 1 444-635 1 216 1 298 232 147 3 15-64 88 266 85 540 79 011 74 799 72 739 70 693-17 573 2027 115 602 790 1 450-660 1 216 1 298 232 147 3 65+ 19 797 21 291 24 918 27 197 27 358 26 912 7 115 2028 114 924 775 1 460-685 1 216 1 298 232 147 3 75+ 8 652 9 003 9 214 11 537 14 145 15 535 6 883 2029 114 211 763 1 468-705 1 216 1 298 232 147 3 80+ 4 722 5 005 5 558 5 650 7 484 9 395 4 673 2030 113 507 755 1 476-721 1 216 1 298 232 147 3 85+ 1 942 2 165 2 569 2 874 2 915 4 146 2 204 2031 112 771 749 1 487-738 1 216 1 298 232 147 3 2032 112 033 748 1 497-749 1 216 1 298 232 147 3 2033 111 272 749 1 506-757 1 216 1 298 232 147 3 2034 110 510 753 1 512-759 1 216 1 298 232 147 3 2035 109 753 758 1 519-761 1 216 1 298 232 147 3 Funkcjonalne i ekonomiczne grupy wiekowe Ruch naturalni i migracyjny Gdynia 2013 2015 2020 2025 2030 2035 zmiana Ludność na 31 XII Ruch naturalny przyrost naturalny Migracje wewnętrzne na pobyt stały Migracje zagraniczne na pobyt stały Ogółem 245 809 244 628 242 081 239 050 234 845 230 022-15 787 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Napływ Odpływ 0-2 7 355 7 276 6 768 6 058 5 525 5 413-1 942 2013 245 809 2 427 2 797-370 4 418 4 459 273 480-248 3-6 9 538 9 715 9 554 8 790 7 871 7 289-2 249 2014 245 194 2 409 2 822-413 4 355 4 353 273 480-205 7-12 12 527 12 987 14 224 14 081 12 986 11 623-904 2015 244 628 2 383 2 843-460 4 281 4 243 289 436-109 13-15 6 249 6 122 6 370 7 061 6 928 6 330 81 2016 244 064 2 351 2 864-513 4 212 4 138 303 436-59 16-18 6 509 6 160 6 014 6 740 6 993 6 642 133 2017 243 535 2 313 2 882-569 4 058 3 953 333 393 45 19-24 15 889 14 713 12 610 12 374 13 745 14 168-1 721 2018 243 023 2 271 2 896-625 3 817 3 687 333 349 114 0-17 39 951 40 186 40 982 40 561 37 989 35 067-4 884 2019 242 514 2 225 2 907-682 3 661 3 501 362 349 173 18-59/64 152 490 148 173 139 856 135 864 134 586 131 260-21 230 2020 242 081 2 176 2 920-744 3 588 3 391 376 262 311 18-44 96 628 94 992 87 818 79 820 72 715 68 998-27 630 2021 241 589 2 127 2 931-804 3 588 3 391 376 262 311 45-59/64 55 862 53 181 52 038 56 044 61 871 62 262 6 400 2022 241 035 2 078 2 940-862 3 588 3 391 376 262 311 60+/65+ 53 368 56 269 61 243 62 625 62 270 63 695 10 327 2023 240 419 2 030 2 946-916 3 588 3 391 376 262 311 0-14 33 545 33 997 34 894 33 660 30 986 28 509-5 036 2024 239 770 1 983 2 952-969 3 588 3 391 376 262 311 15-59 150 568 146 230 138 788 136 948 135 517 130 138-20 430 2025 239 050 1 938 2 959-1 021 3 588 3 391 376 262 311 60+ 61 696 64 401 68 399 68 442 68 342 71 375 9 679 2026 238 297 1 897 2 967-1 070 3 588 3 391 376 262 311 15-64 169 439 164 893 154 933 149 522 148 139 146 265-23 174 2027 237 490 1 861 2 976-1 115 3 588 3 391 376 262 311 65+ 42 825 45 738 52 254 55 868 55 720 55 248 12 423 2028 236 634 1 829 2 986-1 157 3 588 3 391 376 262 311 75+ 19 383 19 893 20 109 25 075 29 911 32 166 12 783 2029 235 754 1 804 2 994-1 190 3 588 3 391 376 262 311 saldo migracji 93

80+ 10 565 11 318 12 350 12 358 16 331 19 943 9 378 2030 234 845 1 784 3 002-1 218 3 588 3 391 376 262 311 85+ 4 423 4 970 5 975 6 507 6 512 9 262 4 839 2031 233 925 1 771 3 018-1 247 3 588 3 391 376 262 311 2032 232 958 1 765 3 037-1 272 3 588 3 391 376 262 311 2033 231 982 1 764 3 049-1 285 3 588 3 391 376 262 311 2034 231 007 1 770 3 057-1 287 3 588 3 391 376 262 311 2035 230 022 1 779 3 065-1 286 3 588 3 391 376 262 311 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3.3. GOSPODARKA Diagnoza sytuacji gospodarczej miasta Tychy oraz porównywanych jednostek administracyjnych zawarta została w dwóch głównych blokach zagadnieniowych. Pierwszy z nich stanowi analizę danych statystycznych dotyczących struktury podmiotów gospodarczych tworzących lokalny biznes, drugi- to prezentacja dynamiki sytuacji na lokalnym rynku pracy. Analiza struktury gospodarczej przeprowadzona została w oparciu o badanie liczebności podmiotów gospodarczych w różnych przekrojach: ogólnej liczebności podmiotów gospodarczych; klas wielkości podmiotów gospodarczych; struktury podmiotów gospodarczych w ujęciu sektorowym wg sekcji PKD 2007; aktywności przedsiębiorczej w mieście mierzonej w oparciu o liczby powstających i likwidowanych podmiotów gospodarczych; nakładów inwestycyjnych i środków trwałych w przedsiębiorstwach; Analiza dynamiki sytuacji na rynku pracy zrealizowane została w oparciu o badanie liczebności pracujących i bezrobotnych w różnych przekrojach: liczby pracujących i bezrobotnych; strukturze pracujących w ujęciu sektorowym wg PKD 2004 i 2007; pracujących i bezrobotni wg płci; bezrobotnych wg wieku; 94

stopy bezrobocia zarejestrowanego; udziału bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym; ofert pracy zgłaszanych do powiatowych służb zatrudnienia; Dodatkowym elementem analizy dynamiki sytuacji na rynku pracy stanowiła wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i jego relacja do średniej krajowej. 3.3.1. STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH Pod koniec 2012 roku w powiecie tyskim zarejestrowanych było 13 607 podmiotów gospodarczych, co stanowiło jednocześnie 36,3% przedsiębiorstw funkcjonujących w podregionie tyskim oraz 3% w województwie śląskim. W całym badanym okresie w Tychach odnotowywano nieznaczne roczne wahania liczby podmiotów gospodarczych, jednak dokonując porównania ich liczebności w roku 2012 do roku 2002 należy wskazać na przyrost o 519 przedsiębiorstw (4%). Biorąc pod uwagę klasy wielkości przedsiębiorstw określane na podstawie liczby zatrudnionych pracowników uwidacznia się istotne rozdrobnienie lokalnego biznesu, w którym dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników. W całym badanym okresie stanowiły one około 95% wszystkich zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Kolejną grupę stanowią przedsiębiorstwa małe zatrudniające od 10 do 49 pracowników, które w badanym okresie obejmowały od 4,2% do 4,8% zarejestrowanych podmiotów. Średnie przedsiębiorstwa, których zasoby pracownicze obejmują od 50 do 249 osób, stanowiły około 0,8% wszystkich podmiotów. Stosunkowo najmniejsza część lokalnego biznesu to podmioty duże i bardzo duże, a więc zatrudniające od 250 do 999 osób oraz 1000 i więcej osób, których udział w lokalnej strukturze nie przekraczał 0,3%. Należy jednocześnie podkreślić, że struktura ta odpowiada rozkładowi podmiotów gospodarczych ze względu na wielkość zatrudnienia, występującemu w skali województwa śląskiego. Dokonując porównania struktury gospodarczej Tychów do pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu tyskiego uwidacznia się dominująca pozycja tego miasta ze względu na liczebność zarejestrowanych przedsiębiorstw, a więc również ich procentowy udział w podregionalnej i wojewódzkiej strukturze. Pod koniec roku 2012 w pozostałych powiatach zarejestrowanych było odpowiednio: p. pszczyński: 10 810 podmiotów, co stanowiło 28,8% przedsiębiorstw funkcjonujących w podregionie tyskim oraz 2,4% w całym województwie śląskim; p. mikołowski: 8 826 podmiotów, co stanowiło 23,6% przedsiębiorstw funkcjonujących w podregionie tyskim oraz 1,9% w całym województwie śląskim; 95

p. bieruńsko-lędziński: 4230 podmiotów, co stanowiło 11,3% przedsiębiorstw funkcjonujących w podregionie tyskim oraz 0,9% w całym województwie śląskim; Również w tych jednostkach odnotowywano roczne wahania w liczbie zarejestrowanych przedsiębiorstw, jednak dokonując porównania stanu w 2012 r. ze stanem z 2002 roku odnotowano przyrost podmiotów gospodarczych, którego dynamika była silniejsza niż występująca w Tychach (p. bieruńsko-lędziński: 214 podmiotów = 5,3%; p. pszczyński: 1 236 = 12,9%; p. mikołowski: 1189 = 15,6%). Biorąc pod uwagę klasy wielkości przedsiębiorstw określane na podstawie liczby zatrudnionych pracowników również w pozostałych powiatach podregionu tyskiego uwidacznia się istotna dominacja mikroprzedsiębiorstw sięgających w całym badanym okresie, podobnie jak w Tychach, około 95% wszystkich zarejestrowanych podmiotów. Kolejną grupę stanowią przedsiębiorstwa małe zatrudniające od 10 do 49 pracowników (p. bieruńsko-lędziński: 3,5-4,5%; p. pszczyński: 4,2-5,4%; p. mikołowski: 4,6-6,4%). Średnie przedsiębiorstwa, których zasoby pracownicze obejmują od 50 do 249 osób, stanowiły od 0,7% do 1% wszystkich podmiotów w każdym z powiatów. W końcu również w tych jednostkach stosunkowo najmniejsza część lokalnego biznesu to podmioty duże i bardzo duże. Należy jednak pokreślić, że w 2012 r. Tychy stanowiły zdecydowanego lidera pod względem liczebności tych podmiotów (p. bieruńsko-lędziński: 1 duży i 1 b. duży; p. pszczyński: 6 dużych i 0 b. dużych; p. mikołowski: 6 dużych i 1 b. duży). Porównując liczebność tyskiego biznesu z lokalnymi strukturami funkcjonującymi w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) dokonać można następującego ich pozycjonowania w odniesieniu do stanu z końca 2012 r.: Katowice: 44 050 podmiotów, co stanowiło 9,7% w całym województwie śląskim; Bielsko-Biała: 25 163 podmiotów, co stanowiło 5,5% w całym województwie śląskim; Sosnowiec: 23 776 podmiotów, co stanowiło 5,2% w całym województwie śląskim; Gliwice: 23 716 podmiotów, co stanowiło 5,2% w całym województwie śląskim; Rybnik: 13 375 podmiotów, co stanowiło 2,9% w całym województwie śląskim; Dąbrowa Górnicza: 12 140 podmiotów, co stanowiło 2,7% w całym województwie śląskim; Chorzów: 11 201 podmiotów, co stanowiło 2,5% w całym województwie śląskim; Gdynia: 36 472 podmiotów, co stanowiło20,4 % w całym województwie opolskim ; Opole: 20 170 podmiotów, co stanowiło 13,8% w całym województwie pomorskim; 96

Również w tych jednostkach odnotowywano roczne wahania w liczbie zarejestrowanych przedsiębiorstw, jednak dokonując porównania stanu w 2012 r. ze stanem z 2002 roku nie wszędzie odnotowano wzrost liczby podmiotów gospodarczych. Stosunkowy wzrost liczby przedsiębiorstw wystąpił w 7 z 9 badanych jednostek i co ważne tylko w jednej z nich jego dynamika była mniejsza niż odnotowana w Tychach (Gliwice: 3 549 podmiotów = 17,6%; Katowice: 2 958 = 7,2%; Chorzów: 1 379 = 14%; Rybnik: 867 = 6,9%; Bielsko-Biała: 311 = 1,3%; oraz Gdynia: 7 017 = 23,8%; Opole: 1 570 = 8,4%). W przypadku dwóch powiatów nastąpił istotny spadek liczby podmiotów gospodarczych funkcjonujących w 2012 r. w stosunku do 2002 r. (Sosnowiec: - 1 176 = -4,7% i Dąbrowa Górnicza: - 444 = -3,5%). Ponadto biorąc pod uwagę klasy wielkości przedsiębiorstw określane na podstawie liczby zatrudnionych pracowników również w porównywanych jednostkach uwidacznia się istotna dominacja mikroprzedsiębiorstw sięgających w całym badanym okresie od około 93% do 96% wszystkich zarejestrowanych podmiotów. Kolejną grupę stanowią przedsiębiorstwa małe zatrudniające od 10 do 49 pracowników, których udział sięgał około 5%. Średnie przedsiębiorstwa, których zasoby pracownicze obejmują od 50 do 249 osób, stanowiły od 0,6% do 1,1% wszystkich podmiotów w każdym z powiatów. W końcu również w tych jednostkach stosunkowo najmniejsza część lokalnego biznesu to podmioty duże i bardzo duże (max. 0,3%). W 2012 r. wśród porównywanych jednostek wchodzących w skład woj. śląskiego zdecydowanymi liderami pod względem liczebności tych podmiotów były: Katowice (87 duży i 20 b. duży), Gliwice (51 dużych i 3 b. dużych) i Bielsko-Biała (44 dużych i 5 b. dużych), natomiast w pozostałych jednostkach funkcjonowało mniej dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw niż w Tychach. Również w porównywanych jednostkach spoza woj. śląskiego odnotowano większą liczbę tych podmiotów niż w Tychach (Opole: 29 duży i 6 b. duży; Gdynia: 40 duży i 8 b. duży). Rys. 18: Podregion tyski ogólna liczba podmiotów gospodarczych (2002-2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 97

Rys. 19: Podregion tyski procentowy udział zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w ogólnej liczbie przedsiębiorstw woj. śląskiego (2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys. 20: Porównywane jednostki administracyjne procentowy udział zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w ogólnej liczbie przedsiębiorstw w woj. śląskiego (2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 98

województwo śląskie Powiat mikołowski Powiat pszczyński Powiat bieruńsko-lędziński Powiat m. Tychy Tab. 16: Podregion tyski podmioty gospodarcze wg klas wielkości (2002-2012) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Klasy wielkości L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % ogółem 13088 100,0 13304 100,0 13659 100,0 13405 100,0 13411 100,0 13364 100,0 13311 100,0 12982 100,0 13418 100,0 13286 100,0 13607 100,0 0-9 12417 94,9 12604 94,7 12939 94,7 12679 94,6 12696 94,7 12627 94,5 12557 94,3 12227 94,2 12669 94,4 12534 94,3 12957 95,2 10-49 549 4,2 576 4,3 597 4,4 607 4,5 595 4,4 613 4,6 620 4,7 622 4,8 616 4,6 620 4,7 520 3,8 50-249 102 0,8 105 0,8 103 0,8 100 0,7 102 0,8 105 0,8 107 0,8 104 0,8 105 0,8 103 0,8 103 0,8 250-999 1000 i więcej 17 0,1 17 0,1 17 0,1 14 0,1 13 0,1 14 0,1 22 0,2 23 0,2 22 0,2 23 0,2 22 0,2 3 0,02 2 0,02 3 0,02 5 0,04 5 0,04 5 0,04 5 0,04 6 0,05 6 0,04 6 0,05 5 0,04 ogółem 4016 100,0 4083 100,0 4234 100,0 4238 100,0 4299 100,0 4289 100,0 4305 100,0 3913 100,0 4205 100,0 4115 100,0 4230 100,0 0-9 3838 95,6 3904 95,6 4046 95,6 4042 95,4 4101 95,4 4088 95,3 4104 95,3 3709 94,8 3988 94,8 3894 94,6 4029 95,2 10-49 143 3,6 142 3,5 153 3,6 161 3,8 160 3,7 165 3,8 164 3,8 167 4,3 181 4,3 184 4,5 165 3,9 50-249 33 0,8 36 0,9 34 0,8 34 0,8 36 0,8 35 0,8 35 0,8 35 0,9 34 0,8 35 0,9 34 0,8 250-999 1000 i więcej 1 0,02 0 0,00 1 0,02 1 0,02 1 0,02 0 0,00 1 0,02 1 0,03 1 0,02 1 0,02 1 0,02 1 0,02 1 0,02 0 0,00 0 0,00 1 0,02 1 0,02 1 0,02 1 0,03 1 0,02 1 0,02 1 0,02 ogółem 9574 100,0 9743 100,0 9664 100,0 9648 100,0 9651 100,0 9721 100,0 9828 100,0 10047 100,0 10725 100,0 10603 100,0 10810 100,0 0-9 9065 94,7 9245 94,9 9168 94,9 9134 94,7 9117 94,5 9184 94,5 9263 94,3 9415 93,7 10082 94,0 9951 93,9 10204 94,4 10-49 416 4,3 412 4,2 410 4,2 431 4,5 451 4,7 457 4,7 474 4,8 541 5,4 556 5,2 566 5,3 522 4,8 50-249 83 0,9 77 0,8 77 0,8 75 0,8 75 0,8 72 0,7 83 0,8 83 0,8 79 0,7 80 0,8 78 0,7 250-999 1000 i więcej 9 0,1 8 0,1 8 0,1 8 0,1 8 0,1 8 0,1 8 0,1 8 0,1 8 0,1 6 0,1 6 0,1 1 0,01 1 0,01 1 0,01 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 ogółem 7637 100,0 7707 100,0 7886 100,0 7799 100,0 7803 100,0 7940 100,0 8052 100,0 8007 100,0 8550 100,0 8529 100,0 8826 100,0 0-9 7211 94,4 7260 94,2 7418 94,1 7297 93,6 7305 93,6 7433 93,6 7503 93,2 7412 92,6 7930 92,7 7920 92,9 8300 94,0 10-49 355 4,6 374 4,9 393 5,0 419 5,4 414 5,3 426 5,4 463 5,8 510 6,4 531 6,2 515 6,0 435 4,9 50-249 59 0,8 64 0,8 67 0,8 78 1,0 79 1,0 76 1,0 78 1,0 77 1,0 80 0,9 86 1,0 84 1,0 250-999 1000 i więcej 10 0,1 7 0,1 6 0,1 4 0,1 4 0,1 4 0,1 8 0,1 7 0,1 7 0,1 6 0,1 6 0,1 2 0,03 2 0,03 2 0,03 1 0,01 1 0,01 1 0,01 0 0,0 1 0,01 2 0,02 2 0,02 1 0,01 ogółem 417945 100,0 424031 100,0 429173 100,0 426266 100,0 425499 100,0 427413 100,0 428920 100,0 430578 100,0 451635 100,0 443420 100,0 453496 100,0 0-9 395413 94,6 401028 94,6 405726 94,5 402339 94,4 401544 94,4 403089 94,3 404061 94,2 404813 94,0 425614 94,2 417651 94,2 429909 94,8 10-49 18201 4,4 18779 4,4 19293 4,5 19825 4,7 19882 4,7 20277 4,7 20692 4,8 21528 5,0 21807 4,8 21619 4,9 19302 4,3 50-249 3597 0,9 3541 0,8 3526 0,8 3510 0,8 3483 0,8 3457 0,8 3566 0,8 3623 0,8 3611 0,8 3548 0,8 3708 0,8 99

Gliwice Dąbrowa Górnicza Chorzów Bielsko-Biała 250-999 1000 i więcej 603 0,1 572 0,1 532 0,1 508 0,1 503 0,1 505 0,1 519 0,1 530 0,1 521 0,1 520 0,1 500 0,1 131 0,03 111 0,03 96 0,02 84 0,02 87 0,02 85 0,02 82 0,02 84 0,02 82 0,02 82 0,02 77 0,02 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 17: Porównywane jednostki administracyjne podmioty gospodarcze wg klas wielkości (2002-2012) Klasy wielkości 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % L % ogółem 24852 100,0 24517 100,0 23977 100,0 23575 100,0 23365 100,0 23368 100,0 23476 100,0 23979 100,0 24937 100,0 24626 100,0 25163 100,0 0-9 23596 94,9 23273 94,9 22723 94,8 22289 94,5 22057 94,4 22050 94,4 22136 94,3 22560 94,1 23543 94,4 23258 94,4 23843 94,8 10-49 962 3,9 952 3,9 983 4,1 1011 4,3 1032 4,4 1041 4,5 1051 4,5 1123 4,7 1104 4,4 1080 4,4 1037 4,1 50-249 234 0,9 234 1,0 218 0,9 220 0,9 219 0,9 218 0,9 230 1,0 241 1,0 236 0,9 235 1,0 234 0,9 250-999 52 0,2 50 0,2 46 0,2 48 0,2 50 0,2 52 0,2 53 0,2 51 0,2 50 0,2 49 0,2 44 0,2 1000 i więcej 8 0,03 8 0,03 7 0,03 7 0,03 7 0,03 7 0,03 6 0,03 4 0,02 4 0,02 4 0,02 5 0,02 ogółem 9822 100,0 10162 100,0 10827 100,0 10803 100,0 10887 100,0 10965 100,0 11072 100,0 11213 100,0 11602 100,0 11106 100,0 11201 100,0 0-9 9258 94,3 9583 94,3 10240 94,6 10203 94,4 10278 94,4 10350 94,4 10444 94,3 10583 94,4 10973 94,6 10482 94,4 10625 94,9 10-49 443 4,5 459 4,5 471 4,4 490 4,5 501 4,6 508 4,6 515 4,7 508 4,5 512 4,4 512 4,6 448 4,0 50-249 95 1,0 98 1,0 96 0,9 90 0,8 87 0,8 85 0,8 95 0,9 107 1,0 101 0,9 96 0,9 111 1,0 250-999 21 0,2 19 0,2 19 0,2 19 0,2 20 0,2 20 0,2 16 0,1 13 0,1 14 0,1 14 0,1 15 0,1 1000 i więcej 5 0,1 3 0,03 1 0,01 1 0,01 1 0,01 2 0,02 2 0,02 2 0,02 2 0,02 2 0,02 2 0,02 ogółem 12584 100,0 12483 100,0 12449 100,0 12261 100,0 11958 100,0 11884 100,0 11877 100,0 12204 100,0 12822 100,0 11910 100,0 12140 100,0 0-9 11927 94,8 11788 94,4 11738 94,3 11550 94,2 11280 94,3 11187 94,1 11166 94,0 11491 94,2 12111 94,5 11207 94,1 11506 94,8 10-49 504 4,0 545 4,4 560 4,5 558 4,6 529 4,4 553 4,7 567 4,8 566 4,6 566 4,4 564 4,7 497 4,1 50-249 127 1,0 124 1,0 128 1,0 129 1,1 127 1,1 122 1,0 122 1,0 127 1,0 125 1,0 120 1,0 119 1,0 250-999 20 0,2 21 0,2 19 0,2 20 0,2 18 0,2 18 0,2 18 0,2 16 0,1 16 0,1 15 0,1 14 0,1 1000 i więcej 6 0,05 5 0,04 4 0,03 4 0,03 4 0,03 4 0,03 4 0,03 4 0,03 4 0,03 4 0,03 4 0,03 ogółem 20167 100,0 20199 100,0 20996 100,0 20936 100,0 21037 100,0 21458 100,0 21687 100,0 22317 100,0 23255 100,0 23166 100,0 23716 100,0 0-9 18862 93,5 18878 93,5 19655 93,6 19568 93,5 19669 93,5 20055 93,5 20277 93,5 20835 93,4 21762 93,6 21709 93,7 22356 94,3 10-49 1047 5,2 1060 5,2 1087 5,2 1109 5,3 1113 5,3 1143 5,3 1149 5,3 1199 5,4 1217 5,2 1184 5,1 1088 4,6 100

Opole Sosnowiec Rybnik Katowice 50-249 206 1,0 212 1,0 207 1,0 214 1,0 208 1,0 211 1,0 211 1,0 225 1,0 220 0,9 218 0,9 218 0,9 250-999 45 0,2 44 0,2 44 0,2 42 0,2 44 0,2 45 0,2 46 0,2 55 0,2 53 0,2 52 0,2 51 0,2 1000 i więcej 7 0,03 5 0,02 3 0,01 3 0,01 3 0,01 4 0,02 4 0,02 3 0,01 3 0,01 3 0,01 3 0,01 ogółem 41092 100,0 41578 100,0 42084 100,0 42646 100,0 42909 100,0 42769 100,0 40439 100,0 40951 100,0 42819 100,0 42555 100,0 44050 100,0 0-9 38348 93,3 38794 93,3 39289 93,4 39828 93,4 40106 93,5 39963 93,4 37619 93,0 38083 93,0 39924 93,2 39692 93,3 41253 93,7 10-49 2181 5,3 2248 5,4 2260 5,4 2272 5,3 2255 5,3 2275 5,3 2283 5,6 2321 5,7 2356 5,5 2338 5,5 2254 5,1 50-249 450 1,1 425 1,0 434 1,0 438 1,0 442 1,0 425 1,0 424 1,0 432 1,1 430 1,0 415 1,0 436 1,0 250-999 86 0,2 82 0,2 74 0,2 83 0,2 81 0,2 83 0,2 91 0,2 92 0,2 89 0,2 90 0,2 87 0,2 1000 i więcej 27 0,1 29 0,1 27 0,1 25 0,1 25 0,1 23 0,1 22 0,1 23 0,1 20 0,05 20 0,05 20 0,05 ogółem 12508 100,0 12882 100,0 13218 100,0 13121 100,0 13034 100,0 12987 100,0 13014 100,0 12550 100,0 13360 100,0 13173 100,0 13375 100,0 0-9 11813 94,4 12184 94,6 12472 94,4 12335 94,0 12256 94,0 12200 93,9 12205 93,8 11722 93,4 12423 93,0 12350 93,8 12624 94,4 10-49 572 4,6 575 4,5 617 4,7 662 5,0 663 5,1 667 5,1 683 5,2 700 5,6 790 5,9 697 5,3 621 4,6 50-249 100 0,8 104 0,8 112 0,8 106 0,8 97 0,7 104 0,8 110 0,8 111 0,9 130 1,0 108 0,8 114 0,9 250-999 17 0,1 14 0,1 12 0,1 14 0,1 14 0,1 13 0,1 13 0,1 14 0,1 14 0,1 15 0,1 14 0,1 1000 i więcej 6 0,05 5 0,04 5 0,04 4 0,03 4 0,03 3 0,02 3 0,02 3 0,02 3 0,02 3 0,02 2 0,01 ogółem 24952 100,0 25505 100,0 25903 100,0 25356 100,0 24459 100,0 24365 100,0 24253 100,0 23484 100,0 24369 100,0 23449 100,0 23776 100,0 0-9 23949 96,0 24490 96,0 24880 96,1 24326 95,9 23421 95,8 23328 95,7 23199 95,7 22410 95,4 23298 95,6 22376 95,4 22837 96,1 10-49 807 3,2 838 3,3 857 3,3 869 3,4 874 3,6 875 3,6 890 3,7 919 3,9 913 3,7 915 3,9 760 3,2 50-249 154 0,6 139 0,5 130 0,5 128 0,5 133 0,5 129 0,5 135 0,6 126 0,5 131 0,5 131 0,6 153 0,6 250-999 37 0,1 34 0,1 32 0,1 28 0,1 27 0,1 28 0,1 24 0,1 24 0,1 21 0,1 21 0,1 20 0,1 1000 i więcej 5 0,02 4 0,02 4 0,02 5 0,02 4 0,02 5 0,02 5 0,02 5 0,02 6 0,02 6 0,03 6 0,03 ogółem 18600 100,0 18834 100,0 19060 100,0 19393 100,0 19750 100,0 20043 100,0 19924 100,0 19738 100,0 20361 100,0 20022 100,0 20170 100,0 0-9 17810 95,8 18078 96,0 18289 96,0 18576 95,8 18918 95,8 19200 95,8 19067 95,7 18877 95,6 19493 95,7 19167 95,7 19343 95,9 10-49 557 3,0 535 2,8 556 2,9 604 3,1 626 3,2 633 3,2 645 3,2 647 3,3 656 3,2 645 3,2 630 3,1 50-249 190 1,0 183 1,0 178 0,9 178 0,9 170 0,9 175 0,9 177 0,9 178 0,9 175 0,9 173 0,9 162 0,8 250-999 37 0,2 32 0,2 31 0,2 29 0,1 30 0,2 29 0,1 28 0,1 28 0,1 30 0,1 30 0,1 29 0,1 101

Gdynia 1000 i więcej 6 0,03 6 0,03 6 0,03 6 0,03 6 0,03 6 0,03 7 0,04 8 0,04 7 0,03 7 0,03 6 0,03 ogółem 29455 100,0 30840 100,0 30498 100,0 31272 100,0 31636 100,0 32104 100,0 32843 100,0 34455 100,0 35467 100,0 35200 100,0 36472 100,0 0-9 28039 95,2 29313 95,0 28963 95,0 29686 94,9 30057 95,0 30503 95,0 31159 94,9 32727 95,0 33720 95,1 33520 95,2 34884 95,6 10-49 1123 3,8 1253 4,1 1256 4,1 1301 4,2 1291 4,1 1312 4,1 1389 4,2 1421 4,1 1443 4,1 1387 3,9 1282 3,5 50-249 244 0,8 226 0,7 234 0,8 240 0,8 242 0,8 241 0,8 243 0,7 254 0,7 251 0,7 242 0,7 258 0,7 250-999 41 0,1 41 0,1 38 0,1 40 0,1 40 0,1 42 0,1 47 0,1 46 0,1 46 0,1 44 0,1 40 0,1 1000 i więcej 8 0,03 7 0,02 7 0,02 5 0,02 6 0,02 6 0,02 5 0,02 7 0,02 7 0,02 7 0,02 8 0,02 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Istotnym elementem diagnozy struktury gospodarczej jest dokonanie jej rozkładu zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności 2007 (PKD 2007). Została ona opracowana na podstawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczych Unii Europejskiej (NACE Rev.2.) i jest klasyfikacją pięciopoziomową. Dla zachowania optymalnego poziomu ogólności dane statystyczne wykorzystywane w dalszej analizie zagregowane zostały na poziomie pierwszym SEKCJA gdzie ogólna zbiorowość podmiotów gospodarczych podzielona zastała na 21 rodzajów działalności, na które składają się czynności związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału pracy. Należy zauważyć, iż w BDL dostępne są jedynie dane obejmujące lata 2009-2012. W strukturze gospodarczej miasta Tychy funkcjonują podmioty reprezentujące 20 z 21 sekcji PKD 2007 (za wyjątkiem sekcji U Organizacje i zespoły eksterytorialne), wśród których występuje silne ilościowe zróżnicowanie. Za dominujące uznać należy 6 sekcji, a ramach których zgrupowanych zostało 70,5% wszystkich podmiotów. Zdecydowanie największą liczebnie grupą są przedsiębiorstwa tworzące sekcję G Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, których udział obejmuje 29% lokalnego biznesu. Na drugim miejscu uplasowała się sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna z 11% udziałem, a na kolejnych: sekcja F Budownictwo (10,1%); sekcja C Przetwórstwo przemysłowe (7,9%); sekcja H Transport i gospodarka magazynowa (7,3%); oraz sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna (5,2%). Biorąc pod uwagę dynamikę zmian w liczebności reprezentacji poszczególnych sekcji w okresie od 2009 do 2012 r. można zauważyć, że stosunkowo największy przyrost podmiotów gospodarczych odnotowano w sekcjach: P Edukacja (172 nowe podmioty); M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (142 podmioty); oraz Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna (96 podmiotów). Spadek liczebności wystąpił tylko w trzech sekcjach: H Transport i gospodarka magazynowa (-84 podmioty); G Handel 102

hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych (-21 podmiotów) i E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (-6 podmiotów). Dokonując porównania rozkładu podmiotów gospodarczych zgodnie z PKD 2007 w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego można zauważyć, że również w tych jednostkach funkcjonują podmioty reprezentujące 20 z 21 sekcji PKD 2007 (za wyjątkiem sekcji U Organizacje i zespoły eksterytorialne), wśród których występuje silne ilościowe zróżnicowanie. Także w tych powiatach za dominujące uznać należy 6 sekcji, w ramach których zgrupowanych zostało ponad 70% wszystkich podmiotów. Należy podkreślić, że są to te same sekcje które dominują z Tychach, za wyjątkiem sekcji Q, która w pozostałych powiatach nie posiada licznej reprezentacji. Jej miejsce wśród dominujących zajmuje sekcja S i T Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników. Zdecydowanie największą liczebnie grupą są również przedsiębiorstwa tworzące sekcję G, F, C, H, M, a ich procentowy udział jest zbliżony do obserwowanego w Tychach. Porównując liczebność tyskiego biznesu z lokalnymi strukturami funkcjonującymi w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) zgodnie z klasyfikacją PKD 2007 uwidaczniają się identyczne trendy jak zaobserwowane w powiatach tworzących podregion tyski. Występuje więc silna dominacja sześciu sekcji (G, F, M, C, H, S i T oraz L) obejmująca każdorazowo około 70% zarejestrowanych podmiotów. We wszystkich powiatach, w większości sekcji odnotowano przyrost liczby reprezentantów w badanych latach 2009-2012. 103

2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) Rys. 21: Tychy - jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 (2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 18: Podregion tyski - jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 (2012) Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 Tychy Powiat bieruńsko-lędziński Powiat pszczyński Powiat mikołowski województwo śląskie Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie 49 52 53 52 3 43 54 53 57 14 251 268 273 300 49 91 90 88 97 6 4998 5144 5073 5198 200 2 3 3 8 6 7 7 5 6-1 2 3 6 6 4 8 9 11 10 2 271 352 410 457 186 104

Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sekcja F - Budownictwo Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja i komunikacja Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 1011 1067 1070 1078 67 378 440 445 443 65 996 1074 1085 1085 89 875 924 941 1032 157 39742 42425 41871 42780 3038 3 4 4 6 3 2 1 1 2 0 3 3 5 8 5 2 2 2 4 2 237 273 340 434 197 43 44 43 37-6 19 23 24 25 6 40 50 52 54 14 43 44 41 49 6 1454 1561 1614 1725 271 1367 1411 1377 1382 15 442 480 474 488 46 1843 1978 1966 1995 152 960 1048 1018 1024 64 49072 52213 51097 51874 2802 3964 4058 3923 3943-21 1185 1225 1197 1219 34 2919 3060 2943 2977 58 2370 2463 2397 2507 137 134478 138392 132334 132836 1074 1071 1008 990-84 326 330 293 290-36 673 687 640 612-61 688 721 689 679-9 30508 30987 29495 29362 372 409 402 419 47 114 115 123 125 11 328 370 369 378 50 291 310 313 298 7 14485 15039 14762 14767 282 312 337 363 380 68 91 94 93 91 0 130 154 168 179 49 157 180 189 196 39 8903 10045 10626 11222 2319 665 665 676 666 1 133 138 124 130-3 309 319 299 295-14 302 335 338 326 24 16794 16948 16366 16353-441 580 607 624 647 67 199 207 208 210 11 203 219 232 250 47 217 240 250 256 39 21066 22144 22987 23758 2692 1363 1411 1447 1505 142 247 291 282 297 50 656 710 704 740 84 627 688 703 725 98 33699 36043 35940 37326 3627 328 330 325 359 31 71 81 88 88 17 225 241 250 254 29 172 191 210 213 41 9765 10586 10664 11253 1488 14 14 13 13-1 24 24 24 24 0 49 49 48 46-3 39 42 43 43 4 1766 1779 1794 1790 24-1642 - 1146 105

2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 12982 13418 13286 13607 625 3913 4205 4115 4230 317 10047 10725 10603 10810 763 8007 8550 8529 8826 819 430578 451635 443420 453496 22918 zabezpieczenia społeczne Sekcja P - Edukacja Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U - Organizacje i zespoły eksterytorialne 382 408 429 554 172 110 112 117 123 13 274 301 315 342 68 235 263 269 298 63 12497 13512 13494 15804 3307 614 654 664 710 96 145 161 157 190 45 371 405 422 449 78 339 362 383 422 83 18498 20059 20750 21942 3444 210 225 238 218 8 79 87 81 88 9 197 200 203 204 7 114 118 121 116 2 7627 7935 7931 7933 306 629 648 624 640 11 298 335 326 334 36 578 634 623 636 58 477 520 523 531 54 24715 26193 25866 26676 1961 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 5 6 6 3 OGÓŁEM Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 19A: Porównywane jednostki administracyjne - jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 (2012) Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 Bielsko-Biała Chorzów Dąbrowa Górnicza Gliwice Katowice Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 109 114 111 112 3 31 34 32 32 1 31 34 33 34 3 68 72 65 71 3 92 92 95 94 2 Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie 5 7 7 8 3 3 7 8 10 7 5 8 8 12 7 16 16 22 20 4 27 41 51 59 32 Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 2402 2512 2463 2528 126 726 769 767 758 32 952 1007 979 1000 48 1667 1805 1778 1832 165 2657 2817 2794 2885 228 106

Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 12 13 16 23 11 3 4 6 9 6 10 13 13 12 2 26 21 38 53 27 32 46 54 70 38 Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz 51 55 55 61 10 30 34 36 40 10 75 80 84 86 11 62 61 73 80 18 142 149 155 176 34 działalność związana z rekultywacją Sekcja F - Budownictwo 2616 2711 2641 2678 62 1194 1227 1164 1200 6 1494 1591 1465 1502 8 2216 2315 2339 2318 102 3504 3701 3634 3714 210 Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 6964 7147 6923 6952-12 3668 3763 3429 3379-289 4348 4482 4001 3989-359 5947 6035 5886 5901-46 12187 12409 11920 12007-180 samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa 1491 1509 1463 1458-33 1006 1000 905 869-137 966 978 891 887-79 1378 1399 1314 1293-85 2471 2543 2413 2436-35 Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja i komunikacja Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 723 738 745 716-7 442 460 421 410-32 403 418 384 391-12 562 590 590 605 43 1203 1267 1294 1256 53 712 781 827 852 140 239 274 289 304 65 235 253 248 268 33 691 794 873 913 222 1358 1552 1652 1785 427 1004 1006 958 969-35 466 478 479 475 9 482 502 455 453-29 978 949 919 909-69 1719 1723 1720 1766 47 996 1087 1147 1192 196 632 645 672 683 51 463 499 510 517 54 2503 2572 2640 2706 203 2419 2552 2736 2843 424 2383 2523 2527 2584 201 856 898 887 889 33 959 1020 928 939-20 2403 2589 2578 2673 270 4748 5063 5092 5336 588 675 710 711 769 94 314 327 342 375 61 255 293 287 298 43 551 568 570 588 37 1377 1457 1441 1528 151 49 50 51 49 0 14 14 13 13-1 24 24 24 24 0 33 34 35 35 2 81 80 81 82 1 107

2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 2009 2010 2011 2012 wzrost/spadek (2009-2012) 23979 24937 24626 25163 1184 11213 11602 11106 11201-12 12204 12822 11910 12140-64 22317 23255 23166 23716 1399 40951 42819 42555 44050 3099 Sekcja P - Edukacja 713 768 808 961 248 288 308 304 374 86 301 326 324 404 103 721 803 771 952 231 1118 1185 1232 1568 450 Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 1219 1309 1315 1353 134 449 493 501 515 66 411 461 472 509 98 1021 1083 1117 1158 137 2417 2626 2704 2861 444 418 419 418 422 4 220 222 226 222 2 147 156 155 158 11 344 368 367 380 36 728 763 745 752 24 1436 1477 1439 1475 39 632 645 625 644 12 643 676 648 656 13 1130 1181 1191 1229 99 2671 2752 2740 2830 159 Sekcja U - Organizacje i zespoły eksterytorialne 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 2 2 2 OGÓŁEM Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 19B: Porównywane jednostki administracyjne - jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 (2012) Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 Rybnik Sosnowiec Opole Gdynia Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 93 100 97 99 6 87 102 92 88 1 158 181 178 163 5 155 161 164 175 20 7 7 8 9 2 8 9 10 8 0 9 11 12 14 5 18 18 17 18 0 1017 1082 1086 1100 83 1572 1645 1605 1628 56 1312 1411 1382 1358 46 3720 3864 3799 4051 331 108

Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i 6 11 11 16 10 5 5 5 11 6 16 20 22 29 13 83 89 87 101 18 powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 35 34 37 38 3 52 61 62 68 16 40 43 48 51 11 57 64 66 76 19 związana z rekultywacją Sekcja F - Budownictwo 1644 1771 1729 1755 111 2365 2508 2417 2428 63 1987 2000 1967 1975-12 3452 3470 3424 3405-47 Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja i komunikacja 4105 4210 4093 4065-40 8670 8859 8308 8272-398 5020 5120 4928 4833-187 8330 8442 8065 8197-133 797 812 800 807 10 2104 2083 1935 1922-182 1167 1187 1119 1129-38 2962 2930 2733 2738-224 458 463 462 471 13 713 764 743 740 27 579 618 612 624 45 1094 1153 1131 1153 59 251 297 316 321 70 489 543 564 588 99 574 639 661 679 105 1048 1153 1234 1328 280 Sekcja K - Działalność finansowa i 452 457 462 452 0 1078 1084 1040 1040-38 985 976 959 932-53 1631 1605 1593 1643 12 ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku 323 359 398 422 99 812 877 911 974 162 1727 1774 1809 1832 105 2140 2256 2289 2374 234 nieruchomości Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i 1063 1122 1138 1160 97 1987 2110 2032 2092 105 2425 2533 2482 2488 63 3840 4055 4216 4421 581 techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i 279 325 334 348 69 557 586 570 587 30 663 678 672 693 30 931 956 1024 1112 181 działalność wspierająca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 36 37 35 34-2 20 21 21 22 2 83 83 84 83 0 49 48 53 47-2 zabezpieczenia społeczne Sekcja P - Edukacja 396 579 437 490 94 687 703 698 807 120 529 562 573 708 179 941 1026 1026 1230 289 Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 584 646 660 704 120 903 965 1003 1064 161 935 958 940 961 26 1675 1774 1845 1906 231 109

Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U - Organizacje i zespoły eksterytorialne 262 280 304 310 48 317 348 325 304-13 353 345 340 349-4 573 577 575 588 15 742 768 766 774 32 1057 1096 1108 1133 76 1174 1221 1232 1267 93 1752 1822 1855 1905 153 0 0 0 0 0 1 0 0 0-1 2 1 2 2 0 4 4 4 4 0 OGÓŁEM 12550 13360 13173 13375 825 23484 24369 23449 23776 292 19738 20361 20022 20170 432 34455 35467 35200 36472 2017 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Istotną częścią diagnozy gospodarczej jest odwołanie do wskaźników określających dynamikę i aktywność gospodarczą charakteryzująca lokalny biznes poszczególnych jednostek administracyjnych. Pod koniec 2012 r. w Tychach do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców wpisane były 1 054 podmioty gospodarcze, co w porównaniu do roku 2002 oznacza przyrost o 67 podmiotów (6,8%) oraz stanowi wartość wyższą od określonej dla całego województwa (982 podmioty). Jednocześnie w całym badanym okresie odnotowywano roczne wahania liczby nowozarejestrowanych i wykreślonych podmiotów z naprzemienną przewagą jednego z tych ruchów. Ponadto we wszystkich analizowanych latach utrzymywała się stała wartość wskaźnika określającego liczbę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym, która w Tychach wynosiła 12 osób. W skali województwa śląskiego wskaźnik ten osiągał wartości 11 osób. Odnosząc te dane do statystyk powiatów tworzących podregion tyski, można stwierdzić, że tyski biznes charakteryzuje silniejsza dynamika i aktywność gospodarcza. Przemawia za tym fakt, że w pozostałych powiatach podregionu odnotowywano niższe niż w Tychach wartości wskaźnika określającego liczbę podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON przypadającą na 10 tys. mieszkańców (p. bieruńsko-lędziński: 727 osób; p. pszczyński: 995 osób; p. mikołowski: 927 osób). Jednocześnie w całym badanym okresie odnotowywano roczne wahania liczby nowozarejestrowanych i wykreślonych podmiotów z naprzemienną przewagą jednego z tych ruchów. Ponadto wartość wskaźnika określającego liczbę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym, tylko w powiecie 110

pszczyńskim osiągała wartości charakterystyczną dla Tychów (12 osób), a w pozostałych jednostkach była ona nieznacznie niższa (p. bieruńsko-lędziński: 8-9 osób; p. mikołowski: 10-11 osób). Dokonując przeglądu wartości wskaźników osiąganych w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) można zauważyć, że w 6 z 9 badanych powiatów w rejestrze REGON w 2012 r. wpisanych było więcej podmiotów gospodarczych przypadających na 10 tys. mieszkańców niż w Tychach. Wśród jednostek z obszaru woj. śląskiego liderami są Bielsko-Biała (1443 podmioty) i Katowice (1434 podmioty). Również w Opolu i Gdyni wartości tego wskaźnika są wyższe (odpowiednio: 1659 i 1466 podmiotów). Podobnie jak w całym podregionie tyskim, tak w porównywanych jednostkach w całym badanym okresie odnotowywano roczne wahania liczby nowozarejestrowanych i wykreślonych podmiotów z naprzemienną przewagą jednego z tych ruchów. Ponadto wartość wskaźnika określającego liczbę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym, w 5 z 9 porównywanych jednostek były wyższe niż osiągane w Tychach (Bielsko-Biała: 15-17 os.; Katowice: 14 os.; Sosnowiec: 13-14 os.; oraz Opole: 15-17 os.; Gdynia: 14-16 os.), a w pozostałych powiatach były na podobnym poziomie (Chorzów: 11-13 os.; Dąbrowa Górnicza: 11-12 os.; Gliwice: 11-13 os.; Rybnik: 10-11 os.). Tab. 20: Podregion tyski wskaźniki dynamiki i aktywności gospodarczej (2002-2012) Wybrane wskaźniki 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 987 1007 1038 1022 1028 1030 1028 1003 1036 1027 1054 Powiat m. Tychy Powiat bieruńskolędziński Powiat pszczyński jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności 73 63 67 76 72 72 93 100 87 86 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności 57 32 84 74 74 75 114 62 94 61 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 12 12 12 12 12 12 12 11 12 12 12 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 723 733 758 759 767 762 763 689 729 709 727 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 42 40 47 50 47 57 65 81 70 5 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 32 14 48 40 52 54 138 38 90 41 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 9 9 9 9 9 9 9 8 9 8 8 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 925 940 928 924 921 924 930 945 996 980 995 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 49 45 46 56 55 60 80 99 75 73 111

Powiat mikołowski województwo śląskie jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 32 47 49 57 50 52 62 40 89 53 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 12 12 12 11 11 11 11 11 12 12 12 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 844 852 870 858 856 866 874 864 909 901 927 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 47 47 54 66 67 64 87 98 81 77 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 41 26 68 67 56 55 99 48 87 51 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 11 10 11 10 10 10 10 10 11 11 11 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 883 899 913 910 911 918 923 928 974 958 982 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 62 58 61 68 66 71 85 100 80 83 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 49 41 66 68 61 67 82 55 97 61 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 Tab. 21: Porównywane jednostki administracyjne wskaźniki dynamiki i aktywności gospodarczej (2002-2012) Bielsko-Biała Powiat m. Chorzów Powiat m. Dąbrowa Górnicza Wybrane wskaźniki 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 1397 1382 1355 1333 1324 1330 1336 1367 1427 1411 1443 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 95 88 93 98 93 110 135 134 113 123 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 113 113 112 109 90 101 102 76 127 90 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 17 16 15 15 15 15 15 16 16 16 16 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 843 877 940 942 955 965 977 992 1037 996 1008 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 57 82 64 65 62 70 90 97 80 90 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 26 24 66 58 56 62 77 59 121 79 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 11 11 12 11 12 12 12 12 13 12 12 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 954 950 952 942 923 923 926 956 1017 949 974 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 71 62 72 82 77 79 102 122 83 97 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 78 60 84 102 82 78 75 73 155 77 112

Powiat m. Gliwice Powiat m. Katowice Powiat m. Rybnik Powiat m. Sosnowiec Powiat m. Opole Powiat m. Gdynia osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 11 11 11 11 10 10 10 11 12 11 11 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 995 1002 1048 1050 1060 1087 1103 1138 1238 1240 1274 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 70 64 65 72 77 76 97 115 95 98 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 63 22 65 65 54 63 65 62 97 66 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 10 10 11 11 11 11 11 11 12 12 13 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 1264 1290 1316 1344 1364 1370 1306 1327 1375 1376 1434 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 76 72 77 81 78 86 108 126 105 119 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 61 53 56 70 79 158 86 63 112 70 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 13 14 14 14 14 14 13 13 14 14 14 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 876 905 932 927 922 921 922 888 947 935 950 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 53 52 54 61 60 64 79 104 72 70 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 28 28 59 67 63 60 113 46 84 54 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 11 11 11 11 11 11 11 10 11 11 11 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 1078 1109 1135 1122 1091 1095 1096 1071 1123 1089 1114 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 71 66 66 74 70 75 84 111 84 86 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 45 45 86 110 72 77 114 67 123 68 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 13 13 14 13 13 13 13 13 14 13 13 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 1438 1462 1479 1512 1548 1581 1579 1569 1660 1635 1659 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności - 81 78 79 91 86 94 117 131 105 104 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności - 57 54 51 59 60 100 124 76 124 83 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 15 15 15 15 16 16 16 16 17 17 17 podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności 1162 1217 1204 1237 1256 1283 1318 1390 1422 1414 1466-95 84 101 113 112 119 138 156 136 142 113

jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. - 41 94 70 96 89 88 71 111 142 88 14 14 14 14 14 14 15 16 16 16 16 Ostatnim z obserwowanych wskaźników dotyczących podmiotów gospodarczych funkcjonujących w poszczególnych jednostkach administracyjnych określa wartości nakładów inwestycyjnych i zgromadzonych środków trwałych w przedsiębiorstwach. Ponownie w bazie BDL dostępne są jedynie dane w latach 2008-2011. Z zestawienia uzyskanych danych wynika, że w Tychach w badanym okresie nakłady inwestycyjne z przeliczeniu na 1 mieszkańca podlegały rocznym wahaniom osiągając ostatecznie w 2011 r. wartość 11 457 zł, co stanowiło przyrost o 2,9% w porównaniu do 2008 r. Tymczasem wartość zgromadzonych środków trwałych przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1 mieszkańca stale rosła osiągając w 2011 r. poziom 112 713 zł, co stanowiło przyrost o 33% w porównaniu do 2008 r. Na tle pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu wartości badanych wskaźników osiągane w Tychach były 2-3-krotnie wyższe. W każdym powiecie nakłady inwestycyjne w przeliczeniu na 1 mieszkańca podlegały rocznym wahaniom, osiągając w 2012 r. następujące wartości: p. bieruńsko-lędziński: 4 434zł = spadek w stosunku do 2008 r. o 869 zł = -16,4%; p. pszczyński: 5 732 zł = przyrost w stosunku do 2008 r. o 2 083 zł = 57,1%; p. mikołowski: 5 687 zł = przyrost w stosunku do 2008 r. o 1 736 zł = 43,9%. Jednocześnie w skali całego województwa śląskiego wartości nakładów inwestycyjnych sięgała w 2011 r. zaledwie 3 767 zł, co stanowiło spadek w porównaniu do 2008 r. o 131 zł, a więc -3,4%. Również w przypadku zgromadzonych środków trwałych przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1 mieszkańca, wartości wykazywane przez tyski biznes były 2-3-krotnie wyższe niż w pozostałych powiatach podregionu. W 2011 r. najwyższy poziom tych środków odnotowano w powiecie bieruńsko-lędzińskim (65 632 zł) i mikołowskim (63 796 zł), a najniższy w pszczyńskim (50 412 zł), jednak należy zwrócić uwagę, że były one i tak wyższe niż wartości obliczone dla całego województwa śląskiego (44 527 zł). 114

Tymczasem z przeglądu wartości wskaźników osiąganych w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) wynika, że także na ich tle Tychy są powiatem gdzie w przeliczeniu na 1 mieszańca przedsiębiorcy przeznaczali najwyższe nakłady na inwestycje oraz zgromadzili najwięcej środków trwałych. Wśród porównywanych powiatów stosunkowo najwyższe nakłady na inwestycje w 2011 r. odnotowano w Gliwicach (8 543 zł), Katowicach (7 557 zł) i Dąbrowie Górniczej (7 288 zł), a najniższe w Chorzowie (2 204 zł) i Sosnowcu (2 690 zł). Jednocześnie w przypadku 4 jednostek odnotowano spadek tych nakładów w porównaniu do 2008 r. (Chorzów: -45,3%; Dąbrowa Górnicza: -25,8%; Rybnik: -17,4%; oraz Gdynia: -0,7%), a w pozostałych stosunkowy przyrost (Bielsko-Biała: 15,4%; Gliwice: 30,2%; Katowice: 12,6%; Sosnowiec: 17,4%; oraz Opole: 13,6%). Najwyższa wartość środków trwałych w 2011 r. wśród porównywanych jednostek odnotowana została w Dąbrowie Górniczej (109 231 zł) oraz Katowicach (86 390 zł) i Gliwicach (85 748 zł), a najniższa w Sosnowcu (29 178 zł) i Chorzowie (40 769 zł). Jednak we wszystkich powiatach wystąpił przyrost tych środków w porównaniu od 2008 r. (Bielsko-Biała: 27,1%; Chorzów: 18,8%; Dąbrowa Górnicza: 15,6%; Gliwice: 23,4%; Katowice: 13,1%; Rybnik: 16%; Sosnowiec: 3,1%; oraz Opole: 27,8%; Gdynia: 4,5%). Rys. 22: Podregion tyski nakłady inwestycyjne i środki trwałe w przedsiębiorstwach w przeliczeniu na 1 mieszkańca (zł) (2008-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 115

Rys. 23: Porównywane jednostki administracyjne nakłady inwestycyjne i środki trwałe (zł) w przedsiębiorstwach w przeliczeniu na 1 mieszkańca (2008-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3.3.2. RYNEK PRACY Analiza dynamiki sytuacji na rynku pracy zrealizowane została w oparciu o badanie liczebności pracujących i bezrobotnych w różnych przekrojach. Dodatkowy element tej analizy stanowi wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i jego relacja do średniej krajowej. 3.3.2.1. Pracujący W powiecie tyskim pod koniec 2011 r. zatrudnionych było 47 031 osób, co stanowiło jednocześnie 36,1% ogółu pracujących w podregionie oraz 2,8% w woj. śląskim. 116

Od początku badanego okresu (2003 r.) w Tychach utrzymywał się stały trend wzrostu liczby zatrudnionych, który jednak uległ załamaniu w 2011 r., kiedy odnotowano pierwszy spadek liczby pracujących. Nie zmienia to jednak faktu, że w ogólnym ujęciu na przełomie całego okresu odnotowano wzrost liczby pracujących na poziomie 28,6%. Zgodnie z klasyfikacją PKD 2004, w 2008 r. zatrudnieni w Tychach pracowali głównie w sektorze przemysłowym (56,2%) oraz usługowym (42,9%), a tylko sporadycznie w rolniczym (0,9%). Natomiast zgodnie z klasyfikacją PKD 2007, w 2011 r. zatrudnienie występowało głównie w: przemyśle i budownictwie (53,2%), tzw. pozostałych usługach (22,3%) oraz handlu; naprawie pojazdów samochodowych; transporcie i gospodarce magazynowej; zakwaterowaniu i gastronomi; informacji i komunikacji (17,8%). Ponadto wśród zatrudnionych dominowali mężczyźni (55,5%) nad kobietami (44,5%). W skali województwa w 2008 r. zgodnie z klasyfikacją PKD 2004 dominowało zatrudnienie w sektorze usługowym (57,4%) nad przemysłowym (38,3%) i rolniczym (4,3%). Natomiast w 2011 r. zgodnie z klasyfikacją PKD 2007 w wojewódzkiej struktura zatrudnienia odpowiadała tyskiej. Ponadto wśród pracujących przeważali mężczyźni (55,4%) nad kobietami (44,6%). Na tle pozostałych powiatów wchodzących w skład podregionu Tychy zajmowały czołowe miejsce pod względem liczby zatrudnionych oraz ich procentowego udziału w ogólnej liczbie pracujących w podregionie. Na drugi miejscu uplasował się p. pszczyński (33 235 zatrudnionych = 25,5% w skali podregionu i 2% w województwie), na trzecim p. mikołowski (28 447 zatrudnionych = 21,8% w skali podregionu i 1,7% w województwie), i na ostatnim p. bieruńsko-lędziński (21 507 zatrudnionych = 16,5% w skali podregionu i 1,3% w województwie). Jednocześnie w całym badanym okresie w powiatach tych występowały roczne wahania w liczbie zatrudnionych, jednak ostatecznie, podobnie jak w Tychach, w 2011 r. odnotowano wzrost tej liczby w stosunku do 2003 r. (p. bieruńsko-lędziński: 14,7%; p. pszczyński: 10,4%; p. mikołowski: 21,7%). Zgodnie z klasyfikacją PKD 2004, również w pozostałych powiatach podregionu tyskiego, w 2008 r. zatrudnieni pracowali głównie w sektorze przemysłowym (p. bieruńskolędziński: 73,4%; p. pszczyński: 52,1%; p. mikołowski: 55%) oraz usługowym (p. bieruńsko-lędziński: 23,5%; p. pszczyński: 35,1%; p. mikołowski: 41,5%), i najrzadziej w rolniczym (p. bieruńsko-lędziński: 3,1%; p. pszczyński: 12,8%; p. mikołowski: 3,5%). Ponadto podobnie jak w Tychach, zgodnie z klasyfikacją PKD 2007, w 2011 r. zatrudnienie w pozostałych powiatach podregionu występowało głównie w: przemyśle i budownictwie (p. bieruńsko-lędziński: 71,6%; p. pszczyński: 52,6%; p. mikołowski: 55,7%), tzw. pozostałych usługach (p. bieruńsko-lędziński: 14,7%; p. pszczyński: 19,7%; p. mikołowski: 18,8%), oraz handlu; naprawie pojazdów samochodowych; transporcie i gospodarce magazynowej; zakwaterowaniu i gastronomi; informacji i komunikacji (p. bieruńsko-lędziński: 8,7%; p. pszczyński: 10,8%; p. mikołowski: 17,9%). Również w tych jednostkach wśród zatrudnionych dominowali mężczyźni (p. bieruńsko-lędziński: 72,7%; p. pszczyński: 61,3%; p. mikołowski: 58,9%), nad kobietami. 117

Odnosząc powyższe dane do sytuacji obserwowanej w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) zaobserwować można pewne podobieństwa w występujących trendach. Pod względem udziału w ogólnej liczbie zatrudnionych w województwie, Tychy plasowały się na piątym miejscu wśród jednostek z województwa śląskiego, za: Katowicami (9,9%); Gliwicami 94,6%); Bielsko-Białą (4,2%) i Sosnowcem (3%), a przed: Rybnikiem (2,5%) i Dąbrową Górniczą (2,4%). Bardzo wysoki udział w zatrudnieniu w skali województwa mają również Opole (25,8%) i Gdynia (14,1%). Podobnie jak w tyskim podregionie w całym badanym okresie w porównywanych powiatach występowały roczne wahania w liczbie zatrudnionych, ale w niemal wszystkich, w 2011 r. odnotowano wzrost tej liczby w stosunku do 2003 r. ale z różną dynamiką (Bielsko-Biała: 21,2%; Chorzów: 4,9%; Gliwice: 29,7%; Katowice: 12%; Rybnik: 6,7%; Sosnowiec: 1,2%; oraz Opole: 12,8% i Gdynia: 1,5%). Wyjątek stanowiła tutaj Dąbrowa Górnicza, gdzie w wyniku porównania stanu z 2002 i 2011 r. odnotowano spadek liczby zatrudnionych o 0,9%. Inaczej jednak niż w Tychach i całym podregionie tyskim, kształtował się rozkład zatrudnionych zgodnie z klasyfikacją PKD 2004. W 8 z 9 porównywanych jednostek w 2008 r. zatrudnieni pracowali głównie w sektorze usługowym (Bielsko-Biała: 55,1%; Chorzów: 67,4%; Gliwice: 55,8%; Katowice: 71,4%; Rybnik: 52,9%; Sosnowiec: 62,4%; oraz Opole: 74,7% i Gdynia: 68,7%), a nie przemysłowym (Bielsko-Biała: 44,1%; Chorzów: 36,2%; Gliwice: 43,4%; Katowice: 28,3%; Rybnik: 46%; Sosnowiec: 37,1%; oraz Opole: 24,1% i Gdynia: 30,3%). Ponownie wyjątek stanowiła Dąbrowa Górnicza, gdzie dominowało zatrudnienie w sektorze przemysłowym (53%) nad usługowym (46,2%). Ale podobnie jak w Tychach i podregionie najmniej miejsc pracy we wszystkich porównywanych jednostkach, zlokalizowanych było w sektorze rolniczym (Bielsko-Biała: 0,8%; Chorzów: 0,4%; Dąbrowa Górnicza: 0,8%; Gliwice: 0,8%; Katowice: 0,3%; Rybnik: 1,1%; Sosnowiec: 0,5%; oraz Opole: 1,2% i Gdynia: 1%). Natomiast zgodnie z klasyfikacją PKD 2007, w 2011 r. podobnie jak w Tychach i podregionie, zatrudnienie w porównywanych powiatach występowało głównie w trzech sekcjach, jednak w różnych układach względem siebie w ramach poszczególnych jednostek. Były to: przemysł i budownictwo (Bielsko-Biała: 43,4%; Chorzów: 29,9%; Dąbrowa Górnicza: 55,4%; Gliwice: 40,6%; Katowice: 24,6%; Rybnik: 45,4%; Sosnowiec: 34,1%; oraz Opole: 24,1% i Gdynia: 22,5%), tzw. pozostałe usługi (Bielsko-Biała: 30,1%; Chorzów: 41,7%; Dąbrowa Górnicza: 23,7%; Gliwice: 33,5%; Katowice: 40%; Rybnik: 27,3%; Sosnowiec: 38,2%; oraz Opole: 45% i Gdynia: 32,3%), oraz handel; naprawy pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja (Bielsko-Biała: 22,8%; Chorzów: 23,9%; Dąbrowa Górnicza: 16,8%; Gliwice: 22,2%; Katowice: 25,1%; Rybnik: 22,7%; Sosnowiec: 22,6%; oraz Opole: 25,5% i Gdynia: 35,7%). Również w tych jednostkach wśród zatrudnionych dominowali mężczyźni (Bielsko-Biała: 51,3%; Chorzów: 0,4%; Dąbrowa Górnicza: 0,8%; Gliwice: 0,8%; Katowice: 0,3%; Rybnik: 1,1%; Sosnowiec: 0,5%; oraz Opole: 1,2% i Gdynia: 1%) nad kobietami. 118

Rys. 24: Podregion tyski pracujący ogółem (2003-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys.25: Podregion tyski procentowy udział zatrudnienia w powiatach w skali podregionu tyskiego i województwa śląskiego (2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 119

wg PKD 2007 wg PKD 2004 wg PKD 2007 wg PKD 2004 Tab. 22: Podregion tyski zatrudnieni wg klasyfikacji PKD 2004 i 2007 (2002-2011) powiat m. Tychy 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 36560 37206 38066 40132 44200 48122 49307 49604 47031 sektor rolniczy - 500 468 478 430 428 423 - - - sektor przemysłowy - 18492 18829 18551 20941 24479 27033 - - - sektor usługowy - 17568 17909 19037 18761 19293 20666 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 478 430 428 423 412 257 534 przemysł i budownictwo - - - 18706 21147 24712 26982 26285 26183 25034 handel; naprawa pojazdów - samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - 7311 7564 7473 8342 8608 8846 8357 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; - obsługa rynku nieruchomości - - 1472 1456 1513 1980 1950 2078 2603 pozostałe usługi - - - 10099 9535 10074 10395 12052 12240 10503 mężczyźni - 20197 20735 21527 22514 25084 27539 28305 28455 26080 kobiety - 16363 16471 16539 17618 19116 20583 21002 21149 20951 p. bieruńsko-lędziński 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 18758 18179 19234 19446 19365 20434 20350 20451 21507 sektor rolniczy - 641 642 638 634 642 635 - - - sektor przemysłowy - 13912 13243 14177 14514 14317 14996 - - - sektor usługowy - 4205 4294 4419 4298 4406 4803 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 634 630 638 631 600 962 955 przemysł i budownictwo - - - 14266 14659 14491 15176 15267 14752 15400 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 1419 1309 1368 1568 1538 1722 1868 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 202 146 100 165 124 134 112 pozostałe usługi - - - 2713 2702 2768 2894 2821 2881 3172 mężczyźni - 13710 13078 14004 13859 13857 14746 14897 14784 15632 kobiety - 5048 5101 5230 5587 5508 5688 5453 5667 5875 120

w g P K D 2 0 0 4 wg PKD 2007 wg PKD 2004 wg PKD 2007 wg PKD 2004 p. pszczyński 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 30091 29531 28861 29019 29486 31176 31336 33346 33235 sektor rolniczy - 4103 4141 4135 4024 4031 3976 - - - sektor przemysłowy - 16642 15904 15331 15163 15365 16244 - - - sektor usługowy - 9346 9486 9395 9832 10090 10956 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 4135 4024 4031 3976 3880 5121 5100 przemysł i budownictwo - - - 15445 15273 15482 16320 16268 16823 17466 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 2998 3276 3248 3595 3728 3772 3574 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 451 453 501 647 577 583 559 pozostałe usługi - - - 5832 5993 6224 6638 6883 7047 6536 mężczyźni - 18661 18281 17769 17719 17947 18816 18915 19989 20366 kobiety - 11430 11250 11092 11300 11539 12360 12421 13357 12869 p. mikołowski 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 23370 23978 24302 24925 24943 27449 27682 28486 28447 sektor rolniczy - 1009 1036 985 964 955 955 - - - sektor przemysłowy - 13047 13957 13866 14129 13880 15106 - - - sektor usługowy - 9314 8985 9451 9832 10108 11388 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 985 964 955 955 903 1369 1354 przemysł i budownictwo - - - 14094 14353 14129 15385 15489 15712 15845 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 3704 3916 4105 5150 5163 5183 5096 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 564 693 716 799 776 772 795 pozostałe usługi - - - 4955 4999 5038 5160 5351 5450 5357 mężczyźni - 14221 14654 14613 14624 14337 15952 16051 16708 16768 kobiety - 9149 9324 9689 10301 10606 11497 11631 11778 11679 województwo śląskie 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący ogółem 1536648 1496051 1491783 1504944 1543315 1603146 1632980 1592668 1637275 1648115 sektor rolniczy 73143 71513 71369 70982 70656 71006 70813 - - - 121

wg PKD 2007 Pracujący według płci sektor przemysłowy 595512 572313 565094 567543 586692 610415 625312 - - - sektor usługowy 867993 852225 855320 866419 885967 921725 936855 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - - - - - 69032 102514 102537 przemysł i budownictwo - - - - - - - 603598 600781 608505 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; - - - - - - - 418523 421148 421857 zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku - - - - - - - 62272 62982 63347 nieruchomości pozostałe usługi - - - - - - - 439243 449850 451869 mężczyźni 847455 828659 827598 833710 855983 895096 915280 885252 908713 913108 kobiety 689193 667392 664185 671234 687332 708050 717700 707416 728562 735007 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys. 26: Porównywane jednostki administracyjne pracujący ogółem (2003-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 122

wg PKD 2007 wg PKD 2004 Rys.27: Porównywane jednostki administracyjne - procentowy udział zatrudnienia w powiatach w skali województwa (2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 23: Porównywane jednostki administracyjne zatrudnieni wg klasyfikacji PKD 2004 i 2007 (2002-2011) Bielsko-Biała 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 57420 58182 59984 62068 65830 68491 66991 69768 69590 sektor rolniczy - 490 511 493 500 502 523 - - - sektor przemysłowy - 23213 23557 24684 26537 29210 30188 - - - sektor usługowy - 33717 34114 34807 35031 36118 37780 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 493 500 502 523 595 885 698 przemysł i budownictwo - - - 24703 26585 29282 29995 27881 29364 30209 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 12713 12780 13360 15569 15874 16160 15862 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku - - - 2448 2489 2296 2327 2216 2277 1893 nieruchomości pozostałe usługi - - - 19627 19714 20390 20077 20425 21082 20928 mężczyźni - 28837 29548 31065 31943 33904 35270 34186 35563 35671 kobiety - 28583 28634 28919 30125 31926 33221 32805 34205 33919 123

wg PKD 2007 wg PKD 2004 wg PKD 2007 wg PKD 2004 Chorzów 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 25134 24992 25404 25555 25801 27324 26245 27265 26360 sektor rolniczy - 102 107 92 97 92 97 - - - sektor przemysłowy - 9354 9078 8637 8896 8444 9506 - - - sektor usługowy - 15678 15807 16675 16562 17265 17721 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 92 97 92 97 0 177 181 przemysł i budownictwo - - - 8715 9175 8758 9841 8917 8657 7875 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 5702 5559 5948 6190 5576 6040 6301 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 788 794 857 933 0 1019 1009 pozostałe usługi - - - 10107 9930 10146 10263 10641 11372 10994 mężczyźni - 13377 13349 13001 13286 13048 14284 13499 14341 13412 kobiety - 11757 11643 12403 12269 12753 13040 12746 12924 12948 Dąbrowa Górnicza 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 39816 38878 38924 39959 41503 40778 37443 38522 39430 sektor rolniczy - 302 317 295 309 310 320 - - - sektor przemysłowy - 21622 20779 21012 22173 22593 21600 - - - sektor usługowy - 17892 17782 17617 17477 18600 18858 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 295 309 310 320 326 474 480 przemysł i budownictwo - - - 21327 22578 22956 21941 19790 20319 21854 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja - - - 7739 6999 7411 8125 7196 6989 6635 działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 869 857 893 1036 1027 1067 1118 pozostałe usługi - - - 8694 9216 9933 9356 9104 9673 9343 mężczyźni - 24816 24673 24465 24734 26355 24958 22489 23607 24230 kobiety - 15000 14205 14459 15225 15148 15820 14954 14915 15200 124

wg PKD 2007 wg PKD 2004 wg PKD 2007 wg PKD 2004 Gliwice 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 58187 60154 63339 67415 70756 72208 69709 72302 75493 sektor rolniczy - 541 600 604 602 620 606 - - - sektor przemysłowy - 23848 24644 27747 28594 30041 31333 - - - sektor usługowy - 33798 34910 34988 38219 40095 40269 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 604 602 620 606 321 673 674 przemysł i budownictwo - - - 27859 28689 30084 31373 28564 28481 30681 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 12215 13551 14857 15762 14991 15870 16738 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 2406 2288 2404 2443 2318 2203 2141 pozostałe usługi - - - 20255 22285 22791 22024 23515 25075 25259 mężczyźni - 33579 35396 38422 40355 41832 42776 40448 41815 43878 kobiety - 24608 24758 24917 27060 28924 29432 29261 30487 31615 Katowice 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 146220 146706 146076 151281 158274 160725 157321 161086 163730 sektor rolniczy - 453 489 490 471 447 482 - - - sektor przemysłowy - 44420 42310 41539 42240 44104 45521 - - - sektor usługowy - 101347 103907 104047 108570 113723 114722 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 490 471 447 482 289 584 581 przemysł i budownictwo - - - 41137 41865 43889 44945 41930 39541 40339 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 40399 42424 44095 43250 41300 40228 41029 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 9560 10556 10878 11063 13479 13549 16233 pozostałe usługi - - - 54490 55965 58965 60985 60323 67184 65548 mężczyźni - 78809 78953 78221 81543 84973 85955 83159 83865 84322 kobiety - 67411 67753 67855 69738 73301 74770 74162 77221 79408 125

wg PKD 2007 wg PKD 2004 wg PKD 2007 wg PKD 2004 Rybnik 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący ogółem - 38079 36807 38252 39376 39958 41086 40731 43099 40616 sektor rolniczy - 425 425 491 458 461 464 - - - sektor przemysłowy - 17685 15999 17012 17808 17351 18895 - - - sektor usługowy - 19969 20383 20749 21110 22146 21727 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 491 458 461 464 310 666 666 przemysł i budownictwo - - - 17410 18215 17755 19298 18621 18824 18447 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja - - - 8548 8988 9687 9556 9571 9489 9237 działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 1485 1528 1402 1437 1639 3024 1180 Pracujący według płci pozostałe usługi - - - 10318 10187 10653 10331 10590 11096 11086 mężczyźni - 22112 21236 22066 22841 23034 23819 23523 24488 23622 kobiety - 15967 15571 16186 16535 16924 17267 17208 18611 16994 Sosnowiec 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 48606 46973 48208 48375 51721 52209 50713 50755 49205 sektor rolniczy - 355 299 271 256 262 264 - - - sektor przemysłowy - 19247 18073 18444 18282 19209 19374 - - - sektor usługowy - 29004 28601 29493 29837 32250 32571 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 271 256 262 264 97 402 397 przemysł i budownictwo - - - 18549 18445 19341 19497 18058 17927 16755 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 9838 10010 11152 11463 10996 10946 11109 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości - - - 2613 2449 2500 2357 2368 2067 2152 pozostałe usługi - - - 16937 17215 18466 18628 19194 19413 18792 mężczyźni - 24301 22699 23471 23994 25513 25684 24742 24543 23811 kobiety - 24305 24274 24737 24381 26208 26525 25971 26212 25394 126

wg PKD 2007 wg PKD 2004 wg PKD 2007 wg PKD 2004 Opole 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący według płci Pracujący ogółem - 46336 47708 48106 48749 50047 52102 52588 52759 52254 sektor rolniczy - 679 693 678 666 670 638 - - - sektor przemysłowy - 11883 12525 12390 11809 12561 12534 - - - sektor usługowy - 33774 34490 35038 36274 36816 38930 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 678 666 670 638 588 591 556 przemysł i budownictwo - - - 12431 11861 12634 12597 12508 12059 12606 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 12705 12983 12962 14219 14234 14271 13342 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku - - - 2373 2401 2289 2474 2163 2282 2231 nieruchomości pozostałe usługi - - - 19919 20838 21492 22174 23095 23556 23519 mężczyźni - 23628 24516 24616 24954 25753 26582 26801 26185 26366 kobiety - 22708 23192 23490 23795 24294 25520 25787 26574 25888 Gdynia 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Pracujący ogółem - 68511 70126 70806 69561 70641 73294 69991 69193 69571 sektor rolniczy - 1048 1012 1031 924 764 689 - - - sektor przemysłowy - 22514 22117 21972 21102 20668 22224 - - - sektor usługowy - 44949 46997 47803 47535 49209 50381 - - - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - - - 1031 924 764 689 798 769 736 przemysł i budownictwo - - - 22060 21144 20697 22269 17505 15413 15622 handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i - - - 23836 23223 24241 24095 25183 25112 24833 gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku - - - 4735 5413 5524 5836 5102 5581 5931 nieruchomości pozostałe usługi - - - 19144 18857 19415 20405 21403 22318 22449 mężczyźni - 37436 38507 39148 38314 38462 39755 35913 34943 34977 kobiety - 31075 31619 31658 31247 32179 33539 34078 34250 34594 Pracujący według płci Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 127

Dla prowadzonych analiz odnoszących się do sytuacji gospodarczej w badanych jednostkach administracyjnych istotna jest również analiza osiąganego poziomu wynagrodzenia za oferowaną pracę. W tym celu poniżej dokonano agregacji danych dotyczących przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto oraz jego relacji do średniej krajowej w poszczególnych latach. Pod koniec 2011 r. w Tychach przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło 3 443,06 zł, co w relacji do średniej krajowej stanowiło 95%. Jednocześnie było ono niższe od przeciętnego wynagrodzenia brutto dla całego województwa śląskiego o 351,56 zł (9,3%). Chociaż nominalnie wynagrodzenie to w 2011 r. było wyższe od osiąganego w 2002 r. o 550 zł (19%) to jednak należy podkreślić, że w 2002 r. stanowiło ono aż 129,2% średniej krajowej a w kolejnych dwóch latach nastąpił istotny spadek jego wysokości oraz relacji do średniej krajowej. Mimo że od 2005 r. obserwowany był stopniowy wzrost przeciętnego wynagrodzenia to jednak do 2011 r. nie udało się osiągnąć 100% średniej krajowej, nie mówiąc nawet o relacji z 2002 r. Co ważne opisana wyżej sytuacja była wyjątkowa w skali podregionu jak również w odniesieniu do porównywanych jednostek administracyjnych. W pozostałych powiatach wchodzących w skład tyskiego podregionu nominalne wartości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto w 2011 r. były niższe niż notowane w Tychach (p. bieruńsko-lędziński: 3 266 zł; p. pszczyński: 2 892,32 zł; p. mikołowski: 3 111,51 zł), a co za tym idzie również relacja tych wynagrodzeń do średniej krajowej była mniej korzystna (p. bieruńsko-lędziński: 90,1%; p. pszczyński: 79,8%; p. mikołowski: 85,8%). Podobna sytuacja miała miejsce w odniesieniu do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto obliczanego dla całego woj. śląskiego (p. bieruńsko-lędziński: 86,1%; p. pszczyński: 76,2%; p. mikołowski: 82%). Jednak godny szczególnej uwagi jest fakt, że w powiatach tych odnotowano wyższy niż w Tychach nominalny i procentowy wzrost przeciętnego wynagrodzenia brutto w okresie od 2002 do 2011 r., który był następujący: p. bieruńsko-lędziński: 1 356,8 zł (71,1%); p. pszczyński: 1 044,15 zł (56,5%); p. mikołowski: 952,67 zł (44,1%). Odnosząc powyższe dane do sytuacji obserwowanej w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) stwierdzić można, że choć nominalne wartości przeciętnych wynagrodzeń brutto w 2011 r. były niższe w niektórych powiatach od notowanej w Tychach, a co za tym idzie również w odniesieniu do wynagrodzeń w skali całego województwa i średniej krajowej, to jednak dynamika ich wzrostu w całym badanym okresie była znacząco wyższa. Niższe niż w Tychach przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w 2011 r. notowano tylko w: Chorzowie (3 237,48 zł); Rybniku (3 353,40 zł); i Sosnowcu (3 236,16 zł), co przyczyniało się do mniej korzystnej ich relacji do średniej krajowej (Chorzów: 89,3%; Rybnik: 92,5%; Sosnowiec: 89,3%) oraz przeciętnych wynagrodzeń na poziomie województwa (Chorzów: 85,3%; Rybnik: 88,4%; Sosnowiec: 85,3%). Natomiast wyższe niż w Tychach wartości tych wynagrodzeń występowały w pozostałych 128

porównywanych jednostkach (Bielsko-Biała: 3 498,80 zł; Dąbrowa Górnicza: 4 060,01 zł; Gliwice: 4 020,23 zł; Katowice: 5 013,92 zł; oraz Opole: 3 714,16 zł; Gdynia: 3 938,74 zł), gdzie notowano również korzystniejszą relację do średniej krajowej (Bielsko-Biała: 96,5%; Dąbrowa Górnicza: 112%; Gliwice: 110,9%; Katowice: 138,3%; oraz Opole: 102,5%; Gdynia: 108,6%), jak i przeciętnych wynagrodzeń na poziomie województwa (Bielsko-Biała: 92,2%; Dąbrowa Górnicza: 107%; Gliwice: 105,9%; Katowice: 132,1%; oraz Opole: 114,3%; Gdynia: 110,4%). Wspomniana wyższa dynamika wzrostu nominalnych wartości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto w porównywanych jednostkach jedynie w przypadku Rybnika była porównywalna do sytuacji w Tychach (wzrost o 538,87 zł = 19,1%), natomiast w pozostałych powiatach była ona znacząco intensywniejsza (Bielsko-Biała: 1 375,16 zł = 64,8%; Chorzów: 1 340,26 zł = 70,6%; Dąbrowa Górnicza: 1 711,82 zł = 72,9%; Gliwice: 1 408,87 zł = 54%; Katowice: 2 306,56 zł = 85,2%; Sosnowiec: 1 228,24 zł = 61,2%; oraz Opole: 1 437,94 zł = 63,2%; Gdynia: 1 515,33 zł = 62,3%). Rys. 28: Podregion tyski przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (2002-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 129

Tab. 24: Podregion tyski przeciętne wynagrodzenie brutto i jego relacja do średniej krajowej (2002-2011) Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Tychy Powiat bieruńskolędziński Powiat pszczyński Powiat mikołowski Województwo śląskie Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 2893,06 2288,19 2264,05 2313,10 2500,39 2766,57 3073,55 3127,98 3292,32 3443,06 129,2 98,9 94,0 92,3 94,8 96,5 97,3 94,3 95,8 95,0 1909,20 1969,95 2063,82 2120,79 2196,05 2427,10 2687,30 2865,18 3067,58 3266,00 85,2 85,1 85,6 84,6 83,3 84,7 85,1 86,4 89,3 90,1 1848,17 1887,53 1963,69 2028,84 2183,36 2389,21 2657,86 2719,86 2817,82 2892,32 82,5 81,5 81,5 80,9 82,8 83,4 84,1 82,0 82,0 79,8 2158,84 2258,65 2344,44 2373,42 2447,17 2656,88 2656,42 2724,55 2896,18 3111,51 96,4 97,6 97,3 94,7 92,8 92,7 84,1 82,2 84,3 85,8 2298,44 2380,23 2488,62 2587,07 2729,63 2933,32 3239,09 3405,18 3528,19 3794,62 102,6 102,8 103,3 103,2 103,5 102,3 102,6 102,7 102,7 104,7 130

Rys. 29: Porównywane jednostki administracyjne przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (2002-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 25: Porównywane jednostki administracyjne przeciętne wynagrodzenie brutto i jego relacja do średniej krajowej (2002-2011) Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2123,64 2219,92 2292,50 2360,26 2512,00 2781,24 3109,88 3263,60 3379,20 3498,80 Bielsko- Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Biała 94,8 95,9 95,1 94,1 95,3 97,0 98,5 98,4 98,4 96,5 relacji do średniej krajowej (Polska=100) Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 1897,22 2004,63 2062,53 2124,55 2232,30 2493,66 2837,42 2902,80 3042,37 3237,48 Chorzów Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 84,7 86,6 85,6 84,7 84,7 87,0 89,8 87,6 88,6 89,3 Dąbrowa Górnicza Gliwice Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2348,19 2384,65 2519,76 2641,41 2826,02 3088,83 3386,12 3649,12 3792,57 4060,01 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 104,9 103,0 104,6 105,4 107,2 107,8 107,2 110,1 110,4 112,0 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2611,36 2436,82 2579,36 2739,11 2879,53 3146,53 3495,73 3654,92 3787,48 4020,23 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 116,6 105,3 107,0 109,3 109,2 109,8 110,7 110,2 110,3 110,9 Katowice Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2707,36 3033,42 3272,16 3395,63 3523,92 3727,38 4150,44 4494,03 4563,66 5013,92 131

Rybnik Sosnowiec Opole Gdynia Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 120,9 131,1 135,8 135,4 133,6 130,1 131,4 135,6 132,9 138,3 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2814,53 2479,42 2244,12 2338,10 2447,61 2648,18 2967,36 3111,71 3226,18 3353,40 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 125,7 107,1 93,1 93,3 92,8 92,4 93,9 93,9 93,9 92,5 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2007,92 2086,10 2133,39 2196,13 2333,91 2524,96 2880,92 2988,73 3112,78 3236,16 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 89,7 90,1 88,5 87,6 88,5 88,1 91,2 90,1 90,6 89,3 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2276,22 2326,35 2411,36 2471,69 2595,37 2876,99 3193,94 3352,46 3541,80 3714,16 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 101,6 100,5 100,1 98,6 98,4 100,4 101,1 101,1 103,1 102,5 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 2423,41 2418,93 2658,04 2741,05 2914,02 3198,33 3493,85 3583,90 3662,62 3938,74 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 108,2 104,5 110,3 109,3 110,5 111,6 110,6 108,1 106,6 108,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3.3.2.2. Bezrobotni Pod koniec roku 2012 w powiecie tyskim zarejestrowanych było 4 307 osób bezrobotnych, co stanowiło jednocześnie 2% ogółu bezrobotnych w rejestrach województwa śląskiego. Co ważne na przełomie badanych lat tyskie bezrobocie spadło o 49,4% (w stosunku do 2002 r.). Stopa bezrobocia zarejestrowanego utrzymywała się w 2012 r. na poziomie 6,9% i była niższa od notowanej w 2002 r. o 6,2 punktu procentowego. Tyskie bezrobocie miało charakter sfeminizowany, tzn. że wśród bezrobotnych dominowały kobiety (57,4%), oraz stosunkowo młody, ponieważ 44,7% bezrobotnych w 2012 r. to osoby w wieku do 34 lat. Ponadto udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym osiągną w 2012 r. wartość 5,0. Porównując tą sytuację z pozostałymi powiatami podregionu tyskiego w 2012 r. uwidacznia się nominalna przewaga bezrobotnych w Tychach, a co za tym idzie również w układzie całego województwa tyscy bezrobotni stanowili większą część zarejestrowanych (p. bieruńsko-lędziński: 1 580 os. = 0,8% w skali województwa; p. pszczyński: 3 339 os. = 1,6%; p. mikołowski: 3 196 os. = 1,5%). W każdym z powiatów odnotowywano stopniowy spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych w całym badanym okresie, który sięgał podobnie jak w Tychach około 40% w porównaniu do stanu z 2002 r. Stopa bezrobocia rejestrowanego w 2012 r. była najwyższa w powiecie mikołowskim (8,1%), następnie pszczyńskim (7,4%) i bieruńsko-lędzińskim (5,9%), a w każdym z nich podobnie jak w Tychach odnotowano istotny jej spadek w całym badanym okresie. 132

Ponadto podobnie jak w Tychach, również w pozostałych jednostkach podregionu bezrobocie miało charakter sfeminizowany (p. bieruńsko-lędziński: 60,4%; p. pszczyński: 60,8%; p. mikołowski: 55,4%) i dotyczyło głównie osób młodych (bezrobotni w wieku do 35 lat - p. bieruńsko-lędziński: 55%; p. pszczyński: 55,2%; p. mikołowski: 49,6%). Jednocześnie tylko w powiecie mikołowskim udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w 2012 r. osiągał wartość wyższą niż w Tychach (5,2), a w pozostałych powiatach była ona niższa (p. bieruńsko-lędziński: 4,1; p. pszczyński: 4,7). Odnosząc powyższe dane do sytuacji obserwowanej w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) należy podkreślić, że w każdym z nich w 2012 r. zarejestrowanych było więcej osób bezrobotnych niż w Tychach, a więc również ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych w skali województwa był większy (Bielsko-Biała: 3,2%; Chorzów: 2,3%; Dąbrowa Górnicza: 3,5%; Gliwice: 3,5%; Katowice: 5,3%; Rybnik: 2,2%; Sosnowiec: 5,6%). Ponadto można zauważyć podobne do tyskich trendy w dynamice bezrobocia. W każdym powiecie na przełomie badanego okresu odnotowywano istotny stopniowy spadek liczby zarejestrowanych osób pozostających bez zatrudnienia (Bielsko-Biała: -30,9%; Chorzów: -55,9%; Dąbrowa Górnicza: -41,7%; Gliwice: -45,2%; Katowice: -36,2%; Rybnik: -45,9%; Sosnowiec: -47,6%; oraz Opole: -47,6%; Gdynia: -29,4%), a co za tym idzie również stopy bezrobocia. Jednocześnie wszędzie bezrobocie miało charakter sfeminizowany (Bielsko-Biała: 53,6%; Chorzów: 55,1%; Dąbrowa Górnicza: 52,3%; Gliwice: 53%; Katowice: 52,2%; Rybnik: 66,1%; Sosnowiec: 53,9%; oraz Opole: 50,2%; i Gdynia: 50,2%) i dotyczyło głównie osób młodych (do 35 lat - Bielsko-Biała: 40,3%; Chorzów: 43,8%; Dąbrowa Górnicza: 42,5%; Gliwice: 44,1%; Katowice: 45,4%; Rybnik: 52,3%; Sosnowiec: 43,8%; oraz Opole: 42,2%; i Gdynia: 40,2%). Jednocześnie tylko w Gdyni udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w 2012 r. osiągał wartość niższą niż w Tychach (4,2), a w pozostałych powiatach była ona wyższa (Bielsko-Biała: 6,0; Chorzów: 6,9; Dąbrowa Górnicza: 8,7; Gliwice: 6,1; Katowice: 5,5; Rybnik: 5,0; Sosnowiec: 8,3; oraz Opole: 6,3). 133

Rys. 30: Podregion tyski stopa bezrobocia zarejestrowanego (2004-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 26: Podregion tyski wybrane wskaźniki bezrobocia (2002-2012) Tychy 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 8506 7808 7183 6635 4967 3091 2214 3222 3741 3558 4307 mężczyźni 3764 3232 3025 2605 1821 1137 871 1461 1680 1542 1836 kobiety 4742 4576 4158 4030 3146 1954 1343 1761 2061 2016 2471 24 lata i mniej 2713 2165 1816 1350 773 412 355 591 716 558 603 25-34 1934 1921 1873 1810 1294 840 697 980 1116 1078 1321 35-44 1759 1512 1268 1113 806 470 310 503 575 614 812 45-54 1910 1967 1946 1971 1685 1015 585 773 830 760 828 55 i więcej 190 243 280 391 409 354 267 375 504 548 743 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 13,1 12,0 8,8 5,2 3,6 5,1 5,8 5,8 6,9 Udział ogółem - 8,6 7,9 7,3 5,5 3,4 2,5 3,6 4,2 4,1 5,0 bezrobotnych zarejestrowanych kobiety - 10,4 9,4 9,1 7,1 4,4 3,1 4,1 4,8 4,8 6,0 w liczbie ludności w wieku mężczyźni - 7,0 6,5 5,6 3,9 2,5 1,9 3,2 3,7 3,4 4,1 134

produkcyjnym Oferty pracy ogółem 28 80 51 226 452 1293 184 251 243 420 128 dla niepełnosprawnych 8 1 0 28 20 6 1 20 15 17 0 Powiat bieruńsko-lędziński 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem 2965 2811 2725 2495 1961 1346 754 1140 1283 1306 1580 mężczyźni 1308 1171 1130 995 720 473 327 481 537 515 625 kobiety 1657 1640 1595 1500 1241 873 427 659 746 791 955 24 lata i mniej 1140 1018 973 755 457 257 168 306 339 289 381 25-34 718 669 664 637 514 364 201 303 392 432 488 35-44 623 595 538 493 378 234 111 183 187 216 288 45-54 432 465 473 508 502 366 191 257 254 241 261 55 i więcej 52 64 77 102 110 125 83 91 111 128 162 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 11,2 9,9 7,9 5,5 3,0 4,6 5,1 4,9 5,9 ogółem - 8,0 7,6 6,9 5,4 3,6 2,0 3,0 3,3 3,4 4,1 kobiety - 9,7 9,3 8,6 7,0 4,9 2,4 3,6 4,1 4,3 5,2 Oferty pracy mężczyźni - 6,4 6,1 5,3 3,8 2,5 1,7 2,5 2,7 2,5 3,1 ogółem 29 23 17 32 59 172 51 74 24 18 8 dla niepełnosprawnych 0 0 1 3 0 0 0 7 2 0 1 Powiat pszczyński 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 5783 5774 5348 5063 3761 2762 1564 2492 2699 2997 3339 mężczyźni 2620 2466 2150 1963 1183 734 433 936 1139 1119 1308 kobiety 3163 3308 3198 3100 2578 2028 1131 1556 1560 1878 2031 24 lata i mniej 2343 2242 1909 1727 1099 878 453 801 741 835 885 25-34 1241 1260 1215 1210 920 614 381 658 776 866 959 35-44 1238 1196 1041 934 692 446 257 386 417 496 556 45-54 848 949 1034 1005 856 623 354 488 525 530 602 55 i więcej 113 127 149 187 194 201 119 159 240 270 337 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 12,4 12,0 9,0 6,6 3,7 5,8 6,0 6,7 7,4 Udział ogółem - 8,9 8,0 7,5 5,5 4,0 2,2 3,5 3,8 4,2 4,7 bezrobotnych zarejestrowanych kobiety - 10,5 9,9 9,4 7,7 6,0 3,3 4,6 4,6 5,5 5,9 w liczbie ludności w wieku produkcyjnym mężczyźni - 7,3 6,3 5,6 3,4 2,1 1,2 2,6 3,1 3,0 3,5 135

Oferty pracy ogółem 0 4 5 8 10 61 59 46 36 41 100 dla niepełnosprawnych 0 0 5 0 0 0 2 0 5 11 4 Powiat mikołowski 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem 5465 5411 5131 4658 4677 3324 1716 2220 2643 2780 3196 mężczyźni 2502 2435 2228 1986 1986 1231 628 1055 1180 1214 1427 kobiety 2963 2976 2903 2672 2691 2093 1088 1165 1463 1566 1769 24 lata i mniej 1821 1657 1452 1203 1029 574 302 526 590 596 645 25-34 1333 1343 1255 1149 1176 837 446 613 718 754 940 35-44 1188 1141 1050 923 956 659 299 375 458 495 556 45-54 1010 1126 1191 1139 1207 933 486 483 585 559 611 55 i więcej 113 144 183 244 309 321 183 223 292 376 444 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 14,4 13,1 12,8 9,3 4,7 6,0 6,8 7,1 8,1 ogółem - 9,3 8,8 7,9 7,9 5,6 2,8 3,7 4,3 4,5 5,2 kobiety - 10,7 10,3 9,4 9,3 7,2 3,7 4,0 5,0 5,3 6,0 Oferty pracy mężczyźni - 8,1 7,4 6,5 6,5 4,0 2,0 3,4 3,7 3,8 4,4 ogółem 493 535 711 64 263 377 135 50 62 516 642 dla niepełnosprawnych 36 22 18 3 5 25 11 0 0 6 20 województwo śląskie 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 330150 325516 309704 281280 229819 165960 122748 168425 181198 186187 205459 mężczyźni 152799 148855 138244 121897 92462 64421 49677 78522 83029 81817 93143 kobiety 177351 176661 171460 159383 137357 101539 73071 89903 98169 104370 112316 24 lata i mniej 95968 85333 74822 59769 43134 27122 22133 35195 35895 34457 35847 25-34 85491 88145 85003 77172 61795 44636 34295 48425 53215 54916 60322 35-44 74243 71450 65394 58711 46714 32295 22659 30480 33499 35635 41106 45-54 66151 70606 72152 70548 61583 46052 31445 37990 38976 38709 41020 55 i więcej 8297 9982 12333 15080 16593 15855 12216 16335 19613 22470 27164 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 16,9 15,5 12,7 9,2 6,9 9,4 10,0 10,2 11,1 Udział ogółem - 10,7 10,1 9,2 7,5 5,4 4,0 5,6 6,0 6,2 6,9 bezrobotnych zarejestrowanych kobiety - 11,9 11,5 10,7 9,2 6,8 4,9 6,1 6,8 7,3 7,9 w liczbie ludności w wieku mężczyźni - 9,5 8,8 7,8 5,9 4,1 3,2 5,0 5,3 5,2 6,0 136

produkcyjnym Oferty pracy ogółem 1658 2654 3304 2695 5159 11049 7687 3886 4147 4644 4745 dla niepełnosprawnych 132 225 164 115 160 308 183 286 576 517 588 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Rys. 31: Porównywane jednostki administracyjne stopa bezrobocia zarejestrowanego (2004-2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 27: Porównywane jednostki administracyjne wybrane wskaźniki bezrobocia (2002-2012) Bielsko-Biała 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 9497 9191 8707 8111 6503 4789 4431 5466 5720 6011 6564 mężczyźni 4547 4287 3983 3727 2849 2067 1977 2556 2680 2744 3047 kobiety 4950 4904 4724 4384 3654 2722 2454 2910 3040 3267 3517 24 lata i mniej 2305 1979 1625 1210 800 507 513 738 763 721 813 25-34 2344 2442 2300 2118 1659 1195 1227 1572 1646 1765 1833 35-44 2276 2080 1933 1755 1334 957 816 1002 1121 1229 1341 45-54 2291 2350 2425 2447 2076 1510 1318 1497 1415 1387 1467 55 i więcej 281 340 424 581 634 620 557 657 775 909 1110 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 10,1 9,3 7,4 5,2 4,8 5,9 6,0 6,2 6,7 Udział bezrobotnych ogółem - 7,9 7,5 7,0 5,6 4,2 3,9 4,8 5,1 5,4 6,0 137

zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Oferty pracy kobiety - 8,5 8,2 7,6 6,3 4,8 4,4 5,2 5,5 6,0 6,6 mężczyźni - 7,4 6,9 6,4 4,9 3,6 3,4 4,4 4,7 4,8 5,4 ogółem 10 64 83 58 332 153 231 63 83 200 164 dla niepełnosprawnych 8 6 6 0 28 23 8 11 0 29 59 Chorzów 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 10782 11141 10620 9899 7946 5190 3322 4627 4676 4459 4754 mężczyźni 5009 5298 4910 4476 3298 2062 1327 2142 2125 2005 2136 kobiety 5773 5843 5710 5423 4648 3128 1995 2485 2551 2454 2618 24 lata i mniej 2625 2388 2073 1763 1319 815 556 867 856 734 767 25-34 2966 3192 3016 2845 2202 1433 936 1247 1249 1240 1316 35-44 2609 2694 2540 2289 1810 1114 723 956 981 958 1034 45-54 2259 2462 2518 2448 2043 1351 810 1102 1070 1014 1011 55 i więcej 323 405 473 554 572 477 297 455 520 513 626 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 23,7 22,3 18,4 12,6 8,2 11,5 11,6 11,2 11,9 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Oferty pracy ogółem - 15,1 14,5 13,6 11,0 7,2 4,7 6,5 6,7 6,4 6,9 kobiety - 16,5 16,1 15,3 13,2 9,0 5,8 7,3 7,6 7,4 7,9 mężczyźni - 13,9 13,0 11,9 8,9 5,6 3,6 5,8 5,8 5,5 5,9 ogółem 30 35 12 60 27 49 27 56 82 12 82 dla niepełnosprawnych 7 4 5 0 0 5 0 16 6 2 3 Dąbrowa Górnicza 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 12300 12687 12138 10846 9193 6906 4195 6131 6054 6299 7166 mężczyźni 5296 5390 5215 4687 3769 2704 1835 3048 2874 2945 3419 kobiety 7004 7297 6923 6159 5424 4202 2360 3083 3180 3354 3747 24 lata i mniej 3320 3026 2514 1995 1487 824 662 1051 944 826 932 25-34 3093 3430 3360 2898 2381 1869 1191 1739 1724 1898 2111 35-44 2612 2520 2397 2096 1686 1205 644 987 1077 1212 1423 45-54 2955 3290 3317 3155 2810 2209 1197 1488 1418 1413 1464 55 i więcej 320 421 550 702 829 799 501 866 891 950 1236 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 19,9 18,2 15,5 11,6 7,5 11,4 11,1 11,4 12,8 Udział bezrobotnych ogółem - 14,1 13,4 12,0 10,2 7,7 4,7 7,0 7,1 7,5 8,7 zarejestrowanych w kobiety - 16,6 15,6 13,9 12,3 9,7 5,5 7,3 7,8 8,4 9,5 liczbie ludności w wieku mężczyźni produkcyjnym - 11,7 11,3 10,2 8,2 5,9 4,0 6,7 6,5 6,7 7,9 138

Oferty pracy ogółem 348 890 598 435 148 1059 249 97 176 340 127 dla niepełnosprawnych 15 90 22 9 33 32 6 0 27 108 22 Gliwice 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 13301 13049 12611 11506 8685 5933 4249 6310 6559 6407 7293 mężczyźni 5852 5826 5318 4695 3176 2169 1718 2982 2990 2805 3428 kobiety 7449 7223 7293 6811 5509 3764 2531 3328 3569 3602 3865 24 lata i mniej 3514 3056 2746 2245 1432 811 649 1164 1046 934 1076 25-34 3491 3473 3291 2979 2156 1566 1247 1884 1973 1887 2140 35-44 3023 2961 2747 2401 1767 1122 703 1099 1177 1188 1400 45-54 2903 3090 3250 3184 2598 1788 1157 1476 1521 1402 1505 55 i więcej 370 469 577 697 732 646 493 687 842 996 1172 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 14,0 12,5 9,3 6,2 4,5 6,7 6,8 6,4 7,3 Udział bezrobotnych ogółem - 9,8 9,5 8,6 6,5 4,5 3,2 4,9 5,3 5,3 6,1 zarejestrowanych w kobiety - 11,1 11,2 10,5 8,5 5,9 4,0 5,3 6,0 6,2 6,8 liczbie ludności w wieku produkcyjnym mężczyźni - 8,5 7,8 6,9 4,7 3,2 2,6 4,4 4,6 4,4 5,4 ogółem 125 220 394 460 332 780 762 469 320 371 469 Oferty pracy dla niepełnosprawnych 2 1 24 15 15 29 2 34 32 14 83 Katowice 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 16970 16735 15258 14146 10810 6826 3831 6618 7681 8786 10834 mężczyźni 8124 7771 6947 6361 4427 2859 1615 3054 3558 3979 5180 kobiety 8846 8964 8311 7785 6383 3967 2216 3564 4123 4807 5654 24 lata i mniej 4638 4065 3325 2562 1701 921 501 1207 1237 1308 1590 25-34 4321 4446 4091 3833 2745 1731 1016 1998 2243 2637 3328 35-44 3966 3840 3383 3099 2224 1265 711 1156 1443 1699 2155 45-54 3520 3743 3708 3708 3123 2051 1079 1564 1764 1943 2277 55 i więcej 525 641 751 944 1017 858 524 693 994 1199 1484 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 7,7 7,1 5,4 3,3 1,9 3,3 3,8 4,2 5,2 ogółem - 8,0 7,3 6,9 5,3 3,4 1,9 3,3 3,8 4,4 5,5 kobiety - 8,7 8,1 7,6 6,3 4,0 2,3 3,7 4,2 5,0 6,0 mężczyźni - 7,3 6,6 6,1 4,3 2,8 1,6 3,0 3,4 3,9 5,1 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Oferty pracy ogółem 5 57 25 39 181 373 214 331 521 267 465 dla niepełnosprawnych 0 2 11 2 9 20 38 53 212 42 53 139

Rybnik 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem 8570 8460 8053 7248 5260 3624 2585 3882 4356 4409 4632 mężczyźni 3786 3647 3320 2786 1762 1112 773 1558 1667 1504 1569 kobiety 4784 4813 4733 4462 3498 2512 1812 2324 2689 2905 3063 24 lata i mniej 3161 2898 2596 1938 1255 707 592 1026 992 968 942 25-34 2018 2151 2091 1981 1456 986 759 1160 1447 1379 1484 35-44 1781 1724 1604 1491 1004 685 452 654 702 768 860 45-54 1435 1483 1532 1556 1284 975 603 776 876 876 842 55 i więcej 175 204 230 282 261 271 179 266 339 418 504 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 14,4 12,9 9,4 6,5 4,6 7,0 7,5 7,9 8,3 ogółem - 9,1 8,6 7,7 5,6 3,9 2,8 4,1 4,7 4,8 5,0 kobiety - 10,8 10,6 9,9 7,7 5,5 4,0 5,2 6,0 6,6 7,0 mężczyźni - 7,5 6,8 5,7 3,6 2,3 1,6 3,2 3,4 3,1 3,3 Oferty pracy ogółem 28 16 26 47 100 92 70 45 57 36 112 dla niepełnosprawnych 0 0 0 0 2 3 0 5 4 21 0 Sosnowiec 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 22079 20231 19692 17216 13167 9854 7400 10224 10588 10299 11555 mężczyźni 9980 9045 8683 7580 5414 3978 3273 4981 4963 4587 5327 kobiety 12099 11186 11009 9636 7753 5876 4127 5243 5625 5712 6228 24 lata i mniej 5800 4039 3698 2638 1883 1211 1027 1511 1555 1564 1578 25-34 5376 5783 5550 4949 3522 2593 2131 3055 3233 3137 3476 35-44 4904 4379 3974 3419 2562 1836 1372 1789 1913 1932 2411 45-54 5285 5268 5485 5085 4049 3067 1990 2574 2417 2207 2309 55 i więcej 714 762 985 1125 1151 1147 880 1295 1470 1459 1781 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 22,9 20,4 16,3 12,0 9,2 13,1 13,9 13,7 15,1 ogółem - 12,9 12,6 11,1 8,6 6,5 4,9 6,9 7,3 7,2 8,3 kobiety - 14,4 14,2 12,6 10,2 7,9 5,6 7,3 8,1 8,4 9,4 mężczyźni - 11,4 10,9 9,6 6,9 5,1 4,2 6,5 6,6 6,2 7,3 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Oferty pracy ogółem 18 43 65 59 193 894 191 328 171 271 119 dla niepełnosprawnych 11 12 6 1 0 2 3 0 2 67 4 140

Opole 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem 7067 7400 6751 6133 5805 3670 3047 4134 4479 4322 4989 mężczyźni 3207 3204 2886 2577 2414 1431 1287 2038 2072 2006 2487 kobiety 3860 4196 3865 3556 3391 2239 1760 2096 2407 2316 2502 24 lata i mniej 1573 1560 1254 931 879 487 442 627 651 565 577 25-34 1797 1973 1740 1660 1598 983 929 1302 1401 1312 1528 35-44 1554 1532 1355 1186 1046 651 476 688 763 803 991 45-54 1829 1996 1975 1814 1658 1078 817 954 973 898 959 55 i więcej 314 339 427 542 624 471 383 563 691 744 934 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 9,9 9,1 8,5 5,3 4,4 5,9 6,4 6,2 7,1 ogółem - 8,5 7,7 7,0 6,7 4,3 3,6 4,9 5,5 5,4 6,3 kobiety - 9,5 8,7 8,0 7,7 5,2 4,1 5,0 6,0 5,8 6,5 mężczyźni - 7,4 6,7 6,0 5,6 3,3 3,0 4,8 5,0 4,9 6,2 Oferty pracy ogółem 88 107 112 154 995 845 1202 366 667 373 220 dla niepełnosprawnych 28 37 10 2 57 8 56 73 19 51 15 Gdynia 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani Bezrobotni według wieku ogółem 10593 10953 9834 8337 6152 2557 2284 5413 5579 5592 6599 mężczyźni 4417 4608 3900 2935 1921 704 789 2921 2610 2301 2777 kobiety 6176 6345 5934 5402 4231 1853 1495 2492 2969 3291 3822 24 lata i mniej 2304 2048 1464 937 567 237 293 667 660 648 697 25-34 2985 3331 3067 2606 1825 777 760 1636 1816 1732 1952 35-44 2182 2243 2019 1796 1263 458 405 1077 1126 1193 1498 45-54 2682 2803 2658 2318 1882 748 582 1355 1225 1186 1351 55 i więcej 440 528 626 680 615 337 244 678 752 833 1101 Stopa bezrobocia rejestrowanego - - 9,4 8,0 6,0 2,5 2,3 5,3 5,5 5,5 6,4 ogółem - 6,6 5,9 5,0 3,7 1,6 1,4 3,4 3,5 3,5 4,2 kobiety - 7,8 7,2 6,6 5,2 2,3 1,9 3,2 3,8 4,3 5,1 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Oferty pracy mężczyźni - 5,5 4,6 3,5 2,3 0,9 1,0 3,6 3,2 2,8 3,4 ogółem 81 9 86 235 177 652 306 140 155 214 54 dla niepełnosprawnych 17 0 7 13 8 39 3 7 19 8 9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 141

3.4. FINANSE MIASTA Kolejne zagadnienie będące elementem diagnozy stanowią finanse badanych jednostek administracyjnych. Ogólny rozkład dochodów i wydatków stanowić może bowiem istotne źródło informacji o kondycji poszczególnych miast. Ponadto zbilansowany układ tych wartości traktować można jako względny wskaźnik umiejętności zarządzania posiadanych przez włodarzy, których konkretne działania mają decydujący wpływ na ostateczny kształt struktury budżetowej miast i powiatów. 3.4.1. DOCHODY BUDŻETOWE Z zestawionych poniżej informacji wynika, że dochody miasta Tychy w roku 2011 wynosiły 580 938 943,68 zł, z czego 66,7% stanowiły dochody własne powiatu a pozostałe 33,3% pozyskane dotacje i subwencje. W przeliczeniu na 1 mieszkańca daje to kwotę 4 490,73 zł dochodów ogółem i 2 993,73 zł dochodów własnych. Dokonując przeglądu dochodów w skali badanego okresu uwidacznia się ich stała tendencja wzrostowa - dochody ogółem uzyskane w 2011 r. było o 115% wyższe niż w roku 2002 r., natomiast dochody własne zwiększyły się o 188% w tym samym okresie. Również dochody przypadające na 1 mieszkańca uległy istotnemu wzrostowi, bowiem w 2011 r. stanowiły one w przypadku dochodów ogółem 220% kwoty z 2002 r., a dochody własne aż 295% kwoty z początku badanego okresu. Tychy pochwalić mogą się również pozyskiwaniem istotnego dofinansowania z budżetu Unii Europejskiej, które od 2006 r. obejmowało ponad 275 mln zł. Zestawiając dochody miasta Tychy z finansami powiatów wchodzących w skład podregionu tyskiego należy podkreślić, że dochody tych jednostek były znacząco niższe zarówno w ogólnym zestawieniu (p. bieruńsko-lędziński: około 49,9 mln zł; pszczyński: 85,4 mln zł; p. mikołowski: 77,5 mln zł) jak również pod względem procentowego udziału dochodów własnych (p. bieruńsko-lędziński: 38,5%; pszczyński: 36,5%; p. mikołowski: 43,7%). Także wartości przelicznika dochodów przypadających na 1 mieszkańca były niższe w pozostałych powiatach niż w powiecie tyskim zarówno w układzie ogólnym (p. bieruńsko-lędziński: 861,81 zł; pszczyński: 791 zł; p. mikołowski: 821,86 zł) jak i dochodach własnych (p. bieruńsko-lędziński: 331,81 zł; pszczyński: 288,99 zł; p. mikołowski: 359,24 zł). Należy jednak podkreślić, że również w pozostałych jednostkach podregionu w całym badanym okresie występowała podobna do tyskiej tendencja stałego wzrostu rocznych dochodów, których dynamika była jednak niższa niż w przypadku powiatu tyskiego. Badane powiaty także z sukcesami aplikowały o środki z budżetu Unii Europejskiej, jednak wartość pozyskanych dotacji była znacząco niższa niż w przypadku projektów realizowanych w Tychach (p. bieruńsko-lędziński: około 2,9 mln zł; pszczyński: 2,8 mln zł; p. mikołowski: 5,5 mln zł). 142

Odnosząc powyższe dane do sytuacji obserwowanej w porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru) można stwierdzić, że w 2012 r. sześć powiatów osiągało dochody nominalnie wyższe od tyskich. Liderem były Katowice (ok. 1 360 mln zł) oraz Gdynia (ok. 1 027 mln zł), a kolejne miejsca zajmowały: Bielsko-Biała (ok. 703 mln zł); Gliwice (ok. 796 mln zł); Sosnowiec (ok. 638 mln zł); Rybnik (ok. 633 mln zł). Natomiast pozostałe z badanych jednostek osiągały dochody niższe niż powiat Tychy. Jednocześnie we wszystkich badanych jednostkach osiągane dochody własne staniały około 60% dochodów ogółem, a jedynie w przypadku Katowice obejmowały aż 72% ogólnej kwoty. Ponadto dochody wszystkich powiatów systematycznie rosły w całym badanym okresie. Pozycja Tychów wśród porównywanych jednostek ulega zmianie biorąc pod uwagę dochody przypadające na 1 mieszkańca. Okazuje się bowiem, że dokonując przeliczenia dochodów ogółem jedynie w przypadku Opola (4 510,56 zł) były one nieznacznie wyższe w 2011 r. niż osiągane w Tychach. Natomiast w przeliczeniu dochodów własnych miasta, tylko w Katowicach odnotowano wyższą wartość tego przelicznika (3 175,00 zł). Porównywane jednostki korzystały także ze wsparcia finansowego Unii Europejskiej, jednak żadnej z nich nie udało się pozyskać środków, których nominalna wartość była by wyższa od tyskich dotacji. Stosunkowo największe wsparcie w okresie 2006-2011 otrzymała Gdynia (ok. 264 mln zł), a najmniejsze Dąbrowa Górnicza (ok. 11 mln zł). Rys. 32: Podregion tyski dochody ogólne i własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w zł (2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 143

Rys: 33: Porównywane jednostki administracyjne dochody ogólne i własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w zł (2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 28: Podregion tyski struktura dochodów budżetowych (2002-2011) dochody budżetowe 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat m. Tychy Powiat bieruńskolędziński dochody ogółem 270021579,00 256846226,00 278751898,00 311735669,00 349572867,50 427280887,22 520570294,15 548447478,73 558801548,59 580938943,68 dochody własne 134361413,00 136622537,00 170779202,00 184360798,00 225923761,53 272315102,83 366350509,93 394177246,92 388387145,89 387279188,76 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 48119944,81 61125126,70 66865352,92 subwencje ogólne 87561987,00 91715039,00 77031343,00 81524405,00 83532009,00 87201215,00 103088588,00 106150287,00 109289276,00 126794402,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 76756702,00 80043875,00 92420056,00 96583624,00 100573992,00 105827678,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 387353,18 21351868,03 67313724,05 94925246,58 - - - - - - - - - - 51340499,62 39867672,60 dochody ogółem na 1 mieszkańca 2033,40 1939,71 2114,10 2372,53 2671,72 3277,83 4018,61 4234,23 4313,10 4490,73 dochody własne na 1 mieszkańca 1011,81 1031,78 1295,21 1403,11 1726,69 2089,03 2828,09 3043,21 2997,76 2993,72 dochody ogółem 13813473,00 14005221,00 19160911,00 20154819,00 22788873,85 24617282,49 29353185,72 27799924,90 42244397,85 49903805,52 dochody własne 1892457,00 1905158,00 8803314,00 9497900,00 12197525,17 12376559,90 17123270,98 13189348,83 20206948,78 19213729,17 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 3109323,07 7051784,07 15683715,35 144

Powiat pszczyński Powiat mikołowski województwo śląskie subwencje ogólne 9833511,00 10335470,00 8811258,00 8248886,00 8058416,00 9017601,00 9925299,00 11501253,00 14985665,00 15006361,00 subwencje na zadania oświatowe 7821703,00 8303296,00 8811258,00 8191326,00 7662899,00 8478373,00 9189559,00 10514130,00 12126744,00 13852973,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 132688,01 1465902,04 985587,56 338618,05 - - - - - - - - - - 0 0 dochody ogółem na 1 mieszkańca 248,74 251,90 343,85 360,16 407,91 438,88 520,95 490,60 733,77 861,81 dochody własne na 1 mieszkańca 34,08 34,27 157,98 169,73 218,33 220,65 303,90 232,76 350,99 331,81 dochody ogółem 40648719,00 34807744,00 44016081,00 50142261,00 56995828,96 60434345,25 65509765,42 69415561,20 82526215,73 85393434,54 dochody własne 4991131,00 4561484,00 16411945,00 19722518,00 21027373,33 25610220,98 29436313,44 29944976,65 30949602,33 31197673,37 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 15399022,55 26611392,40 28540816,17 subwencje ogólne 16196977,00 18264735,00 16671778,00 18266399,00 18463504,00 19641497,00 21633051,00 24071562,00 24965221,00 25654945,00 subwencje na zadania oświatowe 12504439,00 14584110,00 16448542,00 18266399,00 18463504,00 19641497,00 21633051,00 23177394,00 24564465,00 25232198,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 525089,46 319574,26 452612,54 1318609,46 - - - - - - - - - - 0 238115,37 dochody ogółem na 1 mieszkańca 392,98 335,69 423,59 480,44 544,70 575,64 621,69 654,82 767,96 791,00 dochody własne na 1 mieszkańca 48,25 43,99 157,94 188,97 200,95 243,94 279,35 282,48 288,01 288,99 dochody ogółem 37264487,00 33680960,00 41889145,00 48226659,00 53366069,57 56438031,22 64215081,52 66933278,50 78764790,15 77549108,65 dochody własne 5873237,00 4562920,00 15783501,00 18689759,00 21609629,35 24312329,97 27633642,52 27541135,92 31466002,91 33897541,93 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 17587623,58 24708812,24 20229153,72 subwencje ogólne 15468541,00 18017636,00 15845797,00 17667759,00 17225235,00 20549132,00 21531772,00 21804519,00 22589975,00 23422413,00 subwencje na zadania oświatowe 12453008,00 14866640,00 15576462,00 16988771,00 17040998,00 18985592,00 20987982,00 21079616,00 22215962,00 23280567,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 1059248,21 1112778,25 1062448,82 2309127,70 - - - - - - - - - - 0 0 dochody ogółem na 1 mieszkańca 412,45 372,18 463,13 531,12 586,30 617,77 699,01 723,94 840,55 821,86 dochody własne na 1 mieszkańca 65,01 50,42 174,51 205,83 237,41 266,12 300,80 297,88 335,79 359,24 dochody ogółem 594990417,00 631210381,00 1016236391,00 920792215,00 1123963745,72 1126385138,08 1143036215,15 1533333031,99 1338990951,24 1345265147,56 dochody własne 83607411,00 91109209,00 525898390,00 560464377,00 671950139,52 689331204,30 761185983,80 569432126,30 654660640,32 744337309,00 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 794892873,69 506147462,92 391104589,56 subwencje ogólne 143447994,00 148802164,00 85328226,00 99889826,00 102974870,00 103276499,00 123782614,00 169008032,00 178182848,00 209823249,00 subwencje na zadania oświatowe 68467946,00 71529001,00 77276699,00 91945435,00 92127807,00 92764565,00 99441031,00 104069246,00 105990550,00 117559387,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej - - - - 64126645,67 139197191,79 143261069,85 528047682,84 - - 145

środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - - - - - 43903734,06 49646708,43 dochody ogółem na 1 mieszkańca 125,48 133,66 215,86 196,19 240,32 241,59 245,87 330,25 288,73 290,55 dochody własne na 1 mieszkańca 17,63 19,29 111,71 119,41 143,67 147,85 163,73 122,64 141,17 160,76 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 29: Porównywane jednostki administracyjne struktura dochodów budżetowych (2002-2011) dochody budżetowe 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Bielsko-Biała Chorzów Dąbrowa Górnicza dochody ogółem 369748825,00 353573792,00 419112083,00 460548103,00 506023867,35 544676777,64 621587995,06 687216574,38 681447105,54 703384990,37 dochody własne 183367908,00 181713247,00 254763168,00 276255461,00 301862347,49 346994233,17 405465896,50 454782058,70 442611201,32 403943061,91 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 69882040,68 72346472,22 119985898,46 subwencje ogólne 119720079,00 132837972,00 117722975,00 125403810,00 127190353,00 130866434,00 144322454,00 162552475,00 166489432,00 179456030,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 117632554,00 123414408,00 140094899,00 152892136,00 161434829,00 170269556,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 17849529,82 9286229,33 11557305,20 75164735,58 - - - - - - - - - - 985992,88 401352,72 dochody ogółem na 1 mieszkańca 2076,37 1991,54 2364,94 2604,39 2864,10 3091,56 3542,30 3915,47 3895,54 4029,91 dochody własne na 1 mieszkańca 1029,72 1023,52 1437,56 1562,22 1708,55 1969,52 2310,66 2591,16 2530,22 2314,32 dochody ogółem 211931200,00 195265149,00 249211441,00 258545138,00 293081775,93 343941807,87 370321283,04 365697929,89 361967852,09 402433261,86 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 52641365,92 60482374,29 64325641,17 subwencje ogólne 68573409,00 72470405,00 68250234,00 71872950,00 83628310,00 92061556,00 108019743,00 111403649,00 115766666,00 125112770,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 73501083,00 81370268,00 92054115,00 97942560,00 103669140,00 112220203,00 dochody własne 99734266,00 93536030,00 146678531,00 146532960,00 155376412,65 192617141,27 204227872,83 201652914,97 185718811,80 212994850,69 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 2089469,95 10427698,65 3050259,30 2122494,71 - - - - - - - - - - 452202,59 586416,49 dochody ogółem na 1 mieszkańca 1805,76 1683,06 2157,58 2247,07 2561,14 3023,96 3263,63 3231,63 3234,89 3604,03 dochody własne na 1 mieszkańca 849,79 806,22 1269,89 1273,55 1357,78 1693,50 1799,86 1781,98 1659,76 1907,50 dochody ogółem 268495590,00 292447788,00 343073863,00 380623748,00 395329519,76 424091881,55 475569649,04 452755630,80 519395494,40 559919869,72 dochody własne 150887524,00 183923408,00 246211619,00 252179466,00 262829540,97 303829966,12 348802168,39 308546074,25 367448220,31 349724529,52 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 43739167,55 49202333,09 106909800,20 subwencje ogólne 79393922,00 82409921,00 73058891,00 94750813,00 86519380,00 82706259,00 90475259,00 100470389,00 102744941,00 103285540,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 74234740,00 77269042,00 83197511,00 87760937,00 90884028,00 97344381,00 146

Gliwice Katowice Rybnik środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 2381669,95 2175309,12 2330277,50 3243453,73 - - - - - - - - - - 493638,80 681212,62 dochody ogółem na 1 mieszkańca 2030,98 2221,37 2618,40 2915,76 3046,79 3280,39 3699,20 3536,05 4114,45 4452,61 dochody własne na 1 mieszkańca 1141,36 1397,04 1879,13 1931,82 2025,61 2350,15 2713,15 2409,76 2910,78 2781,09 dochody ogółem 498717016,00 470943215,00 523900283,00 572603294,00 599333038,04 720811120,34 727938650,70 727785842,66 766680741,51 796155355,32 dochody własne 285457169,00 278074004,00 348935809,00 377386358,00 381563381,03 470395156,64 511269728,87 484751193,44 518246825,61 520064200,14 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 73351923,22 82384824,90 87099318,18 subwencje ogólne 133359795,00 140080082,00 120602483,00 130217170,00 138194615,00 144799934,00 152518629,00 169682726,00 166049091,00 188991837,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 119092628,00 123935899,00 137398914,00 144692211,00 149116356,00 162452126,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 1964739,38 40378292,91 15878031,51 5990387,46 - - - - - - - - - - 280053,60 36086,39 dochody ogółem na 1 mieszkańca 2447,93 2330,74 2605,35 2864,85 3010,23 3642,78 3695,72 3706,37 4073,78 4249,20 dochody własne na 1 mieszkańca 1401,15 1376,22 1735,26 1888,14 1916,45 2377,25 2595,70 2468,67 2753,72 2775,66 dochody ogółem 877926425,00 866915410,00 937151380,00 976364500,00 1069712250,29 1146119270,39 1196402719,65 1283433699,97 1332196295,51 1360441367,48 dochody własne 464994813,00 449042697,00 572228291,00 625073596,00 655534498,69 832019606,91 878643197,84 937337017,00 967430317,21 985628038,64 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 92087627,97 112011408,30 112276699,84 subwencje ogólne 216819812,00 239632920,00 201853258,00 214662008,00 229940595,00 214143771,00 231278856,00 254009055,00 252754570,00 262536629,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 184777923,00 195374982,00 212862973,00 232543983,00 235975900,00 249055380,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 31601047,86 5555414,15 14364025,29 6099371,85 - - - - - - - - - - 0 1072886,62 dochody ogółem na 1 mieszkańca 2684,53 2678,06 2917,99 3063,16 3385,21 3656,34 3844,74 4157,22 4265,84 4382,39 dochody własne na 1 mieszkańca 1421,86 1387,18 1781,74 1961,05 2074,50 2654,30 2823,59 3036,17 3097,82 3175,00 dochody ogółem 299501719,00 294830652,00 349217929,00 397443677,00 456252386,62 514832544,74 536979499,51 482473311,16 589903862,40 633596816,33 dochody własne 133600204,00 141990245,00 188067428,00 230473207,00 247075435,91 260537584,77 379497069,48 307496896,67 373505550,37 390593596,13 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 49798594,49 83002077,03 104509592,20 subwencje ogólne 94330213,00 103186202,00 89010275,00 94069848,00 99211750,00 100012348,00 111206932,00 125177820,00 133396235,00 138493628,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 91363225,00 93200184,00 102937129,00 114174309,00 121974964,00 130762711,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 16746251,59 99934293,96 81577128,27 4889521,01 - - - - - - - - - - 1122410,47 29601114,37 147

Sosnowiec Powiat m. Opole Powiat m. Gdynia dochody ogółem na 1 mieszkańca 2098,86 2067,16 2459,71 2805,42 3227,09 3644,52 3806,83 3412,43 4184,34 4493,98 dochody własne na 1 mieszkańca 936,25 995,54 1324,65 1626,83 1747,57 1844,36 2690,38 2174,86 2649,37 2770,40 dochody ogółem 407335017,00 366454641,00 419465848,00 451267597,00 508560589,41 607989816,86 625593850,25 583416085,06 619526924,83 638573274,13 dochody własne 225510281,00 200700219,00 261412645,00 283312461,00 311890467,56 364131167,26 431012187,18 374597379,43 388988284,30 405697141,66 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 64859830,63 82276510,53 77492751,47 subwencje ogólne 117416103,00 125046597,00 108612315,00 112708146,00 119633548,00 126482016,00 135203906,00 143958875,00 148262130,00 155383381,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 114055437,00 118812260,00 124894433,00 134356823,00 140305694,00 146839778,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 18556143,00 60087408,13 36808466,97 11246249,72 - - - - - - - - - - 891970,37 1615723,93 dochody ogółem na 1 mieszkańca 1751,99 1588,31 1830,07 1986,44 2258,24 2722,94 2820,85 2646,48 2845,19 2955,52 dochody własne na 1 mieszkańca 969,95 869,89 1140,51 1247,12 1384,94 1630,80 1943,47 1699,24 1786,44 1877,70 dochody ogółem 311248647,00 288819398,00 333922421,00 375712556,00 472000137,17 561770444,74 506320847,68 483290461,27 540625253,57 552827696,38 dochody własne 155541256,00 163684692,00 214659566,00 230534984,00 269930768,27 291672984,86 336432440,65 288881025,06 320204319,89 336608294,71 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 66315393,21 85956776,68 73766588,67 subwencje ogólne 91727019,00 93358974,00 84754673,00 91132852,00 95999356,00 103796807,00 112225522,00 128094043,00 134464157,00 142452813,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 89187138,00 95053233,00 104462845,00 115810497,00 122896980,00 131141379,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 15396589,95 37326528,13 3513822,80 21122337,79 - - - - - - - - - - 14467,97 387253,90 dochody ogółem na 1 mieszkańca 2397,10 2237,64 2594,86 2920,63 3686,52 4414,84 4006,27 3835,88 4407,22 4510,56 dochody własne na 1 mieszkańca 1197,91 1268,16 1668,09 1792,08 2108,27 2292,20 2662,03 2292,85 2610,33 2746,41 dochody ogółem 467311952,00 462058209,00 509993807,00 702900118,00 770562781,63 978805985,36 922782107,73 892706917,41 1043459288,66 1027957430,39 dochody własne 256346348,00 267620420,00 329227916,00 472173039,00 523768176,43 603323485,68 674796955,29 626016275,00 693582531,84 686427318,40 dotacje ogółem (celowe + dotacje paragrafy 200, 620) - - - - - - - 84336192,41 158027296,82 136913482,99 subwencje ogólne 134225658,00 149326346,00 129367285,00 137254501,00 135349825,00 149191012,00 167335664,00 182354450,00 191849460,00 204616629,00 subwencje na zadania oświatowe - - - - 133541113,00 141399241,00 160806300,00 174307265,00 184671459,00 198386339,00 środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych - - - - 21113812,73 152914943,82 58008917,97 31059964,32 - - - - - - - - - - 400014,60 689355,21 dochody ogółem na 1 mieszkańca 1843,20 1822,09 2010,61 2777,25 3052,42 3896,78 3694,28 3586,77 4179,25 4127,00 dochody własne na 1 mieszkańca 1011,10 1055,34 1297,96 1865,62 2074,80 2401,93 2701,49 2515,24 2777,93 2755,84 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 148

3.4.2. WYDATKI BUDŻETOWE Wydatki budżetowe miasta Tychy w 2011 r. wyniosły 571 157 326,28 zł, były więc niższe od osiąganych dochodów. Natomiast nominalne wydatki przypadające na 1 mieszkańca były zbliżone do wartości uzyskiwanych dochodów. Podobną sytuację odnotowano w pozostałych powiatach wchodzących w skład podregionu tyskiego oraz porównywanych jednostkach administracyjnych (w obrębie woj. śląskiego i spoza jego obszaru). Rys. 34: Podregion tyski wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w zł (2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 149

Rys. 35: Porównywane jednostki administracyjne wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w zł (2011) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tab. 30: Podregion tyski struktura wydatków budżetowych (2002-2011) Wydatki z budżetu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 wydatki ogółem 291451225,00 261172308,00 261616457,00 281609097,00 331426815,36 378436631,11 544248616,54 685131300,60 572565257,59 571573628,28 wydatki majątkowe ogółem 48591178,00 33157088,00 26970819,00 36961280,00 50610671,05 84294570,33 222708139,86 322401187,41 181447502,88 154360877,06 Tychy wydatki majątkowe inwestycyjne 44536178,00 30256788,00 24021819,00 33656308,00 47762671,05 81514570,33 216708139,86 322401187,41 179177201,44 111380877,06 wydatki bieżące ogółem - - - - - - 321540476,68 362730113,19 391117754,71 417212751,22 wydatki bieżące na wynagrodzenia - - - - - - 126709971,51 137379811,38 145250790,17 156481095,93 wydatki ogółem na 1 mieszkańca 2194,78 1972,38 1984,14 2143,24 2533,03 2903,12 4201,39 5289,49 4419,34 4418,34 wydatki ogółem 16451932,00 14412552,00 17430723,00 19066209,00 24519131,75 24083102,94 26582813,46 30971437,11 44938993,26 47464517,83 Powiat bieruńskolędziński wydatki majątkowe ogółem 2450556,00 559210,00 1835839,00 1604851,00 4151324,36 4011045,49 3618978,50 7093472,08 15233129,05 17557846,01 wydatki majątkowe inwestycyjne 2450556,00 558810,00 1833039,00 1604851,00 4151324,36 4011045,49 3618378,50 7093472,08 15233129,05 17557846,01 wydatki bieżące ogółem - - - - - - 22963834,96 23877965,03 29705864,21 29906671,82 wydatki bieżące na wynagrodzenia - - - - - - 11178865,58 12103175,92 13285169,71 14321567,27 wydatki ogółem na 1 mieszkańca 296,26 259,22 312,80 340,71 438,88 429,36 471,79 546,57 780,57 819,68 Powiat wydatki ogółem 42224179,00 35488810,00 39774677,00 48754478,00 58151756,22 60329998,79 64311323,53 71475278,46 88271226,18 84948883,33 150