Praca w przestrzeniach zamkniętych a BHP

Transkrypt

1 BEZPIECZEŃSTWO PRACA PROMOTOR 4/2014 KRZYSZTOF BABKA prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służby BHP, oddział Rzeszów Praca w przestrzeniach zamkniętych a BHP Artykuł zawiera wymogi, które należy zrealizować w celu zapewnienia bezpieczeństwa podczas organizowania i prowadzenia robót w przestrzeniach zamkniętych (kanałach, studniach lub studzienkach), do których wejście odbywa się poprzez włazy, otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione. Prace w kanałach, studniach, studzienkach i innych podziemnych urządzeniach technicznych są szczególnie niebezpieczne, gdyż istnieje możliwość przedostawania się tam gazu ziemnego, czadu lub innych niebezpiecznych substancji pochodzących z nieszczelnych rurociągów i instalacji. Ponadto zagrożeniem mogą być niekorzystne zmiany zachodzące w składzie atmosfery. Zjawiska te mogą mieć miejsce podczas spawania, układania wykładzin i powłok antykorozyjnych (np. rozpuszczalniki z użytkowanych klejów, kitów, farb i lakierów lub z płynów do odtłuszczania i czyszczenia w trakcie odparowania mogą stwarzać zagrożenie toksyczne, a nawet wybuchowe) bądź usuwania osadów substancji toksycznych. Z tego względu podjęcie i prowadzenie prac w ww. przestrzeniach, do których wejście odbywa się przez włazy, otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione, może nastąpić jedynie na podstawie pisemnego pozwolenia, wydanego w trybie ustalonym przez pracodawcę (zał. 1). Do tych prac pracodawca jest obowiązany wyznaczyć stały i kompetentny nadzór. Osoba, która wydaje polecenie wykonania takiej pracy, powinna sprawdzić, czy przygotowanie organizacyjne i techniczne zapewni bezpieczeństwo podczas wykonywania prac. Przestrzeń zamknięta Pod pojęciem przestrzeni zamkniętej rozumiemy każdą przestrzeń zamkniętą lub częściowo zamkniętą lub przestrzeń, gdzie ruch jest ograniczony lub fizycznie utrudniony, która: ma ograniczone lub utrudnione wejście lub wyjście, ma odpowiednie rozmiary, aby umożliwić osobie wejście do środka i wykonanie zadania, oraz nie została zaprojektowana ani nie jest przeznaczona do wykorzystania jako stałe miejsce przebywania lub pracy, ma atmosferę, w której w każdej chwili mogą pojawić się potencjalnie szkodliwe zanieczyszczenia, brak bezpiecznego poziomu tlenu, składowane są substancje mogące spowodować utknięcie lub w której istnieje ryzyko poważnego urazu lub śmierci z powodu fot. Thinkstock niebezpiecznych substancji lub warunków, stanowi szczególne ryzyko dla robotników, w tym za sprawą nagromadzenia się gazów toksycznych lub duszących, a także pożaru, upadku, zalania lub utknięcia, i którą, w zależności od stwarzanego przez nią zagrożenia, można sklasyfikować jako przestrzeń zamkniętą wymagającą pozwolenia na wejście, co oznacza przestrzeń zamkniętą, w której obecne jest jedno lub więcej z poniższych zagrożeń: ryzyko występowania szkodliwej atmosfery, brak bezpiecznego poziomu tlenu, np. po przedmuchiwaniu azotem, ryzyko utknięcia osoby wchodzącej, układ, który może powodować utknięcie lub uduszenie osoby wchodzącej za sprawą schodzących się ścian lub podłogi obniżającej się i zwężającej w kierunku spustu prowadzącego do pomieszczenia o mniejszym przekroju, WAŻNE Pod pojęciem przestrzeni zamkniętej rozumiemy każdą przestrzeń zamkniętą lub częściowo zamkniętą lub przestrzeń, gdzie ruch jest ograniczony lub fizycznie utrudniony 31

2 PROMOTOR 4/2014 BEZPIECZEŃSTWO PRACA występowanie innego rozpoznanego poważnego zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia, którego nie można wyeliminować, przy czym przestrzeni zamkniętej nie da się utrzymywać w stanie umożliwiającym bezpieczne wejście. W powyższych przypadkach przy punktach wejścia muszą się znajdować wyraźne informacje, że na wejście zawsze potrzebne jest pozwolenie. Natomiast przestrzeń zamknięta niewymagająca pozwolenia na wejście oznacza przestrzeń zamkniętą, w której nie występuje albo w odniesieniu do zagrożeń atmosferycznych w której nie ma ryzyka wystąpienia zagrożenia śmiercią lub ciężkim urazem fizycznym. Najistotniejsze działanie przed wejściem do przestrzeni zamkniętej to sprawdzenie stanu bezpieczeństwa oraz zidentyfikowanie zagrożeń i ocena ryzyka. Ogólne zasady pracy w przestrzeniach zamkniętych Prace w kanałach, studniach lub studzienkach zaliczane są do prac szczególnie niebezpiecznych, dlatego należy je prowadzić w sposób zapewniający bezpieczeństwo i higienę pracy zatrudnionych pracowników, z użyciem środków techniczno-organizacyjnych przewidzianych w projekcie organizacji robót, instrukcji technologicznej, instrukcji bezpiecznego wykonywania robót (IBWR) dla zadania lub innym dokumencie. Projekt organizacji robót sporządza się dla robót remontowych, których nie przewidziano w instrukcji technologicznej. W projekcie organizacji robót należy zdefiniować: przewidziane metody pracy, liczbę pracowników zatrudnionych wewnątrz kanałów, liczbę osób stanowiących ich ubezpieczenie, w razie potrzeby skład brygady ratunkowej, stosowny sprzęt roboczy i ratunkowy. Brygada wyznaczona do pracy w kanale powinna składać się z co najmniej czterech osób, z których najwyżej dwie mogą pracować w kanale, a pozostałe osoby powinny stanowić ich ubezpieczenie. Brygada wyznaczona do pracy w przestrzeniach zamkniętych może składać się z co najmniej Każdy z pracowników musi być poinformowany o sposobie postępowania w sytuacji zagrożenia! trzech osób, z których najwyżej jedna może pracować w przestrzeniach zamkniętych, a pozostałe osoby powinny stanowić jej ubezpieczenie. Osoba asekurująca powinna być w stałym kontakcie z pracownikiem znajdującym się wewnątrz kanału, studni lub studzienki oraz mieć możliwość niezwłocznego powiadomienia innych osób mogących w razie potrzeby niezwłocznie udzielić pomocy. Wyposażenie w środki ochrony indywidualnej osoby asekurującej powinno być takie jak wyposażenie pracowników wchodzących do wnętrza kanału, studni lub studzienki. Do pracy w przestrzeniach zamkniętych dopuszcza się osoby, które ukończyły 18 lat. Powinny one posiadać przeszkolenie w zakresie BHP oraz w zakresie udzielania pierwszej pomocy, a także świadectwo lekarskie o dopuszczeniu do wykonywania tego rodzaju pracy. Osoby te wyposaża się w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej (szelki bezpieczeństwa z linką umocowaną do odpowiednio wytrzymałego elementu konstrukcji zewnętrznej, hełm ochronny, sprzęt izolujący ochronny układu oddechowego). Wymagane jest również założenie kamizelki ochronnej w przypadku wykonywania czynności na jezdni. Bezpośrednio przed przystąpieniem do ww. pracy pracownik powinien znać zakres obowiązków, jaki ma wykonać. Zostaje on zapoznany z rodzajem zagrożeń, jakie mogą wystąpić, rodzajem środków ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz sposobem ich stosowania. Osoba ta ma znać sposób sygnalizacji między pracującymi wewnątrz kanału, studni lub studzienki a asekurującymi ich na zewnątrz. Każdy z pracowników musi być poinformowany o sposobie postępowania w sytuacji zagrożenia! Aby przystąpić do prowadzenia robót, należy wcześniej uzgodnić terminy pracy w kanale, studni lub studzience z użytkownikami w formie pisemnej w celu ograniczenia lub wstrzymania odprowadzania ścieków w okresie trwania robót. Zalecane jest również zabezpieczenie terenu prowadzonych robót w porze nocnej, np. poprzez ogrodzenie lub zabezpieczenie zastawami ochronnymi, oznakowanie i oświetlenie. Na wypadek przerwy w dostawie prądu należy przewidzieć oświetlenie zastępcze. W przypadku gdy prowadzi się roboty na ulicach i drogach, stanowiska pracy należy zabezpieczyć przed dostępem osób niepowołanych oraz oznakować zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Przed przystąpieniem do robót w ww. okolicznościach trzeba zabezpieczyć pracowników przed podniesieniem się poziomu ścieków oraz przekroczeniem dopuszczalnych stężeń substancji niebezpiecznych i szkodliwych dla życia i zdrowia. Ważne jest również, aby zapewnić stałą łączność pomiędzy pracującymi wewnątrz kanałów, studni lub studzienek a osobami ubezpieczającymi. Czyszczenie lub kontrola stanu technicznego kanałów o wysokości lub średnicy poniżej 1 m mogą być prowadzone jedynie przy użyciu sprzętu specjalistycznego. Jeśli chce się otworzyć pokrywę studzienki, w tym celu należy wykorzystać hak lub podnośnik, które są wykonane z materiałów nieiskrzących. Zabrania się: odmrażania pokryw włazowych przy użyciu otwartego ognia, palenia tytoniu podczas otwierania włazu, palenia tytoniu podczas pracy w kanale, studni lub studzience. Przed wejściem do kanału należy zawsze przewietrzyć kanał, zdejmując pokrywy włazowe co najmniej z dwóch stron studzienek, po obydwu stronach studzienki kontrolowanej. Pokrywy włazowe mocowane na zawiasach powinno się zabezpieczyć przed samoczynnym zamknięciem. Po zakończeniu wietrzenia sprawdzamy za pomocą analizatorów chemicznych lub lampy bezpieczeństwa, czy nie występują substancje szkodliwe lub niebezpieczne dla zdrowia. Przy pobieraniu próbek należy pamiętać o następujących zasadach: próbki do analizy powinny być pobierane bez wchodzenia do środka kanałów, studni i studzienek, pobieramy próbki nie tylko przy włazach, ale co najmniej na trzech głębokościach: górnej, środkowej i dolnej, pobieramy próbki również w tzw. martwych przestrzeniach, 32

3 PROMOTOR 4/2014 BEZPIECZEŃSTWO PRACA Załącznik nr 1 ZEZWOLENIE nr... na prowadzenie prac w kanałach/studniach/studzienkach 1. Imię i nazwisko osób pracujących w kanałach/studniach/studzienkach: a/... b/... c/ Imię i nazwisko osób asekurujących: a/... b/... c/ Miejsce pracy Zakres wykonywanych prac Czas wykonywania... prac dnia...od godz... do godz Rodzaj zagrożeń, jakie mogą wystąpić Środki zabezpieczenia: a/ BHP... b/ ppoż... c/ inne Sposób sygnalizacji między pracującymi wewnątrz kanału/studni/studzienki a asekurującymi ich na zewnątrz Sposób postępowania w sytuacji zagrożenia Odpowiedzialni za: a/ przygotowanie miejsca pracy, środków zabezpieczających i zabezpieczenie toku prac Nazwisko i imię... wykonano podpis... b/ dokonanie analizy stężeń gazów Nazwisko i imię... wykonano podpis... Zezwalam na rozpoczęcie prac wymienionych w punkcie 4... analizy wykonujemy zawsze bezpośrednio przed rozpoczęciem pracy oraz okresowo lub w sposób ciągły w czasie jej wykonywania. Należy pamiętać również o tym, aby zastosować wentylację mechaniczną w przypadku gdy wietrzenie naturalne jest niewystarczające. podpis kierownika......dnia... powiednich środków ochrony dróg oddechowych (niestosowanie ochron układu oddechowego jest dopuszczalne wyłącznie w warunkach, gdy zawartość tlenu w powietrzu kanału wynosi co najmniej 18% oraz gdy w powietrzu tym nie występują substancje szkodliwe dla zdrowia w stężeniu przekraczającym najwyższe dopuszczalne stężenia (NDS) czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ani nie istnieje niebezpieczeństwo ich wystąpienia podczas przebywania pracownika w kanale, studni lub studzience. Decyzję o niestosowaniu przez pracowników ochron układu oddechowego może podjąć jedynie osoba kierująca pracownikami. Uwaga! Do oświetlenia kanałów należy używać hermetycznie zamkniętych elektrycznych lamp aku- Praca w przestrzeniach zamkniętych ważne zasady Dodatkowo, wykonując prace w przestrzeniach zamkniętych, należy, prócz wymienionych wcześniej zasad, pamiętać o innych, bardzo istotnych regułach. I tak: Zabrania się wchodzenia do kanału, studni lub studzienki w przypadku stwierdzenia obecności gazów podczas każdego wejścia pracownik obowiązany jest do zastosowania odmulatorowych o napięciu do 24 V lub bateryjnych latarek o konstrukcji przeciwwybuchowej. Dopuszcza się stosowanie oświetlenia zasilanego z sieci elektrycznej o napięciu nieprzekraczającym 12 V. Aby praca podczas wykonywania robót w kanale, studni lub studzience była bezpieczna, pracownicy obowiązani są do posiadania przy sobie urządzenia do wykrywania i sygnalizacji obecności gazu wraz z zapaloną lampą bezpieczeństwa. W czasie przebywania pracowników wewnątrz kanałów, studni lub studzienek wszystkie włazy powinny być otwarte przy stanowisku pracy obok włazu powinny znajdować się: podręczna apteczka, zapasowe latarki elektryczne, odpowiedniej długości linka asekuracyjna zakończona zatrzaśnikami, chyba że projekt organizacji robót lub instrukcja technologiczna przewidują inny sposób ewakuacji zatrudnionych w kanale, studni lub studzience. Nad włazem do kanału powinno znajdować się urządzenie mechaniczne do ewakuacji poszkodowanych w razie wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia. Pracownicy czuwający nad bezpieczeństwem zatrudnionych w kanale, studni lub studzience obowiązani są znać ich nazwiska, a w razie utraty łączności z nimi niezwłocznie przystąpić do akcji ratunkowej. Pracownikom czuwającym przy włazie zabrania się opuszczania swego stanowiska przez cały czas pracy w przestrzeni zamkniętej. Po zakończonej pracy lub w okresie przerw w pracy należy usunąć z kanału, studni lub studzienki sprzęt, narzędzia i materiały. Teren robót należy uporządkować, a studzienki zabezpieczyć pokrywami włazowymi. Piśmiennictwo 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji, remontach i konserwacji sieci kanalizacyjnych (Dz.U. z 1993 r. nr 96, poz. 437). 2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650). 34