Ilość aktualizacji dot. eksponatów w zasobach Muzeum Dawnego Sopotu

2009 1

2009

Podsumowanie Działalności Projektu Dawny Sopot w 2009 r. Projekt Dawny Sopot rozpoczął działalność w 2006 roku jako niezależne przedsięwzięcie. W 2008 r. projekt uzyskał patronat oraz pomoc w uzyskaniu dostępu do materiałów archiwalnych od Towarzystwa Przyjaciół Sopotu. W 2009 r. projektowi udało się uzyskać dostęp do części materiałów archiwalnych znajdujących się w zasobach Pracowni Archiwalno Historycznej przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Sopocie. Rezultatem tej inicjatywy zostało zdigitalizowanie oraz opracowanie w zakresie Muzeum Dawnego Sopotu ok. 40 eksponatów - przewodników, książek datowanych na lata 1903-1947. W roku 2009 Projekt miał także przyjemność zaprezentować 4 egzemplarze Copockiej Gazety Kąpielowej będących w zasobach Muzeum Sopotu projektu Polonii Sopockiej. Ze 143 aktualizacji na stronie projektu 24 przypadły na rok 2009. Poniższa tabelka oraz wykres przedstawiają podsumowanie aktualizacji dotyczących wpisów w przewodniku oraz planu Dawnego Sopotu. W roku 2009 zwiększono także prace nad aktualizacją zasobów w Muzeum Dawnego Sopotu 52 aktualizacje. rok Ilość aktualizacji dot. obiektów na mapie Dawnego Sopotu Ilość aktualizacji dot. eksponatów w zasobach Muzeum Dawnego Sopotu Fotografie historyczne w zasobach Projektu Dawny Sopot 2005 - - 65 2006 21 42 140 2007 76 39 127 2008 22 9 87 2009 24 52 73 Poniższy spis zawiera listę aktualizacji obiektów historycznych dokonanych podczas prac nad projektem w 2009 r. Data aktualizacji Przedmiot Aktualizacji 2009-01-26 Cukiernia Taudiena 2009-01-30 Willa Sophia Złoto Renu 2009-02-17 Budynek Towarzystwa Strzeleckiego 2009-02-24 Pomnik Żołnierzy 2009-03-04 Willa Rentiera Dansera 2009-03-25 Kamienica Lubowskiego 2009-03-25 Pensjonat Guenther 2009-03-28 Pensjonat Ida 2009-04-17 Willa Rentiera Wegenera 2009-05-17 Willa Gwiazda Morza 2009-05-28 Willa Mistrza Budowlanego Kabla 2009-06-14 Willa Redaktora Sandera 2009-06-16 Willa Irmer 2009-07-01 Willa Architekta Puchmullera 2009-09-07 Dom Wypoczynkowy Diakonisek 2009-09-16 Willa Alfreda Ernsta 2009-09-18 Dworek Braci Wetzel 2009-09-21 Plac Mancowy 2009-11-02 Willa Wdowy Klucke 3

Data aktualizacji Przedmiot Aktualizacji 2009-11-26 Willa Hevelke 2009-11-28 Willa Waasa 2009-12-02 Hotel Cafe Haueisen 2009-12-04 Willa Rexin 2009-12-12 Hotel Restauracja Studziński Dynamika prac nad projektem może być zilustrowana przez poniższe dane: 21 aktualizacji w 2006 r., 76 aktualizacji w 2007 r. 22 aktualizacje w 2008 r., 24 aktualizacje w 2009 r. Spowolnienie rozwoju projektu wynika z mniejszej dostępności rzadszych materiałów. Projekt zdołał jednak uzyskać dostęp do pewnej ilości rzadkich zbiorów archiwalnych. Pod koniec 2009 roku projekt zawierał 493 skatalogowanych fotografii przedstawiających dawny obraz miasta; 265 opisów obiektów historycznych; 142 eksponatów muzealnych skatalogowanych w 15 kategoriach. W 2009 r. rozwinęła się także funkcjonalność strony projektu. Została dodana możliwość przeglądania wysokiej jakości fotografii w rozmiarach 2000 px (96 dpi). W 2009 r. projekt Dawny Sopot miał przyjemność przedstawić pierwszą część zbioru przewodników sopockich znajdujących się w zasobach Pracowni Archiwalno Historycznej przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Sopocie. Do zbiorów Muzeum Dawnego Sopotu dodano około czterdzieści pozycji datowanych od roku 1906 do 1946 roku. Poniższy spis zawiera pełną listę aktualizacji eksponatów muzealnych dokonanych podczas prac w 2009 r. i dotyczących Muzeum Dawnego Sopotu. Rok publikacji Źródło pochodzenia eksponatu Przewodnik Sopot 1947 r. 1947 FWG Afisz pierwszego spektaklu w Operze Leśnej 1909 MS Copocka Gazeta Kąpielowa 1/1897 1897 MS PPS Nazwa Dokumentu 4

Rok publikacji Źródło pochodzenia eksponatu Copocka Gazeta Kąpielowa 2/1897 1897 MS PPS Ostseebad Zoppot 1909 1909 PAH Copocka Gazeta Kąpielowa 3/1897 1897 MS PPS Copocka Gazeta Kąpielowa 4/1897 1897 MS PPS Copocka Gazeta Kąpielowa 5/1897 1897 MS PPS Ostseebad Zoppot Illustrierte Propagandabroschure 1909 PAH Ostseebad Zoppot 1908 1908 PAH Ostseebad Zoppot 1911 1911 PAH Ostseebad Zoppot 1913 1913 PAH Ostseebad Zoppot 1909 (II) 1909 PAH Ostseebad Zoppot 1914 1914 PAH Ostseebad Zoppot 1915 1915 PAH Ostseebad Zoppot 1917 1917 PAH Ostseebad Zoppot 1921 1921 PAH Ostseebad Zoppot 1922 1922 PAH Ostseebad Zoppot 1925 1925 PAH Reise Wege nach Zoppot 1930 PAH Zoppot das Weltbad an der Ostsee 1935 PAH Zoppot in Vergangenheit und Gegenwart 1935 PAH Kurze Geschichte der Stadt Zoppot 1929 PAH Der Seebade-Ort Zoppot bei Danzig 1842 PAH Zoppoter Waldoper Jubilaumsfesstspiele 1909-1934 1934 PAH Kasino Zoppot 1929 PAH Ostseebad Zoppot Sommer und Winterkurort 1925 PAH Zoppot Danziger Wohenplan 1932 1932 PAH Zoppot Danziger Wohenplan 1933 1933 PAH Zoppot Das Weldbad an Ostsee Kurmagazin 1935 1935 PAH Zoppot Das Weldbad an Ostsee 1939 1939 PAH Sopoty Kąpielisko Światowej Sławy nad Bałtykiem Ce... 1935 PAH Zoppot Światowe Kąpielisko nad Bałtykiem 1937 1937 PAH Przewodnik po Sopocie 1949 WFG Plan Architektoniczny Sądu w Sopocie ul. 1 Maja 10 1894 MARB Opera Leśna w Sopocie (Die Zoppoter Waldoper) 1925 1925 PAH Opera Leśna w Sopocie (Die Zoppoter Waldoper) 1926 1926 PAH Miejska Opera Leśna w Sopocie (Stadtische Zoppoter... 1928 PAH Miejska Opera Leśna w Sopocie (Ostseebad Zoppot St... 1931 PAH Ostedeutsche Bau-Zeitung 64/1907 (Wschodnio Niemi... 1907 BCUW Ostedeutsche Bau-Zeitung 70/1907 (Wschodnio Niemi... 1907 BCUW Ostedeutsche Bau-Zeitung 80/1907 (Wschodnio Niemi... 1907 BCUW Ostedeutsche Bau-Zeitung 74/1907 (Wschodnio Niemi... 1907 BCUW Ostedeutsche Bau-Zeitung 1913 (Wschodnio Niemiecka... 1913 BCUW Nazwa Dokumentu 5

Rok publikacji Źródło pochodzenia eksponatu Ostedeutsche Bau-Zeitung 1914 (Wschodnio Niemiecka... 1914 BCUW Miejska Opera Leśna w Sopocie (Ostseebad Zoppot St... 1932 PAH Miejska Opera Leśna w Sopocie (Ostseebad Zoppot St... 1937 PAH Miejska Opera Leśna w Sopocie (Ostseebad Zoppot St... 1940 PAH Na Kaszubskim Brzegu 1910 1910 WFG Księga Adresowa Sopotu 1912 1912 PAH*kopia opracowana przez Komunalne przedsiebiorstwo robot miejskich w Sopoc... 1928 PAH Nad Polskiem Morzem 1913 1913 WBC Nazwa Dokumentu Pana Pawła Górskiego MARB - Muzeum Architektury Politechnika Berlińska MS - Muzeum Sopotu MS PPS - Muzeum Sopotu Projekt Polonia Sopocka PAH - Pracownia Archiwalno Historyczna, Miejska Biblioteka BCUW - Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego WFG - Wolne Forum Gdańsk WBC - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa Poniższe fotografie przedstawiają niektóre rzadkie ujęcia Sopotu datowane na początek XX w., a będące w zasobach projektu od 2009 r. Willa Gruenholtz ul. Bohaterów Monte Cassino 51,53 Willa Grunholtz widziana z narożnika dawnej ul. Morskiej i ul. Wilhelma, zdjęcie z 1901 r. (źródło kopii elektronicznej DS - Projekt Dawny Sopot) 6

Restauracja Juliusza Studzińskiego al. Niepodległości 813 (budynek obecnie nie istnieje) Hotel Restauracja Juliusz v. Studziński przy ul. Pomorskiej 20, zdjęcie z ok. 1914 r. (źródło kopii elektronicznej DS - Projekt Dawny Sopot) Willa Alfreda Ernsta ul. Reymonta 10 Willa Alfreda Ernsta przy Cesarskim Wzgórzu 10 widziana od strony skrzyżowania obecnej ul. Kopernika i ul. Armii Krajowej, zdjęcie z ok. 1910 r. (źródło kopii elektronicznej DS - Projekt Dawny Sopot, źródło oryginału Pan Krzysztof Ciesiul) 7

Wyższe Liceum ul. Książąt Pomorskich 16-18 Budynek Wyższego Liceum oraz nowo wytyczona ul. Betovena (obecnie Książąt Pomorskich), zdjęcie z 1934 r. (źródło oryginału JT Pan Jacek Tylicki) Hotel Werminghoff (Palast Hotel) ul. Bohaterów Monte Cassino 60 (budynek obecnie nie istnieje) Hotel Werminghoff widziany od strony ul. Południowej i ul. Morskiej (fasada wschodnia), zdjęcie z ok. 1920 r. (źródło oryginału DS Pan Daniel Szmytkowski) 8

Willa Rentiera Wegenera ul. Obrońców Westerplatte 29 Willa przy ul. Obrońców Westerplatte 29 (ul. Willowej) wraz z ogrodem widziana od frontu, zdjęcie z ok. 1920 r. (źródło kopii elektronicznej DS - Projekt Dawny Sopot, źródło oryginału Pan Paweł Bauza) Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Kompleks budynków wraz z halą główną i kominem Browaru Górski Zameczek widoczny na papierze firmowym Browaru, litografia z 1915 r. (źródło oryginału JT Pan Jacek Tylicki) 9

Informacje dotyczące Projektu Dawny Sopot 2006-2009 Patronat nad projektem sprawują: Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sekcja Eksploracyjno Historyczna Urząd Miasta Sopotu Fotografie i eksponaty ze zbiorów prywatnych: Pan Krzysztof Ciesiul (KC) Pan Grzegorz Krzyżowski (GK) Pan Marcin Modzelewski (MM) Pan Zbigniew Okuniewski (ZO) Pan Jacek Tylicki (JT) Pan Daniel Szmytkowski - Projekt Dawny Sopot (DS) Współpraca i źródła pochodzenia informacji i materiałów zamieszczonych na stronie projektu: - Sekcja Historyczno Eksploracyjna Towarzystwa Przyjaciół Sopotu (TPS) - Pracownia Archiwalno Historyczna, Biblioteka Miejska w Sopocie (PAH) - Urząd Sopotu (UM Sopot) - Muzeum Sopotu (MS) - Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk (BG PAN) - Antykwariat Naukowy w Gdańsku im. Aleksandra Krawczyńskiego (Antykwariat Naukowy) - Forum Dawny Gdańsk (FDG) - Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku - Muzeum Wirtualne Miasto warszawa1939.pl Szczególne podziękowania: - Pani Hanna Domańska za niezwykle ciekawą lekturę o dziejach mieszkańców i Architektury Dawnego Sopotu - Pan Jacek Tylicki... za udostępnienie kopii elektronicznych fotografii ze swoich zbiorów - Pan Grzegorz Krzyżowski za udostępnienie rzadkich fotografii min. autorstwa Johna Faltina - Pan Janusz Dargacz za pomoc w uzyskaniu dostępu do fotografii w zbiorach Pana Alexa Puchmuellera oraz rzadkich fotografii w zasobach Muzeum Sopotu Opracowania zwarte użyte w projekcie: - Dr Mieczysław Orłowicz, Przewodnik po Gdańsku, Oliwie i Sopotach, Warszawa 1921 - Franciszek Mamuszka, Bedeker sopocki, Gdańsk, 1981 - Franciszek Mamuszka, Sopot Szkice Dziejów, Gdańsk, 1975 - Franciszek Mamuszka, Kronika Życia Polskiego w Sopocie na Przestrzeni Wieków, Gdańsk 1990 - Dr Marek Sperski, Przewodnik. Sopot - pod redakcją Błażeja Śliwińskiego, Dzieje Sopotu do roku 1945, Oficyna Pomorska 1998 - Hanna Domańska, Sopockie Rozmaitości, Gdańsk 2009 - Hanna Domańska, Tajemniczy Sopot, Gdańsk 2008 - Hanna Domańska, Magiczny Sopot, Gdańsk 2007 - Hanna Domańska, Opowieści Sopockich Kamienic, Gdańsk 2005 - Ryszarda Socha, Nowy Bedeker Sopocki, Gdańsk 1998 - Józef Golec, Sopot Kronika XX wieku, Gdynia 2004 - Paweł Górski, Bardzo dziwna ulica Władysława IV, wydanie III, Sopot 2006 - Arhitekt Adolf Bielefeldt 1876-1934, Dom Uphagena, Muzeum Sopotu, Gdańsk 2003 - Budowniczy Carl Kupperschmitt 1847-1915, Muzeum Sopotu, Sopot 2004 - Paul Puchmueller, Architekt który przemienił Sopot w miasto 1875-1942, Muzeum Sopotu, Sopot 2008 10

Spis Fotografii Dawnego Sopotu 11

ul. 1 Maja ul. 1 Maja Skrzyżowanie obecnej Al. Niepodległości i ul. 1 Maja, widok na Al. Niepodległości w kierunku Gdańska, zdjęcie z ok. 1904 r. (BG PAN) Widok na ul. Podgórną, po lewej stronie w głębi widoczny budynek Gimnazjum Realnego, Remizy Strażackiej oraz po prawej stronie budynek Sądu Rejonowego, zdjęcie z ok. 1910 r. ul. 23 Marca ul. 1 Maja Widok ogólny w stronę morza, na pierwszym planie Widok z Królewskiego Wzgórza na Dolinę ul. 1 Maja i Gimnazjum Realne, zdjęcie ok. 1910 r. Gołębiewską w kierunku, zdjęcie z ok. 1900 r. (PAH) ul. 23 Marca ul. 23 Marca Panorama miasta z góry Stiewego, u dołu dom przy Widok na Dolinę Cesarską. Obecnie doliną przebiega ul. 23 Marca 14, zdjęcie z 1910 r. (TPS) ulica 23 Marca, dawniej droga Gołębiewska, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) 12

ul. 23 Marca ul. 23 Marca Droga w kierunku Wielkiej Gwiazdy, obecnie ul. 23 Restauracja Wielka Gwiazda, zdjęcie z 1898 r. (TPS) Marca, zdjęcie ok. 1890 r. (TPS) ul. 23 Marca ul. Abrahama Obecna ul. 23 Marca biegnąca w Dolinie Ul. Abrahama (dawniej Aleja Hubertusa) widziana w Gołębiewskiej, widoczne Królewskie Wzgórze dolnym jej biegu w okolicy Gimnazjum Realnego, (Stiewego), oraz obecna ul. Armii Krajowej, zdjęcie z zdjęcie z 1910 r. (DS) 1898 r. (TPS) ul. Abrahama ul. Abrahama Obecna ul. Abrahama w dolnym jej biegu gdzie Widok ze wzgórza na górną część ul. Abrahama, w tle łączy się z ul. Armii Krajowej. Widoczne Gimnazjum Mała Leśniczówka - Willa Forsthaus, zdjęcie z 1913 r. Realne oraz droga wspinająca się na Wzgórze (FDG) Olimpijskie, zdjęcie z ok. 1912 r. 13

ul. Abrahama ul. Andersa Panorama Sopotu z poziomkowego wzgórza. Na pierwszym planie widoczna Dolina Siedlisko i obecna ul. Abrahama, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Widok na Dolinę Siedlisko, na pierwszym planie osiedle willowe przy obecnej ul. Andersa, zdjęcie z 1912 r. (TPS) Apteka pod Orłem Al. Niepodległości 791 Apteka pod Orłem Al. Niepodległości 791 Zdjęcie przedstawiające dawny domek Apteki pod Orłem, a obecnie Apteki Zdrojowej, zdjęcie 1903 r. (BG PAN) Kamienica pod numerem 791 wzniesiona w 1903 r. przy Al. Niepodległości (ul. Pomorska 1), zdjęcie z 1910 r. ul. Armii Krajowej ul. Armii Krajowej Widok z Królewskiego Wzgórza przed 1901 r., Gimnazjum miejskie w środkowym biegu obecnej ul. widoczny budynek sądu z więzieniem ukończony w Armii Krajowej (dawnej ul. Królewskiej), zdjęcie z ok. 1893 r., zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN, TPS) 1912 r. 14

ul. Armii Krajowej ul. Bitwy Pod Płowcami Fotografia przedstawiająca dolny bieg obecnej ul. Armii Krajowej (dawnej ul. Królewskiej) nieopodal skrzyżowania z ul. 23 Marca, zdjęcie z 1899 r. (US Library of Congress) Okolice obecnej ul. Bitwy pod Płowcami, gdzie pierwotnie filtrowano i oczyszczano wodę pitną (Rieselfeld), 1940 r. ul. Bohaterów Monte Cassino ul. Bohaterów Monte Cassino Dawna ulica Morska (ul. Bohaterów Monte Casino) Ulica Bohaterów Monte Cassino po prawej budynek na początku XX w., zdjęcie ok 1900 r. (BG PAN) obecnego teatru i kina Polonia, zdjęcie z 1940 r. (TPS) 15

ul. Bohaterów Monte Cassino ul. Bohaterów Monte Cassino Górna część dawnej ul. Morskiej, widok w kierunku Obecna ul. Bohaterów Monte Cassino w latach zatoki na przejazd kolejowy oraz zabudowania przedwojennych, widok na zabudowania dolnej części dawnego głównego rynku, zdjęcie 1904 r. (TPS) ulicy, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS). Bohaterów Monte Cassino ul. Bohaterów Monte Cassino Dolna część ulicy Monte Cassino w miejscu Targowisko miejskie istniejące przy Głównym Rynku i przecięcia z obecną z ul. Królowej Jadwigi, zdjęcie ul. Morskiej do końca XIX w., widok na dawną ul. ok. 1910 r. (TPS) Morską w kierunku morza, zdjęcie z 1898 r. (TPS) ul. Bohaterów Monte Cassino Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Dolna część obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino, Kompleks budynków wraz z halą główną i kominem zdjęcie ok. 1904 r. (TPS) Browaru Górski Zameczek, litografia z 1915 r. (JT) 16

Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Widok z Królewskiego Wzgórza, w dolnej części widoczna polana na której będą się znajdowały budynki Browaru, zdjęcie z 1897 r. (TPS) Widok na Królewskie Wzgórze od strony obecnej ul. Obrońców Westerplatte, w tle Browar Górski Zameczek, zdjęcie z 1898 r. (TPS) Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Budynek Towarzystwa Strzeleckiego ul. 23 Marca 93 Widok na wzgórze Królewskie, w tle Browar Górski Zameczek, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Budynek Towarzystwa Strzeleckiego wzniesiony w 1900 r., zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS, ZO) Cegielnia ul. Strzelecka 22-28 Cegielnia ul. Strzelecka 22-28 Komin i hala główna cegielni widoczna ze Budynki cegielni widziane ze Strzeleckiego Wzgórza Strzeleckiego Wzgórza, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) od strony ul. 1 Maja, zdjęcie z ok. 1925 r. (GK) 17

ul. Ceynowy ul. Ceynowy Ul. Ceynowy widziana i tył budynku klubu tenisowego, zdjęcie ok. 1913 r. (MM) Budynek klubu tenisowego i korty tenisowe przy obecnej ul. Ceynowy, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) ul. Ceynowy ul. Chrobrego Budynek klubu tenisowego, zdjęcie z ok. 1920 r. Willa Miramare mieszcząca się w okolicy łazienek południowych, przy ul. Chorbrego 47,widok od nadmorskiej promenady, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) ul. Conrada ul. Conrada Restauracja i Hotel Powietrzne Sanatorium na Cesarskim Wzgórzu przy ul. Conrada 5, zdjęcie z ok. 1910 r. Cesarskie Wzgórze, Restauracja i Hotel Powietrzne Sanatorium (Luftkurort Kaiserhoehe) znajdujące się niegdyś przy obecnej ul. Conrada, zdjęcie z ok. 1910 r. 18

Cukiernia Taudiena ul. Monte Cassino 47 Cukiernia Taudiena ul. Monte Cassino 47 Budynek Hotelu Plażowego oraz kamienica wdowy Hoffman, a następnie cukiernia Taudiena, zdjęcie z ok. 1890 r. (BG PAN) Kamienica wdowy Hoffman, a następnie cukiernia Taudiena, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) ul. Dąbrowskiego Delikatesy Kalinowskiego ul. Haffnera 31 Obecna ul. Dąbrowskiego oraz frontowe wejście do Synagogi w Sopocie, zdjęcie ok. 1916 r. (DS) Budynek mieszczący dawniej delikatesy Kalinowskiego, zdjęcie z ok. 1915 r.(tps) Delikatesy Kubasiaka ul. Bohaterów Monte Cassino 41 Dom dla Urzędników ul. Kościuszki 33a/ ul. Władysława IV Kamienica wybudowana w 1892 r. na rogu ul. Monte Dom dla urzędników i stajnie na terenie posiadłości Cassino i ul. Chmielewskiego, zdjęcie z ok. 1930 r. Edwarda Herbsta, zdjęcie z 1907 r. (MS Muzeum (TSP) Sopotu, Biblioteka Główna PG, Ostd. Bau-Zeitung) 19

Dom Doktora Lindemana ul. Czyżewskiego 7/ Bohaterów Monte Cassino 27 Dom Doktora Wagnera ul. Bohaterów Monte Cassino 49 Dom wielorodzinny Doktora Lindemana przy Kamienica Doktora Wegnera na skrzyżowaniu ul. obecnej ul. Czyżewskiego 7, zdjęcie z 1912 r. (MS Bomaterów Monte Cassino i ul. Haffnera, pierwotnie Muzeum Sopotu, Biblioteka Główna PG, Der ul. Morska 33, zdjęcie z kwietnia 1909 r. (GK) Baumeister) Dom Doktora Wagnera ul. Bohaterów Monte Cassino 49 Dom Doktora Wagnera ul. Bohaterów Monte Cassino 49 Kamienica Doktora Wagnera znajdująca się na Kamienica Doktora Wagnera na skrzyżowaniu ul. skrzyżowaniu obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino Bomaterów Monte Cassino i ul. Haffnera, zdjęcie z i ul. Haffnera, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) 1920 r. (TPS) Domek Myśliwski ul. Struga 6 Domek Myśliwski ul. Struga 6 Willa Forsthaus, budynek leśniczówki przy dawnej Willa Forsthaus, widziana przeciwległego wzgórza ul. Myśliwskiej (ul. Struga), zdjęcie z ok. 1910 r. (BG nieopodal dawnej ścieżki Herberta, zdjęcie z ok. 1913 PAN) r. 20

Dom Gminy Ewangelickiej ul. Marii Curie Skłodowskiej 10-15 Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Dom Gminy Ewangelickiej, zdjęcie z ok. 1904 r. (BG PAN) Widok na północną elewację Domu Zdrojowego Dom Gościnny, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Widok na Dom Gościnny widziany od strony Parku Zdrojowego, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Widok na Dom Gościnny od strony wschodniej z plaży, zdjęcie ok. 1910 r. Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Dom Towarowy Edelsteina ul. Bohaterów Monte Cassino 61 Dom Gościnny (Hotel Domu Zdrojowego) widziany Dom Towarowy Edelsteina, w dolnej części dawnej ul. od strony Parku Zdrojowego, zdjęcie z ok. 1920 r. Morskiej, zdjęcie z ok. 1936 r. (TPS) (TPS) 21

Dom Towarowy Edelsteina ul. Bohaterów Monte Cassino 61 Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Widok na dolną część ul. Morskiej z widocznym po Dom Towarowy Fastów z widoczną frontową fasadą i prawej stronie Domem Towarowym Edelsteina, narożnym wejściem ozdobionym kariatydami, zdjęcie zdjęcie z 1932 r. ok. 1900 r. (BG PAN) Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Centrum towarowe Fastów, budynek przy ulicy Dom Towarowy Fastów, widok od strony rynku Konstytucji 3 Maja, w tle widoczna obecna ul. miejskiego w kierunku ul. Monte Cassino, zdjęcie ok. Podjazd oraz Gimnazjum Realne, zdjęcie z ok. 1913 1900 r. (TPS) r. (BG PAN) Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Towarowy Fastów widziany od strony rynku miejskiego, zdjęcie 1905 r. (TPS) Cotygodniowy targ na rynku miejskim w Sopocie, zdjęcie z ok. 1905 r. (MM) 22

Dom Towarowy Hohenzollern ul. Bohaterów Monte Cassino 3 Dom Wypoczynkowy Diakonisek Władysława IV 15 Dom towarowy na fotografii ukazującej panoramę Dom Wypoczynkowy Diakonisek widziany od strony Sopotu z ok. 1920 r. (TPS) obecnej ul. Władysława IV, zdjęcie z ok. 1920 r. (DS) Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Pierwszy Dom Zdrojowy, litografia F. Bilsa wg. rysunku Juchanowitza, litografia z 1839 r. (PAH) Dawny budynek Domu Zdrojowego w Sopocie z 1900 r. Drewniana konstrukcja, przebudowana w 1910 r. (US Library of Congress) Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dom Zdrojowy lub Dworzec Zdrojowy, widok na plac oddzielający Dom od plaży i mola nazywany Parkiem Zdrojowym, zdjęcie 1912 r. (TPS) Dom Zdrojowy w latach 1930, widok na rotundę winiarni z ogrodu w Parku Zdrojowym, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) 23

Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Widok na budynek kasyna w Domu Zdrojowym widoczny z ul. Północnej (ul. Powstańców Warszawy), zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Zdjęcie z latarni morskiej przy zakładzie balneologicznym. Widoczne tarasy domu zdrojowego, winiarnia oraz dach głównej sali teatralnej, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Droga Jarem Swelinii Droga Jarem Swelinii Widok na południową, nieistniejącą część drogi jarem Swelinii, zdjęcie ok. 1909 r. Droga jarem Swelinii po jej południowej stronie, zdjęcie ok. 1910 r. (MM) Droga Jarem Swelinii Droga Jarem Swelinii Południowa część drogi w jarze Swelinii zniszczona Altanka (wzniesiona ku pamięci prezydenta Kollatha) po ulewie w 1929 r., zdjęcie 1929 r. (GK) znajdująca się niegdyś nieopodal jaru Swelinii przy ujściu potoku do morza, zdjęcie ok. 1920 (TPS) 24

Droga na Wzgórze Olimpijskie ul. Dworcowa Widok w kierunku Zatoki Gdańskiej z drogi Ulica dworcowa i stary dworzec w Sopocie, zdjęcie z prowadzącej na Wzgórze Olimpijskie, zdjęcie z ok. ok. 1925 r. (TPS) 1919 r. (PAH) Dworek Braci Wetzel ul. Obrońców Westerplatte 8 Dworek Polonii Sopockiej Al. Niepodległości 819 Widok na starszą (wiejską) część obecnej ul. Obrońców Westerplatte (dawniej ul. Rickerta, ul. Willowa), zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS, ZO) Dworek uwidoczniony na panoramie Sopotu z ok. 1880 r., litografia Tygodnik Ilustrowany 1884 r., nr. 1282 Dworek Polonii Sopockiej Al. Niepodległości 819 Dworek Polonii Sopockiej Al. Niepodległości 819 Fotografia przedstawiająca panoramę Sopotu, zdjęcie z ok. 1880 r. (TPS) Fotografia przedstawiająca panoramę Sopotu z Królewskiego wzgórza, zdjęcie z ok. 1900 r. (US Library of Congress) 25

Dworek Sierakowskich ul. Czyżewskiego 12 Dwór Hiszpański (II) Al. Niepodległości 781 Jedno z najstarszych zdjęć Dworku Sierakowskich Fragment wschodniej części zabudowania Dworu autorstwa Johna Faltina, zdjęcie 1903 r. (TPS) Hiszpańskiego widocznego od strony ul. Podjazd, ok. 1913 r. (BG PAN) Dwór w Karlikowie ul. Władysława IV 21 Dwór w Karlikowie ul. Władysława IV 21 Nie istniejący prawdopodobnie od 1912 r. drugi budynek Dworu w Karlikowie zdjęcie ok. 1910 r., zbiór F. Mamuszki (TPS) Dwór w Karlikowie widoczny od strony stawu na potoku Karlikowskim, zdjęcie ok. 1909 r. (TPS) Dwór w Karlikowie ul. Władysława IV 21 Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór w Karlikowie, ilustracja pochodzi z publikacji wydanej w Sopocie w 1909 r. (Niektóre wiadomości o Gdańsku i Sopotach i Kwestya Kaszubska) Dwór Szwedzki od strony bramy wjazdowej przy dawnej ul. Szkolnej, zdjęcie z 1920 r. 26

Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór Szwedzki i otaczająca go fosa widziane od strony dawnego urzędu domenalnego na Morskim Wzgórzu, zdjęcie z 1885 r. Dwór Szwedzki widoczny od strony północnego wejścia, zdjęcie z 1885 r. Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Ogród Dworu Szwedzkiego zraz z mostkiem przecinającym fosę, zdjęcie z 1885 r. Kościół św. Jerzego widziany z ogrodu Dworu Szwedzkiego, zdjęcie wykonane przez J. Faltina w ok. 1900 r. (BG PAN) Dwór Wegnera (VIII) ul. 1 Maja 3-3a Dwór Wegnera (VIII) ul. 1 Maja 3-3a Dwór Wegnera widziany ze Wzgórza Strzeleckiego, zdjęcie 1898 r. (TPS) Dwór Wegnera widziany z Królewskiego Wzgórza, zdjęcie 1900 r. (TPS) 27

Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Stacja Kolejowa Sopot Główny w latach 30 XX w. Dworzec kolejowy w Sopocie wybudowany w 1870 r., (TPS) zdjęcie z 1930 r. (TPS) Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Dworzec kolejowy w Sopocie, zdjęcie z drugiej połowy XIX w. Fotografia wykonana od strony ul. Podjazd przez Johna Faltina. Na zdjęciu widoczny budynek starego dworca oraz bagażownia, zdjęcie z ok. 1900 r. (GK) Elektrownia Miejska ul. Grottgera 7 Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Widok na elektrownię ze Wzgórza Strzeleckiego, zdjęcie 1898 r. (TPS) Główna brama i główny budynek gazowni, zdjęcie z 1928 r. (TPS) 28

Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Zbiorniki gazowni rozebrane w latach dziewięćdziesiątych XX w., zdjęcie z 1928 r. (TPS) Główny zbiornik na gaz znajdujący się w okolicach toru wyścigów konnych, zdjęcie z 1928 r. (TPS) Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Budynek mieszkalny administratora, fabryka i zbiornik na gaz, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Nowo wybudowane Gimnazjum Realne, zdjęcie 1910 r. (MS Muzeum Sopotu) Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Budynek Gimnazjum wraz z przyległym od frontu Widok na dawną ul. Królewską i Gimnazjum Realne, parkiem, dawna ul. Królewskiej, zdjęcie ok. 1911 r. zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) (TPS) 29

Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Budynek Gimnazjum widziany od frontu dawnej ul. Królewskiej (ul. Armii Krajowej), zdjęcie ok. 1911 r. (TPS) Sala gimnastyczna - część kompleksu budynków Gimnazjum, zdjęcie ok. 1930 r. Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Wygląd auli głównej gimnazjum na drugim piętrze budynku, zdjęcie 1925 r. Panorama Sopotu w stronę Zatoki Gdańskiej, na pierwszym planie Gimnazjum Realne, zdjęcie ok. 1920 r. (TPS) Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Gimnazjum widziane od strony ul. 3 Maja i dawnej cegielni, zdjęcie 1935 r. (TPS) Gimnazjum Realne widziane od strony przyległego parku, zdjęcie 1930 r. 30

ul. Goyki Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Widok na łąki Sopockie i dolną część obecnej ul. Goyki łączącej się z ul. Haffnera, 1895 r. (TPS) Widok na Grand Hotel (Cassino Hotel) od strony plaży, zdjęcie z ok. 1928 r. (TPS) Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Grand Hotel widok od strony wejścia na molo w alejkach północnych, zdjęcie z 1938 r. (TPS) Fotografia lotnicza z widokiem na Grand Hotel, zdjęcie z ok. 1920 r. Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Główny wjazd do Grand Hotelu, zdjęcie z ok. 1920 r. Wielka sala ruletki w Grand Hotelu, zdjęcie z ok. 1920 r. 31

Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Grodzisko ul. Haffnera 63 Widok na Grand Hotel od strony łazienek północnych, zdjęcie z 1936 r. (TPS) Stoliki kawiarniane restauracji Górski Zamek znajdującej się niegdyś na terenie grodziska, zdjęcie z ok. 1900 r.(tps) Grodzisko ul. Haffnera 63 ul. Grunwaldzka Grodzisko wczesnośredniowieczne przed uporządkowaniem i urządzeniem skansenu archeologicznego, zdjęcie z ok. 1980 r. Ul. Grunwaldzka, widok na nie istniejący pensjonaty Dom Polski Wiktora Kulerskiego, zdjęcie ok. 1934 r. (J. Golec, Sopot Kronika XX w.) ul. Grunwaldzka ul. Grunwaldzka Hotel Werminghoff na rogu ul. Bohaterów Monte Cassino i Grunwaldzkiej, zdjęcie ok 1910 r. (TPS) Widok z latarni morskiej w kierunku Górnego Sopotu, na pierwszym planie skrzyżowanie dawnej ul. Morskiej z ul. Południową, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) 32

ul. Grunwaldzka ul. Haffnera Ul. Grunwaldzka, widok w kierunku południowym, z Widok na łąki dolnego Sopotu i drogę prowadzącą do lewej strony widoczny budynek hotelu Werminghoff, Willi Stolzenfels, zdjęcie zrobione z góry Browarniczej zdjęcie 1903 r. (BG PAN) w ok. 1898 r. (TPS) ul. Haffnera ul. Haffnera Dolna część ul. Haffnera widziana z tarasu restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Willa Stolzenfels przy ulicy obecnej ul. Haffnera (Łąkowej), zdjęcie z ok. 1907 r. (TPS) ul. Haffnera ul. Haffnera Widok na obecną ul. Haffnera ze skarpy Sopockiej, Widok na łąki dolnego Sopotu ze wzgórza przy Willi tarasu restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie z ok. 1900 r. Solzenfels, zdjęcie z 1906 r. (BG PAN) 33

ul. Haffnera Hotel Cafe Haueisen ul. Bohaterów Monte Cassino 60 Widok na alejki Parku Północnego będące Hotel i restauracja Cafe Haueisen przy ul. Morskiej przedłużeniem dawnej ul. Łąkowej, zdjęcie zrobione 21, litografia z ok. 1895 r. (DS) ze wzgórza na którym znajduje się willa Stolzenfels, ok 1910 r. Hotel Cafe Haueisen ul. Bohaterów Monte Cassino 60 Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Ogródek kawiarniany hotelu restauracji Cafe Haueisen Otto Ecker widziany od strony ul. Morskiej, zdjęcie z ok. 1905 r. Willa Viktoria przemianowana na Willę Boetcher, a później Hotel Carlton, zdjęcie z ok. 1914 r. (TPS) 34

Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Budynki 25 oraz 27 należące do pensjonatu Willa Ogród Holenderski położony na tyłach Hotelu Carlton, Boetcher, a później Hotel Carlton, zdjęcie z ok. 1914 w tle widoczna tylna fasada willi nr. 27, zdjęcie ok. r. (MM) 1925 r. (TPS) Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Ogród Holenderski położony na tyłach Hotelu Carlton, zdjęcie ok. 1925 r. (TPS) Widok z Ogrodu Holenderskiego w kierunku morza i Nadmorskiej Promenady, zdjęcie ok. 1925 r. (TPS) Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Hotel de Zopot (Kreissa) ul. Bohaterów Monte Cassino 37 Ogród Holenderski z widocznymi Łazienkami Południowymi, zdjęcie z ok. 1925 r. (MM) Widok na ul. Morską ze skarpy sopockiej na Dworek mieszczący niegdyś Hotel Kreissa, litografia z ok. 1835 r. (UM Sopot) 35

Hotel de Zopot (Kreissa) ul. Bohaterów Monte Cassino 37 Hotel de Zopot (Kreissa) ul. Bohaterów Monte Cassino 37 Hotel Kreissa wybudowany w latach 1830-1831, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Kamienica powstała na miejscu dworku mieszczącego Hotel Kreissa, zdjęcie z ok. 1901 r. (BG PAN) Hotel Dworcowy ul. Dworcowa 8-10 Hotel Dworcowy ul. Dworcowa 8-10 Hotel Dworcowy, widziany z głównego rynku, zdjęcie z ok. 1918 r. Hotel Dworcowy widziany od strony głównego rynku, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Hotel Eden ul. Kordeckiego 4/6 Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1 (1-3) Budynek Hotelu Eden przy obecnej ul. Kordeckiego, Hotel Hortensja widziany od strony dawnej ul. zdjęcie z ok. 1928 r. Północnej (ul. Powstańców Warszawy), zdjęcie ok. 1920 r. (TPS) 36

Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1 (1-3) ul. Bohaterów Monte Cassino 65 Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1 (1-3) ul. Bohaterów Monte Cassino 65 Dolny odcinek obecnej ul. Monte Cassino. Po Dolny odcinek obecnej ul. Monte Cassino. Po prawej prawej stronie widoczne sklepy i werandy budynku stronie widoczne sklepy i werandy budynku Hotelu Hotelu Hortensja, zdjęcie ok. 1920 r. (PAH) Hortensja, zdjęcie 1935 r. (TPS) Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1 (1-3) ul. Bohaterów Monte Cassino 65 Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1 (1-3) ul. Bohaterów Monte Cassino 65 Widok z latarni morskiej na dolną część obecnej ul. Widok na wschodnią fasadę Hotelu Hortensja od Bohaterów Monte Cassino, zdjęcie z ok. 1920 r. strony dawnej ul. Północnej, zdjęcie z ok. 1940 r. (GK) (PAH) Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1 (1-3) ul. Bohaterów Monte Cassino 65 Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Zdjęcie zrobione na werandzie pierwszego piętra Hotelu Hortensja, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) Hotel Metropol widziany od strony ul. Bohaterów Monte Cassino, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) 37

Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel Metropol, ul. Bohaterów Monte Cassino i Królowej Jadwigi, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Hotel Metropol, widziany od strony obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel Plażowy, Zur Traube stojący dawniej na miejscu Hotelu Metropol, zdjęcie z ok. 1906 r. Fasada Hotelu Metropol widziana z obecnej ul. Monte Cassino, zdjęcie z 1930 r. (TPS) Hotel Parkowy ul. Grunwaldzka 1-3 Hotel Parkowy ul. Grunwaldzka 1-3 Hotel Parkowy przed przebudową, widziany od strony ul. Grunwaldzkiej, zdjęcie z około 1915 r. (PAH) Hotel Parkowy podczas parady jeźdźców rozpoczynającej sopocki tydzień sportu, zdjęcie 1936 r. (TPS) 38

Hotel Parkowy ul. Grunwaldzka 1-3 Hotel Parkowy ul. Grunwaldzka 1-3 Hotel Parkowy widziany od strony ul. Grunwaldzkiej, Hotel Parkowy po przebudowie, zdjęcie z ok. 1912 r. zdjęcie z 1930 r. (GK) (MM) Hotel Plażowy ul. Emilii Plater 7-9 Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Hotel Plażowy, widziany od strony Północnej Promenady, zdjęcie z ok. 1929 r. Kawiarnia Cesarska, dawny budynek kawiarni (później Kakadu) znajdujący się na przeciwko domu zdrojowego, zdjęcie z ok. 1910 r. Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Wnętrze Kawiarni Cesarskiej (Bes. Richard Steinbeiss), zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Widok ul. Północnej od strony parku Grand Hotelu (Hotelu Kasyno). W tle widoczny nie przebudowany jeszcze budynek Kawiarni Cesarskiej (później Kakadu), zdjęcie z ok. 1930 r. (GK) 39

Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Restauracja Nordpark-Automat istniejąca w okresie 1910-1918, zdjęcie z ok. 1910 r. (BG PAN) Hotel Pod Starym Bardem, dawniej kawiarnia Cesarska i Kakadu, zdjęcie ok. 1940 r. (TPS) Hotel Pomorski Dwór ul. Kościuszki 12 Hotel Pomorski Dwór ul. Kościuszki 12 Frontowa fasada hotelu Pomorski Dwór na fotografii Hotel Pomorski Dwór na fotografii przedstawiającej pochodzącej z końca XIX w. panoramę Sopotu. Widoczna obecna ul. Kościuszki i ul. Chopina, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Hotel Restauracja Studziński al. Niepodległości 813 Hotel Victoria ul. Chopina 12 Hotel Restauracja Juliusza v. Studzińskiego przy ul. Pomorskiej 20, zdjęcie z ok. 1914 r. (DS) Hotel Victoria na początku XX w., zdjęcie (repr. A. Klejna) 40

Hotel Victoria ul. Chopina 12 Hotel Werminghoff ul. Bohaterów Monte Cassino 60 Odbudowany Hotel Victoria, zdjęcie druga połowa Hotel Werminghoff widziany od strony ul. Południowej XX przed rozbiórką w 1971 r. (F. Mamuszka) i ul. Morskiej (fasada wschodnia), zdjęcie z ok. 1920 r. (DS) Hotel Werminghoff ul. Bohaterów Monte Cassino 60 Hotel Werminghoff ul. Bohaterów Monte Cassino 60 Hotel Werminghoff znajdujący się na rogu obecnej Hotel Werminghoff, widziany od strony parku ul. Grunwaldzkiej i ul. Monte Cassino, zdjęcie z ok. zdrojowego, obecnej ul. Grunwaldzkiej, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) 1897 r. (TPS) 41

Hotel Werminghoff ul. Bohaterów Monte Cassino 60 ul. Jagiełły Hotel Werminghoff, widok od strony obecnej ul. Dawna ul. Dworu Szwedzkiego, zdjęcie z ok. 1900 r. Grunwaldzkiej na ul. Monte Cassino, zdjęcie z 1901 (BG PAN) r. (TPS) ul. Jagiełły ul. Jagiełły Widok na obecną ul. Władysława Jagiełły, zdjęcie z Dawna ul. Dworu Szwedzkiego, zdjęcie z ok. 1900 r. ok. 1904 r. (TPS) (TPS) ul. Junaków Widok na obecną ul. Obodrzyców z pobliskiego wzgórza, zdjęcie z ok. 1939 r. 42

Kamienica Bankowa Plac Konstytucji 3 Maja 1 Kamienica Bankowa Plac Konstytucji 3 Maja 1 Kamienica Bankowa z widocznym frontowym wejściem i szyldem Prywatnego Akcyjnego Banku Gdańskiego, zdjęcie z 1918 r. Kamienica Bankowa Viktora Lietzaua właściciela zakładu optycznego w Gdańsku, widok na rynek główny, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Kamienica Bankowa Plac Konstytucji 3 Maja 1 Kamienica Braci Wetzel ul. Bohaterów Monte Cassino 19 Kamienica Bankowa widoczna na fotografii przedstawiającej rynek główny oraz Kościół św. Jerzego, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS) Kamienica Braci Wetzel widziana od strony ul. Morskiej, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Kamienica Braci Wetzel ul. Bohaterów Monte Cassino 19 Kamienica Lubowskiego ul. Bohaterów Monte Cassino 26 Kamienica Braci Wetzel na zdjęciu przedstawiającym Rynek oraz Dom Towarowy Fastów, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Kamienica Lubowskiego widziana od strony ul. Morskiej, zdjęcie z ok. 1909 r. (PAH) 43

Kamienica Mendelsohna ul. Bohaterów Monte Cassino 21 Kaplica Polska ul. Powstańców Warszawy 15 Pierwotny wygląd budynku, na miejscu którego powstała Kamienica Mendelsohna, zdjęcie z ok. 1905 r. (TPS) Widok na dawną ul. Północną, wejście do Parku Północnego. Po lewej stronie między zabudowaniami widoczna Kaplica Polska, zdjęcie ok. 1907 r. Kapliczka Stella Maris ul. Malczewskiego 1a Karczma Sopocka (XV) Al. Niepodległości 801,803 Kapliczka u zbiegu obecnej ul. Malczewskiego i Al. Litografia przedstawiająca Sopot oraz panoramę na Niepodległości, zdjęcie z ok. 1931 r. (J. Golec, Zatokę Gdańską. Na pierwszym planie widoczne Sopot Kronika XX w.) zabudowania Karczmy Sopockiej, litografia z 1825 r. wg. C.G. Ludwiga (UM Sopot) Karczma Sopocka (XV) Al. Niepodległości 801,803 Karczma Sopocka (XV) Al. Niepodległości 801,803 Widok na obecną Al. Niepodległości i wozownię Rozbiórka wozowni Karczmy Sopockiej i kładzenie Karczmy Sopockiej przed jej rozbiórką, zdjęcie z ok. bruku na obecnej Al. Niepodległości, zdjęcie z 1901 r. 1900 r. (TPS) (TPS) 44

ul. Kasprowicza Kasyno Plac Zdrojowy 1 Widok na Cesarskie wzgórze, Restauracja i Hotel Powietrzne Sanatorium. W dole widoczna obecna ul. Reymonta i ul. Kasprowicza, zdjęcie ok. 1908 r. (TPS) Kasyno Sopockie w budynku Domu Zdrojowego widziane od strony głównego wejścia, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Kasyno Plac Zdrojowy 1 Kasyno Plac Zdrojowy 1 Widok na budynki domu zdrojowego oraz kasyno z Widok na budynki trzeciego domu zdrojowego i plac latarni morskiej w Sopocie, zdjęcie z ok. 1940 r. zdrojowy, po lewej stronie widoczny gmach kasyna, (TPS) zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Kasyno Plac Zdrojowy 1 Kasyno Plac Zdrojowy 1 Ulica Północna (obecnie Powstańców Warszawy) i Kasyno widziane od strony dzisiejszej ul. Powstańców przylegający do niej gmach Domu Zdrojowego wraz Warszawy, zdjęcie z 1930 r. (TPS) z kasynem, zdjęcie ok. 1920 r. (TPS) 45

Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 Kort tenisowy wybudowany w 1897 r. na terenie Parku Północnego, zdjęcie 1904 r. (TPS) Kort wraz klubem tenisowym, przy obecnej ul. Ceynowy 5, zdjęcie ok 1911 r. Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 Budynek klubu tenisowego przy kortach, zdjęcie 1913 r. (TPS) Kort tenisowy i korty podczas turnieju tenisowego, zdjęcie z ok. 1930 r. Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 ul. Kolberga Korty tenisowe przy Sopockim Klubie Tenisowym, widok w kierunku wschodnim, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Ujęcie wody u zakończenia obecnej ul. Kolberga, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) 46

ul. Kolberga ul. Konopnickiej Ujęcie wody oraz głaz narzutowy upamiętniający Promenada spacerowa przy zbiegu ul. Konopnickiej i jego otwarcie w 1926 r. u zakończenia obecnej ul. ul. Mickiewicza, zdjęcie ok. 1915 r. (BG PAN) Kolberga, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) ul. Kopernika Kościół Gwiazdy Morza ul. Kościuszki 19-12 Zdjęcie z widokiem na Dolinę Owczą. W tle widoczne Powietrzne Sanatorium na Cesarskim Wzgórzu, a na pierwszym planie nieistniejący pawilon ogrodowy oraz most przy ul. Wybickiego, zdjęcie z 1906 r. (TPS) Kościół Gwiazda Morza widziany od strony nawy północnej z zaplecza gospodarczego parceli Hotelu Victoria, zdjęcie z ok. 1912 r. (BG PAN) Kościół Gwiazdy Morza ul. Kościuszki 19-12 Kościół Gwiazdy Morza ul. Kościuszki 19-12 Kościół Gwiazda Morza widziany od strony nawy północnej, zdjęcie z ok. 1912 r. (TPS) Niezrealizowany projekt kościoła Gwiazdy Morza, który miał powstać na kościelnej posesji bliżej obecnej ul. Kościuszki 47

Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół św. Jerzego i Kapliczka św. Wojciecha, widziany od strony kamienicy przy Rynku, obecnie Plac Konstytucji 3 Maja, zdjęcie z ok. 1910 r. (MM) Plac Konstytucji 3 Maja z Kościołem św. Jerzego i dawny rynek, zdjęcie z ok. 1915 r. (TPS) Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół św. Jerzego w budowie w latach 1899 1900, zdjęcie z ok. 1900 r.(tps) Kościół widziany z Placu Konstytucji 3 Maja i ul. Dworcowej, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół Zbawiciela ul. Piastów 5 Kościół garnizonowy św. Jerzego widziany od strony Ewangelicki Kościół Zbawiciela w parku południowym, poczty sopockiej, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS) zdjęcie z ok. 1935 r. (TPS) 48

Kościół Zbawiciela ul. Piastów 5 ul. Kościuszki Wieża Kościoła Zbawiciela widziana z molo, zdjęcie z ok. 1916 r. (MM) Widok na główne skrzyżowanie obecnej ul. Kościuszki (dawniej szkolnej), widoczny hotel dworcowy z 1871 r., oraz poczta sopocka, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS) ul. Kościuszki ul. Kraszewskiego Skrzyżowanie dzisiejszej ul. Chopina i ul. Kamienny Potok - Restauracja Hermann Doerks, Kościuszki, zdjęcie z 1935 r. (zbiór M. Konoblaucha, mieszcząca się w budynku przy Broombeeertalweg TPS) 21/23 w latach 1884-1924 r. ul. Królowej Jadwigi ul. Królowej Jadwigi Widok na obecną ul. Królowej Jadwigi w kierunku ul. Skrzyżowanie ul. Królowej Jadwigi i Monte Cassino, Bohaterów Monte Cassino, zdjęcie z ok. 1900 r. widok na Hotel Metropol i obecną ul. Królowej Jadwigi, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) 49

ul. Książąt Pomorskich Księgarnia Muzyczna ul. Bohaterów Monte Cassino 31 Zdjęcie zrobione od strony obecnej ul. Sobieskiego. Kamienica Księgarni Muzycznej Constantina Po lewej stronie widoczne wzniesione w latach Ziemssena, po prawej stronie widoczny urząd gminy 1929-1932 wyższe liceum, zdjęcie 1928 r. (TPS) na obecnym Placu 3 Maja, zdjęcie ok. 1895 r. (GK) Księgarnia Muzyczna ul. Bohaterów Monte Cassino 31 Księgarnia Muzyczna ul. Bohaterów Monte Cassino 31 Księgarnia Muzyczna i rynek miejski na obecnym Placu 3 Maja, zdjęcie z ok. 1900 r. Budynek Księgarni Muzycznej widok od strony głównego rynku, zdjęcie ok. 1940 r. (TPS) ul. Księżycowa Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Widok na ul. Księżycową i ul. Okrężną, oraz osiedle kombatantów wojennych, zdjęcie z ok. 1950 r. (DS) Latarnia, widok z placu kuracyjnego, zdjęcie z ok. 1904 r. (TPS) 50

Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Latarnia morska i zakład balneologiczny z okresu Komin zakładu balneologicznego zabudowany później drewnianego domu zdrojowego, zdjęcie z ok. 1904 latarnią, zdjęcie 1890 r. (TPS) r. (TPS) Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Latarnia morska w okresie dwudziestolecia międzywojennego, zdjęcie podpisano "Sopoty, Łazienki", ok. 1920 r. (GK) Łazienki Północne w budowie, zdjęcie autorstwa Johna Faltina, 1903 r. (DS) Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne, zdjęcie od strony parku, zdjęcie Łazienki Północne wybudowane w 1903 roku, zdjęcie z ok. 1905 r. (TPS) z ok. 1905 r. (TPS) 51

Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne widziane od strony zatoki, zdjęcie Łazienki Północne widziane od strony zatoki, zdjęcie z 1905 r. z ok. 1905 r. (TPS) Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne widziane od strony alejek Parku Północnego, zdjęcie z ok. 1904 r. Łazienki Północne widziane od strony alejek Parku Północnego, zdjęcie z ok. 1907 r. Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 Łazienki Północne widziane z latarni morskiej, zdjęcie z 1906 r. (TPS) Łazienki Południowe widok od strony alejek Parku Południowego, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) 52

Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 Łazienki Południowe widok z nadmorskiej promenady, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Drewniane Łazienki Południowe, drewniana fasada, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 ul. Łużycka Łazienki Południowe widziane od strony plaży i zatoki, zdjęcie ok. 1910 r. Kamień ustawiony w 1938 r. przy skrzyżowaniu obecnej ul. Łużyckiej i Wejcherowskiej. Kamień upamiętniał wybudowane w latach 1938-1939 osiedla w Kamiennym Potoku, zdjęcie z 1938 r. (FDG) ul. Malczewskiego ul. Malczewskiego Skrzyżowanie obecnej Al. Niepodległości i ul. Malczewskiego, zdjęcie z ok. 1930 r. (J. Golec, Dolny odcinek ul. Malczewskiego i Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, dawniej kaplica cmentarna, zdjęcie z 1947 r. (www.nspjs.diecezja.gda.pl) 53

Sopot Kronika XX w.) ul. Malczewskiego ul. Małopolska Przejście graniczne na górnym odcinku Drogi Wielkokackiej (obecnie ul. Malczewskiego, ul. Sopocka) z widocznym posterunkiem polskim, zdjęcie z 1937 r. Górna część obecnej ul. Małopolskiej w Kamiennym Potoku. na pierwszym planie widoczne domy przy obecnej ul. Obodrzyców, zdjęcie z ok. 1940 r. (BG PAN) Al. Mamuszki Al. Mamuszki Północna Promenada widziana od strony łazienek północnych w kierunku mola. Widoczna nie istniejąca już dzisiaj altanka, zdjęcie z ok. 1908 r. Promenada w Parku Północnym i galerią sztuki znajdująca się nieopodal plaży, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Al. Mamuszki Al. Mamuszki 54

Łazienki Północne znajdujące się na szlaku północnej promenady, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Północny kraniec Północnej Promenady biegnącej w kamiennym potoku w kierunku Gdyni, zdjęcie 1941 r. (TPS) Al. Mamuszki Pl. Mancowy Północna Promenada na wysokości Kamiennego Plac Mancowy przeprojektowany na boisko sportowe, Potoku, zdjęcie z ok. 1940 r. widziany od strony Alejek Północnych, w tle widoczna willa przy obecnej ul. Powstańców Warszawy 65 oraz 75, zdjęcie z 1919 r. (PAH) ul. Mickiewicza ul. Mickiewicza Panorama miasta, na pierwszym planie ul. Mickiewicza, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Panorama na Dolinę siedlisko, na pierwszym planie obecne ul. Mickiewicza, zdjęcie 1915 r. (TPS) Młyn w Kamiennym Potoku ul. Młyńska 11 Młyn w Kamiennym Potoku ul. Młyńska 11 55

Młyn na Kamiennym Potoku z widocznym stawem młyńskim, zdjęcie z 1904 r. (BG PAN) Młyn papierniczy w Kamiennym Potoku widziany od strony zabudowań mieszkalno gospodarczych młynarza, zdjęcie z 1914 r. (PAH) Molo ul. Plac Kuracyjny Molo ul. Plac Kuracyjny Drewniane molo po wydłużeniu, fotografia zrobiona Widok z mola w kierunku Drugiego Domu pod koniec XIX w. w ok. 1880 r. (US Library of Zdrojowego, fotografia zrobiona pod koniec XIX w. w Congress) ok. 1880 r. (US Library of Congress) Molo ul. Plac Kuracyjny Molo ul. Plac Kuracyjny Molo oraz drugi dom zdrojowy na fotografii R. Kuhna z 1884 r. (KC) Zdjęcie z przybudówki kończącej konstrukcję mola w kierunku plaży, w tle widoczny nie ukończony jeszcze Cassino Hotel, zdjęcie z ok. 1924 r. (TPS) Molo ul. Plac Kuracyjny Molo ul. Plac Kuracyjny 56

Fotomontaż ukazujący zeppelin unoszący się nad molem w Sopocie, w tle widoczny Cassino Hotel (Gdand Hotel), zdjęcie ok. 1940 r. Zdjęcie wykonane z okna pokoju hotelowego Hotelu Cassino (obecnie Grand Hotel) w kierunku mola i plaży, zdjęcie z ok. 1940 r. (TPS) Molo ul. Plac Kuracyjny ul. Moniuszki Molo w latach trzydziestych XX w. na kolorowym Widok na obecną ul. Moniuszki, widoczna strzelnica zdjęciu ukazującym w tle III Dom Zdrojowy, zdjęcie miejska, zdjęcie z ok. 1912 r. (TPS) ok. 1930 r. (PAH) ul. Moniuszki ul. Moniuszki Strzelnica miejska przy obecnej ul. Moniuszki, zdjęcie zrobione przez Johna Faltina w ok. 1912 r. (TPS) Panorama z okolic wzgórza Olimpijskiego, na pierwszym planie widoczna obecna ul. Moniuszki, zdjęcie z ok. 1939 r. Al. Niepodległości Al. Niepodległości 57

Al. Niepodległości w południowym swoim odcinku (dawniej ul. Gdańska), widoczne krzyżowanie z obecną ul. Wybickiego, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Al. Niepodległości, widok w stronę Gdańska, historycznie główne skrzyżowanie Sopotu, zdjęcie 1904 r. (BG PAN) Al. Niepodległości Al. Niepodległości Al. Niepodległości, widok ze skrzyżowania z ul. Podgórną w kierunku Gdyni (ul. Pomorska), w oddali widoczny budynek Karczmy Sopockiej, zdjęcie z 1910 r. (MM) Al. Niepodległości, widok w kierunku gdańska, zdjęcie ok. 1905 r. (BG PAN) Al. Niepodległości Al. Niepodległości Al. Niepodległości, skrzyżowanie z obecną ul. Al. Niepodległości, skrzyżowanie z obecną ul. Goyki, Malczewskiego, przebudowa ulicy w latach 30 XX w. zdjęcie ok. 1931 r. (J. Golec, Sopot Kronika XX w.) (J. Golec, Sopot Kronika XX w.) ul. Obodrzyców ul. Obodrzyców 58

Ulica Obodrzyców, zdjęcie z ok. 1939 r. Ulica Obodrzyców widziana z pobliskiego wzgórza, zdjęcie ok. 1939 r. ul. Obodrzyców ul. Obrońców Westerplatte Zdjęcie zrobione z sieni budynku nr. 20 przy ul. Most wiszący nad parkiem w wąwozie, nad nim Obodrzyców, widoczne domy pod numerem 22 przy biegnie obecna ul. Obrońców Westerplatte, zdjęcie z ul. Obodrzyców oraz 2 przy ul. Łużyckiej, zdjęcie z ok. 1901 r. (TPS) ok. 1939 r. ul. Obrońców Westerplatte ul. Obrońców Westerplatte Most biegnący obecną ul. Obrońców Westerplatte, Dom nr 8 przy dawnej ul. Rickerta/ Willowej, zdjęcie z zdjęcie z ok. 1910-1918 r. (RO, Pan Roland ok. 1900 r. (TPS) Józefowicz) 59

ul. Obrońców Westerplatte ul. Ogrodowa Domy przy dawnej ul. Rickerta/ Willowej nr 8 i 9, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Willa przy ul. Ogrodowej 12, stanowiąca przykład nowej architektury zastępującej domy rybackie, zdjęcie ok. 1930 r. Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Jeden z pierwszych spektakli w Operze Leśnej w Sopocie, zdjęcie z ok. 1909 r. (PAH) Opera Leśna, podczas przedstawienia opery Wagnera Persifal, zdjęcie z 1928 r. (MS, Muzeum Sopotu) Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Opera Leśna w czasie przedstawienia opery Złoty Krzyż, zdjęcie z 1910 r. (TPS) Scena Opery Leśnej z widoczną scenografią Obozu Nocnego w Granadzie, zdjęcie z 1909 r. (TPS) 60

Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Palmiarnia i Ogrodnictwo Miejskie ul. Grottgera 11 Opera Leśna, podczas jednego z pierwszych przedstawień opery Obóz Nocny w Granadzie, zdjęcie Sierpnia 1909 r. (BG PAN) Budynek palmiarni na zdjęciu panoramy Sopotu wraz z Ujeżdżalnią Koni, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Palmiarnia i Ogrodnictwo Miejskie ul. Grottgera 11 Pawilon Sztuki Al. Mamuszki 1 Palmiarnia widoczna na panoramie Sopotu, zdjęcie z ok. 1910 r. (WFG) Pawilon Sztuki z roku 1911 w Parku Północnym, zdjęcie z ok. 1920 r. (BG PAN) Pawilon Sztuki Al. Mamuszki 1 Pensjonat Dom Polski ul. Grunwaldzka 11 Pawilon Sztuki w Parku Północnym, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) Widok na nie istniejące budynki pensjonatu Dom Polski Wiktora Kulerskiego przy dawnej ul. 61

Południowej, zdjęcie z ok. 1934 r. (J. Golec, Sopot Kronika XX w.) Pensjonat Dom Polski ul. Grunwaldzka 11 Pensjonat Guenther ul. Haffnera 35/37 Pensjonat Dom Polski Wiktora Kulerskiego widziany Budynki Pensjonatu Guenther pod numerami 35 i 37, od strony parku południowego, zdjęcie z ok. 1920 r. zdjęcie pochodzące z przewodnika sopockiego z 1915 r. (TPS) Pensjonat Ida ul. Parkowa 12 Pensjonat Quo Vadis ul. Powstańców Warszawy 5 Pensjonat Ida przy ul. Parkowej na reklamie Willa i pensjonat Quo Vadis Alfonsa Chmielewskiego, jednego z przewodników sopockich, zdjęcie z ok. znajdujący się przy dawnej ul. Północnej 5 na 1915 r. (TPS) przeciwko Domu Zdrojowego, zdjęcie 1909 r. Pensjonat Quo Vadis ul. Powstańców Warszawy 5 Pensjonat Schauffler ul. Dąbrowskiego 2-4 Widok na ul. Północną i budynki znajdującej się od Dawny Pensjonat Katinki Schauffler, kamienica przy zachodniej strony ulicy. Widoczny budynek obecnej ul. Dąbrowskiego 2-4, zdjęcie z 1914 r. 62

pensjonatu Quo Vadis Alfonsa Chmielewskiego, (ul. Północna 5), zdjęcie 1932 r. (DS) Poczta ul. Kościuszki 2 ul. Podjazd Nieprzebudowany jeszcze budynek poczty przy dawnej ul. Szkolnej, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Nie istniejący w całości budynek przy placu Konstytucji 3 Maja i ul. Podjazd, ze sklepami na parterze i mieszkaniami na wyższych kondygnacjach, zdjęcie z ok. 1913 r.(bg PAN) ul. Podjazd ul. Podjazd Ulica Podjazd zbudowana w 1907 r., kamienice wybudowane przez architekta Josefa Moschalla, zdjęcie zima 1907 r.(bg PAN) Ulica podjazd w czasie powodzi, zdjęcie z ok. 1930 r. (BG PAN) ul. Podjazd Pomnik Żołnierzy Droga na Wzgórze Olimpijskie 63

Skrzyżowanie ul. Dworcowej i ul. Podjazd, na Pomnik Żołnierzy na Wzgórzu Olimpijskim przed zdjęciu widoczny Hotel Dworcowy wybudowany w umieszczeniem żeliwnych tablic, zdjęcie z ok. 1910 r. 1871 r., zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) (BG PAN) ul. Poniatowskiego ul. Powstańców Warszawy Willa Claaszena przy obecnej ul. Poniatowskiego 8, Widok na nieistniejący Trzeci Dom kuracyjny i Kasyno zdjęcie z ok. 1910 r. przy dawnej ul. Północnej. Widoczna nieistniejąca przedwojenna zabudowa ul. Monte Cassino i Hotel Werminghoff, zdjęcie z ok. 1940 r. (TPS) ul. Powstańców Warszawy ul. Powstańców Warszawy Widok na obecną ul. Powstańców Warszawy oraz przylegające tereny Parku Północnego w 1899 r. Ul. Północna (obecnie Powstańców Warszawy) na początku wieku, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) ul. Powstańców Warszawy ul. Powstańców Warszawy 64

Ul. Północna na wysokości terenów Parku Widok ze Wzgórza Piwowara w kierunku ul. Morskiej i Północnego, zdjęcie wykonane przez Johna Faltina Zatoki Gdańskiej. Na pierwszym planie widoczne w ok. 1900 r. (BG PAN) założenia Parku Północnego oraz obecna ul. Winieckiego, ul. Haffnera i ul. Powstańców Warszawy, zdjęcie koniec XIX w. (TPS) ul. Powstańców Warszawy ul. Powstańców Warszawy Fotografia zrobiona ze wzgórza Piwowara nieopodal Ul. Północna (obecnie Powstańców Warszawy) z Willi Stolzenfels w kierunku Parku Północnego. widokiem na tylną część domu zdrojowego, zdjęcie Widoczny Plac Mancowy, zdjęcie z 1908 r. (TPS) 1944 r. Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 Willa Fewsona spełniająca funkcję ratusza w latach Budynek dawnego ratusza miejskiego mieszczący się 1900-1911, zdjęcie z ok. 1903 r. (BG PAN) w Willi Fewsona, zdjęcie sporządzone przez Johna Faltina w ok. 1900 r. (BG PAN) Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 65

Budynek nowego ratusza miejskiego projektu Paula Puchmuellera, zdjęcie z 1925 r. (TPS) Budynek ratusza miejskiego widziany od frontu, zdjęcie z 1925 r. (TPS) ul. Reja Remiza Strażacka ul. Armii Krajowej 105,109 Pętla autobusowa i tramwajowa na ul. Reja i Al. Niepodległości, zdjęcie ok. 1950 r. (FDG) Remiza strażacka przy ul. Armii Krajowej (dawniej ul. Królewska), zdjęcie ok. 1900 r. (MM) Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Zdjęcie wykonane 20 stycznia 1903 r. przez Johna Faltina, ruiny restauracji na Wzgórzu Piwowara, 1903 r. (GK) Ogródek kawiarniany przy restauracji na wzgórzu Piwowara, zdjęcie z ok. 1900 r. (MM) Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 66

Widok na wzgórze piwowarskie i restauracje, z Widok z alejek nadmorskich na wzgórze piwowarskie, charakterystycznymi schodkami prowadzącymi z zdjęcie z końca XIX w. (TPS) alejek nadmorskich na wzgórze, zdjęcie koniec XIX w. (TPS) Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Zdjęcia przedstawiające wzgórze piwowarskie, oraz Restauracja Brauershoehe na wzgórzu piwowarskim, znajdujący się na niej pawilon kawiarniany, zdjęcie z fotografia z 1899 r. (TPS) końca XIX w. Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Ogródek kawiarniany przy restauracji na wzgórzu Piwowara (Cafe Lukas), zdjęcie z 1940 r. (MM) Zajazd Dolinny Młyn na litografii pochodzącej z 1903 r. (UM Sopot) Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 67

Budynek zajazdu Dolinny Młyn i samego młyna z ok. 1904 r. (TPS) Stoliki kawiarniane znajdujące się niegdyś przed budynkiem restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie z ok. 1902 r. (DS) Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Dolinny Młyn widziana od strony skarpy Widok z restauracji Dolinny Młyn w kierunku obecnej sopockiej, zdjęcie z 1904 r. (MM) ul. Winieckiego, ul. Haffnera (dawniej Łąkowej) oraz Zatoki Gdańskiej, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Kawiarnia popołudniowa Młyn Dolinny widziana od strony parku, zdjęcie z ok. 1900 r. Frontowy taras kawiarni i restauracji Młyn Dolinny, zdjęcie z 1916 r. Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra 68

Kawiarnia popołudniowa Młyn Dolinny widziana od Restauracja Górski Zamek przy obecnej ul. Zamkowa strony parku, zdjęcie z ok. 1900 r. Góra, zdjęcie z ok. 1925 r. (TPS) Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Budynek restauracji Górski Zamek widziany od strony północnej znad potoku Swelinii, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Restauracja Górski Zamek widziana z wydm plaży sopockiej, zdjęcie z 1922 r. Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Widok na restaurację z plaży w rejonie Kamiennego Widok z tarasu restauracji Górski Zamek, na którym Potoku oraz ujścia rzeczki Swelini, zdjęcie z ok. niegdyś znajdowały się stoliki kawiarniane i rozciągał 1900 r. (TPS) widok na Zatokę Gdańską, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra 69

Widok z wnętrza restauracji z głównego salonu restauracyjnego na Zatokę Gdańską, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Wnętrze restauracji Górski Zamek w czasach jej świetności, zdjęcie z 1919 r. (TPS) Restauracja Haffner Clause ul. Sobieskiego 9/11 ul. Pulaskiego 2 Restauracja na Wzgórzu Stiewego ul. 23 Marca 16 Restauracja Haffner Clause znajdujący się przy Widok z Królewskiego Wzgórza (Wzgórza Stiewego), dawnej ul. Haffnera 9/11 z widocznym frontowym widoczne stoliki restauracji oraz punkt widokowy, ogródkiem oraz stolikami kawiarnianymi, zdjęcie z zdjęcie z końca XIX w. (UM Sopot) ok. 1930 r. (TPS) Restauracja na Wzgórzu Stiewego ul. 23 Marca 16 Restauracja na Wzgórzu Stiewego ul. 23 Marca 16 Fotografia Wzgórza Królewskiego (Wzgórza Stiewego) wraz z drogą prowadzącą do miejsca widokowego, zdjęcie z końca XIX w. (BG PAN) Fotografia restauracji i pawilonu kawiarnianego na Królewskim Wzgórzu (Wzgórzu Stiewego), zdjęcie z 1914 r. (TPS) Restauracja na Wzgórzu Stiewego ul. 23 Marca 16 Restauracja na Wzgórzu Stiewego ul. 23 Marca 16 70

Miejsce widokowe na Królewskim Wzgórzu Budynek schroniska młodzieżowego wybudowany na (Wzgórzu Stiewego) oraz stoliki restauracji, zdjęcie miejscu restauracji na Wzgórzu Stiewego, zdjęcie z ok. 1900 r. ok. 1920 r. Restauracja Powietrzne Sanatorium ul. Conrada 5 Restauracja Powietrzne Sanatorium ul. Conrada 5 Restauracja i Sanatorium Powietrzne na Cesarskim Cesarskie Wzgórze i Restauracja Powietrzne Wzgórzu przy dzisiejszej ul. Conrada, zdjęcie z ok. Sanatorium Maxa Gundlacha, zdjęcie z 1906 r. (MM) 1910 r. Restauracja Powietrzne Sanatorium ul. Conrada 5 Restauracja Powietrzne Sanatorium ul. Conrada 5 Cesarskie Wzgórze przed wzniesieniem budynku Sanatorium Powietrznego, zdjęcie z końca XIX w. Cesarskie Wzgórze po wybudowaniu Sanatorium Powietrznego w 1899 r., zdjęcie z ok. 1900 r. Restauracja Wielka Gwiazda Droga Starokacka Restauracja Wielka Gwiazda Droga Starokacka 71

Leśna Restauracja Wielka Gwiazda, zdjęcie z ok. 1898 r. (TPS) Restauracja Wielka Gwiazda, widok na pawilon kawiarniany, zdjęcie koniec XIX w. (PAH) Restauracja Wielka Gwiazda Droga Starokacka Restauracja Wielka Gwiazda Droga Starokacka Restauracja Wielka Gwiazda, stoliki kawiarniane na Restauracja Wielka Gwiazda, zdjęcie lata czterdzieste leśnym skrzyżowaniu, zdjęcie koniec XIX w. (PAH) XX w. ul. Reymonta ul. Reymonta a Widok na Cesarskie Wzgórze, Restauracja i sanatorium Kaiserhöhe z obecnej ul. Reymonta, zdjęcie ok 1906 r. Widok na Cesarskie Wzgórze od strony ul. Reymonta i ul. Kopernika, 1907 r. (TPS) ul. Reymonta Sąd, Dwór Duński (XII) ul. 1 Maja 10 72

Widok na Cesarskie Wzgórze oraz widok z Cesarskiego wzgórza w kierunku Kościoła św. Jerzego,. 1906 r. (TPS) Budynek sądu przy dawnej ul. Podgórnej wzniesiony na miejscu Dworu Duńskiego (XII) w 1898 r., zdjęcie z 1898 r. (TPS) Sąd, Dwór Duński (XII) ul. 1 Maja 10 Sąd, Dwór Duński (XII) ul. 1 Maja 10 Widok w kierunku posiadłości dawnego Dworu Duńskiego (XII), Dworu Cieszyńskiego (VII) oraz Ogrodu (XII)/ Widoczna cegielnia, plac składowania cegieł oraz staw, dalej gazownia sopocka, budynek sądu, zdjęcie z ok. 1925 r. (GK) Widok z Królewskiego Wzgórza na Sąd i teren dawnego Dworu Duńskiego, w tle widoczne zabudowania gospodarcze Dworu III i Dworu Wegnera, fotografia z ok. 1893 r. (BG PAN) Sanatorium Bałtyckie ul. Sobieskiego 35 Sanatorium Bałtyckie ul. Sobieskiego 35 Sanatorium Bałtyckie znajdujące się przy obecnej ul. Soibeskiego, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) Frontowe wejście Sanatorium Bałtyckiego, zdjęcie z ok. 1900 r. (MM) Sanatorium Dziecięce ul. Parkowa 77-79/ ul. Kilińskiego 4 Sanatorium Dziecięce ul. Parkowa 77-79/ ul. Kilińskiego 4 73

Sanatorium Dziecięce, przy obecnej ul. Kilińskiego, Sanatorium Dziecięce widziane od frontu, zdjęcie z zdjęcie wykonane przez Johna Faltina w ok. 1915 r. ok. 1915 r. (TPS) (TPS) Sanatorium Dziecięce ul. Parkowa 77-79/ ul. Kilińskiego 4 Sanatorium Dziecięce ul. Parkowa 77-79/ ul. Kilińskiego 4 Sanatorium Dziecięce wraz z budynkiem sypialnym Sanatorium Dziecięce wraz z ogrodem widziane od widziane od strony plaży, zdjęcie wykonane przez frontu, zdjęcie z ok. 1915 r. (GK) Johna Faltina w ok. 1900 r. (BG PAN) Sanatorium Dziecięce ul. Parkowa 77-79/ ul. Kilińskiego 4 ul. Sępia Przebudowany gmach Sanatorium Dziecięcego, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) Widok z alejek nadmorskich na Restaurację i kawiarnię Brauershöhe, zdjęcie ok. 1890 r. (TPS) ul. Sępia ul. Sobieskiego 74

Widok z wydm na Wzgórze Piwowara (Brauershöhe) wraz z restauracją przy ulicy Sępiej. Po prawej stronie fotografii widoczne alejki nadmorskie w kierunku Kolibek. Zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) ul. Sobieskiego 35 - dawne Sanatorium Bałtyckie wzniesione w 1894 r. w neorenesansowych stylu, obecnie dom mieszkalny. Zdjęcie z 1916 r. (TPS) Sołectwo, Dwór (III) ul. 1 Maja 9 Sołectwo, Dwór (III) ul. 1 Maja 9 Widok w kierunku dawnych posiadłości Panorama Sopotu i Zatoki Gdańskiej ukazująca Przebendowskich/ Wegnera: Dworu III, Dworu zabudowania Dworów Sopockich widzianych z Duńskiego (XII), Dworu Cieszyńskiego (VII). Królewskiego Wzgórza. Widoczne zabudowania min. Widoczna cegielnia, remiza strażacka, ogród i park Dworu III oraz otaczającego go ogrodu, litografia z otaczający Dwór III, zdjęcie z ok. 1925 r. (GK) 1825 r. wg. C.G. Ludwiga (UM Sopot) 75

Sołectwo, Dwór (III) ul. 1 Maja 9 Stadion Sportowy ul. Wybickiego 48/50 Panorama z Królewskiego Wzgórza w kierunku zabudowań Dworu III. Na pierwszym planie widoczny budynek Sądu, zdjęcie z ok. 1919 r. (MM) Stadion Stulecia widoczny z pobliskiego wzgórza, zdjęcie 1926 r. (TPS) Stadion Sportowy ul. Wybickiego 48/50 ul. Struga Stadion sportowy wybudowany na stulecie powstania kąpieliska, zdjęcie 1926 r. (TPS) Strzelnica w pobliżu dawnej ul. Myśliwskiej, zdjęcie 1915 r. (BG PAN) ul. Struga ul. Strzelecka Widok na strzelnicę do rzutek znajdującą się w Panorama ze wzgórza przy starej cegielni, z miejskim pobliżu dawnej ul. Myśliwskiej, zdjęcie 1915 r. (TPS) gimnazjum - obecnie Uniwersytet Gdański. Na pierwszym planie widoczna ulica Strzelecka, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) 76

ul. Strzelecka Strzelnica Miejska ul. Moniuszki 10 Widok ze wzgórza Strzeleckiego na ul. Strzelecką i Strzelnica miejska, oraz droga spacerowa do Opery zabudowania cegielni. W tle widoczny budynek Leśnej po południowej stronie doliny, zdjęcie ok. 1912 Gimnazjum Realnego zburzonego częściowo w r. (TPS) 1945 r. Niskie zabudowania widoczne na 2 planie to obóz pracy dla jeńców wojennych, zdjęcie z ok. 1947 r. (TPS) Strzelnica Miejska ul. Moniuszki 10 Synagoga ul. Dąbrowskiego 25,27 Strzelnica miejska, po południowej stronie doliny Prątki, zdjęcie ok. 1920 r. (TPS) Synagoga stojąca przy obecnej ul. Dąbrowskiego, zdjęcie 1916 r. (TPS) Synagoga ul. Dąbrowskiego 25,27 Synagoga ul. Dąbrowskiego 25,27 Synagoga w Sopocie przy ul. Dąbrowskiego, zdjęcie przed pożarem synagogi, ok. 1930 r. Synagoga po pożarze w czasie nocy kryształowej 1938 r., zdjęcie ok. 1939 r. 77

Szklarnie Edwarda Herbsta ul. Kościuszki 33c Szklarnie Edwarda Herbsta ul. Kościuszki 33c Frontowy rzut projektu szklarni na terenie posiadłości Herbstów, rysunek z 1908 r. (MS Muzeum Sopotu, APG O. Gdynia) Boczny rzut projektu szklarni na terenie posiadłości Herbstów, rysunek z 1908 r. (MS Muzeum Sopotu, APG O. Gdynia) Szkoła dla Dziewcząt ul. Niepodległości 749 Szkoła dla Dziewcząt ul. Niepodległości 749 Szkoła dla dziewcząt, widok z obecnej Al. Niepodległości, zdjęcie z ok. 1910 r. (BG PAN) Zdjęcie zrobione przed frontem gmachu Szkoły dla Dziewcząt, zdjęcie z ok. 1910 r. (GK) Szkoła Gimnastyczna ul. Powstańców Warszawy 80 Szkoła Gimnastyczna ul. Powstańców Warszawy 80 Dawny budynek szkoły gimnastycznej w Sopocie Widok na Plac Mancowy oraz budynek dawnej szkoły przy ul. Północnej, zdjęcie z ok. 1930 r. gimnastycznej, zdjęcie z ok. 1940 r. 78

Szkoła Gimnastyczna ul. Powstańców Warszawy 80 Szkoła Gminna Elementarna ul. Kościuszki 18/20 Impreza sportowa na dawnym Placu Mancowym, zdjęcie z 1914 r. (TPS) Budynek Szkoły Gminnej przy dawnej ul. Szkolnej, zdjęcie z ok. 1905 r. (Sopot Kronika XX w., BG PAN, MS Muzeum Sopotu) Szkoła w Kamiennym Potoku ul. Wejherowska 1 Tor Wyścigów Konnych ul. Polna 1,1a,3,5,9,11 Dawny przejazd kolejowy w Kamiennym Potoku oraz szkoła elementarna, zdjęcie 1911 r. (PAH) Trybuny wyścigów konnych w Sopocie, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) ul. Traugutta Ujeżdżalnia Koni ul. 23 Marca 7-9/11 Widok na plażę w kierunku Orłowa. Na pierwszym Widok z Królewskiego Wzgórza (Wzgórze Stiewego) planie obecna ul. Traugutta, Drzymały i Pensjonat na dolny odcinek obecnej ul 23 Marca i ujeżdżalnię Miramare, zdjęcie z ok. 1900 r. Koni, zdjęcie z 1920 r. (TPS) 79

Ujeżdżalnia Koni ul. 23 Marca 7-9/11 Willa Alfreda Ernsta ul. Reymonta 10 Wnętrze hali ujeżdżalni koni, przyległej do budynku administracyjnego, znajdująca się niegdyś przy obecnej ul. Armii Krajowej (obecnie nie istnieje), zdjęcie z ok. 1920 r. (MS Muzeum Sopotu) Willa Alfreda Ernsta przy Cesarskim Wzgórzu 10 widziana od strony skrzyżowania obecnej ul. Kopernika i ul. Armii Krajowej, zdjęcie z ok. 1910 r. (DS) Willa Architekta Miejskiego ul. Lipowa 15 Willa Architekta Miejskiego ul. Lipowa 15 Willa Architekta Paula Puchmuellera przy obecnej Wnętrze jadalni w willi Architekta Paula Puchmuellera ul. Lipowej 15, zdjęcie z ok. 1905 r. (zdjęcie ze przy obecnej ul. Lipowej 15, zdjęcie 1905-1910 r. zbiorów Alexa Puchmuellera, MS Muzeum Sopotu) (zdjęcie ze zbiorów Alexa Puchmuellera, MS Muzeum Sopotu) Willa Architekta Puchmullera ul. Abrahama 30 Willa Basnera ul. Wojska Polskiego 48 Dom Architekta Paula Puchmuellera przy obecnej Plaza i neogotycka willa kolekcjonera dziel sztuki ul. Abrahama 30, zdjęcie z ok. 1930 r. (zdjęcie ze kupca Friedricha Basnera, zdjęcie z ok. 1913 r. (TPS) zbiorów Alexa Puchmuellera, MS Muzeum Sopotu) 80

Willa Bergera ul. Obrońców Westerplatte 24 Willa Bergera ul. Obrońców Westerplatte 24 Fasada willi Bergera oraz ogród przy dawnej ul. Willowej 24 na zdjęciu z ok. 1900 r. (BG PAN) Willa Bergera od frontu oraz ogród, zdjęcie z 1913 r. Willa Bergera ul. Obrońców Westerplatte 24 Willa Claaszena ul. Poniatowskiego 8 Ogród przylegający do willi Bergera, zdjęcie z 1913 Willa Claaszena widoczna od strony morza, zdjęcie z r. 1910 r. (MS Muzeum Sopotu) Willa Claaszena ul. Poniatowskiego 8 Willa Claaszena ul. Poniatowskiego 8 Willa Claaszena widoczna od strony ogrodu, zdjęcie WIlla Claaszena od strony ulicy, zdjęcie zrobione po z 1910 r. (MS Muzeum Sopotu) silnym zimowym sztormie w styczniu 1914 r. (MS Muzeum Sopotu) 81

Willa Clara ul. Haffnera 20 Willa Eo ul. Władysława IV 9 Pensjonat i Willa Clara przy dawnej ul. Wilhelma (ul. Willa Eo lub trzecia willa Johannesa Icka na zdjęciu Łąkowej a obecnie ul. Haffnera), znajdująca się wykonanym przez Johna Faltina w ok. 1905 r. Na niegdyś pod numerem 20, zdjęcie z 1903 r. (TPS) zdjęciu widoczny prawdopodobnie właściciel z żoną Martą. (DS) Willa Grunholz ul. Bohaterów Monte Cassino 51,53 Willa Grunholz ul. Bohaterów Monte Cassino 51,53 Willa Grunholtz widziana z narożnika dawnej ul. Morskiej i ul. Wilhelma, zdjęcie z 1901 r. (DS) Widok na ul. Monte Cassino, po prawej widoczne nieistniejące zabudowania Delikatesów Lacknera wzniesione na miejscu Willi Grunholtz (numer 4, następnie 37,obecnie 53), zdjęcie z 1940 r. (GK) Willa Guttjahr ul. Bohaterów Monte Cassino 55-57 Willa Guttjahr ul. Bohaterów Monte Cassino 55-57 Willa Guttjahr na dawnej pocztówce, zdjęcie 1907 r. Willa Guttjahr, wejście do ogrodu herbacianego i wewnętrznego podwórza, zdjęcie z 1914 r. (DS) 82

Willa Guttjahr ul. Bohaterów Monte Cassino 55-57 Willa Gwiazda Morza ul. Kościuszki 61 Wewnętrzne podwórze Willi Guttjahr, w którym znajdował się bawarski ogród herbaciany, zdjęcie 1906 r. (MM) Willa Gwiazda Morza widziana od strony obecnej ul. Kościuszki (ul. Szkolnej), zdjęcie z ok. 1913 r. (MM) Willa Halina ul. Powstańców Warszawy 73 Willa Halina ul. Powstańców Warszawy 73 Willa Halina na przedwojennej pocztówce, zdjęcie 1925 r. (TPS) Willa Halina widok od obecnej ulicy Powstańców Warszawy, zdjęcie z ok. 1930 r. Willa Helena ul. Małopolska 5-7 Willa Herbstów ul. Kościuszki 29 Willa Helena, zdjęcie od zabudowanej obecnie ul. Wejherowskiej, zdjęcie z ok. 1915 r. (BG PAN) Willa rodziny Herbstów, wraz z ogrodem, widok frontu, zdjęcie ok. 1903 r. (PAH) 83

Willa Herbstów ul. Kościuszki 29 Willa Hevelke ul. Mickiewicza 18 Pierwsza nieistniejąca już Willa Johannesa Icka na miejscu której wzniesiono posiadłość Herbstów. Willa widziana od strony obecnej ul. Dębowej, zdjęcie z 1910 r. (JT) Willa Hevelke widoczna od strony obecnej ul. Mickiewicza, zdjęcie z ok. 1913 r. (Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Ostd. Bau-Zeitung 1913) Willa Inżyniera Montuy ul. Andersa 27 Willa Irmer ul. Wybickiego 23 Willa Inżyniera Montuy widziana od strony wschodniej, zdjęcie z 1910 r. (DS) Fasada Willi Irmer widziana od strony obecnej ul. Wybickiego, zdjęcie z ok. 1920 r. (DS) Willa Johannesa Icka ul. Władysława IV 3/5 Willa Wilhelma Juencke ul. Goyki 1-3 Druga rezydencja armatora Johannesa Icka na zdjęciu z ok. 1935 r. (TPS) Willa i rezydencja Wilhelma Juencke, zdjęcie z 1903 r. (PAH, UM Sopot) 84

Willa Wilhelma Juencke ul. Goyki 1-3 Willa Wilhelma Juencke ul. Goyki 1-3 Ogród znajdujący się na tyłach willi Wilhelma Willa Junckego widziana od strony bocznej, zdjęcie z Juencke, zdjęcie z ok. 1935 r. gdy właścicielem był ok. 1935 r. (MS Muzeum Sopotu) prawnik Hans Acker (MS Muzeum Sopotu) Willa Wilhelma Juencke ul. Goyki 1-3 Willa Kafemana ul. Obrońców Westerplatte 21 Fragment ogrodu znajdującego się w sąsiedztwie Neorenesansowa willa gdańskiego wydawcy willi Wilhelma Juencke, zdjęcie z ok. 1935 r. gdy Kafemana pochodząca z drugiej połowy XIX, zdjęcie właścicielem był prawnik Hans Acker (MS Muzeum z ok. 1920 r. (TPS) Sopotu) Willa Kafemana ul. Obrońców Westerplatte 21 Willa Kafemana ul. Obrońców Westerplatte 21 Widok od obecnej ul. Obrońców Westerplatte na Willę Kafemana. W tle widoczne Królewskie Wzgórze oraz Sopocki Browar, zdjęcie z 1898 r. (TPS) Widok z Królewskiego Wzgórza w kierunku Zatoki Gdańskiej. Na pierwszym planie widoczny charakterystyczny dach Willi Kafemana, zdjęcie z końca XIX wieku. (BG PAN) 85

Willa Karlikowski Dom ul. 3 Maja 45 Willa Karpińskiego ul. Haffnera 66/68 Willa Karlikowski Dom zwana willą rodziny Rickertów, na pierwszym planie widoczny Staw Karlikowski, zdjęcie z ok 1910 r. (PAH) Willa Karpińskiego na pocztówce przedstawiającej panoramę Sopotu, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Willa Karpińskiego ul. Haffnera 66/68 Willa Karpińskiego ul. Haffnera 66/68 Willa Karpińskiego widziana od strony skarpy sopockiej, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Willa Karpińskiego oraz przyległe wille przy obecnej ul. Haffnera 70, ul. Haffnera 72 na fotografii z 1934 r. (DS) Willa Maria Al. Niepodległości 765A, 765B Willa Martha ul. Haffnera 72 Willa Maria, zdjęcie zrobione przez sopockiego fotografika Johna Faltina w ok. 1900 r. (GK) Willa Martha widziana z restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) 86

Willa Martha ul. Haffnera 72 Willa Miramare ul. Chrobrego 47 Widok na willę z restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Willa i pensjonat Miramare widziana z strony plaży, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Willa Miramare ul. Chrobrego 47 Willa Mistrza Budowlanego Kabla ul. Traugutta 4 Willa Miramare widziana od frontu, zdjęcie z ok. 1915 r. (TPS) Willa Mistrza Budowlanego Kabla i pensjonat Miramare widziana od strony południowej, zdjęcie z ok. 1900 r. (MM) Willa Parkowa ul. Powstańców Warszawy 29 Willa Piotrowskiego ul. Kościuszki 41 Willa Parkowa widziana od strony dawnej ul. Północnej, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Willa Władysława Piotrowskiego widoczna od frontu, dawnej ulicy Szkolnej, zdjęcie 1912 r. (TPS) 87

Willa Redaktora Sandera ul. Andersa 29 Willa Rentiera Dansera ul. Mickiewicza 14 Willa Redaktora Sandera a póżniej urzędników administracji polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, zdjęcie z 1910 r. (DS) Zdjęcie z Cesarskiego Wzgórza na obecną ul. Mickiewicza, na pierwszym planie widoczna dawna Willa Rentiera Dansera, zdjęcie z ok. 1915 r. (TPS, ZO) Willa Rentiera Wegenera ul. Obrońców Westerplatte 29 Willa Rentiera Wegenera ul. Obrońców Westerplatte 29 Willa przy ul. Obrońców Westerplatte 29 (ul. Willa przy ul. Obrońców Westerplatte 29 (ul. Willowej), Willowej) wraz z ogrodem widziana od frontu, zdjęcie z ok. 1930 r. (PB zbiór Pana Pawła Bauzy) zdjęcie z ok. 1920 r. (PB zbiór Pana Pawła Bauzy) Willa Rexin ul. Andersa 24 Willa Rodziny Stumpf ul. Mickiewicza 23 Willa Rexin przy ul. Andersa 24 widoczna od frontu, Willa rodziny Stumpf widziana od strony obecnej ul. zdjęcie z ok. 1910 r. (DS) Mickiewicza, zdjęcie z 1912 r. (PAH) 88

Willa Rodziny Stumpf ul. Mickiewicza 23 Willa Rosa ul. Poniatowskiego 4-6 Willa rodziny Stumpf od strony obecnej ul. Mickiewicza, zdjęcie z 1910 r. (DS) Frontowa fasada budynku Willa Rosa na fotografii z ok. 1920 r. Willa Seehaus ul. Haffnera 100 Willa Seehaus ul. Haffnera 100 Willa Seehaus - Morski Dom jako willa następcy tronu, zwana także willą z widokiem na Hel, stojąca obecnie przy ul. Sępiej, zdjęcie z ok. 1911 r. (TPS) Willa Seehaus - Morski Dom - wraz z kompleksem gościnnym, zdjęcie z ok. 1911 r. (TPS) Willa Seehaus ul. Haffnera 100 Willa Seehaus ul. Haffnera 100 Willa Seehaus - Morski Dom - wraz z kompleksem gościnnym, zdjęcie z ok. 1911 r. (TPS) Willa Seehaus widziana od strony skarpy sopockiej, zdjęcie z ok. 1911 r. (TPS) 89

Willa Seehaus ul. Haffnera 100 Willa Sophia Złoto Renu ul. Powstańców Warszawy 3 Willa Seehaus widziana od strony obecnej ul. Sępiej, zdjęcie z ok. 1920 r. Fasada Willi Sophia widziana od str. ul. Północnej (ul. Powstańców Warszawy) z restauracją Złoto Renu, zdjęcie z ok. 1907 r. (GK) Willa Stawowie Al. Niepodległości 618-620 Willa Stawowie Al. Niepodległości 618-620 Dwór na Stawowiu według litografii C. G. Ludwiga, litografia z 1840 r. (UM Sopot) Staw wraz z ogrodem na tyłach willi w Stawowiu, zdjęcie z 1925 r. (TPS) Willa Stawowie Al. Niepodległości 618-620 Willa Stawowie Al. Niepodległości 618-620 Willa Stawowie nazwana za czasów administracji Willa w posiadłości Stawowie w okresie siedziby XVII pruskiej Willą Hochwasser od fontanny znajdującej pułku Huzarów, zdjęcie z ok. 1905 r. się we frontowej części ogrodu, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) 90

Willa Stolzenfels Al. Haffnera 86 Willa Stolzenfels Al. Haffnera 86 Willa Stolzenfels, z nieistniejącym obecnie wejściem do restauracji, zdjęcie 1929 r. (TPS) Willa i pensjonat Stolzenfels zdjęcie z ok. 1907 r. (TPS) Willa Stolzenfels Al. Haffnera 86 Willa Stolzenfels Al. Haffnera 86 Willa i restauracja Stolzenfels widziana od strony Willa i restauracja Stolzenfels widziana od strony obecnej ul. Haffnera i Parku Północnego, zdjęcie z plaży i Parku Północnego, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) ok. 1900 r. (TPS) 91

Willa Waasa ul. Armii Krajowej 70 Willa Wanda ul. Poniatowskiego 7 Willa Waasa widoczna od strony skrzyżowania obecnej ul. Armii Krajowej i ul. Krasickiego, zdjęcie z ok. 1913 r. (Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Ostd. Bau-Zeitung 1913) Pensjonat Willa Wanda na fotografii z ok. 1930 r. Willa Wanfried ul. Władysława IV 1 Willa Wdowy Klucke ul. Żeromskiego 8/10 Willa Otto Wanfrieda lub Leonarda Baedekera, pierwsza willa wzniesiona przy obecnej ul. Władysława IV, zdjęcie z ok. 1903 r. (PAH) Willa wdowy po rektorze Klucke znajdująca się przy obecnej ul. Żeromskiego 8/10, zdjęcie z ok. 1920 r. (FDG) 92

Willa Zofii Seinmig ul. Armii Krajowej 79 ul. Winieckiego Willa przy ul. Armii Krajowej 79 należąca do Zofii Stimmig, zdjęcie z 1907 r. (MS Muzeum Sopotu, Biblioteka Główna PG, Ostd. Bau-Zeitung) Restauracja Dolinny Młyn przy ulicy Winieckiego 49, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) ul. Winieckiego Al. Wojska Polskiego Potok Młyński przy ul. Winieckiego i restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Alejka przy plaży w okolicy łazienek południowych, widok na promenadę w kierunku mola, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) Al. Wojska Polskiego ul. Wybickiego Widok z plaży na promenadę i pensjonat Miramare, Widok na Dolinę Owczą ze Wzgórza Poziomkowego, zdjęcie z ok. 1902 r. (TPS) przed jej zabudową pod koniec XIX w., zdjęcie z ok. 1895 r. (MM) 93

ul. Wybickiego ul. Wybickiego Widok na obecną ul. Wybickiego od strony skrzyżowania z al. Niepodległości - dawniej skrzyżowanie ul. Owczej i ul. Gdańskiej, zdjęcie z ok. 1916 r. (MM) Widok na Dolinę Owczą, na pierwszym planie domy przy obecnej ul. Wybickiego, zdjęcie z 1916 r. (JT) ul. Wybickiego ul. Wybickiego Panorama miasta, na pierwszym planie ul. Wybickiego, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Widok na Dolinę Owczą ze wzgórz morenowych, zdjęcie z 1914 r. (PAH) 94

Wyższe Liceum ul. Książąt Pomorskich 16-18 Zakład Balneologiczny ul. Plac Zdrojowy 1 Budynek Wyższego Liceum oraz nowo wytyczona Zakład Balneologiczny, widziany od strony parku ul. Betovena (obecnie Książąt Pomorskich), zdjęcie zdrojowego, zdjęcie wykonane przez Johna Faltina w z 1934 r. (JT) 1905 r. (DS) Zakład Balneologiczny ul. Plac Zdrojowy 1 Zakład Balneologiczny ul. Plac Zdrojowy 1 Zakład Balneologiczny, porośnięta bluszczem fasada zachodnia, zdjęcie z 1920 r. (TPS) Zakład Balneologiczny widziany od strony kasyna, zdjęcie z ok. 1920 r. Zakład Balneologiczny ul. Plac Zdrojowy 1 Zakład Balneologiczny ul. Plac Zdrojowy 1 Budynek latarni morskiej, ciepłych kąpieli od strony mola, zdjęcie z ok. 1904 r. (TPS) Wejście do Zakładu Balneologicznego od strony zachodniej, istniejące do dzisiaj, zdjęcie z 1906 r. 95

Zakład Balneologiczny ul. Plac Zdrojowy 1 Zakład Balneologiczny ul. Plac Zdrojowy 1 Latarnia morska i zakład balneologiczny, zdjęcie z 1908 r. (TPS) Zakład Balneologiczny wraz z nieistniejącym północnym wejściem, zdjęcie z ok. 1915 r. (TPS) ul. Zamkowa Góra ul. Zamkowa Góra Restauracja Górski Zamek przy ul. Zamkowa Góra, Restauracja Górski Zamek przy ul. Zamkowa Góra, zdjęcie ok. 1925 r. (TPS) widok od strony plaży, zdjęcie ok. 1920 r. (TPS) ul. Zamkowa Góra ul. Żeromskiego Altanka w jarze rzeczki Swelinii, znajdująca się Widok z Łysej Góry na domy przy ul. Żeromskiego 23 niegdyś na końcu Północnej Promenady, w okolicy i 24, zdjęcie z ok. 1930 r. restauracji Górski Zamek, z ok. 1910 r. (TPS) 96

ul. Żeromskiego Widok ze wzgórza na wille znajdujące się u zakończenia dzisiejszej ul. Żeromskiego tuż przy Łysej Górze, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) 97

98