KONCEPCJA ZASTOSOWANIA ZINTEGROWANEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO DO REALIZACJI ZADAŃ W ZAKRESIE USŁUG GEOEKOSYSTEMÓW

Transkrypt

1 KONCEPCJA ZASTOSOWANIA ZINTEGROWANEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO DO REALIZACJI ZADAŃ W ZAKRESIE USŁUG GEOEKOSYSTEMÓW autorzy: Andrzej Kostrzewski, Andrzej Mizgajski, Małgorzata Stępniewska, Jacek Tylkowski

2 Wprowadzenie Przedstawiciele nauki i praktyki mają znaczące doświadczenie w ocenie większości zaopatrujących i kulturowych usług ekosystemowych. Usługi regulacyjne stanowią elementy trudniejsze do kwantyfikacji i nadal są poważnym wyzwaniem merytorycznym; Program ZMŚP stwarza możliwości oparcia ocen usług regulacyjnych na danych obserwacyjnych z różnych typów krajobrazów Polski, reprezentatywnych dla struktury krajobrazowej kraju.

3 Zlewnie badawcze ZMŚP P w 2014 roku Zlewnia Powierzchnia [km 2 ] Zlewnia/ Dorzecze Mezoregion fizycznogeograficzny Jez. Gardno 2,6 Morze Bałtyckie Uznam i Wolin Parsęta 74,0 Parsęta Pojezierze Drawskie Jez. Łękuk 13,3 Węgorapa /Pregoła Czarna Hańcza 7,4 Niemen Struga Toruńska 35,2 Wisła Kraina Wielkich Jezior Równina Augustowska Pojezierze Chełmińskie Kanał Olszowiecki 20,2 Łasica/Wisła Kotlina Warszawska Zlewnia I rzędu 1,3 Kamienna/Wisła Góry Świętokrzyskie Świerszcz 46,5 Wieprz/Wisła Bystrzanka 13,0 Ropa/Wisła Roztocze Zachodnie/ Roztocze Środkowe Beskid Niski / Pogórze Ciężkowickie Doły Jasielsko-Sanockie

4 Zlewnie badawcze ZMŚP a obszary chronione od 2015 roku - 5 zlewni w parkach narodowych - 7 zlewni w zasięgu obszarów Natura 2000

5 Program pomiarowy Stacji Bazowych ZMŚP w 2014 roku

6 Zastosowanie programu Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego dla oceny usług ug geoekosystemów CICES v. 4.3 Dział Remediacja odpadów, toksyn i innych uciążliwości CICES v. 4.3 Grupa Remediacja przez ekosystemy CICES v. 4.3 Klasa Filtration/sequestration/storage/accumulation by ecosystems Wskaźniki usług ekosystemowych: Remediacja zanieczyszczeń docierających do dna lasu z opadem podkoronowym i spływem po pniach Ładunki zanieczyszczeń docierające do podłoża z opadem podkoronowym i spływem po pniach, mg/m 2 : Program podstawowy: S-SO 4, SO 4, N-NO 3, NO 3, NH 4, N-NH 4, Cl, Na, K, Mg, Ca; Program rozszerzony: Cd, Cu, Pb, Mn, Fe, Zn, Ni, As, Cr, Al. Remediacja zanieczyszczeń docierających do dna lasu z opadem organicznym Ładunki pierwiastków docierających z opadem organicznym, kg/ha/rok suchej masy: Program rozszerzony: S ogól, Ca, Mg, Na, K, Mn, Zn, B, Cu, Mo, Pb, Cd.

7 Zastosowanie programu Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego dla oceny usług ug geoekosystemów CICES v. 4.3 Dział Zachowanie warunków fizycznych, chemicznych, biologicznych CICES v. 4.3 Grupa Regulacja procesów glebotwórczych i jakości gleby Skład atmosfery i regulacja klimatu CICES v. 4.3 Klasa Procesy rozkładu i wiązania Regulacja klimatu przez redukcję koncentracji gazów cieplarnianych Wskaźniki usług ekosystemowych: Zachowanie warunków biogeochemicznych poprzez rozkład martwej materii organicznej, nitryfikację, denitryfikację i inne procesy biogeochemiczne: Pula materii organicznej docierającej do dna lasu, g/m 2 - Program podstawowy; Ładunki pierwiastków docierających do dna lasu z opadem organicznym, kg/ha/rok suchej masy: Program rozszerzony: C org, N ogól, P ogól. Regulacja klimatu przez sekwestrację węgla: Ładunek C org docierający do dna lasu z opadem organicznym, kg/ha/rok suchej masy - Program rozszerzony.

8 Zastosowanie programu Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego dla oceny usług ug geoekosystemów CICES v. 4.3 Dział Regulacja przepływów CICES v. 4.3 Grupa Procesy denudacyjne CICES v. 4.3 Klasa Buforowanie i ograniczanie odpływu materii Wskaźniki usług ekosystemowych: Transport materii przez rzeki Ładunek substancji rozpuszczonych odprowadzanych z odpływem rzecznym, kg/ha/rok: Program podstawowy: S-SO4, N-NO3, HCO3, Pogól., Alogól, N-NH4, Cl, Na, K, Mg, Ca; Program rozszerzony: Cd, Cu, Pb, Mn, Zn, Ni, As, Fe, Cr. Program ZMŚP obejmuje ponadto pomiar szeregu parametrów służących określeniu stanu ilościowego i jakościowego ekosystemów wodnych, jak przepływy charakterystyczne w rzekach, stany wód podziemnych, wskaźniki zmian retencji w roku hydrologicznym, właściwości fizykochemiczne wód.

9 Zastosowanie programu Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego dla oceny usług ug geoekosystemów Ocena usług ekosystemowych z uwzględnieniem specyfiki środowiska przyrodniczego zlewni badawczych oraz specjalizacji zespołów badawczych; Programy pomiarowe specjalistyczne: morfodynamika wybrzeża klifowego (Biała Góra); erozja wodna gleb (Szymbark i Storkowo); depozycja i transformacja materii w hylosferze (Święty Krzyż); - zanieczyszczenie powietrza pył PM 2,5; metale ciężkie i WWA, rteć (Puszcza Borecka); monitoring inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia, badania dynamiki zmian poziomu wód podziemnych i ich wpływu na podmokłe ekosystemy leśne, badania organizmów saproksylicznych w różnych ekosystemach leśnych (Wigry); monitoring fauny glebowej w agroekosystemach, monitoring populacji lęgowych dymówki, bilans promieniowania (Koniczynka); monitoring bociana białego, fauna epigeiczna kusakowate, fauna epigeiczna sprężykowate, fauna epigeiczna mrówki, fauna epigeiczna pająki (Kampinos); monitoring lęgowych sów leśnych, monitoring rzadkich dzięciołów, monitoring pospolitych ptaków lęgowych, monitoring obuwika pospolitego, monitoring dzwoneczka wonnego (Roztocze). Ocena wzajemnego wzmacniania i konkurowania między usługami ekosystemowymi; Identyfikacja przestrzennej dystrybucji beneficjentów usług ekosystemowych.

10 Podsumowanie ZMŚP dostarcza danych ilościowych i jakościowych niezbędnych do realizacji zadań w zakresie rozpoznania i oceny usług ekosystemowych; ZMŚP stwarza możliwość oparcia analizy i oceny usług ekosystemowych na zweryfikowanych, standaryzowanych wieloletnich seriach obserwacyjnych, zebranych na Stacjach Bazowych w podstawowych typach krajobrazów Polski; Zastosowanie programu ZMŚP dla oceny usług geoekosystemów powinno wzmocnić przydatność tych ocen dla wsparcia procesów decyzyjnych, w tym związanych z identyfikacją obszarów konfliktowych między różnymi typami usług, z kolei wyważaniem interesów różnych stron oraz redystrybucją kosztów i korzyści wynikających z dostarczania usług ekosystemowych.