Baryczka Opis/Legenda/Spis zabytków

Transkrypt

1 Piotr Józefczyk Mapa Baryczki z satelity: Baryczka Opis/Legenda/Spis zabytków Baryczka jest mała miejscowością położoną 25 kilometrów od Rzeszowa. Posiada dwa zabytki: - stara szkoła(dawniej dwór szlachcicki), - zabytkowe drzewo obok dworu. Miejscowośd posiada kościół parafialny, dwa sklepy, szkołę, boisko sportowe, kaplice cmentarną, cmentarz.

2 Wycinek z Głosu Niebylca: Baryczka to niewielka miejscowośd leżąca w południowowschodniej części Polski, niedaleko miasta Rzeszowa. Wieś liczy około 1000 osób. Mieści się tu 313 domów. Sołtysem Baryczki jest Stanisław Mazur, który pełni także funkcję organisty w kościele parafialnym pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Proboszczem w naszej miejscowości jest Ks. Jerzy Gajda, który bardzo stara się o wygląd kościoła i okolic, w czym pomagają mu parafianie. Dzięki temu jest bardzo czysto i przyjemnie. Kościół nie jest zabytkiem, to świątynia zbudowana ponad 20 lat temu. Wcześniej msze odprawiano w kaplicy cmentarnej. Legenda powstania Baryczki: Pewnego dnia, gdy opady deszczu były bardzo wzmożone szlachcic postanowił wyruszyd na poszukiwanie starej zgubionej niegdyś na terenie znajdującym się między Niebylcem, a Połomią bryczki. Po bardzo długim poszukiwaniu odnalazł ją, jego pierwszym okrzykiem, gdy ją zobaczył był: Znalazłem bryczkę! Jego sługa poddał pomysł, by oddad tę ziemie bratu szlachcica i nazwad ją Baryczka. Tak też zostało i jest do dziś. Notatka od autora: Ta legenda była wiele razy zmieniana z powodu nie zapisania jej w żadnej książce. Są to opowiadania ludzi, którzy mieszkają tutaj

3 od początku. Nieco informacji o szkole w Baryczce: Bronisław Markiewicz urodził się 13 lipca 1842 roku w Pruchniku, na terenie obecnej Archidiecezji Przemyskiej jako szóste z jedenastu dzieci Jana Markiewicza, burmistrza miasta, i Marianny Gryzieckiej. W domu rodzinnym otrzymał bardzo staranną formację religijną. Pomimo tego nieco później, w okresie nauki w gimnazjum w Przemyślu, przeżył pewne załamanie w wierze spowodowane w znacznej mierze silnym duchem antyreligijnym panującym w środowisku szkolnym. Owe młodzieńcze trudności w wierze udało mu się szybko przezwyciężyć odzyskując pogodę ducha i wewnętrzny pokój. W 1863 roku, po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, czując się powołany do kapłaństwa, młody Bronisław wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Ukończywszy przewidziane studia, dnia 15 września 1867 roku został wyświęcony na kapłana. Po sześciu latach pracy duszpasterskiej w charakterze wikariusza w Harcie i w Katedrze w Przemyślu, chcąc lepiej przygotować się do pracy z młodzieżą, studiował przez dwa lata pedagogikę, filozofię i historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W roku 1875 został mianowany proboszczem w miejscowości Gać a dwa lata później w Błażowej. W roku 1982 powierzono mu wykłady z teologii pastoralnej w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu. Czując się powołanym do życia zakonnego, w listopadzie 1885 roku wyjechał do Włoch. Tutaj wstąpił do Zgromadzenia Salezjanów i w dniu 25 marca 1887 roku miał przywilej i radość złożyć śluby zakonne na ręce św. Jana Bosko. Jako Salezjanin wypełniał z oddaniem i gorliwością różne zadania powierzone mu przez przełożonych. Z powodu surowego trybu życia i odmienności klimatu Ks. Markiewicz zachorował na gruźlicę płuc. Stan jego zdrowia był tak ciężki, że uważano go za bliskiego śmierci. Powróciwszy szczęśliwie do zdrowia, odbywał

4 rekonwalescencję we Włoszech aż do dnia 23 marca 1892 roku kiedy to, za zezwoleniem Przełożonych, powrócił do Polski by objąć funkcję proboszcza w Miejscu Piastowym. Ksiądz Bronisław Markiewicz idąc za duchem Św. Jana Bosko, oprócz zwyczajnej działalności parafialnej, poświęcił się formowaniu młodzieży biednej i sierocej. Dla niej otworzył w Miejscu Piastowym Instytut wychowawczy, który zapewniał wychowankom pomoc materialną i duchową, przygotowując ich jednocześnie do przyszłego samodzielnego życia poprzez formację zawodową w szkołach działających przy tymże instytucie. W tym też celu zdecydował się w 1897 roku założyć dwa nowe Zgromadzenia zakonne oparte na duchowości i statutach opracowanych przez Św. Jana Bosko i dostosowanych do specyfiki swego szczególnego charyzmatu. Ks. Markiewicz, przyjęty ponownie do diecezji przemyskiej, wypełniał nadal obowiązki proboszcza i dyrektora Instytutu o nazwie Towarzystwo Powściągliwość i Praca (powstałego w 1898 roku), dla którego starał się o otrzymanie zatwierdzenia kościelnego jako zgromadzenia zakonnego. Zgromadzenia Św. Michała Archanioła zostały zatwierdzone po śmierci Założyciela: gałąź męska w 1921 a gałąź żeńska w 1928 roku. Ks. Bronisław Markiewicz, za zgodą i błogosławieństwem swego Biskupa, Św. Józefa Sebastiana Pelczara, kontynuował działalność formacyjną młodzieży i dzieci opuszczonych i sierot, korzystając w tym dziele z pomocy współpracowników, do których przygotowania i formacji sam się przyczynił. W Miejscu Piastowym stworzył dom i zapewnił wychowanie setkom chłopców, poświęcając się dla nich bez reszty. W miesiącu sierpniu 1903 roku otworzył nową placówkę wychowawczą w Pawlikowicach koło Krakowa gdzie około 400 sierot znalazło dom wraz z możliwością formacji duchowej i zawodowej. Całkowite poświęcenie się dzieciom, heroiczne zaparcie się samego siebie oraz ogrom pracy do wykonania, stosunkowo szybko przyczyniły się do wyczerpania sił ks. Markiewicza i do całkowitej utraty zdrowia, już i tak bardzo nadszarpniętego

5 poprzez chorobę przebytą we Włoszech. Wszystko to doprowadziło do zakończenia jego pielgrzymki doczesnej, które nastąpiło dnia 29 stycznia 1912 roku. Tak za życia jak i po śmierci ks. Markiewicz uważany był za człowieka nadzwyczajnego. Zważywszy na fakt, że przekonanie o jego świętości ciągle wzrastało, Przełożeni obydwu Zgromadzeń Św. Michała Archanioła przez Niego założonych zwrócili się z prośbą do Biskupa Przemyskiego o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego, którego pierwsza sesja odbyła się w 1958 roku. Po dopełnieniu wszystkich przewidzianych aktów prawnych, dnia 2 lipca 1994 roku, w obecności Ojca Świętego Jana Pawła II, został ogłoszony Dekret o heroiczności cnót ks. Markiewicza. Dziesięć lat później, tj. dnia 20 grudnia 2004 roku został promulgowany Dekret o cudzie zdziałanym przez Boga za wstawiennictwem Ks. Markiewicza, co otworzyło drogę do jego beatyfikacji. W świadectwach i wspomnieniach tych, którzy zetknęli się osobiście z błogosławionym Bronisławem, jest podkreślane w sposób szczególny jego wielkie umiłowanie Boga i bliźniego, zwłaszcza dzieci i młodzieży najbiedniejszej, zaniedbanej, opuszczonej i sierocej. Im poświęcił całego siebie przejawiając głębokie pragnienie przygarnięcia jak największej ich liczby i ofiarowania im ludzkiej życzliwości i dobroci, której odczuwali tak wielki brak. To pragnienie wyraził w słowach: Chciałbym zebrać miliony dzieci i młodzieży z wszystkich krajów i narodów, żywić ich za darmo i przyodziewać ich na duszy i na ciele. Ks. Markiewicz pozostał wierny do końca życia temu nakazowi miłości połączonemu z odważną jak na owe czasy opcją na rzecz ubogich, przyjmując w sposób heroiczny wszystkie skutki jakie zeń wypływały. Błogosławiony Ks. Bronisław Markiewicz: 30 stycznia przypada liturgiczne wspomnienie bł. Bronisława Markiewicza, kapłana. Dla wspólnot michalickich, zgodnie z calendarium proprium, jest to święto. Dokładnie przed dwoma laty, 19 czerwca 2005 roku, w Warszawie został wyniesiony na

6 ołtarze Błogosławiony ks. Bronisław Markiewicz, gorliwy kapłan i wielki wychowawca, założyciel rodzin zakonnych Św. Michała Archanioła. Akt beatyfikacyjny w imieniu papieża Benedykta XVI odczytał Prymas Polski kard. Józef Glemp. To wydarzenie pozwoliło lepiej poznać osobę i duchowość ks. Markiewicza. Pojawiło się szereg nowych publikacji. Zrodziły się zaskakujące inicjatywy, np. powstanie w Anglii "Global Childrens Organization", której patronuje bł. Bronisław. Kolejne szkoły w Polsce zaczęły przyjmować imię tego wspaniałego Patrona. Data beatyfikacji stała się dniem spotkania tychże szkół w Miejscu Piastowym. Zdjęcia przedstawiające naszą okolice:

7

8 Połomia Opis /Spis zabytków/zdjęcia Opis Połomi: Kościół: Przy drodze krajowej nr 9 między Rzeszowem a Sanokiem znajduje się miejscowośd Połomia. Jakieś sześdset lat temu trafił tam król Władysław Jagiełło a w 1411 roku podarował miejscowemu kościołowi tryptyk, co potwierdzają późniejsze dokumenty. W centralnej części gotyckiego tryptyku znajduje się Matka Boska, św. Katarzyna oraz św. Mikołaj. W kwaterach bocznych są inni święci m.in. św. Małgorzata trzymająca na smyczy diabelskiego stwora. Wcześniej obraz przechowywany był w miejscowym drewnianym kościele, potem ze względu na napady Wołochów i beskidzkich harnasiów zbudowano kościół kamienny o charakterze obronnym. Tam przeniesiono tryptyk. Jak głosi legenda obraz sam wybrał swoje miejsce. Kościół w Połomi pod wezwaniem św. Mikołaja należy do nielicznych wiejskich kościołów gotyckich zbudowanych z kamienia. Osobliwością jest więźba dachowa typu storczykowego, która przypomina wnętrze starodawnego żaglowca.

9 Pod kościołem znajdują się podziemia, byd może jest to jakieś tajne przejście poza mury, jakie budowano w obiektach obronnych. Póki co wejście do nich jest zamurowane. Szkoła: W Połomi znajduje się Zespół Szkół, podstawówka i gimnazjum. Szkoła liczy około 250 uczniów. Jej patronem jest Kardynał Stefan Wyszyński, a oto kilka zdjęć:

10 Historia szkolnictwa w Połomi ma długoletnią tradycję, gdyż zaczyna się wg źródeł pisanych w XVI wieku. Istniała wówczas szkoła przy cmentarzu. " Kolejne wizytacje zastały budynek szkolny zadbany oraz kierujących szkołą rektorów: w 1595 r. Sebastiana z Jodłowej, w 1596 r. Stanisława z Mościsk i w 1602 r. Wojciecha Ruchlika. Wszelkie wiadomości o istnieniu szkoły urywają się w 1608 r. Wizytacja z 1721 r. Wspomina co prawda o miejscowym organiście Walentym Pilchiwiczu pobierającym zboże i akcydensy, ale nie wiemy czy było to wynagrodzenie za pracę w szkole. W 1748 r. wizytator wykazał, że szkoła w Połomi nie funkcjonuje." Na przełomie XIX/XX wieku pracowała 3 - klasowa szkoła ludowa przy dworze, na terenie dzisiejszego placu szkolnego. Zarządzało nią Kuratorium

11 Okręgu Lwowskiego. Uczyło się średnio 180 uczniów rocznie. Była też tzw. niedzielna szkółka z 38 uczniami. Szkoła parafialna mieściła się w dobudowanym pomieszczeniu przy kościele. Przed I wojną światową dzieci uczyły się w prywatnym budynku, usytuowanym po drugiej stronie posesji pana Dulińskiego. Prawdopodobnie przed rokiem 1920 wybudowano budynek szkolny z cegły podworskiej, pełniący swą rolę do roku W latach międzywojennych w odrodzonej Polsce było już 6 klas a potem 7 uczących się w 4 izbach lekcyjnych. Liczba uczniów wynosiła od Uczyło 6 nauczycieli, kierownikiem był Michał Neubar. Szkoła posiadała radio, różne pomoce naukowe, wykonane częściowo przez nauczyciela Antoniego Gromskiego. Sale przyozdabiano obficie obrazami patriotycznymi Matejki, obrazami religijnymi, ozdobami wykonanymi na lekcjach tzw. robót ręcznych. Wisiały też hasła - cytaty z roty Marii Konopnickiej. Wiele obrazów namalowała uzdolniona plastycznie nauczycielka Stefania Luśniakówna. W szkole istniała biblioteka mieszcząca się w jednej szafie, sklepik uczniowski zwany kramikiem szkolnym, kasa oszczędności oraz samorząd. Nauczyciele prowadzili oświatę pozaszkolną. Założono Koło Młodzieżowe, Straż Pożarną. Działała biblioteka powszechna licząca 233 tomów. Prowadzono odczyty, kursy dokształcające, urządzano przedstawienia, festyny i zabawy ludowe. Podczas okupacji szkoła pracowała nieprzerwanie. Jednak program niektórych przedmiotów był zminimalizowany. Nie można było oficjalnie przekazywać młodzieży treści patriotycznych, dlatego Ziemiański - kierownik szkoły po kryjomu uczył dzieci śpiewać patriotyczne pieśni, o czym opowiadała Irena Wilusz z domu Kawalec. Klasy początkowe miały lekcje w domu prywatnym Konstantego Boska, bo jak twierdzą niektórzy, w jednej izbie lekcyjnej były magazyny wojskowe. Po wojnie nauka nadal odbywała się w budynku powstałym w latach dwudziestych. Komitet Budowy Szkoły powstały w 1952 r. posiadał kosztowną dokumentację, jednak do budowy nie doszło z przyczyn obiektywnych. Dopiero w 1959 r. nowy komitet zaczął pracę od gromadzenia materiałów budowlanych, czym wymuszono na władzy ujęcie wsi Połomi w plan budowy nowej szkoły. 6 października 1963 r. odbyła się wielka uroczystość wmurowania "kamienia węgielnego" w fundamenty nowego budynku. Koszt budowy był duży jak na owe czasy, wyniósł 3 miliony 500 tys. złotych. Gdyby nie zaangażowanie tutejszego społeczeństwa przy dużej zachęcie ks. Gąsiora oraz ówczesnego kierownika szkoły Józefa Skoczylasa budowa byłaby opóźniona. 22 XI 1964 r. oddano do użytku nowoczesny budynek z salą gimnastyczną. Równocześnie ze szkołą podstawową pracowała w Połomi Szkoła Przysposobienia Rolniczego, powstała w 1959 roku. Miała status zasadniczej szkoły rolniczej, przygotowywała uczniów do dalszego kształcenia a przede wszystkim uczyła nowoczesnego zmechanizowanego gospodarowania, a dziewczęta oprócz

12 wiedzy ogólnej zdobywały umiejętności gotowania, pieczenia a także kroju i szycia. Uczniowie mieli do dyspozycji maszyny i urządzenia rolnicze a nawet traktor, co nie było tak powszechne wówczas na wsi. 24 lipca 1966 roku młodzież szkolna uczestniczyła w odsłonięciu "Grunwaldu", pomnika partyzanckiego dla upamiętnienia akcji odbicia więźniów przez oddział AK. Dzieci przygotowały i zaprezentowały patriotyczny program artystyczny przy pomniku a potem w sali gimnastycznej szkoły. Dużym powodzeniem cieszył się zorganizowany w 1968 roku Uniwersytet dla Rodziców. Wykłady prowadzili prawnicy, historycy, psycholodzy pracujący w instytucjach strzyżowskich. Innym ekonomicznym osiągnięciem szkoły było doprowadzenie do budynku wody pod własnym ciśnieniem w roku 1970 z odległości półtora kilometra pod patronatem przedsiębiorstwa Elwod z Rzeszowa i pomocy rodziców, którzy w czynie społecznym kopali kanał pod rurociąg. Do tych prac zaangażowani byli też nauczyciele i starsi uczniowie. W latach 70 - tych uczyło w ośmioklasowej szkole podstawowej dziewięcioro nauczycieli. Działała drużyna harcerska im. Marii Konopnickiej, Liga Obrony Kraju, Spółdzielnia Uczniowska, PCK, LOP. W ramach wychowania przez pracę uczniowie wykonywali prace na działce szkolnej, drobne pomoce naukowe i prace porządkowe w szkole. Coraz więcej absolwentów wybierało szkoły średnie licealne bądź techniczne. Nadal zwracano uwagę na wychowanie patriotyczne. Młodzież opiekowała się Pomnikiem Partyzantów, brała udział w spotkaniach z uczestnikami ruchu oporu za okupacji jak: Antoni Bosek, Protazy Sworst i więźniami obozów koncentracyjnych - ks. Julian Rykała, więzień obozu w Dachau podarował bibliotece szkolnej książkę wspomnieniową swojego autorstwa. Odbywały się też spotkania z oficerami Wojska Polskiego, m.in. uczestnikiem walk pod Monte Casino, Tadeuszem Markowiczem. Liczne wycieczki do Warszawy i Krakowa pozwoliły poznać młodzieży ostatnich klas historyczne zabytki naszej ojczyzny. Rok szkolny 1973/74 był pierwszym rokiem programowej reformy szkolnej klas I - III. Przybyło pomocy naukowych typu audiowizualnego, powoli wymieniano stary sprzęt na nowy. Zmieniało się wyposażenie sal lekcyjnych na lepsze. Rok powstaje w budynku szkolnym pięciogodzinne przedszkole dla dzieci pięcio- i sześcio-letnich. Później przekształca się ta placówka w dziewięciogodzinną i tak funkcjonuje do późnych lat osiemdziesiątych. Na podstawie zmiany strukturalnej sieci szkół i planowanych szkołach dziesięcioletnich przybyły do naszej placówki dzieci z Baryczki i Maternówki. Zwiększyła się liczba uczniów w szkole i dzieci w dwuoddziałowym przedszkolu, ponieważ przyjmowano już trzylatków. Zaczęły występować trudności lokalowe, dlatego w pomieszczeniu szatni zorganizowano klasę - salę lekcyjną a pomieszczenie na natryski i sprzęt sportowy przeznaczono na szatnię. Planowano rozbudowę szkoły lecz trudności ekonomiczne i transformacja

13 ustroju politycznego oddaliła te plany. Nastają trudne lata pod względem ekonomicznym dla szkoły i społeczeństwa. Szkoła przeżywa kłopoty w zaopatrzeniu w opał, środki czystości i pomoce naukowe. Ale znowu przy pomocy rodziców udaje się wymienić podłogi na piętrze budynku, piece c.o. na nowe, zakupić pianino, telewizor, adaptery, a potem na początku lat 90-tych - kserokopiarkę i komputer. Historie szkoły opracowała: mgr Genowefa Śnieżek Tekst kopiowany z różnych stron internetowych, edytowany przez Piotra Józefczyka.