ГАРАДЫ НА СТАРТ [14-19] БЕЛАРУСКІ Ў ВАРШАВЕ [8-13]

Transkrypt

1 nr 6 ГАРАДЫ НА СТАРТ [14-19] БЕЛАРУСКІ Ў ВАРШАВЕ [8-13]

2 Змест 3 4 КААЛІЦЫЯ ШМАТКУЛЬТУРНАГА ЦЭНТРА Ў ВАРШАВЕ I Міграцыйны форум у Кракаве 10 Замежнікі ў Варшаве беларускі Biuletyn CENTRUM WIELOKULTUROWEGO W WARSZAWIE Выдавец: Фонд Іншая прастора Рэдакцыя: Катажына Касцеша Супрацоўніцтва: Вітэк Хебаноўскі, Пётр Цыкоўскі, Ёанна Бярэска, Зюзанна Длужнеўска, Адам Буландра, Пётр Скшыпчак Графічны праект, вёрстка, вокладка: 16 Як гэта робіцца ў Швейцарыі? Артыкул Пётрэка Скшыпчака Пасля азнаямляльнага візыта ў Нёўшатэль Гарады на старт. Гарадскія міграцыйныя палітыкі: Познань, Быдгошч і Торунь KIWI Карта дзеянняў: Прапанова варшаўскіх арганізацый Выдаўнічыя навіны Ці ты ведаеш, што...? Дробныя аб явы Фонд Інная прастора (ініцыятар) Адрэс: ul. Nowy Swiat 23/25 lok Warszawa тэл.: +48 (0) inna@przestrzen.art.pl Skype: inna.przestrzen 2

3 ШМАТКУЛЬТУРНЫ ЦЭНТР У ВАРШАВЕ Рэгістрацыя Фонда У пятніцу 20 снежня 2013 года Фонд Іншая прастора (Fundacja Inna Przestrzeń), Фонд Афрыка інакш (Fundacja Afryka Inaczej), Фонд дзеля грамадскай разнастайнасці (Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej), Фонд развіцця Акрамя межаў (Fundacja Rozwoju Oprócz Granic ), Фонд Наш выбар (Fundacja Nasz Wybór ), Фонд дзеля збліжэння культур Адкрытае мастацтва (Fundacja na rzecz zbliżania kultur Open Art ) ад імя шырокай кааліцыі няўрадавых арганізацый заснавалі Фонд дзеля Шматкультурнага цэнтра ў Варшаве. Заснавальнікі стварылі Савет Фонда ў наступным складзе: 1. Фонд Іншая прастора (Fundacja Inna Przestrzeń); 2. Фонд Афрыка інакш (Fundacja Afryka Inaczej); 3. Фонд развіцця Акрамя межаў Fundacja Rozwoju Oprócz Granic ; 4. Фонд мастацтва Артэрыя (Fundacja Sztuki Arteria); 5. Фонд дзеля грамадскай разнастайнасці (Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej); 6. Фонд дзеля збліжэння культур Адкрытае мастацтва (Fundacja na rzecz zbliżania kultur Open Art ); 7. Фонд Наш выбар (Fundacja Nasz Wybór ); 8. Аб яднанне SIETAR Польшча (Stowarzyszenie SIETAR Polska); 9. Аб яднанне Вольнага слова (Stowarzyszenie Wolnego Słowa); 10. Аб яднанне Інтэграцыі замежнікаў SIC! (Stowarzyszenie Integracji Cudzoziemców SIC!); Шматкультурны цэнтр у дзеянні! Шматкультурны цэнтр, нягледзячы на тое, што ён яшчэ чакае пераезду ў сядзібу на пл. Халера, ужо пакрысе пачынае заяўляць пра сябе на культурнай карце сталіцы. У студзені было падпісана паразуменне з кандыдатамі на пасты дырэктара і намесніка дырэктара Ўсеагульнага тэатра ў Варшаве Паўлам Вадзіньскім і Барташам Франчкавякам, у якім акрэсліваецца абсяг супрацоўніцтва паміж Цэнтрам і тэатрам. Гэтае паразуменне прадугледжвае ў тым ліку і супрацоўніцтва з мэтай скасавання эканамічных, культурных, моўных, эстэтычных і ментальных бар ераў, якія прыводзяць да таго, што мігрантскія супольнасці выключаюць з удзелу ў варшаўскім тэатральным і культурным жыцці, а таксама рэалізацыю сумесных праектаў у публічнай прасторы горада, асабліва ў раёнах Прага- Поўдзень і Прага-Поўнач (Praga Południe i Praga Północ). Запрашаем арганізацыі, якія зацікаўлены супрацоўніцтвам, да кантакту! Больш інфармацыі на сайце а таксама 7-асабове кіраўніцтва ў складзе: 1. Пётр Цыкоўскі; 2. Міраслава Керык; 3. Мамаду Дзіюф; 4. Вітэк Хебаноўскі; 5. Якуб Крулікоўскі; 6. Катажына Кубін; 7. Ксенія Нарановіч; а таксама Рэвізійную камісію ў складзе: 1. Агнешка Казакошчак; 2. Малгажата Тапчэўска; 3. Таццяна Раднянкова. 3

4 План памяшкання шматкультурнага цэнтра Чарговы крок да Цэнтру Распачаўся конкурс, арганізаваны Ўрадам сталічнага горада Варшава, які прысвечаны стварэнню архітэктурнага плану памяшкання Шматкультурнага Цэнтра. Перамогу атрымаў праект Волі Васількоўскай. Віншуем! Праект заснаваны на рэкамедацыях, выпрацаваных падчас вартштатаў планавання прасторы Цэнтра, якія мы апісвалі ў папярэднім нумары. Партэр Паверхня: 374,21 m 2. Вышыня памяшканняў: 280 cм Бакавы ўваход Патаемнае месца П Мезанін. Паверхня : 211,79 m 2. Вышыня памяшканняў: 280 cм Гульнявы пакой Гульнявы пакой 4

5 Галоўны ўваход Бакавы ўваход Уваход вентыляцыі Уваход вентыляцыі Аглядная прастора Гардэроб Інфармацыйны informatorium пункт Пандус для непаўнаспраўных атаемнае месца Студыя запісу Эвакуацыйны ўваход Электрашчытавая Офіс для непаўнаспраўных Гардэроб Тыльны бок кавярні Кавярня са сцэнай Тэхнічне памяшканне Камунікацыя 5

6 ГАРАДЫ НА СТАРТ лістапада 2013 года ў Кракаве адбыўся І Міжсектарны рабочы форум, які тычыўся лакальных міграцыйных палітык. У ім узяло ўдзел 66 чалавек з розных частак Польшчы, якія прадстаўлялі 45 публічных устаноў (на лакальным і цэнтральным узроўні), міграцыйных асяродкаў і грамадскіх арганізацый. Гэта было першае з трох спадканняў. Правядзенне наступнага запланавана ў Любліне (сакавік) і ў Варшаве (лета/пачатак восені). Фота з прыватнага архіву Урывак са справаздачы Адама Буландры,, interkulturalni.pl Ідэяй Форуму было прцягненне тых экспертаў, якія працуюць з імігрантамі (альбо тых, кто з яўляецца імігрантамі), да творчай дыскусіі пра абавязковыя і мажлівыя для ўвядзення інтэграцыйныя рашэнні як на агульнапольскім узроўні, так і ў межах лакальных супольнасцей. Мэтай з яўлялася стварэнне прасторы для развіцця міграцыйнай палітыкі, якая была б інтэграцыйнай на ўзроўні гарадоў, а іх дзейнасць, у сваю чаргу, магла б як мага эфектыўней і хутчэй прывесці да рэальнай змены сітуацыі з замежнікамі ў Польшчы. У сувязі з характарам Форума пленарныя сесіі былі абмежаваны да мінімума, а галоўная ўвага была прысвечана спадканням у рабочых групах і выпрацоўцы ў іх межах канкрэтных рашэнняў і рэкамендацый. Інавацыйны метад, выкарыстаны падчас сустрэч, прадугледжваў магчымасць правядзення паміжгрупавых кансультацый, дзякуючы рабочай пленарнай сесіі, якая адбылася на другі дзень у сярэдзіне Форума. Магчымасць сутыкнення з досведам, пастулатамі і ўнёскамі іншых груп дапамагла паглыбіць вынікі прац асобных каманд. Працы адбываліся ў межах некалькіх тэматычных накірункаў. Ніжэй прадстаўляем прыклады рэкамендацый асобных груп поўнае апісанне неўзабаве паявіцца на сайце Фонда Іншая прастора (Fundacja Inna Przestrzeń), Хома Фабэр (Homo Faber) i Interkulturalni PL. 6

7 Prace odbywały się w ramach kilku ścieżek tematycznych. Poniżej przedstawiamy przykłady rekomendacji poszczególnych grup pełne opracowanie pojwi się wkrótce na stronie Fundacji Inna Przestrzeń, Homo Faber i Interkulturalni PL. 1. Права і Практыка аналіз практычнага ўжывання палажэнняў, якія датычацца замежнікаў, і міграцыйнай палітыкі з мэтай паказання іх слабых і моцных пунктаў. Асноўнай перадумовай гэтага накірунку была выпрацоўка прапаноў для змены заканадаўства на лакальным і цэнтральным узроўнях. 2. Прапановы польскіх гарадоў для мігрантаў аналіз таго, што польскія гарады (сёння і ў будучыні) могуць прапанаваць замежнікам, якія селяцца на іх тэрыторыі, а таксама праектаванне агульнай для шматлікіх гарадоў інтэрнэт-платформы. Галоўнымі беніфіцыярамі гэтай платформы былі б імігранты. 3. PУдзел імігрантаў у публічным жыцці аналіз унёску міграцыйных асяродкаў у жыццё асобных лакальных супольнасцяў,а таксама ў інныя магчымыя формы ўдзелу гэтых асяродкаў у публічным жыцці. Узмацненні ролі Міністэрства працы і сацыяльнай палітыкі у сферы праектавання, ажыццяўлення і ацэнкі інтэграцыйных дзеянняў (асабліва спрашчэнне і скасаванне фармалізацыі заканадаўчых працэдур). Увядзенне прэферэнцый для тых груп імігрантаў, якія могуць зрабіць пазітыўны ўнёсак у цывілізацыйнае развіццё Польшчы, рэпатрыянтаў і непаўналетніх без апекі; пастаянны абаліцыйны механізм для акрэсленых груп асоб. Падштурхоўванне самаўрадаў да стварэння лакальных інтэграцыйных стратэгій і забеспячэнне іх інструментамі эфектыўнай рэалізацыі гэтых стратэгій. Удакладненне крыніц фінансавання інтэграцыйных праграм. Асабліва важным з яўляецца выкарыстанне патэнцыялу міжсектарных кааліцый і досведу, які быў выпрацаваны за мяжой. Рэкамендацыі, якія датычацца прапаноў гарадоў, у хуткім часе з явяцца на сайтах Фонда Іншая Прастора, Хомо Фабэр і Interkulturalni PL. Платформа гэта ўніверсальны інструмент для ўпарадкавання і ўсістэматызавання ведаў для замежнікаў на тэму інтэграцыйных праграм на тэрыторыі ўсёй Польшчы. Такія рысы платформы, як інтэрактыўнасць, мультымедыяльнасць і ўдзел бенефіцыяраў, з яўляюцца асновай для супольнасці, якая ствараецца вакол яе. Патрэба ў больш актыўным кансультаванні замежнікаў праз лакальную і цэнтральную дзяржаўную адміністрацыю, а таксама праз неўрадавыя арганізацыі ў выпрацоўцы і прыняцці рашэнняў, якія іх датычацца. Больш эфектыўная міжкультурная адукацыя, якая вядзе да паразумення і прыязнага, недыскрымінацыйнага клімату і мовы. Больш сродкаў для падтрымкі ініцыятыў асяродкаў, якія працуюць з замежнікамі, у межах фондаў, прызначаных для інтэграцыі. 4. Грамадская кампанія распрацоўка грамадскай кампаніі з мэтай большага ўдзелу мігрантаў у грамадскім жыцці і павышэння ўзроўню свядомасці паміж палякамі на тэму інтэграцыі. Мэта кампаніі: павышэнне грамадскай свядомасці ў справе іміграцыі ў Польшчу, павелічэнне персанальнага ўдзелу мігрантаў у грамадскім жыцці, лоббінг пазітыўных вырашэнняў, а таксама інтэграцыя тых грамадскіх асяродкаў, якія дзейнічаюць для мігрантаў. Характэрныя рысы кампаніі: лакальная, мае пазітыўны тон, падкрэслівае падабенства паміж людзьмі і тую карысць, якую дае шматкультуровае грамадства. 7

8 БЕЛАРУСКІ Ў ВАРШАВЕ Інтэрв ю Іна Рэут Фота з уласнага архіву Тэмай маёй доктарскай працы былі пытанні нацыянальнай ідэнтычнасці, таму я добра ведаю гэтую тэму з тэарытычнага боку. З іншага боку, наведаванні польскіх ворганаў адміністрацыі паказалі, што на практыцы я магла б перарабіць то, пра што пісала раней. Чаму Польшча? Я даўно звязаная з Польшчай. Першы раз я прыехала сюды з мамай у 1976 годзе, каб наведаць сваякоў. Пасля была звязаная яшчэ і праз Замак Уяздоўскі у 1998 годзе я была там на куратарскай стажыроўцы. У 2006 годзе я прыехала вучыцца ў дактарантуры ў Школе Грамадскіх навук пры Інстытуце сацыялогіі і філасофііі ПАН, падчас чаго я вырашыла застацца ў Польшчы. Дзякуючы польскаму паходжанню я атрымала від на жыхарства. Але гэта не было так проста. Я вельмі старанна падрыхтавала ўсе дакументы, самыя старыя былі з 19 стагоддзя. Акрамя гэтага, уся працэдура доўжылася год, і я не змагла атрымаць віда на жыхарства з першага разу праз калізію двух праўных актаў. Толькі пасля звароту да вышэйшай інстанцыі, у чым мне дапамаглі юрысты з Таварыства Праўнай Інтэрвенцыі, маю просьбу разглядзелі з пазітыўным вынікам. Тэмай маёй доктарскай працы былі пытанні нацыянальнай ідэнтычнасці, таму я добра ведаю гэтую тэму з тэарытычнага боку. З іншага боку, наведаванні польскіх ворганаў адміністрацыі паказалі, што на практыцы я магла б перарабіць то, пра што пісала раней. 8

9 Ці ў Вашай сям і захоўвалі польскія традыцыі? Яшчэ як. У маёй бабулі былі толькі польскія кнігі, рускіх яна не трымала [смяецца]. Да канца жыцця яна размаўляла па-польску і нават так падпісвалася, хоць часамі гэта было проста небяспечна. Большасць сям і закранулі рэпрэсіі, турэмныя прысуды і высылка, і іх адзінай віной было тое, што яны не адракліся ад веры і польскасці. Мая мама была настаўніцай, і ў яе было шмат кніжак на розных мовах. У другой бабулі дома таксама размаўлялі па-польску, так што я знаёмая з мовай змалку. Пазней я прыяжджала ў Польшчу да сваякоў і з цягам часу навучылася бегла размаўляць. Зараз у мяне з гэтым няма праблем. У Польшчы ўсё часцей адбываюцца вечарыны, прысвечаныя прасоўванню Беларусі і беларускай культуры Гэта праўда. Арганізуецца шмат беларускіх вечарын, асабліва канцэртаў, таму што гэта нешта з таго, што прыцягвае маладых людзей. Напачатку снежня святкавалі Дзень народзінаў Белсата, і там таксама выступалі два беларускія гурты. На гэтую імпрэзу мог прыйсці любы жадаючы. Здаецца, там была ўся Варшава [смяецца], я там сустрэла вельмі многа сваіх знаёмых. Пра кінафестываль Бульбамуві, які арганізавалі ўжоў трэці раз, чуў, напэўна, кожны. У Беларусі я была звязаная з сучасным мастацтвам і збіралася арганзаваць выставу ў Польшчы. Мы планавалі гэта зрабіць з дырэктарам Уяздоўскага Замку Войцэхам Крукоўскім, але ён неўзабаве вышаў на пенсію, я занялася чымсьці іншым, і праект пакуль што застаецца нерэалізаваным. Два гажы таму (у 2011 г.) у галерэі Захэнта адбылася важная для Беларусі і сучаснага мастацтва выстава літоўскага куратара пад назвай Адчыняючы дзверы? Беларускае мастацтва сёння. Можна сказаь, што для беларусаў гэта было святам, бо на працягу 20 гадоў улады Лукашэнкі ў Беларусі не было аніводнай выставу сучаснага мастацтва ў такім масштабе, як тая выстава ў Польшчы. У 2011 годзе Беларусь упершыню мела свій уласны павільён падчас Біенале ў Венецыі. Як Вы да гэтага паставіліся? Біенале ў Венецыі гэта вельмі асабістая тэма для мяне. Сёлета, у 2013 годзе, мяне запрасіў італьянскі бок на 6 Венецыянскі Форум Куратараў Сучаснага мастацтва. Дзесяць гадоў таму, калі я яшчэ жыла ў Беларусі, я ўдзельнічала ў першым Форуме ў Венецыі. Тады ў Беларусі яшчэ мала хто разумеў, у чым справа, а я ўсім тлумачыла, нават мастакам, што такое Венецыянскае Біенале, што гэта адна з найстарэйшых і найбольш важных сусветных выстаў мастацтва. Я як мастацкі крытык пачала пісаць пра Біенале і даносіць да людзей, якой важнай падзеяй з яўляецца гэтая выстава. Пазней ужо самі мастакі імкнуліся паўдзельнічаць у Біенале. Яны выступілі з ініцыятывай у 2009 годзе. Зрабілі выставу ў Мінску на тэму Беларускі Павільён на 53 венецыянскім Біенале, дзе паказалі свае магчымасці, каб такім чынам дагукацца да Міністэрства культуры. І ў рэшце рэшт гэтыя розныя высілкі прынеслі пазітыўныя вынікі, бо ў 2011 годзе на 54 Біенале ў Венецыі з явіўся першы беларускі павільён. На жаль, як пазней выявілася, гэта была аднаразовая акцыя, і ў 2013 годзе беларускага павільёну ў Венецыі не было. Чым Вы прафесійна займаецеся апошнім часам? Я стала працую ў значным медыйным праекце. У якасці гісторыка мастацта мяне ў верасні запрасілі паўдзельнічаць у дэбатах пра архітэктуру Мінска ў савецкі час (назва дэбатаў: Мінск горад чужога сонца (Mińsk miasto obcego słońca) рэд.). У снежні мой даследчы праект, прысвечаны беларускай фатаграфіі («Минская школа» или «Новая волна»? Белорусская фотография х годов) быў апублікаваны ў Альманаху сучаснай беларускай культуры «partisan», які быў фінансаваны сумесна з польскім бокам. Неўзабаве выдаўніцтва Еўрапейскага Гуманітарнага Ўніверсітэта ў Вільні выдадзе кнігу пра сучаснае мастацтва незалежнай Беларусі з маім аповядам, як там з яўляліся першыя галерэі. Мой астатні праект не звязаны непасрэдна з сучасным мастацтвам. Ужо праз некаторы час я вучуся пісаць іконы. Я ўжо займалася гэтым у Беларусі, а зараз вярнулся да гэтага занятку і хаджу на варштаты да дамініканаў. Іконы гэта не звычайныя малюнкі, таму для мяне важна, каб падчас творчасці трымацца самай правільнай традыцыйнай тэхналогіі і канону. А перадусім духа. Размаўляла: Ёана Бярэска 9

10 БЕЛАРУСКІ Ў ВАРШАВЕ Інтэрв ю Алена Трафімава рабіла, былі музейныя дэкарацыі для дзяцей. Іх заўжды можна паглядзець. Цяпер я займаюся ўсімі экспазіцыямі. Калі арганізуюцца дні культуры нейкай краіны, тады выставы, якія ёй прысвечаны, часта трапляюць да нас. Дзякуючы гэтаму ў мяне ёсць магчымасць сустрэцца з прадстаўнікамі розных культур, якія жывуць у Варшаве. Часцей за ўсё гэтыя выставы арганізуюцца пасольствамі, або прадстаўнікамі дадзенай краіны, якія жывуць у Варшаве. Фота з уласнага архіву Калі ты прыехала ў Польшчу? У Польшчу я прыехала ў 2006 годзе, каб вывучаць прамысловы дызайн у кракаўскай Акадэміі мастацтваў. Пасля заканчэння вучобы я вырашыла, што хачу жыць у большым горадзе, і пераехала ў Варшаву. Як так атрымалася, што ты пачала вучыцца ў Варшаве? Гэта было нешта накшталт студэнцкага абмену Хаця ён ажыццяўляўся не паміж навучальнымі ўстановамі, а хутчэй на падставе дамоўленасці паміж некалькімі асобамі з Польшчы і Беларусі. Падчас наведвання Польшчы беларускія дызайнеры пазнаёміліся з выкладчыкамі Кракаўскай Акадэміі мастацтваў і атрымалі прапанову, каб нехта з беларускіх студэнтаў прыехаў вучыцца ў Кракаў. І так шчасліва атрымалася, што я атрымала гэтую магчымасць. А чым ты займаешся? Я цяпер працую ў Этнаграфічным музеі ў Варшаве. Займаюся тут экспазіцыямі. Першым, што я тут Тое, што ты робіш, гэта вельмі файная і крэатыўная праца. Цікава, ці цяжка было яе знайсці? На самой справе яна сама мяне знайшла. Перад тым, як я пачала працаваць у музеі, я была фрыланэркай. Акрамя гэтага, я праводзіла аўтарскія варштаты для дзяцей. Аднойчы я пазнаёмілася з дзяўчынамі з Этнаграфічна Майстэрні, і мы прыдумалі польска-беларускі прает, які назвалі Этнапраект. Гэта двухтыднёвыя варштаты для маладых дызайнераў з Польшчы і Беларусі. Мы праводзім яго ўжо трэці год і пастаянна шукаем спосаб, якім чынам пашырыць яго і на іншыя краіны. Гэта вельмі добрая форма міжкультурнага супрацоўніцтва, дзе людзі знаёмяцца, творча натхняюць адзін аднаго і пашыраюць сваю сетку кантактаў. Пазней мы прэзентуем звесткі пра нашу дзейнасць у інтэрнэце, Фэйсбуку, у нас ёсць свае фанаты, якія пастаянна сочаць за тым, што адбываецца, і з яўляюцца ншымі заўзятарамі. Але што сабой канкрэтна прадстаўляе гэты праект? Варштаты пачынаюцца з адбору ўдзельнікаў праекта. Кандыдаты высылаюць нам партфоліа і запоўненую анкету, якая датычыцца этнаграфіі і дызайну. Для нас вельмі важна ўбачыць іх спосаб мыслення. Напрыклад, сёлета у нас было 5,2 асобы на месца. Так сталася, бо прыйшло вельмі многа партфоліа і трэба было іх усе праглядзець. Акрамя гэтага, нам трэба было прачытаць і ацаніць анкеты. Выбар быў цяжкім, бо мы маглі абраць толькі 8 чалавек з Польшчы і 8 чалавек з Беларусі. Мы стараліся выбіраць людзей з розных сфер напрыклад, тых, якія займаюцца прамысловым праектаваннем, архітэктурай, керамікай, графічным ці ўнутраным праектаваннем. Да таго ж гэтыя людзі былі з розных гарадоў. Мы хацелі, каб гэтая група была як мага больш разнастайная. Прыблізна так выглядаў і адбор Беларусі: партфоліа і анкеты. Беларускія ўдзельнікі таксама 10

11 былі з розных гарадоў, хаця большасць жыла ў Мінску, таму што ў Беларусі ёсць толькі 2 ці 3 навучальныя ўстановы, дзе можна вывучаць дызайн. Пасля правядзення адбору ўсе ўдзельнікі сустрэліся ў адным месцы. Першым разам гэта была Варшава, а другім Мінск. Варштаты працягваліся два тыдні. Адзін тыдзень у адной краіне, другі тыдзень у другой. Мы едздім па розных мясцінах, звязаных з этнаграфіяй як традыцыйнай, так і больш сучаснай. Сустракаемся з дызайнерамі, народнымі рамеснікамі, ходзім у музеі, скансэны, шукаем крыніцы натхнення, слухаем канцэрты, вучымся рабіць розныя рэчы, каб датыкнуцца да гэтага мастацтва. Усе добра праводзяць час, і ў той жа час упітваюць у сябе веды, патрэбныя ім пасля для падрыхтоўкі праекта. Гэтаму прысвечаны астатнія 2 дні варштату. На праектаванне мы запрашаем кансультантаў. Летась імі былі людзі, якія таксама ўдзельнічалі ў варштатах. З дапамогай кансультантаў удзельнікі робяць 2 графічныя праекты адзін з іх натхнёны польскай культурай, а другі беларускай. Натхненне не заўжды заўважнае: гэта можа быць проста шмат разоў паўтораны матыў, ці спосаб выкарыстання некага прадмету. Вельмі часта сувязь даволі далёкая, і іх можна нават не заўважыць на першы погляд. І мы таксама да гэтага імкнемся. Мы хочам паказаць, што мастацтва, натхнённае этнаграфіяй, не абавязкова заснавана на аздабленні прадмета нейкімі ўзорамі, напрыклад, пеўнічкам. Мы стараемся заакцэнтаваць сімвалічнае вымярэнне народнай культуры. Кожны ведае, што кожны знак нешта значыць [смех]. У Польшчы гэтыя веды крыху страчаныя. Важна тое, што падчас варштатаў мы пастаянна перасоўваемся і бачым нешта новае, даведваемся пра яго. Удзельнікі першага набору сказалі, што гэта найлепшы спосаб спазнаць нейкую краіну, даведацца, як раней жылі ў гэтай краіне. Штодзённа мы аглядаем паўсюль сучаснае напрыклад, на працягу праекта ў нас таксама ёсць такая магчымасць, падчас вольнага часу. Але вялікай каштоўнасцю гэтых варштатаў з яўляецца тое, што мы спасцігаем крыніцы, мы глядзім глыбей. Вашыя праекты можна перадусім паглядзець у Фэйсбуку? Не толькі. Па заканчэнні вартштатаў мы заўжды арганізуем выставу. Нам у гэтым дапамагаюць знешнія перакладчыкі. Кожны дызайнер падрыхтоўвае панэлі Fot. archiwum Fundacji Nasz Wybór са сваімі праектамі, мы гэта друкуем і арганізоўваем вернісаж. Дзе на іх можна паглядзець? Да гэтага часу мы рабілі плэнэрныя выставы і паказвалі праекты на агароджах у розных месцах. Летась гэта быў плот бібліятэкі Варшаўскага ўніверсітэту. Пазней тая самая выстава была на агароджы батанічнага саду пры парку Лазенкі Крулевске. Сёлета мы яе паказалі падчас фестывалю Wawa dizajn на плоце Soho Factory. Нашу выставу таксама можна было паглядзець на лоце фінскіх домікаў. Падобным чынам гэта выглядае ў Беларусі. Сёлета яе ўжо паказвалі ў Мінску на агароджы Батанічнага сада і ў Віцебску ў тэхналагічным універсітэце. У Гродна ў нас была магчымасць арганізаваць паказ нашыхпраектаў у адной з галерэй. Ці ты ўдзельнічаеш у яшчэ некіх праетах? Акрамя таго, што я кірую Этнапраектам і працую з Этнаграфічным музеі, я яшчэ прыдумала, займаюся вытворчасцю і прадаю такія цацкі з картону, якія называюцца Лятучы Цмок. У гэтым кантэксце я праводжу вартштаты па вырабу экалагічных цацак. Гэтая цацка натхнёная этнаграфіяй з Кракава Вавельскім Цмокам. Гэтага цмока я ўжо прэзентавала на розных дызанерскіх фестывалях у Польшчы, а ў Ізраілі я нават пры яго дапамозе прэзентавала Польшчу. У адным з ізраільскіх музеяў дызайну была арганізаваная вялікая выстава на тэму дызайна з Цэнтральнай Еўропы, падчас якой павінны былі праводзіцца і варштаты для дзяцей. Арганізатары гэтай выставы знайшлі мяне ў інтэрнэце і прапанавалі правесці гэтыя заняткі. Я пагадзілася. А як выглядаюць гэтыя варштаты па вырабу экалагічных цацак? Яны выглядаюць наступным чынам: дзеці самі робяць цмокаў на падставе канструкцы, якую я прыдумала. Дзякуючы гэтаму яны паляпшаюць свае маніпуляцыйныя навыкі, бо зрабіць яго на пачатку зусім не проста. Акрамя гэтага, у іх ёсць магчымасць нейкім чынам аздобіць гэтыя цацкі абклеіць іх альбо размаляваць. Гэта прыносіць ім вялікае задаваленне. Размаўляла: Катажына Касцеша 11

12 БЕЛАРУСКІ Ў ВАРШАВЕ Інтэрв ю Лена Алена Фота з уласнага архіву Як атрымалася, што ты пачала вучыцца менавіта ў Польшчы? Я паехала вучыцца ў Польшчу ў 2006 годзе. Гэта стала магчыма дзякуючы стыпендыяльнай праграме імя Кастуся Каліноўскага, якая з явілся пры ініцыятыве польскага ўрада. Тады, 8 гадоў таму, у Польшчу прыехала каля 300 маладых беларусаў, якія хацелі вучыцца ў розных польскіх навучальных установах. Праграма існуе і да сёння, але ў 2006 годзе мы былі піянерамі першай групай, у якой быў шанец прыехаць у Польшчу. Тады я пачала вучыцца ў Варшаўскім універсітэце па спецыяльнасці культуразнаўства. Ці перад прыездам у Варшаву ведала польскую? У Мінску я хадзіла ў школу, якая мела гуманітарны напрамак. Акрамя вывучэння англійскай, рускай і беларускай моў, мы маглі дадаткова выбраць нямецкую ці польскую. Я ў школе была лянівая, не хацела вучыць нямецкую, таму выбрала польскую, але вывучэнне гэтай мовы аказалася не такім прастым, як я спачатку думала. Пасля я 12

13 Калі я прыехала ў Варшаву, я крыху валодала польскай, але не настолькі, каб вучыцца на гэтай мове. Добра польскую мову я вывучыла ўжо падчас першай экзаменацыйнай сесіі. У інстытуце Польскай культуры Варшаўскага ўніверсітэта, дзе я вучылася, усе экзамены былі вусныя вучыла польскую ў падпольным Ліцэі імя Я. Коласа. Калі я прыехала ў Варшаву, я крыху валодала польскай, але не настолькі, каб вучыцца на гэтай мове. Добра польскую мову я вывучыла ўжо падчас першай экзаменацыйнай сесіі. У інстытуце Польскай культуры Варшаўскага ўніверсітэта, дзе я вучылася, усе экзамены былі вусныя. Ці жыццё ў Варшаве адрозніваецца ад жыцця ў Мінску? Гэта вельмі складанае пытанне. Мінск і Варшава гэта сталіцы, у іх жыве прыблізна аднолькавая колькасць насельніцтва, у абодвух гарадах віруе культурнае жыццё, а 600 км, якія нас аддзяляюць насамрэч невялікая адлегласць. Але ў той жа час розніца велічэзная. Я маю на ўвазе, канешне, палітычную мадэль. Аднак калі я рыхтавала Фестываль вуснага кіно, я старалася пазбегнуць палітыкі, таму што я стамілася ад уяўлення пра Беларусь у Польшчы. Беларусь асацыюецца з рэжымам і парушэннем праў чалавека. І ніколі з культурай. Гэта трэба змяняць. Калі я наведваю Мінск, то адчуваю, што горад разрастаецца і набіраецца еўрапейскасці. Канешне, яго нельга параўнаць з Берлінам, але я мяркую, што з Варшавай цалкам так. Што мне насамрэч падабаецца ў Мінску тое, што там няма мітусні. У Варшаве яна адчуваецца нават у метро, напрыклад, на эскалатары, дзе з аднаго боку людзі едуць, а з іншага ідуць. У Мінску ўсё яшчэ гэтага няма, ніхто не спяшаецца. Раней мяне гэта раздражняла. Цяпер я ўмею атрымліваць асалоду ад гэтага спакойнага перасоўванню. Такі Мінск я люблю, вельмі спакойны Мінск. Распавядзі больш пра вуснае кіно. Вуснае кіно зарадзілася ў Мінску напрыканцы 80-х гадоў. Гэта было мастацтва вызвалення. Яно з явілася ў той час, калі Савецкі Саюз набліжаўся да ўпадку. У той перыяд моладзь была настолькі згаладалая, як фізычна, так і духоўна, што ў рэшце рэшт узарвалася. І менавіта тады разам з іншымі выбухла мастацкая група Беларускі клімат. Яна ладзіла выставы, фотапраекты, хэпінінгі, перформансы, і ў тым ліку вуснае кіно. Напачатку яно зарадзілася як жарт у коле знаёмых, але настолькі прыжылося, што гэтай з яве далі афіцыйную назву і пачалі арганізоўваць фестывалі. Само вуснае кіно гэта мастацтва імправізацыі, калі артыст выходзіць на сцэну і распавядае пра выдуманы ім фільм. Ён распавядае пра яго кадр за кадрам, што ён мог бы ўбачыць на экране прагляду. Але насамрэч усе вобразы высветляюцца на экране нашай свядомасці. Вуснае кіно гэта нешта ўнікальнае, тое, што зарадзілася менавіта ў Беларусі, і гэта варта прасоўваць. Сумуеш па Мінску? Канешне. Як любы, хто сумуе па свайму дому. Мінск гэта месца, дзе я нарадзілася, дзе мяне выхавалі, дзе я перажыла першыя каханні і паражэнні. Там жыве частка маёй сям і і старыя знаёмыя. Але я не ведаю, ці я калінебудзь туды вярнуся. Можа, я застануся тут? А можа, пасялюся яшчэ дзесьці? Пакуль што мне добра тут, а Калі я рыхтавала Фестываль вуснага кіно, я старалася пазбегнуць палітыкі, таму што я стамілася ад уяўлення пра Беларусь у Польшчы Мінск наведваю заўжды, калі адчуваю такую патрэбу. Усё залежыць ад працы, бо калі б я атрымала якуюнебудзь файную прапанову ў Мінску ці іншым беларускім горадзе, то паехала б туды без аніякіх праблем. Калісьці я разважала, ці не вярнуцца ў Беларусі і не пачаць там усяго з нуля. Але кіданне былога жыцця і ўсяго, што склалася раней, вельмі стамляе. Размаўляла: Ёана Бэрэска 13

14 ГАРАДЫ НА СТАРТ Познань выдзяляецца на міграцыйнай карце Польшчы. Згодна з Цэнтрам Мірацыйных Даследванняў пры Ўніверсітэце Адама Міцкевіча (CeBaM), які склаў і апрацаваў даступныя статыстычныя дадзеныя на тэму мігрантаў у гэтым горадзе, якго характэрнай рысай з яўляецца даволі высокая (на фоне іншых гарадоў у Польшчы) колькасць прывілеяваных мігрантаў. Да іх можна залічыць англамоўных студэнтаў, якія вучацца ў мясцовых навучальных установах напрыклад, лічную групу з Тайваня і Злучаных Штатаў з Медычнага ўніверсітэта ці кітайскіх студэнтаў з Музычнай Акадэміі, колькасць якіх пастаянна павышаецца. У Познані працуе таксама адносна многа замежных бізнэсмэнаў. Яны прыехалі пераважна з краін Еўрапейскага Саюза з Германіі, Нідэрландаў, Бельгіі і Даніі. Пазасталыя мігранты гэта перадусім рускамоўныя людзі. Заўважная і група людзей турэцкага паходжання. У гадах Урад горада Познань удзельнічаў у праеце OPENCities, які быў рэалізаваны ў межах Супольнасцёвага Праекта URBACT II. Праект адбываўся ў партнерстве з іншымі еўрапейскімі гарадамі, у тым ліку Більбао, Дюсэльдорфам, Белфастам, Сафіяй, Кардыфам і Дублінам пры падтрымцы Брытанскага Савета і Еўрапейскай Камісіі. У межах праекта з явілася міжсектарная група Лакальная Група Падтрымкі, да якой належалі прадстаўнікі Познаньскіх навучальных устаноў і розных інстытуцый. Яе вельмі актыўным удзельнікам быў Універсітэт Адама Міцкевіча. 14

15 Праект OPENCities датычыўся выпрацоўкі стратэгіі і абмена добрых практык у сферы прыцягвання і ўтрымання ў гарадах так званага чалавечага капітала. Гэты праект ахопліваў пытанні міжнароднай эканамічнай міграцыі, у тым ліку як і прыцягванне імігрантаў, іх грамадска-эканамічнай інтэграцыі, так і затрымання зарабковай эміграцыі. Мэтай праекта было і даследванне ўплыву міжнароднай міграцыі на гаспадарку гарадоў і выпрацоўка стратэгіі павелічэння прывабнасці і канкурэнцыйнасці гарадоў для іх цяперашніх і патэнцыйных жыхароў. У межах праекта OPENCities быў арганізаваны шэраг акцый, якія былі сумесна фінансаваны горадам, ЕС, Брытанскім Саветам. Адной з іх была грамадская кампанія Пазнаёмся з нашымі познаньскімі замежнікамі, у межах якой на старонках Газеты Выборчай былі апублікаваны партрэты замежнікаў, якія жывуць у Познані. Акрамя гэтага, першы раз у горадзе былі арганізаваны нефармальныя сустрэчы прадстаўнікоў урада і іншых устаноў з замежнымі жыхарамі Познані. Гэта была насамрэч добрая нагода, каб спакойна паразмаўляць пра тое, што замежнікі думаюць пра Познань, што можна змяніць у горадзе, з якімі штодзённымі праблемамі яны сутыкаюцца, як можна ім дапамагчы кажа Войцэх Бауэр з Ураду горада Познань, каардынатар праекта OPENCities. Сумесна з Асацыяцыяй AIESEC урад горада Познань праводзіў варштаты для моладзі ў польскіх гімназіях і ліцэях, а з Брытанскім Саветам арганізаваў гарадскую гульню Future City Game, у якой удзельнічалі замежнікі, студэнты, прадстаўнікі дзяржаўных устаноў і прыватнага сектара. Мэтай гульні было сабраць лепшыя думкі наконт таго, як Познань можа стаць больш прыязным у дачыненні да мігрантаў рознага этнічнага і нацыянальнага паходжання. Future City Game Мэтай праекта Брытанскага Савета, які называўся Творчыя гарады, з яўляецца павышэнне інфармаванасці пра тое, як крэатыўнасць, прадпрымальнасць і інавацыя могуць палепшыць жыццё ў гарадах. Future City Game выкарыстуе метадалогію гульні, у якой удзельнічае прадстаўнікоў розных асяроддзяў. Мэта гульні простая трэба знайсці лепшую ідэю пра тое, як павысіць якасць жыцця ў гарадах. Тэму і ўдзельнікі мясцовыя вытворцы выбіраюць такім чынам, каб гульня была шчыльна звязаная з мясцовым кантэкстам. Апісанне ўзнагароджаных праектаў знаходзіцца на сайце: visions_for_the_future Канцавым вынікам праекта OPENCities быў План дзеянняў, які складаецца з 3 частак: кіраванне адкрытасцю; інтэрнацыяналізацыя горада і інтэграця замежнікаў. У межах рэалізацыі гэтых задумак было запланавана стварэнне інтэрнэт-партала, заснаванне Гарадскога Савета Адкрытасці (у якой бы ўдзельнічалі прадстаўнікі розных устаноў і самі замежнікі), правядзенне грамадскіх акцый, мэтай якіх зхяўляецца павышэнне паінфармавянасці познаньцаў па пытаннях, связаных з замежнікамі, стварэнне сістэмы па маніторынгу магранцкага руху і пашырэнне праграмы Прыязны Ўрад кампанентам Урад, прыязны для замежнікаў. Англійская версія плану дзеянняў даступная па гэтай спасылцы: plans/lap_poznan.pdf 15

16 ГАРАДЫ НА СТАРТ На базе досведа, атрыманага пры рэалізацыі праекта OPENCities, а таксама рэкамендацый на падставе праведзеных Цэнтрам Міграцыйных Даследванняў (CeBaM) апытнняў сярод познаньскіх мігрантаў, CeBaM вырашыў рэалізаваць праект, мэтай якога з яўляецца практычная інтэграцыя замежнікаў у Познані. Праект AMIGA (Актыўныя Мігранты на мясцовым рынку працы) рэалізуецца ў польска- нямецкім супрацоўніцтвы з партнерам з Мюнхена. Сапраўды выдатную ролю адыграў у тым праекце Ўрад горада, які стаў стратэгічным партнерам. Як падкрэсліла Агата Пакела з CeBaM: AMIGA гэта першы крок з першай канкрэтнай дзейнасці, якой займаецца горад дзеля інтэграцыі імігрантаў і паляпшэння якасці іх жыцця згодна з рэкамендацыямі вышэйзгаданых праектаў [даследванні CeBaM, OPENCities]. У межах праекта з явіўся Migrant Info Point інфармацыйна-рэкамендацыйны пункт для імігрантаў у Познані, а таксама былі створаны Лакальныя групы (якія займаліся студэнтамі і выпускнікамі; замежнікамі, якія маюць цяжкасці з пошукам працы; замежнікаў, якія пачынаюць уласную гаспадарчую дзейнасць), у межах якіх міжсектарна абмяркоўваюцца найважнейшыя праблемы познаньскіх замежнікаў. У іх бяруць удзел чыноўнікі з Урада горада Познань, з Дэпартамента па грамадзянскіх справах і справах замежнікаў Велькапольскага ваеводскага ўрада, Ваяводскага бюро працы, а таксама прадстаўнікі ўніверсітэтаў, дзе вучацца замежнікі. Члены асобных груп рэгулярна сустракаюцца раз у 4-6 тыдняў. Агата Каханевіч з CeBam вельмі пазітыўна ацэньвае працу Лакальных груп: у межах супрацоўніцтва ў групах і паміж імі адбываецца абмен вопытам і інфармацыяй, кансультацыі, абмяркоўванне патрэбных дзеянняў і выпрацоўка сумесных рашэнняў: як ідэй, якія паўсталі ў межах праектаў, так і новых. Ужо бачным эфектам супрацоўніцтва прадстаўнікоў устаноў у межах груп з яўляюцца новыя звесткі, дыягназы, а пасля іх ідуць новыя прапановы дзеянняў, да рэалізацыі якіх мы адразу прыступілі. Фота з прыватнага архіва Войцэх Бауэр Урад горада Познань Якія далейшыя планы, звязаныя з Лакальным Планам дзеянняў, выпрацаваныя ў межах OPENCities? Наш удзел у OPENCities дапамог зарыентавацца ў цяперашней сітуацыі акрэсленню, дзе мы знаходзімся, куды хацелі б дайсці і як гэта зрабіць. Мы хочам зрабіць гэта ў супрацоўніцтве з рознымі суб ектамі, якія згодна з Лакальным Планам дзеяння павінны ўвайсці ў склад Савета адкрытасці; ён,у сваю чаргу, павінны ў тым ліку заахвочваць да дыялогу і правядзення сумесных акцый, а таксама кіраваць адкрытасцю. Падрыхтаваны План не з яўляецца толькі спісам дзеянняў дзеля інтэграцыі замежнікаў, гэта хутчэй прапанова дыялогу з усімі жыхарамі горада. Вельмі важнымі з яўляюцца шматкірунковыя грамадскія акцыі. Пакуль што гэта, канешне, планы. Мы ведаем, што рэчаіснасць бывае жорсткай. Мы хочам крок за крокам набліжацца да рэалізацыі гэтага погляду, паслядоўна. Цяпер мы пачынаем з праекта Amiga, які прадугледжвае грамадска-эканамічную інтэграцыю замежнікаў. Мы таксама хочам пры дапамозе CeBaM прааналізаваць, як насамрэч выглядае сітуацыя ў Познані. Мы сустракаліся з замежнікамі, слухалі пра іх погляды, але гэтыя кансультацыі яшчэ не настолькі верагодныя, наколькі мы б хацелі іх бачыць. Але замежнікі вельмі пазітыўна паставіліся да гэтых кансультацый, і з гэтага паўстала вельмі грунтоўная дыскусія. Важна памятаць, што падчас будаўніцтва адкрытага горада мы павінны ўзгадняць патрэбы ўсіх жыхароў. Поўны тэкст інтэрв ю з Войцэхам Бауэрам можна знайсці на сайце 16

17 На падставе досведу, атрыманага пры рэалізацыі праекта OPENCities, а таксама рэкамендацый ад Цэнтра Міграцыйных Даследванняў, CeBaM вырашыў рэалізаваць праект AMIGA (Актыўныя мігранты на мясцовым рынку працы. Фота: Павел Яноўскі Фота: Агата Станіш Агата Пакела, Cebam, Познань Агата Каханевіч, Cebam, Познань Ці праект AMIGA рэалізуецца сумесна з горадам? A.K.: Урад горада з яўляецца мясцовым стратэгічным партнерам, але праект фінансуецца са сродкаў Еўрапейскага Саюза. Пакуль што Ўрад горада не фінансуе гэтую дзейнасць, але мы спадзяемся, што ён будзе яе працягваць і нашае супрацоўніцтва з урадам будзе пашырацца. Пакуль што мы супрацоўнічаем на працоўным узроўні. Для нас Урад горада Познань і рэшта пляцовак з яўляюцца вельмі важнымі стратэгічнымі партнерамі, таму што чыноўнікі ўдзельнічаць у сустрэчах і рэальна дапамагаюць нам з бягучымі справамі. Акрамя гэтага, калі мы бачым іх зацікаўленасць, то спадзяемся, што яны дапамогуць нам з гэтым Пунктам праз два гады, калі датацыі з Еўрапейскага Саюза скончацца. Як вы здолелі стварыць такую вялікую кааліцыю вакол гэтага праекта, якая складаецца з такой колькасці ўрадаў? Гэта атрымалася ў большай меры дзякуючы шматлікім наведванням. Каардынатарка праекта, Караліна Сыдов, зладзіла шэраг сустрэч, шмат разоў тэлефанавала да ўсіх урадаў, якія маюць дачыненне да мігрантаў, распавядала пра праект, прапанавала супрацоўніцтва. Я сама вельмі прыемна ўражаная вынікам нашых высілкаў, бо асобы, якія непасрэдна ўсім гэтым займаюцца, ці былі дэлегаваныя для ўдзелу, ці самі падалі заяўку. І гэта нам вельмі дапамагае, таму што часам мігранты прыходзяць з вельмі складанымі справамі, якія патрабуюць спецыялістычных ведаў. Тады мы можам скантактавацца з пэўнай асобай і атрымаць падказкі, як варта дзейнічаць. Такая кааліцыя вельмі добра функцыянуе. Зараз у нас ёсць чарговая ідэя, каб далучыць да тых груп прадстаўнікоў неўрадавых аганізацый, якія працуюць з мігрантамі. Пакуль што мы збіраем інфармацыю пра тое, якія арганізацыі дзейнічаюць у Познані. А ці ёсць у Познані нейкія неўрадавыя мігранцкія арганізацыі? А.Р.: Так, ёсць некалькі. Ёсць Мусульманскі асветніцкакультурны цэнтр і Беларускі Цэнтр культурных ініцыятыў. Мы спадзяемся завязаць з імі кантакт і ўключыць іх у працу лакальных груп. Мы ажыццяўляем ролю такіх пасрэднікаў і абмяркоўваем з чыноўнікамі, універсітэцкімі майстэрнямі розныя рашэнні, але хацелі б уцягнуць у гэты працэс і саміх імігрантаў. 17

18 ГАРАДЫ НА СТАРТ У Куяўска-Паморскім ваяводстве няшмат арганізацый, якія займаюцца мультыкультуралізмам ці інтэграцыяй замежнікаў. Гарадскія і ваяводскія адміністрацыі, акрамя сваіх статутных абавязкаў, не займаюцца тэмай міграцыі яны не стварылі ні аўтарскіх інтэграцыйных праграм, ні такіх, мэтай якіх было б прыцягненне адукаваных мігрантаў у горад. PAH (Польская гуманітарная акцыя, Polska Akcja Humanitarna) гэта практычна адзіная арганізацыя, якая дзейнічае ў Торуні і Быдгошчы ў гэтым кантэксце. Нягледзячы на тое, што няма верагодных дадзеных пра характар міграцыі ў гэтым рэгіёне, супрацоўнікі PAH указваюць на заўважную групу высокакваліфікаваных мігрантаў з-за ўсходняй мяжы. Прычыны, па якім гэтая катэгорыя замежнікаў выбірае менавіта Торунь і Быдгошч, яшчэ не да канца даследаваныя. Невядомы яшчэ і іх уплыў на функцыянаванне горада. PAH рэалізуе тут тры праекты: Працуй у Польшчы. Падтрымка замежнікаў на рынку працы, Добры старт рукою дастаць 3, а таксама Разам 2. Інтэграцыя, кіраўніцтва, веды і падтрымка для замежнікаў. У межах гэтых праектаў рэалізуюцца курсы польскай мовы, праўныя і прафесійныя парады, а таксама прафесійныя курсы. Бенефіцыярамі гэтых праектаў стала за гэты час больш за 200 замежнікаў. 18

19 Як сведчаць дадзеныя Галоўнага статыстычнага ўпраўлення, Куяўска- Паморскае ваяводства не знаходзіцца ў першых шэрагах з пункту гледжання інтэнсіўнасці іміграцыі ў масштабе краіны. У сваю чаргу гэтая тэма, як у Быдгошчы, так і ў Торуні, падымаецца нашмат менш, чым у іншых гарадах, пра якія раней распавядалі ў бюлетэні. Фота з прыватнага архіва Катажына Альбрыхевіч, Ваяводская адміністрацыя, Быдгошч Катажына Альбрыхевіч з ваяводскай адміністрацыі заўважае патрэбу ў дадатковых інфармацыйных сустрэчах для замежнікаў, асабліва для тых, якія прыехалі з далёкіх краін, але пакуль што чыноўнікі спраўляюцца з гэтым самастойна: Большая частка замежнікаў прыехала з-за ўсходняй мяжы Польшчы: з Украіны, Расіі, Беларусі. Часам трапляюцца прадстаўнікі Арменіі, а таксама В етнаму ці Кітая. Што датычыцца кітайцаў, то апошнім часам вялікая група, некалькі дзясяткаў чалавек, пачала вучыцца ў Музычнай акадэміі, пасля таго як гэтая навучальная ўстанова праславілася ў конкурсе, прысвечаным Шапэну. У межах навучальнай праграмы ў студэнтаў ёсць так званы нулявы год, калі яны інтэнсіўна вучаць польскую мову. На жаль, гэта не заўжды азначае, што студэнты шпарка ведаюць мову. У іх выпадку моўная і культурная прорва вялікая, таму мы ахвотна дапамагаем ім у інтэграцыі. Часам навучальныя ўстановы запрашаюць нас да супрацоўніцтва. У выпадку з Акадэміяй мы самі напрасіліся [смех], бо заўважылі такую патрэбу. Мы хочам, каб атмасфера была мілый і ўсё шло гладка, але фармальнасці трэба выконваць, і часам немагчыма без дадатковага навучання. Мы запрасілі на гэтую сустрэчу нашага знаёмага перакладчыка кітайца, які ужо мае польскае грамадзянства, каб пазбегнуць праблем з узаемапаразуменнем. Фота з прыватнага архіва Сыльвя Жулевска, Pah, Торунь Што цікава, як заўважае Сыльвя Жулеўска з Торуньскага аддзелу PAH, Куяўска-Паморскае ваяводства даволі часта выбіраюць у якасці мэтавага рэгіёну для адукаваных мігрантаў з-за ўсходняй мяжы Польшчы: сюды вельмі часта пряжджаюць людзі, якія маюць вельмі добрую адукацыю. Напрыклад, многа лекараў у Ўсходу, якія прыяжджаюць, робяць настрыфікацыю дыплома ў шпіталі ў Быдгошчы. Я сустрэла таксама сямейную пару прафесароў з-за ўсходняй мяжы. Яны проста шукаюць тут лепшай працы і лепшых перспектыў. [ ] Цяпер яны працуюць у нас ва Ўніверсітэце Мікалая Каперніка. Ні пазаўрадавыя аткывісты, ні чыноўнікі з Куяўска- Паморскага ваяводства яшчэ не бачаць патрэбы, каб пачаць сумесныя дзеянні і больш сыстэмна падысці да тэмы міграцыі. Як кажа Сыльвя Жулеўска з PAH: «Ані мы да таго часы не высунулі такую ініцыятыву, ані горад. Я ведаю, што быў арганізаваны трэнінг для Гарадскога асяродку дапамогі сям е i Дэпартаменту па грамадзянскіх справах. Але мы яшчэ не думалі пра сумесны праект. Інтэрв ю Сыльвей Жулевской, Ваеводскім каардынатарам праекта па справах замежнікаў, PAH і з Катажынай Альбрыхевіч з Дэпартаменту легалізацыі знаходжання замежнікаў, Ваеводская адміністрацыя ў Быдгошчы: 19

20 Як гэта робіцца ў Швей У Швейцарскім Нёўшатэле мігранты складаюць больш за 20 працэнтаў грамадства. Колькасць жыхароў гэтага горада ў дзесяць раз менш, чым у Любліне. Фота: Анна Дамброўска Пётр Скшыпчак, Homo Faber (Люблін), Азнаямляльны візыт у Нёўшатэль COSM падпарадкоўваецца кантанальнаму Дэпартаменту гаспадаркі і займаецца медыяцыяй паміж замежнікамі, інстытуцыямі і мясцовым грамадствм у шырокім сэнсе. Першачарговай задачай COSM з яўляецца забеспячэнне інтэграцыі замежнікаў і іх гарманічнае сумеснае жыццё з жыхарамі кантона. Спектр рэалізаваных праз гэтую арганізацыю задач незвычайна шырокі. Па-першае, замежнік, які туды трапляе, атрымлівае сыстэмную дапамогу: ад праўнай, праз вывучэнне мовы, дапамогу ў пошуку працы і жытла і да арганізацыі вольнага часу. Узамен ён мусіць пагадзіцца з правіламі, апісанымі ў Карце Жыхара звод правоў і абавязкаў, якія абапіраюцца на правілы, прапісаныя ў стандартах праў чалавека. Каб жыць у Нёўшатэлю, трэба быць грамадзянінам/грамазянкай. Акрамя таго, COSM дапамагае арганізацыям, якія хочуць займацца праектамі ў сферы інтэграцыі замежнікаў, ажыццяўляе даследчую (на тэму інтэграцыі і натуралізацыі замежнікаў; на замовы ад іншых ворганаў) і адукацыйную дзейнасць, а таксама мае Цэнтр перакладаў, дзе рэкламуюцца перакладчыкі, якія працуюць па вызначаных раз COSM стаўках. Швейцарцы ведаюць, што інтэграцыя дарагая (праца, час, фінансавыя сродкі), але яны таксама за доўгі час ужо навучіліся, што гэта таго вартае. Кожны франк, які выданы на разумную дапамогу людзям, якія свядома выбралі іхні горад для жыцця, гэта інвеестыцыя, якая хутка вяртаецца. Часта нават шматразова. Адсутнасць інтэграцыі азначае праблемы. На што яшчэ яны трацяць грошы? Напрыклад, на працаўладкаванне ў адміністрацыі замежнікаў/замежніц у колькасці больш за рэпрэзентатыўную (вышэй за 20 працэнтаў), каб паказаць на ўласным прыкладзе, што гэта магчыма! Вядома, што адбор на пасады абапіраецца на выбары найбольш кваліфікаваных асоб. Працаўладкаванне некампетэнтнага чыноўніка толькі б скампраментавала ўсю ідэю, а гэтага швейцарцы не хочуць. Іншым прыкладам з яўляецца шырокая сыстэма рэпрэзентацыі меншасці. Улады кантону хочуць слухаць голас замежнікаў і ўключаць іх у публічнае жыццё. З гэтай нагоды ў 1991 г. улады кантона Нёўшатэль стварылі Савет па справах інтэграцыі замежнікаў (CTIE Communauté de travail pour l'intégration des étrangers) ворган высокага ранга, у якім працуе больш за сорак чалавек, і дзе засядаюць прадстаўнікі ўсіх нацыянальнасцяў і вызнанняў, якія жывуць у Нёўшатэль. Старшыню Савета прызначае Дзяржаўны савет. 40 членаў CTIE прызначаюцца Дзяржаўным саветам, а іх кандыдатуры прапаноўваюцца зацікаўленымі бакамі. У асноўным кандыдаты прадстаўляюць камунальныя ўлады, сектар грамадскіх паслуг, гаспадарчыя асяродкі (кіраванне і прафсаюзы), супольнасці меншасцяў і навуовых супрацоўнікаў, якія спецыялізуюцца на пытаннях інтэграцыі замежнікаў. CTIE збіраецца штоквартальна, каб абмеркаваць найважнейшыя рашэнні. Штодзённая праца адбываецца ў сямі камісіях: па справах працы і грамадскіх праблем; 20

21 царыі? Справаздача Ужо больш за дваццаць год там дзейнічае дзяржаўная ўстанова, якая займаецца інтэграцыяй замежнікаў: COSM Service de la cohésion multiculturelle. інфармацыі; палітычных праў; навучання; кульутры; мусульман і міграцыі жанчын. Імі ўсімі кіруе сакратарыят і бюро. Прыкладамі праблем, якія абмяркоўваюцца ў камісіях, з яўляюцца, напрыклад, пытанні закрывання твараў мусульманскімі жанчынамі ў публічнай прасторы, чарговая грамадская кампанія па прасоўваніі шматкультурнасці ці праблема абрадавага пахавання на камунальных могілках. Інным прыкладам спосабаў інтэграцыі замежнікаў у Швейцарыі можа быць шырокая сыстэма прафесійнай падтрымкі. За гэта адказвае ў тым ліку створаны ў 1994 годзе і фінансаваны з датацый прыватных прадпрыемстваў Цэнтр прафесійнага ўдасканалення CNIP ( Гэта вялізны комплекс спецыялізаваных майстэрняў у сферы механікі, мантажу, электрадугавой зваркі, паліроўкі, лагістыкі, кантролі якасці і збору гадзіннікаў. У CNIP можна бясплатна атрымаць дадатковую кваліфікацыю. Галоўная ідэя Цэнтра рацыянальнае скіраванне людзей такім чынам, каб яны вучыліся той спецыяльнасці, на якую ёсць попыт. Дзякуючы гэтаму фірмы, пераважна з галіны вытворцаў гадзіннікаў класы люкс, якія фінансава падтрымліваюць CNIP, маюць базу кваліфікаваных працаўнікоў. У выпадку, калі дадзеная асоба ў бягучы момант не працуе згодна з гэтай прафесіяй і ёй пагражае страта паўнамоцтваў, то можна прыйсці ў Цэнтр, папрацаваць і працягнуць гэтыя паўнамоцтвы. Усё лагічна, арыентавана на добрае супрцоўніцтва з працадаўцамі. Не трэба дадаваць, што вялікая частка людзей, якія карыстаюцца такой падтрымкай, з яўляюцца мігрантамі. Натхняе і сістэма падтрымкі жанчын-мігрантак, якія чакаюць дзяцей. Каб дапамагчы ім прыстасавацца да новых умоў, было арганізаваня валанцёрства, якое прадугледжвае стварэнне пар: старая жыхарка Нёўхатэль мігрантка, якія рэгулярна сустракаюцца і вучацца жыццю ў новай краіне. Швейцарцы ў кантоне Нёўхатэль практычна паказваюць, што інтэграцыя гэта цяжкая, двухбаковая праца ў шматлікіх сферах. Праца ўсіх: улады, бізнэса, неўрадавых арганізацый і саміх мігрантаў. Для гэтай працы наймаюць штат людзей. Яны выконваюць пастаянную ацэнку палітыкі інтэграцыі, даследуюць, уважліва слухаюць асяродкі меншасцяў, падрыхтоўваюць грамадскія кампаніі, адкрыта дыскутуюць пра праблемах, якія з яўляюцца. Польскія гарады могуць атрымаць з гэтага ўрок, што калі яны хочуць актыўна супрацьстаяць грамадскаму выключэнню, перашкодзіць гетаізацыі і замест гэтага свядома будаваць свядомае аб сваіх уласных каштоўнасцях (у тым ліку сваіх каранёў) грамадзянскую супольнасць трэба ўпарта працаваць. Без намаганняў і грошаў можна разлічваць толькі на цуд, што ў будучыні неяк будзе. Францыя, якая перажывае вялізныя праблемы з другім, неінтэграваным пакаленнем мігрантаў, з яўляецца прыкладам таго, што недастаткова ўпусціць да сябе людзей, каб яны выконвалі нізкааплочваемую працу, якая не падабаецца радавітым французам. Гарады Люблін і Нёўшатэль адрознівае амаль што ўсё. Аднак іх аб ядноўвае тое, што абодва маюць добрую волю і хочуць думаць пра будучыню. Гэтыя думкі не безклапотныя. Яны прадугледжваюць вызванні, часам праблемы. І адтуль з явілася ідэя рэалізацыі праекта Люблін для ўсіх, які павінны прывесці да трывалых, сістэмных змен у працы ў сферы інтэграцыі. Трэба вучыцца на памылках Захада і карыстацца з напрацовак горада і кантона Нёўшатэль горада, які Савет Еўропы лічыць лепшых з пункту гледжання інтэграцыі. 21

22 kiwi Мэтай KIWi Каталізатара Шматкультурных ініцыятыў было забеспячэнне замежнікаў ведамі і інструментамі для самастойнага пошуку фондаў для ўласных ініцыятыў. Зюзанна Длужнеўска, каардынатарка праекта KIWi, Фонд Іншая прастора Акрамя здабыцця тэарытычных ведаў, удзельнікі мелі магчымасць і яе практычнага выкарыстання у межах леташняга KIWi мы падтрымалі ажно 6 праектаў! Першая частка праектаў, рэалізаваных у меэах KIWi, была прэзентавана ў мінулым нумары бюлетэню. Ніжэй мы апісваем ініцыятывы, якія былі падтрыманыя ў апошнім наборы! Фестываль вуснага кіно Вуснае кіно з явілася ў Беларусі ў 80-х гадах XX стагоддзя. Гэта мастацтва на мяжы кіно, тэатра, літаратуры і перформанса. Аўтар фільма з яўляецца ў той жа час і рэжысёрам, і аператарам, і мантажорам, гукарэжысёрам і акторам, ён распавядае свой фільм перад грамадскасцю, тлумачыць Алена Сютцова, выканаўца фестывалю. Фестываль чакаў вялікі поспех. Канферэнцыя і варштаты з удзелам спецыялістаў з Беларусі, як і паказы фільмаў у Kino.Lab, праходзілі з вялікім зацікаўленнем з боку грамадскасці. Мексіканскае Свята памерлых Напачатку лістапада ў памяшканні клубакавярні PaństwoMiasto Ісабэл Балдэрас арганізавала святкаванне Мексіканскага Свята памерлых. У межах мерапрыемства можна было пазнаёміцца з традыцыямі, звязанымі са Святам памерлых у Мексіцы і мексіканскімі стравамі. Быў пабдаваны спецыяльны алтар ахвяраванне, а самыя маладыя дэкаравалі цукровыя чэрапы. 22

23 kiwi Тры праекты варштаты Фота: Караліна Цао-Пшыбыльска Акцыя інтэграцыя! Анна Бонк і Караліна Цао-Пшыбыльска рэалізавалі ажно тры праекты ў рамках KIWi. У межах першага з іх, які называўся Смок, Русалка і я ( Smok, Syrenka i ja ) дзеці з польскіх і в етнамскіх сямей маглі паслухаць легенды, прадстаўленыя ў абодвух культурах. Падчас другога праекта на тэму Пакаленне WWW Выхаваныя ў Варшаве (Pokolenie WWW Wychowani w Warszawie) выканаўцы ўзялі маладых мігрантаў на экскурсію слядамі фрэсак, якія прадстаўлялі палякаў, якія жывуць на стыку культур. Апошняя з ініцыятыў, Акцыя Інтэграцыя! ( Akcja Integracja! ) гэта варштаты, накіраваныя на грамадскіх актывіста, дзеячоў сектара non-profit, прадстаўнікоў розных культур Варшавы прадпрымальных асоб з ідэямі ўзбагачэння грамадскай прасторы Варшавы. Фота: Зюзя Длужнеўска Фота: Зюзя Длужнеўска Яна Сіра Вядомая сваім мастацкім дарам, прыехаўшая з Украіны Яна Сіра арганізавала варштаты пляцення. Дзяўчыныўдзельнікі цэлы дзень плялі кошыкі з папяровых пруткоў. Праект стаў працягам пачатых летась Варштатаў усебаковай творчасці. Камедыя без межаў Хайк Гаспаран Хайк Гаспаран запрасіў жыхароў Варшавы на сустрэчу з камедыйным гумарам з розных вугалкоў света. Дыскусія тычылася прадстаўленых запрошанымі гасцямі фрагментаў камедыйных фільмаў, у тм ліку з Італіі, Азербайджану і Мексыкі. 23

24 Карта дзеянняў: прапан Інтэграцыя праз культуруę Фонд мастацтва Артэрыя Луш е Серыя варштатаў крэатыўнага напісання Інфармацыя пра тэрміны і месцы: Фонд Афрыка Інакш Фонд была створаны Мамаду Дзіюфам, сенегальцам, які 20 гадоў жыве ў Польшчы. Фонд вядзе сайт, мэтай якога з яўляецца набліжэнне афрыканскай культуры да палякаў і нестэрэатыпнае паказванне кантыненту. Цэнтр Міжкультурных ініцыятыў За гарызонтам Мэтай праекта, які прадугледжвае арганізацыю адукацыйнакультурных сустрэч, з яўляецца распаўсюджанне ведаў па тэме іншых краін, і будаванне праз гэта талерантнасці ў дачыненні да адметных культур, звычаяў і традыцый. АКТЫВІЗАЦЫЯ ІМІГРАНТАЎ Фонд Аўтакрэацыя Навучанне польскай мове па-за класам Бясплатны практычны курс польскай мовы, які выкарыстоўвае жыццёвыя сітуацыйныя сцэнкі накіраваны на замежнікаў, якія прыехалі з краін па-за ЕС, якія стала жывуць у Польшчы і да гэтага моманту авалодалі польскай мовай на ўзроўні A2-B1. Набор удзельнікаў пачынаецца ў лютым. Групы ствараюцца па меры неабходнасці ажно да жніўня 2014 г. Больш інфармацыі на сайце. Фонд Навучання мовам Linguae Mundi Курсы польскай мовы як замежнай з элементамі электроннага навучання, спецыялізаваныя курсы, якія павялічваюць шансы мігрантаў на рынку працы. Калі: Пастаянна Дзе: ul. Krzywickiego 34, Варшава Фонд Развіцця Акрамя межаў Міграцыя і інтэграцыя на практыцы, працяг будзе! Раз на кожныя тры месяцы ў FROG пачынаюцца курсы польскай і англійскай мовы, накіраваныя на замежнікаў. Наступныя наборы адбудуцца ў першай дэкадзе верасня і снежня. Больш інфармацыі на сайце Фонда. Фонд Наш Выбар сумесна з газетай Наша слова Інфармацыйныя рэсурсы для мігрантаў з Украіны ў Польшчы II фармацыйныя рэсурсы для мігрантаў з Украіны ў Польшчы II Штомесячнік для мігрантаў з Украіны ў Польшчы Наш выбар ("Nasz Wybór"); Інтэрнэт-партал па-польску і па-ўкраінску: Калі: ад 2011 г. Польская гуманітарная акцыя Працуй у Польшчы. Працуй у Польшчы. Падтрымка замежнікаў на рынку працы. Праект накіраваны на змежнікаў, якія маюць від на жыхарства на акрэслены час у рэжыме абаліцыі, або маюць дазвол на легальнае знаходжанне ў Польшчы на мінімум 12 месяцаў. У межах праекта PAH прапануе такія бясплатныя паслугі, як курсы польскай мовы; прафесійныя кансультацыі ці трэнінг па эфектыўнаму пошуку працы, а таксама пачатак уласнай гаспадарчай дзейнасці. Дзе: Мазавецкае і Куяўска-Паморскае ваяводствы. Фонд Іншая Прастора з Хома Фабэр (горад Люблін) і Інтэркультурныя (горад Кракаў) Лакальныя міграцыйныя палітыкі Праект тычыцца стварэння рэкамендацый для сумеснай палітыкі інтэграцыі мігрантаў на падставе практычнага досведу міжсектарнага супрацоўніцтва ў трох найважнейшых польскіх асяродках іміграцыі: Варшаве, Кракаве і Любліне. У сакавіку 2014 г. адбудзецца ІІ Міжсектарны Міграцыйны Форум запісацца на яго можна на сайце Фонда. Калі: Фонд Іншая Прастора сумесна з Інстытутам культуры народаў Каўказу Асяродак самадапамогі бежанцаў SINTAR Цэнтр чачэнскай культуры, мэтай якога з яўляецца пашырэнне правоў і магчымасцяў чачэнскіх бежанцаў, якія жывуць 24

25 ова Варшаўскіх арганізацы у Польшчы. У асяродку праводзяцца заняткі ў тым ліку па чачэнскай культуры, вучаць вайнахсаму танцу, праводзяць тэатральныя, пластычныя, музычныя варштаты,а таксама спартовыя заняткі. Калі: пастаянна Дзе: ul. Kruczkowskiego 3, Варшава Фонд Інстытут Іннавацыі Раўны старт две мадэлі падтрымкі для замежнікаў у Польшчы накіраваны на замежнікаў з краін, якія не ўваходзяць у ЕС, а таксама іх дзяцей ва ўзросце 7-15 гадоў. Праграма прадугледжвае бяслатныя прафесійныя курсы, такія як PR, кадравы мэнэджмент і разлік зарабатнай платы, курс польскай і англійскай моў, а таксама вакацыйныя лагеры для дзяцей у гарах і на моры. У кожнай лагернай змене, якая працягваецца 12 дзён, будзе ўдзельнічаць 15 дзяцей замежнікаў і 15 дзяцей з Польшчы, каб завязаць міжкультурны дыялог. Заяўкі будуць даступныя з сакавіка на сайце Фонда. Калі: Першы крок да ІНТЭГРАЦЫІ: падтрымка на рынку працы Мэтай праекта з яўляеццапавышэнне прафесійных кампетэнцый і кваліфікацый сярод людзей, якія прыехалі з краін па-за ЕС. У межах праекта прапануюцца бясплатныя бізнэсі прафесійныя трэнінгі, сустрэчы з экспертамі, варштаты па пытаннях польскага рынку працы. Калі: ліпень 2013 чэрвень 2014 Інстытут Публічных спраў Інтэграцыя праз адукацыю. Псіхалагічная і юрыдычная падтрымка замежнікаў у Польшчы. Праграма трэнінгаў накіраваная на людзей, якія атрымалі ў Польшчы адну з форм міжнароднай абароны, а таксама для тых, хто працуе дзеля / з вымушанымі мігрантамі: цыкл псіхаадукацыйных варштатаў для жанчын- вымушаных мігрантак, якія стануць мамамі, цыкл варштатаў па юрыдычных пытаннях і ведам у галіне грамадзянства для замежнікаў, цыкл трэнінгаў для людзей, якія працуюць з замежнікамі. Калі: ліпень 2012 чэрвень 2015 Фонд дзеля грамадскай разнастайнасці Заняткі адукацыйна-інтэграцыйнага характара, якія адрэсаваныя моладзі з досведам міграцыі. Удзельніцы і ўдзельнікі будуць ствараць аўтарскі комікс, гераінямі і героямі якога стануць яны самі. Пасля заканчэння заняткаў будзе арганізаваная прэзентацыя пластычных прац у форме вернісажа, якія былі створаныя падчас заняткаў. Больш інфармацыі на сайце Фонда. Фонд Выратаванне Курсы польскай мовы і культуры для замежнікаў. Бясплатныя, іх праводзяць дасведчаныя валанцёры. У межах курса, акрамя ўрокаў мовы, адбываюцца і адаптацыйныя варштаты і інтэграцыйныя мерапрыемствы. Інфармацыя пра наор на сайце Фонда. НАВУКА АБ ШМАТКУЛЬТУРНАСЦІ І ІМІГРАНТАХ Фонд Свет на выцягнутай руцэ З Музея Гісторыі польскіх габрэяў (Muzeum Historii Żydów Polskich), прыватнага дзяцячага садка Лаўдэр-Мораша (Prywatne Przedszkole Lauder-Morasha), Школ Лаўдэра з дыстанцыйнай адукацыяй (Lauder e-learning Schools) i Цэнтра габрэйскай супольнасці JCC у Варшаве (Centrum Społeczności Żydowskiej JCC Warszawa) Шматпавярховые дамы Якава Польскія і габрэйскія дзеці на працягу трох месяцаў уласнаручна будуюць дамы, падобныя на перадваенныя габрэйскія шматпавярховыя дамы. Падчас забавы яны даведваюцца, што такое Шабат, сінагога, якія звычаі былі і застаюцца ў габрэйскіх дамах і чым яны адрозніваюцца ад тых традыцый, якія ёсць у іх дома. Калі: кастрычнік 2013 студзень 2014 Фонд Свет на выцягнутай руцэ З гмінай Лешнаволя і Фондам Міжкультурнай адукацыі Пазнаёмімся Лешнаволя гміна шматлікіх культур Варштаты скіраваныя для дзіцсадаўцаў, вучняў (польскіх і школ для замежнікаў) з 0 па 6 класы. Праект таксама прадугледжвае трэнінгі для настаўнікаў з гміны Лешнаволя, прысвечаныя развіццю міжкультурных кампетэнцый, якія будуць прыдатнымі ў працы са шматкультурным класам. У межах праекта будзе створаны школьны даведнік, у якім будзе інфармацыя пра польскую адукацыйную сістэму, а таксама правілаў і звычаяў, прынятых у польскай школе. Калі: сакавік 2013 чэрвень Шматкультурная школа ў гміне Лешнаволя Праект накіраваны да групы школ у Мракове. У яго межах будуць працаўладкаваныя асістэнты па культуры, правядуць трэнінгі для настаўнікаў і варштаты на тэму культуры для вучняў-замежнікаў, а таксама дадатковыя ўрокі польскай мовы. Калі: да

26 Фонд Польскі міграцыйны форум Фонд Нараджаць па-людску Я мама ў Польшчы Праект прадугледжвае міжкультурныя школы нараджэння па-в етнамску, па-украінску і па-англійску, а таксама трэнінгі для польскіх акушэрак. Будзе створаная публікацыя, прысвечаная цяжарнасці і родам для жанчын-мігрантак, а таксама інфармацыйная улётка для польскага медыцынскага персаналу на тэму міжкультурнага аспекта працы з пацыенткамізамежніцамі. Фонд Польскі міграцыйны форум Школа Міжкультурнай інтэграцыі Праект накіраваны на школьных псіхолагаў і педагогаў, якія працуюць з дзецьмі замежнікаў. Ён складаецца з цыклу трэнінгаў для прафесіяналаў, а таксама варштатаў для вучняў у шматкультурных класах. У дадатак ён уключае ў сябе аналіз досведу польскіх і замежных псіхолагаў у працы з замежнікамі ў школе. Мігратэка 2 У межах праекта 16 бібліятэк Польшчы будуць забяспечаны публікацыямі на тэму міграцыі і міжкультурнасці, а ў частцы бібліятэк будуць дадаткова праведзеныя міжкультурныя варштаты. Больш інфармацыі, у тым ліку адрэсы бібліятэк і спіс даступных выданняў на сайце Фонда. Інстытут Публічных спраў На стыку культур дзейнасць дзеля пабудовы міжкультурнага дыялогу. Цыкл трэнінгаў для людзей, якія працуюць з грамадзянамі трэціх краін, а таксама для замежнікаў, у тым ліку студэнтаў з іншых краін. Мэтай трэнінгаў з яўляецца ўзмацненне міжкультурнага дыялогу ў Польшчы. У межах праекта будуць дадаткова арганізаваныя грамадская кампанія і фільмовы конкурс. Акрамя гэтага, будзе весціся блог, тэматычна звязаны з праблематыкай інтэграцыі замежнікаў. Калі: студзень чэрвень 2015 Хельсінкскі Фонд праў чалавека Вазьмі курс на шматкультурнасць ІІ Адукацыйны праект, накіраваны на супрацоўнікаў дзяржаўнага сектара. У яго межах адбудзецца цыкл варштатаў на тэму развіцця міжкультурных кампетэнцый і трэнерскіх здольнасцяў, а таксама лекцыі і семінары, у тым ліку па пытаннях праблематыкі міграцыі, інтэграцыі, праў чалавека, прадпісанняў права і праўнага статуса замежнікаў у Польшчы, а таксама шматкультурнасці і абароны ад дыскрымінацыі. Калі: ліпень 2013 ліпень 2015 Больш інфармацыі на сайце праекта:: wielokulturowosc/page.php?pag=5&sec=13 Аб'яднанне «Ніколі больш» Музыка супраць расізма Пад эгідай кампаніі адбываюцца канцэрты і фестывалі, а музыкі змяшчаюць лога кампаніі на сваіх дысках. Праграма R@cism-Delete Ахоплівае дзейнасць супраць расізму, распаўсюджанага ў Інтэрнэце. У супрацоўніцтве з дасведчанымі інфарматыкамі з розныз краін Аб яднанне змагаецца (на падставе звестак, атрыманых ад карыстальнікаў Інтэрнэта) з сайтамі, якія прапагандуюць ксенафобію і расізм. Аб яднанне Цэнтр Міжкультурных ініцыятыў Міжкультурны дыялог У рамках праекта выдаецца папулярна-навуковы часопіс, мэтай якога з яўляецца акцэнтаванне пытанняў культурнай разнастайнасці, глабальнага развіцця, міжнароднай міграцыі і праў чалавека, а таксама зварот увагі на сучасныя выклікі ў свеце і сітуацыю з дыскрымінаванымі грамадскімі групамі. КАНСУЛЬТАТЫЎНЫЯ ПАСЛУГІ Міжнародная арганізацыя па пытаннях міграцыі Інфалінія для мігрантаў На інфалініі можна атрымаць параду ў сферы праў і абавязкаў мігрантаў, звязаных з уездам і легалізацыяй знаходжання ў Польшчы, працай, адукацыяй ці здароўем. Інфалінія працуе па наступным нумары: (0) ад панядзелку да пятніцы з 9 да 17 гадзін. Аб яднанне Праўнай інтэрвенцыі Партнеры: Sdružení pro integraci a migraci (Чэхія), Society of Goodwill (Славакія), ARCA (Румынія), Menedek (Венгрыя) For Undocumented Migrants` Rights in Central Europe Праграма юрыдычных кансультацый для мігрантаў, якія працуюць у Польшчы без дакументаў. Калі: Больш інфармацыі на сайе Аб яднання. Аб яднанне Праўнай інтэрвенцыі з Фондам Польскі міграцыйны форум Centrum Informacyjne dla Cudzoziemców 2 Інфармацыйны цэнтр для замежнікаў 2 (Centrum Informacyjne dla Cudzoziemców 2) Падтрымка замежнікаў, грамадзян трэціх краін у іх інтэграці ў Польшчы праз дапамогу падчас працэдур легалізацыі і ў вырашэнні іншых юрыдычных праблем, з якімі яны сутыкнуцца ў Польшчы. Калі: Аб яднанне Праўнай інтэрвенцыі Міжкультурная Варшава ІІ Юрыдычныя парады для замежнікаў, міжкультурныя і інтэграцыйныя кансультацыі для замежнікаў, а таксама Цэнтр валанцёрства. Калі: снежань 2012 лістапад

27 Інстытут Публічных спраў (лідар праекта) Аб яднанне Праўнай інтэрвенцыі Хельсінкскі Фонд праў чалавека Клініка права Варшаўскага ўніверсітэта Фонд Польскі міграцыйны форум Юрысты дзеля бежанцаў V Праўныя парады для замежнікаў, а таксама дапамога сацыяльнага, кансультатыўнага і моўнага характара для людзей, якія хадайнічаюць аб атрыманні статуса бежанца або атрымалі ў Польшчы адну з форм міжнароднай абароны. Калі: студзень 2012 снежань 2014 Фонд Польскі міграцыйны форум, Інстытут Публічных праў Мая кар ера ў Польшчы Прафесіныя кансультацыі для замежнікаў (па пытаннях пошуку працы, пачатку ўласнай гаспадарчай дзейнасці, перапрафіліроўкі, вядзення бухгалтэрыі і г.д.), спалучаныя з спецыялістычнымі трэнінгамі, у тым ліку і для працадаўцаў, у справе працаўладкавання замежнікаў на польскім рынку працы. Праект мае агульнапольскі характар, а кансультанты, акрамя працы ў Варшавы, будуць праводзіць дыжурства ў месцах, дзе працуюць замежнікі, напрыклад, у горадзе Вулка Касоўска, гандлёвых цэнтрах ў Явожне, Гданьску і г.д. Калі: студзень 2014 чэрвень 2015 Фонд развіцця Акрамя межаў Міграцыя і інтэграцыя на практыцы працяг будзе! У межах праекта дзейнічае пастаянны кансультатыўны пункт па адрасу: ul. Mazowiecka 12 lok. 24. Дамовіцца на прыём можна праз тзванок на номер Актуальная інфармацыя, звязаная з функцыянаваннем мігрантаў у кантэксце польскага заканадаўства, распаўсюджваецца і праз радыё-праграму, якая выходзіць штотыдзень у супрацоўнцтве з Радыё WNET. Фонд для Самалі Праект Цэнтр Хмельна 26 Падтрымка замежнікаў, грамадзян трэціх краін: юрыдычныя і прафесійныя парады, курсы польскай мовы, падтрымка міжкультурных медыятараў, інтэграцыйная дапамога і коўчынг. Акрамя гэтага, арганізуюцца цыклічныя жаночыя сустрэчы для полек і замежніцаў. Дзе: Chmielna 26. chmielna26.fds.org.pl/punkt-konsultacyjnytacyjny Фонд Выратаванне Цэнтр дапамогі замежнікам Дапамога ў межах праграмы бясплатная, яе можна атрымаць на наступных мовах: англійскай, арабскай, чачэнскай, французскай, грузінскай, польскай і рускай. Адрас: ul Ordynacka 9, lokal 24, 2 паверх Тэлефон/факс: (22) Польская гуманітарная акцыя РАЗАМ-2 (RAZEM-2). Інтэграцыя, кансультацыі, веды і падтрымка для замежнікаў. Праект рэалізуецца ў двух аяродках для замежнікаў, якія імкнуцца атрымаць статус бежанца ў Польшчы: Дембак каля Варшавы і Група каля Грудзёндза. У межах праекта ў асяродках створаныя пакоі для дзяцей, дзейнічаюць Інфармацыйныя бюро для бежанцаў і аказваюцца сацыяльныя, юрыдычныя і псіхалагічныя кансультацыі. Праект працягваецца да 30 чэрвеня 2015 года. Аб яднанне Вольнага слова Бюро дапамогі імігрантам Кансультацыі па-в етнамску, па-польску, па-англійску, паруску, па-французску, па-італьянску і па-кітайску. Тэлефон даверу і тэлефон для польскіх устаноў па-польску і па-в етнамску. Дзе: ul. Marszałkowska 7 Калі: пастаяннае дыжурства ў панядзелкі з да або ў іншыя дні пры наяўнасці папярэдней дамоўленасці праз тэлефон ці электронную пошту. ДАСЛЕДВАННІ Ў СФЕРЫ ШМАТКУЛЬТУРНАСЦІ Ў ВАРШАВЕ Фонд Наш выбар, Інстытут эканамічных і грамадскіх экспертыз Імігранты з высокай кваліфікацыяй на польскім рынку працы. Грамадскае даследванне. У рамках праекта будзе праведзена комплекснае грамадскае даследванне, якое датычыцца сітуацыі з польскімі выпускнікамі вышэйшых навучальных устаноў, прыехаўшых з краін, якія не з яўляюцца сябрамі Еўрапейскага Саюза. Калі: Інстытут публічных спраў Мой дом твой дом? Даследванне пагроз у інтэграцыі замежнікаў у Польшчы. Дыягназ падставовых праблем, якія стаяць перад мігрантамі ў Польшчы, у першую чаргу дыягназ праблемы сегрегацыі і дыскрімінацыі мігрантаў на жытловым рынку. Калі: кастрычнік 2012 снежань

28 Польшча ў дачыненні да новых грамадзян: ацэнка функцыянавання сістэмы прадстаўлення польскага грамадзянства. Праект прадугледжвае параўнальны аналіз, які датычыцца працэдур прадстаўлення грамадзянства ў выбраных краінах-сябрах Еўрапейскага саюза і краін Вышэградскай групы, а таксама ацэнкі паспяховасці і празрыстасці тых працэдур натуралізацыі, якія цяпер існуюць у Польшчы. Больш за тое, будзе створаны інтэрактыўны сайт, прысвечаны пытанням, звязаным з надаваннем польскага грамадзянства замежнікам. Калі: студзень 2014 чэрвень 2015 Нябачная працоўная сіла. Умовы працы і правы працаўнікоў-мігрантаў у сферы апекі. Даследчы праект, які прадугледжвае аналіз сітуацыі мігрантаў, якія працуюць у сферы апекі ў Польшчы, у тым ліку умоў іх працы, адносін з пажылымі/непаўнаспраўнымі асобамі іх сем ямі, а таксама перспектыў развіцця гэтай сферы ў будучыні. Калі: студзень 2014 чэрвень 2015 Інстытут публічных спраў Аб яднанне Праўнай інтэрвенцыі Пад адным дахам супрацьдзеянне выключэнню замежнікаў Трэнінгі на антыдыскрімінацыйную праблематыку для прадпрымальнікаў і супрацоўнікаў неўрадавых арганізацый, якія падтрымліваюць працэс інтэграцыі замежнікаў у розных частках Польшчы. Мэтай трэнінгаў з яўляецца ажыццяўленне паспяховых дзеянняў дзеля міжкультурнага дыялогу. У межах праекта будуць удзяляцца кансультацыі для замежнікаў па пытаннях іх працоўных праў. Аб яднанне Ніколі больш Карычневая кніга Каталог ксенафобных інцыдэнтаў. Гэтая кніга будзе апублікаваная ў наступных нумарах часопіса NIGDY WIĘCEJ, на сайце і ў форме кнігі. Фундацыя дзеля грамадскай разнастайнасці Даследванне, якое датычыцца ўяўленню пра мігрантаў мужчынскага і жаночага полу ў польскіх сродках масавай інфармацыі. Гэты двухгадовы, сістэматычны маністорынг СМІ ў Польшчы аналіз зместу і выкарыстаных слоў адносна замежнікаў у кантэксце іх уплыву на ўяўленне і стаўленне грамадства, якое іх прымае. Сабраны матэрыял будзе апрацаваны ў форме гадавых справаздач.. Міжнародная арганізацыя па справах міграцыі, у супрацоўніцтве з Галоўнай гандлёвай школай (SGH) і Інстытутам геаграфіі і прасторавага кіравання ПАН Сярэднееўрапейскі Форум міграцыйных і народных даследванняў (ŚFBM) ŚFBM спецыялізуецца на міждысцыплінарных даследваннях міжнароднай міграцыі у Еўропе. У асяродку праводзіцца праца ў сферы дэмаграфіі, статыстыкі насельніцтва, мадэлявання і прагназавання міграцыйных і народных працэсаў, геаграфіі, міграцыйнай палітыкі, сацыялогіі і эканомікі. Розныя, але раўныя. Права і раўнае трактаванне замежнікаў у Польшчы Справаздача Аб яднанне Праўнай інтэрвенцыі Варшава 2013 Публікацыя падводзіць вынікі даследванняў, якія былі праведзены ў межах трохгадовага праекта на тэму Розныя, але раўныя даследванне раўнага трактавання замежнікаў у Польшчы. Праект правадзіўся SIP сумесна з Інстытутам публічных спраў і быў сумесна фінансаваны са сродкаў Еўрапейскага Фонда дзеля грамадзян трэціх краін. Праект быў прысвечаны даследванню дыскрымінацыі замежнікаў у Польшчы і ацэнцы польскага антдыскрымінацыйнага заканадаўства. Даведнік па іншай культуры Часам нават цяжка ўявіць, наколькі шмат розных культур. Тэарытычна мы ўсе пра гэта ведаем. Але колькі мы можам распавесці хаця б пра некаторыя з іх? Не трэба думаць пра гэта зараз. Прыйшоў час, каб дзейнічаць! Выберыце краіну, якая вас цікавіць, і стварыце даведнік па ягонай культуры. Такім чынам вы не толькі атрымаеце новыя веды, але зможаце падзяліцца імі з іншымі. działasz.pl. Dzialasz.pl гэта партал для людзей, якія ўжо з яўляюцца актыўнымі ў грамадстве, альбо тыя, хто хоча пачаць дзейнічаць. На сайце знаходзяцца ідэі для дзейнасці і парады, як рэалізаваць дадзеную ініцыятыву. 28

29 Cакратас Старынкевіч Ён нарадзіўся ў Таганрогу на Азоўскім моры, быў рускім генералам, які ў 1875 годзе атрымаў пост прэзідэнта Варшавы. Як пісала гісторык Анна Сланёва: Старынкевіч застаў Варшаву ва ўзросце васемнаццаці стагоддзяў, а заставіў ва ўзросце дваццаці стагоддзяў. Яму хапіла на гэта 17 гадў. 29

30 czy wiesz, że... А за што канкрэтна Варшава ўдзячная Сакратасу Старынкевічу? Па-першае за каналізацыйную і вадаправодную сеткі. Па-першае за каналізацыйную і вадаправодную сеткі. Вадаправодная станцыя, якая дзейнічала да таго часу ў Варшаве, забяспечвала ваду кепскай якасці і рабіла гэта нерэгулярна. Старынкевіч распачаў супрацоўніцтва з найвялікшым экспертам у справе каналізацыі ў Еўропе Уільямам Ліндлэем, сын якога пачаў кіраваць працамі ў Варшаве. Дзеля гэтага праекта было распрацавана каля 3000 эскізаў вуліц і кварталаў у 7 розных масштабах. У Варшавы ніколі раней не было такіх падрабязных карт. У 1914 годзе вадаправодная сетка ў Варшаве складае прыблізна 320 км, а каналізацыйная 200 км. Матэрыялы, выкарыстаныя пры рэалізацыі праекта Народзіны сучаснай Варшавы, прадстаўленыя Архівам гістарычнага музея сталічнага горада Варшавы. 30

31 Па-другое, Варшава атрымала Ўяздоўскі парк. Ён быў закладзены Грамадскім плантацыйным камітэтам, які быў заснаваны Старынкевічам. Міроўскія павільёны (Hale Mirowskie), будаўніцтва якіх было ініцыятывай Старынкевіча, былі першымі сучаснымі гандлёвымі заламі ў Варшаве. Акрамя гэтага, прэзідэнт стварыў камісію, якая займалася шпіталямі. Ёй сталіца ўдзячная за першую хуткую дапамогу, Вольскі шпіталь і за заснаванне Брудноўскіх могілак, якія на той час знаходзіліся ў вёсцы непадалёк ад Варшавы. Пад кіраўніцтвам Старынкевіча расквітнеў раён Прага: ён разросся новымі тэрыторыямі, якія называліся Таргувэк, Шмулавічнэ і Новая Прага. Планы Старынкевіча, якія не атрымалася рэалізаваць. Ён імкнуўся ўрэгуляваць берагі Віслы і стварыць уздоўж іх бульвары. 31