PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PROJEKTU USTAWY O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH PRZYSŁUGUJĄCYCH W RAZIE WYPADKÓW LUB CHORÓB POZOSTAJĄCYCH W ZWIĄZKU Z PEŁNIENIEM

Transkrypt

1 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PROJEKTU USTAWY O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH PRZYSŁUGUJĄCYCH W RAZIE WYPADKÓW LUB CHORÓB POZOSTAJĄCYCH W ZWIĄZKU Z PEŁNIENIEM SŁUŻBY W POLICJI, PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ, STRAŻY GRANICZNEJ ORAZ BIURZE OCHRONY RZĄDU

2 Projekt z dnia 24 lutego 2010 r. I. Aktualny stan stosunków społecznych w dziedzinie, której ma dotyczyć projektowana ustawa. W aktualnym stanie prawnym świadczenia odszkodowawcze z tytułu wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w służbach mundurowych reguluje ustawa z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji (Dz. U. Nr 53, poz. 345, z późn. zm.). Zakresem podmiotowym ustawy objęci są również, poza funkcjonariuszami Policji, funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu oraz funkcjonariusze służb, które nie podlegają ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych Służby Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu i Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz członkowie ich rodzin. Odszkodowania z tytułu wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w służbach mundurowych finansowane są z budżetu państwa, jako że nie są objęte powszechnym systemem ubezpieczeń społecznych, a od uposażeń funkcjonariuszy służb mundurowych nie są odprowadzane składki na ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe. Świadczenia te obejmują jednorazowe odszkodowanie pieniężne oraz odszkodowanie za przedmioty osobistego użytku utracone, zniszczone lub uszkodzone w związku z wypadkiem. Funkcjonariuszowi, który doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku albo trwałego uszczerbku na zdrowiu co najmniej w 20% wskutek choroby przysługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne. Podstawę obliczenia wysokości odszkodowania stanowi kwota dwunastomiesięcznego uposażenia przyjmowanego za podstawę wymiaru emerytury lub renty stosownie do przepisów ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U 2004 r. Nr 8, poz. 67, z późn, zm.). W ramach odrębnie funkcjonującego systemu emerytalnego służb mundurowych, funkcjonariuszom zwolnionym ze służby, którzy stali się inwalidami wskutek doznanego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem lub chorobą, przyznawana jest renta inwalidzka obejmująca trzy grupy inwalidztwa funkcjonariuszy całkowicie niezdolnych do 2

3 służby: I grupę obejmującą całkowicie niezdolnych do pracy, II grupę obejmującą częściowo niezdolnych do pracy, III grupę obejmującą zdolnych do pracy. Organem właściwym do wypłaty rent inwalidzkich funkcjonariuszom służb mundurowych jest Zakład Emerytalno Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Natomiast odszkodowania za doznany uszczerbek na zdrowiu spowodowany wypadkiem lub chorobą, które pozostają w związku ze służbą wypłaca właściwy kierownik jednostki organizacyjnej, bądź organ wyższego stopnia, w sytuacji gdy uszczerbku na zdrowiu doznał funkcjonariusz sprawujący funkcję kierownika jednostki organizacyjnej. Zauważyć należy, że ustawa o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji wskutek zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w Polsce, w znacznej mierze zdezaktualizowała się. Działania podjęte przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmierzają do uregulowania powyższej kwestii w sposób kompleksowy, poprzez dostosowanie zasadniczych postanowień projektu, w zakresie możliwym do przyjęcia, przy uwzględnieniu specyfiki służb mundurowych, do rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322), zapewniając tym samym funkcjonariuszom i uprawnionym członkom ich rodzin równość wobec prawa w odniesieniu do uprawnień przewidzianych w systemie powszechnego ubezpieczenia wypadkowego i chorobowego dla pracowników i członków ich rodzin, znajdujących się w porównywalnej sytuacji. II. Aktualny stan prawny. Ustalanie prawa do jednorazowego odszkodowania i wypłata świadczeń pieniężnych z tytułu wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w służbach podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, jest realizowane w oparciu o następujące akty prawne: 1. Ustawę z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji (Dz. U. Nr 53, poz. 345, z późn. zm.). 3

4 2. Akty wykonawcze: 1) rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie postępowania w razie wypadków pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji (Dz. U. Nr 136, poz. 1150); 2) rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 marca 1992 r. w sprawie przyznawania i wypłaty odszkodowań przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 29 poz. 129, z późn. zm.); 3) rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu chorób pozostających w związku ze służbą w Policji, z tytułu których przysługują odszkodowania określone w ustawie (Dz. U. z 2003 r., Nr 6, poz. 75, z późn. zm). III. Potrzeba i cel uchwalenia projektowanej ustawy. Potrzeba zastąpienia przepisów dotychczas obowiązującej ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji (Dz. U. Nr 53, poz. 345, z późn. zm.) nowymi przepisami w tym przedmiocie wynika z faktu, że ustawa ta wskutek zmian społeczno-gospodarczych, jakie zaszły w ostatnich latach w Polsce, zdezaktualizowała się. Celem nowej regulacji jest aktualizacja i uporządkowanie obowiązujących procedur postępowania w zakresie ustalania i realizacji uprawnień funkcjonariuszy oraz członków ich rodzin do świadczeń o charakterze odszkodowawczym z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci funkcjonariusza oraz szkód poniesionych w przedmiotach osobistego użytku na skutek wypadku w związku ze służbą w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu. Dodatkowym motywem, jaki był brany pod uwagę przy opracowaniu nowej regulacji, było dostosowanie jej zasadniczych postanowień (w zakresie możliwym do przyjęcia, przy uwzględnieniu specyfiki służb mundurowych) do rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322). 4

5 IV. Podmioty, na które będzie oddziaływać projektowana ustawa. Podmiotami, na które oddziałuje projekt, ze względu na zakres regulacji, są funkcjonariusze służb podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych - Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Państwowej Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, a także członkowie rodzin (osoby bliskie) funkcjonariuszy, którzy zmarli wskutek wypadków lub chorób pozostających w związku ze służbą pełnioną w tych formacjach. Regulacja nie obejmie funkcjonariuszy Służby Więziennej, jako że Minister Sprawiedliwości podjął inicjatywę ustawodawczą opracowania nowej ustawy o Służbie Więziennej, która reguluje również postępowanie w sprawie przyznania albo odmowy przyznania jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku lub choroby pozostającej w związku z pełnieniem służby w Służbie Więziennej. W dniu 24 czerwca br. odbyło się I czytanie projektu ustawy w Sejmie. Proponuje się natomiast, aby w przepisach zmieniających projektu wprowadzić zmiany do ustaw pragmatycznych funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu polegające na stosowaniu przepisów projektowanej regulacji do wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w tych formacjach. Zmiana ta ma na celu objęcie ochroną prawną z tytułu wypadków lub chorób tychże funkcjonariuszy oraz członków ich rodzin, bowiem w aktualnym stanie prawnym objęci są oni zakresem przedmiotowym ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji (Dz. U. Nr 53, poz. 345, z późn. zm.). V. Możliwość podjęcia alternatywnych środków. Obecnie nie jest możliwe podjęcie jakichkolwiek innych działań, niż opracowanie nowego projektu ustawy, które mogłyby pozwolić na osiągnięcie założonych celów. VI. Przewidywane skutki finansowe uchwalenia projektowanej ustawy oraz źródła ich pokrycia. Wejście w życie projektowanej ustawy nie powinno spowodować znaczących skutków finansowych dla budżetu państwa. W latach liczba funkcjonariuszy, którzy nabyli 5

6 prawo do jednorazowego odszkodowania przysługującego z tytułu wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą wyniosła Ogółem wypłacono z tego tytułu ,53 zł, przy czym na odszkodowania w związku z chorobą wydatkowano , 26 zł (stopień uszczerbku na zdrowiu z tytułu choroby co najmniej 20%). W 2009 r. na podstawie projektowanej ustawy o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu ustalona na ten okres stawka odszkodowania za 1% uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza np. Policji (740,74 zł) byłaby wyższa od powszechnie obowiązującej (589 zł) o 151,74 zł, przy przeciętnym uposażeniu funkcjonariusza Policji na koniec 2008 r. na poziomie 3 703,68 zł. Pomimo wzrostu stawki za 1% uszczerbku na zdrowiu, zrównoważenie wydatków w tym zakresie zapewnią oszczędności, które wynikać będą z redukcji odszkodowań ustalanych dotychczas na podstawie wysokich, w stosunku do przeciętnego, uposażeń funkcjonariuszy. W związku z wyłączeniem z zakresu przedmiotowego projektowanej ustawy świadczeń pieniężnych z tytułu wypadków w drodze do miejsca i z miejsca wykonywania czynności, nastąpi zmniejszenie wydatków budżetowych, bowiem w latach wysokość wypłaconych odszkodowań z tytułu wypadków w drodze do i z miejsca wykonywania czynności wyniosła ,36 zł. W konsekwencji środki te umożliwią sfinansowanie pozostałych skutków wejścia w życie ustawy, które obejmują: - objęcie uprawnieniami rodziny zmarłych funkcjonariuszy na skutek wypadku lub choroby, do których przyczynił się sam funkcjonariusz. Wysokość odszkodowań wypłaconych z tytułu śmierci funkcjonariuszy wyniosły ,50 zł, przy czym z tytułu wszystkich wypadków śmiertelnych (36) zostały wypłacone odszkodowania pieniężne członkom rodziny zmarłych funkcjonariuszy. Można zatem przyjąć, że przyznanie prawa do jednorazowego odszkodowania członkom rodziny zmarłych funkcjonariuszy z przyczyn przez nich zawinionych, nie wpłynie na globalną wysokość świadczeń, - odszkodowania z tyłu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego chorobą, którego stopień nie przekracza 20%. W latach stwierdzono 203 choroby pozostające w związku z pełnieniem służby, z czego z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu, którego stopień wynosił co najmniej 20%, funkcjonariuszom wypłacono odszkodowania w wysokości , 26 zł. Nieznaczny wzrost wydatków budżetowych będzie więc 6

7 wynikał z faktu, iż jednorazowe odszkodowanie będzie przysługiwało funkcjonariuszom już za 1% procent orzeczonego uszczerbku na zdrowiu z tytułu choroby. - pokrycie kosztów zakupu przedmiotów ortopedycznych oraz świadczeń stomatologicznych w zakresie, który nie podlega finansowaniu przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, nie będzie miało znaczącego wpływu na wysokość wydatków budżetowych. Zwrot kosztów za ww. świadczenia przysługiwać będzie funkcjonariuszom, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek skomplikowanych urazów lub w następstwie chorób powodujących niepełnosprawność, które w ogólnej liczbie wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby występują marginalnie. VII. Propozycje rozstrzygnięć i ich uzasadnienie. 1. Proponowane zmiany zmierzają do objęcia swoim zakresem funkcjonariuszy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biura Ochrony Rządu, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu lub ponieśli szkodę w przedmiotach osobistego użytku na skutek wypadku, a także członków rodziny (osoby bliskie) funkcjonariuszy, którzy zmarli wskutek wypadku lub choroby. 2. Projekt założeń określa: 1) rodzaje świadczeń pieniężnych z tytułu wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu; 2) zasady i warunki nabywania prawa do tych świadczeń; 3) zasady postępowania w sprawach: a) wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu, b) przyznania, ustalenia i wypłaty świadczeń pieniężnych, o których mowa w pkt Podstawowe określenia użyte w projekcie założeń oznaczają: 1) uszczerbek na zdrowiu trwałe i nieodwracalne naruszenie sprawności organizmu, na skutek doznanego urazu lub choroby; 7

8 2) uraz - uszkodzenie tkanek ciała lub upośledzenie funkcji danego organu, narządu lub układu wskutek działania czynnika zewnętrznego; 3) choroba choroba powstała w związku z warunkami służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu, wymieniona w wykazie chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu, jeżeli w wyniku oceny warunków służby, można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku służby albo w związku ze sposobem wykonywania służby; 4) organ odszkodowawczy kierownik jednostki organizacyjnej Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biura Ochrony Rządu, właściwy do ustalenia prawa do świadczeń pieniężnych przysługujących w razie wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu; 5) przedmiot ortopedyczny - narzędzie, przyrząd, aparat, sprzęt, materiał lub inny artykuł, stosowany w celu leczenia lub kompensowania uszczerbku na zdrowiu doznanego w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu. 4. W świetle projektowanych zmian, jeżeli mowa jest o: 1) funkcjonariuszu, należy przez to rozumieć odpowiednio policjanta, strażaka Państwowej Straży Pożarnej, funkcjonariusza Straży Granicznej oraz Biura Ochrony Rządu; 2) komisji lekarskiej, należy przez to rozumieć komisję lekarską podległą ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych; 3) przeciętnym uposażeniu, należy przez to rozumieć przeciętne uposażenie funkcjonariuszy poszczególnych służb ustalone na podstawie odrębnych przepisów. 5. Przyjęta definicja wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby określa, że jest to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz albo śmierć, które zaszło podczas lub w związku: 1) z wykonywaniem obowiązków służbowych lub poleceń przełożonych; 2) z wykonywaniem czynności w interesie służby, nawet bez polecenia przełożonych; 8

9 3) z ratowaniem ludzi lub ich mienia z grożącego niebezpieczeństwa albo ratowaniem mienia przed zniszczeniem, zaginięciem lub zagarnięciem; 4) z udziałem w pościgu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa albo ochroną obywateli przed napaścią; 5) z odbywaniem podróży służbowej, bądź nauki w szkole, przeszkolenia albo studiów, na podstawie skierowania, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem funkcjonariusza, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem poleconych mu zadań; 6) z uczestnictwem w programowych zajęciach podnoszących sprawność fizyczną. Za śmiertelny wypadek pozostający w związku z pełnieniem służby uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć funkcjonariusza na skutek doznanego uszczerbku na zdrowiu podczas lub w związku z wykonywaniem czynności, o których mowa powyżej. Za ciężki wypadek pozostający w związku z pełnieniem służby uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do służby albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała. Za zbiorowy wypadek pozostający w związku z pełnieniem służby uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby. 6. Świadczenia pieniężne określone w projekcie założeń nie przysługują funkcjonariuszowi w razie wypadku lub choroby, których wyłączną przyczyną było udowodnione umyślne albo rażąco niedbałe działanie albo zaniechanie funkcjonariusza naruszające obowiązujące przepisy lub rozkazy, jeżeli jego przełożeni zapewnili warunki odpowiadające tym przepisom i sprawowali we właściwy sposób nadzór nad ich przestrzeganiem, a funkcjonariusz posiadał potrzebne umiejętności do wykonywania określonych czynności i był należycie przeszkolony w zakresie tych przepisów. Pozbawienie funkcjonariusza prawa do jednorazowego odszkodowania obejmuje również wypadek, którego wyłączną przyczyną było zachowanie funkcjonariusza spowodowane stanem po spożyciu alkoholu lub po zażyciu środków odurzających lub innych substancji o podobnym działaniu lub jeżeli uszczerbek na zdrowiu został spowodowany przez niego umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa. 9

10 Jeżeli wskutek okoliczności, o których mowa powyżej, nastąpiła śmierć funkcjonariusza, prawo do jednorazowego odszkodowania przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego funkcjonariusza. 7. Rodzaje świadczeń pieniężnych przysługujących w razie wypadku lub choroby obejmują: 1) jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu albo śmierci funkcjonariusza; 2) odszkodowanie za szkody w przedmiotach osobistego użytku poniesione wskutek wypadku; 3) zwrot kosztów zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, do wysokości udziału własnego poszkodowanego funkcjonariusza, określonego przepisami o finansowaniu świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych; 4) zwrot kosztów świadczeń stomatologicznych poniesionych na skutek wypadku lub choroby, których zakres nie jest gwarantowany na podstawie przepisów o finansowaniu świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych. 8. Projekt założeń zakłada przyznanie funkcjonariuszowi, który wskutek wypadku lub choroby doznał uszczerbku na zdrowiu, prawo do otrzymania jednorazowego odszkodowania w wysokości 20% przeciętnego uposażenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli następstwem wypadku lub choroby jest pogorszenie się stanu zdrowia, a stopień uszczerbku na zdrowiu uległ zwiększeniu, co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zostaje odpowiednio zwiększone. W sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia, gdy stopień uszczerbku na zdrowiu uległ zwiększeniu, co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zostaje zwiększone o 20% przeciętnego uposażenia funkcjonariusza za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie. Zwiększenie jednorazowego odszkodowania o kwotę stanowiącą 3,5 krotność przeciętnego uposażenia, przysługuje w sytuacji, gdy funkcjonariusz wskutek wypadku lub choroby został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy oraz niezdolnego do samodzielnej egzystencji. Prawo do zwiększenia jednorazowego odszkodowania, o którym mowa powyżej, przysługuje także rencistom lub inwalidom, którzy wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w 10

11 następstwie wypadku lub choroby zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy oraz niezdolnych do samodzielnej egzystencji. 9. Projekt założeń do kręgu osób uprawnionych do otrzymania jednorazowego odszkodowania w razie śmierci funkcjonariusza wskutek wypadku lub choroby zalicza: 1) małżonka, z wyjątkiem przypadku orzeczonej separacji; 2) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci funkcjonariusza warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej; 3) rodziców, osoby przysposabiające, macochę i ojczyma, jeżeli w dniu śmierci funkcjonariusza spełniali warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej, albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem albo ugodą sądową prawo do alimentów ze strony zmarłego funkcjonariusza W przypadku, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony tylko jeden członek rodziny zmarłego funkcjonariusza, jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości: 1) 18-krotnego przeciętnego uposażenia, gdy uprawnionymi są małżonek albo dziecko; 2) 9-krotnego przeciętnego uposażenia, gdy uprawnionym jest inny członek rodziny. 2. Natomiast, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie: 1) małżonek i jedno lub więcej dzieci - odszkodowanie to przysługuje w wysokości 18- krotnego przeciętnego uposażenia, zwiększonego o 3,5-krotne przeciętne uposażenie na każde dziecko; 2) dwoje lub więcej dzieci - odszkodowanie to przysługuje w wysokości 18-krotnego przeciętnego uposażenia, zwiększonego o 3,5-krotne przeciętne uposażenie na drugie i każde następne dziecko. 3. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje w wysokości 3,5-krotnego przeciętnego uposażenia, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom. 4. W sytuacji, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci, odszkodowanie to przysługuje w wysokości 9-krotnego 11

12 przeciętnego uposażenia, zwiększonego o 3,5-krotne przeciętne uposażenie na drugiego i każdego następnego uprawnionego. 5. Kwotę jednorazowego odszkodowania ustaloną zgodnie z pkt 2 lub 4 dzieli się w równych częściach między uprawnionych członków rodziny. 6. Jednorazowe odszkodowanie należne członkom rodziny zmniejsza się o kwotę jednorazowego odszkodowania wypłaconego funkcjonariuszowi z tytułu uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek wypadku lub choroby, będących przyczyną późniejszego zgonu. 11. Projekt założeń zakłada, że wysokość jednorazowego odszkodowania lub jego zwiększenia ustalana jest na podstawie przeciętnego uposażenia funkcjonariuszy poszczególnych służb, obowiązującego na koniec roku kalendarzowego poprzedzającego rok wydania decyzji przyznającej albo odmawiającej przyznania jednorazowego odszkodowania. 12. Ze względu na szczególną sytuacją życiową, rodzinną lub materialną jednorazowe odszkodowanie można przyznać funkcjonariuszowi albo uprawnionemu członkowi rodziny zmarłego funkcjonariusza w wysokości wyższej niż określona przepisami, nie więcej jednak niż o 100%. 13. Jednorazowe odszkodowanie, ze względu na szczególną sytuację życiową, rodzinną lub materialną można przyznać: 1) członkom rodziny zmarłego funkcjonariusza, nie spełniającym warunków wymaganych do uzyskania renty rodzinnej, albo osobom pozostającym z funkcjonariuszem we wspólnym pożyciu; 2) uprawnionym członkom rodziny funkcjonariusza, który zaginął w czasie pełnienia służby; 3) uprawnionym członkom rodziny funkcjonariusza zmarłego wskutek przestępstwa, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że jego śmierć pozostaje w związku ze służbą. Członkom rodziny zmarłego funkcjonariusza, nie spełniającym warunków wymaganych do uzyskania renty rodzinnej oraz osobom pozostającym z funkcjonariuszem we wspólnym pożyciu, można przyznać jednorazowe odszkodowanie wyłącznie w przypadku braku uprawnionych członków rodziny zmarłego funkcjonariusza. 12

13 14. Funkcjonariuszowi, który doznał uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku, a w razie jego śmierci wskutek takiego wypadku, uprawnionym członkom jego rodziny, przysługuje odszkodowanie za udowodnione szkody poniesione w przedmiotach osobistego użytku, z wyjątkiem pojazdów mechanicznych oraz wartości pieniężnych. W razie uszkodzenia przedmiotu osobistego użytku, odszkodowanie stanowi równowartość kosztów jego przywrócenia do stanu sprzed wypadku. Jeżeli jednak stopień uszkodzenia jest znaczny, koszty naprawy przekraczałyby wartość uszkodzonego przedmiotu albo przedmiot uległ całkowitemu zniszczeniu, odszkodowanie przyznaje się z uwzględnieniem stanu przedmiotu sprzed wypadku, a według wartości rynkowej z dnia orzekania o odszkodowaniu. 15. Funkcjonariuszowi, który wskutek wypadku lub choroby wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne przysługuje zwrot kosztów do wysokości udziału własnego określonego na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Jeżeli doznany uszczerbek na zdrowiu wskutek wypadku lub choroby skutkuje koniecznością udzielenia funkcjonariuszowi świadczeń stomatologicznych, które nie są świadczeniami gwarantowanymi w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, funkcjonariuszowi przysługuje prawo do zwrotu kosztów poniesionych na te świadczenia. 16. Projekt założeń określa obowiązki funkcjonariusza, który uległ wypadkowi oraz kierownika jednostki organizacyjnej właściwego ze względu na stałe miejsce pełnienia służby przez funkcjonariusza, który uległ wypadkowi. Poszkodowany funkcjonariusz, jest obowiązany niezwłocznie, jeżeli pozwala na to jego stan zdrowia, zgłosić ten fakt kierownikowi jednostki organizacyjnej właściwemu ze względu na stałe miejsce pełnienia służby. Kierownik jednostki organizacyjnej, o którym mowa, po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku, zobowiązany jest zabezpieczyć miejsce wypadku przed ewentualnymi dalszymi następstwami zdarzenia, jeżeli okoliczności to uzasadniają, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym lub osobom, którym zagraża niebezpieczeństwo. Następnie obowiązany jest powołać komisję powypadkową w celu ustalenia okoliczności, przyczyn i skutków wypadku oraz jego związku ze służbą, jak również szkód w przedmiotach osobistego użytku poniesionych przez funkcjonariusza w związku z wypadkiem. 13

14 Jeżeli wypadkowi uległ funkcjonariusz w czasie wykonywania obowiązków służbowych poza stałym miejscem pełnienia służby, kierownik jednostki, na terenie której wydarzył się wypadek, zobowiązany jest zawiadomić niezwłocznie kierownika jednostki organizacyjnej właściwego ze względu na stałe miejsce pełnienia służby przez poszkodowanego funkcjonariusza. O wypadkach ze skutkiem śmiertelnym, ciężkich lub zbiorowych, kierownik jednostki organizacyjnej właściwy ze względu na stałe miejsce pełnienia służby przez funkcjonariusza, niezwłocznie zawiadamia na piśmie kierownika komórki organizacyjnej Komendy Głównej Policji, Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, Komendy Głównej Straży Granicznej oraz Biura Ochrony Rządu właściwej do spraw bezpieczeństwa i higieny służby. 17. Zadaniem komisji powypadkowej jest ustalenie okoliczności, przyczyn i skutków wypadku, stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem w związku ze służbą albo nie pozostaje w związku ze służbą, sformułowanie wniosków i zalecanych środków profilaktycznych oraz ustalenie szkód w przedmiotach osobistego użytku poniesionych przez funkcjonariusza w związku z wypadkiem, które odnotowane zostają w protokole powypadkowym. W skład komisji powypadkowej wchodzą co najmniej dwie osoby, w tym: 1) jako przewodniczący przedstawiciel komórki organizacyjnej właściwej do spraw bezpieczeństwa i higieny służby; 2) jako członek przedstawiciel służby merytorycznie właściwy do oceny okoliczności i przyczyny wypadku lub inna osoba wskazana przez powołującego komisję powypadkową. Jeżeli w jednostce organizacyjnej Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biura Ochrony Rządu nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny służby, w skład komisji powypadkowej, zamiast przedstawiciela komórki organizacyjnej właściwej do spraw bezpieczeństwa i higieny służby wchodzi osoba, której kierownik jednostki organizacyjnej powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny służby. Jeżeli wypadkowi uległ kierownik jednostki organizacyjnej, komisję powypadkową powołuje jego bezpośredni przełożony. W skład komisji powypadkowej nie może wchodzić osoba, która jest małżonkiem lub krewnym albo powinowatym do drugiego stopnia włącznie poszkodowanego funkcjonariusza albo pozostaje wobec niego w takim stosunku prawnym lub faktycznym, że może to budzić uzasadnione wątpliwości co do jej bezstronności oraz świadkowie wypadku. 14

15 Jeżeli okoliczności, o których mowa powyżej, zostaną ujawnione po powołaniu komisji powypadkowej, powołujący komisję dokonuje w jej składzie odpowiedniej zmiany. Komisja powypadkowa w nowym składzie może uznać za ważne czynności dokonane przez komisję powypadkową działającą w poprzednim składzie. 18. Poszkodowany funkcjonariusz albo uprawnieni członkowie jego rodziny mają prawo zgłaszania zastrzeżeń do ustaleń komisji powypadkowej. Zastrzeżenia rozpatruje oraz ustalenia komisji powypadkowej zatwierdza kierownik jednostki właściwy ze względu na stałe miejsce pełnienia służby przez poszkodowanego funkcjonariusza w chwili wypadku. Kierownik jednostki, który powołał komisję powypadkową, jest obowiązany przechowywać protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat. Kierownik jednostki organizacyjnej, o którym mowa powyżej, jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków w związku z pełnieniem służby. 19. Protokół powypadkowy może być uchylony w trybie nadzoru, jeżeli: 1) wyjdą na jaw nowe okoliczności sprawy nieznane w toku postępowania prowadzonego przez komisję powypadkową; 2) jest oczywiście niezgodny ze stanem faktycznym lub prawnym. Prawo do uchylenia protokołu powypadkowego w trybie nadzoru przysługuje Komendantowi Głównemu Policji, Komendantowi Głównemu Państwowej Straży Pożarnej, Komendantowi Głównemu Straży Granicznej, Szefowi Biura Ochrony Rządu. 20. Projekt przewiduje, w sytuacji wystąpienia uzasadnionego przypuszczenia, że do wypadku przyczyniło się zachowanie funkcjonariusza spowodowane stanem po spożyciu alkoholu lub po zażyciu środków odurzających lub innych substancji o podobnym działaniu, obowiązek skierowania funkcjonariusza przez kierownika jednostki, właściwego ze względu na stałe miejsce pełnienia służby, na badanie niezbędne do ustalenia zawartości w organizmie alkoholu, środków odurzających lub innych substancji o podobnym działaniu. W sytuacji, gdy wypadek zdarzył się poza stałym miejscem pełnienia służby przez funkcjonariusza, powyższy obowiązek spoczywa na kierowniku jednostki organizacyjnej właściwym ze względu na miejsce wypadku. 15

16 Funkcjonariusz jest obowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń pieniężnych z tytułu wypadku chyba, że funkcjonariusz udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu. 21. W razie ujawnienia u funkcjonariusza choroby wymienionej w wykazie chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biura Ochrony Rządu, kierownik jednostki organizacyjnej Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biura Ochrony Rządu z urzędu lub na wniosek funkcjonariusza kieruje go do jednostki orzeczniczej służby medycyny pracy utworzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych na badania w celu ustalenia związku choroby z pełnieniem służby oraz wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby pozostającej w związku z pełnieniem służby albo o braku podstaw do jej rozpoznania. Skierowanie do jednostki służby medycyny pracy, o której mowa powyżej, zarządza w stosunku do: 1) funkcjonariusza kierownik jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełnił służbę w dniu ujawnienia choroby; 2) kierownika jednostki organizacyjnej - kierownik nadrzędnej jednostki organizacyjnej; 3) Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Biura Ochrony Rządu - minister właściwy do spraw wewnętrznych. W razie ujawnienia choroby u funkcjonariusza zwolnionego ze służby skierowanie do jednostki służby medycyny pracy utworzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych zarządza kierownik jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz ostatnio pełnił służbę. Kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji każdy przypadek podejrzenia choroby pozostającej w związku z pełnieniem służby. Rozpoznanie choroby może nastąpić w okresie pełnienia służby w narażeniu na czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w środowisku służby albo w związku ze sposobem wykonywania służby albo po zakończeniu służby w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób pozostających w związku z pełnieniem służby. 16

17 Decyzję o stwierdzeniu choroby albo decyzję o braku podstaw do jej stwierdzenia wydaje właściwy państwowy inspektor sanitarny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiązany prowadzić rejestr obejmujący przypadki stwierdzonych chorób i podejrzeń o takie choroby. 22. O stopniu uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza doznanego wskutek wypadku lub choroby, o niezdolności do służby wskutek wypadku lub choroby oraz o inwalidztwie funkcjonariusza, a także o uznaniu go za całkowicie niezdolnego do pracy oraz niezdolnego do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku lub choroby oraz o związku śmierci funkcjonariusza z wypadkiem lub chorobą orzekają komisje lekarskie. Komisje lekarskie orzekają również o stopniu uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza, zwolnionego ze służby, doznanego wskutek choroby. Służba medycyny pracy współdziała z komisjami lekarskimi. Współdziałanie to polega w szczególności na wymianie informacji o stanie zdrowia funkcjonariuszy, udostępnianiu dokumentacji, wyników badań i konsultacji w zakresie niezbędnym do ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu przez komisję lekarską. 23. Skierowanie do komisji lekarskiej wydaje się niezwłocznie po ustaleniu, że wypadek funkcjonariusza pozostaje w związku ze służbą lub po stwierdzeniu u funkcjonariusza albo funkcjonariusza zwolnionego ze służby przez państwowego inspektora sanitarnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji choroby. W razie uzasadnionego przypuszczenia, że śmierć funkcjonariusza może być następstwem wypadku lub choroby, właściwy organ odszkodowawczy występuje do komisji lekarskiej z wnioskiem o ustalenie czy jego śmierć pozostaje w związku z wypadkiem lub chorobą. Jeżeli funkcjonariusz albo funkcjonariusz zwolniony ze służby złożył wniosek o zwiększenie przyznanego mu odszkodowania wskutek pogorszenia stanu zdrowia pozostającego w związku z wypadkiem lub chorobą, właściwy organ odszkodowawczy niezwłocznie kieruje funkcjonariusza do komisji lekarskiej w celu ustalenia, czy ustalony poprzednio uszczerbek na zdrowiu funkcjonariusza uległ zwiększeniu. 24. Sposób ustalania stopnia uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza oraz jego zwiększenia, związku śmierci funkcjonariusza z wypadkiem lub chorobą, tryb orzekania o 17

18 niezdolności do służby wskutek wypadku lub choroby oraz o inwalidztwie funkcjonariusza, uznawania go za całkowicie niezdolnego do pracy oraz niezdolnego do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku lub choroby regulują przepisy o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. 25. Koszty badań, opinii lub innych niezbędnych czynności wyjaśniających zleconych odpłatnie w związku z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadków są ponoszone odpowiednio z budżetu Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu. W zakresie kosztów związanych z wydaniem orzeczenia przez jednostkę służby medycyny pracy utworzoną przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz przez komisję lekarską, projekt przewiduje odpowiednie stosowanie przepisów odnoszących się do pokrywania kosztów badań i opinii zleconych w związku z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadków. 26. Projekt określa tryb wszczęcia postępowania w sprawie przyznania jednorazowego odszkodowania, które wszczyna się z urzędu w przypadku stwierdzenia w okresie służby uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza doznanego wskutek wypadku lub choroby albo śmierci funkcjonariusza w okresie służby wskutek wypadku lub choroby. Natomiast na wniosek funkcjonariusza albo uprawnionego członka jego rodziny postępowanie wszczyna się w przypadku stwierdzenia uszczerbku na zdrowiu albo śmierci funkcjonariusza wskutek wypadku lub choroby, które nastąpiły po jego zwolnieniu ze służby lub pogorszenia stanu zdrowia funkcjonariusza wskutek wypadku lub choroby, a także stwierdzenia przez komisję lekarską, iż na skutek wypadku lub choroby funkcjonariusz nie doznał uszczerbku na zdrowiu albo, że jego śmierć nie pozostaje w związku ze służbą na skutek wypadku lub choroby, jak też stwierdzenia przez komisję powypadkową, że wypadek funkcjonariusza nie pozostaje w związku ze służbą lub, że wyłączną przyczyną wypadku było zachowanie funkcjonariusza spowodowane spożyciem alkoholu, środków odurzających lub innych substancji o podobnym działaniu. Postępowanie wszczyna się również na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej właściwego ze względu na stałe miejsce pełnienia służby przez poszkodowanego funkcjonariusza, w przypadku jednorazowego odszkodowania przyznawanego ze względu na szczególną sytuacją życiową, rodzinną lub materialną funkcjonariusza albo uprawnionego członka jego rodziny. 18

19 27. Organ odszkodowawczy bada i ocenia całokształt sprawy na podstawie wszystkich zebranych dowodów i oświadczeń zainteresowanego. W razie śmierci funkcjonariusza organ odszkodowawczy jest obowiązany ustalić wszystkich członków rodziny uprawnionych do jednorazowego odszkodowania. 28. W razie potrzeby organ odszkodowawczy może przeprowadzić postępowanie uzupełniające, a w szczególności: 1) przesłuchać poszkodowanego, świadków wypadku oraz inne osoby, których zeznania mogą mieć znaczenie dla ustalenia prawa do jednorazowego odszkodowania; 2) zasięgać opinii specjalistów lub biegłych; 3) przeglądać akta postępowania karnego i innych postępowań oraz inne dokumenty, dotyczące wypadku i jego następstw, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z odrębnych przepisów. 29. Jeżeli w związku z wypadkiem, któremu uległ funkcjonariusz, jest prowadzone postępowanie karne, a wynik tego postępowania może mieć wpływ na uprawnienia funkcjonariusza lub członków jego rodziny do świadczeń pieniężnych, określonych projektem założeń, organ odszkodowawczy może zawiesić wydanie decyzji do czasu zakończenia postępowania karnego, o czym powiadamia się osoby zainteresowane, za wyjątkiem sytuacji, gdy z okoliczności sprawy wynika, że funkcjonariusz zaginął w czasie pełnienia służby lub zmarł wskutek przestępstwa i zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że jego śmierć pozostaje w związku ze służbą. 30. Prawo do odszkodowania należnego funkcjonariuszowi ustala się na podstawie: 1) protokołu powypadkowego, sporządzonego przez komisję powypadkową; 2) orzeczenia komisji lekarskiej stwierdzającego procentowy stopień uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza wskutek wypadku lub choroby, z tytułu którego przysługuje odszkodowanie. 31. Prawo do odszkodowania należnego małżonkowi zmarłego funkcjonariusza ustala się na podstawie: 1) protokołu powypadkowego; 19

20 2) orzeczenia komisji lekarskiej stwierdzającego związek śmierci funkcjonariusza z pełnieniem służby wskutek wypadku lub choroby, z tytułu których przysługuje odszkodowanie; 3) wyciągu z aktu małżeństwa. Prawo do odszkodowania należnego pozostałym członkom rodziny funkcjonariusza ustala się na podstawie dokumentów wymienionych w pkt 1 i 2 oraz zaświadczenia właściwego organu emerytalnego, stwierdzającego spełnienie przez te osoby warunków do uzyskania renty rodzinnej po zmarłym funkcjonariuszu. 32. Prawo do odszkodowania za szkody poniesione w przedmiotach osobistego użytku i wysokość tego odszkodowania ustala się na podstawie: 1) protokołu powypadkowego; 2) innych dowodów przedstawionych przez osobę uprawnioną do odszkodowania. 33. Organ odszkodowawczy przyznaje albo odmawia przyznania jednorazowego odszkodowania oraz ustala jego wysokość w formie decyzji, w terminie 14 dni od dnia zebrania wszystkich niezbędnych dokumentów. W decyzji, o której mowa, ustala się również prawo do odszkodowania za szkodę w przedmiotach osobistego użytku oraz ustala jego wysokość. Jeżeli w protokole powypadkowym są braki formalne, organ odszkodowawczy niezwłocznie zwraca protokół w celu jego uzupełnienia. 34. Zwrot kosztów zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, a także wydatków poniesionych na świadczenia stomatologiczne następuje na wniosek funkcjonariusza na podstawie przedstawionych rachunków potwierdzających wysokość poniesionych kosztów oraz orzeczenia komisji lekarskiej stwierdzającej konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne lub świadczenia stomatologiczne w związku z uszczerbkiem doznanym przez funkcjonariusza wskutek wypadku lub choroby. Przyznanie lub odmowa zwrotu kosztów poniesionych przez funkcjonariusza na przedmioty ortopedyczne lub świadczenia stomatologiczne następuje w drodze decyzji. 35. Jeżeli po zebraniu wszystkich niezbędnych dokumentów organ odszkodowawczy uzna, że ze względu na szczególną sytuację życiową, rodzinną lub materialną zachodzą okoliczności uzasadniające przyznanie jednorazowego odszkodowania pieniężnego 20

21 funkcjonariuszowi albo uprawnionemu członkowi rodziny zmarłego funkcjonariusza w kwocie wyższej niż określona w pkt 8 lub 10 projektu założeń, przedstawia wniosek oraz zebrane dokumenty w sprawie odpowiednio ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, Komendantowi Głównemu Policji, Komendantowi Głównemu Straży Granicznej, Komendantowi Głównemu Państwowej Straży Pożarnej oraz Szefowi Biura Ochrony Rządu. Decyzję w sprawie odszkodowania przyznanego ze względu na szczególną sytuacją życiową, rodzinną lub materialną, wydaje minister właściwy do spraw wewnętrznych w stosunku do Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Biura Ochrony Rządu, ich zastępców oraz członków ich rodzin oraz w sytuacji gdy organy, o których mowa powyżej, są organami odszkodowawczymi w stosunku do funkcjonariuszy pełniących funkcję kierownika jednostki organizacyjnej lub pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych Komendy Głównej Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Biura Ochrony Rządu. Natomiast w stosunku do pozostałych funkcjonariuszy oraz członków ich rodzin decyzję wydają odpowiednio: Komendant Główny Policji, Komendant Główny Straży Granicznej, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, Szef Biura Ochrony Rządu. Złożenie wniosku do organów, o których mowa powyżej, nie wstrzymuje wydania decyzji o przyznaniu albo odmowie przyznania jednorazowego odszkodowania lub w sprawie zwrotu albo odmowy zwrotu kosztów poniesionych przez funkcjonariusza na przedmioty ortopedyczne lub świadczenia stomatologiczne. 36. Organy, o których mowa powyżej, mogą: 1) wydać decyzję, w której zostanie przyznane jednorazowe odszkodowanie pieniężne: a) funkcjonariuszowi albo uprawnionemu członkowi rodziny zmarłego funkcjonariusza, w kwocie wyższej niż określona w pkt 8 lub 10 projektu założeń, nie więcej jednak niż o 100 %. b) członkowi rodziny zmarłego funkcjonariusza nie spełniającemu warunków wymaganych do uzyskania renty rodzinnej albo osobie pozostającej z funkcjonariuszem we wspólnym pożyciu do wysokości określonej w pkt 10 projektu założeń, c) uprawnionym członkom rodziny funkcjonariusza, który zaginął w czasie pełnienia służby - odszkodowanie w wysokości określonej w pkt 10 projektu założeń, d) uprawnionym członkom rodziny funkcjonariusza zmarłego wskutek przestępstwa, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że jego śmierć pozostaje w związku ze służbą odszkodowanie w wysokości określonej w pkt 10 projektu założeń. 2) wniosek oddalić. 21

22 37. Decyzję w sprawie przyznania albo odmowy przyznania jednorazowego odszkodowania wydaje organ odszkodowawczy: 1) jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełnił służbę w dniu wydawania decyzji; 2) jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełni służbę w dniu wydawania decyzji, w razie przeniesienia funkcjonariusza do służby w innej jednostce organizacyjnej; 3) jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz ostatnio pełnił służbę w przypadku zwolnienia funkcjonariusza ze służby, przed ustaleniem prawa do jednorazowego odszkodowania. 4) nadrzędnej jednostki organizacyjnej w stosunku do funkcjonariuszy pełniących funkcję kierownika jednostki organizacyjnej. W odniesieniu do Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Biura Ochrony Rządu, ich zastępców oraz członków ich rodzin decyzję wydaje minister właściwy do spraw wewnętrznych. 38. Od decyzji, o których mowa powyżej, za wyjątkiem decyzji w sprawie odszkodowania przyznanego ze względu na szczególną sytuacją życiową, rodzinną lub materialną, funkcjonariuszowi albo uprawnionemu członkowi jego rodziny przysługuje odwołanie do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, według zasad i w terminach określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. 39. Świadczenia pieniężne wypłaca komórka właściwa do spraw obsługi finansowej jednostki organizacyjnej, na zaopatrzeniu której uprawniony funkcjonariusz pozostawał w dniu ich przyznania albo w dniu śmierci bądź zwolnienia ze służby, w terminie 14 dni od wydania decyzji. 40. Do postępowania w sprawie wypadków i chorób w zakresie nieuregulowanym w projektowanej ustawie oraz w przepisach wydanych na jej podstawie projekt założeń przewiduje stosowanie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego. 22

23 Uzasadnienie projektowanych rozstrzygnięć: Projektowane zmiany wprowadzają zasadnicze rozwiązanie, dotyczące problematyki chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu, poprzez przyjęcie definicji choroby. Za chorobę pozostającą w związku z pełnieniem służby uznaje się chorobę powstałą w związku z warunkami służby, spowodowaną działaniem czynników szkodliwych występujących w środowisku służby albo w związku ze sposobem wykonywania służby, która została wymieniona w wykazie chorób pozostających w związku z pełnieniem służby. W obecnym stanie prawnym kwestię tę reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu chorób pozostających w związku ze służbą w Policji, z tytułu których przysługują odszkodowania określone w ustawie (Dz. U. z 2003 r., Nr 6, poz. 75, z późn. zm). Przyjęcie w projekcie założeń do ustawy o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków lub chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Biurze Ochrony Rządu definicji choroby pozostającej w związku z pełnieniem służby jest zgodne z linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego, który wskazał, iż normy materialnoprawne, regulujące kwestie podstawowe dla danej problematyki należy umieszczać w akcie rangi ustawowej. Powyższa definicja została sformułowana w sposób analogiczny do definicji zawartej w Kodeksie pracy, a wypracowanej w oparciu o nieobowiązujące już przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 115, poz. 744, z późn. zm.) ze względu na jej przejrzystość i wieloletnią praktykę stosowania. Projektowane zmiany wprowadzają również nową definicję wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby, przyjmując, że za wypadek uznaje się tylko takie zdarzenie, które powoduje uszkodzenie tkanek ciała, uszkodzenie lub zaburzenie funkcjonowania narządów (uraz) albo śmierć, co eliminuje wypadki, które nie wywołują żadnych negatywnych skutków w stanie zdrowia funkcjonariusza, a tym samym nie uprawniają go do otrzymania świadczeń pieniężnych z tytułu wypadku. Projekt wprowadza również definicję wypadku ciężkiego, śmiertelnego i zbiorowego, nakładając na kierownika jednostki organizacyjnej właściwego ze względu na stałe miejsce pełnienia służby przez funkcjonariuszy, którzy ulegli wypadkom, obowiązek zawiadomienia 23

24 kierownika komórki organizacyjnej Komendy Głównej Policji, KG PSP, KG SG oraz BOR właściwej w sprawach bezpieczeństwa i higieny służby. W projekcie przyjęto zasadę, że wyłącznie funkcjonariusz zostanie pozbawiony prawa do odszkodowania w razie wypadku lub choroby, których wyłączną przyczyną było udowodnione umyślne albo rażąco niedbałe działanie albo zaniechanie funkcjonariusza naruszające obowiązujące przepisy lub rozkazy, jeżeli jego przełożeni zapewnili warunki odpowiadające tym przepisom i sprawowali we właściwy sposób nadzór nad ich przestrzeganiem, a funkcjonariusz posiadał potrzebne umiejętności do wykonywania określonych czynności i był należycie przeszkolony w zakresie tych przepisów, a także w razie wypadku, którego wyłączną przyczyną było zachowanie funkcjonariusza spowodowane stanem po spożyciu alkoholu, środków odurzających lub innych substancji o podobnym działaniu lub jeżeli uszczerbek na zdrowiu został spowodowany przez niego umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa. Jeżeli następstwem okoliczności, o których mowa powyżej, będzie zgon funkcjonariusza, uprawnionym członkom rodziny funkcjonariusza przysługiwać będzie prawo do świadczeń pieniężnych określonych projektem założeń. Rozwiązanie to jest podyktowane przede wszystkim koniecznością zachowania zasady równości wobec prawa podmiotów znajdujących się w porównywalnej sytuacji uprawnieni członkowie rodziny pracowników, zmarłych w analogicznych okolicznościach, otrzymują świadczenia odszkodowawcze na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322). Ponadto zwiększeniu uległy rygory w zakresie przyznawania świadczeń pieniężnych za wypadki spowodowane po spożyciu alkoholu, środków odurzających lub innych środków o podobnym działaniu. Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy pozbawiają uprawnień do odszkodowania funkcjonariusza, w sytuacji gdy wyłączną przyczyną wypadku było jego zachowanie spowodowane stanem nietrzeźwości, natomiast projektowane zmiany przewidują, że już stan po spożyciu alkoholu lub innych środków o podobnym działaniu, który był wyłączną przyczyną wypadku wyklucza prawo do otrzymania świadczeń pieniężnych. Zaostrzenie przepisów w tym zakresie uzasadnia szczególny charakter służby funkcjonariuszy służb podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Wyłączono z zakresu przedmiotowego projektu założeń świadczenia pieniężne z tytułu wypadków w drodze do miejsca i z miejsca wykonywania czynności. Uznając, że odpowiedzialność za tego rodzaju wypadki, które nie mają związku z pełnieniem służby oraz mają charakter losowy, nie może obciążać jednostek organizacyjnych Policji, PSP, SG oraz 24