Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2013 dla województwa łódzkiego

Transkrypt

1 Regionalne Centrum Polityki Społecznej - Jednostka Organizacyjna Samorządu Województwa Łódź, ul. Snycerska 8 tel , , fax info@rcpslodz.pl,; Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2013 dla województwa łódzkiego Informacja Opracowanie: Wydział ds. Pomocy i Integracji Społecznej 1

2 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej 4 3. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia Inne rodzaje pomocy i świadczeń Zasoby instytucjonalne Kadra pomocy społecznej województwa łódzkiego Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego Aktywność projektowo konkursowa jednostki organizacyjnej pomocy społecznej Współpraca z organizacjami pozarządowymi Wnioski końcowe Rekomendacje 94 2

3 1. Wprowadzenie Ocena zasobów pomocy społecznej dla województwa łódzkiego na rok 2013r. sporządzona została w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej. Dokument zawiera dane z wszystkich jednostek realizujących zadania z zakresu pomocy społecznej działających na szczeblu gminnym (ośrodki pomocy społecznej) i na szczeblu powiatowym (powiatowe centra pomocy rodzinie). Obejmuje infrastrukturę, zasoby instytucjonalne, kadrę, organizacje pozarządowe i nakłady finansowe na zadania pomocy społecznej bez względu na podmiot je finansujący. Dokument na szczeblu regionu to zbiorczy materiał powstały w oparciu o przesłane drogą elektroniczną formularze Oceny z 198 jednostek pomocy społecznej. Ocena zasobów pomocy społecznej dla województwa łódzkiego sporządzana jest corocznie zgodnie z wymogami ustawowymi określonymi w art. art. 16a ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej. Ocena zasobów pomocy społecznej na szczeblu gminy i na szczeblu powiatu sporządzana jest w pierwszym kwartale roku i przedstawiona odpowiednio radzie gminy, radzie powiatu do dnia 30 kwietnia. Formularze przesłane zostały przez wszystkie ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzinie drogą elektroniczną w programie informatycznym Centralnej Aplikacji Statystycznej do Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi bez względu na fakt przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej i rekomendacji przez radę gminy, radę powiatu lub radę miasta na prawach powiatu. Ocena zasobów pomocy społecznej zawiera informacje pochodzące z różnych źródeł: systemów zewnętrznych (zasilanie komórek formularza następowało z systemów informatycznych CAS, POMOST, MEN-SIO, GUS), systemu wewnętrznego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej tzw. dane własne oznacza to wprowadzeni danych do komórek formularza na podstawie posiadanych informacji, własnych raportów oraz wyników badań. Wprowadzenie tych danych ma na celu wskazanie potrzeby posiadania informacji do przeprowadzenia analiz i sformułowania rekomendacji. Formularz Oceny zawiera część opisową i tabelaryczną. Pierwsza z wymienionych części umożliwia wpisanie dodatkowych komentarzy wyjaśniających dane zjawisko statystyczne, różne ważne okoliczności wpływające na jego poziom czy wreszcie opis źródeł pochodzenia tych informacji. Nowy dokument Ocena zasobów pomocy społecznej zastępuje od 2012r. sporządzany wcześniej bilans potrzeb w zakresie pomocy społecznej. Ocena zasobów pomocy społecznej wraz z rekomendacjami jest podstawą do planowania budżetu na rok następny przez jednostki samorządu terytorialnego. Służy analizie stanu i skuteczności pomocy społecznej w województwie dokonywanej przez służby wojewody. 3

4 Dokument stanowi też wsparcie do projektów systemowych realizowanych w ramach Priorytetu VII Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Zgodnie z zapisami Zasad przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, jest wsparciem w przygotowaniu planów działania dla Priorytetu VII PO KL Promocja integracji społecznej oraz podziału środków dla projektów systemowych pomocy społecznej w ramach Działania Dane o sytuacji demograficznej i społecznej. Mieszkańcy województwa Według stanu w dniu 31 XII 2012r. województwo łódzkie zajmowało powierzchnię km 2 ( ha), co stanowi 5,8 % powierzchni kraju. Na jego obszarze mieszkało 6,6% ogółu ludności Polski. Na terenie województwa jest 177 gmin, 21 powiatów i 3 miasta na prawach powiatu. Dla celów statystycznych wyodrębnia się w nim 5 podregionów: łódzki, piotrkowski, sieradzki, skierniewicki i miasto Łódź. Mapa nr 1. Podział województwa łódzkiego wg nomenklatury jednostek terytorialnych. Największą powierzchnię zajmuje podregion piotrkowski, mający w swych strukturach 53 jednostki gminne, 5 jednostek powiatowych i jedno miasto na prawach powiatu. W skład podregionu sieradzkiego wchodzi 51 jednostek gminnych i 7 jednostek powiatowych. W podregionie skierniewickim jest 45 gmin, 5 powiatów i 1 miasto na prawach powiatu. W podregionie łódzkim jest 27 gmin i 4 powiaty. 4

5 Województwo łódzkie ma charakter rolniczy co przekłada się na liczbę gmin wiejskich (133 gminy, wg stanu na , GUS.) i miejsko wiejskich (26 gmin, wg stanu na , GUS ). Głównie są to jednostki o liczbie ludności nie przekraczającej 5000 mieszkańców (71 gmin, w tym 2 o liczbie mieszkańców poniżej 2000 ; wg liczby ludności na dzień r., GUS.). Na koniec 2012r. w regionie łódzkim było ogółem ludności. W stosunku do 2011r. populacja regionu zmniejszyła się o osób, a w porównaniu do stanu z 2009r. ubyło niemal 0,7 % mieszkańców w łódzkim. Najniższy wskaźnik liczby ludności w 2012r. w stosunku do stanu w 2009r. (przyjmując, że stan ludności w dniu r. = 100%) był w gminie Lubochnia (powiat tomaszowski), w której wartość wskaźnika wyniosła 95,35. W gminie Bedlno (pow. kutnowski) wartość wskaźnika wyniosła 95,78. W Kocierzewie Południowym (powiat łowicki) wskaźnik wyniósł 96,28. Najwyższą wartość wskaźnik przyjął w gminie Kleszczów (pow. bełchatowski) równą 107,95, w gminie wiejskiej Zgierz 106,64. Ranking 10 gmin mających najniższe wskaźniki i najwyższe wskaźniki liczby ludności w 2012r w stosunku do stanu w 2009r. obrazuje tabela nr 1. Tabela nr 1. Ranking gmin o najniższym i najwyższym wskaźniku populacji w 2012r. w stosunku do stanu w 2009r. Gmina Ranking gmin o najniższym wskaźniku populacji w 2012r. w stosunku do stanu w 2009r. Liczba mieszkańców gminy. Stan na r. (GUS, rocznik stat.) Liczba mieszkańców gminy. Stan na r. (GUS, rocznik stat.) Wartość wskaźnika w 2012r. Stan w 2009r. = 100 %. Miejsce w rankingu wszystkich gmin w regionie łódzkim Lubochnia ,35 1 Bedlno ,78 2 Kocierzew Płd ,28 3 Bielawy ,83 4 Łódź Miasto ,84 5 Dąbrowice ,87 6 Nowe Ostrowy ,95 7 Pęczniew ,28 8 Będków ,32 9 Żelechlinek ,74 10 Ranking gmin o najwyższym wskaźniku populacji w 2012r. w stosunku do stanu z 2009r. Kleszczów ,95 1 Zgierz gm ,64 2 Aleksandrów Łódzki 106,60 Brójce ,43 4 Skierniewice gm ,22 5 Bełchatów gm ,02 6 Pabianice gm ,88 7 Nowosolna ,57 8 Andrespol ,56 9 Lutomiersk ,

6 Według prognoz GUS ludność w województwie w kolejnych latach będzie dalej spadać. W okresie 5 lat ubywać będzie przeszło 55 tys. mieszkańców. Ilustruje to tabela nr 2. Tabela nr 2. Ludność w województwie łódzkim. Wyszczególnienie Stan ludności na r. Ludność województwa łódzkiego ogółem (w tys.) Prognozy ludności na r. Prognozy ludności na r. Prognozy ludności na r , , , ,3 (źródło danych: GUS, rocznik statystyczny 2012) Nasze województwo na tle kraju ma najniższy przyrost naturalny na 1000 ludności. W 2011r. wskaźnik wyniósł minus 2,7; w 2012r. zwiększył się do wartości minus 2,97. Znaczna przewaga liczby zgonów nad liczbą urodzeń spowodowała w 2012 r. pogłębienie się ujemnego przyrostu naturalnego. Mapa nr 2. Ruch naturalny ludności w gminach województwa łódzkiego w 2012r. 6

7 Wskaźnik przyrostu naturalnego w łódzkim najniższy wśród województw obniżył się w 2012 r. do poziomu minus 2,97. (źródło danych, GUS, Raport o sytuacji społeczno demograficznej województwa łódzkiego w 2012 r.). Biorąc pod uwagę jednostki powiatowe i miasta na prawach powiatu zauważa się, że najniższa wartość wskaźnika (minus 4 i mniej) była w mieście Łodzi, oraz w gminach wchodzących w skład powiatów: łęczyckiego i kutnowskiego. Najwyższa wartość wskaźnika obrazująca przyrost naturalny w 2012r. była w mieście Skierniewicach oraz gminach powiatu bełchatowskiego. Nasz region na tle innych województw pod względem omawianego wskaźnika uplasował się na ostatnim miejscu. Obrazuje to wykres nr 1. Wykres nr 1. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w 2012r. Województwo łódzkie na tle innych województw w kraju. (GUS, Raport o sytuacji społeczno demograficznej województwa łódzkiego w 2012 r.) Wskaźnik przyrostu naturalnego dla Polski w 2012r. wynosił 0,4 i był wyższy w stosunku do 2011r o 0,1 pkt. Natomiast w łódzkim wskaźnik ten jeszcze bardziej się obniżył w stosunku do 2011r. Dodatkowo należy zaznaczyć, że rok 2012, trzeci rok z rzędu, w którym obserwowano spadek liczby urodzeń w naszym województwie. 7

8 Mapa nr 3. Przyrost naturalny w województwie łódzkim wg powiatów i podregionów w 2012r. Jak widać na powyższej mapie w województwie łódzkim współczynnik przyrostu naturalnego przyjmował dodatnie wartości jedynie w mieście Skierniewicach oraz w powiecie bełchatowskim. W pozostałych powiatach notowano wartości ujemne, najniższą - w mieście Łodzi (- 5,8), powiecie Łęczyckim (- 4,8), w powiecie kutnowskim (- 4,4). Z pięciu podregionów najniższe przyrost ma Łódź, podregion łódzki i skierniewicki. Obok spadku liczby mieszkańców regionu, województwo łódzkie jest też dotknięte negatywnymi zmianami dotyczącymi struktury wieku ludności. Odsetek kobiet w ogólnej liczbie mieszkańców województwa łódzkiego wyniósł 52,2%, a współczynnik feminizacji (liczba kobiet na 100 mężczyzn) wyniósł 110 i był najwyższy wśród wszystkich województw Polski. Średni wskaźnik feminizacji dla kraju w 2011r. wyniósł 107. Mapka nr 4. Kobiety na 100 mężczyzn w 2011r. Dane dla województw Polski. (źródło danych: GUS, Warunki życia ludności w województwie łódzkim w 2011r.) 8

9 Najwięcej kobiet przypadających na 100 mężczyzn było w mieście Łodzi (120 kobiet na 100 mężczyzn), w powiecie pabianickim (113 kobiet na 100 mężczyzn), w powiecie zgierskim (110 kobiet na 100 mężczyzn). Najniższy wskaźnik feminizacji w regionie był w powiatach: pajęczańskim i opoczyńskim wynosił 101 w każdym z ww powiatów. Najwyższym wskaźnikiem feminizacji charakteryzowały się miasta regionu, w których średnio na 100 mężczyzn przypadało 115 kobiet, z kolei na obszarach wiejskich wskaźnik feminizacji był dużo niższy i wynosił 101. Oprócz miasta Łodzi wysokim poziomem feminizacji charakteryzowało się miasto Pabianice (117 kobiet na 100 mężczyzn), w dalszej kolejności były miasta: Uniejów, Łęczyca, Ozorków, Zgierz, Konstantynów Łódzki (114 kobiet na 100 mężczyzn). Najmniej kobiet na 100 mężczyzn było w gminie Rzeczyca, w której współczynnik feminizacji wyniósł 93. Niski współczynnik feminizacji był też w gminach: Parzęczewie, Ładzicach, Żytnie (94 kobiety na 100 mężczyzn). W województwie łódzkim od kilku lat utrzymuje się niekorzystny trend odnoszący się do struktury ludności, w szczególności w odniesieniu do liczby osób będących w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. Od 2010 roku wzrasta liczba osób będących w wieku nieprodukcyjnym w przeliczeniu na 100 osób w wieku produkcyjnym. Dane ilustruje poniższa tabela. Tabela nr 3. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w województwie łódzkim. Wyszczególnienie 2010 r. 2011r. 2015r Ludność w wieku 57 57, nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym mężczyźni kobiety Najwyższa wartość wskaźnika określająca liczbę ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2011r. była w województwie lubelskim (58,3) i mazowieckim (58,1). Region łódzki uplasował się na trzecim miejscu z wartością wskaźnika 57,9. Dla kraju omawiany wskaźnik wyniósł 55,8. Województwo łódzkie w porównaniu do wszystkich województw miało najmniejszy udział % ludności w wieku poniżej 25 lat w całej populacji regionu (26,8% w 2010r, 26,3% w 2011r., 26,00% w 2012r.) i jednocześnie największy udział procentowy ludności w wieku 65 lat i więcej w ogólnej liczbie ludności regionu. (14,9% w 2010r, 15,5% w 2011r., 16,00% w 2012r.) (źródło danych GUS). Najmniej ludzi młodych jest w mieście Łodzi (w 2012r. udział tej grupy wiekowej w całej populacji miasta wyniósł 21,7% i zmniejszył się o 2,6% w stosunku do stanu w 2011r.), oraz w powiecie pabianickim ( 24,6% w 2012r. i zmniejszył się o 1,5% w stosunku do stanu w 2011r.). Z kolei najwyższym udziałem ludzi młodych do 25 roku życia w łódzkim cechowały się powiaty: opoczyński (30,6%), piotrkowski (30,4%), skierniewicki (30,2). 9

10 Udział ludności będącej w wieku 65 lat i więcej w ogółu ludności najwyższy był w 2012r. w mieście Łodzi i wyniósł 18,6% (w stosunku do stanu z 2011r. zwiększył się o 3,1%), w powiecie łęczyckim (16,8%), w powiecie pabianickim (16,7%). Najmniej osób starszych w całej populacji powiatu w 2012r. miał powiat bełchatowski (10,9%, przy czym w stosunku do stanu z 2011r. wartość wskaźnika wzrosła o 4,6 punktów). Według danych przesłanych przez ośrodki pomocy społecznej w 2013r. ubyło w regionie ludności w stosunku do 2012r. o przeszło 2 %. Poniżej przedstawiamy ludność regionu w roku oceny w podziale na płeć i wiek. Tabela nr 4. Ludność w województwie łódzkim w roku oceny (2013r.) wg płci i wieku. Rok Ogółem z tego: Ludność wg wieku liczba kobiety mężczyźni Wiek 60 lat i ludności w Wiek 0 17 Wiek 18 więcej łódzkim lat 59 lat 2013r (źródło danych: Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2013r. dla województwa łódzkiego.) W roku oceny odsetek kobiet w ogólnej liczbie mieszkańców województwa łódzkiego wyniósł 52,66%, czyli był wyższy o 4 punkty w stosunku do 2011r. W regionie w 2013r. co 6 -ty mieszkaniec był w wieku od 0 do 17 roku życia, a co 5-ty mieszkaniec w wieku sześćdziesięciu lat i więcej. Na dziesięć osób - sześć było w wieku lat. Największy udział procentowy w populacji miały osoby w wieku lat, który wyniósł 62,22%, osoby w wieku 60 lat i więcej stanowiły 20,64%, dzieci i młodzież do 17 roku życia stanowiły 17,14%. Prognozy demograficzne GUS przewidują, że w województwie łódzkim w 2020r. stan ludności osiągnie poziom osób. Osoby w wieku poprodukcyjnym zwiększą swój udział w całej populacji do 24,5 % i ich udział będzie najwyższy wśród województw w kraju. Zwiększenie w społeczności regionu osób w wieku poprodukcyjnym jest też spowodowane wydłużaniem się przeciętnego dalszego trwania życia. W kraju do 2035r. przeciętne dalsze trwanie życia wydłuży się o 6 lat dla mężczyzn i o 3 lata dla kobiet. Mężczyźni będą żyli średnio 77,1 lat, a kobiety 82,9 lat. (dane GUS). Rynek pracy Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w województwie łódzkim w 2012r. ukształtowało się na poziomie 321,0 tys. osób, tj. o 1,5% niższym w stosunku do poprzedniego roku. 10

11 Wykres nr 2 obrazuje dynamikę przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw na przestrzeni 6 lat dla Polski i regionu łódzkiego. GUS, Raport o sytuacji społeczno gospodarczej województwa łódzkiego w 2012r.) W łódzkim od 2011r. spada liczba osób pracujących ogółem w przeliczeniu na 1000 ludności. W 2010r. wskaźnik ten wyniósł 371, co plasowało region łódzki w rankingu wszystkich województw w kraju na 3 pozycji. Wyższy wskaźnik osiągnęło woj. mazowieckie (423) i woj. wielkopolskie (385). W następnym roku wskaźnik dla łódzkiego obniżył się do wartości 368, co plasowało region na 6 pozycji w rankingu województw. W 2012r. wskaźnik dla łódzkiego uległ obniżeniu przyjmując średnią wartość 290 (średnia dla kraju: 283). Zestawienie graficzne na mapie nr 5. Najmniej osób pracujących ogółem w przeliczeniu na 1000 mieszkańców miały powiaty: zgierski, pabianicki, brzeziński, łódzki wschodni oraz powiat tomaszowski. 11

12 Najwyższy wskaźnik miały powiaty: bełchatowski, łowicki, skierniewicki, rawski, sieradzki, wieruszowski oraz miasto Łódź. Inną zmienną obrazującą rynek pracy w regionie jest wskaźnik zatrudnienia osób w wieku lata. W 2012r. w porównaniu do 2010 roku, średnia wartość wskaźnika zatrudnienia w kraju wzrosła z 58,9% do 60,4%, natomiast w łódzkim w 2012r. spadła, przyjmując wartość 65,7% (w 2010r. wartość wskaźnika wyniosła 65,9%). 12

13 W 2012r. w łódzkim struktura pracujących wg rodzajów działalności była różna w zależności od powiatów. Najwięcej osób pracujących w rolnictwie miały powiaty: skierniewicki, poddębicki, piotrkowski, łęczycki i łowicki; w przemyśle i budownictwie powiaty: bełchatowski, pabianicki i zduńskowolski.; w usługach miasta na prawach powiatu: Łódź, Skierniewice i Piotrków Trybunalski. W końcu 2012 r. w województwie łódzkim zanotowano wzrost ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych, przy czym najwyższy wśród osób pozostających bez pracy dłużej niż 2 lata. Stopa bezrobocia w województwie łódzkim, podobnie jak w kraju, systematycznie rośnie od roku W końcu grudnia 2012r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy województwa łódzkiego wyniosła 151,0 tys. osób i była wyższa od zanotowanej przed rokiem (o 12,4 tys. osób, tj. o 8,9%). (Źródło danych: GUS, Raport o sytuacji społeczno gospodarczej województwa łódzkiego w 2012r.). Tabela nr 5. Bezrobotni zarejestrowani oraz stopa bezrobocia. Stan w dniu 31 XII. Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w tys. Polska 2773,0 1954,7 1982,7 2136,8 Woj. łódzkie 198,4 131,6 138,7 151,0 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w regionie Łódzkim w liczbie bezrobotnych zarejestrowanych w kraju 7,2 6,7 7,0 7,1 Bezrobotni nowo zarejestrowani a w tys. Polska 2793,2 3042,0 2591,5 2655,0 Woj. łódzkie 184,5 197,5 169,3 174,5 Udział % bezrobotnych nowo zarejestrowanych w regionie Łódzkim w liczbie bezrobotnych nowo zarejestrowanych w kraju 6,6 6,5 6,5 6,6 Bezrobotni zarejestrowani na 1 ofertę pracy Polska Woj. Łódzkie Stopa bezrobocia rejestrowanego w % Polska 17,6 12,4 12,5 13,4 Woj. łódzkie 17,9 12,2 12,9 14,0 a- w ciągu roku (GUS) Od 2010r. obserwuje się wzrost udziału % bezrobotnych z naszego regionu wśród wszystkich bezrobotnych w kraju. Dodatkowo region łódzki ma wyższy wskaźnik 13

14 stopy bezrobocia rejestrowanego od wskaźnika wyliczonego dla kraju, a liczba bezrobotnych przypadających na jedna ofertę pracy w łódzkim przewyższa wskaźnik dla kraju. W 2011r. na 1000 osób pracujących przypadało w naszym województwie 149 zarejestrowanych bezrobotnych, dla kraju wskaźnik ten wynosił 143. W 2012r. wśród zarejestrowanych bezrobotnych w łódzkim: 83,8 % ogółu bezrobotnych w województwie nie posiadało prawa do zasiłku, 85,6 % ogółu stanowiły osoby wcześniej pracujące, 33,6 % to mieszkańcy wsi, najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych stanowiły osoby w wieku lata (41,5tys.), a ich odsetek w ogólnej liczbie bezrobotnych zwiększył się w porównaniu z poprzednim rokiem o 0,1 p. proc. do 27,5%, W końcu grudnia 2012r., w odniesieniu do 2011 r., w województwie łódzkim nastąpiła zmiana w strukturze bezrobotnych według płci. Odmiennie niż w kraju, przeważali mężczyźni, którzy stanowili 50,4 %. W województwie łódzkim, w końcu 2012r., stopa bezrobocia rejestrowanego ukształtowała się na poziomie 14,0 % i była o 1,1 p. proc. wyższa niż rok wcześnie. Najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w powiatach: zgierskim (18,6%), tomaszowskim (18,3 %) oraz łaskim(18,2%), zaś najniższą, podobnie jak w roku 2011, w powiatach: rawskim (9,2%) i skierniewickim (9,1%). Na przestrzeni lat w naszym regionie ogółem nastąpił wzrost liczby osób bezrobotnych zwiększyła się też stopa bezrobocia. 14

15 Tabela nr 6. Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia w powiatach województwa łódzkiego w latach Lp. Powiaty Liczba bezrobotnych zarejestrowanych. Stan na 31 grudzień danego roku. (w tysiącach) 2010r. 2011r. 2012r. Wzrost/spadek w 2012r. w stosunku do 2011r. ( 2011r. = 100%) Stopa bezrobocia rejestrowanego w %. 2010r. 2011r. 2012r. Wzrost/spadek w 2012r. w stosunku do 2011r. 1. bełchatowski 6,0 6,7 7,4 110,4 10,4 11,9 12,9 +1,0 2 brzeziński 1,7 1,8 1,9 105,6 14,5 15,3 16,1 +0,8 3 kutnowski 7,2 7,3 7,3 100,0 17,4 17,3 17,4 +0,1 4 łaski 3,4 3,6 3,8 105,6 16,8 17,3 18,2 +0,9 5 łęczycki 3,0 3,1 3,3 106,5 14,0 14,3 15,2 +0,9 6 łowicki 3,3 3,0 3,6 120,0 10,0 9,3 10,8 +1,5 7 Łódzki 2,8 3,0 3,4 113,3 10,6 11,3 12,6 +1,3 wschodni 8 opoczyński 4,9 5,0 5,4 108,0 15,7 15,9 17,0 +1,1 9 pabianicki 6,7 7,6 8,0 105,3 14,4 16,5 17,4 +0,9 10 pajęczański 2,8 2,6 3,0 115,4 13,8 12,8 14,5 +1,7 11 piotrkowski 4,0 4,1 4,4 107,3 12,4 12,8 13,7 +0,9 12 Piotrków 4,0 4,1 4,5 109,8 11,1 11,5 12,7 +1,2 Trybunalski 13 poddębicki 2,2 2,5 2,7 108,0 13,2 14,4 15,6 +1,2 14 radomszczański 6,9 7,0 7,6 108,6 15,2 15,8 16,9 +1,1 15 rawski 1,8 1,8 2,0 111,1 8,6 8,5 9,2 +0,7 16 sieradzki 6,5 6,9 7,1 102,9 12,5 13,2 13,5 +0,3 17 skierniewicki 1,2 1,3 1,4 107,7 7,8 8,1 9,1 +1,0 18 Skierniewice 1,9 2,0 2,4 120,0 9,4 10,7 12,3 +1,6 19 tomaszowski 8,2 8,1 8,6 106,2 17,7 17,3 18,3 +1,0 20 wieluński 3,8 3,8 4,2 110,5 11,1 11,1 12,3 +1,2 21 wieruszowski 2,1 2,1 2,1 100,0 11,5 11,6 11,5-0,1 22 Zduńsko - wolski 3,6 3,8 4,2 110,5 13,2 13,8 15,1 +1,3 23 zgierski 9,8 10,4 11,7 112,5 15,8 16,8 18,6 +1,8 24 Miasto Łódź 33,7 37,0 41,0 110,8 10,0 11,0 12,1 +1,1 Średnia dla 131,6 138,7 151,0 108,9 12,2 12,9 14,0 +1,1 województwa (źródło danych: GUS; Województwo łódzkie, podregiony, powiaty, gminy, 2012; Województwo łódzkie, podregiony, powiaty, gminy, 2011, GUS: Bezrobocie oraz stopa bezrobocia wg województw, podregionów, powiatów styczeń grudzień 2012r. ( W województwie łódzkim w końcu 2012r., w odniesieniu do roku poprzedniego, spadek liczby bezrobotnych odnotowano jedynie w powiecie wieruszowskim (o 1,1%). Natomiast najwyższy wzrost liczby zarejestrowanych bezrobotnych zanotowano w powiecie łowickim i w Skierniewicach. W 2012r. dwie najliczniejsze grupy wśród zarejestrowanych bezrobotnych stanowiły osoby posiadające wykształcenie gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe oraz zasadnicze zawodowe (odpowiednio 31,8% oraz 25,5 % ogółu bezrobotnych). W porównaniu z 2011 r. udział obu wyżej wymienionych pozostał na zbliżonym poziomie. Od kilku lat coraz większe problemy na rynku pracy odczuwają osoby z wyższym wykształceniem, których zbiorowość w ciągu ostatniego roku zwiększyła się najbardziej (o 11,4%), a ich odsetek wzrósł o 0,2 p. proc. do 10,7 %. 15

16 (GUS, Raport o sytuacji społeczno gospodarczej województwa łódzkiego w 2012r.) W województwie łódzkim w końcu grudnia 2012r., osoby bezrobotne posiadające status bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy stanowiły 91,1% ogółu bezrobotnych (przed rokiem 91,2%). Najliczniejszą grupę osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy stanowiły osoby bez wykształcenia średniego -jej udział w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych, w porównaniu z analogicznym okresem 2011r., zwiększył się o 0,1 p. proc. do poziomu 57,3 %. Udział osób długotrwale bezrobotnych wzrósł o 1,4 p. proc. do 51,0%. Bezrobotni będący w wieku 24 lat i mniej wśród wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych ogółem mieli w łódzkim mniejszy udział od średniej dla kraju. Jednak zaznacza się, że zbliżoną wartość dla średniej krajowej miało w łódzkim jedynie siedem jednostek terytorialnych: miasto Łódź, powiaty: zgierski, pabianicki, tomaszowski, łódzki wschodni, bełchatowski i radomszczański. W pozostałych jednostkach wskaźnik przyjął wartości wyższe, powyżej 20 %. 16

17 Spośród pozostałych kategorii zwiększyły się również udziały osób powyżej 50 roku życia (wzrost o 0,4 p. proc. do 32,0%), a także samotnie wychowujących przynajmniej jedno dziecko w wieku do 18 roku życia (wzrost o 0,4 p. proc. do 8,3%). Zmniejszyły się natomiast udziały osób bez kwalifikacji zawodowych. Wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) przeprowadzonego w IV kwartale 2012r. w województwie łódzkim wskazują, że w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku: nastąpił wzrost bezrobocia; zwiększyła się liczba bezrobotnych oraz wzrosła stopa bezrobocia, wydłużył się przeciętny czas poszukiwania pracy, zmniejszył się udział pracujących w ogólnej liczbie ludności, wzrosło obciążenie osób pracujących osobami niepracującymi, liczba biernych zawodowo pozostała na niezmienionym poziomie. Na zmianę liczby zarejestrowanych bezrobotnych i wysokość stopy bezrobocia w okresie ostatnich trzech lat ( ) wpływ mały takie czynniki jak: kryzys ekonomiczny, spadek liczby ludności będących w wieku produkcyjnym oraz zmiany w strukturze ludności regionu. W roku oceny w łódzkim było przeszło 142 tysiące bezrobotnych, w grupie tej 56 % to osoby długotrwale bezrobotne, i tylko co siódmy bezrobotny miał prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Prognozy na kolejne lata wskazują, że problem bezrobocia nie będzie wykazywał tendencji malejących, bowiem w 2014r. liczba bezrobotnych zwiększy się o ok. 6 % w stosunku do roku oceny (czyli 2013r.), a w 2015r. zwiększy się o kolejne 2 % w stosunku do 2013r. Infrastruktura społeczna Opieka nad dziećmi w wieku przedszkolnym (żłobki, przedszkola) Zróżnicowane formy opieki nad małym dzieckiem zostały wprowadzone ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, która weszła w życie z dniem 4 kwietnia 2011 r., natomiast przepisy dotyczące niań od października 2011 r. Ustawa przewiduje sprawowanie opieki nad dziećmi w: żłobkach, klubach dziecięcych, przez dziennego opiekuna oraz przez nianię do ukończenia przez dziecko 3 roku życia. Na mocy ustawy żłobki przestały być częścią systemu opieki zdrowotnej, a opieka w nich sprawowana nie jest świadczeniem zdrowotnym. Do 2011 r. dzieci objęte opieką w żłobkach i oddziałach żłobkowych. Dwuletni okres funkcjonowania ustawy, tj. od dnia 4 kwietnia 2011 r., pokazuje dynamiczny wzrost liczby instytucji opieki nad małymi dziećmi, liczby miejsc oraz liczby dzieci przebywających w tych instytucjach na poziomie kraju. W 2012r. w Polsce 13 % gmin posiadały instytucje opieki nad małymi dziećmi. W łódzkim wartość wskaźnika była niższa i wyniosła 10% gmin. Najwyższą wartość wskaźnik miał w woj. śląskim, w którym 27% gmin w 2012r. miało instytucje opieki nad małymi dziećmi. Trzeba też zaznaczyć, że w naszym regionie na koniec 17

18 2012r. w stosunku do stanu z 2010r. wzrosła liczba miejsc w instytucjach sprawujących opiekę dla dzieci będących w wieku do 3 lat o 9,1%. Mapa nr 8. Liczba miejsc w żłobkach, klubach dziecięcych oraz u dziennych opiekunów wg stanu na koniec 2012 r. Na podstawie deklaracji gmin przesłanych na koniec 2012r. do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika, że najmniejsze zapotrzebowanie w relacji do istniejących miejsc deklaruje województwo łódzkie (ok. 20,1%), później województwo podkarpackie (ok. 21%) i lubuskie (ok. 30,2%). Na mapie poniżej pokazane są niezaspokojone potrzeby na miejsca w instytucjach sprawujących opiekę nad dziećmi do lat 3. 18

19 Niezaspokojone zapotrzebowanie na miejsca w żłobkach, klubach dziecięcych oraz u dziennych opiekunów wg województw wg stanu na koniec 2012 r. w ujęciu graficznym jest przedstawione na mapie nr 9. Źródło: Sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania zadań z zakresu opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 za II półrocze 2012 r.; analiza Departamentu Polityki Rodzinnej przy współudziale Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz MIPS Wg oceny gmin w naszym regionie na koniec 2012r. brakowało 591 miejsc w żłobkach, klubach dziecięcych oraz u dziennych opiekunów. Tabela nr 7. Przeciętne miesięczne koszty związane z przebywaniem dzieci w instytucjach ponoszone przez rodziców i gminy wg województw w 2012 r. Wyszczególnienie Przeciętne miesięczne koszty związane z pobytem i wyżywieniem dziecka w instytucji (w zł) Złobki Kluby dziecięce ogółem gmina ogółem gmina rodzice rodzice Województwo łódzkie Polska W żłobkach ogółem przeciętny miesięczny koszt związany z pobytem dziecka i wyżywieniem w przeliczeniu na 1 miejsce w skali 2012 r. w łódzkim wyniósł 911 zł, z czego 27 % kosztów pokrywane było przez rodziców dziecka. W klubach dziecięcych ogółem przeciętny miesięczny koszt związany z pobytem dziecka i wyżywieniem w przeliczeniu na 1 miejsce w skali 2012 r. w łódzkim wyniósł 728 zł. Dla porównania w opolskim wyniósł 136 zł, a w woj. małopolskim 1137 zł. Przeciętny miesięczny koszt związany z pobytem dziecka w klubie dziecięcym ponoszony przez rodziców w łódzkim był najniższy w kraju i wyniósł 34 zł., przy średniej w kraju 278 zł. 19

20 W roku oceny zmniejszyła się w łódzkim liczba dzieci, którym nie przyznano miejsc w żłobku (żłobku, klubie dziecięcym, oddziale żłobkowym w przedszkolu) i wyniosła ogółem 456. W zdecydowanym stopniu jest spowodowane powstawaniem nowych placówek opieki. W 2013r. przybyło w łódzkim 20% jednostek w stosunku do stanu z 2012r. Jednak nadal w niektórych gminach rodzice małych dzieci mają trudności w znalezieniu miejsca w żłobku. Rozmieszczenie niezaspokojonych potrzeb na miejsce w żłobku obrazuje mapa poniżej. Mapa nr 10. Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsc w żłobku (żłobek, klub dziecięcy, oddziały żłobkowe w przedszkola. Województwo łódzkie. Rok oceny. Legenda Brak miejsc w żłobkach w 2013r. w łódzkim podało 14 gmin: miasto Bełchatów, miasto Łask, miasto Łowicz, miasto Łódź, Konstantynów Łódzki, miasto Piotrków Trybunalski, miasto Rawa Mazowiecka, miasto Sieradz, miasto Skierniewice, miasto Tomaszów Mazowiecki, Wieluń, Wieruszów, miasto Zduńska Wola, miasto Ozorków i miasto Zgierz. Ogółem brakowało miejsc w żłobkach dla 456 małych dzieci. Do głównych powodów nie przyznania miejsca w żłobku należały: brak miejsc, brak żłobka na terenie gminy, nie spełnienie warunku określonego w statucie żłobka dot. miejsca zamieszkania dziecka. Na poziomie opieki przedszkolnej w łódzkim jest więcej potrzeb niezaspokojonych. W roku oceny niemal 3000 dzieciom nie przyznano miejsc w przedszkolu. Wśród głównych powodów nie przyznania miejsca w placówce były: brak miejsc, odmowa przydzielenia miejsca z uwagi na zamieszkanie dziecka w innej gminie, nie zaakceptowanie przez rodziców grupy popołudniowej dla tych dzieci, dla których zabrakło miejsc, niespełnienie kryterium kwalifikacyjnego do przyjęcia dziecka do przedszkola, pozostawanie bez pracy rodziców dziecka. 20

21 3. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia Dane umieszczone w tym obszarze podzielone są na trzy części: 1) pierwsza z nich zawiera pozycje wspólne dla wszystkich jednostek organizacyjnych pomocy społecznej do których odnoszą się dane o osobach i rodzinach którym udzielono pomocy i wsparcia, przyznano świadczenie, przyznano świadczenie pieniężne, przyznano świadczenie niepieniężne o raz o osobach i rodzinach z którymi przeprowadzono wywiad środowiskowy, 2) druga zawiera dane obrazujące świadczenia udzielane przez ośrodki pomocy społecznej, 3) trzecia zawiera dane obrazujące udzielane wsparcie i pomoc przez jednostki pomocy społecznej realizujące zadania z pomocy społecznej na szczeblu powiatowym. Ad. 1. Osoby i rodziny, którym udzielono pomocy i wsparcia Dane w tej części ujmują osoby i rodziny, które w danym okresie sprawozdawczym uzyskały pomoc i wsparcie bez względu na rodzaj, formę, liczbę świadczeń i źródło finansowania - uwzględniając zarówno pomoc, która udzielona była w formie decyzji administracyjnej, bez decyzji oraz pomoc, która była udzielona bez konieczności przeprowadzania wywiady środowiskowego. W grupie tej zostały tez ujęte osoby i rodziny objęte wyłącznie pracą socjalną, wsparciem jednostki organizacyjnej pomocy społecznej w postaci skierowań do zajęć w centrach i klubach integracji społecznej, skierowań do prac społecznie użytecznych itp. Z zestawienia tabelarycznego Oceny zasobów pomocy społecznej na rok 2013 dla województwa łódzkiego wynika, że w naszym regionie w 2013r. w porównaniu do stanu z 2012r. zmniejszyła się liczba rodzin objętych pomocą społeczną. W 2012r. pomocą społeczną objęto rodzin, w 2013r. z pomocy społecznej korzystało rodziny. Jednak udział osób objętych wsparciem instytucji pomocy społecznej w stosunku do całej populacji regionu wzrósł. W 2012r. osoby żyjące w rodzinach korzystających ze wsparcia pomocy społecznej stanowiły 8,25% populacji regionu, w 2013r. osoby żyjące w rodzinach korzystających ze wsparcia pomocy społecznej stanowiły 8,27% ogółu populacji województwa. Tabela nr 8. Liczba osób i rodzin którym udzielono pomocy i wsparcia w województwie łódzkim. wyszczególnienie Osoby i rodziny, którym udzielono pomocy i wsparcia w województwie łódzkim W 2012r. W roku oceny (2013) Liczba osób Liczba rodzin

22 Prognozy na następny rok wskazują na wzrost liczbowy świadczeniobiorców, ale w stosunku do zmniejszającej się populacji województwa wartość wskaźnika świadczeniobiorców w całej zbiorowości może dodatkowo wzrosnąć. Jeśli weźmiemy do uwagę liczbę osób żyjących w rodzinach objętych pomocą i wsparciem w 2012 i w 2013r i porównamy z liczbą mieszkańców w danym roku, okazuje się, że w 2012r. przeszło 10,71% mieszkańców żyło w rodzinach objętych różnymi formami pomocy, a w 2013r. udział ich wzrósł do 11,34%. Dane dla poszczególnych powiatów umieszczono w tabeli nr 9. Tabela nr 9. Osoby i rodziny, którym udzielono pomocy i wsparcia w województwie łódzkim. powiat Liczba Liczba osób Liczba mieszkańców Liczba w rodzinach, osób w powiatu w mieszkańców Wzrost/spadek którym udzielono pomocy i rodzinach, którym udzielono 2012r.(stan na r.) powiatu w 2013r.(stan na r.) w 2013r. w stosunku do 2012r. wsparcia w pomocy i 2012r. wsparcia w roku oceny. (2013r.) bełchatowski ,26 brzeziński ,04 kutnowski ,05 łaski ,66 łęczycki ,94 łowicki ,90 Łódzki wschodni ,32 opoczyński ,01 pabianicki ,87 pajęczański ,27 piotrkowski ,00 Piotrków Trybunalski ,86 poddębicki ,64 radomszczańsk i ,97 rawski ,16 sieradzki ,08 skierniewicki ,00 Skierniewice ,03 tomaszowski ,61 wieluński ,29 wieruszowski ,61 Zduńsko - wolski ,83 zgierski ,27 Miasto Łódź ,46 Biorąc pod uwagę zbiorcze dane z ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie obrazujące liczbę osób żyjących w rodzinach, którym udzielono pomocy i wsparcia w 2012r. w stosunku do liczby mieszkańców okazuje 22

23 się, że w 2012r. największy udział osób żyjących w rodzinach korzystających z instytucji pomocy społecznej był w powiecie kutnowskim (19,91%), w wieluńskim (19,79%), brzezińskim (19,10%), poddębickim (16,45). Najmniejsza wartość wskaźnika była w mieście Skierniewicach (6,23%), w mieście Łodzi (6,27%), w powiecie pabianickim (7,16%). W 2013r. największe wartości omawiany wskaźnik były w powiecie opoczyńskim (22,05% ), kutnowskim (21,91%), wieluńskim (20,64%), brzezińskim (17,96%), a najniższe wartości podobnie jak w poprzednim roku w powiatach: pabianickim (6,50%), mieście Skierniewicach (6,60%), i mieście Łodzi (6,67%). Dane powyższe obrazuje wykres nr 5. W 2013r. w stosunku do 2012r. najwyższy wzrost udziału osób z rodzin klientów pomocy społecznej w całej populacji powiatu odnotowano w powiecie opoczyńskim 137,01%, w powiecie rawskim 115,16%, w Piotrkowie Trybunalskim 112,86%. Najwyższy spadek tej grupy osób w całej populacji powiatu był w powiecie pabianickim (90,87%), w powiecie wieruszowskim (91,61%). Ogólnie w 2013r. w 19 powiatach/miastach na prawach powiatu zwiększył się udział osób żyjących w rodzinach objętych pomocą w całej populacji, spadek nastąpił tylko w 5 jednostkach powiatowych (brzezińskim, łódzkim wschodnim, pabianickim, poddębickim, wieruszowskim). Jedną z form pomocy były świadczenia. Korzystało z nich corocznie przeszło 70% klientów (w 2012r. świadczenia objęto było 71,96% wszystkich klientów objętych wsparciem, w 2013r. 70,84%). Wśród świadczeń najczęstszym przyznawanym świadczeniem były świadczenia pieniężne. Liczba rodzin, którym udzielono tej formy pomocy w 2013r. w stosunku do 23

24 2012r. wzrosła o przeszło 2 % i wyniosła ogółem rodzin. Prognozy na kolejny rok wskazują na dalszy wzrost udzielania pomocy w formie zasiłków. Świadczeniami niepieniężnymi w 2013r. objęto w łódzkim mniej osób niż w 2012r. o przeszło 6 %. Wykres nr 6. Wykres nr 7 a) b) 24

25 Problemy istniejące w rodzinach, których sami członkowie nie są w stanie przezwyciężyć wykorzystując własne możliwości, swoje potencjały i siły stanowią główne powody szukania pomocy. Od lat są to m.in. ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, bezradność, alkoholizm i inne. Z zestawienia tabelarycznego Oceny wynika, że od 2011r. w naszym województwie wzrasta liczba rodzin, którym udzielono pomocy i wsparcia z powodu ubóstwa. W 2011r. z powodu ubóstwa pomoc otrzymało rodzin, w 2012r. liczba wzrosła do rodzin, w roku oceny do rodzin. Bezrobocie to drugi z powodów przyznawania pomocy przez jednostki pomocy społecznej. Wartość tego wskaźnika od 2011 do prognozy rok po ocenie też wzrasta. Dla porównania podajemy, że w 2011r. z tytułu bezrobocia w łódzkim pomoc otrzymało 45 tysięcy rodzin, a w 2013r. przeszło 51,7 tysięcy rodzin. Tabela nr 10. Powody udzielania pomocy społecznej w łódzkim. Powody udzielonych świadczeń Liczba rodzin, którym udzielono świadczeń ogółem 2012r. 2013r. Prognoza 2014r. Wzrost/spadek w 2013r. (2012r. = 100%) Wzrost/spadek w 2014r. Ubóstwo ,28 114,47 Bezrobocie ,44 113,97 Niepełnosprawność ,95 95,59 Długotrwała choroba ,28 101,79 Bezradność w sprawach opiekuńczo- wych ,51 108,51 Alkoholizm ,80 110,93 Narkomania ,60 157,46 Bezdomność ,21 113,90 Sieroctwo ,62 150,94 opuszczenie zakładu karnego ,32 123,90 Przemoc w rodzinie ofiary przemocy ,03 159,24 25

26 Wykres nr 8 a) b) W regionie łódzkim w 2012r., podobnie jak w latach wcześniejszych, głównymi powodami udzielania pomocy przez jednostki pomocy społecznej jest bezrobocie i ubóstwo. Biorąc pod uwagę dane za 2012r. i przyjmując je jako wartość równą 100 %, zauważa się, że w 2013r. nastąpił wzrost/spadek liczby rodzin, którym przyznano pomoc z powodu: a) bezrobocia - wzrost o 8,44%, prognoza na 2014r. wzrost o 13,97% w stosunku do 2012r., b) ubóstwa - wzrost o 6,28%, prognoza na 2014r. wzrost o 14,47% w stosunku do 2012r., c) niepełnosprawności - spadek o 8,05%, prognoza na 2014r. spadek o 4,41% w stosunku do 2012r., d) długotrwałej choroby spadek o 2,72%, prognoza na 2014r. wzrost o 1,79% w stosunku do 2012r., e) bezradności w sprawach opiekuńczo - wychowawczych wzrost o 2,51%, prognoza na 2014r. wzrost o 8,51% w stosunku do 2012r., f) alkoholizmu - wzrost o 3,80%, prognoza na 2014r. wzrost o 10,93% w stosunku do 2012r., g) narkomanii wzrost o 32,60%, prognoza na 2014r. wzrost o 57,46% w stosunku do 2012r., 26

27 h) bezdomności - wzrost o 2,21%, prognoza na 2014r. wzrost o 13,90% w stosunku do 2012r., i) sieroctwa wzrost o 39,62%, prognoza na 2014r. wzrost o 50,94% w stosunku do 2012r., j) opuszczenia zakładu karnego wzrost o 15,32%, prognoza na 2014r. wzrost o 23,90% w stosunku do 2012r., k) przemocy w rodzinie ofiary przemocy - wzrost o 35,03%, prognoza na 2014r. wzrost o 59,24% w stosunku do 2012r. Wykres nr 9. Powody udzielania pomocy w łódzkim w roku oceny i prognozie na rok po ocenie w stosunku do roku Jak widać z zestawienia tabelarycznego i graficznego główne kwestie społeczne w łódzkim (ubóstwo, bezrobocie) nadal są i będą w roku po ocenie stanowić wiodące czynniki, z powodu których przyznawane są świadczenia. W regionie łódzkim zauważa się wzrost innych problemów: sieroctwa, przemocy w rodzinie, narkomanii. W 2013r. wzrost rodzin objętych pomocą z powodu któregoś z tych problemów wynosi przeszło 30 % w stosunku do roku W prognozach na kolejny rok (2014) przewidywany jest dalszy wzrost rodzin objętych pomocą z powodu ww czynników. Usługi pomocy społecznej Usługi opiekuńcze Ustawa o pomocy społecznej wskazuje, że pomoc w formie usług przysługuje osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innej przyczyny wymagają pomocy innych osób, a są jej pozbawione. Usługi opiekuńcze mogą być przyznane też osobom mieszkającym w rodzinie, w przypadku gdy rodzina nie może takiej pomocy zapewnić. W łódzkim corocznie z usług opiekuńczych korzysta ogółem ok. 7 tysięcy osób. W 2013r. z tej formy pomocy skorzystało mniej osób niż w 2012r. przy czym spadek był niewielki sięgający ok. 1%. Prognozy na rok po ocenie (2014) przewidują wzrost osób wymagających pomocy w formie sprawowania nad nimi opieki w domu. 27

28 Tabela nr 11. Liczba osób objęta usługami opiekuńczymi w województwie łódzkim. Tabela nr 11. Liczba osób objęta usługami opiekuńczymi w województwie łódzkim Lp. wyszczególnienie 2012r. 2013r. Prognoza na 2014r 1 Liczba osób, którym przyznano usługi opiekuńcze - ogółem W tym liczba osób, którym przyznano usługi specjalistyczne 2 Liczba osób, którym przyznano specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi Wykres nr 10 W ramach usług opiekuńczych świadczone są też specjalistyczne usługi opiekuńcze. Obejmują one dodatkowy zakres czynności jak: pielęgnację wspierającą proces leczenia, rehabilitację fizyczną i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu zgodnie z zaleceniami lekarskimi lub zaleceniami specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii. Usługi te są szczególnym rodzajem dostosowanym do rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności. Są one świadczone przez specjalistów np. pielęgniarki, rehabilitantów, fizjoterapeutów. W naszym regionie w kolejnych latach coraz więcej osób jest objętych tą formą pomocy. W 2011r. było objętych nimi 89 osób, w 2012r 125 osób, w 2013r 197 osób. Ulega też podwyższeniu liczba świadczeń, przy czym w 2013r. liczba świadczeń zwiększyła się o przeszło 85 % w stosunku do 2012r. Na usługi opiekuńcze w 2013r. w roku oceny wydatkowano ogółem prawie 22 mln 677 tysięcy złotych, w tym na specjalistyczne usługi opiekuńcze kwotę 420 tysięcy złotych. Kwota jednego świadczenia usług opiekuńczych w roku oceny wyniosła 10,85 zł, była wyższa od kwoty z 2012r. o 0,17 zł. Z kolei jedna specjalistyczna usługa opiekuńcza w roku oceny wynosiła 22,91 zł i w stosunku do ceny w 2012r. była niższa o 4,58 zł. 28

29 Tabela nr 12. Liczba osób objęta usługami opiekuńczymi w łódzkim. powiat bełchatowski Liczba mieszkańców powiatu. Stan na r. (GUS) Liczba mieszkańców powiatu. Stan na (GUS) Liczba osób objętych usługami opiekuńczymi w 2012r. Liczba osób objętych usługami opiekuńczymi w 2013r. udział osób objętych usługami opiekuńczy mi w populacji powiatu w 2012 udział osób objętych usługami opiekuńczymi w populacji powiatu w ,17 0,18 brzeziński ,08 0,10 kutnowski ,26 0,25 łaski ,12 0,12 łęczycki ,20 0,21 łowicki ,14 0,13 Łódzki wschodni ,07 0,06 opoczyński ,12 0,12 pabianicki ,31 0,31 pajęczański ,11 0,12 piotrkowski ,08 0,08 Piotrków Trybunalski ,26 0,27 poddębicki ,14 0,15 radomszczański ,27 0,29 rawski ,32 0,30 sieradzki ,07 0,07 skierniewicki ,03 0,03 Skierniewice ,16 0,15 tomaszowski ,08 0,08 wieluński ,12 0,14 wieruszowski ,06 0,05 Zduńsko - wolski ,09 0,11 zgierski ,21 0,21 Miasto Łódź ,57 0,56 Najwięcej osób objętych usługami opiekuńczymi w przeliczeniu na liczbę mieszkańców w powiecie w 2012 i w roku oceny było w mieście Łodzi (0,56% w 2013r.), powiecie pabianickim (0,31% w 2013r.), w powiecie rawskim (0,30% w 2013r.) Najmniejszy udział osób objętych usługami opiekuńczymi w populacji powiatu był w 2013r. w powiecie skierniewickim (0,03%), w powiecie wieruszowskim (0,05%). Powyższe dane w ujęciu graficznym przedstawione są na wykresie nr

30 W części tej Oceny zasobów pomocy społecznej ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzinie wskazywały inne formy wsparcia usługowego wśród których wymieniono: poradnictwo specjalistyczne, pracę socjalną, interwencję kryzysową. Wyszczególnienie Liczba rodzin, którym udzielono pomocy w 2012 r. w formie: Liczba rodzin, którym udzielono pomocy w 2013 Poradnictwa specjalistycznego Pracy socjalnej Interwencji kryzysowej Prognoza na 2014r W regionie łódzkim coraz więcej osób objętych jest innymi formami pomocy niż pomoc finansowa. Z powyższego zestawienia tabelarycznego widać, że wśród innych usług najwięcej rodzin objętych jest pracą socjalną. W roku oceny pracą socjalną objętych było prawie 83 tysiące rodzin. Praca socjalna jest podstawową działalnością zawodową mającą na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Odgrywa bardzo istotną rolę w aktywizacji świadczeniobiorców, udzielaniu pomocy dla samopomocy i kształtowaniu odpowiednich postaw społecznych. Prognozy na rok po ocenie (2014r.) wskazują na dalszy wzrost rodzin objętych pracą socjalną. W stosunku do stanu z 2012r. (o ok. 6%). Zwiększeniu ulega też w łódzkim liczba zawartych kontraktów socjalnych i liczba osób objętych kontaktem. W roku oceny liczba zawartych kontraktów socjalnych wynosiła i była wyższa o 1287 od liczby zawartych kontraktów w 2012r. 30

31 Prognozy przewidują dalszy rozwój tej formy wsparcia. W 2013r. kontraktami objęto osoby, o 696 osób więcej niż w 2012r. Ad. 2. Gmina zadania ośrodka pomocy społecznej oraz miejskiego ośrodka pomocy rodzinie. Ta część Oceny zasobów pomocy społecznej zawiera dane obrazujące świadczenia udzielane przez gminne jednostki pomocy społecznej. Są w nich zarówno świadczenia pieniężne jak i niepieniężne. W grupie świadczeń pieniężnych znajdują się zasiłki stałe, zasiłki okresowe, zasiłki celowe, zasiłki celowe przyznane niezależnie od dochodu (na podstawie art. 39a ust.1 i 2 ustawy o pomocy społecznej). W grupie świadczeń niepieniężnych znajdują się : posiłek w tym posiłek dla dzieci, posiłek jako świadczenie przyznawane w ramach programu wieloletniego Pomoc Państwa w zakresie dożywiania, schronienie, ubranie, odpłatność gminy za pobyt w domu pomocy społecznej, indywidualne programy pomocy. Świadczenia pieniężne Zasiłek stały Gminne jednostki pomocy społecznej przyznają zasiłki stałe, jeśli klient spełni wymogi ustawowe do jego uzyskania. Reguluje je art. 37 ustawy o pomocy społecznej. W łódzkim przeszło 15 tysięcy osób korzysta z nich. Analizując kolejne lata wskazane w Ocenie zasobów pomocy społecznej zauważa się wzrost: liczby świadczeniobiorców, liczby świadczeń oraz kwoty wydatkowanej na zasiłki stałe. Wykres nr 12. Zasiłek stały w województwie łódzkim. W roku oceny zasiłki stałe w regionie łódzkim otrzymywało osób. W stosunku do 2012r, przybyło 429 świadczeniobiorców. Kwota jednego miesięcznego świadczenia w 2013r, średnio wynosiła 431,92 zł. (dla porównania w 2012r. była to kwota 375,54 zł). 31

32 Osoby samotnie gospodarujące są główną grupą wśród stałych świadczeniobiorców. W roku oceny zasiłki stałe otrzymywało osoby w łódzkim. Osoby żyjące w rodzinie stanowią niecałe 20 % wszystkich stałych zasiłkobiorców. Wykres nr 13. Liczba osób objętych pomocą w formie zasiłku stałego w województwie łódzkim. Tabela nr 13 zawiera informacje o liczbie osób otrzymujących zasiłki stałe w latach w podziale na osoby samotnie gospodarujące i osoby żyjące w rodzinie. wyszczególnienie Tabela nr 13. Zasiłki stałe liczba osób objęta pomocą w województwie łódzkim. Liczba osób objętych pomocą w formie zasiłku stałego ogółem Rok 2012 Rok oceny (2013) Prognoza rok po ocenie W tym: Liczba osób samotnie gospodarujących Liczba osób w rodzinie W łódzkim ogółem wzrasta liczba osób otrzymujących zasiłki stałe zarówno ogółem jak i w podziale na tym gospodarstwa domowego przy czym wartości wskaźników są różne w zależności od typu gospodarstwa domowego. Liczba osób samotnie gospodarujących w 2013r. wzrosła o 1,32%, w prognozie na 2014r. wzrośnie o 4,64% w stosunku do stanu z 2012r. Wartości wskaźników obrazujące liczby osób żyjących w rodzinie i otrzymujących zasiłki stałe są wyższe. W 2013r. pierwszy wskaźnik przyjął wartość 9,38%, za drugi 13,15%. Ogółem w roku oceny nastąpił wzrost stałych świadczeniobiorców w łódzkim o 2,77% w stosunku do 2012r, prognozy na rok po ocenie przewidują dalszy wzrost o kolejne 3,74%. 32

33 Zasiłek okresowy Zasiłki okresowe są świadczeniami wypłacanymi miesięcznie, przyznawanymi na okres nie dłuższy niż do końca miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ich przyznanie. Wysokość zasiłku okresowego ściśle uzależniona jest od wysokości uzyskanego dochodu oraz występowania takiej przesłanki jak: bezrobocie, niepełnosprawność lub długotrwała, ciężka choroba. Wykres nr 14. Liczba osób objęta pomocą w formie zasiłków okresowych. Dane dla powiatów w roku oceny. a) b) W łódzkim wzrasta liczba osób otrzymujących zasiłki okresowe ogółem, zasiłki okresowe z tytułu bezrobocia, z tytułu długotrwałej choroby. W 2013r. wartość 33

34 wskaźnika obrazującego liczbę osób objętych tą formą pomocy ogółem wzrosła 15,24% w stosunku do 2012r, prognozy na rok po ocenie wskazują na dalszy wzrost o kolejne 11%. Zasiłków okresowych z tytułu bezrobocia w 2013r. otrzymało 12 % więcej osób niż w 2012r. a w następnym roku otrzymać może 20% więcej. W roku 2013 na wypłatę zasiłków okresowych przeznaczono kwotę tys. złotych. Pomocą objęto mieszkańców województwa łódzkiego. Średnia kwota jednego świadczenia w 2013r wynosiła 306,46 zł. W roku 2014 zasiłki okresowe może otrzymać przeszło osoby. Omawiane świadczenie pieniężne przyznawane jest z różnych tytułów w tym: bezrobocia, długotrwałej choroby, niepełnosprawności. Liczbą osób otrzymująca pomoc okresową z powodu ww czynników obrazuje tabela nr 14. Tabela nr 14. Liczba osób objęta zasiłkami okresowymi w województwie łódzkim. prognoza rok po Wyszczególnienie 2012r. rok oceny ocenie Liczba osób otrzymująca zasiłek okresowy z tytułu bezrobocia Liczba osób otrzymująca zasiłek okresowy z tytułu długotrwałej choroby Liczba osób otrzymująca zasiłek okresowy z tytułu niepełnosprawności Liczba osób otrzymująca zasiłek okresowy z tytułu możliwości otrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego Na przestrzeni lat w naszym regionie nie zmieniają się główne czynniki, z powodu których klienci ośrodków pomocy społecznej otrzymują zasiłki okresowe. Najwięcej osób otrzymuje świadczenie z tytułu pozostawania bez pracy. Wartość wskaźnika wykazuje w roku oceny i następnym roku wzrost liczby świadczeniobiorców w stosunku do 2012r. (w 2013r. wartość wskaźnika wyniosła 12,71% więcej niż w 2012r, w 2014r. zwiększy się do 20,76% w stosunku do 2012r.) Tendencje wzrostową przyjmuje też wartość wskaźnika obrazująca liczbę osób otrzymujących zasiłek okresowy z tytułu długotrwałej choroby i z tytułu możliwości otrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Zasiłki celowe Zasiłek celowy jest świadczeniem fakultatywnym, przyznawanym na zaspokojenie niezbędnej potrzeby życiowej, a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, remontów i napraw w mieszkaniu. 34

35 Z tej formy pomocy w roku oceny skorzystało w łódzkim osób, była to większa liczba klientów o 3,20% w stosunku do 2012r. W Ocenie zasobów pomocy społecznej na rok 2013 ośrodki pomocy społecznej prognozują, że zapotrzebowanie na pomoc pieniężną jednorazową jeszcze wzrośnie. Wykres nr 15. Zasiłki celowe w województwie łódzkim liczba klientów. Na zasiłki celowe w roku oceny w skali województwa wydatkowano kwotę 54 mln zł, co oznacza, ze każdy z klientów otrzymał w skali roku średnio ok. 720 zł. W ramach omawianego świadczenia przyznawana jest tez pomoc z programu wieloletniego Pomoc Państwa w zakresie dożywiania. Zasiłki celowe w ramach programu otrzymało 67 % wszystkich osób, które otrzymały pomoc celową ogółem w roku oceny (2013r.) Świadczenia niepieniężne Posiłek Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3 i pkt 4 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy zapewnienie posiłku osobom, które nie są w stanie go sobie zapewnić. Świadczenie może przyjmować różne formy pomocy: wydawanych posiłków, świadczenia w postaci paczek żywnościowych, świadczenia w postaci bonów żywnościowych, świadczenia pieniężnego w postaci zasiłków celowych na zakup artykułów spożywczych. Pomoc w formie posiłku przyznana jest też dzieciom i młodzieży w okresie nauki w szkole. Z kolei art. 7a w/w ustawy mówi, że pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom także poprzez udzielenie dotacji przedmiotowej do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych. 35

36 Z posiłków przyznawanych w formie niepieniężnej w łódzkim korzystało w 2012 roku osoby, w 2013r. liczba osób wzrosła do Prognozy na rok po ocenie wskazują, że przeszło 50 tysięcy mieszkańców będzie korzystać z posiłków. Najczęstszymi odbiorcami tej formy wsparcia są dzieci i młodzież. Stanowiły one przeszło 90% wszystkich osób, które korzystały z posiłków w 2012r. W roku oceny i w następnym po ocenie udział dzieci wśród osób objętych pomocą w formie posiłków nieznacznie się zmniejsza w naszym województwie. W 2013r. wartość wskaźnika wyniosła 89,77%, w 20914r. prognozuje się, że wyniesie 89,63%. Liczbę osób objętych posiłkami w 2013r. obrazuje mapa nr 11. Mapa nr 11. ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ; POSIŁEK OGÓŁEM; Liczba osób. Rok oceny Legenda W wypełnianiu tego zadania gminy mogą korzystać z Programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania, który został ustanowiony ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania (Dz. U. Nr 267, poz. 2259, z późn. zm.), zwaną dalej ustawą o ustanowieniu programu wieloletniego. W regionie łódzkim na 177 gmin w regionie 176 jednostek przystąpiło do realizacji rządowego programu w zakresie dożywiania. W 2013r. ze świadczeń posiłek- 36

37 przyznanego w ramach programu skorzystało 48 tys. osób ( w tym 44 tys. dzieci), na łączną kwotę prawie 25 mln złotych. Wykres nr 16. Liczba osób objęta posiłkami w łódzkim w ramach programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania Ad. 3. Zadania powiatu Wspieranie rodziny i piecza zastępcza Od roku 2012 przepisy dotyczące tworzenia i finansowania rodzin zastępczych uległy zmianie na skutek wprowadzenia ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w sprawowaniu opieki nad dziećmi i ich wychowaniu to system zaplanowanych działań, które mają pomóc przywrócić takim rodzinom zdolności do pełnienia funkcji opiekuńczowychowawczych. Działania te wspomagają rodziców, mających problemy w wypełnianiu obowiązków rodzicielskich, w taki sposób, aby zapobiec doprowadzeniu do sytuacji, w której dziecko, ze względu na jego dobro, zostałoby umieszczone w opiece zastępczej. Piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców. Ma ona charakter czasowy. Zapewnia: 1. czas potrzebny na pracę z rodziną biologiczną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub - gdy jest to niemożliwe dążenie do przysposobienia dziecka; 2. przygotowanie dziecka do: a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, b) pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych; 37

38 3. zaspokojenie potrzeb emocjonalnych, bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyjnych dziecka. Piecza zastępcza jest sprawowana w formie rodzinnej i instytucjonalnej. Formami rodzinnej pieczy zastępczej są: rodzina zastępcza i rodzinny dom dziecka. W rodzinach zastępczych umieszcza się dzieci, których rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub gdy władza ta została im ograniczona Jest to więc forma pomocy dziecku w przypadku niemożności zapewnienia mu opieki i wychowania przez rodziców biologicznych. Rodzina zastępcza jest częścią szerszego systemu na rzecz pomocy dziecku i jego rodzinie. System ten tworzy zarówno rodzina zastępcza, rodzinny dom dziecka, placówki instytucjonalnej pieczy zastępczej, organizator rodzinnej pieczy zastępczej, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, jak i rodzina biologiczna oraz asystent rodziny, a także sąd decydujący o losie dziecka, kurator oraz inne instytucje świadczące pomoc na rzecz dziecka i rodziny w kryzysie (organizacje pozarządowe, powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej). Typy rodzin zastępczych Rodzina zastępcza: Spokrewniona mogą ją stworzyć najbliżsi krewni dziecka, czyli dziadkowie lub rodzeństwo (babcia, dziadek, brat, siostra) Niezawodowa może ją stworzyć zarówno rodzina dziecka nie będąca wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, jak i osoby nie spokrewnione z dzieckiem Zawodowa to taka rodzina zastępcza, z którą starosta zawiera umowę o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej; tworzą ją małżonkowie lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim, nie będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka. Obok rodziny zastępczej zawodowej, tzw. podstawowej " istnieją dwa szczególne typy zawodowej rodziny zastępczej: - specjalistyczna w takiej rodzinie przebywają dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności lub dzieci, które mają kłopoty w funkcjonowaniu społecznym umieszczane w rodzinie zastępczej na podstawie ustawy o postępowaniu w prawach nieletnich oraz małoletnie matki z dziećmi. - pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego jak sama nazwa wskazuje jest to rodzina będąca rodzajem pogotowia" dla dzieci. W takiej rodzinie dziecko przebywa do 4 miesięcy, jednak w uzasadnionych przypadkach okres ten może być przedłużony do momentu rozstrzygnięcia sytuacji prawnej dziecka. W roku oceny w łódzkim były: rodziny spokrewnione z dzieckiem, rodziny zastępcze niezawodowe, rodzin zastępczych zawodowych, w tym 20 rodzin zastępczych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego. 38

39 Tabela nr 15. Rodziny zastępcze w województwie łódzkim. Liczba rodzin spokrewnionych z dzieckiem Liczba rodzin zastępczych niezawodowych Liczba rodzin zastępczych zawodowych Rodziny zastępcze pełniące funkcję pogotowia rodzinnego. rok oceny (2013) prognoza na rok po ocenie 2012r. rok oceny (2013) prognoza na rok po ocenie 2012r. rok oceny (2013) prognoza na rok po ocenie 2012r. rok oceny (2013) prognoza na rok po ocenie powiat 2012r. bełchatowski brzeziński kutnowski łaski łęczycki łowicki Łódzki wschodni opoczyński pabianicki pajęczański piotrkowski Piotrków Trybunalski poddębicki radomszczański rawski sieradzki skierniewicki Skierniewice tomaszowski wieluński wieruszowski Zduńsko - wolski zgierski Miasto Łódź Najwięcej rodzin zastępczych w 2013r. było spokrewnionych z dzieckiem (2142 rodziny). Na drugim miejscu pod względem liczebności rodzin były rodziny zastępcze niezawodowe (992 rodziny). Rodzin zastępczych zawodowych w łódzkim było 149. Rodziny spokrewnione z dzieckiem Rodziny spokrewnione z dzieckiem w roku oceny były w każdym z powiatów i miastach grodzkich, przy czym liczba ich była różna w poszczególnych jednostkach terytorialnych. Najwięcej było w mieście Łodzi (705 rodzin), powiecie radomszczańskim (151 rodzin), w powiecie zgierskim (122 rodziny). Najmniej w powiecie skierniewickim (18 rodzin), w powiecie pajęczańskim (19 rodzin). 39

40 Rozmieszczenie rodzin spokrewnionych z dzieckiem w regionie w ujęciu graficznym przedstawia wykres nr 17. Wykres nr 17. Rodziny spokrewnione z dzieckiem w województwie łódzkim w roku oceny. a) b) W następnym roku (2014) planowane jest zwiększenie tego typu rodzin ogółem w województwie o ok. 8%. Największy wzrost planowany jest w powiecie skierniewickim o ok. 33%, łaskim o 20%, wieruszowskim o ok. 19%. Mniejsze zapotrzebowanie w 2014r. wykazały powiaty: poddębicki, piotrkowski i miasta Skierniewice i Piotrków Trybunalski. Na takim samym poziomie liczebność rodzin zastępczych prognozują mieć powiaty: bełchatowski, sieradzki, tomaszowski, wieluński, zduńskowolski, zgierski. Rodziny zastępcze niezawodowe Rodzin zastępczych niezawodowych w łódzkim w roku oceny ogółem było 992, przy czym ich wielkość w poszczególnych jednostkach powiatowych jest różna. 40

41 Rozmieszczenie graficzne rodzin zastępczych niezawodowych przedstawia wykres nr 18. Wykres nr 18. Rodziny zastępcze niezawodowe w województwie łódzkim. a) b) Największa liczba rodzin zastępczych niezawodowych w roku oceny była w mieście Łodzi, oraz w powiatach: zgierskim (68 rodzin), pabianickim (57 rodzin), kutnowskim i sieradzkim (po 53 rodziny w każdym z powiatów). Najmniej rodzin zastępczych niezawodowych było w powiatach: wieruszowskim (8 rodzin), skierniewickim (12 rodzin). W prognozach na następny rok po ocenie większość powiatów planuje zwiększenie rodzin niezawodowych ogółem o ok. 8%. Zmniejszenie liczby rodzin planują tylko miasta: Skierniewice i Piotrków Trybunalski. Rodziny zastępcze zawodowe Wykres nr 19 a) 41

42 b) Rodzin zastępczych zawodowych w łódzkim w roku oceny ogółem było 149. Największa ich liczba była w mieście Łodzi (53) oraz w powiatach : zgierskim i sieradzkim (po 12 rodzin w każdym z powiatów). Brak rodzin zastępczych zawodowych występował w powiatach: łaskim, pajęczańskim, rawskim, skierniewickim, wieluńskim. W następnym roku po ocenie planowany jest wzrost tych rodzin w województwie o ok. 24%. Rodzinny dom dziecka to miejsce, w którym może przebywać nie więcej niż ośmioro dzieci. Tabela nr 16. Rodzinne domy dziecka w województwie łódzkim. Tabela nr 16. Rodzinne domy dziecka w województwie łódzkim. Powiat Rodzinne domy dziecka liczba rodzin 2012r. 2013r. Prognozy na rok 2014 łęczycki Łódzki wschodni Miasto Łódź piotrkowski Miasto Piotrków Trybunalski poddębicki Zduńskowolski Zgierski Ogółem województwie w W roku oceny na terenie województwa funkcjonowało 17 rodzinnych domów dziecka. Były rozmieszczone w powiatach: łęczyckim, łódzkim wschodnim, poddębickim, zduńskowolskim, zgierskim oraz w mieście Łodzi i mieście Piotrkowie Trybunalskim. Rozmieszczenie jednostek w łódzkim przedstawia mapa nr 12. Zwiększenie liczby rodzinnych domów dziecka w następnym roku prognozuje miasto Łódź i powiat piotrkowski. 42

43 Mapa nr 12. Rok oceny WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA; RODZINNY DOM DZIECKA; Usamodzielnienie Pełnoletnie osoby opuszczające placówki opiekuńczo-wychowawcze lub rodziny zastępcze mogą przystąpić do realizacji Indywidualnego Programu Usamodzielnienia. W łódzkim w roku oceny indywidualnym programem usamodzielnienia objęte były 1252 osoby. Prognozy na następny rok wskazują na zwiększenie liczby osób objętych programem o ok. 3% w stosunku do 2013r. Tabela nr 17. Indywidualny program usamodzielniania w województwie łódzkim. Wyszczególnienie Rok 2012 Rok 2013 Prognoza na rok 2014 Liczba osób objęta indywidualny program usamodzielnienia Pełnoletnie osoby opuszczające rodziny zastępcze to największa grupa objęta usamodzielnieniem. W roku oceny wynosi 1483 osoby i jest niższa o 2% w stosunku do tej samej grupy osób z 2012r. Drugą grupę stanowią osoby opuszczające placówki opiekuńczo wychowawcze. W roku oceny dotyczyła ona 581 pełnoletnich osób. W następnym roku planowany jest wzrost osób opuszczających te placówki o ok. 19%. Pełnoletnie osoby opuszczające instytucje o których mowa w art. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej (np. dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny ośrodek szkolno 43

44 wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy) stanowią kolejną grupę usamodzielnianych. Jest to grupa najmniej liczna, która od 2012r. w kolejnych latach wykazuje tendencję malejącą. Powyższe dane obrazuje wykres nr 20. Najwięcej świadczeń, które zostały przyznane osobom pełnoletnim to wychowankowie rodzin zastępczych. W roku oceny liczba udzielonych świadczeń wyniosła przeszło 12 tys. zł, na łączna kwotę prawie 7 mln zł. Osoby opuszczające placówki opiekuńczo wychowawcze otrzymały w roku oceny 4 tysiące świadczeń, kwota świadczeń wyniosła prawie 2,7 mln zł. Osoby opuszczające inne instytucje otrzymały 1 tysiąc świadczeń, na łączną kwotę przeszło 760 tysięcy złotych. Kwoty świadczeń w złotych na usamodzielnienie przedstawia wykres nr 21. Wśród pomocy pieniężnej największy obszar świadczeń dotyczył pomocy na kontynuowanie nauki. 44

45 Tabela nr 18. Pełnoletnie osoby opuszczających placówki i instytucje. Pomoc pieniężna Liczba pełnoletnich osób opuszczających rodziny zastępcze Liczba pełnoletnich osób opuszczających placówki opiekuńczo -wychowawcze Liczba pełnoletnich osób opuszczających instytucje o których mowa w art.. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. wyszczególnienie prognoza prognoza prognoza pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki pomoc pieniężna na usamodzielnienie pomoc pieniężna na zagospodarowanie Od 2012r. w łódzkim wzrasta liczba pełnoletnich osób opuszczających rodziny zastępcze, które otrzymują pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki, taka sama tendencja zachodzi w grupie osób upuszczających placówki opiekuńczo wychowawcze. Natomiast liczba osób opuszczających inne instytucje i otrzymujące pomoc na kontynuowanie nauki jest coraz mniejszą grupą. Prognozy na 2014r. wykazują spadek o 26% w stosunku do 2012r. Pomoc pieniężną na usamodzielnienie otrzymało w 2013r. najwięcej osób, które opuszczały rodziny zastępcze (w roku oceny otrzymało ją 200 osób). W porównaniu do 2012r. w rodzinach zastępczych obserwuje się zmniejszenie liczby osób otrzymujących tą formę pomocy. W grupie osób opuszczających placówki opiekuńczo wychowawcze corocznie od 2012r. pomoc pieniężną na usamodzielnienie otrzymywało co najmniej 90 osób. Prognozy na 2014r. wskazują na zwiększenie liczby osób o ok. 40% w stosunku do 2012r. 4. Inne rodzaje pomocy i świadczeń. W tej części Oceny zasobów pomocy społecznej na 2013 r. znajdują się dane z następujących rodzajów pomocy: zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek pielęgnacyjny, jednorazowy dodatek z tytułu urodzenia się dziecka, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, świadczenie z funduszu alimentacyjnego, dodatki mieszkaniowe, opłacenie składki ubezpieczenia zdrowotnego, 45

46 opłacenie składki ubezpieczenia społecznego, świadczenia integracyjne (centrum integracji społecznej), świadczenia pieniężne z prac społecznie użytecznych, stypendia socjalne dla uczniów i zasiłki szkolne. Zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy do r. nie przekraczał kwoty 504 zł netto lub kwoty 583 zł netto (gdy członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne). Od r. wysokość kwoty uprawniającej do przyznania zasiłku rodzinnego wynosiła 539 zł na osobę w rodzinie lub 623 zł na osobę w rodzinie (gdy członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne). Zasiłek przysługuje: Rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka. 1. Opiekunowi faktycznemu dziecka. 2. Osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, nie pozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub z zasądzeniem od rodziców na jej rzecz alimentów, jeżeli wyrok sądu orzekający alimenty został wydany przed osiągnięciem pełnoletności przez osobę uczącą się). Zasiłek przysługuje osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia. Od r. wysokość zasiłku rodzinnego wynosiła: 77,00 zł na dziecko do ukończenia 5 roku życia; 106,00 zł na dziecko powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia; 115,00 zł na dziecko powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia. Na podstawie zbiorczych danych Oceny zasobów pomocy społecznej wynika, że w województwie łódzkim z zasiłków rodzinnych i dodatków do zasiłków rodzinnych korzysta corocznie przeszło 100 tysięcy rodzin. W roku oceny z tej formy wsparcia skorzystało rodzin. Przy czym liczba ta w poszczególnych latach była zmienna. W 2012 r. omawianą formą pomocy objęto rodzin, w 2014 r. prawdopodobna liczba rodzin objętych zasiłkami wyniesie rodzin. Na wypłacenie zasiłków rodzinnych i dodatków do nich w regionie łódzkim corocznie potrzeba prawie ok. 300 mln złotych. W roku oceny (2013r.) kwota świadczeń wyniosła: tysiące złotych. W roku po ocenie może wzrosnąć o ok. 4 mln.zł. Dane obrazujące liczbę rodzin otrzymujących zasiłki rodzinne w roku oceny przedstawia mapa nr

47 Mapa nr 13. ZASIŁKI RODZINNE I DODATKI DO ZASIŁKÓW RODZINNYCH; Liczba rodzin Rok oceny Legenda Świadczenie pielęgnacyjne Od 1 lipca 2013 r. wysokość świadczenia pielęgnacyjnego wynosi 620 zł. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje niezależnie od dochodów rodziny. Osoby otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne spełniające nowe, obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. warunki ustawowe, w okresie od kwietnia do grudnia 2013 r. mają również prawo do przyznawanego z urzędu dodatku w wysokości 200 zł miesięcznie na podstawie rządowego programu wspierania osób otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne. Łączna wysokość wsparcia dla osób otrzymujących obecnie świadczenie pielęgnacyjne wynosi więc 820 zł miesięcznie. Od 1 stycznia 2013 r. świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną, w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, 4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności 47

48 łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W 2011 r. świadczeniem pielęgnacyjnym objęto w łódzkim ponad osób, w 2012 r. ponad osób, natomiast w 2013 r. liczba ta uległa znaczącemu zmniejszeniu (9 013). Liczba zasiłków pielęgnacyjnych w woj. łódzkim ma tendencję wzrostową. W kolejnych latach wzrasta liczba zasiłków, a wraz z nią kwota świadczeń. W roku oceny (tj r.) kwota przekroczyła tys. złotych. 5. Zasoby instytucjonalne Domy pomocy społecznej Dom pomocy społecznej jest formą pomocy, oferowaną w sytuacjach, gdy inny rodzaj wsparcia nie może być świadczony lub jest niewystarczający w stosunku do potrzeb osoby. Dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających. Po stronie domu pomocy społecznej leży obowiązek umożliwienia i zorganizowania pomocy mieszkańcom w dostępie do korzystania ze świadczeń zdrowotnych przysługujących im na podstawie przepisów o świadczeniach z ubezpieczenia zdrowotnego. Wśród typów domów pomocy społecznej są domy przeznaczone dla osób w podeszłym wieku. Możliwe jest również prowadzenie łączne domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku z domem dla osób przewlekle somatycznie chorych albo z domem dla osób niepełnosprawnych fizycznie. Dom pomocy społecznej prowadzony w taki sposób świadczy usługi na poziomie obowiązującego standardu dla każdego typu domu. Domy pomocy społecznej o zasięgu ponad gminnym prowadzone są przez samorząd powiatowy, domy o zasięgu lokalnym przez samorząd gminny, a domy o zasięgu regionalnym przez samorząd wojewódzki. Na terenie regionu łódzkiego, w roku oceny ogółem było 57 ponad gminnych domów pomocy społecznej (w tym domy samorządów powiatowych i podmiotów niepublicznych). Z ogólnej liczby zarejestrowanych domów pomocy społecznej w regionie łódzkim - 46 jednostek było prowadzonych przez samorządy powiatowe, 11 przez podmioty niepubliczne. Rozmieszczenie placówek w województwie obrazuje mapa nr

49 Mapa nr 14. Rok oceny DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ; Liczba placówek Legenda Największe skupisko placówek prócz stolicy województwa jest w powiatach: zgierskim, łódzkim wschodnim i sieradzkim. Organem prowadzącym placówki w większości są jednostki samorządu terytorialnego (powiaty). Prowadzą one 46 domów. Dla 11 placówek organem prowadzącym w roku oceny była organizacja pozarządowa. Powyższe dane ilustruje wykres nr

50 We wszystkich domach pomocy społecznej (źródło danych Ocena zasobów pomocy społecznej na 2013r.) przebywało w 2013r mieszkańców (na 6233 miejsca), o 6 osób mniej w porównaniu do 2012r. Wykres nr 23. Liczba osób korzystających z domu pomocy społecznej w województwie łódzkim. a) b) W łódzkim na umieszczenie w domu pomocy społecznej raczej nie oczekuje się długo. Wyjątek stanowią domy pomocy społecznej w Łodzi, gdzie na umieszczenie czeka przeszło 1300 osób, powiązane jest to głównie z oczekiwaniem umieszczenia osób w domach świadczących usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Poniżej przedstawiony jest rozkład liczbowy osób oczekujących na miejsce w omawianej placówce całodobowej. 50

51 Mapa nr 15. DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ; Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 2 i 3); Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Rok oceny Legenda W powiatach: pajęczańskim, opoczyńskim, tomaszowskim, skierniewickim, zgierskim i mieście Piotrkowie Trybunalskim w roku oceny nie było żadnej osoby kwalifikującej się do umieszczenia w domu pomocy społecznej i nie umieszczonej. Tabela nr 19. Domy pomocy społecznej w łódzkim. Dane za lata Tabela nr 19. Domy pomocy społecznej w łódzkim. Dane za lata Wyszczególnienie 2012r. 2013r. prognoza na 2014r. wzrost /spadek w 2013r. (2012r. = 100%) wzrost /spadek w 2014r. (2012r. = 100%) Liczba domów pomocy społecznej ,00 100,00 Liczba miejsc w placówkach ogółem ,00 99,87 Liczba osób korzystających ,91 100,54 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) ,45 98,98 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,29 107,11 51

52 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,44 105,57 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego dotacje z budżetu państwa ,83 98, ,92 109,02 W stosunku do stanu z 2012r. liczba domów pomocy społecznej w roku oceny i w roku po ocenie pozostaje na tym samym poziomie liczbowym (57). Liczba miejsc w roku oceny była taka sama jak w 2012r. natomiast w 2014r. planowane jest zmniejszenie miejsc o 8. W roku oceny zmniejszyła się liczba osób korzystających z usług domów, ale prognozy na kolejny rok wykazują niewielki wzrost korzystających (o 0,54% w stosunku do korzystających w 2012r.) Jeśli chodzi o kadrę placówek w 2012r. stan jej wynosił zatrudnione osoby. Na przestrzeni następnych dwóch lat kadra będzie wzrastać ( w 2013r. o 6, 29% w stosunku do 2012r., w 2014r. o 7,11% w stosunku do 2012r.). Roczny koszt utrzymania i prowadzenia placówek w łódzkim w 2012r. wyniósł kwotę prawie 185 mln. złotych, z czego 64% to środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego. W następnych latach roczny koszt dps jest wyższy (w 2013r. wzrost o 8,44% w stosunku do 2012r., w 2014r. wzrost o 5,57% w stosunku do 2012r.). W roku oceny i roku po ocenie udział środków finansowych jednostek samorządu terytorialnego wzrasta do 66 %. Ośrodki wsparcia w województwie łódzkim. Ośrodek wsparcia jest dzienną formą pomocy instytucjonalnej, w ramach której świadczone są różne usługi dostosowane do specyficznych potrzeb osób korzystających z tej formy pomocy, w tym usługi żywieniowe. Przy ośrodkach wsparcia mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu. W roku oceny na terenie województwa łódzkiego funkcjonowało 133 ośrodki wsparcia z tego 94 prowadzone były przez jednostkę samorządu terytorialnego, 39 przez NGO. W kolejnych latach prognozuje się zwiększenie liczby placówek. Ogółem w łódzkim z ośrodków wsparcia korzysta przeszło 8 tysięcy osób (na ok. 6 tysięcy miejsc w placówkach). Wśród ośrodków wsparcia są środowiskowe domy samopomocy. Na terenie naszego regionu w roku oceny były 44 placówki, z tego dla 31 organem prowadzącym była jednostka samorządu terytorialnego, dla 13 domów organem prowadzącym NGO. Liczba miejsc w placówkach ogółem było 1707, a osób korzystających: Przeszło 100 osób oczekuje na miejsce w środowiskowym domu samopomocy. Oprócz ośrodków wsparcia, utworzonych w oparciu o ustawę o pomocy społecznej, w poszczególnych gminach i powiatach funkcjonują zasoby instytucjonalne działające w oparciu o inne ustawy np. ustawę o zatrudnieniu socjalnym, ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Poniżej przedstawiamy bardziej szczegółowe dane różnych zasobów instytucjonalnych. 52

53 Przykłady: Wśród zasobów instytucjonalnych w regionie w roku oceny były m. in: Dzienne domy pomocy 30 placówek, Noclegownie, schroniska i domy dla osób bezdomnych 22 placówki, Mieszkania chronione 23 placówki, Ośrodki interwencji kryzysowej 15 placówek, Jednostki specjalistycznego poradnictwa 26 jednostek, Placówki wsparcia dziennego -100 placówek, Placówki opiekuńczo wychowawcze 42 placówki, Centra integracji społecznej 3 placówki, Kluby integracji społecznej 14 klubów, Warsztaty terapii zajęciowej 47 placówek, Zakłady aktywności zawodowej 2 placówki, Dodatkowymi instytucjami wsparcia są też punkty konsultacyjne, uniwersytety trzeciego wieku, świetlice dla bezdomnych. Tabela nr 20. Zasoby instytucjonalne pomocy społecznej w województwie łódzkim. Ośrodki wsparcia - ogółem Wyszczególnienie 2012r. 2013r. prognoza na 2014r. wzrost/spadek w 2013r. (2012r. = 100%) wzrost/spadek w 2014r. (2012r. = 100%) Ośrodki wsparcia ogółem Liczba ośrodków wsparcia ogółem ,25 101,49 Liczba miejsc w placówkach ogółem ,60 98,52 Liczba osób korzystających ,86 101,93 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) ,31 152,58 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,05 106,23 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,20 104,53 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego ,40 104,01 dotacje z budżetu państwa ,78 114,35 Środowiskowe domy samopomocy Liczba środowiskowych domów samopomocy ogółem ,00 102,27 Liczba miejsc w placówkach ogółem ,53 103,36 53

54 Liczba osób korzystających ,44 108,11 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) ,38 176,19 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,59 115,99 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,11 123,47 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego ,64 172,73 dotacje z budżetu państwa ,43 119,07 Dzienne domy pomocy Liczba dziennych domów pomocy ogółem ,00 100,00 Liczba miejsc w placówkach ogółem ,33 100,33 Liczba osób korzystających ,40 105,90 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) x x Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,67 139,71 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,42 100,37 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego ,68 98,63 dotacje z budżetu państwa x x Noclegownie, schroniska i domy dla osób bezdomnych Liczba jednostek ogółem ,00 100,00 Liczba miejsc w placówkach ogółem ,57 100,46 Liczba osób korzystających ,85 91,98 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,00 101,16 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,36 103,73 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego ,44 101,40 dotacje z budżetu państwa ,39 152,87 Mieszkania chronione ogółem Liczba mieszkań chronionych ogółem ,31 86,21 Liczba miejsc w placówkach ogółem ,01 110,34 Liczba osób korzystających ,00 119,50 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) x x Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,33 108,33 54

55 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,71 102,68 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego ,71 102,68 dotacje z budżetu państwa Ośrodki interwencji kryzysowej Liczba ośrodków interwencji kryzysowej ogółem ,00 93,33 Liczba miejsc w placówkach ogółem ,00 72,00 Liczba osób korzystających ,20 114,63 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,00 96,55 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,78 87,31 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego ,81 88,42 dotacje z budżetu państwa ,28 29,91 Warsztaty terapii zajęciowej Liczba warsztatów terapii zajęciowej ogółem ,00 100,00 Liczba osób korzystających ,25 104,49 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem ,88 104,07 Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ,30 104,42 w tym: środki finansowe jednostki samorządu terytorialnego ,80 92,22 dotacje z budżetu państwa ,74 104,65 W pozostałych zasobach instytucjonalnych pomocy społecznej analizując dane z roku oceny i roku po ocenie i porównując je do stanu z 2012r. zauważono następujące tendencje: ad. Ośrodków wsparcia ogółem: - w 2013r. zmniejszyła się liczba ośrodka o 1 jednostkę, ale w prognozach na 2014r. liczba jednostek może być większa o 2 jednostki w stosunku do 2012r., - obniżeniu uległa liczba miejsc w placówkach (dot. 2013r. i 2014r.), - liczba osób korzystających w 2013r zmniejszyła się o 4,14%, ale w 2014r. może osiągnąć wartość równą 101,93% stanu z 2012r., - w kolejnych latach przybywa osób oczekujących na miejsce w ośrodku, - w 2013r. zwiększyła się kadra placówek o 4,05% a w 2014r. zwiększy się o dodatkowe 2,18% w stosunku do stanu z 2012r., - corocznie zwiększa się roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek, przy czym udział środków finansowych jednostki samorządu terytorialnego jest nieco wyższy od udziału budżetu państwa, 55

56 ad. środowiskowych domów samopomocy: - w 2013r. liczba domów była taka sama jak w 2012r., ale w prognozach na 2014r. liczba jednostek może być większa o 1 jednostkę w stosunku do 2012r., - zwiększeniu uległa liczba miejsc w placówkach (dot. 2013r. i 2014r.), - liczba osób korzystających w 2013r zmniejszyła się o 4,44%, w 2014r. może osiągnąć wartość równą 108,11% stanu z 2012r., - w kolejnych latach przybywa osób oczekujących na miejsce w domu, - w 2013r. zwiększyła się kadra placówek o 10,59%, a w 2014r. zwiększy się o dodatkowe 5,4% w stosunku do stanu z 2012r., - corocznie zwiększa się roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek, przy czym udział środków finansowych jednostki samorządu terytorialnego jest niewielki (ok.4%) w stosunku do udziału budżetu państwa, ad. dziennych domów pomocy: - w 2013r. i w 2014r. liczba dziennych domów pomocy pozostaje na poziomie stanu z 2012r., - liczba miejsc w placówkach (dot. 2013r. i 2014r.) ulega minimalnemu zwiększeniu ( wzrost o 5 miejsc), - liczba osób korzystających w 2013r zmniejszyła się o 4,4%, w 2014r. może osiągnąć wartość równą 105,90% stanu z 2012r., - zwiększyła się kadra placówek (niemal o 40%, - roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek niemal pozostaje na tym samym poziomie, ad. noclegowni, schronisk, domów dla osób bezdomnych: - w 2013r. i w 2014r. liczba jednostek pozostaje na poziomie stanu z 2012r., - liczba miejsc w placówkach pozostaje niemal na tym samym poziomie (w. 2013r. przybyło 5 miejsc), - liczba osób korzystających w 2013r zmniejszyła się o przeszło 12%, w 2014r. może osiągnąć wartość równą 91,98% stanu z 2012r., - kadra placówek praktycznie pozostaje na tym samym poziomie (wzrost w 2014r. o 1 pracownika), - roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek niemal pozostaje na tym samym poziomie co w 2012r., - udział środków finansowych jednostki samorządu terytorialnego wynosi ok %, a udział budżetu państwa ok. 2-3 %, ad. mieszkań chronionych: - w 2013r. zmniejszyła się liczba mieszkań o 6, ale w prognozach na 2014r. liczba jednostek może być większa o 2 jednostki w stosunku do 2013r., - obniżeniu uległa liczba miejsc w placówkach (dot. 2013r.), - w kolejnych latach zwiększa się liczba osób korzystających z mieszkań chronionych, w 2013r wzrost o 5%, w 2014r. może osiągnąć wartość równą 120% stanu z 2012r., - kadra pozostaje niemal na takim samym poziomie pod względem liczebności, 56

57 - roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek niemal na tym samym poziomie co w 2012r., przy czym udział środków finansowych jednostki samorządu terytorialnego wynosi 100%, ad. ośrodków interwencji kryzysowej: - w 2014r. liczba jednostek może być mniejsza o 1 jednostkę w stosunku do 2013r., - obniżeniu uległa liczba miejsc w placówkach (dot. 2013r., 2014r.), - w kolejnych latach zwiększa się liczba osób korzystających z ośrodków interwencji kryzysowej, w 2013r wzrost o 7,20%, w 2014r. może osiągnąć wartość równą 114,6 % stanu z 2012r., - kadra pozostaje niemal na takim samym poziomie pod względem liczebności, - roczny koszt prowadzenia i utrzymania ośrodków interwencji kryzysowej ma tendencję spadkową, przy czym udział środków finansowych jednostki samorządu terytorialnego wynosi przeszło 95%, ad. warsztatów terapii zajęciowej: - nie zmienia się liczba jednostek w kolejnych latach, - obniżeniu uległa liczba miejsc w placówkach (dot. 2013r.), - w kolejnych latach zwiększa się liczba osób korzystających z warsztatów terapii zajęciowej, w 2013r wzrost o 3%, w 2014r. może osiągnąć wartość równą 104% stanu z 2012r., podobna endecja dotyczy kadry, - roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek wzrasta o 3-4 %, przy czym udział środków finansowych jednostki samorządu terytorialnego wynosi ok %, a udział budżetu państwa Ga ok. 79%. 6. Kadra pomocy społecznej województwa łódzkiego Na podstawie danych ujętych w sprawozdaniu rocznym MP I PS 03 za 2013r. w pomocy społecznej w naszym regionie zatrudnionych było osoby. Ze zbiorczego zestawienia Oceny zasobów pomocy społecznej na rok 2013r. wynika, że: - w ośrodkach pomocy społecznej zatrudnionych było osób, - w powiatowych centrach pomocy rodzinie zatrudnionych było 332 osoby, - w środowiskowych domach samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi zatrudnionych było 491 osób, - w domach pomocy społecznej zatrudnionych było osób. Tabela nr 21. Kadra instytucji pomocy społecznej w województwie łódzkim. Wyszczególnienie Liczba ogółem pracowników jednostek pomocy społecznej 2011r. 2012r. 2013r. Wzrost/spadek w 2013r. w stosunku do 2011r. (2011r. = 100 %) Ogółem liczba osób ,89 % x Prognoza rok po ocenie 57

58 Ośrodki pomocy ,03% 3567 społecznej Powiatowe centra ,88% 338 pomocy rodzinie Domy pomocy ,52% 4171 społecznej Środowiskowe ,08% 515 domy samopomocy noclegownie ,88% 87 Ośrodki interwencji ,41% 28 kryzysowej (źródło danych: Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2013 dla województwa łódzkiego, Sprawozdanie MP i PS 03 R za lata ) W tym W 2013r. w porównaniu do stanu z 2011r. ogólna liczba pracowników pomocy społecznej spadła o ok. 5 %. Tendencja ta nie dotyczyła wszystkich jednostek. W ośrodkach pomocy społecznej w 2013r. wzrosła liczba pracowników o przeszło 5 %, W powiatowych centrach pomocy rodzinie zaobserwowano też wzrost kadry o prawie 5%, w domach pomocy społecznej wzrost o przeszło 15%, w środowiskowych domach samopomocy wzrost o 16%. Poniżej przedstawiona jest kadra zatrudniona w jednostkach pomocy społecznej w ujęciu graficznym. Dane liczbowe odnoszą się do kadry ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie. Wykres nr 24. Liczba ogółem pracowników jednostki pomocy społecznej w roku oceny. a) b) 58

59 Kadra kierownicza Kadra kierownicza w roku oceny w ośrodkach pomocy społecznej i powiatowych centrach pomocy rodzinie liczyła ogółem 233 osoby (dyrektorzy, kierownicy, oraz ich zastępcy) z tego 24 osoby to kadra kierownicza 21 jednostek powiatowych, 209 osób to kadra kierownicza ośrodków pomocy społecznej. Wykres nr 25. Z zestawienia liczbowego wynika, że w powiatowych centach pomocy rodzinie na stanowiskach kierowniczych są pojedyncze osoby, jedynie w 3 jednostkach dyrektor/kierownik ma swego zastępcę. W 18 jednostkach (na 21 w regionie) powiatowych nie ma zastępcy. W zdecydowanej większości kadra kierownicza posiada wyższe wykształcenie (82,4%). Przeszło 92% kadry zarządzającej ma ukończoną specjalizację z organizacji pomocy społecznej. Wg planów na kolejne lata liczba kadry zarządzającej może się zwiększyć o następne 6 osób. Pracownicy socjalni Z zestawienia tabelarycznego Oceny wynika, że w kolejnych latach liczba pracowników socjalnych w województwie zwiększa się. W roku oceny zatrudnionych było ogółem 1482 pracowników socjalnych (w ośrodkach pomocy społecznej i powiatowych centrach pomocy rodzinie). W porównaniu do roku 2011r. wzrost wyniósł 0,5%. Stan zatrudnienia pracowników socjalnych w latach obrazuje wykres nr

60 Wykres nr 26. Pracownicy socjalni. Ogółem w województwie łódzkim. Pracownicy socjalni w jednostkach pomocy społecznej w łódzkim w kolejnych latach stają się coraz mniej liczną grupą wśród ogółu zatrudnionych. Obrazuje to wykres nr 27. Wśród wszystkich pracowników socjalnych w roku oceny (1482 osoby) było: 907 osób z wykształceniem wyższym osób z wykształceniem średnim - 421osób posiadało specjalizację I go stopnia, - 50 osób posiadało specjalizację drugiego stopnia, osób miało specjalizację z organizacji pomocy społecznej. Na przestrzeni lat w łódzkim przybyło pracowników socjalnych posiadających dyplom wyższej uczelni. W 2011r. udział osób z wyższym wykształceniem wynosił 58,89 % ogółu pracowników socjalnych jednostek pomocy społecznej. W 2013r. wartość wskaźnika wzrosła do 61,20%. Dane w ujęciu graficznym widoczne są na wykresie poniżej. 60

61 Wykres nr 28. Pracownicy socjalni z wyższym wykształceniem w województwie łódzkim. a) b) Wykres nr 28. Pracownicy socjalni z wyższym wykształceniem w woj. łódzkim. Zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej każda jednostka gminna ośrodek pomocy społecznej winien zatrudniać co najmniej 3 pracowników socjalnych, ale też proporcjonalnie do liczby mieszkańców gminy w taki sposób by na 1 pracownika socjalnego przypadało nie więcej niż 2 tys. mieszkańców. W łódzkim nadal są ośrodki pomocy społecznej, które nie spełniają wymogów ustawowych dotyczących liczby pracowników socjalnych. Na koniec 2012r. w województwie były 43 jednostki, stanowiły one 24% wszystkich ośrodków pomocy 61

62 społecznej regionu. Do spełnienia wymogów art. 110 ustawy o pomocy społecznej w regionie należałoby zatrudnić dodatkowo 60 osób. Najkorzystniejsza sytuacja jest w gminach powiatów: brzezińskiego, wieluńskiego, zduńskowolskiego oraz w Mieście Piotrkowie Trybunalskim, w jednostkach pomocy społecznej w tych gminach nie było w 2012r. braków w zatrudnieniu pracowników socjalnych. Gminy, w których są braki w zatrudnieniu omawianej kadry przedstawia tabela poniżej. Tabela nr 22. Ośrodki pomocy społecznej, które w 2012r. nie spełniały wymogów ustawowych zatrudnienia pracowników socjalnych. Powiat miasto/gmina Liczba mieszkańców gminy. Stan na r. (GUS) liczba pracowników. socjalnych ogółem w 2012r (źródło danych - Ocena zasobów pomocy społecznej na 2013r.). Liczba pracowników socjalnych wg art.110 ustawy o pomocy społecznej Liczba brakujących pracowników socjalnych - niespełnione wymogi ustawowe Bełchatowski Bełchatów m ,02 1 Kluki ,12 1 Szczerców ,01 1 KUTNOWSKI Bedlno ,87 1 ŁASKI Łask m./gm ,18 1 Wodzierady ,63 1 ŁĘCZYCKI Łęczyca gm ,28 1 ŁOWICKI Chąśno ,51 2 Kiernozia ,79 1 Kocierzew Płd ,20 2 Łowicz gm ,76 3 Łyszkowice ,40 2 Nieborów ,69 2 ŁÓDZKI WSCH. OPOCZYŃSK I Andrespol ,50 1 Brójce ,09 2 Rzgów ,91 1 Mniszków ,36 1 Poświętne ,66 2 PABIANICKI Ksawerów ,78 1 Pabianice gm ,28 1 PAJĘCZAŃS KI Pajęczno m./gm ,

63 PIOTRKOWS KI Czarnocin ,05 1 Grabica ,04 1 Rozprza ,12 1 Sulejów ,13 2 Wola Krzysztoporska ,92 1 PODDĘBICKI Poddębice m./gm ,95 1 RADOMSZCZ AŃSKI Gomunice ,01 1 Przedbórz ,73 1 RAWSKI Regnów ,93 1 SIERADZKI Brąszewice ,23 1 Wróblew ,04 1 SKIERNIEWI CKI Kowiesy ,50 2 Maków ,01 1 Nowy Kawęczyn ,67 2 Skierniewice ,35 6 TOMASZOW SKI WIERUSZOW SKI Czerniewice ,59 1 Inowłódz ,96 1 Sokolniki ,45 1 ZGIERSKI Aleksandrów Łódzki ,72 2 Głowno gm ,43 1 Ozorków gm ,44 1 Łódź /zadania gminne/ ,48 1 Najwięcej gmin, w których brakuje pracowników socjalnych było w powiecie łowickim (braki w 6 gminach na 10 gmin w powiecie), łódzkim wschodnim (braki w 3 gminach na 6 gmin w powiecie), piotrkowskim (braki w 5 gminach na 11 gmin w powiecie). W porównaniu do stanu w 2010r. liczba ośrodków pomocy społecznej nie spełniających wymogów ustawowych zmniejszyła się o 11. W jednostkach powiatowych obserwuje się niewielkie zmniejszanie się kadry pracowników socjalnych. W 2011r. w 21 pcpr-ach łódzkiego było 91 pracowników socjalnych, w 2012r. 86, w roku oceny 85, w prognozie na rok po ocenie 84 pracowników. W 2013r. żadnego pracownika socjalnego w swej kadrze nie miało Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Brzezinach, najliczniejszą grupę (8 pracowników socjalnych) miało Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Radomsku. 63

64 Tabela nr 23. Pracownicy socjalni w powiatowych centrach pomocy rodzinie. Ogółem. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie / powiat ROK 2011 ROK 2012 ROK OCENY ROK PO OCENIE DWA LATA PO OCENIE Bełchatowski brzeziński kutnowski Łaski łęczycki łowicki łódzki wschodni opoczyński pabianicki pajęczański piotrkowski poddębicki radomszczański rawski sieradzki skierniewicki tomaszowski wieluński wieruszowski zduńskowolski zgierski ogółem W Ocenie zasobów jednostki wskazywały też zatrudnienie innych pracowników: np. pracownicy administracyjni, księgowi, prawnicy, informatycy, psychologowie kierowcy, opiekunki domowe. Grupa ta na przestrzeni lat w jednostkach pomocy społecznej jest coraz większa. W 2011r. zatrudnienie innych pracowników wyniosło 1937 osób, na koniec 2013r. zwiększyło się o 209 osób, osiągając stan osób. W większości są to osoby z wyższym wykształceniem (w roku oceny z wyższym wykształceniem było 56,9% wśród wszystkich pozostałych pracowników), 30 % miało średnie wykształcenie, pozostali pracownicy inne. Świadczy to o profesjonalizowaniu się służb pomocy społecznej. 7. Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego Ta część Oceny zasobów pomocy społecznej zawiera dane liczbowe obrazujące ponoszone wydatki przez jednostki organizacyjne pomocy społecznej związane z wykonywaniem zadań własnych i zleconych w obszarze udzielanej pomocy i wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, różnych form wsparcia, programów i projektów według klasyfikacji budżetowej. Wielkość wydatków dotyczy faktycznie poniesionych kwot, bez uwzględnienia refundacji i zwrotów z innych jednostek samorządu terytorialnego. 64

65 Wydatki ponoszone są zadania realizowane w ramach polityki społecznej według podanej klasyfikacji budżetowej: dział 851 ochrona zdrowia, dział 852 pomoc społeczna, dział 853 pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, dział 854 edukacyjna opieka wychowawcza oraz inne środki EFS na projekty. W regionie łódzkim ponoszone są coraz większe wydatki związane z obszarem pomocy społecznej. Według wyszczególnionych działów na pomoc społeczną w 2012r. wydatkowano: 1mld 580 mln 963 tys. 859 złotych, w roku oceny wydatkowano: przeszło 1 mld 642 mln 801tys. 546 złotych. Prognozy na 2014r. przewiduje wzrost kosztów w stosunku do 2012r. o ok. 6,6 %. 851 ochrona zdrowia Rozdział przeciwdziałanie narkomanii. Wydatki ponoszone przez gminy w 2014r. mogą wzrosnąć o przeszło 35,61% w stosunku do kosztów poniesionych w 2013r. Rozdział przeciwdziałanie alkoholizmowi W rozdziale tym zawarte są koszty poniesionych działań na rzecz przeciwdziałania alkoholizmowi prowadzonych przez gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych. W skali regionu łódzkiego na przeciwdziałanie alkoholizmowi wydatkuje się rocznie powyżej 31 mln. złotych. W stosunku do 2013r. rok po ocenie (w 2014r.) wydatki mogą wzrosnąć o 8,26 % pomoc społeczna W dziale pomoc społeczna wydatki w roku oceny wyniosły 1 mld 503 mln 668 tys. 713 złotych. Najwyższe wydatki dotyczą rozdziału świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego. W roku oceny wydatki opiewały na kwotę: złotych. Prognozy uwzględniają wzrost wydatków o ok. 0,5 % w 2014r. czyli rok po ocenie. W drugiej kolejności pod względem wydatków to koszty domów pomocy społecznej zawarte w rozdziale W roku oceny wynosiły

66 zł. W następnej kolejności są wydatki związane z rozdziałem ośrodki pomocy społecznej złotych. Najniższe kwoty związane były z wydatkami na centra integracji społecznej złotych (wg danych zawartych w Ocenie zasobów pomocy społecznej) oraz na usuwanie skutków klęsk żywiołowych złotych. Rozdział placówki opiekuńczo - wychowawcze, są tu wydatki poniesione na świadczenia dla dzieci opuszczających placówki opiekuńczo wychowawcze oraz wydatki na dzieci znajdujące się w placówkach opiekuńczo - wychowawczy na terenie innych powiatów. W roku oceny, w tym rozdziale środki finansowe wyniosły przeszło złotych. rozdział Ośrodki wsparcia. W wierszu tym podane wielkości dotyczą m.in. środowiskowego domu samopomocy, innych ośrodków wsparcia np. świetlice, które, zgodnie z Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej są placówkami wsparcia dziennego. Wydatki w roku oceny w regionie łódzkim wyniosły przeszło złotych. Jednostki pomocy społecznej w kolejnych latach wykazują potrzebę zwiększenia wydatków w omawianym rozdziale. 66

67 rozdział Jednostki pomocy społecznej zawarły w tym rozdziale dane obrazujące koszty ponoszone w ramach rodzin zastępczych, ponieważ zgodnie z Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej od roku gminy ponoszą częściową odpłatności za dzieci umieszczone w pieczy zastępczej. W rozdziale tym powiatowe centra pomocy rodzinie wykazały wydatki poniesione na dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych oraz wydatki na dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów. Wydatki w tym rozdziale w roku oceny wyniosły złotych. Prognozy na 2014r. ujmują wzrost wydatków o przeszło 8 %. Rozdział Wspieranie rodziny (m.in. asystenci rodziny i rodziny wspierające). Zgodnie z Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej od 2012 roku w gminach zaczęły funkcjonować zespoły do spraw asysty rodzinnej. W roku oceny wydatki na wspieranie rodziny przekroczyły 5 mln złotych. Prognozy na 2014r. przewidują wzrost wydatków do kwoty ponad 7 mln złotych. W dziale 853 pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej najwyższe wydatki w roku oceny były w rozdziale żłobki, wyniosły złotych. Na drugim miejscu uplasowały się wydatki w rozdziale ponoszone w ramach Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. (w 2013r. wyniosły złotych.). Bardzo małe wydatki ponoszono w 2013r. na kluby dziecięce i dziennych opiekunów. Przy czym wydatki planuje się stopniowy wzrost wydatków na w/w cele. W dziale 854 edukacyjna opieka wychowawcza w roku oceny wydatkowano złotych. W następnych latach planuje się minimalny wzrost wydatków na ten cel. W części tej wykazywane są też wydatki na projekty realizowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Z zestawienia zbiorczego wynika, że w województwie łódzkim w 2013r. były realizowanych 169 projekty EFS, na łączną kwotę środków EFS wynoszącą złotych. Prognozy przewidują wzrost wydatków na projekty (w 2014r. łączna kwota środków EFS prognozowana jest na 48 mln złotych). 8. Aktywność projektowo konkursowa jednostki organizacyjnej pomocy społecznej. Niniejsza części Oceny zasobów pomocy społecznej dotyczy projektów współfinansowanych z EFS, aktywności instytucji pomocowych w zakresie udziału w konkursach ogłaszanych przez MPiPS oraz udział w programach osłonowych. Z uzyskanych danych wynika, że w 2013 r. liczba osób objętych projektami wyniosła: to mniej niż w 2012 r. (8 356 osób). Realizowane projekty w ramach Działania 7.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji" mają na celu aktywizację osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz poprawę skuteczności funkcjonowania instytucji pomocy społecznej. Gminy woj. łódzkiego od kilku lat realizują projekty systemowe, wśród nich można wskazać projekty 67

68 realizowane na większą skalę, jak i te mniejsze obejmujące swoim wsparcie kilkanaście osób. Oto niektóre z nich: 1. Projekt Aktywni razem aktywizacja osób bezrobotnych na terenie gminy Dąbrowice w 2012 r. objął wsparciem - 11 osób, a w 2013 r osób. 2. Projekt Od jutra zacznij żyć lepiej w 2012 r. objął swoim zasięgiem - 20 osób, w 2013 r osoby. 3. Jestem potrzebny, chcę być potrzebny w 2012 r. objął wsparciem osób, w 2013 r osób. 4. W projekcie realizowanym przez PUP w Łasku Od bierności do aktywności w 2012 r. wzięły udział osoby, w 2013 r. 240 osób, prognozowana liczba osób na 2014 r. wynosi ponad 300 osób. 5. W projekcie Szansa na godne życie realizowanym przez PCPR w Łasku w 2013 r. wzięło udział osób, a w 2014 r. planowana liczba osób wynosi Jeśli chodzi o udział w konkursach ogłaszanych przez MPiPS to liczba osób objętych tego rodzaju projektami w 2012 r. wyniosła ok osób, w 2013 r. ok osób, na rok 2014 planowana liczba osób wynosi poniżej Wskazane w tym zakresie projekty odnoszą się głównie do tematyki wspierania rodziny i pieczy zastępczej oraz funkcji asystenta rodziny. Resortowy Program Wspierania Rodzin System Pieczy Zastępczej Asystent Rodziny I i II edycja w 2012 r. objął swoim zasięgiem ponad 50 osób, w 2013 r. - ponad 80 osób i podobna liczba wskazywana jest w roku Inny projekt Indywidualność siłą w 2012 i 2013 roku objął wsparciem ponad 280 osób. Jeśli chodzi o liczbę osób objętych programami osłonowymi to w 2012 r. wyniosła ona ponad , w 2013 r. ponad , prognozowana liczba na rok 2014 wynosi prawie osób. Ten obszar działań odnosi się przede wszystkim do wieloletnich projektów z zakresu dożywiania oraz programów wspierających rodzinę i system pieczy zastępczej. 9. Współpraca z organizacjami pozarządowymi Organizacje pozarządowe pełnią ważną rolę w społeczeństwie, realizują bowiem wiele zadań administracji publicznej oraz odpowiadają w swoich działaniach na problemy środowiska lokalnego i wspierają ludzi w zaspokajaniu ich potrzeb. Na szczeblu wojewódzkim organizacje pozarządowe podejmują i realizują szereg działań w obszarze m.in. polityki społecznej, zdrowotnej, kultury fizycznej, sportu, turystyki, kultury i dziedzictwa narodowego oraz zatrudnienia i łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej. W 2013r. wg danych z jednostek pomocy społecznej woj. łódzkiego zleciły prowadzenie zadań publicznych 341 organizacjom pozarządowym. 68

69 Tabela nr 24. Współpraca z organizacjami pozarządowymi. Zlecanie zadań. Wyszczególnienie Lata poprzednie Rok oceny Prognoza na Wzrost/ spadek Rok 2011 Rok 2012 rok po ocenie w roku oceny w stosunku do 2011r. (2011 = 100 %) Liczba organizacji ,23 pozarządowych., którym zlecono zadania - ogółem W tym: Zlecenia w trybie ,86 działalności pożytku publicznego Zlecenia w trybie zamówień publicznych ,33 Na przestrzeni lat w łódzkim wzrasta liczba organizacji pozarządowym, którym gminy zlecają realizację zadań. W 2013r. wzrost wyniósł przeszło 6 punktów procentowych w stosunku do stanu z 2011r. Najczęstszą formą było zlecanie zadań w trybie działalności pożytku publicznego (327 organizacji). W roku oceny ogółem 47 jednostek gminnych i powiatowych zlecało zadania trzeciemu sektorowi, a liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania wyniosła 327. Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w 2013r. wyniosła przeszło 39 mln. zł. Inną formą zlecania zadań były zlecenia w trybie zamówień publicznych. Jednak liczba ich w skali regionu była niewielka i w 2013r. wyniosła tylko 9. Natomiast liczba organizacji pozarządowych, które otrzymało zlecenie wyniosła 14. Wartość przekazanych środków organizacjom wyniosła 2 mln. zł. Wykres nr 24. Liczba zleceń/ umów w trybie działności pożytku publicznego. Dane dla woj. łódzkiego rok oceny prognoza rok po ocenie Liczba zlecen/umów w trybie działalnosci pożytku publicznego. Dane dla w oj. łódzkiego. Na przestrzeni lat i planów na 2014r. obserwuje się spadek liczby zleceń/ umów zawieranych w trybie działalności pożytku publicznego. W roku 2014r. zlecenia w tym trybie mogą osiągnąć poziom ok. 90% stanu z 2011r. Na zmniejszanie zleceń mogą mieć wpływ mniejsze środki budżetowe samorządów. Wśród usług pomocy społecznej realizowanych przez podmioty pozarządowe były - usługi opiekuńcze realizację zadań zlecono 36 organizacjom pozarządowym, - specjalistyczne usługi opiekuńcze realizację zadań zlecono 9 organizacjom pozarządowym (w tym w Łodzi zlecono 2 organizacjom), - prowadzenie placówki pomocy społecznej - realizację zadań zlecono 66 organizacjom pozarządowym (w tym w Łodzi zlecono 50 organizacjom). 69

70 Organizacje pozarządowe wspierają podmioty publiczne w realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej, pozyskując środki nie tylko z budżetów gmin i powiatów. Otrzymywane dotacje w konkursach w ramach programów rządowych wzbogacają ofertę działań na rzecz różnych grup społecznych. Przykładem jest Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych. W 2013r. z łódzkiego wsparcie finansowe otrzymało 37 projektów, a w 2014r. 24 projekty. W konkursie ofert w ramach Programu wspierającego powrót osób bezdomnych do społeczności w 2014r. otrzymały wsparcie 3 projekty realizowane przez organizacje pozarządowe z łódzkiego. 10. Wnioski końcowe Analizując dane i informacje zawarte w Ocenie zasobów pomocy społecznej na 2013r. dla województwa łódzkiego zauważa się, że w naszym regionie nie poprawiły się niekorzystne trendy demograficzne. Nadal w regionie głównymi kwestiami społecznymi są: ubóstwo i bezrobocie. Opracowania sygnale GUS potwierdzają niekorzystną sytuację bytową rodzin w łódzkim. Na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 obraz województwa łódzkiego sporządzony przez GUS w poszczególnych obszarach przedstawia się następująco: 1. Ludność W łódzkim spada liczba ludności. Według prognoz GUS ludność w województwie w kolejnych latach będzie dalej spadać. Wykres nr 32. Ludność w łódzkim i w Polsce. Polska Województwo łódzkie ,8 tys ,7 tys. 60,8% 39,2% 63,9% 36,1% 18,7% 16,9% 17,4% 19,0% 46,4% 13,0% 45,0% 13,1% Liczba ludności ogółem Ludność w miastach Ludność na wsiach Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym Wskaźnik zatrudnienia Stopa bezrobocia 70

71 W 2011r. łódzkie cechowało się: a) udział ludności żyjącej w miastach w populacji regionu był wyższy od średniej wartości dla kraju, b) udział ludności w wieku poprodukcyjnym w populacji regionu był wyższy od średniej wartości tego wskaźnika dla kraju, c) stopa bezrobocia w łódzkim była wyższa od średniej wartości tego wskaźnika dla kraju, d) udział ludności żyjącej na wsiach w populacji województwa był niższy od średniej wartości tego wskaźnika dla kraju, e) mniejszą wartością wskaźnika obrazującego udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w swej populacji od średniej wartości tego wskaźnika dla kraju. Dane te przedstawione są na poniższym wykresie. Wykres nr 33. Ludność w łódzkim i w Polsce w podziale na wiek, miejsce zamieszkania oraz stopa bezrobocia w 2011r. 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Polska ,8 tys. Województwo łódzkie 2 538,7 tys. Ludność w miastach Ludność na wsiach Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym Wskaźnik zatrudnienia Stopa bezrobocia Sytuacja materialna gospodarstw domowych wysokie dochody Dobrą sytuacją dochodową w łódzkim cieszy się ok. 18% gospodarstw domowych, czyli niespełna co piąte gospodarstwo domowe ma dochód ekwiwalentny ok. 2,8 razy wyższy od przyjętej relatywnej granicy ubóstwa. dobre warunki życia W dobrymi warunkami życia cieszy się w łódzkim 13% gospodarstw, co oznacza, że w gospodarstwach tych na ogół mamy do czynienia z dobrymi warunkami sanitarnymi, z dobrym usytuowaniem mieszkań ( dot. poziomu hałasu, dymu, inne), dobrym warunkami mieszkaniowymi (metraż, stałe miejsce do odpoczynku, oddzielne pokoje itp.), dobrym wyposażeniem gospodarstw (dostęp do Internetu, odtwarzacze CD, DVD, posiadanie samochodu, posiadanie pieniędzy na rozrywkę 71

72 czy wyjazd na wakacje, posiadanie pieniędzy na zakup książek, obuwia, wymianę mebli itp.). Wartość wskaźnika obrazująca życie w dobrych warunkach dla woj. Łódzkiego wynosi 13% i jest niższa od średniej wartości w kraju (15%). Wykres nr 34. Sytuacja materialna gospodarstw domowych w łódzkim i w Polsce w 2011r. 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 19% 18% w skaźnik w ysokich dochodów 15% 15% 15% 13% 13% 13% w skaźnik dobrych w arunków życia w skaźnik dobrej sytuacji budżetow ej w skaźnik ubóstw a dochodow ego 14% 17% w skaźnik ubóstw a w arunków życia 16% 19% w skaźnik ubóstw a braku rów now agi budżetow ej Polska w ojew ództw o łódzkie Wskaźnikami określającymi poziom ubóstwa na ww wykresie są: wskaźnik ubóstwa dochodowego, ubóstwa warunków życia i ubóstwa braku równowagi budżetowej. ubóstwo dochodowe Za próg ubóstwa dochodowego przyjęto następujące kryterium: dla gospodarstwa jednoosobowego kryterium granicy ubóstwa stanowiła kwota ok. 887 zł, a dla gospodarstwa domowego złożonego z 2 osób dorosłych i dwojga dzieci do lat 14 - ok zł. Na podstawie przeprowadzonych badań przez GUS wynika, że dochody poniżej progu ubóstwa dochodowego miało ok. 15% gospodarstw domowych w kraju. (dla określenia progu ubóstwa wzięto pod uwagę dochód ekwiwalentny). W regionie łódzkim ok. 13 % gospodarstw domowych miało dochody poniżej progu ubóstwa dochodowego. Najbardziej ubóstwem dochodowym zagrożone są gospodarstwa utrzymujące się z różnego rodzaju świadczeń społecznych (zasiłki dla bezrobotnych, pomoc finansowa z pomocy społecznej) oraz renciści. Bardziej zagrożone ubóstwem są osoby z wykształceniem podstawowym, im wyższy poziom wykształcenia ocenia to mniejsze stopień zagrożenia ubóstwem dochodowym. Najbardziej zagrożeni ubóstwem są robotnicy niewykwalifikowani i rolnicy. Zagrożenie biedą dotyczyło w największym stopniu mieszkańców wsi i małych miast. Wyniki badania spójności społecznej potwierdziły, że bieda dochodowa w Polsce dotyczy częściej mieszkańców wsi (ok.24%) niż miast (ok.11%). 72

73 Mapa nr 17. Ubóstwo dochodowe w Polsce w 2011r., dane dla województw. ubóstwo warunków życia W województwie łódzkim niemal w co szóstym gospodarstwie domowym zaobserwowano złe warunki życia, na którą składają się m.in.: zła jakość mieszkania, niski poziom wyposażenia w dobra trwałego użytku, deprywacja rożnego typu potrzeb konsumpcyjnych (materialnych i niematerialnych). Wartość wskaźnika dla łódzkiego wynosiła 17% i była wyższa od średniej wartości dla kraju (14%). Mapa nr 18. Ubóstwo warunków życia w kraju w 2011r., dane dla województw. 73