Opinie warszawiaków na temat zjawiska przemocy w rodzinie (analiza porównawcza pomiarów z roku 2014, 2011, 2010)

Transkrypt

1 Opinie warszawiaków na temat zjawiska przemocy w rodzinie (analiza porównawcza pomiarów z roku 2014, 2011, 2010) Opracowanie: Wydział Badań i Analiz Centrum Komunikacji Społecznej Urząd m.st. Warszawy Warszawa, maj 2014

2 Informacja o badaniu Temat: Opinie warszawiaków na temat zjawiska przemocy w rodzinie. Realizacja: 27 stycznia - 1 lutego 2014 r. 27 maja - 8 czerwca 2011 r czerwca 2010 r. Próba: Liczba zrealizowanych Wywiadów: Technika badania: Wykonawca: Ogólnowarszawska, reprezentatywna, losowo-kwotowa próba mieszkańców Warszawy w wieku 18 lat i więcej (pomiar 2014 r.) 1100 (pomiar 2011 r.) 1120 (pomiar 2010 r.) Wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo CATI. ARC Rynek i Opinia. Catty

3 Cele badania Oszacowanie skali zjawiska przemocy w rodzinie w Warszawie. Poznanie najczęściej występujących form przemocy w rodzinie. Określenie, jakie są opinie i postawy warszawiaków wobec przemocy w rodzinie. Air0ne Ocena znajomości instytucji i organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie. Określenie poziomu korzystania z pomocy różnych instytucji i organizacji. Poznanie typowych reakcji na przemoc w rodzinie. Społeczna ocena funkcjonowania wymiaru instytucjonalno-prawnego. Dostarczenie informacji pomocnych przy budowaniu systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Opis zmian, które zaszły w ocenie zjawiska przemocy w rodzinie w ciągu ostatnich kilku lat.

4 Charakterystyka zjawiska Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem trudnym do zbadania: Przemoc ze strony najbliższych jest przeżyciem, o którym trudno mówić, do którego ofiary przemocy niechętnie się przyznają. ioannis kounadeas Jest to zjawisko wstydliwe, skrywane przed otoczeniem, zwłaszcza w rodzinach, w których przemoc kojarzona jest z tzw. marginesem. Przemoc jest różnie definiowana. Istnieją normy kulturowe mówiące, że problemów rodziny się nie ujawnia, rodzina i tak zawsze się pogodzi i nie należy się wtrącać. Konflikty i nieporozumienia są naturalnym elementem życia rodzinnego, często trudno odróżnić sprzeczkę od poważnej awantury. Sytuacja wywiadu może skłaniać respondenta do milczenia.

5 Interpretacja danych sondażowych Biorąc pod uwagę wszystkie ograniczenia związane z badaniem przemocy domowej, można przyjąć, że skala zjawiska w Warszawie jest większa niż to wynika z deklaracji, a w szacowaniu rozmiaru przemocy należy zachować dużą ostrożność. Dane sondażowe mimo powyższych ograniczeń przybliżają obraz tego, co dzieje się za zamkniętymi drzwiami wielu warszawskich rodzin. Pumuckli

6 Najważniejsze wyniki (2014) 1/10 Znajomość rodzin w sąsiedztwie z problemem przemocy w rodzinie Z badania realizowanego w 2014 r. wynika, że co piąty warszawiak (20%) deklaruje, że zna w swojej okolicy, sąsiedztwie rodziny, o których słyszał lub wie, że występuje w nich problem przemocy. O jednym bądź kilku takich przypadkach wie 18% badanych. Zdecydowanie rzadziej mieszkańcy znają większą liczbę rodzin, których dotyczy powyższy problem (). Dodać należy, że siedem na dziesięć osób (7) nie zna ani jednego przypadku przemocy w okolicy swojego miejsca zamieszkania, a trudności z jednoznaczną oceną relacji sąsiedzkich ma 8% respondentów. W porównaniu z pomiarami z roku 2011 i 2010 wzrosła liczba osób, które w swojej najbliższej okolicy stykają się z problemem przemocy w rodzinie (wzrost po 6 pkt proc.). Kontakt z przemocą w rodzinie w domu Na pytanie: Czy w swoim gospodarstwie domowym w ciągu ostatnich 12 miesięcy zetknął/zetknęła się Pan(i) z problemem przemocy w rodzinie? twierdząco odpowiada 8% badanych. W tej grupie co czwarta osoba (26%) deklaruje, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy ktoś z członków gospodarstwa korzystał z pomocy instytucji, organizacji pomocowych. Problem przemocy w rodzinie warszawiacy częściej dostrzegają w swoim sąsiedztwie (20%) niż we własnym domu (8%). Taki rozkład odpowiedzi może wynikać z faktu, że są to zachowania wstydliwe i społecznie nieakceptowane. Łatwiej o nich mówić w kontekście szerszego otoczenia niż własnej rodziny.

7 Najważniejsze wyniki (2014) 2/10 Występowanie zachowań przemocowych w domu W czasie badania zapytano respondentów o występowanie w ich gospodarstwie domowym różnego rodzaju zachowań przemocowych. Spośród pięciu analizowanych zjawisk warszawiacy najczęściej wymieniają przemoc psychiczną, tj. wyzywanie, obrażanie, słowne poniżanie. W ciągu ostatnich 12 miesięcy z tego typu sytuacjami zetknęło się 16% badanych. Mniej liczna grupa (6%) przyznaje, że któryś z domowników był szarpany, popychany. Co dwudziesta osoba (5%) doświadczyła szantażowania, zastraszania członków najbliższej rodziny. Czterech na stu respondentów (4%) spotkało się z ograniczaniem dostępu do pieniędzy, konta. Na przypadki bicia członków rodziny wskazuje 3% badanych. Ogółem kontakt z przynajmniej jednym z wyżej wymienionych zachowań miało w ciągu ostatniego roku 2 warszawiaków. Interesujące jest to, że na bezpośrednie pytanie o kontakt z przemocą w rodzinie twierdząco odpowiada 8% badanych, natomiast do występowania w gospodarstwie domowym zachowań przemocowych przyznaje się 2 warszawiaków. Powyższy wynik może świadczyć o tym, że tylko niektóre sytuacje są interpretowane przez badanych jako przejawy przemocy domowej. Prawdopodobnie część osób nie jest świadoma, że w ich najbliższym otoczeniu dochodzi do przemocy lub też próbuje racjonalizować niektóre sytuacje. Dlatego bardzo ważne jest popularyzowanie wiedzy na temat szkodliwości zachowań przemocowych.

8 Najważniejsze wyniki (2014) 3/10 Znajomość rodzin w sąsiedztwie korzystających z pomocy instytucjonalnej Wśród osób, które ujawniły znajomość rodzin borykających się z problemem przemocy w sąsiedztwie, niemal co trzecia (31%) twierdzi, że rodziny te w ciągu ostatniego roku korzystały z pomocy instytucjonalnej. Na brak specjalistycznego wsparcia wskazuje 4 badanych, a 27% nie ma wiedzy na ten temat. Niepokojący jest wysoki odsetek osób (27%), które pomimo posiadanej wiedzy na temat konkretnych rodzin borykających się z problemem przemocy, nie są w stanie powiedzieć, czy rodziny te korzystają z pomocy specjalistycznych instytucji. W ocenie warszawiaków, rodziny korzystające z pomocy instytucjonalnej najczęściej otrzymują wsparcie od Policji (41%) oraz Ośrodków Pomocy Społecznej (26%), jak również Niebieskiej Linii, telefonu zaufania (25%) oraz kuratora, sądu, prokuratury (17%). Zdecydowanie rzadziej wymieniane są kontakty z organizacjami pozarządowymi (6%) oraz poradniami psychologiczno-pedagogicznymi (6%). Jeszcze mniej osób wymienia Ośrodek wsparcia dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (4%), poradnię rodzinną (3%), przedszkole, szkołę (3%) oraz Straż Miejską (3%).

9 Najważniejsze wyniki (2014) 4/10 Korzystanie z pomocy instytucjonalnej przez członków gospodarstwa domowego W ocenie badanych Policja jest instytucją, która najczęściej udziela wsparcia ofiarom przemocy domowej. Na drugim miejscu wymieniany jest wymiar sądowniczy (kurator, sąd, prokuratura), a na trzecim równocześnie: ośrodek pomocy społecznej oraz poradnia psychologiczno-pedagogiczna. Nieliczne osoby korzystają z pomocy Niebieskiej Linii, telefonu zaufania, wsparcia organizacji pozarządowych, poradni rodzinnych, pomocy Rzecznika Praw Dziecka czy też mediatora rodzinnego, a także Centrum Pomocy Rodzinie. Rodziny korzystające z pomocy instytucjonalnej (n=21) najczęściej oceniają ją jako częściowo skuteczną (38%). O tym, że pomoc ta była w pełni efektywna przekonanych jest 29% respondentów. Co trzecia osoba (33%) jest zdania, że otrzymana pomoc nie przyniosła spodziewanych rezultatów. Ze względu na małą liczebność badanych (n=21), prezentowane dane należy traktować z dużą ostrożnością. W opinii warszawiaków, częściej z pomocy instytucjonalnej korzystają osoby z sąsiedztwa niż członkowie własnego gospodarstwa domowego.

10 Najważniejsze wyniki (2014) 5/10 Poziom akceptacji dla różnych form przemocy Z deklaracji badanych wynika, że wśród dorosłych warszawiaków powszechny jest brak akceptacji dla przemocy fizycznej, tj. bicia, znęcania się (98%) oraz popychania, szarpania (9). Liczna grupa badanych (9) krytykuje także zaniedbywanie dzieci, nie dbanie o ich bezpieczeństwo, pozostawianie ich bez jedzenia. Obrażanie, wymyślanie, słowne poniżanie to w ocenie 87% warszawiaków wyraźne przejawy przemocy psychicznej. Najrzadziej wymienianą przez ankietowanych formą przemocy jest odbieranie pieniędzy, oszczędności, ograniczanie dostępu do wspólnych pieniędzy, konta. 61% badanych uważa tego typu zachowania za formę przemocy.

11 Najważniejsze wyniki (2014) 6/10 Stosowanie przemocy wobec dzieci Większość osób (66%) jest zdania, że żadna sytuacja nie usprawiedliwia bicia dzieci. Z poglądem tym nie zgadza się 3 warszawiaków w tym przypadku częściej można spotkać mężczyzn niż kobiety (stosunek 37% do 27%), osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i niższym (44%) oraz osoby starsze, pow. 64 roku życia (37%). Jednocześnie co drugi warszawiak (51%) akceptuje karcenie dziecka klapsem, a 27% uważa, że rodzice mają prawo uderzyć nieposłuszne, aroganckie dziecko. Co dziesiąta osoba jest zdania, że stosowanie kar cielesnych pomaga w wychowaniu dzieci, a 8% zgadza się ze stwierdzeniem, że porządne lanie jeszcze nikomu nie zaszkodziło. Zdecydowanymi przeciwnikami klapsów częściej są kobiety niż mężczyźni (25% wobec 18%), a także osoby z wykształceniem wyższym (24%). Największe przyzwolenie na karanie dzieci klapsem jest wśród osób starszych, zwłaszcza po 64 roku życia. W tej grupie co czwarta osoba bezwzględnie podkreśla, że klaps nie jest formą przemocy, podczas gdy w młodszych przedziałach wieku (poniżej 55 roku życia) z poglądami tymi zgadza się mniej niż co siódma osoba. W porównaniu z pomiarami z roku 2011 i 2010 zmniejszył się odsetek zwolenników karania dzieci klapsem (spadek odpowiednio o 8 i 7 pkt proc.). W stosunku do 2010 r. odnotowano niewielki spadek liczby osób opowiadających się za biciem nieposłusznych dzieci oraz stosowaniem kar cielesnych w celach wychowawczych (spadek odpowiednio o 6 i 4 pkt proc.). Odsetek badanych dopuszczających porządne lanie dzieci pozostaje na zbliżonym poziomie.

12 Najważniejsze wyniki (2014) 7/10 Najbardziej rozpowszechnione reakcje na przemoc Wśród osób osobiście reagujących na przypadki przemocy w rodzinie i/lub znających sąsiadów interweniujących w tego typu sytuacjach, najczęstszą formą niesienia pomocy jest próba osobistego rozwiązania problemu. W ten sposób reaguje co 6 osoba (60%) z tej grupy badanych. Drugie miejsce zajmuje kontakt się z Policją, dzielnicowym (46%), a trzecie wezwanie funkcjonariuszy Straży Miejskiej (16%). Zdecydowanie rzadziej wymieniane są próby kontaktowania się z instytucjami pomocowymi, takimi jak OPS-y czy punkty informacyjno-konsultacyjne. Na tego typu działania wskazuje odpowiednio 7% i 1% badanych. Powody braku reakcji na przemoc Według ogółu badanych warszawiaków jest wiele powodów braku reakcji na przypadki przemocy w rodzinie. Najczęściej jest to obawa o swoje bezpieczeństwo (53%), w dalszej kolejności brak zainteresowania sprawami innych (40%). Zdaniem ankietowanych, część osób ignoruje takie przypadki, ponieważ chce mieć święty spokój (27%) lub uważa, że jest to sprawa wyłącznie rodziny, której problem dotyczy (2). W ocenie co dziesiątej osoby (11%), warszawiacy obawiają się, że interwencja mogłaby popsuć dobre relacje sąsiedzkie lub rodzinne. Zbliżony odsetek osób (10%) nie chce tracić czasu na zeznania i chodzenie po sądach, a co dwudziesty ankietowany nie wie, co zrobić w takiej sytuacji. Brak wiary w skuteczność osobistej interwencji to kategoria wymieniana przez 4% respondentów.

13 Najważniejsze wyniki (2014) 8/10 Znajomość instytucji, organizacji zajmujących się przemocą Ponad połowa dorosłych warszawiaków (6) nie potrafi spontanicznie wymienić instytucji i organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie. Znajomość tego typu placówek deklaruje 38% badanych, co w stosunku do 2010 r. stanowi wzrost o 6 pkt proc. W pierwszej piątce najbardziej znanych instytucji i organizacji pomocowych warszawiacy wymieniają: Niebieską Linię i telefon zaufania (43%), Policję (35%), OPS-y (29%), organizacje pozarządowe (16%) oraz Rzecznika Praw Dziecka (13%). Są to instytucje, które we wszystkich trzech pomiarach zajmują czołowe miejsca. Rzadziej badani wskazują: ośrodek wsparcia dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (4%), kuratora, sąd, prokuraturę (4%) oraz poradnię psychologiczno-pedagogiczną (3%). W dalszej kolejności znajdują się: Straż Miejska, przedszkole, szkoła, poradnia rodzinna, grupy religijne, punkty informacyjno-konsultacyjne, placówki wsparcia dziennego, szpital, pogotowie ratunkowe. Odsetek wskazań na każdą z tych kategorii nie przekracza 3%. Powyższe wyniki sugerują, że świadomość warszawiaków w zakresie możliwości uzyskania pomocy od specjalistycznych instytucji pomocowych jest ograniczona. Niepokojąca jest niska znajomość poradni psychologiczno pedagogicznych, PIK-ów oraz służby zdrowia. W porównaniu z 2010 rokiem wyraźnie poprawiła się rozpoznawalność Niebieskiej Linii i telefonów zaufania (wzrost o 19 pkt proc.), ale także Policji (wzrost o 9 pkt proc.) oraz OPS-ów (wzrost o 4 pkt proc.), jednocześnie wyraźnie pogorszyła się znajomość organizacji pozarządowych (spadek o 10 pkt proc.).

14 Najważniejsze wyniki (2014) 9/10 Ocena wymiaru instytucjonalno-prawnego Rośnie liczba warszawiaków, którzy uważają, że brak pomocy ze strony odpowiednich służb wynika z faktu, że ofiary nie zawsze przyznają się do problemów i trudnej sytuacji życiowej. Obecnie z tym poglądem zgadza się 93% badanych, tj. o 5 pkt proc. więcej niż w 2010 r. Niemal 3/4 warszawiaków twierdzi (7), że prawo w Polsce w niedostatecznym stopniu chroni ofiary przemocy w rodzinie. W przypadku tych danych, w stosunku do 2010 r., nastąpił wzrost o 9 pkt proc. Coraz więcej osób uważa, że wiele rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie nie otrzymuje potrzebnej im pomocy (71% w 2014 r. wobec 63% w 2010 r.). W kolejnych pomiarach maleje liczba warszawiaków, którzy zgadzają się z opinią, że w stolicy bardzo łatwo otrzymuje się pomoc od instytucji i stowarzyszeń zajmujących się problemem przemocy w rodzinie. Obecnie co czwarta osoba (25%) podziela ten pogląd, podczas gdy w 2010 r. tego typu opinie manifestował niemal co trzeci badany (3). W tej sytuacji konieczna jest bardziej szczegółowa diagnoza przyczyn osłabienia pomocy instytucjonalnej oraz prawnej, a w dalszej kolejności podjęcie działań naprawczych. Biorąc pod uwagę niską znajomość specjalistycznych instytucji pomocowych, niezbędne jest także upowszechnienie informacji na temat oferty tych placówek.

15 Najważniejsze wyniki (2014) 10/10 Ocena kompetencji Policji i Ośrodków Pomocy Społecznej W ocenie respondentów, Policja ma większe kompetencje w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie niż Ośrodki Pomocy Społecznej (58% wobec 28%). Jednocześnie warto zauważyć, że w stosunku do 2010 r. odsetek osób, które kompetencje Policji w tym zakresie oceniają jako wystarczające wzrósł o 8 pkt proc. Na uwagę zasługuje wysoki odsetek osób, które nie potrafią ocenić skuteczności OPS-ów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W ostatnim pomiarze odpowiedzi trudno powiedzieć były udziałem niemal co trzeciej osoby (3). W poprzednich dwóch badaniach sytuacja wyglądała podobnie (odpowiednio 36% w 2011 r. oraz 3 w 2010 r.). Tymczasem przy ocenie kompetencji Policji odsetek osób, które nie mają wiedzy na temat podejmowanych przez nią działań pomocowych waha się od 13% do 15%.

16 Znajomość rodzin z problemem przemocy w rodzinie % Czy w Pana(i) sąsiedztwie, najbliższej okolicy są rodziny, o których Pan(i) słyszał(a) lub wie, że występuje w nich zjawisko przemocy w rodzinie? 20% Tak Nie Trudno powiedzieć 7 85% 8% 1% Z ostatniego sondażu wynika, że problem przemocy w rodzinie w swoim sąsiedztwie, najbliższej okolicy częściej dostrzegają kobiety niż mężczyźni (23% wobec 16%) oraz osoby źle lub bardzo źle oceniające sytuację materialną swojego gospodarstwa domowego (stosunek 29% do 20% ogółem) % 85% 1% W porównaniu z poprzednimi dwoma pomiarami wzrósł odsetek osób, które w swoim środowisku stykają się z przemocą w rodzinie (wzrost po 6 pkt proc.). N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010)

17 Kontakt z przemocą w domu Czy w swoim gospodarstwie domowym w ciągu ostatnich 12 miesięcy zetknął/zetknęła się Pan(i) z problemem przemocy w rodzinie? Nie, nigdy Tak, wiele razy Tak, kilka razy Tak, jeden raz 1% Ogółem 8% warszawiaków deklaruje, że w ostatnim roku zetknęło się z przemocą w swoim gospodarstwie domowym. W większości przypadków do aktów przemocy dochodziło kilka razy. Badani częściej twierdzą, że dostrzegają problem przemocy w okolicy swojego miejsca zamieszkania aniżeli we własnym domu. 9 8% 5% Kontakt z przemocą w: (odpowiedzi twierdzące) 20% 8% domu sąsiedztwie N=1100 (2014) N=1100 (2014)

18 Doświadczanie zachowań przemocowych Czy Panu(i) osobiście lub komuś z Pana(i) gospodarstwa domowego w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się doświadczyć następujących zachowań ze strony innych domowników*: (odpowiedzi twierdzące) Doświadczanie różnych form przemocy wśród ogółu badanych Ktoś z domowników był wyzywany, obrażany, słownie poniżany 16% Tak Nie Ktoś z domowników był szarpany, popychany 6% Ktoś z domowników był szantażowany, zastraszany 5% n= % Komuś z domowników odbierano pieniądze, oszczędności, ograniczano dostęp do wspólnych pieniędzy, konta* 4% Ktoś z domowników był bity 3% N=1100 (2014) Kontakt z przemocą w rodzinie 8% Czy w swoim gospodarstwie domowym w ciągu ostatnich 12 miesięcy zetknął/zetknęła się Pan(i) z problemem przemocy w rodzinie? *Pytanie zadawane przy pomiarze realizowanym w 2014 r. N=1100 (2014) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.

19 Kontakt z przemocą w rodzinie analiza wskazań pozytywnych z pomiarów 2014, 2011, 2010, * Czy w swoim gospodarstwie domowym w ciągu ostatnich 12 miesięcy zetknął/zetknęła się Pan(i) z problemem przemocy w rodzinie? Czy zetknął/zetknęła się Pan(i) z problemem przemocy w swojej rodzinie? 6% 8% 2014 Kontakt z różnymi formami przemocy w gosp. dom. respondenta: słowne obrażanie, szantażowanie, zastraszanie, szarpanie, popychanie, bicie, ograniczanie dostępu do wspólnych pieniędzy, konta ** 2010** Czy Panu(i) osobiście lub komuś z Pana(i) gospodarstwa domowego zdarzyło się, czy też nie, doświadczyć przynajmniej jednego z następujących zachowań: ktoś był słownie obrażany, szantażowany, szarpany, popychany, bity?* 33% 35% *Źródło: Barometr Warszawski, pomiar ** W pytaniu zadanym w 2010 r. oraz 2011 r., badani mogli wskazać na jedną, dwie lub trzy formy przemocy, z którymi stykają się w swoim gospodarstwie domowym. N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010) N=1171 (2009)

20 Doświadczanie przemocy i zagrożenie przemocą (1/3) Ktoś z domowników był wyzywany, obrażany, słownie poniżany Kto był traktowany w ten sposób? 83% 16% 1% 3% 9% 4% Nie, nigdy Trudno powiedzieć Tak, wiele razy Tak, kilka razy Tak, jeden raz Osoba dorosła Dziecko Nie pamiętam Odmowa odpowiedzi 1% 1% 24% 89% Ktoś z domowników był szantażowany, zastraszany N=1100 (2014) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Kto był traktowany w ten sposób? n=173 (2014) Osoba dorosła 81% 94% 1% 1% 5% 3% 1% Nie, nigdy Trudno powiedzieć Tak, wiele razy Tak, kilka razy Tak, jeden raz Dziecko Nie pamiętam Odmowa odpowiedzi 0% 0% 29% *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci N=1100 (2014) mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. n=58 (2014)

21 Doświadczanie przemocy i zagrożenie przemocą (2/3) Ktoś z domowników był szarpany, popychany Kto był traktowany w ten sposób? Osoba dorosła 74% 93% 1% 1% 3% 6% Nie, nigdy Trudno powiedzieć Tak, wiele razy Tak, kilka razy Tak, jeden raz Dziecko Nie pamiętam Odmowa odpowiedzi 0% 0% 38% Pomiar 2014 r. N=1100 (2014) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. n=65 (2014) Ktoś z domowników był bity Kto był traktowany w ten sposób? Osoba dorosła 64% 97% 3% 1% Nie, nigdy Trudno powiedzieć Tak, wiele razy Tak, kilka razy Tak, jeden raz Dziecko Nie pamiętam Odmowa odpowiedzi 0% 0% 43% Pomiar 2014 r. N=1100 (2014) *Dane Pomiar nie 2014 sumują r. się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. n=28 (2014)

22 Doświadczanie przemocy i zagrożenie przemocą (3/3) Komuś z domowników odbierano pieniądze, oszczędności, ograniczano dostęp do wspólnych pieniędzy, konta Kto był traktowany w ten sposób? Osoba dorosła 47% 95% 4% 1% Nie, nigdy Trudno powiedzieć Tak, wiele razy Tak, kilka razy Tak, jeden raz Dziecko Nie pamiętam Odmowa odpowiedzi 0% 0% 60% N=1100 (2014) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. n=47 (2014)

23 Korzystanie z pomocy instytucjonalnej w sąsiedztwie Czy w Pana(i) sąsiedztwie, najbliższej okolicy są rodziny, o których Pan(i) słyszał(a) lub wie, że występuje w nich zjawisko przemocy w rodzinie? 7 N=1100 (2014) 8% 20% 9% 9% Nie, nie ma takich rodzin Trudno powiedzieć Tak, jest wiele takich rodzin Tak, jest kilka takich rodzin Tak, jest jedna taka rodzina n=222 Czy rodzina, rodziny, o których Pan(i) słyszał(a) lub wie, że występuje w nich zjawisko przemocy w rodzinie korzystały lub korzystają z pomocy jakichś instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie?* 27% 31% Tak Nie 4 Trudno powiedzieć n=222 (2014) *Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które w swoim sąsiedztwie, okolicy miejsca zamieszkania słyszały o rodzinach lub znają rodziny borykające się z problemem przemocy.

24 Instytucje, organizacje udzielające pomocy rodzinom w sąsiedztwie Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji, z pomocy których korzystają osoby w Pana(i) sąsiedztwie, okolicy miejsca zamieszkania* Policja 41% Ośrodek Pomocy Społecznej Niebieska Linia, telefon zaufania 26% 25% Kurator, sąd, prokuratura 17% Organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia itp.) 6% Poradnia psychologiczno-pedagogiczna Ośrodek wsparcia dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży Poradnia rodzinna Przedszkole, szkoła Straż Miejska Inne Nie wiem, nie pamiętam 6% 4% 3% 3% 3% 4% 20% Znajomość spontaniczna, tj. świadomość istnienia instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie. Nazwy instytucji, organizacji nie są czytane respondentom. n=69 (2014)** *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. **Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały w swojej okolicy, miejscu zamieszkania znajomość rodzin borykających się z problemem przemocy w rodzinie.

25 Korzystanie członków gospodarstwa domowego z pomocy instytucjonalnej Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy korzystał(a) Pan(i) lub ktoś z członków Pana(i) gospodarstwa domowego z pomocy jakichś instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie?* Tak Nie Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji udzielających wsparcia członkom Pana(i) gospodarstwa domowego* Policja Kurator, sąd, prokuratura 24% 29% Ośrodek Pomocy Społecznej 19% 26% n=21 Poradnia psychologicznopedagogiczna 19% 74% Niebieska Linia, telefon zaufania Organizacja pozarządowa, np. fundacja, stowarzyszenie Poradnia rodzinna 5% 5% 5% Rzecznik Praw Dziecka 5% Mediator rodzinny 5% *Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które w swoim gospodarstwie Centrum Pomocy Rodzinie 5% domowym borykają się z problemem przemocy w rodzinie. n=21 (2014) n=82 (2014) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które w swoim gospodarstwie domowym borykają się z problemem przemocy w rodzinie.

26 Skuteczność udzielonej pomocy Jak - ogólnie rzecz biorąc - ocenia Pan(i) skuteczność pomocy udzielonej Panu(i) i/lub komuś z członków Pana(i) gospodarstwa domowego przez te instytucje, organizacje w sytuacji przemocy w rodzinie? Pomoc ta była w pełni skuteczna 33% 29% Pomoc ta była częściowo skuteczna 38% Pomoc ta w ogóle nie była skuteczna n=21 (2014)

27 Poziom akceptacji dla różnych form przemocy Które z poniższych zachowań uważa Pan(i) za przejawy przemocy w rodzinie? (odpowiedzi twierdzące) Zdecydowanie jest to przemoc Raczej jest to przemoc R a z e m Bicie, znęcanie się 96% 98% Zaniedbywanie dzieci, nie dbanie o ich bezpieczeństwo, pozostawianie ich bez jedzenia 80% 1 9 Popychanie, szarpanie 67% 25% 9 Obrażanie, wymyślanie, słowne poniżanie 61% 26% 87% Odbieranie pieniędzy, oszczędności, ograniczanie dostępu do wspólnych pieniędzy, konta 34% 27% 61% N=1100 (2014)

28 Poziom akceptacji dla różnych form przemocy (2014, 2011, 2010) Które z poniższych zachowań uważa Pan(i) za przejawy przemocy w rodzinie? (odpowiedzi twierdzące**) Popychanie, szarpanie* Bicie, znęcanie się* % Z uzyskanych deklaracji wynika, że warszawiacy nie akceptują zarówno przemocy fizycznej, jak i psychicznej, przy czym najbardziej krytykowane są brutalne akty przemocy, tj. bicie, znęcanie się. Popychanie, szarpanie, bicie, znęcanie się Zaniedbywanie dzieci, nie dbanie o ich bezpieczeństwo, pozostawianie ich bez jedzenia* Obrażanie, wymyślanie, słowne poniżanie Odbieranie pieniędzy, oszczędności, ograniczanie dostępu do wspólnych pieniędzy, konta* 61% 95% 91% 9 87% 93% 89% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010) *Pytania zadawane przy pomiarze realizowanym w 2014 r. **Odpowiedzi twierdzące obejmują wskazania zdecydowanie się zgadzam oraz raczej się zgadzam.

29 Stosunek do obiegowych stwierdzeń, opinii Poziom akceptacji dla różnych stwierdzeń, opinii (odpowiedzi twierdzące) zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam Pewne sytuacje usprawiedliwiają bicie członków rodziny 1% 4% Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna nikt nie powinien się wtrącać 3% O przemocy można mówić tylko wtedy, gdy widoczne są ślady na ciele ofiary, np. siniaki, rany itp. 5% Przemoc może wystąpić w każdej rodzinie bez względu na jej sytuację materialną czy wykształcenie członków rodziny 81% 11% N=1100 (2014)

30 Poziom akceptacji dla różnych stwierdzeń, opinii (2014, 2011, 2010) Poziom akceptacji dla poniższych stwierdzeń (odpowiedzi twierdzące) We wszystkich pomiarach odsetek zwolenników prezentowanych stwierdzeń utrzymuje się na podobnym poziomie. Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna - nikt nie powinien się wtrącać 5% 6% 8% Pewne sytuacje usprawiedliwiają bicie członków rodziny 5% 7% 8% O przemocy można mówić tylko wtedy, gdy widoczne są ślady na ciele ofiary, np. siniaki, rany 7% 10% 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010)

31 Przemoc fizyczna wobec dzieci Poziom akceptacji dla różnych form przemocy wobec dzieci Zdecydowanie się zgadzam Raczej się zgadzam Raczej się nie zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam Trudno powiedzieć Porządne lanie jeszcze nikomu nie zaszkodziło 3% 5% 19% 7 Stosowanie kar cielesnych pomaga w wychowaniu dzieci 3% 7% 25% 63% Rodzice mają prawo uderzyć nieposłuszne, aroganckie dziecko 5% 2 28% 40% 5% Karcenie dziecka klapsem jest przemocą 21% 25% 33% 18% Żadna sytuacja nie usprawiedliwia bicia dzieci* 53% 13% 18% 14% 3% N=1100 (2014) *Pytanie zadawane przy pomiarze realizowanym w 2014 r.

32 Różnice w pkt proc. w stosunku do 2010 r. Przemoc fizyczna wobec dzieci (2014, 2011, 2010) Poziom akceptacji dla różnych form przemocy wobec dzieci (odpowiedzi twierdzące**) Żadna sytuacja nie usprawiedliwia bicia dzieci* Karcenie dziecka klapsem nie jest przemocą % 59% 58% 66% W stosunku do 2010 r. zmalała liczba osób, które akceptują stosowanie przemocy fizycznej wobec dzieci. Największe zmiany dotyczą spadku poparcia dla stosowania klapsów oraz prawa rodziców do bicia nieposłusznych dzieci. Rodzice mają prawo uderzyć nieposłuszne, aroganckie dziecko 6 27% 30% 33% Stosowanie kar cielesnych pomaga w wychowaniu dzieci 4 10% 10% 14% Akceptacja dla surowego karania dzieci wzrasta, gdy stwarzają one problemy wychowawcze. Porządne lanie jeszcze nikomu nie zaszkodziło 1 7% 8% 7% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010) *Pytanie zadawane przy pomiarze realizowanym w 2014 r. **Odpowiedzi twierdzące obejmują wskazania zdecydowanie się zgadzam oraz raczej się zgadzam.

33 Reakcje na przemoc w sąsiedztwie Czy zna Pan(i) osobiście lub z widzenia osoby, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy w jakiś sposób reagowały na przypadki przemocy w rodzinie występujące w Pana(i) sąsiedztwie, okolicy miejsca zamieszkania? 3% Nie, nie znam takich osób 15% Trudno powiedzieć 59% 38% 21% Tak, znam jedną taką osobą Tak, znam kilka takich osób Tak, znam kilkanaście takich osób n=222 (2014) *Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały w swojej okolicy miejscu zamieszkania znajomość rodzin borykających się z problemem przemocy w rodzinie.

34 Osobiste reakcje na przemoc Czy Pan(i) osobiście w ciągu ostatnich 12 miesięcy w jakiś sposób reagował(a) na przypadki przemocy w rodzinie występujące w Pana(i) sąsiedztwie, okolicy miejsca zamieszkania? 1% Nie, nigdy 18% Trudno powiedzieć 54% 45% 2 Tak, jeden raz Tak, kilka razy 5% Tak, wiele razy n=222 (2014) *Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały w swojej okolicy miejscu zamieszkania znajomość rodzin borykających się z problemem przemocy w rodzinie.

35 Najczęstsze formy reagowania na przemoc W jaki sposób Pan(i) osobiście i/lub osoby z Pana(i) sąsiedztwa, okolicy miejsca zamieszkania reagowały na przypadki przemocy w rodzinie występujące w Pana(i) sąsiedztwie, okolicy miejsca zamieszkania?* Próbowały osobiście interweniować Wzywały Policję, dzielnicowego Wzywały Straż Miejską 16% 46% 60% Do najczęściej wymienianych przez badanych sposobów reagowania na przypadki przemocy w sąsiedztwie, należą osobiste interwencje oraz wzywanie Policji, dzielnicowego. Informowały nauczycieli, pedagogów, psychologów Informowały pracowników OPS-ów Rozmawiały z pokrzywdzonymi Sugerowały skorzystanie z pomocy innych instytucji Wzywały pogotowie ratunkowe Oferowały pomoc pokrzywdzonym Zeznawały w sprawach sądowych Informowały pracowników PIK-ów Wzywały pracowników ochrony Informowały inne instytucje pomocowe Inne 7% 7% 5% 1% 1% 1% 6% Odpowiedź spontaniczna oznacza świadomość istnienia określonych zachowań, które nie są czytane respondentom. n=122 (2014 r.) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. Na pytanie odpowiadały te osoby, które osobiście reagowały na przypadki przemocy w rodzinie i/lub w swoim miejscu zamieszkania znają osoby, które reagowały na przypadki przemocy w rodzinie.

36 Powody braku reakcji na przemoc Jak Pan(i) sądzi, dlaczego część osób w ogóle nie reaguje na przypadki przemocy w rodzinie w swoim sąsiedztwie, okolicy miejsca zamieszkania?* Obawiają się o swoje bezpieczeństwo Nie obchodzą ich sprawy innych osób Chcą mieć święty spokój 27% 40% 53% Najczęściej wymieniane powody braku reakcji na przemoc. Uważają, że jest to sprawa wyłącznie rodziny 2 Nie chcą psuć sobie dobrych stosunków sąsiedzkich Nie chcą tracić czasu na zeznania i chodzenie po sądach 11% 10% Nie wiedzą, co zrobić w takiej sytuacji Nie wierzą w skuteczność takiej interwencji Akceptują takie zachowania Nie wiedzą o problemie przemocy Wstydzą się Nie są pewni, czy problem jest rzeczywiście poważny Prawo jest źle skonstruowane 5% 4% N=1100 (2014) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. Na wykresie uwzględniono te odpowiedzi, które uzyskały min. wskazań.

37 Różnice w pkt proc. w stosunku do 2010 r. Powody braku reakcji na przemoc (2014, 2011, 2010) Jak Pan(i) sądzi, dlaczego część osób w ogóle nie reaguje na przypadki przemocy w rodzinie w swoim sąsiedztwie, okolicy miejsca zamieszkania?* Obawiają się o swoje bezpieczeństwo Nie obchodzą ich sprawy innych osób Chcą mieć święty spokój Uważają, że jest to sprawa wyłącznie rodziny, której problem dotyczy Nie chcą psuć sobie dobrych stosunków sąsiedzkich Nie chcą tracić czasu na zeznania i chodzenie po sądach Nie wiedzą, co zrobić w takiej sytuacji Nie wierzą w skuteczność takiej interwencji Akceptują takie zachowania Nie są pewni, czy problem jest rzeczywiście poważny % 10% 11% 10% 9% 8% 5% 9% 7% 4% 5% 6% 7% 5% 6% 27% 24% 19% 2 31% 34% 37% 40% 53% 49% 47% *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. Na wykresie pokazano 10 najczęściej wskazywanych powodów braku reakcji na przemoc w rodzinie. Najważniejsze przyczyny braku reakcji na przemoc we wszystkich trzech analizowanych pomiarach układają się podobnie. Na pierwszym miejscu wymieniania jest obawa o swoje bezpieczeństwo, na drugim brak zainteresowania sprawami innych osób, a na trzecim chęć zachowania świętego spokoju. Na uwagę zasługuje znaczący spadek odsetka osób, które uważają, że powodem braku reakcji jest przekonanie, że przemoc to sprawa wyłącznie rodziny, której problem dotyczy. N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010)

38 Znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy Czy zna Pan(i) jakieś instytucje, organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie? 34% 3 38% Tak Nie Trudno powiedzieć 58% 55% 66% 7% 8% Znajomość instytucji udzielających pomocy silnie koresponduje z wykształceniem respondentów. Osoby z wykształceniem średnim i wyższym częściej niż osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i niższym deklarują znajomość tego typu placówek (stosunek 39% do 28%). W stosunku do 2010 r. poprawiła się znajomość instytucji, organizacji pomocowych (wzrost o 6 pkt proc.). N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010)

39 Spontanicznie deklarowana znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie* (pomiar 2014) Niebieska Linia, telefon zaufania Policja Ośrodek Pomocy Społecznej Organizacje pozarządowe Rzecznik Praw Dziecka Ośrodek wsparcia dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży Kurator, sąd, prokuratura Poradnia psychologiczno-pedagogiczna Straż Miejska Przedszkole, szkoła Poradnia rodzinna Kościół, grupy religijne, wyznaniowe Punkt informacyjno-konsultacyjny (PIK) Placówka wsparcia dziennego Szpital, pogotowie ratunkowe Inne, np. przychodnia zdrowia, OIK, schronisko dla ofiar przemocy 4% 4% 3% 1% 1% 3% 13% 16% 29% 35% 43% Bardzo rzadko wymieniane są przez respondentów jednostki gminne (np. PIK-i, poradnie rodzinne) oraz pewne grupy zawodowe pierwszego kontaktu, takie jak: pedagodzy szkolni oraz pracownicy służby zdrowia. Znajomość spontaniczna, tj. świadomość istnienia instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie. Nazwy instytucji, organizacji nie są czytane respondentom. n=420 (2014) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy.

40 Spontaniczna znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy w 2011 i 2010 (1/2) Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie* Niebieska Linia, telefon zaufania 24% 38% Organizacja pozarządowa 26% 3 Ośrodek Pomocy Społecznej 25% Policja 24% 26% Rzecznik Praw Dziecka 10% 14% Poradnia psychologiczno-pedagogiczna Kurator, sąd, prokuratura 8% 7% 8% Na wykresie pokazano kategorie, które uzyskały powyżej 5% wskazań. n=379 (2011) n=364 (2010) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy.

41 Spontaniczna znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy w 2011 i 2010 (2/2) Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie* Dom samotnej matki 4% 3% Straż Miejska 3% 5% Schronisko dla ofiar przemocy 3% Placówka środowiskowa, świetlica socjoterapeutyczna 3% Kościół, organizacja kościelna 3% Punkt informacyjno-konsultacyjny (PIK) 5% Przedszkole, szkoła Inne (pogotowie ratunkowe, biuro prawne, komisja gminna) 1 Na wykresie pokazano kategorie, które uzyskały nie więcej niż 5% wskazań. n=379 (2011) n=364 (2010) *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy.

42 Różnice w pkt proc. w stosunku do 2010 r. Spontanicznie deklarowana znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy w 2014, 2011 i 2010 Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie* Niebieska Linia, telefon zaufania Policja % 24% 26% 35% 38% 43% W porównaniu z 2010 r. najbardziej wzrosła (o 19 pkt proc.) rozpoznawalność Niebieskiej Linii i telefonów zaufania. Swoje pozycje wzmocniły także Policja oraz OPS-y. Ośrodek Pomocy Społecznej Rzecznik Praw Dziecka % 10% 14% 25% 29% Największy spadek (o 10 pkt proc.) odnotowano przy kategorii organizacje pozarządowe. Straż Miejska 3 3% 5% Kurator, sąd, prokuratura 4 4% 7% 8% *Dane nie sumują się do 100%, Poradnia psychologiczno-pedagogiczna 5 3% ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. 8% Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały znajomość Organizacje pozarządowe 16% instytucji, organizacji udzielających 10 3 pomocy. W analizach uwzględniono 26% te wskazania, które przynajmniej w -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% jednym 50% z trzech pomiarów uzyskały co najmniej 5% wskazań. n=420 (2014) n=379 (2011) n=364 (2010)

43 Ocena wymiaru instytucjonalno-prawnego W jakim stopniu zgadza się Pan(i) bądź nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami: Zdecydowanie się zgadzam Raczej się zgadzam Raczej się nie zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam Trudno powiedzieć Ofiary nie zawsze przyznają się do swojej sytuacji, dlatego odpowiednie służby nie zawsze mogą im pomóc 58% 35% 3% Prawo w Polsce w niedostatecznym stopniu chroni ofiary przemocy w rodzinie 45% 27% 9% 5% 14% Wiele rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie nie otrzymuje potrzebnej im pomocy 37% 34% 6% 3% 20% W Warszawie bardzo łatwo otrzymuje się pomoc od instytucji i stowarzyszeń zajmujących się problemem przemocy w rodzinie 4% 21% 17% 6% 5 N=1100 (2014)

44 Różnice w pkt proc. w stosunku do 2010 r. Ocena wymiaru instytucjonalno-prawnego (2014, 2011, 2010) Ilu warszawiaków zgadza się z poniższymi stwierdzeniami? (odpowiedzi twierdzące) Ofiary nie zawsze przyznają się do swojej sytuacji, dlatego odpowiednie służby nie zawsze mogą im pomóc 5 93% 90% 88% Prawo w Polsce w niedostatecznym stopniu chroni ofiary przemocy w rodzinie 9 66% 63% 7 Wiele rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie nie otrzymuje potrzebnej im pomocy 8 63% 71% W Warszawie bardzo łatwo otrzymuje się pomoc od instytucji i stowarzyszeń zajmujących się problemem przemocy w rodzinie 7 25% 29% 3 N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010)

45 Ocena kompetencji Ośrodków Pomocy Społecznej (2014, 2011, 2010) Czy Pana(i) zdaniem Ośrodki Pomocy Społecznej mają wystarczające uprawnienia, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie? Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć % 2 30% 10% % 19% 27% 1 36% % 2 30% 9% 3 N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010)

46 Ocena kompetencji Policji (2014, 2011, 2010) Czy Pana(i) zdaniem Policja ma wystarczające uprawnienia, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie? Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć % 38% 2 7% 13% % 38% 2 8% 15% % 34% 27% 9% 14% N=1100 (2014) N=1100 (2011) N=1120 (2010)