Wymagania z biologii na poszczególne oceny szkolne w klasie I na podstawie Puls życia 2 Dział programu dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry Organizm człowieka. Skóra powłoka organizmu wymienia dziedziny biologii zajmujące się budową i funkcjonowaniem człowieka klasyfikuje człowieka do królestwa zwierząt wskazuje komórkę jako element budulcowy ciała człowieka wylicza układy narządów człowieka wymienia podstawowe funkcje skóry wylicza wytwory naskórka opisuje melaninę jako czynnik decydujący o kolorze skóry wyjaśnia konieczność dbania o skórę wymienia choroby skóry opisuje dolegliwości skóry podaje zasady udzielania pierwszej pomocy podaje przykłady tkanek opisuje podstawowe funkcje układów narządów człowieka wymienia warstwy skóry wskazuje funkcje poszczególnych warstw skóry klasyfikuje rodzaje oparzeń i odmrożeń wykazuje stopniowe komplikowanie się budowy człowieka od tkanki do układu narządów wyjaśnia, co to jest homeostaza omawia funkcje skóry wykazuje związek funkcji skóry z jej budową omawia rolę poszczególnych wytworów naskórka omawia objawy dolegliwości skórnych wyjaśnia, czym są alergie skórne ocenia wpływ słońca na skórę opisuje cechy różniące człowieka od innych naczelnych wyjaśnia zależności między układami narządów planuje doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu dowodzi, że odcień skóry zależy od zawartości barwnika w skórze analizuje zasady pielęgnacji skóry proponuje środki do pielęgnacji skóry młodzieńczej demonstruje zasady udzielania urazów skóry Aparat ruchu wskazuje elementy biernego i czynnego aparatu ruchu rozpoznaje szkielet osiowy na modelu lub schemacie wskazuje obręcz barkową i miedniczną na modelu lub schemacie wylicza elementy szkieletu osiowego określa elementy budowy klatki piersiowej wymienia narządy chronione przez klatkę piersiową wskazuje kości kończyn górnej i podaje nazwy wskazanych elementów budowy szkieletu wymienia tkanki budujące szkielet wskazuje mózgo- i trzewioczaszkę na modelu lub ilustracji podaje nazwy odcinków wymienia elementy budowy obręczy barkowej opisuje elementy budowy obręczy miednicznej omawia doświadczenie rozpoznaje tkanki budujące szkielet porównuje tkankę chrzęstną i kostną wymienia kości tworzące szkielet osiowy charakteryzuje funkcje szkieletu osiowego opisuje związek budowy czaszki z funkcjami, które pełni omawia rolę chrząstek w budowie klatki piersiowej wymienia kości tworzące obręcze porównuje budowę kończyny omawia sposób działania biernego i czynnego aparatu ruchu porównuje elementy szkieletu do maszyny prostej wskazuje rolę poszczególnych tkanek w budowie kości wykazuje związek budowy odcinków z pełnionymi funkcjami charakteryzuje zmiany zachodzące w układzie kostnym wraz z wiekiem planuje doświadczenie
dolnej na modelu lub schemacie opisuje budowę fizyczną kości wskazuje miejsce występowania szpiku kostnego określa różne kształty kości wymienia rodzaje połączeń kości wskazuje na ilustracji najważniejsze mięśnie szkieletowe określa funkcje wskazanych mięśni szkieletowych wymienia warunki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mięśni rozpoznaje wady postawy wylicza przyczyny powstawania wad postawy wskazuje ślad stopy z płaskostopiem wymienia choroby aparatu ruchu opisuje urazy kończyn wyjaśnia zasady udzielania urazów kończyn wykazujące skład chemiczny kości opisuje budowę stawu rozpoznaje rodzaje stawów odróżnia staw zawiasowy od kulistego określa zakres ruchów różnych rodzajów stawów wymienia rodzaje tkanki mięśniowej opisuje budowę tkanki mięśniowej wykonuje rysunek tkanki mięśniowej spod mikroskopu demonstruje sposób działania mięśni szkieletowych wyjaśnia, na czym polega antagonistyczne działanie mięśni wymienia naturalne krzywizny górnej i dolnej wykazuje związek budowy z funkcją kończyny dolnej wykazuje związek budowy stawu z rodzajem ruchu kończyny w stawie uzasadnia budowę obręczy miednicznej omawia znaczenie składników chemicznych w budowie kości porównuje kości różnego kształtu wykazuje różnicę między kością długą a płaską charakteryzuje połączenia kości omawia rolę szpiku kostnego rozpoznaje na ilustracji wskazane mięśnie szkieletowe opisuje czynności wskazanych mięśni wykazuje związek budowy z funkcją tkanki mięśniowej rozpoznaje pod mikroskopem różne rodzaje tkanki mięśniowej uzasadnia konieczność regularnych ćwiczeń gimnastycznych planuje proste ćwiczenia poprawiające kondycję mięśni rozpoznaje naturalne krzywizny wyjaśnia przyczyny wad postawy wskazuje metody zapobiegania wadom wykazujące skład chemiczny kości projektuje i wykonuje model stawu wyszukuje w internecie ponadprogramowe informacje o mięśniach rysuje spod mikroskopu i opisuje obraz tkanki mięśniowej omawia warunki prawidłowej pracy mięśni analizuje przyczyny urazów ścięgien wyszukuje informacje dotyczące sposobów zapobiegania płaskostopiu podaje przyczyny chorób aparatu ruchu podaje przyczyny zmian zachodzących w układzie kostnym na skutek osteoporozy wyjaśnia procesy zachodzące w układzie kostnym podczas urazów wyjaśnia konieczność rehabilitacji po urazach demonstruje udzielanie pierwszej pomocy w przypadku urazów kończyn Układ pokarmowy wymienia podstawowe składniki pokarmowe wskazuje źródła węglowodanów wskazuje produkty spożywcze zawierające białko klasyfikuje substancje odżywcze na budulcowe i energetyczne omawia aminokwas jako cząsteczkę budulcową białek rozróżnia witaminy rozpuszczalne omawia rolę składników pokarmowych w organizmie omawia znaczenie celulozy dla diety wyjaśnia pojęcia pokarm wyjaśnia zależność między spożywaniem produktów białkowych a wzrostem masy ciała porównuje wartość energetyczną węglowodanów i tłuszczów
wymienia pokarmy zawierające tłuszcze wyróżnia pokarmy pełnowartościowe i niepełnowartościowe przedstawia źródła tłuszczu w diecie człowieka opisuje rolę wody w organizmie wyjaśnia, na czym polega trawienie wymienia rodzaje zębów budujących uzębienie wskazuje na planszy lub modelu odcinki przewodu lokalizuje wątrobę i trzustkę odpowiednio po prawej i lewej stronie pod żebrami podaje nazwy procesów zachodzących w przewodzie pokarmowym wymienia czynniki, od których zależy rodzaj diety wskazuje na piramidzie żywieniowej grupy pokarmów wymienia zasady higienicznego odżywiania się wymienia choroby układu wyjaśnia, jakie mogą być skutki złego odżywiania się określa przyczyny chorób układu omawia sposób udzielania zakrztuszenia w wodzie i w tłuszczach omawia rolę trzech witamin rozpuszczalnych w wodzie i dwóch rozpuszczalnych w tłuszczach opisuje rolę dwóch makroelementów wymienia mikroelementy charakteryzuje budowę zęba opisuje funkcje poszczególnych rodzajów zębów podaje funkcje wątroby i trzustki wymienia enzymy działające w przewodzie pokarmowym pełnowartościowy i pokarm niepełnowartościowy charakteryzuje rolę tłuszczów w organizmie omawia skutki nadmiernego spożywania tłuszczów zwierzęcych charakteryzuje rodzaje witamin analizuje skutki niedoboru witamin, makroelementów i mikroelementów wyjaśnia zależność zapotrzebowania na wodę od warunków otoczenia i stanu organizmu omawia znaczenie procesu trawienia omawia funkcje poszczególnych odcinków przewodu wykazuje związek między budową a funkcją żołądka omawia rolę poszczególnych odcinków przewodu lokalizuje odcinki przewodu wykazuje związek między higieną odżywiania się a profilaktyką chorób układu charakteryzuje choroby układu opisuje różnice między witaminami pochodzenia naturalnego a uzyskiwanymi sztucznie omawia znaczenie makro- i mikroelementów w organizmie człowieka charakteryzuje budowę uzębienia człowieka wyjaśnia związek między budową a funkcjami różnych rodzajów zębów opisuje procesy trawienia we wszystkich odcinkach przewodu wykazuje związek między dietą a czynnikami, które ją warunkują definiuje pojęcie wartość energetyczna pokarmu przygotowuje wystąpienie o zaburzeniach łaknienia i przemiany materii demonstruje i komentuje udzielanie pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia
Układ krążenia omawia funkcje krwi wymienia grupy krwi wskazuje uniwersalnego dawcę i biorcę omawia rolę zastawek w żyłach wskazuje na sobie położenie serca wymienia elementy budowy serca rozpoznaje na schemacie zasadnicze elementy budowy serca i naczyń krwionośnych wyjaśnia, czym jest puls wymienia choroby układu kwionośnego wymienia czynniki wpływające korzystnie na funkcjonowanie układu omawia pierwszą pomoc w przypadku krwotoków wymienia elementy układu odpornościowego wyróżnia odporność nabytą i wrodzoną wylicza bariery obronne organizmu wyjaśnia, że AIDS jest chorobą wywołaną przez HIV podaje nazwy składników morfotycznych krwi wylicza składniki biorące udział w krzepnięciu krwi omawia na ilustracji mały lub duży obieg krwi porównuje żyłę i tętnicę omawia funkcje wybranego naczynia odczytuje wyniki badania laboratoryjnego krwi wymienia cechy układu limfatycznego opisuje budowę układu limfatycznego omawia rolę węzłów chłonnych wylicza narządy współpracujące z układem limfatycznym wskazuje szczepionkę i surowicę jako czynniki odpowiadające za odporność nabytą omawia znaczenie krwi charakteryzuje składniki morfotyczne krwi rozpoznaje elementy morfotyczne krwi na podstawie obserwacji mikroskopowej omawia rolę hemoglobiny rozpoznaje poszczególne naczynia krwionośne na ilustracji wykazuje związek budowy naczyń krwionośnych z pełnionymi przez nie funkcjami opisuje mechanizm pracy serca wykazuje rolę zastawek w funkcjonowaniu serca mierzy koledze puls podaje prawidłowe ciśnienie krwi zdrowego dorosłego człowieka podaje przyczyny chorób układu charakteryzuje krwotok żylny i tętniczy wyjaśnia rolę układu limfatycznego omawia rolę węzłów chłonnych i migdałków omawia rolę elementów układu odpornościowego charakteryzuje rodzaje odporności wyjaśnia mechanizm działania odporności nabytej omawia zasady transfuzji krwi wyjaśnia mechanizm krzepnięcia krwi porównuje krwiobieg mały i duży omawia fazy pracy serca uzasadnia różnice w wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego przygotowuje portfolio na temat chorób układu demonstruje pierwszą pomoc w przypadku krwotoków przygotowuje wywiad z pracownikiem służby zdrowia na temat chorób układu porównuje układ limfatyczny i krwionośny omawia rolę śledziony i grasicy odróżnia sposób działania szczepionki od surowicy opisuje rodzaje leukocytów wyjaśnia wpływ HIV na układ odpornościowy człowieka Układ oddechowy wymienia odcinki układu omawia funkcje narządów układu wskazuje płuca jako miejsce wymiany gazowej omawia rolę nagłośni analizuje proces wymiany gazowej w płucach i tkankach demonstruje na sobie mechanizm wdechu i wydechu omawia na ilustracji ruch żeber wyróżnia drogi oddechowe i narządy wymiany gazowej omawia różnicę między głośnią a nagłośnią omawia mechanizm wentylacji demonstruje na sobie mechanizm wykazuje związek budowy narządów układu z pełnionymi przez nie funkcjami interpretuje zależność między budową płuc a wymianą gazową demonstruje mechanizm
wymienia narządy biorące udział w procesie wentylacji odczytuje z tabeli skład powietrza wdychanego i wydychanego oblicza ilość wdechów i wydechów przed i po wysiłku interpretuje zawartość gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym wyjaśnia, jak należy wdychać powietrze, aby unikać infekcji układu wskazuje na kichanie i kaszel jako reakcje obronne organizmu wymienia trzy choroby układu opisuje przyczyny astmy omawia zasady postępowania w przypadku utraty oddechu oraz przepony przy wdechu i wydechu wskazuje mitochondrium jako miejsce oddychania wewnątrzkomórkowego zapisuje słownie równanie reakcji chemicznej ilustrujące utlenianie glukozy wskazuje ATP jako nośnik energii wdechu i wydechu planuje doświadczenie wykazujące zależność między wysiłkiem a liczbą oddechów rozróżnia mechanizm wentylacji i oddychanie komórkowe wyjaśnia zależność między ilością oddechów a wysiłkiem określa znaczenie oddychania komórkowego opisuje zależność między ilością mitochondriów a zapotrzebowaniem narządów na energię przedstawia graficznie w postaci diagramu zawartość gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym wyjaśnia związek między wdychaniem powietrza przez nos a profilaktyką chorób układu podaje objawy wybranych chorób układu modulacji głosu opisuje dyfuzję O2 i CO2 zachodzącą w pęcherzykach płucnych analizuje proces wymiany gazowej w płucach i tkankach interpretuje wyniki doświadczenia na wykrywanie CO2 w powietrzu wydychanym zapisuje proces utleniania glukozy równaniem reakcji chemicznej omawia rolę ATP w procesie utleniania biologicznego wykazuje zależność między skażeniem środowiska a zachorowalnością na astmę demonstruje zasady udzielania zatrzymania oddechu