DZIENNIK URZĘDOWY KRAKOW, DNIA 30 LISTOPADA 1938

Transkrypt

1 'dtyuotejea i a O p łata pocztow a uiszczona gotówką. ROK XVII M m m M NUMER 9 DZIENNIK URZĘDOWY KURATORIUM OKRĘGU SZKOLNEGO KRAKOWSKIEGO KRAKOW, DNIA 30 LISTOPADA 1938 T R E Ś Ć Poł. 5tr 83. Postanow ienie Ministra W yznań Religijnych i O św iecenia Publicznego w sprawie regulaminu klasyfikowania i prom ow ania uczniów publicznych szkół pow szechnych., W ykaz szkół upraw nionych do korzystania z ulg kolejowych w roku szkolnym 1938/ Konkursy Komunikaty D ZIA Ł N1EURZĘDOW Y: Chrońm y dzieci przed ślepotą (D r M. W ilczek) Szkoła w obec now ego regulaminu licealnych egzam inów dojrzałości (D r S. Szeligiew icz). 333 H arcerstw o w liceach pedagogicznych (Dr W. S zc zy g ie ł) Kształcenie system atyczne w pracy ośw iatowej pozaszkolnej (Dr M. Siem ieńs^i) letni jubileusz 1 liceum i gimnazjum państw ow ego im. Bartłomieja N ow odw orskiego w K rakow ie. 341 Kronika Kom unikaty

2 Str. 314 DZIENNIK URZĘDOWY Nr POSTANOWIENIE Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 31 maja 1938 r. (Nr II P-4291/38 w sprawie regulaminu klasyfikowania i promowania uczniów publicznych szkół powszechnych. Na podstawie art. 1 ustaw y z dnia 4 czerwca 1920 r. o tymczasowym ustroju władz szkolnych (Dz. U. R. P. N r 30, poz. 304) oraz art. 2, 59 i 60 ustawy z dnia 11 marca 1932 r. o ustroju szkolnictwa (Dz. U. R. P. Nr 38 poz. 389) zarządzam co następuje: 1. Ustalam regulamin klasyfikowania i promowania uczniów publicznych szkół powszechnych, ogłoszony jako załącznik do postanowienia niniejszego. 2. Postanowienie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego: W. świętosławski Załącznik do postanowienia Min. W. R. i O. P. z dnia 31 m aja 1938 r. (Nr II P-4291/38). REGULAMIN klasyfikowania i promowania uczniów publicznych szkół powszechnych. Postanowienia ogólne. 1. Celem klasyfikowania (oceniania) uczniów szkół powszechnych jest twierdzenie, czy i w jakim stopniu poszczególni uczniowie osiąg ają odpowiednie wyniki nauczania i wychowania. Celem promowania jest stwierdzenie, że uczeń je st przygotowany do nauki w klasie następnej, a jeżeli je st uczniem klasy ostatniej, że pomyślnie ukończył ustalony dla danej szkoły kurs nauki. 2. Klasyfikowanie i promowanie powinno być oparte na systematycznym badaniu postępów i wyników pracy ucznia oraz jego sprawowaniu, nie zaś na luźnych i nielicznych spostrzeżeniach. Możliwie dokładne poznanie każdego ucznia w myśl 81 statutu publicznych szkół powszechnych jest koniecznym podłożem objektywnej oceny wyników jego pracy. 3. Ocenianie uczniów w ciągu roku szkolnego i ich promowanie powinno być tak dokonywane, by nie paczyło właściwego stosunku dziecka do szkoły, jej pracy nauczającej i wychowującej. W związku z tym należy unikać wszystkiego, co by wytwarzało przeświadczenie u dzieci i ich rodziców, że głównym celem pracy szkolnej jest uzyskanie odpowiedniej oceny. Postanowienia szczegółowe. I. Klasyfikowanie. 4. Klasyfikowanie uczniów odbywa się w ostatnich dwóch tygodniach każdego okresu szkolnego. Przy ustalaniu ocen okresowych i rocznych należy zawsze brać pod uwagę wyniki pracy ucznia od początku roku szkolnego. 5. Dla wyrażenia oceny sprawowania oraz wyników nauki ustala się czterostopniową skalę ocen: bardzo dobry, dobry, dostateczny, niedostateczny. 6. Przy końcu okresu szkolnego każdy nauczyciel w każdej klasie z wyjątkiem klasy I ustala oceny wyników osiągniętych przez poszczególnych uczniów w zakresie wszystkich przedmiotów, których uczy, przyjmując jako podstawę wymagania programu. 7. Ze szczególną uwagą i ostrożnością należy postępować przy ustalaniu oceny wyników nauki w tych przypadkach, w których wyniki niedostateczne powodowałyby pozostawienie uczniów w tej samej klasie. Przy ustalaniu ocen ze śpiewu i ćwiczeń cielesnych należy brać pod uwagę przede wszystkim usiłowania ucznia dc zdobycia usprawnień odpowiadających jego możliwościom, a więc pilność ucznia i widoczny w pracy postęp. 8. Oceny z poszczególnych przedmiotów wpisuje do księgi ocen nauczyciel danego przedmiotu, podając krótkie uzasadnienie przy każdej półrocznej i rocznej ocenie niedostatecznej. 9. Gdy z powodu dłużej trw ającej nieobecności ucznia w klasie lub z innych ważnych przyczyn brak jest podstawy do wydania oceny, uczeń może być w ciągu roku szkolnego nieklasyfikowany z jednego, kilku lub wszystkich przedmiotów. Przyczynę nieklasyfikowania nauczyciel wpisuje do księgi ocen. Uczniowi nieklasyfikowanemu należy umożliwić uzupełnienie m ateriału przerobionego podczas jego nieobecności w szkole, wyznaczając na to odpowiednią ilość czasu. Dla zbadania wyników pracy ucznia nie mo-

3 N r 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 315 że być stosowany jakikolwiek egzamin poza przypadkiem, przewidzianym w 20 niniejszego regulaminu. 10. Z końcem pierwszego półrocza oraz z końcem każdego następnego okresu nauczyciel ustala dla każdego z uczniów klasy I opinię swoją, dotyczącą sprawowania oraz postępów ucznia w nauce i wpisuje ją do księgi ocen. Uczniowie klasy I-ej nie otrzym ują ocen okresowych i rocznych z poszczególnych przedmiotów. 11. Ustalone przez nauczycieli oceny uczniów oraz opinie o uczniach klasy I nie mogą być zmieniane przez kierownika szkoły, ani przegłosowywane na posiedzeniach Rady Pedagogicznej. Jednak w wyjątkowych przypadkach, gdy istnieje uzasadnione przeświadczenie, że nauczyciel niewłaściwie ocenił wyniki pracy ucznia, a ocena ta uniemożliwiłaby promowanie go, kierownik szkoły może zarządzić dokonanie ponownej oceny. W ponownym ocenianiu wyników p racy ucznia, które powinno się odbyć w w arunkach najbardziej normalnych, biorą udział zasadniczo dwie osoby spośród grona nauczycielskiego, przy czym jedną z nich je st zawsze nauczyciel, który wydał ocenę. W razie różnicy zdań decyduje kierownik 12. Oprócz ocen z poszczególnych przedmiotów należy również ustalać okresowe oceny ze sprawowania. Oceny te ustala na posiedzeniu okresowym na wniosek opiekuna klasowego Rada Pedagogiczna (ewentualnie w składzie niepełnym), o ile zaś w danej klasie uczy tylko jeden nauczyciel, ustala on tę ocenę razem z kierownikiem szkoły, lub o ile je st nauczycielem kierującym sam. Ocenę ze sprawowania wpisuje do księgi ocen opiekun klasowy. 13. W ciągu każdego okresu szkolnego należy organizować przynajmniej jedną konferencję rodzicielską celem poinformowania rodziców lub opieki domowej o wynikach pracy szkolnej ich dzieci. Ponadto należy rodziców zawiadomić o ujemnych oc-enach za okres II. Wybór term inu, przeznaczonego na porozumienie się z rodzicami, powinien być dokonywany przy uwzględnieniu zajęć rodziców i w arunków miejscowych. II. Promowanie. 14. Promowanie uczniów na podstawie klasyfikacji rocznej dokonywa na ostatnim posiedzeniu okresowym Rada Pedagogiczna, a gdzie je j nie ma, opiekun klasowy z kierownikiem względnie nauczyciel kierujący. 15. Decyzja o promowaniu uczniów powinna być oparta na ugruntowanym przeświadczeniu o stopniu ogólnego rozwoju i ząsobie wiadomości oraz sprawności uczniów. 16. Wszyscy uczniowie klasy I przechodzą w zasadzie do klasy TI, pozostawianie zatem ucznia w klasie I na drugi rok może nastąpić jedynie wtedy, gdy uczeń w żaden sposób nie mógłby sprostać wymaganiom programu klasy drugiej. 17. Promocje do klasy III i następnych oraz stwierdzenie ukończenia szkoły otrzymuje zasadniczo uczeń, który ma oceny co najmniej dostateczne ze wszystkich obowiązkowych przedmiotów, objętych ustalonym na daną klasę programem nauczania. Brak oceny rocznej z religii, spowodowany niemożnością zorganizowania nauki religii danego wyznania oraz brak oceny z ćwiczeń cielesnych, spowodowany uzasadnionym od nich zwolnieniem, nie może być przeszkodą w promowaniu ucznia. 18. Wyjątkowo na skutek specjalnej, należycie uzasadnionej i wpisanej do księgi ocen uchwały Rady Pedagogicznej, bądź gdzie jej nie ma, decyzji opiekuna klasowego i kierownika względnie nauczyciela kierującego, może być promowany lub otrzymać świadectwo ukończenia szkoły uczeń m ający jedną ocenę niedostateczną, o ile ocena niedostateczna nie jest wynikiem rozmyślnego i specjalnego lekceważenia przedmiotu, uczeń zaś nie wykazuje rażących braków w tym przedmiocie, a rozwój jego umysłowy i przygotowanie ogólne pozwalają przypuszczać, że brak ten nie odbije się ujemnie na całości jego wykształcenia ogólnego. Trzeba jednak baczyć, by promowanie z jedną oceną niedostateczną nie stało się regułą, lecz było środkiem, pozwalającym na indywidualne traktow anie uczniów. 19. Uczniowie klas 2 lub 3 letnich w szkołach I lub II stopnia przechodzą w obrębie tych klas wszyscy bez w yjątku z pierwszego na drugi, względnie z drugiego na trzeci rok nauki po przeprowadzeniu jednak normalnej klasyfikacji rocznej, stwierdzającej pomyślny lub niepomyślny wynik nauki; przy ustalaniu wyniku obowiązują, jak i przy promowaniu, warunki podane w 17 i 18. Promowanie w dwuletniej klasie III szkoły I-go stopnia odbywa się na podstawie rocznej

4 Str. 316 DZIENNIK URZĘDOWY Nr. 9 klasyfikacji w drugim roku nauczania; w przypadkach wątpliwych należy brać pod uwagę wyniki pracy w roku poprzednim. Zasada ta obowiązuje również przy przyznawaniu świadectw ukończenia szkoły stopnia I i II. 20. W przypadkach dłużej trwającej, przynajm niej dwumiesięcznej nieobecności ucznia w klasie pod koniec roku szkolnego, spowodowanej chorobą lub wyjątkowymi warunkami rodzinnymi, uczeń może być poddany egzaminowi sprawdzającemu w celu ustalenia ostatecznych ocen rocznych z poszczególnych przedmiotów. Przy egzaminie sprawdzającym należy przede wszystkim brać pod uwagę ogólny rozwój umysłowy ucznia, dający zasadniczo podstawę do ewentualnego promowania go do klasy następnej względnie wydania mu świadectwa ukończenia szkoły. Jakiekolwiek inne egzaminy z tytułu promowania uczniów są niedopuszczalne. 21. Nieklasyfikowanym w końcu roku szkolnego może być uczeń, który co najmniej przez przeciąg dwóch miesięcy w końcu roku szkolnego nieprzerwanie był nieobecny w szkole, o ile zgodnie z 20 nie był poddany egzaminowi sprawdzającemu. F akt nieklasyfikowania ucznia należy odnotować w księdze ocen, podając odpowiednie uzasadnienie. Nieklasyfikowanie ucznia pociąga za sobą pozostawienie go w tej samej klasie na następny rok szkolny. 22. Po zakończeniu pierwszego półrocza szkolnego oraz po zakończeniu roku szkolnego otrzym ują uczniowie, z w yjątkiem uczniów klasy I, świadectwa szkolne. 23. Uczniowie klasy I otrzym ują w końcu roku szkolnego zaświadczenia stwierdzające, czy przechodzą do klasy II, czy też pozostają w klasie I na rok drugi. 84. N r O /38. Kraków, dn. 25. XI r. Do Inspektoratów Szkolnych, Dyrekcji państwowych oraz prywatnych (z prawami szkół państwowych) szkół średnich ogólnokształcących i zawodowych, zakładów kształcenia nauczycieli oraz publicznych szkół zawodowych dokształcających w Okręgu w sprawie wykazu szkół uprawnionych do korzystania z ulg kolejowych w r. szk. 1938/39. Na podstawie rozporządzenia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 21. XI. br. Nr. I. Praw-2540/100/38, podaję do wiadomości ogłoszony w Dzienniku Tary f i Zarządzeń Kolejowych M inisterstwa Komunikacji z dnia 14. XI. br. Nr. 53 nowy wykaz szkół i zakładów naukowych, których wychowańcom(nicom) przysługują ulgi taryfow e w roku szkolnym 1938/39. Wykaz zawiera zakłady naukowe państwowe i te prywatne, którym przyznano prawa szkół państwowych, lub które postawione zostały na równi z zakładami państwowymi, z wskazaniem ich w porządku alfabetycznym według województw i miejscowości, w których się znajdują oraz podziałem na następujące grupy: G r u p a A. 1. Szkoły artystyczne, 2. Szkoły średnie ogólnokształcące, 3. Szkoły zawodowe typu zasadniczego i przysposobienia zawodowego, 4. Zakłady kształcenia nauczycieli i wychowawczyń przedszkoli, 5. Szkoły specjalne dla upośledzonych, 6. Szkoły powszechne i wydziałowe oraz publiczne placówki oświaty pozaszkolnej. Grupa B. Szkoły dokształcające zawodowe. G r u p a C. 1. Zakwalifikowane kursy artystyczne, kursy zawodowe i dokształcające a) Artystyczne, b) Zawodowe 2. Instytucje oświaty pozaszkolnej. Wychowańcy (wychowanice) zakładów naukowych, wymienionych w wykazie w grupie A i B, m ają prawo do korzystania z ulg na przejazdy jednorazowe i codzienne, przewidzianych w 61 i 62 TO. II. Wychowańcy (wychowanice) zakładów naukowych, wymienionych w wykazie w grupie C, m ają prawo do korzystania z ulg jedynie przy przejazdach codziennych na naukę za biletami czasokresowymi ( 61 TO. II), oraz przy przejazdach na wycieczki szkolne i. kolonie ( 62 TO. II).

5 N r O DZIENNIK URZĘDOWY Str. 31? Ulgę stosuje się na podstawie legitymacyj szkolnych według wzoru ustalonego osobno dla każdej grupy (wzory nr 1-a), 1-b), 1-c) TO. II), wydawanych przez dyrekcje szkół za podpisem dyrektorów, kierowników lub ich zastępców i o- patrzonych oprócz suchej pieczęci Ministerstwa WR. i OP. pieczęcią urzędową odnośnego zakładu naukowego tudzież z zachowaniem innych postanowień 61 TO. II. Legitym acje szkolne uczniów liceów i gimnazjów państwowych zaopatrzone są jednakową pieczęcią danej szkoły, natomiast legitymacje uczniów gimnazjów prywatnych są zaopatrzone pieczęcią gimnazjum, a uczniów liceów pryw atnych pieczęcią liceum. Szkoły powszechne i wydziałowe tudzież kursy i szkoły wieczorowe dla dorosłych i młodocianych, prowadzone jako instytucje oświaty pozaszkolnej, podległe inspektorom szkolnym, nie zostały wyszczególnione w wykazie, natom iast podane zostały w grupie A pod punktem 6 Inspektoraty szkolne, którym szkoły i instytucje te są podległe. Uczniowie szkół powszechnych korzystają z ulg przy przejazdach jednorazowych oraz przy przejazdach codziennych na naukę na podstawie legitymacji szkolnej ustalonego wzoru, wydanej przez kierownictwo danej szkoły powszechnej. Przy wycieczkach zbiorowych uczniów szkół powszechnych, zgłoszenie wycieczki szkolnej, wystawione przez daną szkołę powszechną, powinno być potwierdzone pieczęcią urzędową właściwego inspektora szkolnego. Szkoły wydziałowe, podległe inspektorom szkolnym, w zakresie ulg kolejowych są trak to wane na równi ze szkołami powszechnymi. Uczestnicy w wieku do lat 30 kursów i szkół wieczorowych i młodocianych, które nie są wyszczególnione w wykazie, a prowadzone są jako instytucje oświaty pozaszkolnej, podległe inspektorom szkolnym, mogą korzystać jedynie z ulgi kolejowej, przewidzianej dla zbiorowych wycieczek szkolnych. Ulgę stosuje się za każdorazowym zezwoleniem DOKP. udzielanym na podstawie podania inspektora szkolnego, za je go podpisem i pieczęcią urzędową. Równocześnie odwołuje się poprzedni wykaz szkół, podany w nr 45 Dziennika Taryf i Zarządzeń Kolejowych z dnia 26 października 1937 r. ogłoszonym w Dz. Urz. Kuratorium Nr. 10/37, poz Szkoły, nie wymienione w niniejszym wykazie, nie są uprawnione do wystaw iania legitymacyj szkolnych, ustalonych zarządzeniem z dnia 21. IX Nr /35, Dz. Urz. Kuratorium Nr. 9/35, poz. 93. Jednocześnie przypominam, że zgodnie z p. VIII tego zarządzenia, zapotrzebowania na blankiety legitym a cyj szkolnych muszą być kierowane do D rukarni Państwowej w Warszawie z a pośred nictwem Kuratorium i muszą być zaopatrzone pieczęcią okrągłą względnie owalną szkoły. Wzór zapotrzebowania podany je st w powołanym wyżej zarządzeniu. Wreszcie zaznaczam, że z ulg kolejowych mogą korzystać uczniowie (słuchacze) tylko do lat 30. (Zarządzenie z dnia 16. XI Nr /36 Dz. Urzęd. Nr. 11, poz. 125). Postanowienia te muszą być przestrzegane z jak największą skrupulatnością. Wprowadzanie w wykazie doraźnych zmian i uzupełnień w ciągu roku szkolnego nie jest przewidziane. Kurator Okręgu Szkolnego: J. Stypiński wr. WYKAZ ZAKŁADÓW NAUKOWYCH, KTÓRYCH WYCHÓWAŃCOM (WYCHÓWANI- COM) PRZYSŁUGUJĄ ULGI TARYFOWE. GRUPA A. 1. Szkoły artystyczne. Województwo Kieleckie. Sosnowiec Prywatne Kursy Przemysłu i Rzemiosł Artystycznych Towarzystwa Popierania Szkolnictwa Zawodowego w Zagłębiu Dąbrowskim. Województwo Krakowskie. Kraków Państwowy Instytut Sztuk Plastycznych, Prywatna Szkoła Sztuk Pięknych Alfreda Terleckiego, Prywatne Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego, Prywatny Instytut Muzyczny, P ryw atna Szkoła Muzyczna im. Władysława żeleńskiego, Pryw atna Szkoła Muzyczna im. Stanisława Moniuszki. 2. Szkoły średnie ogólnokształcące. a) Szkoły państwowe. Województwo Kieleckie. Częstochowa I Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. H. Sienkiewicza, II Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Romualda Traugutta, III Państwowe Liceum i Gimnazjum żeńskie im. J. Słowackiego; D ą-

6 Str. 318 DZIENNIK URZĘDOWY brow a Górnicza Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. W. Łukasińskiego; Kielce I Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. J. Śniadeckiego, II Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Stefana Żeromskiego, III Państwowe Liceum i Gimnazjum żeńskie im. Bł. K ingi; Końskie Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. św. Stanisława Kostki; Miechów - Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. T. Kościuszki; Olkusz Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Kr. Kazimierza Wielkiego; Ostrowiec Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Joachima Chrep-1 towicza; Pińczów Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. H. Kołłątaja; Radom I Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. T. Chałubińskiego, II Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Jana Kochanowskiego, III Państwowe Liceum i Gimnazjum żeńskie; Sandomierz Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Marsz. Józefa Piłsudskiego; Solec n/w isłą Państwowe Gimnazjum koedukacyjne; Sosnowiec I Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. B. Prusa, II Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. St. Staszica, III Państwowe Liceum i Gimnazjum żeńskie im. E. Plater; Zawiercie Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne. Województwo Krakowskie Biała Państwowe Liceum i Gimnazjum żeńskie im. Adama Asnyka, (kl. I i II' gimn. męska) ; Bochnia Państwowe Liceum i Gimnazjum koeduk. im. Kr. Kazimierza Wielkiego; Brzesko Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. Marsz. Józefa Piłsudskiego; Chrzanów Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. St. Staszica; Dębica Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. Kr. Wł. Jagiełły; Gorlice Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. M. Kromera; Jasło Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Kr. St. Leszczyńskiego ; Kęty Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne; Kraków I Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. B. Nowodworskiego, II Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. św. Jacka, III Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Kr. J. Sobieskiego, IV Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. H. Sienkiewicza, V Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. J. Kochanowskiego, VI Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. T. Kościuszki, VII Państwowe Liceum i Gimnazjum żeńskie im. A. Mickiewicza, VIII Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. A. Witkowskiego, IX Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Hoene Wrońskiego, X Państwowe Liceum i Gimnazjum żeńskie im. Królowej W andy, XI Państw. Gimnazjum żeńskie im. Józefy Joteyko; Mielec Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. St. Konarskiego; Myślenice Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. T. Kościuszki; Nowy Sącz I Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Jana Długosza, II Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Kr. Boi. Chrobrego; Nowy Targ Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. Sew. Goszczyńskiego; Stary Sącz Państwowe Gimnazjum męskie im. Władysława Orkana; Tarnów I Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. J. Brodzińskiego,. II Państw. Liceum i Gimnazjum męskie im. Jana Tarnowskiego, III Państw. Liceum i Gimnazjum męskie im. A. Mickiewicza; Wadowice Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. M. Wadowity ; Wieliczka Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Jana M atejki; Zakopane Państwowe Liceum i Gimnazjum męskie im. Oswalda Balzera; żywiec Państwowe Liceum i Gimnazjum koedukacyjne im. M. Kopernika. b) Szkoły prywatne. Województwo Kieleckie. Będzin Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne im. Szymon. Fiirstenbergów Stowarzyszenia Kupców, Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne im. Mikołaja Kopernika, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie Wandy Replińskiej; Busko-Zdrój Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne Powiatowe im. M arszałka Józefa Piłsudskiego; C z ę s t o chowa Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne d-ra Filipa Axera, Pryw atne Gimnazjum i Liceum męskie T-wa Szkoły Społecznej, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie Stowarzyszenia Nauka i P raca, Pryw atne Gimnazjum i Liceum żeńskie Zgromadzenia SS. N ajświętszej Rodziny z Nazaretu, Pryw atne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne Towarzystwa żydowskich Szkół Średnich i Powszechnych; Dąbrowa Górn. Prywatne gimnazjum i Liceum żeńskie im. Emilii Zawidzkiej; J ę-

7 N r 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 519 drze j ów Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne Wydziału Powiatowego; Kielc e Prywatne Gimnazjum i Liceum męskie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, Pryw atne Gimnazjum i Liceum męskie im. św. Stanisława Kostki, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie Stefanii i Władysława (Wolfa) Zimnowodów, Prywatne Gimnazjum żeńskie im. Marii Curie- Skłodowskiej, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Kr. Jadwigi; Kozienice Pryw atne Miejskie Gimnazjum i Liceum koedukacyjne ; Mariówka Opoczyńska Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Kr. Jadwigi; Olkusz- Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie Koła Polskiej Macierzy Szkolnej ; Opatów Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne im. Bartosza Głowackiego; Ostrowiec nad Kam. Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Stanisława Staszica; P i o n k i Prywatne Gimnazjum Koedukacyjne Zrzeszenia Rodzicielskiego; Radom Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie Marii Gajl, Pryw atne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne Towarzystwa Przyjaciół Wiedzy, P ryw atne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. M. Konopnickiej ; Sandomierz Prywatne Gimnazjum żeńskie T-wa żeńskiej Szkoły średniej, im. Marii z Billewiczów Piłsudskiej; S.k arżys k o-k a m i e n n a Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne im. A ugusta Witkowskiego; Sosnowiec Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Heleny Rzadkiewiczowej, Pryw atne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne Towarzystwa Szkół żydowskich, Prywatne Gimnazjum i Liceum męskie im. St. W yspiańskiego ; Starachowice Prywatne Gimnazjum koedukacyjne; Staszów Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne T-wa Gimnazj. koed. hum an.; Zawiercie Prywatne Gimnazjum i Liceum męskie Zrzeszenia Naucz. Szkoła Średnia, Prywatne Gimnazjum żeńskie im. Heleny Malczewskiej. Województwo Krakowskie. Biała Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. św. Hildegardy; Bochnia Prywatne Gimnazjum żeńskie im. Klementyny Hoffmanowej; Dąbrowa k/t a r n. Prywatne Miejskie Gimnazjum i Liceum koedukacyjne im. M arszałka Józefa Piłsudskiego; G r y bów Prywatne Gimnazjum koedukacyjne Towarzystwa Humanistycznego; J a s ł o Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. bł. Jolanty; Jordanów Prywatne Miejskie Gimnazjum koedukacyjne im. Marszałka Józefa Piłsudskiego; Kraków Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Kr. Jadwigi, Pryw atne Gimnazjum męskie ks.ks. Misjonarzy, P rywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie T. S. L., im. Fr. Preisendanza, Pryw atne Gimnazjum r Liceum żeńskie im. św. Rodziny, Pryw atne Gimnazjum żeńskie im. Sebaldy Munnichowej, P ry w at-, ne Gimnazjum i Liceum żeńskie Insty tu tu Marii, Prywatne Gimnazjum i Liceum męskie im. Stan. Jaworskiego, Pryw atne Gmnazjum i Liceum żeńskie im. Heleny Kaplińskiej, Prywatne Gimnazjum koedukacyjne im. H. Kołłątaja, P rywatne Gimnazjum i Liceum męskie im. ks. A. Kordeckiego, O.O. Paulinów, Pryw atne Gimnazjum żeńskie S.S. Kanoniczek św. Ducha, P rywatne Gimnazjum żeńskie im. M. Reja, Pryw atne Gimnazjum żeńskie im. ks. Skorupki S.S. Prezentek, Pryw atne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Emilii Plater, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. św. Urszuli S.S. Urszulanek, Pryw atne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne żydowsk. T-wa Szkoły Ludowej i średn. im. Chaima H ilfsteina; Nowy Sącz Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. M. Konopnickiej, Pryw atne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Kr. Korony Polskiej, SS. Niepokalanek; Oświęcim Prywatne Gimnazjum i Liceum koedukacyjne im. ks. St. Konarskiego, P rywatne Gimnazjum i Liceum męskie Towarzystwa Salezjańskiego; Rabka Prywatne Gimnazjum męskie D-ra Jana Wieczorkowskiego, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. św. Tereski, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie Zgrom. S.S. Najświętszej Rodziny z N azaretu; R a k o w i c e pod Krakowem Prywatne Gimnazjum i Liceum męskie im. ks. St. Konarskiego 0.0. Pijarów; Staniątki Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. św. Scholastyki Zgromadzenia P. P. Benedyktynek; Stary Sącz Prywatne Gimnazjum żeńskie Miasta w Starym Sączu; T a r n ó w Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie S.S. Urszulanek, Pryw atne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. św. Jadwigi, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Elizy Orzeszkowej, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. Bł. Kingi, Prywatne Gimnazjum koedukacyjne T-wa żydowsk. Szkół Powszechnych i średnich Safa Berura ; Wadowice Prywatne Gimnazjum męskie 0.0. Karmelitów Bosych, Prywatne Gimnazjum i Liceum męskie Ks.Ks. Pallotynów, Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie im. M. Mościckiej; Wieliczka Prywatne Gimnazjum i Lice-

8 Str. 320 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 um żeńskie im. Marii Konopnickiej; Z a k o p a ne Prywatne Gmnazjum i Liceum koedukacyjne im. Bł. Ładysława z Gielniowa; Zbylitowska Góra k/tarnowa Prywatne Gimnazjum i Liceum żeńskie Zgromadzenia S.S. N ajświętszego Serca Jezusowego. 3. Szkoły zawodowe typu zasadniczego i przysposobienia zawodowego. Będzin - Prywatna Żeńska 3-klasowa Szkoła Handlowa Stowarzyszenia Centrala Detalicznych i Drobnych Kupców w Polsce Oddz. w Będzinie, Pryw atne żydowskie żeńskie Gimnazjum Kupieckie Stow. Centrala Detalicznych i Drobnych Kupców w Polsce Oddział w Będzinie; Chmielnik Prywatna Średnia Szkoła Zawodowa żeńska Sióstr Kanoniczek Ducha św. de Saxia, Pryw atne Żeńskie Gimnazjum Krawieckie Sióstr Kanoniczek Ducha św. de Saxia, Pryw atne żeńskie Gimnazjum K rawieckie Sióstr Kanoniczek Ducha św. de Saxia; Chwałowice Publiczna Szkoła Przysposobienia Rolniczego 11 Listopada; Często chowa Państwowe żeńskie Gimnazjum Krawieckie, Państwowa Zawodowa Szkoła żeńska, Państwowa Szkoła Przysposobienia w Gospodarstw ie Rodzinnym I stopnia, Państwowa Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym II stopnia, Prywatna żeńska Szkoła Krawiecko- Bieliźniarska Stowarzyszenia Dzieła Serca Jezusowego, P ryw atna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia Stowarzyszenia Dzieła Serca Jezusowego, P ry watna żeńska Szkoła Krawiecko-Bieliźniarska Towarzystwa Samopomoc, Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa Okręgowego Towarzystwa Rzemieślniczego, Pryw atne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Okręgowego Towarzystwa Rzemieślniczego, P ryw atna Męska Szkoła Stolarska Okręgowego Tow. Rzemieślniczego, Szkoła Rzemiosł dla żydów Gminy Żydowskiej w Częstochowie, Prywatna żydowska Męska Szkoła Mechaniczna Gminy żydowskiej w Częstochowie, Prywatna żydowska Męska Szkoła Stolarska Gminy żydowskiej w Częstochowie, Pryw atne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Kupców Polskich, P ryw atna 3-klasowa Koedukacyjna szkoła Handlowa z 4-tą klasą specjalną Stowarzyszenia Kupców Polskich, Pryw atne Męskie Liceum Handlowe Stowarzyszenia Kupców Polskich w Częstochowie, Pryw atne Żeńskie Liceum Handlowe Sióstr Zm artw ychw stania P ańskiego, Pryw atne żeńskie Gimnazjum Kupieckie Sióstr Zm artwychwstania Pańskiego, P ry watna żeńska Szkoła Przemysłowo-Handlowa Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego; D ą- browa Górnicza Państwowa Szkoła Górnicza i Hutnicza im. St. Staszica, Państwowa Szkoła Górnicza, Państwowa Szkoła H utnicza, Państwowe Męskie Gimnazjum Mechaniczne, Pryw atne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Kupców Polskich; I m b r a- mowice Szkoła Gospodarcza dla dziewcząt SS. N orbertanek, Pryw atna Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich; Kielce Prywatna Męska Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa Towarzystwa Salezjańskiego, Pryw atna Męska Szkoła Krawiecka Tow. Salezjańskiego, P ryw atna Męska Szkoła Stolarska Tow. Salezjańskiego, Pryw atne Żeńskie Gimnazjum Krawieckie Polskiej Macierzy Szkolnej, Pryw atna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia Polskiej Macierzy Szkolnej, Pryw atne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Kupców Polskich; Klimontów Prywatna Szkoła Zawodowa żeńska Stowarzyszenia Nauka i P raca, P rywatna żeńska Szkoła Krawiecka Stowarzyszenia Nauka i Praca, Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia Trykotarskiego Stowarzyszenia Nauka i Praca ; Końskie Prywatna żeńska Szkoła Kfawiecka Towarzystwa Oświatowo-Wychowawczego C aritas w K ońskich; K o z i e głowy Publiczna Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich; Kozienice Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Towarzystwa Popierania Wiedzy Spółdzielczej, Prywatna 3-klasowa Koedukacyjna Szkoła Spółdzielczo - Handlowa Towarzystwa Popierania Wiedzy Spółdzielczej, Pryw atna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Towarzystwa Popierania Wiedzy Spółdzielczej; Łyszkowice Publiczna Szkoła Przysposobienia Gospodyń W iejskich; Maczki Szkoła Rzemieślniczo- Przemysłowa, Prywatne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Towarzystwa Szkoły Rzemieślniczo- Przemysłowej, Prywatna Męska Szkoła Stolarskh Towarzystwa Szkoły Rzemieślniczo-Przemysłowej; Mariówka Szkoła Gospodarczo- Rzemieślnicza Towarzystwa Samopomoc, P ryw atna żeńska Szkoła Gospodarcza Tow. Samopomoc, P ryw atna żeńska Szkoła Przysposobienia Krawiecko-Bieliźniarskiego Tow. Samopomoc ; Mokoszyn Publiczna Szkoła Przysposobienia Gospodyń W iejskich im. Król. Jadwigi ; Olkusz Państwowa Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa, Państwowe 3-klasowe Gim-

9 Nr 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 321 nazjum Mechaniczne, Państwowa Szkoła Stolarska; Ostrowiec Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa przy Zakładach Spółki Akcyjnej Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich, Prywatne Męskie Gimnazjum Mechaniczne przy Zakładach Spółki Akcyjnej Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich, Prywatne Męskie Gimnazjum Odlewnicze przy Zakładach Spółki Akcyjnej Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich, średnia Szkoła Zawodowa żeńska Polskiej Macierzy Szkolnej, Pryw atne Żeńskie Gimnazjum Krawieckie Polskiej Macierzy Szkolnej, Pry w. Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Kupców Polskich; Pacanów Prywatna Żeńska Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Zgromadzenia Sióstr Kanoniczek Ducha św. de Saxia; Radom Państwowe Liceum Mechaniczne, Państwowe Liceum Budowlane, Państwowe Gimnazjum Mechaniczne, Państwowe Gimnazjum Drogowe, Państwowa Średnia Szkoła Techniczna Kolejowa, średnia Szkoła Chemiczno-Garbarska Towarzystwa Popierania Wiedzy Chemiezno-Garbarskiej, Prywatne Męskie Gimnazjum Chemiczno-Garbarskie Tow. Popierania Wiedzy Chemiezno-Garbarskiej, Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa im. Kilńskiego Towarzystwa Szkoły Rzemieślniczo-Przemysłowej, Prywatne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Tow. Szkoły Rzemieślniczo-Przemysłowej, Państwowe Żeńskie Gimnazjum Krawieckie, Niższa Szkoła Zawodowa żeńska Polskiego Katolickiego Towarzystwa Opieki nad Dziewczętami, Prywatne żeńskie Gimnazjum Krawieckie Polskiego Katol. Tow. Opieki nad Dziewczętami, Prywatne żeńskie Gimnazjum Bieliźniarskie Polskiego Katol. Tow. Opieki nad Dziewczętami, Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym II stopnia Polskiego Katolickiego Towarzystwa Opieki nad Dziewczętami, P ry w atna 4-klasowa Męska Szkoła Handlowa Stowarzyszenia Kupców Polskich, Pryw atne Męskie Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Kupców Polskich, P ryw atna 4-klasowa Żeńska Szkoła Handlowa Stowarzyszenia Kupców Polskich, Prywatne żeńskie Gimnazjum Kupieckie Stow. Kupców Polskich, Prywatne 3-letnie Gimnazjum Mechaniczne Państwowych W ytwórni Uzbrojenia przy Fabryce Broni w Radomiu ; R a d z i c e Publiczna Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich; Różnica Publiczna Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich, Sandomierz Prywatna żeńska Szkoła Krawiecko-Bieliźniarska Towarzystw a Samopomoc, P ryw atna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia Towarzystwa Samopomoc, Pryw. Koed. Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Polskiej Macierzy Szkolnej; Skałka - średnia Szkoła Zawodowa żeńska Polskiej Macierzy Szkolnej, Pryw atne żeńskie Gimnazjum Krawieckie Polskiej Macierzy Szkolnej; Skarżysko Kamienna Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa Towarzystwa P rzyjaciół Szkoły średniej, Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Towarzystwa Przyjaciół Szkoły Średniej, Prywatna 3-klasowa Szkoła Handlowa Towarzystwa Przyjaciół Szkoły Średniej, Pryw atne 3-letme Gimnazjum Mechaniczne Państwowych W ytwórni Uzbrojenia przy F a bryce Amunicji w Skarżysku; Sosnowiec Państwowa Szkoła Zawodowa Żeńska, Państwowe żeńskie Gimnazjum Krawieckie, Państwowe żeńskie Gimnazjum Bieliźniarskie, P rywatna żeńska Szkoła Rzemiosł im. ks. Kan. Franciszka Raczyńskiego Towarzystwa Szkół Średnich, Pryw. żeńskie Gimnazjum Krawieckie im. ks. Kan. Franciszka Raczyńskiego Towarzystwa Szkół średnich, Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa Towarzystwa Szkół Przemysłowo-Rzemieślniczych w Zagłębiu Dąbrowskim, P ryw atne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Tow. Szkół Przemysłowo-Rzemieślniezych w Zagłębiu Dąbrowskim, Pryw atna Męska Szkoła Stolarska Tow. Szkół Przemysłowo-Rzemieślniezych w Zagłębiu Dąbrowskim, Prywatna 4-klasowa Szkoła Handlowa Tomasza Płockiego, P ryw atna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Administracyj- no-handlowego Tomasza Płockiego, Prywatne Męskie Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Kupców Polskich, P ryw atna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego, I stopnia Stowarzyszenia Kupców Polskich, Pryw atne żeńskie Gimnazjum Kupieckie im. Król. Jadwigi Towarzystwa Szkół średnich, Pryw atna Szkoła Handlowa żeńska im. Król. Jadwigi Towarzystwa Szkół Średnich, Państwowe Koedukacyjne Liceum Handlowe, Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia im. Jen. Hr. Jadwigi Zamoyskiej Towarzystwa Szkół średnich, Prywatna żeńska Szkoła Gospodarcza im. Jen. Jadwigi Zamoyskiej Tow. Szkół średnich, Szkoła Gospodarcza żeńska im. Jen. Hr. Jadwigi Zamoyskiej Towarzystw a Szkół średnich, Pryw atna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Stowarzyszenia Kupców i Przemysłowców w Sosnowcu, Pryw atne żydowskie Koedukacyj-

10 Str. 322 DZIENNIK URZĘDOWY ne Gimnazjum Kupieckie Stow. Kupców i Przemysłowców w Sosnowcu; Stopnica Pryw atna Męska Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Spółdzielni Rolniczo-Handlowej z odpowiedzialnością ograniczoną w Stopnicy, Prywatna żeńska Szkoła Krawiecko-Bielizniaiv ska im. Opatrzności Bożej Zgromadzenia Sióstr Kanoniczek Ducha św. de Saxia; Suchedniów Prywatne żeńskie Gimnazjum K rawieckie Stowarzyszenia Nauka i Praca, P ry w atna średnia Szkoła Zawodowa żeńska Stowarzyszenia Nauka i Praca ; Trzyciąż Publiczna Szkoła Przysposobienia Rolniczego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego; W a c y n Publiczna Szkoła Przysposobienia Rolniczego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego; Zawichost P ryw atna Męska Szkoła Rzemieślnicza Towarzystw a Wychowawczo - Oświatowego Przyszłość, Prywatna Męska Szkoła Mechaniczna Tow. Wychowawczo-Oświatowego Przyszłość, Prywatna Męska Szkoła Stolarska Towarzystwa Wychowawczo-Oświatowego Przyszłość ; Z a- w i e r c i e Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa Polskiej Macierzy Szkolnej, Prywatne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Polskiej Macierzy Szkolnej, Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Kupców Polskich, Pryw atna Koedukacyjna Szkoła Handlowa Stowarzyszenia Kupców Polskich; Zwoleń Publiczna Szkoła Przysposobienia Rolniczego. Województwo Krakowskie. Bachowice Ludowa żeńska Szkoła Rolnicza im.v ks. Dra Fr. Golby Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego; Biała Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie, Państwowa B-klasowa koedukacyjna Szkoła Handlowa z 4-tą klasą specjalną, Pryw atna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Administracyjno- Handlowego Stowarzyszenia Naucz. Szkół Zawodowych, P ryw atna Koed. Średnia Szkoła Ogrodnicza Towarzystwa średniej Szkoły Ogrodniczej, Pryw atne Koedukacyjne Gimnazjum Ogrodnicze Towarzystwa Średniej Szkoły Ogrodniczej; Bochnia - Powiatowa Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Wydziału Powiatowego; Czernichów Państwowa średnia Szkoła Rolnicza, Państwowe Liceum Rolnicze; Dębica Miejskie Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie, Pryw atna Męska Szkoła Mechaniczna Towarzystwa Prywatnej Szkoły Mechanicznej w Dębicy; Grybów Państwowa Szkoła Kołodziej sko-kowalska, Państwowa Szkoła Mechaniczna; Jasło Prywatne Koed. Gimnazjum Kupieckie Stowarzyszenia Popierania Nauki Polskiego Handlu i Przemysłu, Prywatna Męska Szkoła Wiertnicza Oddziału Zachodniego Stow. Polskich Inżynierów Przemysłu Naftowego, Prywatna Męska Szkoła Nadzorców W iertniczych Oddziału Zachodniego Stow. Polskich Inżynierów Przemysłu Naftowego; Kalwaria Zebrzydowska Państwowa Szkoła Stolarska; K r a- k ó w Państwowa Szkoła Przemysłowa im. St. Staszica, Państwowe Liceum Chemiczne, Państwowe Liceum Budowlane, Państwowe Liceum Mechaniczne, Państwowe Liceum Wodno- Melioracyjne, Państwowe Liceum Telekomunikacyjne, Państwowe Gimnazjum Mechaniczne, Państwowe Gimnazjum Elektryczne, Szkoła Przemysłowych Mistrzów Maszynowych przy Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie, Państwowa Szkoła Mistrzów Przemysłu Metalowego, Państwowa Szkoła M ajstrów Budowlanych przy Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie, Państwowa Szkoła Mistrzów Rzemiosł Budowlanych, Państwowa Szkoła Położnych, Uniwersytecka Szkoła Pielęgniarek i Higienistek, Prywatna Męska Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa Towarzystwa Salezjańskiego, Prywatna Męska Szkoła Rzemiosł żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej, P ry watne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Tow. Szkoły Ludowej i średniej, Państwowa Szkoła Zawodowa żeńska, Państwowe żeńskie Gimnazjum Koronkarsko - Hafciarskie, Państwowe żeńskie Gimnazjum Krawieckie, Państwowe żeńskie Gimnazjum Bieliźniarskie, Państw o wa Szkoła Zawodowa żeńska (Oddział Seminarium Gospodarstwa Domowego), Państwowe Liceum Gospodarcze, Pryw atne żeńskie Gimnazjum Krawieckie im. św. Andrzeja Zgrom. PP. Klarysek, Pryw atna Szkoła Zawodowa żeńska im. św. Andrzeja Zgrom. PP. Klarysek, M iejska żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia, Miejska żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym II stopnia, Szkoła Hotelarska Tow. Szkoły Hotelarskiej, Prywatne Koedukacyjne Liceum Hotelarskie Tow. Szkoły Hotelarskiej, Pryw atne żydowskie żeńskie Gimnazjum K rawieckie Towarzystwa Ognisko Pracy, P ryw atna Szkoła Zawodowa dla dziewcząt żydowskich Towarzystwa Ognisko Pracy, Prywatna żyd. żeńska Szkoła Przysp. Trykotarskiego Towarzystwa Ognisko Pracy, Pryw. żyd. żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia Tow. Ogniska Pracy, Pry-

11 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 323 watna żydowska żeńska Szkoła Przysposobienia Krawiecko-Bieliźniarskiego Tow. Ognisko Pracy, Prywatne Koedukacyjne Liceum Handlowe, Prywatne Koedukacyjne Liceum Administracyjne, Instytut Administracyjny-Gospodarczy, Pry w. Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Administracyjno-Handlowego Kuratorii Szkoły Ekonomiczno-Handlowej, Prywatne Męskie Gimnazjum Kupieckie, Prywatne żeńskie Gimnazjum Kupieckie, Prywatna Męska Szkoła Ogrodnicza Towarzystwa Salezjańskiego, Prywatne Koed. Gimnazjum Kupieckie Towarzystwa Szkoły Kupieckiej, Prywatna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Stanisława Nycza, Prywatna żydowska Koedukacyjna średnia Szkoła Handlowa Stow, żydowskich Absolwentów Wyższego Studium Handlowego, Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Krakowskiego Stowarzyszenia Kupców, Prywatna żydowska Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Administracyjno-Handlowego Krakowskiego Stowarzyszenia Kupców; Łodygowice Publiczna Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich; Limanowa Miejska Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia; Łososina Górna Górska Szkoła Rolnicza Męska im. Marsz. J. Piłsudskiego; Maków Podhalański Państwowa żeńska Szkoła Krawiecko-Bieliźniarska, Państwowa Szkoła Zawodowa żeńska (Oddział gospodarczy), Państwowa Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rolniczym I stopnia; Mielec Miejskie żeńskie Gimnazjum Krawieckie, Miejskie Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie; Niepołomice Prywatna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego Stanisława Owczarskiego ; Nowy Sącz Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Towarzystwa Szkoły Handlowej, Prywatna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Administracyjno-Handlowego Towarzystwa Szkoły Handlowej, Prywatne żeńskie Gimnazjum Krawieckie Towarzystwa Szkoły Ludowej, Szkoła Przemysłowa żeńska Towarzystwa Szkoły Ludowej, Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia im. Pani Naszej Jazłowieckiej Zgromadzenia Sióstr Niepokalanek, Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym II stopnia im. Pani Naszej'Jazłowieckiej Zgromadzenia Sióstr Niepokalanek; Nowy Targ Powiatowa Wysokogórska Szkoła Rolnicza Męska, Prywatna żeńska Szkoła Krawiecka Towarzystwa Szkoły Ludowej; Oświęcim Prywatna Męska Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa Towarzystwa Salezjańskiego, Prywatne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Tow. Salezjańskiego, Prywatna Męska Szkoła Stolarska Tow. Salezjańskiego; Pawlikowice Prywatna Męska Szkoła Stolarska Towarzystwa Powściągliwość i Praca, Prywatna Męska Szkoła Mechaniczna Towarzystwa Powściągliwość i Praca ; Pilzno Państwowa Szkoła Rolnicza; Podegrodzie Publiczna Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich; Staniątki Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia Zgromadzenia Sióstr Służebniczek; Stryszawa Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego; Sułkowice Państwowa Szkoła Przemysłu żelaznego, Państwowa Szkoła Mechaniczna; Szczakowa Prywatna Średnia Szkoła Zawodowa żeńska Towarzystwa Szkoły Ludowej, Prywatne żeńskie Gimnazjum Krawieckie Towarzystwa Szkoły Ludowej; Szynwałd Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich Zgromadzenia SS. Służebniczek N. M. P.; Świątniki Górne Państwowa Szkoła ślusarska, Państwowa Szkoła Mechaniczna; Tarnów Państwowa Szkoła Ogrodnicza, Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie im. J. Piłsudskiego, Państwowe Koedukacyjne Liceum Handlowe, Prywatna Męska Szkoła Mechaniczna Towarzystwa Szkoły Ludowej, Prywatne Żeńskie Gimnazjum Krawieckie Towarzystwa Szkoły Zawodowej, Szkoła średnia Zawodowa żeńska, Pryw. żeńska Szkoła Przysposobienia w Gosp. Rodzinnym I stopnia Tow. Szk. śred. żeńskiej, Prywatna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Stowarzyszenia żydowskich Nauczycieli Szkół Powszechnych i średnich, Prywatna żydowska średnia Szkoła Zawodowa żeńska Mgr Emmy Epsteinówny, Prywatna żyd. żeńska Szkoła Przysp. w Gosp. Rodz. I stop. Mgr Emmy Epsteinówny, Pryw. żyd. żeńska Szkoła Przysp. Krawiecko-Bieliźniarskiego Mgr Emmy Epsteinówny; Wado wice Prywatna żeńska Szkoła Krawiecka Zgrom. SS. Najśw. Rodziny z Nazaretu, Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia Krawiecko-Bieliźniarskiego Zgrom. SS. Najśw. Rodziny z Nazaretu; Wojnicz Publiczna Szkoła Przysposobienia Rolniczego; Zakopane Państwowa Szkoła Przemysłu Drzewnego, Pań-

12 Str. 534 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 stwowe Gimnazjum Rzeźbiarskie, Państwowe Gimnazjum Stolarskie, Państwowa Szkoła Ciesielska, Państwowa Szkoła Hotelarsko-Przemysłowa, Państwowe żeńskie Liceum Hotelarskie, Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie im. bł. Ładysława z Gielniowa Towarzystwa 0- pieki nad Młodzieżą Szkół Średnich w Zakopanem, Prywatna Koedukacyjna Szkoła Handlowa im. bł. Ładysława z Gielniowa Towarzystwa 0- pieki nad Młodzieżą Szkół średnich; Z a- kopane-k uźnice Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym I stopnia Fundacji Zakłady Kórnickie, Prywatna żeńska Szkoła Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym II stopnia Fundacji Zakłady Kórnickie, Pryw atne żeńskie Liceum Gospodarcze Fundacji Zakłady Kórnickie; Zbylitowska Góra Seminarium Gospodarcze Najśw. Serca Jezusowego, Prywatne żeńskie Liceum Gospodarcze Zgrom. Najśw. Serca Jezusowego; Żywiec Miejskie Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie. 4. Zakłady kształcenia nauczycieli i wychowawczyń przedszkoli. Województwo Kieleckie. Częstochowa Państwowe Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli; Kiel ce - Państwowe Pedagogium Koedukacyjne; Sandomierz Państwowe Liceum Pedagogiczne żeńskie; Sosnowiec Państwowe Liceum Pedagogiczne męskie; Solec n/w isłą Państwowe Liceum Pedagogiczne Koedukacyjne. Województwo Krakowskie. Biała Państwowe Liceum Pedagogiczne m ęskie; Kraków Państwowe Liceum Pedagogiczne żeńskie, Państwowe Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli, Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski, Państwowe Pedagogium ; Nowy Sącz Państwowe Liceum Pedagogiczne żeńskie; Stary Sącz Państwowe Liceum Pedagogiczne męskie im. Jana Kasprowicza; Tarnów Państwowe Liceum Pedagogiczne męskie. 5. Szkoły specjalne dla dzieci anormalnych. Województwo Kieleckie. Będzin Szkoła specjalna (oddziały), ul. Promyka 26, dział dla umysłowo-upośledzonych; Częstochowa Szkoła specjalna, ul. Narutowicza 16, dział dla umysłowo-upośledzonych; Kielce Szkoła specjalna (oddziały), ul. św. Leonarda 3, dział dla umysłowoupośledzonych; Dąbrowa Górnicza Szkoła specjalna (oddziały), ul. Konopnickiej 13, dział dla umysłowo upośledzonych; R a d o m Szkoła specjalna (oddziały), ul. Traugutta 51, dział dla umysłowo-upośledzonych; Sosnowiec Szkoła specjalna, ul. Wawel 13, dział dla umysłowo-upośledzonych. Województwo Krakowskie. Kraków Szkoła specjalna nr 44, ul. Rajska 14, dział dla umysłowo-upośledzonych, Szkoła specjalna nr. 48, ulica W ąska 7, dział dla umysłowo-upośledzonych, Szkoła specjalna, Plac Wolnica 1, dział dla głuchoniemych; N o- w y Sącz Szkoła specjalna (oddziały), ul. Jagiellońska 32, dział dla umysł, upośledź.; Tarnów Szkoła specjalna (oddziały), ul. Szpitalna 19, dział dla umysł, upośledź. 6. Szkoły powszechne (i wydziałowe) oraz publiczne placówki oświaty pozaszkolnej. Szkoły powszechne i wydziałowe oraz publiczne placówki oświaty pozaszkolnej, organizowane przez władze adm inistracji szkolnej, z powodu ich wielkiej liczby nie zostały wyszczególnione w wykazie niniejszym, natom iast zamieszczono poniżej spis Inspektoratów Szkolnych, którym szkoły te są podległe. Inspektoraty szkolne. Województwo Kieleckie. Busk, Częstochowa, Kielce, Końskie, Miechów, Ostrowiec, Radom, Sosnowiec. Województwo Krakowskie: Biała, Gorlice, Kraków (miasto), Kraków (pow iat), Mielec, Nowy Sącz, Nowy Targ, Tarnów, Wadowice. GRUPA B. Szkoły dokształcające zawodowe. W o j ewództwo K-J^a-Jt-e-w-s-k-i e Będzin Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Busko-Zdrój Szkoła Dokształcająca Zawodowa Chrześcijańskiego Związku Rzemieślniczego; Czeladź Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; C z ę stochowa Publiczna Szkoła Dokształca-

13 Nr 9 DZIENNIK URZĘDOWY jąca Zawodowa n r 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 2, P ryw atna Szkoła Dokształcająca Zawodowa Męska Związku Rzemieślników żydów, Pryw atna Szkoła Dokształcająca Zawodowa żeńska Centralnego Związku Rzemieślników żydów; Dąbrowa Górn. Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Iłża Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa ; Jędrzejów Prywatna Szkoła Dokształcająca Zawodowa Koła Polskiego Związku Nauczycielstwa Szkół Powszechnych; Kielce Prywatna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 1 Tow. Szkół Dokształcających Zawodowych, Prywatna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 2 Tow. Szkół Dokształcających Zawodowych; Końskie Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Miechów Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Olkusz Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Opoczno Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Ostrowiec Kiel. Szkoła Dokształcająca Zawodowa Cechów Rzemieślniczych w Ostrowcu; P i ń c z ó w Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Pionki Szkoła Dokształcająca Zawodowa Państwowej Wytwórni Prochu; Poręba Prywatna Szkoła Dokształcająca Zawodowa Stow. Mechaników Polskich z Ameryki Sp. Akc. w Porębie; Radom Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa, Szkoła Dokształcająca Zawodowa Gminy Wyznaniowej żydowskiej; Sandomierz Szkoła Dokształcająca Zawodowa Tow. Rzemieślniczego w Sandomierzu; Skarżysko Kam. Szkoła Dokształcająca Zawodowa Państwowej Fabryki Amunicji (dla metalowców), Szkoła Dokształcająca Zawodowa Przyjaciół Szkoły Ś redniej; S o s n o wiec Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 2; Starachowice Prywatna Męska Szkoła Dokształcająca Zawodowa Tow. Starachowickich Zakładów Górniczych Sp. Akc., Pryw atna Dzienna Męska Szkoła Dokształcająca Zawodowa przy Tow. Starachowickich Zakładów Górniczych S. A.; S z c z e k o ciny Prywatna Szkoła Dokształcająca Zawodowa Stow. Rzemieślników Chrześcijan; Włoszczowa Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Wolbrom Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Z a j e z i e- r z e k. Dęblina Szkoła Dokształcająca Zawodowa Junackich Hufców Pracy w Zajezierzu; Zawiercie Szkoła Dokształcająca Zawodowa Polskiej Macierzy Szkolnej. Województwo Krakowskie. Andrychów Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Biała Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 2, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 3; Biecz Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa ; Bochnia Publiczna Szkoła Dokształcająca ZJawodowa; Brzesko Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Brzeszcze Szkoła Dokształcająca Zawodowa Koła T. S. L. w Brzeszczach; Chrza nów Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Dąbrowa Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Dębica Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Dębowiec Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Gorlice Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Grybów Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Jasło Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 2; Jaworzno Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Jordanów Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa ; Kalwaria Żebrz. Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; K ę t y k/b iałej - Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Kraków Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 2, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 3, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 4, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 5, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 6, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 7, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 8, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 9, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 10, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 11, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 12, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 24, Prywatna Dzienna Męska Szkoła Dokształcająca Zawodowa dla Rzemieślników P arku 2 Pułku Lotniczego; Krynica-Zdrój Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Krzeszowice Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Limanowa Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Łodygowice Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Maków P o d h a ł. Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Mielec Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Muszyna Pu-

14 Str. 326 DZIENNIK URZĘDÓW Nr 9 bliczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; M y- ś 1 e n i c e Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Niepołomice Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Nowy Sącz Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 2; Nowy Targ Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Oświęcim Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Piaski Wielkie Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Pilzno Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Rabka Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Ropczyce Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Siersza Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Ska wina Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa ; Stary Sącz Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Sucha Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Szcza kowa Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa ; Szczucin Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Tarnów Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 2, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa N r 3; Trzebinia Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Wadowice Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 2. Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 3, Wieliczka Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa n r 1, Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa nr 2; Wojnicz Prywatna Męska Szkoła Dokształcająca Zawodowa Oddziału Związku Strzeleckiego; Zakopane Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; Zator Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa; żywiec Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa. GRUPA C. 1. Zakwalifikowane kursy artystyczne, kursy zawodowe i dokształcające. a) Artystyczne. Województwo Kieleckie. Częstochow a Prywatna Szkoła Muzyczna im. St. Moniuszki, P ryw atna Szkoła Muzyczna L. Wawrzynowicza; Dąbrowa G ó r n. Prywatna Szkoła Muzyczna im. Fr. Chopina; Kielce Prywatna Biskupia Szkoła Muzyczna, Prywatna Szkoła Muzyczna im. St. Moniuszki; Radom Filia Prywatnej Wyższej Szkoły Muzycznej im. Fr. Chopina w Warszawie; Sosnowiec Prywatna Szkoła Muzyczna im. St. Moniuszki, Prywatna Szkoła Muzyczna Stefana ślązaka, Prywatna Szkoła Przemysłu Artystycznego Towarzystwa Popierania Szkolnictwa Zawodowego w Zagłębiu Dąbrowskim; Zawiercie Prywatna Szkoła Muzyczna im. Chopina. Województwo Krakowskie. Kraków Prywatna Szkoła Rytmiki i Plastyki P. Berger i L. F alter; Tarnów Prywatny Instytut Muzyczny, Prywatna Szkoła Muzyczna Anny Kaempf, Pryw atna Szkoła Muzyczna S. Baua. b) Zawodowe. Województwo Kieleckie. Częstochowa Kursy zawodowe (wędrowne) przy Państwowej Szkole Zawodowej żeńskiej w Częstochowie (miejscowe i zam iejscowe) ; Dąbrowa Górn. Kursy Wieczorowe Dokształcające To w. Kursów Technicznych ; Końskie Prywatne żeńskie Kursy K roju i Szycia T-wa Oświatowo-Wychowawczego Caritas ; Olkusz Kursy Mechaników Samochodowych; Radom Kursy Techniczne Tow. Kursów Technicznych; S o- snowiec Kursy Zawodowe Tow. Popierania Szkolnictwa Zawodowego w Zagłębiu D ą browskim ; Skarżysko-Kamienna Pryw atne ślusarsko - Monterskie K ursy Pirotechniczne Wieczorowe Tow. Wojskowo-Technicznego przy Stow. Inżynierów Mechaników Polskich, Pryw atne Dwuletnie K ursy Instruktorskie Wieczorowe przy Fabryce Amunicji w Skarżysku. i Województwo Krakowskie. Biała Kursy Handlowe przy Państwowej 3-klasowej Koedukacyjnej Szkole Handlowej z 4 klasą specjalną; Kraków Kursy Zawodowe Wojewódzkiego Instytutu Rzemieślniczo-Przemysłowego (miejscowe i zamiejscowe), Kursy zawodowe (wędrowne) przy Państwowej Szkole Zawodowej żeńskiej (miejscowe i zamiejscowe), Pryw atne żydowskie Żeńskie K ursy Zawodowe Towarzystwa Ognisko Pracy, Prywatne żeńskie Kursy Kroju, modelowania, szycia, trykotarstw a ręcznego i gospodarstwa domowego Zgrom. P. P. K larysek; Ł o s o s i na Górna Kursy Rolnicze Wędrowne żeńskie przy Górskiej Szkole Rolniczej Męskiej

15 Nr 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 327 w Łososinie Górnej (w koszarach); M o ś c i c e Pryw atne K ursy Dokształcające dla M istrzów i Robotników Zjednoczonych Fabryk Związków Azotowych. 2. Instytucje oświaty pozaszkolnej. Województwo Krakowskie. Kraków Kursy Dokształcające dla absolwentów szkół powszechnych przy Ognisku- Oddziale Związku Nauczycielstwa Polskiego w Krakowie, Kursy Dokształcające dla dorosłej młodzieży i starszych przy publicznej szkole powszechnej nr 2 im. św. Wojciecha; Szyce U niw ersytet Ludowy im. Wł. Orkana. Uwaga: K ursy i szkoły wieczorowe dla dorosłych i młodocianych, organizowane przez In spektorów Szkolnych, jako instytucje oświaty pozaszkolnej, z powodu ich wielkiej ilości nie zostały wyszczególnione w wykazie w dziale niniejszym, natomiast podane zostały w grupie A pod punktem 8. Inspektoraty Szkolne, którym instytucje te są podległe. Uczestnicy tych instytucyj w wieku do lat 30 mogą korzystać jedynie z ulg kolejowych przewidzianych dla zbiorowych wycieczek szkolnych. Ulgę stosuje się za każdorazowym zezwoleniem DOKP, udzielanym na podstawie podania inspektora szkolnego za jego podpisem i pieczęcią urzędową. 85. KONKURSY z terminem czterotygodniowym od daty ukazania się niniejszego Nru Dziennika Urzędowego. Inspektor Szkolny w Białej Krakowskiej ogłasza ponowny konkurs na stanowisko kierownika publicznej szkoły powszechnej I stopnia Nr. I w Kukowie, pow. żywieckim. Należycie udokumentowane podania należy wnosić w drodze służbowej do Inspektoratu Szkolnego w Białej Krakowskiej. Inspektorat Szkolny w Krakowie ogłasza konkurs na następujące posady kierowników szkół: 1) publiczna szkoła pow. I stopnia w Ka- mionnej, pow. bocheńskim; 2) publ. szkoła pow. T. stopnia w Kierlikówce, pow. bocheńskim; 3) publ. szk. pow. I stopnia w Pierzchowie, pow. bocheńskim; 4) publ. szk. pow. I stopnia w Wiatowicach, pow. bocheńskim; 5) publ. szk. pow. I stopnia w Zbydniowie, pow. bocheńskim; 6) publ. szk. pow. II stopnia w Królówce, pow. bocheńskim; 7) publ. szk. pow. II stopnia w Lipnicy Górnej, pow. bocheńskim; 8) publ. szk. pow. II stopnia w Łąkcie Górnej, pow. bocheńskim; 9) publ. szk. pow. II stopnia w Nieszkowicach Wielkich; 10) publ. szk. pow. II stopnia w Okulicach, pow. bocheńskim; 11) publ. szk. pow. II stopnia w Podłężu, pow. bocheńskim; 12) publ. szk. pow. żeń. III stopnia w Niepołomicach, pow. bocheńskim; 13) publ. szk. pow. III stopnia w Rzezawie, pow. bocheńskim; 14) publ. szk. pow. III stopnia w Woli Batorskiej, pow. bocheńskim; 15) publ. szk. pow. I stopnia w Byczynie Jeziorkach, pow. chrzanowskim; 16) publ. szk. pow. I stopnia w Okleśnej, pow. chrzanowskim; 17) publ. szk. pow. I stopnia w Rozkochowie, pow. chrzanowskim; 18) publ. szk. pow. II stopnia w Paczółtowicach, pow. chrzanowskim; 19) publ. szk. pow. II stopnia w Psarach, pow. chrzanowskim; 20) publ. szk. pow. III stopnia w Bobrku, pow. chrzanowskim; 21) publ. szk. pow. III stopnia w Filipowicach, pow. chrzanowskim; 22) publ. szk. pow. I stopnia w Bodzanowie, pow. krakowskim; 23) publ. szk. pow. I stopnia w Kurdwanowie, pow. k rakowskim; 24) publ. szk. pow. I stopnia w Nowej Wsi Szlacheckiej, pow. krakowskim; 25) publ. szk. pow. I stopnia w Podstolicach, pow. krakowskim; 26) publ. szk. pow. I stopnia w Rusocicach, pow. krakowskim; 27) publ. szk. pow. II stopnia w Branicach, pow. krakowskim; 28) publ. szk. pow. II stopnia w Czulicach, pow. krakowskim; 29) publ. szk. pow. II stopnia w Raciborsku, pow. krakowskim; 30) publ. szk. pow. II stopnia w Toniach, pow. krakowskim; 31) publ. szk. pow. II stopnia w Tyńcu, pow. krakowskim; 32) publ. szk. pow. II stopnia w Skotnikach, pow. krakowskim. Należycie udokumentowane podania należy wnosić drogą służbową do Inspektoratu Szkolnego w Krakowie, ul. Podwale 1. Inspektor Szkolny w Końskich ogłasza konkurs na następujące posady kierowników; 1) publicznej szkoły powszechnej III stopnia Nr. 2 w m. Skarżysku Kamiennej, powiecie koneckim, 2) publicznej szkoły powszechnej III stopnia

16 Str. 328 D Z I E N NIK URZĘDOWY Nr 9 Ńr. 3 w m. Skarżysku Kamiennej Wytwórnia, powiecie koneckim, 3) publicznej szkoły powszechnej III stopnia w Stąporkowie, powiecie koneckim, 4) publicznej szkoły powszechnej III stopnia w Białobrzegach, powiecie opoczyńskim, Od kandydatów na te stanowiska wymagany jest co najmniej W. K. N. względnie równorzędny egzamin. Podania należycie udokumentowane (wyciąg z akt personalnych i życiorys, obrazujący dotychczasową pracę nauczycielską i społeczną oraz służbę wojskową) należy wnosić drogą służbową do Inspektoratu Szkolnego w Końskich. Inspektorat Szkolny w Ostrowcu ogłasza konkurs na następujące posady kierowników publicznych szkół powszechnych: w powiecie iłżeckim: III stopnia w Kazanowie; III stopnia w Okolę ; III stopnia w Pawłowicach; III stopnia w Pętkowicach. w powiecie opatowskim: III stopnia Nr. 1 w Opatowie; III stopnia Nr. 2 w Opatowie; III stopnia Nr. 3 w Opatowie ; III stopnia Nr. 1 w Iwaniskach; III stopnia Nr. 2 w Iwaniskach; III stopnia Nr. 2 w Łagowie; III stopnia w Glinianach; III stopnia w Modliborzycach; III stopnia w Rakowie; III stopnia w Szewnie; III stopnia Nr. 2 w Ożarowie, w powiecie sandomierskim: III stopnia w Sulisławicach; III stopnia w Chobrzanach; III stopnia w Dwikozach; III stopnia Nr. 2 w Klimontowie; III stopnia w Lipniku; II stopnia w Wiśniowej. Należycie udokumentowane podania należy wnosić drogą służbową do Inspektoratu Szkolnego w Ostrowcu. 86. KOMUNIKATY. Na podstaw ie rozporządzenia M inisterstw a W yznań R eligijnych i O św iecenia Publicznego z dnia 30. IX. br. Nr. I. R /3 8 p o d aje się do w iadom ości poniższe zaw iadom ienie B anku Polskiego..,Z d o m i e n i e. Z dniem 30 w rześnia 1938 r. puszcza B ank Polski w obieg 20-złotow e bilety bankow e IV e- m isji z d a tą 1 1 listopada 1936 r. D o w ykonania biletu użyto papieru białego z w odnym znakiem na m arginesie; znak ten przedstaw ia podobiznę Emilii P later, w ykonaną w p ła szczyznach jaśniejszych i ciem niejszych od p rz e źrocza papieru. W ym iar papieru w ynosi: 163x86 m m, sam e go zaś rysunku po obydw óch stronach biletu 110x75 m m, szerokość m arginesu 48 m m. P rzednia strona w ykonana jest w kolorze g ranatow ym na tle szaro-niebieskim w środkow ej części biletu, a jasno-ceglastym po bok ach. W praw ej części rysunku w ośm iobocznej ram ce um ieszczono p o rtre t Emilii P later, p o d k tó ry m w giloszow ej rozetce o zdobionej stylizow a nym i liściami w idnieje godło Państw a. Poniżej w ydrukow ane są litery serii i num er siedm iocyfrowy w kolorze czerw onym. W lew ej części rsunku na tle ciem nego p ro sto k ąta um ieszczono postać ko b iety z dziećm i. U góry n ad treścią praw ą i lew ą um ieszczono cieniow ane liczby 20, na dole zaś m otyw y ornam entacyjne, po śro d k u których w tarczach ok rągłych znajd u ją się m onogram y BP. Środek rysunku w ypełniają napisy: B A N K PO LSK I D W A D Z IE Ś C IA Z Ł O T Y C H W arszaw a, 1 1 listopada 1936 r. Prezes: B yrka D yrektor N aczelny: B arański S k arbnik: O rczykow ski N ad tekstem znajd u je się ornam ent ze stylizow anych kłosów oplecionych w stęgą, poniżej zaś rozeta giloszow a z cieniow aną liczbą 20, po b o kach je j stylizow ane kłosy, a p o d nią falista w stęga z literam i BP. Na m arginesie poniżej w odnego znaku z n ajduje się ozd o b n a rozetka z liczbą 20. P o d rysunkiem na dolnym m arginesie biletu um ieszczono napisy w środku P o lsk a W y tw ó r nia P apierów W artościow ych, z lew ej strony W. Borow ski F ee., z praw ej,,w ł. V acek Sc.". O d w ro tn a strona biletu w ykonana jest w k o lorze g ran ato w y m n a tle jasno-ceglastym. Ś rodek rysunku ujęty w p ro sto k ątn ą ram kę przedstaw ia zam ek z k a te d rą na W aw elu, po bokach jego na tle ciem nych p ro sto k ątó w um ieszczono postacie sym boliczne. U góry po śro d k u zn ajd u ją się dw ie wstęgi z napisem : D w adzieścia Z ło ty ch, a p o obydw u stronach stylizow ane kłosy i liście. P o d w idokiem W aw elu na tle giloszow ym znajd u je się jasna w stęga z ciem ną tarczą p o śro d ku, zaw ierającą m onogram,,b P, p o bokach jej um ieszczono napis B ilety B anku Polskiego są praw nym środkiem płatniczym w Polsce. W d olnych rogach w id n ieją ośm ioboczne ta r cze z liczbam i 20. W stęga i tarcze przybrane są stylizow anym i klocam i i liściami. Płaszczyzny po obu stronach rysunku ujęte z boku falistym i w stęgam i, w ypełnione są m otyw a mi giloszow ym i. W arszaw a, 10 w rześnia 1938 r. BANK P O L SK I".

17 Nr 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 329 M inisterstw o W yznań R eligijnych i O św iecenia Publicznego n i e zatwierdziło do użytku szkolnego broszury: I. Ścisło. Ślusarz maszynowy i poleca całkow ite wycofanie jej z obiegu. M inisterstw o W yznań R eligijnych i O św iecenia Publicznego rozporządzeniem z dnia 4. X. br. Nr. I. A. W /3 8 oznajm iło, że ukazało się w ydaw nictw o pt.,,s tosunki służbowe nauczyciel i, opracow ane przez St. M arszałka, W ł. W ilanow skiego i J. W ójcika. C ena sp rzed ażn a 1 egz. w ynosi zł 6; przy zam ów ieniach zbiorow ych dla urzędników K uratorium O kręgu Szkolnego zł 4, po dokonaniu w p łaty na konto czekow e czasopism a O św iata i W y chow anie" w P. K. O. nr M inisterstw o W yznań R eligijnych i O św iecenia Publicznego zatw ierdziło do użytku szkolnego d la liceów ogólnokształcących i za k ład ó w kształcenia nauczycieli (D z. Urz. Nr. 6 /3 8. poz. 195) pracę prof. Uniw. St. B atorego D r W acław a Kom arnickiego pt. Ustrój Państwowy Polski Współczesnej Geneza i system, Wilno 1937, om aw iającą pow stanie P ań stw a Polskiego, jego K onstytucję, o r dynację w yborczą d o Sejm u i S enatu oraz ustrój adm inistracyjny i sam o rząd o w y Polski. C ena egzem plarza w księgarniach w ynosi zł 15. Przy zam ów ieniach szkolnych, dokonyw anych za pom ocą w p łat na konto P. K. O obniżona je st do zł 10 w raz z przesyłką. M uzeum O św iaty i W ychow ania i C entralne Pracow nie D ydaktyczne zaw iadam iają, że p rzeprow adziły się z ul. H ożej 88 na ul. S enato r ską 29, G aleria L uxem burga. Państw ow a Szkoła H igieny w W arszaw ie, Chocim ska 24, p o d a je do w iadom ości, że zalecona dla szkół tablica p ro p agandow a pt. H igiena w d o m u i w szkole (D z. Urz. M. W R. i O P. Nr. 8 z dn. 10 /V III 38, poz ) jest do nabycia w Sekretariacie P. S. H. i m oże być w ysyłana na zam ów ienia poszczególnych szkół lub ja k o zam ó w ienia zbiorow e, za pośrednictw em Inspektoratów szkolnych. C ena tablicy zł W dniach 3 i 4 lutego 1939 r. odbędzie się w K rakow ie w Instytucie G eograficznym U niw ersytetu Jagiellońskiego 11 Zjazd Koleżeński Geografów Krakowskich p o św ięcony złożeniu hołdu cieniom Prof. L udom ira Saw ickiego. K om itet O rganizacyjny zaprasza do udziału w Z jeździe wszystkich wychowanków Instytutu G eograficznego U. J. oraz wszystkich uczniów Śp. Prof. L. S a w ickiego zarów no uniw ersyteckich ja k uczestników kursów i w ykładów, na których Śp. Z m arły działał. K om itet O rganizacyjny prosi g o rąco o z g ł a szanie udziału (ad res: Instytut G egraficzny U. J. K raków, ul. G rodzka 6 4 ) i podanie adresów, celem doręczenia k o m unikatów i p ro gram u. Szkoła R zem ieślniczo Przem ysłow a w S osnowcu, ul. K ilińskiego 25, oferuje w ykonanie noszy typu lżejszego w ojskow ego (ty p używ any w P. C. K.) w w ykonaniu solidnym z dobrych m ateriałów, polakierow ane, za cenę zł 30. W zw iązku z koniecznością zaopatrzenia żeńskich hufców licealnych w o d pow iedni sp rzęt ra tow niczy, zw raca się uw agę D yrekcyj Szkół na pow yższą ofertę.

18 Str. 330 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 O g ląd ając oczym a piękny św iat zew nętrzny, nie m yślim y o ludziach ślepych, nie zd a jem y sobie spraw y z tego, ja k w ielkim skarbem jest w zrok, a jak strasznym kalectw em i nieszczęściem jest ślepota. Z chw ilą oślepnięcia kończy się d la czło w ieka pracy jego życie czynne, zostaje w ykreślony z listy ludzi pracujących, opuszcza szeregi swego zaw odu i pow raca już na stałe do dom u jeśli ten dom posiada. Jeśli oślepnie jed y n y żywiciel rodziny, to zazw yczaj rodzina p o p a d a w nędzę, losy szeregu ludzi zostają zm ienione, często ich przyszłość stracona. Los rolnika i ro botnika, los człow ieka ubogiego w chwili oślepnięcia jest często tragiczny. A co przeżyw a w duszy człow iek ślepy, z d a ją c sobie spraw ę z tego, co utracił i p a trząc n a nęd zę sw oich najbliższych? W Polsce oblicza się ilość ślepych na około ludzi, a nieporów nanie więcej żyje ludzi m ających tylko jed n o oko, poniew aż w zrok d ru giego oka z różnych pow odów stracili. Nie trudno w yobrazić sobie koszt p on oszony przez społeczeństw o, zm uszone d o utrzym yw ania tych nieszczęśliwych, a często i ich rodzin. 87. DZIAŁ NIEURZĘDOWY. C hrońm y dzieci przed ślepotą. Przyczyny oślepnięcia są różne, m edycyna zw alcza je i stara się ograniczyć ilość tych kalek. W iele chorób prow adzących d o ślepoty jest uleczalnych, jeśli tylko chory zgłosi się na czas do okulisty. N iestety, jak że często z p o w o d u niskiego stanu k u ltu ry i m ałej znajom ości zasad pielęgnow ania zdrow ia zw łaszcza po wsiach, ludzie chorzy na oczy nie zgłaszają się do lekarza w o- góle, lub też zgłaszają się za późno, zazwyczaj w tedy, gdy jedno oko już oślepnie, a w zrok oka drugiego ulegnie znacznem u uszkodzeniu. W iele groźnych dla w zroku chorób ocznych przebiega bez w iększych bólów, co nie zm usza w prost do szukania p om ocy lekarskiej. A skutki takiego p o stęp ow an ia są tragiczne. W szeregu różnych przyczyn oślepnięcia d u że znaczenie m ają różnego ro d zaju. skaleczenia oczu. Liczne skaleczenia oka przy pracy, a zw łaszcza przy obróbce m etali w przem yśle, są zw alczane za pom ocą okularów ochronnych, różnych sposobów zabezpieczenia m aszyn i narzędzi p ra cy, przez cały szereg czynników, stw arzających w iększe bezpieczeństw o pracy. Z d arzają się jednak liczne w ypadki skaleczeń oka poza sferą przem y słu, u ludzi żyjących n a wsi, u ludzi, nie sp o dziew ających się, że im w łaśnie to n iebezpieczeństw o grozi. W rolnictw ie z d a rza ją się często skaleczenia o k a np. przy klep an iu kosy, po d czas n a praw y narzędzi pracy, w kuźniach w iejskich itd. Często groźne dla w zroku skutki sp ro w ad zają n a w et d ro b n e skaleczenia oka, ja k uderzen ie ziarnkiem zboża podczas m łocki, skaleczenie źdźbłem słom y przy żniw ach, jeśli dołączy się zakażenie oka i sprow adzi w rzód rogów ki. Ciężkie urazy oka, spow odow ane uderzeniem rogiem krow y, uderzeniem odłam kiem drzew a podczas rąbania drzew a, skaleczenia odłam kiem m ło tk a i żelaza, p row adzą praw ie z reguły do u traty w zroku, lub naw et do utraty gałki ocznej. Jeśli d o d am y d o tego ciężkie skaleczenia oka nożem, dru tem i innym i kończystym i przedm iotam i, dalej urazy oka zadane p o d czas b ó jk i kam ieniem, kijem, w idłam i itd., następnie postrzały oka z broni p alnej i skaleczenia podczas w ybuchów, oparzenia oczu w apnem itd., to w idzim y, ja k i na wsi zd arza się w iele g ro ź nych w ypad k ó w prow adzących d o ślepoty. Przy odpow iedniej ochronie i uw adze m ożna b y uniknąć wielu w ypadków skaleczeń oka przy pracy na wsi, a już tru d n o się pogodzić z faktem, że tylu ludzi traci oczy zupełnie niep o trzeb n ie p o d czas lekkom yślnych bójek, lub w skutek m anipulow ania śro d k am i w ybuchow ym i itp. W tej dużej grupie, obejm ującej ^k aleczen ia oczu z najrozm aitszych przyczyn, niestety b ard zo duży odsetek stanow ią dzieci; w edług statystyk niem ieckich 2 5 %, a poprzed n io naw et 3 5 %. Są to cyfry w ysokie i tragiczne, zw łaszcza, jeśli sobie uzm ysłow im y, że te rzesze dzieci oślepły n iep o trzebnie, że m ożna je było przed tym kalectw em ochronić. Nie są to w ypadki przy pracy, od k tó rych często nie m o żn a się ustrzec, nie są to sk a leczenia oczu pod czas k a tastro f itp., ale skaleczenia spow odow ane brakiem dozoru i zaniedbaniem w stosunku do bezpieczeństw a i zdrow ia dzieci. Nie w iadom o, ile takich dzieci jest w Polsce, ale obserw ując tę ilość dzieci ze skaleczonym i oczami, k tó re zgłaszają się do kliniki, m ożna przyjąć, że liczba ta jest b ard zo w ysoka. Jak ciężki jest los ślepego dziecka! O ile przed dzieckiem zdrow ym życie stoi otw orem, to dla dziecka ślepego je st w łaściw ie zam knięte. R o z wój um ysłow y, poznanie św iata zew nętrznego, zdobycie różnorodnych w rażeń i pojęć, są w ielokrotnie utrudnione i ograniczone. Jeśli chodzi o dziecko ludzi ubogich, któ rzy nie m ogą zap ew nić dziecku fachow ej opieki i w ychow ania w o d pow iednim zakładzie, to rozw ój um ysłow y p o zo staje na b ard zo niskim poziom ie, tym niższym, im wcześniej dziecko oślepło. W ychow ane w dom u, w śró d dzieci w idzących, czynnych, rozw ijających się p raw idłow o, staje się człow iekiem n iepotrzebnym, niezaradnym, a często pośm iew i skiem rów ieśników. O toczenie w najlepszym ra zie prócz litości nic tak iem u dziecku d ać nie m o że. Dzieci takie um ierają nie żałow ane w krótkim czasie, alb o też zo stają żebrakam i. W iele dzieci traci w zrok w skutek skaleczenia oka, a.s ą to przew ażnie dzieci ludzi ubogich, ro botników i rolników. G ra tu rolę b ra k o dpow iedniej opieki ze strony rodziców i otoczenia, niem ożność uchylenia w d an ej chwili niebezpieczeństw a grożącego oku. P rócz w arunków m aterialnych, g ra tu rolę często i ciem n ota rodziców, nie-

19 N r 9 D Z I E N N I K U R Z Ę D O W Y Str. 331 świadomość niebezpieczeństwa niektórych zabaw, brak odpow iedniej kultury. Dzieci ludzi zam ożniejszych, otoczone lepszą opieką, prawie w yjątkowo ulegają skaleczeniu oka. Patrząc na szeregi biednych dzieci ze skaleczonymi oczami, dzieci cierpiących i nieszczęśliwych, które oślepły, lub którym grozi ślepota, starajm y się przez odpowiednią akcję ochronić choć część dzieci przed skaleczeniami oka i przed ślepotą. W tym celu chciałbym podać pewien m a teriał służący za podstawę do akcji zwiększenia opieki nad okiem dziecka, zarów no przez pouczanie dzieci o niebezpieczeństwach grożących ich oczom, jak i przez uświadamianie rodziców. Już drobne zadrapania, zaprószenia oka, łączące się z nieznacznym skaleczeniem powierzchni rogówki, m ogą być niebezpieczne, jeśli dołączy się zakażenie. Zwłaszcza u ludzi cierpiących na chroniczne ropienie w oreczka łzowego lub na zapalenie spojówek, takie m ałe skaleczenia oka mogą stać się punktem wyjścia dla ciężkiego wrzodu rogówki, po którym wytworzona gruba blizna, t. zw. bielmo, silnie upośledza wzrok, a często pow oduje ślepotę oka. W czesne, energiczne leczenie może zapobiec tej ciężkiej chorobie oka. W szystkie skaleczenia oka połączone z przebiciem ścian gałki ocznej są skaleczeniami ciężkimi i często mimo leczenia pow odują utratę wzroku lub naw et oka. Są to rany zadane nożem, d rutem, igłą, patykiem itd. O ko jest przecież organem bardzo delikatnym, nie wytrzymującym tego rodzaju urazów. Naturalnie urazy tępe, uderzające oko z dużą siłą, pow odują często natychmiastowe zniszczenie gałki ocznej. Są to urazy zadane ro giem krowy, silne uderzenia pięścią, kamieniem, kijem itd. Również groźne dla wzroku są wszelkie skaleczenia połączone z utkwieniem w oku ciał obcych, np. skaleczenia odłam kiem m łotka przy kuciu, przy odcinaniu nitów itp. Skaleczenie oka nie tylko sprow adza niebezpieczeństwo utraty wzroku tego oka, ale również może prow adzić do ślepoty drugiego oka, jeśli powstanie t. zw. sympatyczne zapalenie. Każda ranka, nawet drobna, przebijająca oko, stwarza niebezpieczeństwo zapalenia sympatycznego i to nie tylko w krótkim czasie po skaleczeniu, ale naw et po wielu latach. D latego konieczna jest fachowa obserw acja i natychm iastow e usunięcie skaleczonego oka w chwili groźnych objawów, aby uchronić wzrok oka drugiego. Nie m ożna pocieszać się tym, że człowiek ma dw oje oczu i skaleczenie lub utrata wzroku jed nego oka nie pow oduje jeszcze ślepoty, pozw alając na wykonywanie wielu prac w życiu na równi z człowiekiem widzącym praw idłow o. U trata je d nego jest już dużym ograniczeniem w możliwościach życiowych człowieka, stw arza daleko w iększą groźbę całkow itego oślepnięcia w razie choroby, lub skaleczenia drugiego oka. Dlatego też należy czynić wszystko co możliwe,, aby nie dopuścić do skaleczenia oka. Skaleczenia oczu u dzieci można podzielić na pew ne rodzaje, które om ówim y po kolei: Skaleczenia oczu u dzieci małych w wieku przedszkolnym: już dzieci małe, dwuletnie, lub jeszcze mniejsze, pozbaw ione odpow iedniej opieki, kaleczą się w oko odłam kam i szkła podczas rozbicia szklanki lub flaszki, służącej w danej chwili tem u dziecku za zabawkę. M ałe dzieci biorą wszystko do ręki, a niestety, często również nóż, nożyczki, szydło lub igłę, pozostaw ione w zasięgu rączek dziecka na stole. Podczas takiej zabaw y może ulec skaleczeniu i drugie dziecko, znajdujące się blisko. Z nam w ypadek, gdzie trzyletnie dziecko przebiło oko swemu ojcu śpiącemu nożem, który leżał na stole przy łóżku. Również podczas upadku na kant ostrych sprzętów, na drzwiczki od pieca itp. tracą dzieci oczy. W i działem dziecko kilkuletnie, które wypaliło sobie oko gorącym haczykiem, służącym do popraw iania ognia w piecu. Są pewne mechanizmy skaleczeń oka nożem u m ałych dzieci i pow tarzające się często np. skaleczenie oka przy próbie rozwiązania nożem w ę zła sznurowadeł u bucików, węzła zawiązanej paczki itd. Czasem w ypadki takie są specjalnie tragiczne. Ojciec przywozi z miasta upom inek w paczce zawiązanej sznurkiem. Ucieszone dziecko stara się rozwiązać sznurek przy pom ocy noża i kaleczy się w oko. Bieganie z patykiem w ręku, strzelanie z łuku, bitki patykam i kończą się często tragicznie. Zapobieganie takim w ypadkom nie jest tru dne, polega na zwiększeniu dozoru nad dziećmi, nad ich zabawami i na pouczaniu rodziców, aby wszelkie ostre przedm ioty chowali w miejsca dla dzieci niedostępne. Skaleczenia oczu w szkole: wchodzą tu w grę przedm ioty ostre, jak ołówek, stalówka i nóż, używany dziś obowiązkowo przez dzieci w myśl przepisów szkolnych do zajęć praktycznych. W i działem dziecko skaleczone nożem w oko przy struganiu kołka na polecenie nauczycielki. W i działem dzieci z oparzonymi oczami kwasem siarkow ym podczas pokazów chemicznych robionych przez nauczyciela. A jak tragiczne wypadki mogą się zdarzyć w szkole, niech posłuży ten przykład: chłopak 12-letni został podczas lekcji szkolnej skaleczony przypadkow o przez kolegę stalówką w powiekę i oko. Nauczyciel, kierowany najlepszymi chęciami, zajodynow ał rankę powieki i odpow iednio uspokoił rodziców. Z arów no ranka powieki jak i niezauw ażona początkow o ra n ka rogówki zgoiły się szybko. A le za kilka tygodni powstało sympatyczne zapalenie i mimo wszelkich sposobów leczenia, chłopak stracił wzrok obu oczu, praw ie zupełnie. O pracy w zrokowej nie m a mowy. Niebezpieczne m ogą być również zaprószenia wiórkami struganego chemicznego ołówka. Jest to barw ik anilinowy, który w nika głęboko w tk an ki i powodować może nekrozę. Zwłaszcza koniec takiego ołów ka wbity do oka. W wyższych klasach, a przede wszystkim w szkołach zaw odowych zdarzają się dość często lżejsze i cięższe wypadki skaleczenia oka odłam kam i metalowymi przy obróbce metali, szkła itd. O ile mogłem się zorientować, okularów ochronnych nie używa się praw ie z zasady. Boisko szkolne: tutaj zdarzają się skaleczenia

20 Str. 332 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 oczu kam ieniem, k asztanem lub śniegiem, p a ty kiem podczas w alk (szerm ierk a). R ów nież skaleczenia strzałą z łuku i uderzenia oka p iłk ą p o d czas gry w p alan ta lub tenis. Z nam ucznia 18- letniego, k tó ry stracił oko po uderzen iu kulą m o krego śniegu. N aw et na pozór niew inne zabaw y m ogą pow odow ać u tratę oka np. zd arzają się skaleczenia oka przy w yjm ow aniu kołka w bitego do ziemi, przy w yryw aniu zielska itp. Na w ycieczce szkolnej: oprócz nieb ezp ieczeństw w yżej w ym ienionych, zd arzają się sk aleczenia oka g ałązk ą drzew a, cierniem itp. D zieci szkolne poza szkolą: a ) w dom u: skaleczenia n arzędziam i pracy podczas pom ocy w pracy rodzicom, a więc n o żem, dłutem, odłam kiem gw oździa przy odcinaniu go obcęgam i itd. Skaleczenia odłam kiem drzew a przy rąbaniu, odłam kiem m łotka przy rozbijaniu kam ieni, przy klepaniu kosy. O p a rze nia oczu w apnem. Skaleczenia oczu podczas żniw i m łocki. U derzenie biczem. Skaleczenia rogiem krow y. A rów nież zdarzają się w ypadki pogryzienia w oko p rzez psa, lub n aw et w ybicie oka dziobem p rzez koguta. b ) w gronie kolegów poza zasięgiem wzroku rodziców: tu n ależą groźne skaleczenia ok a p o d czas karygodnych zabaw. A więc chłopcy przygotow ują b o m b ę z niegaszonego w apna, w sypując je d o flaszki, zalew ają w o d ą i korkują, a odłam ki szkła i żrące w apno p ozbaw iają w zroku m niej ostrożnych spraw ców. W ybuchy śro d ków w ybuchow ych p o w o d u ją najczęściej nie tylko utratę obu oczu, ale i ciężkie rany różnych okolic ciała, a gdy w ybuchają w chwili, gdy są jeszcze trzym ane w ręce, p o w o d u ją utratę kilku palców, najczęściej praw ej ręki. R obienie bom b z prochu dla głuszenia ryb, w rzucanie pocisków k a ra b in o wych do ogniska, rozbieranie zapalników i zabaw a nabojam i dynam itow ym i, służącym i do rozsadzania skał, bynajm niej nie są zdarzeniam i w y jątk o w ym i. W ystarczy czytać gazety, ab y się dow iedzieć b o d a j o części tych tragicznych w ypadków. W y p adkom takim ulegają nie tylko dzieci starsze, m anipulując tym i środkam i w ybuchow ym i, ale naw et dzieci kilkuletnie, k tó re znalezione spłonki p o d p a la ją zapałką lub t. p. Z aw sze ponoszą tu w spółw inę rodzice, k tó rzy przynoszą śro d k i w y buchow e d o dom u i pozostaw iają je w m iejscu dostępnym. Z nam w ypadek skaleczenia obu oczu podczas przygotow yw ania p e ta rd y na św ięta W ielkanocne. C hłopak 12-letni rozcierał chloran potasu z siarką w żelaznym m oździerzu. N astąpił w ybuch, k tó ry rozerw ał żelazny m oździeż, a o d łam ki spow odow ały ciężkie skaleczenie głowy z załam aniem kości. A pieniądze na kupno tych chem ikalii otrzym ał od w łasnej m atki, którą ubłagał. Z d arzają się liczne urazy oka przy strzelaniu z pistoletów korkow ych i tak obecnie ro zp o w szechnionych straszaków. W idziałem chłopców z oparzonym i oczam i po w ystrzale straszak a p o d czas lekcji szkolnej. T ragedią jest to, że straszaki są w szędzie ta k łatw o dostępne. W szystkie p o d an e tutaj m echanizm y skaleczej oka nie w yczerpują tem atu, niechaj jednak to, co p o d ałem w ystarczy do poznania, jak różne są przyczyny skaleczeń oka u dzieci i jak w iele niebezpieczeństw czyha na k ażd y m niem al kroku. Jeśli chodzi o sposoby zap o b ieg an ia skaleczeniom oczu u dzieci, to należy działać w dw óch kierunkach: przez pouczanie dzieci, oraz przez uśw iadam ianie rodziców i zm uszenie ich do p oczu cia odpow iedzialności za los oczu dzieci. O d p ierwszej klasy należy w p ajać dzieciom w odpow iedni sposób przestrogi dotyczące ochrony oczu, w w yższych zaś klasach przez cytow anie przykładów z życia zmusić dzieci do chwilki zastanow ienia się nad niebezpieczeństw em niektórych zabaw ". Zwiększenie opieki nad dzieckiem w dom u, w szkole i p oza szkołą. P rzyuczanie dzieci do o stro ż nego obchodzenia się z narzędziam i pracy (nóż, nożyczki, stalów ka, ołów ek itd.). P rzedm ioty te, gdy są niepotrzebne, należy zaraz o d k ład ać na sw oje m iejsce w odpow iednim porządku, ostrzem od siebie. T a um iejętność p rzy d a się zawsze i we wszystkich zaw odach. G estykulow anie z ołów kiem lub nożem w ręku, bieganie z ostrym i p rze d m io tam i lub patykiem w ręku, nie zw racanie uwagi po d czas p racy nożem na siedzącego blisko to w a rzysza, to w szystko są m om enty m ogące się skończyć tragicznie. O dpow iednia organizacja bezpieczeństw a pracy i opieka podczas zajęć praktycznych. Przy energicznie i stale p ro w ad zo n ej akcji uw zględniającej te w szystkie m om enty uda się z pew n o ścią ochronić wiele dzieci przed skaleczeniem oczu i przed ślepotą. A gra w arta w ysiłku, chodzi tu bow iem n apraw d ę o rzecz w ielkiej wagi. R ów nież wiele dzieci m ożnaby ustrzec przed ślep o tą przez uśw iadom ienie rodziców o n iebezpieczeństw ach grożących ze strony innych chorób ocznych. R opienie oczu now orodków spow odow a ne w iew iórow ym zapaleniem spojów ek jest choro b ą b ard zo groźną, prow adzącą często d o zupełnej ślepoty. P rzy w czesnym energicznym leczeniu przez lekarza m ożna chorobę tę szybko wyleczyć, niestety zdarza się aż nazbyt często, że m atki, nie zd ając sobie spraw y z grozy sytuacji, lub też pow odow ane fałszyw ym w stydem, zgłaszają się d o lekarza za późno, często p o kilku tygodniach trw ania choroby, gdy wszelki ratunek jest już spóźniony. N ależy pouczać m atki, że dla ochrony przed tą chorobą każde dziecko zaraz po urodzeniu musi m ieć zapuszczone do oczu krople p rotargolu przez lekarza lub p ołożną i to n ajlepiej przez trzy dni z rzędu. A każde ropienie oczu u now orodków w ym aga natychm iastow ego leczenia p rzez lekarza. Z inych, często groźnych chorób ocznych u dzieci, należy w ym ienić skrofuliczne zapalenie rogów ek, jaglicę i zapalenie rogów ek przy kile w rodzonej. I tutaj odpow iednie leczenie p rzed ślepotą. chroni Dr Marian Wilczek Docent U. J.

21 Nr 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 333 Szkoła wobec nowego regulaminu licealnych egzaminów dojrzałości.*) N ow y reg u la m in eg zam in u d o jrz a ło śc i z d n ia 2 lipca 1938 r. je st n a tu ra ln y m w y k o ń czen iem n o w eg o u stro ju szkoln eg o, z a m y k a ją c y m o g ó ln e w y k ształc en ie m ło d zieży, a to ru ją c y m je j d ro g ę d o stu d ió w w yższych. S am o u k o ń czen ie liceum b ez egzam inu, p o za w y k ształc en ie m nic p o z y ty w n e g o d la m o ż liw o ści życiow ych nie d a je. T y m w ięcej n a szkole cią ży o b o w iązek ży w ego i ry ch łe g o z a in te re so w an ia się sp ra w ą eg zam in u, k tó re g o p rz e p ro w a d z e n ie n a le ż a ło b y p o tra k to w a ć z u w ag ą i w zależności od całeg o to k u n au k i uczniów w ciągu ró żn y ch faz rea lizo w a n ia n o w eg o u stro ju szkolnego. Ja k zaś re a lizacja n au k i p ro g ra m u w liceach o g ó ln o k sz tałcąc y ch n asu w a ła i n asu w ać b ę d z ie jeszcze w iele tru d n o śc i ta k n au czy cielstw u ja k i m ło d z ie ży p o d o b n ie sp ra w a te g o o sta tn ie g o a k tu stu d ió w licealn y ch ściśle z nim i zw iązan eg o nie jest ta k ła tw ą, ja k b y się n a pierw szy rzu t o k a p o p rz e czy tan iu reg u la m in u w y d a w a ło. T ru d n o ści w ynik a ją nie ty le z fo rm a ln y c h p rzepisó w reg u la m in u now eg o, ile raczej, z p ro b le m u u sta le n ia w y n ik ó w n au c zania w liceum. S am reg u la m in w zary sach p o d o b n y je st d o d aw n e g o, w y k a z u ją c zasa d n icz e ró żn ice ty lk o w tych w y p a d k a c h, g d zie zw iązek egzam in u z p r o g ra m e m i zasad n iczy m i celam i n au c zan ia w liceum te g o w y m ag a. In n e zaś d ro b n e o d ch y len ia p rzew a żn ie n a tu ry fo rm a ln e j nie zm ie n ia ją z a sa d niczo c a ło k sz ta łtu d aw n e j fo rm y egzam inu. W sk ła d eg z am in u w e d łu g p a r. 10 w c h o d z ą n a p o sz czeg ó ln y ch w y d z ia ła c h p rz e d m io ty sta n o w ią ce p o d sta w ę d y d a k ty c z n ą d a n e g o w y d ziału, eg z a m in p ise m n y zaś z d a je uczeń z 2 p rz e d m io tó w, tj. n a k a ż d y m w y d zia le z j. p o lsk ieg o, zale żn ie zaś o d w y d ziału, z j. o b cego, z j. łaciń sk ieg o, m a te m a ty k i i fizyki. K a rd y n a ln ą n o w o ścią je st przepis, że o cena n ie d o sta te c z n a z p rz e d m io tu egzam in u p ise m n e g o p o w o d u je zd a w a n ie te g o p rz e d m io tu p rz y eg zam in ie ustn y m, ch o ć b y n o rm a ln ie nie b y ł p rzew id zia n y m. P rz ep is ten d a sp o so b n o ść uczn io m d o sp e k u la c ji p rz y w y b o rz e p rz e d m io tó w eg z am in u u stn eg o. D la unik n ięcia z d a w a n ia d o d a t k o w eg o 5-go p rz e d m io tu b ę d ą uczniow ie, zw ła szcza słabsi, w y b iera li p rz e d m io t, z k tó re g o piszą z a d a n ie eg z am in acyjn e. D alsza n o w o ść to ta, że reg u la m in p o z a religią nie p rz e w id u je zw o ln ień o d p o szczeg ó ln y ch p r z e d m io tó w eg z am in u ustnego. Z w o ln ie n ie z religii nie n ależy je d n a k o d ocen y ro cz n ej, lecz o d w n io sk u e g z a m in a to ra. P o n iew aż reg u la m in nie w y jaśn ia, czym ta k i w n io se k m a b y ć u m o ty w o w an y, n a d a rz a się tu p o le d o ró żn y c h n ie sp o d z ia n e k d la uczniów i d o n ie je d n o lite g o p o stę p o w a n ia w ty m w zg lędzie w ró ż n y c h szk o łach. S am o zw olnienie zaś d la u cznia nie m a w ielk ieg o zn aczen ia, g d y ż *) Referat w ygłoszony i przedyskutowany na posiedzeniu Krakowskiego Oddziału Stow. Dyrektorów Szkół Średnich 20-go października br. n a stą p i ono b e z p o śre d n io p rz e d eg z am in em i n ie zależnie od p o stę p ó w ucznia w ciągu ro k u sz k o l nego. U czeń w ięc k a ż d y m usi się d o eg zam in u z religii p rzy g o to w ać. P o m ija ją c n a razie sp ra w ę tę, w ja k im sto p n iu reg u lam in w sto su n k u d o d aw n e g o je st k o rz y stn y m d la ucznia czy też nie, stw ierd zić trz e b a, że p rzepisy w y k lu czające zw o ln ien ia o d p o sz cz eg ó l nych p rz e d m io tó w d a d z ą, w o d ró żn ie n iu o d d a w n ego eg zam in u, m o żn o ść uczniom zd o ln iejszy m w y k az an ia tych u zd o ln ień p rz y eg zam in ie w p rz e d m io tach, k tó ry c h d aw n iej nie zdaw ali. T y m sam y m eg zam in b ę d z ie p ełn iejszy m o b ra z e m e fe k tó w n au czan ia. P rz e jd ź m y te ra z d o w y m ag a ń egzam inu, k tó ra to sp ra w a n astrę czy n ie m ało tru d n o ści. W y m a g a nia te o k re ślo n e są ogóln ie w p ar. 2 -g im i 17 -ty m reg u lam in u. P ar. 2 m ów i b o w iem, że u c zeń m a w ykazać, czy o sią g n ął taki p o z io m w y k ształc en ia i o g ó ln ej d o jrz a ło śc i u m y sło w e j, ja k i o d p o w ia d a w y m a g a n io m p ro g ra m o w y m o d p o w ie d n ie g o w y d z ia łu liceum o g ó ln o k sz ta łcąceg o, o raz czy je st p rz y g o to w a n y m d o p o d ję c ia stu d ió w w sz k o łach w y ż szy ch. P ar. 17 zaś o k reśla nieco k o n k re tn ie j cele egzam inu, w y jaśn iając, że e g z a m in u stny p o w i nien zm ierzać d o z b a d a n ia sto p n ia ro zw o ju w y ro b ie n ia u m y sło w eg o i zasad n iczy ch w iad o m o ści u cznia z zakresu, p rzew id z ia n e g o p ro g ra m e m d a n eg o p rz e d m io tu n a o d n o śn y m w y d z ia le. J a k w id ać ze z d a ń pow yższych, n a le ż a ło b y w y m ag a n ie e g z am in acyjn e z a m k n ą ć w za k resie z a sad n iczy ch w iad o m o ści o k reślo n y c h p ro g ra m a m i. T u tk w ią n ajw ięk sz e tru d n o śc i d la e g z am in ato ró w, a leżą o n e g łó w n ie w elasty czn o ści p ro g ra m ó w i m e to d n au c zan ia w liceach. W sza k M in isterstw o w je d n y m z o sta tn ic h o k ó ln ik ó w stw ie rd z a, że n a u czyciele n ie ra z nie zaw sze re s p e k tu ją w y m a g an ia sta w ian e p rz e z n o w y p ro g ra m z a ró w n o co d o w y b o ru m a te ria łu fak ty czn eg o, ja k ró w n ież co d o sp o so b u je g o u jm o w a n ia. T e g o ro d z a ju o d ch y len ia o d za sa d n iczych p o stu la tó w p ro g ra m u sp raw ią, że w y m a g a n ia e g z am in ac y jn e w p o sz czeg ó ln y c h sz k o łach b ę d ą ró żn e, zależn ie o d tego, ja k nauczyciel p ro g ra m zrealizow ał. P o za ty m sp e cja ln ie n ie k tó re p rz e d m io ty m im o n ajlep szej w oli nauczyciela, p o d w z g lę d e m w y b o ru m a te ria łu o k reślo n e g o w p ro g ra m ie ram o w o, n a strę c z a ją w iele tru d n o śc i ja k np. historia. C h cąc należycie ocenić sto su n ek eg z am in u d o j rzałości licealn eg o d o d a w n e j m a tu ry p o d w zg lęd e m sto p n ia tru d n o ści, ja k ie się n a s trę c z a ją m ło dzieży, n a le ż a ło b y zro b ić p o ró w n a n ie w a ru n k ó w, w ja k ich z n a jd o w a li się d aw n ie j ab itu rien c i p rz e d m a tu rą, a w ja k ich zn ó w z n a jd u ją się dzisiejsi liceanci. W ó w c zas u p rz y to m n im y sobie, że 1) tam ci m ieli sta ra n n ą i d o sta te c z n ą p o d b u d o w ę p o d o stateczn e o p a n o w a n ie c a ło k sz ta łtu w iad o m o ści, k tó re im d a ła sz k o ła śred n ia, 2 ) p o sia d a li w szystk ie p o d rę c z n ik i d o p o szczeg ó ln y ch p rz e d m io tó w,

22 str. 334 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 3 ) ro z p o rz ą d z a li w y sta rc z a ją c y m d o sta te czn ie czasem, p o trz e b n y m d o p rz y g o to w a n ia się do eg zam in u, g d y ż n a u k a w kl. V III. b y ła w p rz e w ażn ej m ierze ty lk o p o w tó rz e n ie m i u g ru n to w a niem n au k i zw łaszcza w II. p ó łro czu, 4 ) lepsi uczniow ie k o rzy sta li ze zw o ln ień od eg zam in u u stn e g o w zakresie p o sz czeg ó ln y c h p rz e d m io tó w. D ziś je st inaczej. M ło d z ie ż dzisiejszych Il-ch k las licealn y ch p rz e c h o d z iła k ilk a faz o rg a n iz a c y j nych szk o ły śred n ie j p o p rz e z d a w n e g im n a zju m, n o w y ty p 4 -k laso w e g o g im n a zju m i liceum. W cz a sie ty ch 8 -letn ich stu d ió w o d czuw ała n a sobie zm ian y p ro g ra m ó w szkolnych, k tó re w w iększośęi p rz e d m io tó w b y ły i są ty m czaso w e, a w n ie k tó rych (j. niem iecki, relig ia) n o siły c h a ra k te r p rzej ściow y. Je st w ięc rze czą zro z u m iałą, że ta o k o liczność nie m o g ła w p ły n ą ć n a u stalenie rezu ltató w n au c zania i m ło d z ie ż ta, n a k tó re j trz e b a p rz y znać p ró b o w a n o realizo w ać n o w e p ro g ra m y, w w ielu w y p a d k a c h m o ż e w y k azać p ew ien ch a o s w w iad o m o ściach p rzy sw o jo n y c h w szkole w sp o só b nie zaw sze ra c jo n a ln y i rezu ltaty w n y. Jeśli zaś zasta n o w im y się, ja k im czasem ro z p o rz ą d z a ć b ę d ą nasi ab itu rien c i liceów w celu p rz y g o to w a n ia się d o eg z am in ó w i ró w n o cześn ie p o m y ślim y o realizacji p ro g ra m u n a u k o w e g o II. kl. licealnych, to m u sim y d o jść d o p rze k o n an ia, że tego czasu je st n ie w sp ó łm ie rn ie m a ło. W szak z o b ecn ej o b se rw ac ji m ło d z ie ży stw ie rd z ić m o żna, że je st o n a n o rm a ln ą n a u k ą sz k o ln ą p rzecią żo n a ta k, że p rz e c ię tn e m u uczniow i n ie w iele czasu p o zo staje n a k o n ieczny o d p o c z y n e k, w ielu zaś nie m o że n a d ą ż y ć w y m ag a n io m szkoły. D ziś ju ż w tro sce o re a lizację p ro g ra m u n au k i w o b ec m n o g o ści m a te ria łu, ja k i trz e b a jeszcze p rz e ro b ić z a p o m in a się o ta k n ie d a w n o a k tu a ln e j sp raw ie p rz e ciążan ia m ło d zieży. J e d n a k sz k o ła m usi się liczyć z m o żliw o ściam i w y k o n a n ia p ra c y p rz e z uczniów. G d y w ięc u p rz y to m n im y so b ie, ile to jeszcze m a te ria łu n a u k o w e g o m uszą nasi ab itu rien c i w tym ro k u sz k o ln y m zgłębić, zanim ich sz k o ła d o m a tu ry p rzy g o tu je, sp o strzeżem y, że n a sa m o p o w tó rzenie m a te ria łu nie p o z o sta n ie w iele czasu, ch o ć b y eg zam in o d b y ł się m ożliw ie n a jp ó ź n ie j, ja k in fo rm u ją W ła d z e S zkolne. B rak p o d rę c z n ik ó w, zw łaszcza d o ta k ich p rz e d m io tó w, k tó re w y m a g a ją p am ięcio w eg o o p a n o w a n ia m a teria łu, też w n ie m ały m sto p n iu u tru d n ia p rz y g o to w a n ie d o eg zam in u, p o d o b n ie ja k iuż o b e c n e n o rm a ln e p rz y g o to w y w a n ie się ucznia d o lekcji. W reszcie stw ie rd z a m y też, że o b ecnie u czniow ie p racow itsi i zd o ln iejsi p o z b a w ie n i są tych p rzy w leijó w, k tó re m ieli ich p o p rz e d n ic y w fo r m ie zw o ln e n ia od z d a w a n ia u stn e g o n ie k tó ry ch p rz e d m io tó w. Z te g o p o ró w n a n ia w ysnuć ła tw o w n io sek, że n o w y eg zam in d o jrz a ło śc i p rz e d sta w ia w ięcej tr u d ności d la u cznió w niż d aw n y. A le nie ty lk o d la uczniów. T ru d n o ści s ta ją też p rz e d e g z am in ato ra m i, k tó rz y p rzecież m uszą w ziąć n a siebie p e łn ą o d pow iedzialność, za su m ien n e p rz e p ro w a d z e n ie e g zam inu. A b y sum iennie p rz e p ro w a d z ić egzam in, trz e b a p rz e d e w szy stk im z d a w a ć so b ie sp ra w ę d o k ła d n ie z zakresu w y m ag a ń eg z am in ac y jn y ch. J a k już w yżej b y ła o ty m m o w a, u stalenie ścisłych w y m ag a ń u tru d n ia n iezm iern ie ram o w o ść i elasty czn o ść p ro g ra m ó w, co w m n iejszy m lu b w ię k szym sto p n iu zau w aża się w za k resie p o sz czeg ó l n ych p rz e d m io tó w. D alsze w ątp liw o ści w y p ły w a ją też z p ro b le m a ty c z n e j ---- ja k d o tą d ---- realizacji p ro g ra m ó w licealnych. W szak p ro g ra m y te z re alizo w a n o d o p ie ro w p ełn i z zak o ń czen iem I. klasy licealnej. N ik t jeszcze nie m ia łb y o d w ag i w y p o w ied zieć są d u o w y n ik ach n au c zan ia w kl. Ii-ej licealnej. K w estia ta b ęd z ie d o p ie ro re a ln ą w p rz e d e d n iu eg z am in u d o jrzało śc i. T o też ty m b a rd z ie j tru d n o dziś o k reślić z a k re s w y m a g a ń p rz y e g z am i nie, zw łaszcza, że sp e cja ln ie n ie k tó re p rz e d m io ty p o d w zg lę d em w y b o ru m a te ria łu n a s trę c z a ją w ró ż nych szkołach, zależnie o d w ielu w a ru n k ó w sw o istych d a n e j szkole w iele k ło p o tó w. A czkolw iek tru d n o w n in iejszym arty k u le p o d d a w a ć p o d ty m w z g lę d e m an alizie w szystkie p rz e d m io ty eg zam in u, to je d n a k nie o d rzeczy b ę dzie w y k azać p ew n e w y b itn ie j n a su w a ją c e się w ą t pliw ości. W iele ich p rz y sp o rz y j. polski. W szak że już uw agi d o p ro g ra m ó w te g o p rz e d m io tu w sk azują, że w d o b o rz e m a te ria łu n au c zan ia n ależy k ie ro w ać się m iejscow y m i w aru n k am i, p o zio m em k la sy itp. S tą d w niosek, że w y m a g a n ia e g z am in acy jn e m uszą b y ć u za le żn io n e o d sp ecy ficzn y ch w a ru n k ó w n au c za n ia w k a ż d y m liceum. S p ra w a le k tu ry obow iązkow ej m o ż e b y ć też sp o rn ą, u ła tw ia ją je d n a k zestaw ien ie le k tu ry, o k tó re j m ó w i p r o g ram, że w k a ż d y m w y p a d k u nauczyciel m o że je p o m in ą ć. N a le ż a ło b y tu n ad m ien ić, że p rz y egzam inie o b o w iązyw ać m o że ty lk o le k tu ra liceum, a nie g im n azju m. W ątp liw o ści m o g ą n asu n ąć w y m a g a n ia z z a k resu an alizy u tw o ró w, sto p n ia z n a jo m o ści p o szczeg ó ln y ch e p o k, p rą d ó w i k ie ru n k ó w lite ra c kich, w reszcie n au k i o ję zy k u. W ty ch z a g a d n ie n iach n ie tru d n o w p aść w d o w o ln o ść in p lu s czy in m inus, a w ięc w zró żn iczk o w an ie w y m a g a ń n a w et w te j sa m ej szkole u ró żn y c h nauczycieli. Z w ielk ą o stro żn o ścią n a le ż a ło b y tra k to w a ć k w e stię w łaściw ego celo w eg o z ró ż n iczk o w a n ia sto p n ia w y m ag a ń z j. p o lsk ieg o w p o sz czeg ó ln y ch w y d z ia łach, zw łaszcza m ię d zy w y d z ia łe m h u m a n isty c z n y m i klasy cznym, a m a tem.-fiz. i p rzy ro d n iczy m. N a tych o sta tn ic h w y d zia ła ch j. p o lsk i je st p rz e d m io tem eg z am in u w w y p a d k u n ie d o sta te c z n e j n o ty z z a d an ia. W ięk sze tru d n o ści n a su n ą się p rz y egzam inie z historii, (w y d z. hum. i k la s.). Z p ro g ra m u w y nika, że m a te ria ł eg zam in u sta n o w iłb y 32 te m a ty z historii p o w szech n ej i p o lsk iej, k tó re m a ją d ać uczniow i p o ję c ie ciągłości h isto ry c zn e j o raz p o ję cie w sp ó łzależn o ści w szystkich d zied z in życia lu d z k ie g o. W o b e c ró ż n o ro d n o ści w o p raco w y w a n iu z a g a d n ie ń n ie łatw o b ę d z ie u stalić n a ja k ie e p o k i m a b y ć p o ło ż o n y nacisk p rzy eg zam inie. W szakże w u stę p ie o celach n au k i historii je st m o w a o z d o b y c iu o k reślo n e g o ra m a m i z a g a d n ie ń zaso b u w ied z y z historii P o lsk i i p o w szech n ej ze szczeg ó ln y m

23 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 335 uw zględnieniem udziału Polski w tw orzeniu dziejów i kultury europejskiej. Je d n a k w łaśnie ta ram ow ość stw arza duże trudności w konkretnym u- jęciu m ateriału, jak o w yników nauczania, które b ę d ą stanow iły zarazem m ateriał egzam inu. Inaczej nieco, choć nie łatw iej przedstaw ia się spraw a egzam inu w zakresie języków sta ro ży t nych, a szczególnie j. łacińskiego. Je st rzeczą ja s ną, że należałoby w ym agać opanow ania zn ajo m o ści języka w takim stopniu, by uczeń zo rien to w ał się w treści niep rzerab ian eg o m ateriału, a nietrudnego ustępu jed n eg o z prozaików czytanych w szkole i zdołał przełożyć przy pom ocy słow nika na język polski, tudzież zrozum iał k ulturę an ty k u ". R odzi się jed n ak w ątpliw ość, czy po uryw kow ym i dość pobieżnym przeczytaniu zaledw ie 4-ch autorów (C icero, V ergili, T acyt i H o racy ) zd o ła uczeń uporać się z nieznanym tekstem. N a leżałoby w ięc szczególnie ostrożnie d o b ierać te k sty, by nie p rzed staw iały zbytnich trud ności sty low ych i leksykalnych. W w iększym znacznie sto pniu należy to w ziąć p o d uw agę przy języku greckim. W zakresie języków now ożytnych zadanie om i nięcia trudności ułatw ia ustęp o celach nauczania tych przedm iotów. S tam tąd m ożna w ydobyć dość k onkretne określenie w ym agań. N ależałoby tylko ustalić form ę egzam inu ustnego, k tó ra nie musi w znaczniejszym stopniu o d biegać od dotychczasowej. W zakresie przedm iotów stanow iących p o d staw ę dydaktyczną w ydziału m atem atyczno-fizycznego i przyrodniczego, p ro g ram y konkretniej określają m ateriał nauczania, który zarazem musi stanow ić podstaw ę w ym agań egzam inacyjnych. W ątpliw ość budzić m oże w m atem atyce stopień w praw y i spraw ności w rozw iązyw aniu zadań, co d a ło się już zauw ażyć przy realizacji kl. I-ej. W zakresie w ym agań z religii nie trz eb a z a pom inać o tym, że w stosunku do gim nazjalnego p rogram u dojrzałoiści odpad n ie m ateriał z historii kościoła, który nie stanow i przedm iotu nauki w liceum. Pozostanie tylko dogm aty k a i etyka. Zestaw iw szy tylko przykładow o różne w ątpliwości, na jakie n a p o tk a ją tak uczniowie ja k i n a uczyciele przy egzam inie, łatw o w ysnuć postulat, że najżyw otniejszą rzeczą b y ło b y ustalenie w y m a gań egzam inacyjnych z poszczególnych p rz e d m io tów. Z e w zględu na to, że każde liceum m a sw o isty ch arakter, a każdy nauczyciel liceum sw oją m etodę pracy, nie m ożna ustalać w ym agań je d nakich d la w szystkich liceów, ale przeciw nie, k a ż d a szkoła w sw oim zakresie w inna się zatroszczyć o to, aby uczniowie dość rychhło wiedzieli, czego egzam inatorow ie b ę d ą od nich przy egzam inie w y m agali. N ależałoby więc w każdym liceum przed upływ em I. półorcza zainteresow ać tym K om isje klasow e II-gich klas licealnych, przy czym każdy nauczyciel przedm iotu egzam inacyjnego p rzed staw iłby d o k ład n y w ykaz m ateriału naukow ego, stanow iącego m inim um w ym agań przy egzam inie. W ym agania te w inny być ściśle uzależnione o d te go, jaki m ateriał nauczyciel faktycznie z uczniam i przerobił, czy przerobi. W a rto b y się przy tym z a stanow ić, czy nie b y łoby p o żądaną rzeczą, aby przy egzam inie uczniowie (nice) ze swej strony przedłożyli m ateriał przerobiony z poszczególnych p rzedm iotów. M iałoby to szczególniejsze znaczenie d la uczniów, któ rzy w ciągu studiów licealnych zm ienili Z akład, jakoteż d la szkół pryw atnych, którym W ładze Szkolne zw ykły przydzielać obcą K om isję E gzam inacyjną. T a k ustalone w y m agania w inny być p o d a n e do w iadom ości uczniów. Oczywiście nieodłącznym od tej czynności będzie takie rozplanow anie m ateriału w kl. Ii-ej, a b y znaleźć też czas na system atyczne p o w tó rz e nie go w zakresie przedm iotów egzam inacyjnych. D la ułatw ienia tej pracy nie pow inni nauczyciele przedm iotów, któ ry ch niem a przy egzam inie, ż ą dać od uczniów tzw. p o w tórek przy końcu roku szkolnego. N a to już bow iem czasu m łodzież nie znajdzie. W zw iązku z racjonalnym w ykorzystaniem czasu, m łodzież w ostatnim roku nauki nie pow inna być odciągana od pracy z okazji różnych im prez lokalnych, choćby o n ajb ard ziej szlachetnych celach. D la ujednostajnienia spraw y zw olnień z religii, pow inny K oła K atechetów, czy O gniska m eto dyczne religii ustalić w arunki zw olnień zależnie od ocen rocznych z tego przedm iotu. Jeśli rola w szystkich egzam inatorów podczas pierw szej m atury o now ym regulam inie nie będzie łatw ą, to przew odnictw o egzam inu b ęd zie nieró w nie trudniejsze. N ie m oże przew odniczący z a p o m inać o tym, że egzam in ten jest pierw szą d o piero p ró b ą o p artą na realizacji now ego ustroju szkolnego, któ ry siłą faktu nie m ógł jeszcze w róść ani zakorzenić się w glebę szkoły. Nie m oże być przew odniczący urzędow ym tylko w ykonaw cą litery regulam inu, ale m usi w nikać w e w szystko, co szkoła w dobie realizow ania program ów licealnych przeżyw ała i oceniać z w łaściw ą w yrozum iałością m łodzież, której przyszło w śród trudniejszych niż ich p o p rzed n icy okoliczności, łam a ć się z ciężaram i now ego ustroju szkolnego. Z apew ne w tedy; gdy obecne program y przepracow ane w p ra k tyce w yzw olą się z cech teoretycznych i nabiorą w artości realnych, na dośw iadczeniu opartych znikną te w szystkie w ątpliw ości. Dziś jed n ak w trosce o m łodzież m usim y przecież d b ać o to, aby ten próg, jaki m ają nasi abiturienci przekroczyć, nie stał się przypadkiem m urem nie d o przebicia. D r Stanisław Szeligiew icz. Harcerstwo w liceach pedagogicznych. Z ag ad n ien ie h arcerstw a w liceach pedagogicz- harcerstw a w liceach pedagogicznych i p ed ag o- nych i pedagogiach je st d la ruchu zuchow ego giach m ożna przygotow ać nauczycieli (lk i) harcei harcerskiego n a teren ie szkół pow szechnych rz y ( k i) do p racy skautow ej na teren ie szkoły pospraw ą zasadniczą. D ro g ą d o b reg o po staw ienia w szechnej. N auczyciel w ychow any w now ym lice-

24 Str. 336 d z ie n n ik u r z ę d o w y Nr 9 um pedagogicznym w inien m ieć p ełne zrozum ienie i znajom ość harcerstw a, a duży p ro cen t z nich winien o b jąć stanow iska przyw ódców m łodzieży h a r cerskiej na terenie szkoły. Lecz nie tylko to przem aw ia za zdecydow a nym w prow adzeniem harcerstw a w liceum p e d a gogicznym. Przem aw ia za tym korzyść szkoły i pom oc, ja k ą harcerstw o m oże okazać w realizacji założeń w ychow aw czych. W ychow anek liceum pedagogicznego m a w czasie sw ojej p racy n a terenie szkoły zd obyć p o d staw ow e w iadom ości z zakresu sw ojego zaw odu, rozbudzić w sobie zam iłow anie do sam ok ształcenia i p racy n a d sobą, oraz p o siadać ogólną orien tację w najw ażniejszych zjaw iskach życia w spółczesnego Polski, w yrobić sobie jednym słow em postaw ę nauczyciela-w ychow aw cy m łodego p o k o lenia P olski.p o tych liniach w ytycznych kroczy p ro g ra m obecnego zak ład u kształcenia nauczycieli. Życie zaś w zakładzie m a m u dać nastaw ienie dynam iczne w stosunku do siebie sam ego, do przyszłej pracy zaw odow ej w szkole pow szechnej, do ew entualnych m ożliwości pracy pozaszkolnej". W szystkie te zagadnienia m ają przenikać pracę liceum i jego życie szkolne. W realizacji wyżej w spom nianych założeń ideow ych i zadań liceum pedagogicznego, czy to będzie chodziło o pracę n ad sobą i o przeżycia w ychow aw cze, o parte o konkretn ą p racę dla dziecka, czy to o znajom ość życia społeczno-organizacyjnego, o p artą o poznanie Polski, czy też o zdobycie cech pionierskości i dynam iki życiowej tak potrzebnej nauczycielow i szkoła nie m oże być pozostaw iona sam ej sobie. Szkole w inien p o m óc ruch m łodzieżow y, oparty o sam ą m łodzież, jej potrzeb y i zainteresow ania. T akim ruchem m łodzieżow ym jest w dużej m ierze dla m łodzieży licealnej harcerstw o. W organizacji w ięc życia liceum pedagogicznego nie m oże b rak n ąć ta k silnego ośrodka w ychow aw czego, jakim jest organizacja skautow a. O kres 3-Ietni w liceum jest dostatecznym o- kresem czasu do zorganizow ania harcerskiej g ru py m łodzieżow ej i d ania jej pew nej sum y przeżyć harcerskich, oraz w yszkolenia w zakresie p rz y w ódcy m łodzieży. Czas ten oraz w arunki pracy ucznia i charak ter szkoły d ecydują rów nież o tym, że w liceum winny pow staw ać drużyny skautow e o nastaw ieniu specjalnym. M łodzież przychodząca do liceów zetknęła się już z harcerstw em w drużynach harcerskich gim nazjalnych, w ielu z nich jest harcerzam i, duży p ro c en t harcerzy m a zainteresow ania p edagogiczne. N astaw ia ich często w tym kierunku zap o czątkow ana p raca w grom adzie zuchów lub zastępie harcerskim. H arcerze (k i) z terenu liceum pragną stanow ić o d ręb n ą sw oją grupę, nie chcą, by ich przydzielano d o drużyn gim nazjalnych m łodszych. W ypływ a to z w łaściw ości psychicznych m ło d zieży w tym w ieku i z chęci pow ażnego traktow ania h arcerstw a i p racy w ychow aw czej. A zatem pierw szy w arunek dobrego ujęcia pracy to sam o dzielna g ru p a w liceum pedagogicznym, zorganizow ana jako drużyna skautow a w organizacji h a r cerzy * ), czy też drużyna w ędrow niczek w o rg a nizacji harcerek. W ypracow any pro g ram dla m łodzieży h arcerskiej m ęskiej w w ieku od lat, a ujęty w dw u książkach p. Puciaty W ędrow nicy i J. Kreinera Z astęp starszych chłopców " oraz instrukcja Gł. K w atery H arcerzy, dotycząca drużyn sk au tow ych, w organizacji zaś żeńskiej specjalne p ró by h arcerek-w ędrow niczek i ich spraw ności sp o łeczne w inny się stać program em podstaw ow ym p racy harcerskiej w tego ty p u drużynach, zw łaszcza w pierw szym ro k u ich istnienia. P rogram tych drużyn idzie w trzech głów nych kierunkach: 1) doskonalenia się w ew nętrznego, 2 ) stałego pog o to w ia do służby, 3) szukania sw o jego m iejsca w społeczeństw ie. G łów ne założenia program u harcerskiego ja k w ędrow nictw o, obozow nictw o, specjalizacja w technice skautow ej, troska o zdrow ie, p ozostaje n adal w program ie pracy. Jest to tym łącznikiem, któ ry w iąże ten dział pracy z całością ruchu harcerskiego. W ew nętrzna p raca n ad sobą, rozszerzanie horyzontów m yślow ych, b u dzenie zainteresow ań zagadnieniam i społecznym i, harcerskie ćwiczenia woli przyczyniają się do pogłębienia tych spraw, k tóre w ysuw a program szkolny w liceum p ed ag o gicznym. W zakresie pogotow ia do pracy społecznej, plan drużyny licealnej przew iduje organizow anie p rac przew idzianych z pogotow iem obrony p rzeciw gazow ej i przeciw lotniczej, w sp ó łp racy z stra żą pożarną, w spółpracy z kom itetam i pow odziowymi, pogotow iem sam arytańskim, w spółpracy z T ow arzystw em P opierania Budow y Szkół P ow szechnych, jed n y m słow em z tym i organizacjam i społecznym i, które na odcinku wsi i m iasta pełnią służbę pogotow ia w w ypadku pom ocy bliźnim. P raca ta um ożliw ia zapoznanie uczniow i liceum, harcerzow i, z tym i odcinkam i p racy społecznej, z którym i będzie zw iązany jak o późniejszy nauczyciel z racji sw ojego stanow iska. T rzeci o d cinek p racy druży n skautow ych, to p om oc w szukaniu n ajbardziej odpow iedniego m iejsca w społeczeństw ie. W praw d zie skaut, uczeń liceum p e dagogicznego, już zdecydow ał o swoim zaw odzie i swoim m iejscu w społeczeństw ie, ale w łaśnie p raca skautow a n akład a na niego obow iązek p o znania drogą w ędrow nictw a w yw iadów społecznych i k rajoznaw stw a tego odcin ka życia polskiego i w arunków społeczeństw a, w jak im on będzie pracow ał w sw oim życiu zaw odow ym jak o nauczyciel. W pierw szym roku sw ojego istnienia drużyna w inna prow adzić pracę czysto skautow ą, bez zab arw ienia instruktorskiego. O kres ten w inien zakończyć letni obóz w ędrow ny drużyny, któryby d ał m ożność zżycia się całej grupie, pozw olił na bliższe poznanie pew nego rejo n u Polski, oraz był *) Drużyna skautowa to drużyna młodzieży harcerskiej w wieku 16 do 19 lat o specjalnym programie pracy, dostosowanym do potrzeb młodzieży w tym wieku, o swoich próbach harcerskich regulaminów.

25 Nr 9 DZIEŃ-NIK URZĘDOWY Str. 337 jed n y m ze środków poznaw ania społeczeństw a i jego stru k tu ry społeczno-organizacyjnej. P la n o wość obozów w ędrow nych w inna um ożliw iać p o znanie różnych części Polski. O b o k tych trzech zasadniczych p o dstaw program ow ych pracy w pierw szym roku realizuje się norm alny plan pracy, ja k : obozow nictw o, p ró b y harcerskie, p o głębianie w iadom ości techniki skautow ej itd. W drugim rok u pracy drużyny liceum p e d a gogicznego należy o bok w spom nianych zajęć skautow ych w prow adzić prace zdążające w kierunku zapoznania m łodzieży licealnej z zagadnieniam i prow adzenia pracy harcerskiej w śród m łodzieży szkół pow szechnych. D rużyna cała w inna przejść norm alny kurs drużynow ych zuchów. Z o rg an izo w anie takiego kursu w czasie feryj zim ow ych lub w czasie roku, o ile m ożności w silniejszym o śro d ku zuchow ym, w inno być p o dstaw ą pracy drużyny. K ażdy harcerz, uczeń liceum, winien w tym roku poznać dokładnie, na czym polega m etoda zuchow a, p ro g ram i treść pracy drużyn zuchow ych oraz w inien zetk n ąć się praktycznie z p ro w adzeniem zajęć grom ady zuchów. H arcerze po ukończeniu kursu m ogą z p o w odzeniem być zastępcam i lub drużynow ym i drużyn zuchow ych w danym środow isku. Jest to najlepsza dro g a do b ezp ośredniego zapoznania się z treścią pracy zuchow ej. P row adzący drużyny zuchow ie stanow ią doskonały krąg przyw ódców, bo naturalny, wszak wszyscy należą dalej do swej skautow ej drużyny. D rużyna prow adzi więc w drugim roku p racę w 2 kierunkach: 1) pracy skautow ej, podobnej jak w pierw szym roku istnienia i 2 ) pracy in stru k to r skiej o ch arak terze zuchow ym. D rużyna w inna d ro g ą w ycieczkow ania zapoznać się, o ile m ożności, z większym i ośrodkam i harcerskim i. Pozw olą one na zorientow anie się m łodzieży w szerszej akcji harcerstw a na terenie w ychow aw czym, czy społecznym. O środkam i ty mi są: O środek harcerski w G órkach W ielkich, H arcerska szkoła instruktorska żeńska na Buczu k. Skoczow a, H arcerski U niw ersytet W iejski w N ierodzim iu, O środek harcerski wiejski w Ł ękawie, D w orek harcerski w Srom ow cach W yżnych, Szkoła harcerska w R absztynie, G niazdo T atrzań skie w Z akopanem, O śro d ek żeglarski w G dyni i nad N aroczą, S zkoła p row adzona m eto d ą zuchow ą w M ikułow ie i cały szereg innych. Poznanie niektórych z tych ośrodków w trakcie w ycieczek lub w ędrów ek m a za zadanie nie naśladow anie p ra cy w tych ośrodkach, lecz rozszerzenie swoich poglądów na harcerstw o jako na instytucję spełniającą szerszą rolę na terenie życia społecznego. W akacje letnie w inny pogłębić p racę drużyny w ty m kierunku. D rużyna organizuje stały obóz h a r cerski przynajm niej dw utygodniow y, który p o zw ala na zapoznanie się ze stałym obozow nictw em, gram i polow ym i, biw akow aniem i gospod ark ą obozow ą. Z najom ość tego tak p otrzebna jest dzisiejszem u nauczycielow i, by m ógł w całej pełni realizow ać obow iązujący p ro g ram w ychow a nia fizycznego w szkołach pow szechnych. O bok obozu jest kolonia zuchów, k tó rą opiekuje się obóz drużyny. C złonkow ie obozu m ogą pom agać w prow adzeniu zajęć kolonijnych z zucham i i przez to zap o zn ają się z istotą, treścią i p ro g ram em życia kolonijnego. Po obozie stałym winien odbyć się jedno lub dw utygodniow y obóz w ędrow ny, celem realizow ania ciągłości pracy na polu w ędrow nictw a i krajoznaw stw a, tak istotnej i zasadniczej pracy skautow ej. W tym że roku pracy w inna drużyna skautow a zapoznać d ro g ą specjalnego kursu in fo rm acy jn e go kolegów nie-harcerzy, uczniów drugiej klasy licealnej z m eto d ą pracy zuchow ej w szkole. W tym zakresie pom ogą drużynie w ładze harcerskie i szkolne. W ychow ankow ie liceum, pracując później jako nauczyciele, b ę d ą pełnić funkcje o- piekunów drużyn zuchow ych szkolnych. D o zadań tych m uszą być najogólniej przygotow ani. Jak o nie-harcerze nie b ę d ą to przyw ódcy m łodzieży, lecz opiekunow ie. P oznanie zaś tą d ro g ą m etody zuchow ej pogłębia m eto d y k ę w ychow aw czą w o- góle stosow aną przez danego nauczyciela. Jest to więc pow ażna p raca dla d o b ra szkoły w ogóle i dla p ro p ag an d y harcerstw a. 1 rzeci rok pracy drużyny licealnej w inien m ieć ch a ra k ter kręg u harcerskiego instruktorskiego. Z a p oznanie się z całością ruchu harcerskiego, a szczególnie z m eto d ą harcerskich drużyn, p o d o b n ie jak w drugim roku zuchow ych w inno być w ytyczną pracy dla drużynow ego i opiekuna. P ro w ad zenie pracy w charakterze instruktorów zastępów harcerskich, przybocznych i drużynow ych drużyn szkół pow szechnych m oże być stosow ane z zu p ełnym pow odzeniem. P raca w ew nętrzna drużyny będzie p o głębieniem i uzupełnieniem pracy la t p o przednich. B ędzie ona ilościowo m niejsza ze w zględu na trzeci rok pracy szkolnej, ale musi jed n ak zsyntetyzow ać całość d o ro b k u pracy je d nostki w drużynie. D rużynow y winien w ytw arzać nastaw ienie d o pracy instruktorskiej. P row adzący ro b o tę zuchow ą lub harcerską w inni być k a n d y d a tam i na kursy drużynow ych lub podharcm istrzów. Dzielniejsi m ogą z pow odzeniem pokusić się w ciągu roku o składanie p ró b y drużynow ego harcerzy lub zuchów. W szystkie przeżycia dru żyny w inny być tak organizow ane, by potęgow ały chęć i zam iłow anie w pracy harcerskiej na stanow isku przyw ódcy m łodzieży. W ytw orzenie odpow iedniej atm osfery łączącej drużynę da m ożność utrzym ania k o n taktu m iędzy sobą, w ym iany zdań, w zajem nej pom ocy już na stanow iskach nauczycielskich, co w pierw szym i n astępnych latach p racy m a duże znaczenie życiowe. D łuższa w spólna w ędrów ka po Polsce, po ukończeniu liceum (piesza, row erow a, żaglo w a), jest nieodzow na i jest ukoronow aniem pracy, zadzierżgnięciem w ęzłów harcerstw a i więzi d u ch o wej tak w ażnej w trudnych latach w chodzenia do w arsztatów pracy zaw odow ej. O bóz w ędrow ny m oże być pow iązany z pew ną akcją społeczną. O grom nie w ażnym czynnikiem pracy w drużynie licealnej jest kierow nik pracy. M usi nim być do-

26 Str. 338 DZIENNIK URZĘDOWY św iadczony instruktor harcerski, znający zarów no pracę zuchow ą jak i harcerską, obeznany z pracą w śród m łodzieży skautow ej w w ieku od lat. S zkoła odnosi w iększe korzyści, jeżeli jest nim nauczyciel-instruktor, członek rady pedagogicznej liceum. N ależy dążyć, by chociaż je d en z nauczycieli zdobył wyżej w spom niane kw alifikacje. W razie b rak u takiego, ścisła w spółpraca opiekuna z drużynow ym, m oże często uczniem sta r szym z klas liceum pozw oli na rozwinięcie w szystkich tych cech, jakie m usi m ieć p raca skautow a w liceum pedagogicznym, a o których tu była m ow a. O piekun musi w tym w ypad k u d o kład n iej zapoznać się z harcerstw em, jego m e to dam i, tak zuchow ą, harcerską i skautow ą, m ieć m ożność w ędrow nictw a i obozow ania, gdyż on w ted y będzie czynnikiem ciągłości p racy w d ru żynie na terenie liceum. P raca ta zabierze m u sporo czasu, ale d a m u duże zado w olenie z w spółżycia z m łodzieżą p rzygotow ującą się na kierow ników m łodszych g ru p m łodzieżow ych. Z adaniem bow iem zarów no opiekuna jak i drużynow ego, całej szkoły i h arcerstw a jest w y chow anie dla Polski jasnego, dzielnego typu nauczyciela-harcm istrza. Jasność i dzielność jego b ę dzie p o leg ała na solidności i zam iłow aniu w p ra cy zaw odow ej, pracy n ad sobą, um iłow aniu m łodzieży, głębokim w yrobieniu m oralnym, dynam i ce życiow ej i pionierskości. Ideał takiego nauczyciela m usi postaw ić sobie d ru ży n a skautow a w liceum pedagogicznym. A p ro g ram jej pracy będz polegał na użyciu rozporządzających o środków harcerskich, zdążający ch w kierunku realizow ania w spom nianego w zoru nauczyciela. Dr Władysław Szczygieł. K ształcenie system atyczne w pracy ośw iatow ej pozaszkolnej. (Uwagi o rozwoju tej formy pracy w Okręgu szkolnym krakowskim). P raca ośw iatow a prow adzona w praw dzie w imię tych sam ych założeń a zm ierzająca do podniesienia życia człow ieka na wyższy poziom kultury p rzez oddziaływ anie na niego p o d w zględem intelektualnym, duchow ym i społecznym nie jest już dzisiaj jednolitą i uniw ersalną całością p o d w zględem form y i treści. W m iarę rozszerzania się tych prac, o b ejm o w ania nimi coraz liczniejszych grup społecznych, a zarazem form ułow ania now ych zadań kultu ralnych, by og arn ąć i w ypełnić m ożliw ie w szechstronnie braki kulturalne zarów no jednostek jak i całych środow isk zachodzi tym b ard ziej p o trzeb a specjalizacji i p o d ziału tej pracy. P o d o b n ie jak m ów iąc o szkolnictw ie, nie m o żem y poprzestać na jakim ś ogólnym pojęciu tego szkolnictw a, nie skojarzyw szy go sobie bardziej konkretniej, już niejako z w yobrażeniem szkolnictw a ogólnokształcącego czy zaw odow ego, jeśli idzie o p o d ział treści nauczania, lub z w y o b raż e niem szkolnictw a pow szechnego, średniego i w yższego, jeśli m am y na myśli zakres i poziom m a teriału nauczania ta k znow u m ów iąc o ośw iacie pozaszkolnej, w yodrębniam y w niej tak zw a ne form y p racy ośw iatow ej. Je st to pojęcie ja k g d y b y pom ocnicze usiłujące sp o śró d chaosu i różnorodności w ielokierunkow ych działań w ydobyć p race w spólne o tych sam ych, a przynajm niej p o d obnych cechach form alnych i treściow ych. S tąd przeprow adzam y p o dział praktyczny pracy ośw iatow ej na takie form y (czyli ro d zaje lub też kierunki) organizow ania i ujm ow ania treści ośw iatow ych ja k : kursy d o kształcające ośw iaty pozaszkolnej, kursy dla przedpoborow ych, szkoły w ieczorow e dla m łodocianych i dorosłych, różnego ro d za ju św ietlice o r ganizacyjne, m iędzy organizacyjne, pow szechne, św ietlice b. w ychow anków szkoły pow szechnej, zespoły d o b re g o czytania książki, zespoły sam o kształceniow e, teatralne, chóralne lub wreszcie uniw ersytety niedzielne, pow szechne, in te rn a to w e itd. niezależnie od tego, czy p race te p ro w a dzone są bezpośrednio p o d opieką w ładz szkolnych, czy też przez sam orząd lub organizacje społeczne. C zym więc dla szkolnictw a są poszczególne ty p y i ro d z a je szkół, często organizacyjnie z asad nicza różniące się m iędzy sobą tym d la ośw iaty pozaszkolnej są różne form y ośw iatow e, starające się pew ne w ybrane treści ośw iatow e przystosow ać jaknajlepiej p o d w zględem m etody i o d działyw ania w ychow aw czego do konkretnych i re alnych zespołów ludzkich, tj. m łodzieży p o z a szkolnej i dorosłych. Nie m niej jak w innych dziedzinach pracy, tak i w oświacie pozaszkolnej w różnych okresach i różnych okolicznościach zw yciężają i utrzym ują przew agę różne, kierunki działalności ludzkiej, ta kie lub inne,,rrk>dne i p o p u lą rn e prace, aby z czasem ustąpić m iejsca innym b ard ziej społecznie użytecznym. O kresy koniunktury i kryzysu nie są w yłączną w łasnością ekonom ii i gospodarstw a narodow ego. Przebiegają one rów nież w dziedzinie kultury i ośw iaty, a w ięc i w zakresie ośw iaty po zaszk o l nej. K ażdy pracow nik ośw iatow y, konfrontujący krytycznie sw oją p racę i jej w yniki z ogólnie p a nującym i tendencjam i, zastanaw iać się n ad tym m usiał niezaw odnie, dlaczego na p rzykład w pew n ym okresie czasu organizow ał w yłącznie św ietlice, nie uznając innych form pracy lub lekcew ażąc je, ab y z kolei po kilku latach i sam odzielnej ocenie p o trzeb środow iska przyznać praw o obyw a telstw a innym znów pracom. Oczywiście nie jest to pow ód do sceptycyzm u i niew iary w ideały i celow ość podejm ow anych

27 N r 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 339 p rac ośw iatow ych, ale w prost przeciw nie, jest to w skazów ka i w ytyczna szukania d la p rac ośw iatow ych potwierdzenia i oparcia w rzeczywistości i pragnieniach t. zw. środowiska, w każdym zaś razie g ru p y ludzi, z k tó rą zam ierzam y pracow ać. Z d a je się też, że w łaśnie to w yczucie i rozum ienie rzeczyw istości społecznej przez pracow nika ośw iatow ego, chęć zaś uzyskania realnych ko rzy ści ze stron y m łodzieży pozaszkolnej spow o dow ały ostatnio zw rot ku odm iennym form om p racy p rze d e w szystkim zaś ku t. zw. system atycznem u kształceniu. S pośród bow iem różnych prac oświatowych, prow adzonych dużym i bezinteresow nym w ysiłkiem nauczycielstw a, pracą w y bijającą się na plan pierw szy p o d w zględem system atyczności i w arto ści oddziaływ ania są niew ątpliw ie kursy dokształcające ośw iaty pozaszkolnej, trw ające zw ykle przez okres 5 6 m iesięcy zim ow ych a o p arte o stałe, d rukow ane program y nauczania ( P ro g ra m kursów początkow ych dla dorosłych i m łodocianych na wsi ze w skazów kam i organizacyjnym i i d y d a k tycznym i d la nauczyciela. W arszaw a Instytu t O św iaty D orosłych oraz P ro g ram szkół w ieczorow ych dla dorosłych. W arszaw a I. O. D.). K ursy d o k ształcające i szkoły w ieczorow e kilkustopniow e, tw orząc w raz z uniw ersytetam i niedzielnym i i pow szechnym i form ę pracy ośw iatow ej zw aną system atycznym dokształceniem, stały się n ajbardziej popularnym i pracam i ośw iatow ym i obok różnego ro d zaju świetlic i bibliotek, zespołów dobrego czytania i sam okształcenia, zespołów chóralnych i teatralnych. C echą rzucającą się w oczy, zaznaczoną zresztą w sam ej nazw ie jest pojęcie system atyczności oddziaływ ania, a w ięc i znacznie w iększego p raw d opodobień stw a osiągania trw ałych w yników w zakresie d o k ształcan ia um ysłow ego i w ychow a nia m łodzieży pozaszkolnej p rzez rozłożenie stałej pracy na kilka m iesięcy a często i kilka lat (np. w szkołach w ieczorow ych). Liczby w ykazujące duży rozw ój tej w łaśnie form y pracy są rów nocześnie potw ierdzeniem jej przydatności społecznej i celowości organizow a nia i p ro w ad zen ia kursów dokształcających. P rzejdźm y więc do przytoczenia i om ów ienia niektórych danych zaw artych w spraw ozdaniach rocznych inspektoratów szkolnych a odnoszących się d o system atycznego kształcenia. G d y w roku szkolnym /3 6 zorganizow a no 377 kursów z 7845 uczestnikam i, a w roku szk / kursów z uczestnikam i, to w ubiegłym roku szkolnym /3 8 o d by ły się 754 kursy, k tó re liczyły uczniów. N a ogólną ilość o b ejm ującą 754 kursy (7 6 5 sto p n i), 116 kursów prow adzonych było według program u stopnia 1, 407 kursów pracow ało w edług p ro g ram u stopnia II i 242 kursy w edług p rogram u stopnia III. N a uczestników na kursy I stopnia uczęszczało 2095 osób, na kursy stopnia II 6962 osoby i na kursy III stopnia 5459 osób. N ajw iększa ilość kursów, ja k w idać, z n a j większą liczbą uczestników p rz y p a d a na stopień drugi nauczania. Z jaw isko to, pow tarzające się co roku, tłum aczy się tym, że stopień drugi d a je n a j w iększą stosunkow o sw obodę program ow ą, a dla uczniów przedstaw ia najm niejsze rów nież tru d n o ści w m ateriale, który przew ażnie jest dla nich pow tórzeniem w iadom ości nabytych w szkole. S topień pierw szy obejm uje bow iem analfabetów zupełnych i analfab etó w pow rotnych, w alczących w starszym w ieku przy rów noczesnej pracy zaw o dow ej z dużym i trudnościam i w opano w aniu tech niki czytania i pisania, stopień zaś trzeci p rzy g o tow uje k a n d y d ató w do egzam inu w przyszłości w zakresie m ateriału nauczania 7-klas. publicznej szkoły pow szechnej. W ysiłek więc zarów no grupy pierw szej (stopień I) ja k i drugiej (sto p ień III) z natury rzeczy musi być bardziej intensyw ny i system atyczny,. aby odpow iadał zam ierzonym w ynikom b ą d ź opanow aniu sztuki pisania i czytania, b ą d ź zdaniu t. zw. egzam inu nadzw yczajnego. Jeżeli z kolei zw rócim y uw agę n a w iek uczestników kursów, to zauw ażym y, że najliczniejszą jest grupa t. zw. m łodocianych, czyli m łodzieży pozaszkolnej w w ieku od lat, gru p a ta liczy 7205 osób. M niej liczną je st g ru p a m ło dzieży w w ieku od lat, licząca osób i g ru p a m łodzieży najstarszej i dorosłych pow y żej lat 21, k tó ra liczyła osoby. D uża rozpiętość liczb zachodzi rów nież, gdy spojrzym y na uczestników kursów w edług płci. N a kursy uczęszczało bow iem 12,234 m ężczyzn a tylko 2,2 8 2 k o biet; jest to zjaw isko spotykane i w innych ok ręgach szkolnych a tłum aczy się o d m iennym i w arunkam i pracy kobiety na wsi, zajętej gospodarstw em dom ow ym, i nie w ykazującej tych dążeń do t. zw. aw ansu społecznego, k tó re zrozum iałe są u m ężczyzn w zw iązku ze służbą w ojskow ą, przegrupow aniem społecznym, bardziej żyw ym udziałem w pracach organizacyj społecznych itd. P oza tym należy pam iętać, że d la k o b iet organizow ane by ły specjalne kursy zaw odow e ro b ó t ręcznych, kro ju i szycia, g o sp o d arstw a dom ow ego, gotow ania itp. (n ie uw zględnione w przytoczonej staty sty ce), skupiające w yłącznie kobiety. O prócz kursów d o k ształcających ośw iaty pozaszkolnej przeznaczonych dla m łodzieży p o zaszkolnej w ogóle, organizow ane są od dw óch lat rów nolegle kursy dla p rzedpoborow ych z roczników najbliższych obow iązkow i służby w ojskow ej. D okształcanie przedpoborow ych obok tych sam ych, ogólnie biorąc, zało żeń ośw iatow ych, k tó re staw iają sobie inne kursy, posiada zadanie szczególne: m ianow icie dostarczanie tych elem entów w iadom ości i w ychow ania, k tó re niezbędne są przyszłem u obyw atelow i żołnierzow i. K ursy te p rzeznaczo ne są w ięc w zasadzie w y łącznie dla m łodzieży p rzedpoborow ej, realizując odpow iednio zm odyfikow any program kursów d o kształcaj ących. K ursy takie zorganizow ały szkoły w r. ub. w około m iejscow ościach a uczęszczało na nie 5883 przedpoborow ych. N apraw dę im ponująco przedstaw ia się w kład bezinteresow nej i społecznej pracy nauczycieli uczących na kursach, gdyż u jm u jąc łącznie

28 Str. 340 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 liczbę nauczycieli uczących się na obu rodzajach kursów, otrzymujemy razem liczbę 2693 osób (1697 osób uczyło na kursach ogólnych, 996 na kursach dla przedpoborowych) i liczbę 153,014 przepracowanych godzin (z tego 98,659 na kursach ogólnych i 54,355 na kursach dla przedpoborow ych). Wymienione liczby charakteryzujące częściowo wyniki pozaszkolnego nauczania, przynajmniej pod względem organizacyjnym, gdyż realne, równie pozytywne wyniki wychowawcze nie dadzą się ująć liczbowo, muszą budzić tym bardziej podziw, gdy zdamy sobie sprawę z warunków rzeczowych i materialnych organizowania i przeprowadzania tych kursów. Poza salą szkolną kursy nie rozporządzają właściwie żadnymi innymi iśrodkami do prowadzenia zajęć. Brak im bowiem z reguły opału i światła, na które często składają się sami uczestnicy kursów w stopniu zresztą zupełnie niewystarczającym, czasem i to częściowo przewiduje pewną kwotę na światło i opał samorząd gminny, często zaś umożliwiają prowadzenie zajęć sami pracownicy oświatowi, starając się o kupno lamp i oświetlenie sali. Warunki pracy na kursach są tym bardziej trudne, że uczestnicy kursów nie posiadają z reguły podręczników, nie mogąc ich kupić z powodu niezamożności, co poważnie utrudnia osiągnięcie pozytywnych wyników nauczania. W znacznie już lepszych warunkach pracują szkoły wieczorowe dla młodocianych i dorosłych organizowane w miastach zwykle przez zarządy miast i organizacje społeczne. Szkół wieczorowych było jednak tylko 9 z 27 kursami (klasami) i 653 uczniami. Praca oświatowa, systematyczna, jednak o innym charakterze prowadzona, jest również w uniwersytetach niedzielnych i powszechnych. Uniwersytety niedzielne pracujące w porze zimowej raz w tygodniu, w niedzielę zorganizowano w 45 miejscowościach; były one czynne ogółem w ciągu 869 dni zajęć z przeciętną frekwencją 46 osób. Uniwersytety powszechne, będące niejako najwyższą formą pracy oświatowej ze względu na stosowaną metodę i poziom nauczania istniały w 11 miejscowościach, licząc 15 zespołów. Skupiały one 439 uczestników. Stosunkowo niewielka liczba placówek oświatowych tego typu tłumaczy się zależnością istnienia ich od większych środowisk posiadających szkołę średnią, zespołu przygotowanych kierowników tej pracy i grupy uczestników chętnych do intensywnej i samodzielnej pracy umysłowej istotnej właśnie dla uniwersytetu powszechnego. Dużą trudnością podkreślaną stale przez pracowników oświatowych jest w oświacie pozaszkolnej w przeciwieństwie do szkolnictwa brak jakiegokolwiek przymusu w stosunku do uczestników, zwłaszcza jeżeli chodzi o frekwencję. Zmusza to pracowników oświatowych do prowadzenia różnymi sposobami propagandy (przez ogłoszenia, zebrania, am bonę) za udziałem w pracach oświatowych. Wynikiem pewnego nieporozumienia jest też formułowany bardzo często na różnych konferencjach oświatowych pogląd, że należy wydać odpowiednią ustawę nakładającą obowiązek u- częszczania zwłaszcza na kursy dokształcające, co ułatwiłoby ogromnie dokształcanie się młodzieży pozaszkolnej a nauczycielstwo uwolniło przynajmniej od wielu Zabiegów o zapewnienie frekwencji w placówkach oświatowych. Pominąwszy, że przymus dokształcania poza pewnymi ustalonymi wypadkami (np. kształceniem przedpoborowych) godziłby w samo założenie i zasadę autonomii oświaty pozaszkolnej w znaczeniu pedagogicznym, wydanie rozporządzenia wykonawczego do istniejącej ustawy o ustroju szkolnictwa z r (przewidującej dokształcanie młodzieży do lat 18) nie jest narazie możliwe ze względów finansowych, gdyż obciążyłoby budżet Państwa wydatkami na zorganizowanie i utzrymanie przewidzianych przez ustawę szkół i kursów dokształcają c y c h ^ Nie jest zaś rzeczą możliwą jednostronne stosowanie przymusu uczęszczania bez stworzenia równocześnie warunków i możności dokształcania się oraz zapewnienia wynagrodzenia pracownikom oświatowym. W ładze szkolne, rozumiejąc natomiast trudności wynikające z tego stanu rzeczy, starają się w ramach możności o przyjście z pomocą placów-» kom zarówno przez udzielanie instrukcyj i starania o pomoc finansową samorządu w organizowaniu tych prac, jak i dostarczenie najbardziej niezbędnych pomocy naukowych i rzeczowych we własnym zakresie. Do podniesienia stopnia systematyczności i u- łatwienia pracy przyczyniły się między innymi o- pracowane i wydane przez Kuratorium dzienniki lekcyjne dla kursów i zaświadczenia wydawane uczniom wykazującym się odpowiednią frekwencją i wynikami w nauce. Poza tym władze szkolne zakupiły w ciągu ostatnich trzech lat kilkanaście tysięcy podręczników dla uczniów, a programy i wydawnictwa metodyczne dla nauczycieli. W wielu wypadkach dostarczane są również zeszyty i ołówki, aby umożliwić najbiedniejszej nawet młodzieży dokształcanie się na kursie. Świadczenia samorządu terytorialnego (wydziałów powiatowych i zarządów gminnych) dzięki interwencji władz szkolnych wzrastają z roku na rok, chociaż w dalszym ciągu są jeszcze niewystarczające. W roku budżetowym 1937/38 samorząd przeznaczył na kształcenie systematyczne ogółem kwotę zł, z czego na województwo Kieleckie przypada 22,170 zł, na województwo Krakowskie zaś 7830 zł. Z kwoty zł wydatkowano w porozumieniu z obwodowymi władzami szkolnymi zł na kursy dokształcające, 5880 na szkoły wieczorowe, 4060 zł na uniwersytety powszechne, wreszcie 955 zł na uniwersytety niedzielne. Oprócz świadczeń samorządu, przeznaczonych przede wszystkim na częściowy zwrot kosztów o- pału i oświetlenia władze szkolne czynią również starania o przyznanie wynagrodzeń chociażby niewielkich osobom pracującym na kursach.

29 Nr 9 D ZIENNIK URZĘDOWY Str. 341 Tak więc dzięki dotacji M inisterstw a W. R. i O. P. K uratorium przeznaczyło na w y n ag ro d zenia nauczycielom uczącym na kursach d la p rz e d poborow ych w roku szkolnym /3 7 kw otę zł. Z k redytu tego otrzym ało w ynagrodzę^ nie 97 osób w 68 m iejscow ościach, p rz y czym b ran o pod uw agę ciągłość i system atyczność p ra cy na kursie, jak rów nież w ysiłek poszczególnych osób, k tó re zw łaszcza w szkołach niżej zorganizow anych o niew ielkiej liczbie nauczycieli, p rz e p ra cow ały często p o n ad 100 godzin. Poniew aż w pierw szym roku dokształcania przedpoborow ych akcja ta zorganizow ana została tylko w obw odach podgórskich, liczących najw iększy odsetek a n a l fabetów, w ynagrodzenie otrzym ały osoby uczące tylko w tych obw odach. W roku bieżącym natom iast w ładze szkolne dysponow ać m ają znacznie w iększym k redytem na kształcenie przedpoborow ych, co um ożliwi przyznanie częściow ego w ynagrodzenia za p racę w iększej liczbie osób i już w całym okręgu szkolnym. T o też należy m ieć to przekonanie, że silny rozw ój system atycznego kształcenia w O kręgu szkolnym krakow skim, któ ry d ał się zaobserw o w ać w ubiegłym ro k u szkolnym, nie jest zjaw i skiem przypadkow ym i przem ijającym, ale posiad a charak ter trw ały pom im o w szystkich b rak ó w i niedom agań, z jakim i w alczyć musi pracow nik oświatowy. Celow ość i społeczno-ośw iatow e znaczenie kursów dokształcających stały się tym bardziej w idoczne, jeżeli uśw iadom im y sobie, że ta w łaśnie form a pracy w ypełnia w dużym stopniu funkcję zastępczą za szkołę pow szechną. D o k ształca b o w iem zarów no tych, którzy z różnych w zględów nie mieli i nie m ają m ożności ukończenia szkoły pow szechnej, b ądź też zapobiega, zniszczeniu i utracie k ap itału tych w artości um ysłow ych i w y chow aw czych, k tó re otrzym ała m łodzież w szkole pow szechnej. D r M aksym ilian Siem ieński. 350-letni jubileusz I liceum i gimnazjum państwowego im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. W czerw cu br. m inęło trzysta pięćdziesiąt lat od chwili, gdy A k adem ia K rakow ska otw arła pod swoim zw ierzchnictw em i zarządem szkołę średnią ogólnokształcącą, zw aną podów czas,,klasam i p ry w atn y m i". Było to w roku Szkołę podzielono pierw otnie na trzy, a niebaw em na cztery klasy: gram atyki, logiki, retoryki i poetyki. O prócz p rzew ażającej tu nauki literatu ry klasycznej, p ro gram uw zględniał tak że arytm etykę, geom etrię, astronom ię i filozofię, co daw ało m u poniekąd przew agę nad program am i szkół jezuickich. W e dług słów H enry k a B arycza: Z ak ład, pow stały w okresie zażartej w alki, toczonej przez A kadem ię K rakow ską z jezuitam i o podstaw ow e, do dziś żyw otne zasady edukacyjne, był w cieleniem przeciw staw iającej się kosm op olitycznem u i w y bitnie jednostro n n em u nastaw ieniu szkoły jezuickiej, pośw ięconej głów nie rozw ijaniu uczuć religijnych, idei jednolitej, publicznej i średniej szkoły polskiej, opartej o jednolity pro g ram edukacyjny, zgodny z polską tradycją w ychow aw czą oraz p o trzebam i społeczeństw a i p ań stw a polskiego, i je dnolite polskie ciało nauczycielskie 1). Z akład ten grom adził m łodzież z całej Polski i był szkołą dem okratyczną, k tó ra sużyła zarów no szlachcie, ja k m ieszczaństw u czy stanow i w łościańskiem u. D obrodziejem zakładu, utrw alającym jego byt, stał się rycerz polski, niezm ordow any w ojow nik, kaw aler m altański Bartłomiej Nowodworski, który, spędziw szy życie w polskiej i obcej służbie w o jennej, w alcząc na rozm aitych ziem iach od pól m oskiew skich po północne brzegi A fryki, na schyłku lat sw oich utw orzył fu ndację, k tó rą obw ieścił ') H en ry k Barycz. W 350 rocznicę założenia gim nazjum im. B. N owodworskiego. Chowunna. Zeszyt 6. C zerw iec w K rakow ie w roku D ostojny starzec pisał: R ozum iałem, że nie m ogłem zasługi godniejszej R zeczypospolitej zostaw ić, jak o nauki m łodych ludzi w spierając i niedostatkow i w ielu m łodzi... chudobą swą d ogadzając. W iedząc tedy, że sław na A k adem ia K rakow ska z pierw szego p o stan o w ienia sw ego na tym w szystka jest, ab y godne syny K oronie Polskiej rodziła i w szelkim stanom R zeczypospolitej gotow ała, tum zbiorek swój ciężką, niebezpieczną, a praw ie krw aw ą ro b o tą w o jenną w yrobiony obrócił 2). N iezw ykła postać szlachcica p om orskieg o B artło m ieja N ow odw orskiego stała się dziś św ietlanym i żyw o czczonym p atro n em tej najstarszej z istniejących na ziem iach polskich szkoły średniej ogólnokształcącej, k tó rą, p rzech o d ząc ro z m aite losu koleje, ciągiem nieprzerw anym d o trw a ła do czasów Polski O d ro d zo n ej, stając się z tą chw ilą 1 g im nazjum, a obecnie I liceum i g im nazjum państw ow ym w K rakow ie. Szkoła ta w dniach 19-go i 20-go listopada r. b. obchodziła uroczyście tą rocznicę swego istnienia, a jubileusz te n stał się w ielkim i ogólnym św iętem polskiej kultury. O b ch ó d jubileuszow y, połączony ze zjazdem b. w ychow anków gim nazjum, rozłożono na dw a dni. D zień pierw szy sobotę 19-go listopada pośw ięcono głów nie uroczystościom i im prezom zja z d o w y m ; dzień drugi niedziela 20-go listop a d a obejm ow ał głów ne i oficjalne uroczystości jubileuszow e. C ałość b ard zo starannie i pom y słow o przygotow ał specjalny K om itet, na czele którego stanęli gen. dyw. Jó zef Czikel oraz d y rek to r zak ład u K azim ierz Lewicki. K om itetow i H onorow em u przew odniczył Prof. D r. Stanisław 2) Tamże.

30 Str. 342 DZIENNIK URZĘDOWY N r 9 Wróblewski, Prezes Polskiej Akademii Umiejętności. Zaczęło się od uroczystej Mszy św. odprawionej w sobotę o godz. 9-tej rano przez J. E. Ks. Biskupa Dr Stanisława Rosponda w kaplicy gimnazjalnej w gmachu prży placu Groble. Po nabożeństwie b. wychowanków szkoły, którzy stawili się w liczbie przeszło 400-tu, powitał dyrektor zakładu, a momentem szczególnie wzruszającym było pozdrowienie najmłodszego obecnie ucznia szkoły, skierowane do najstarszego z przybyłych dawnych uczniów gimnazjum. Przypadek zrządził, że wnuk, uczeń Zoll, pozdrawiał swego rodzonego dziadka, prof. F. Zolla, b. prezesa galicyjskiej Rady Szkolnej Krajowej. Po nabożeństwie odbyły się zebrania b. m aturzystów poszczególnych roczników w salach szkolnych, gdzie żywo wymieniano wspomnienia, ściskano koleżeńskie dłonie, przeglądano dawne katalogi. O godz. 11-tej rozpoczęło się uroćzyste zebranie członków Towarzystwa Przyjaciół Liceum i Gimnazjum im. B. Nowodworskiego, które zagaił przewodniczący T-wa Gen. Czikiel, a z działalnością i charakterem opiekuńczym zrzeszenia zapoznał zebranych b. dyrektor zakładu p. Jakub Zachemski. W dyskusji i rezolucjach powzięto szereg uchwał, mających na celu dobro i dalszy rozwój szkoły, a do rzeczy szczególnie ważnych i cennych należało ufundowanie przez poszczególne roczniki b. wychowanków kilku poważnych stypendiów dla młodzieży niezamożnej, a pilnej. Pierwsze z tych stypendiów ufundował b. uczeń dr. Tomasz Aschenbrenner z wdzięczności dla grona profesorów w osobach śp. dyr. L. Kulczyńskiego, katechety ks. biskupa dr. Rosponda oraz gospodarza klasy śp. Andrzeja Gąsiorowskiego. O godzinie 12-tej nastąpiło otwarcie wystawy pamiątek, związanych z historią Szkół Nowodworskich, urządzonej w jednej z sal zakładu przez Koło Bibliofilów i Bibliotekarzy, na które przybył Kurator Okręgu Szkolnego p. Józef Stypiński, Naczelnik Wydziału Szkoln. Średniego a zarazem wizytator zakładu p. Włodzimierz Gałecki oraz wszyscy wizytatorzy okręgowi szkół średnich. W y stawa przedstawiła się niezwykle bogato i interesująco, tworząc niewątpliwie jeden ze szczytowych punktów imprez jubileuszowych. Zgromadzono tu portrety profesorów i najsławniejszych wychowanków szkoły z królem Janem Sobieskim na czele. Księgi, dokumenty, wydawnictwa, fotografie, doprowadzono od czasów najdawniejszych do chwili bieżącej. Szczególne zainteresowanie budziły zeszyty i prace znakomitych wychowanków zakładu: Jana Sobieskiego, W ojciecha Bogusławskiego, Matejki, Wyspiańskiego, Szujskiego, Tetmajera, Ry-, dla i innych. Po wystawie oprowadzali zebranych twórcy: prof.jbirkenmajer oraz dr _HuIewicz. 1 Ti W ystawa ta stała się zobrazowaniem nie tylko * "5 ^ dziejów i zasług szkoły, ale ciekawym i wymownym obrazem duchowej kultury Krakowa w jej rozwoju. W w ramach ramacn wewnętrzno-szkolnych wewnętrzno-szkomycn i zjazdo- zjazdowych uroczystości przedpołudniowych miały jeszcze miejsce: uczczenie śp. prof. Jana Bryl _drogą ufundowania przez rocznik maturzystów z r LA [A bronzowej tablicy z portretem uczonego, defilada hufców szkolnych oraz wspólna fotografia zjazdowców wraz z władzami szkolnymi na dziedzińcu gimnazjum. Tegoż dnia o godz. 16-tej odbyło się w teatrze miejskim im. J. Słowackiego przedstawienie, odegrane przez wychowanków szkoły, na które złożyły się,,ustępy ze starych kronik p. t. Z żaka król, ułożone przez prof. A. E. Balickiego, a obrazujące w czterech odsłonach życie i obyczaje szkół nowodworskich w wieku XVII podczas pobytu w nich w charakterze uczniów Marka i Jana Sobieskich. Przedstawienie okolicznościowo doskonałe, było odegrane więcej niż poprawnie, przenosząc zebraną publiczność w odległe czasy życia tej samej szkoły. Dzień pierwszy zakończyło zebranie koleżeńskie b. wychowanków i gości w sali T-wa Strzeleckiego. Oficjalne uroczystości niedzielne zaszczycił swą obecnością Pan Minister Wyznań Rei. i Ośw. Publ. prof. Wojciech Świętosławski. Towarzyszył Mu Dyrektor Departamentu Szkolnictwa Ogólnokształcącego dr Michał Pollak, który zresztą u- czestniczył w zjeździe także jako b. uczeń gimnazjum. Uroczystości te rozpoczęły się od pontyfikalnego nabożeństwa, odprawionego o godzinie 8 min. 30 rano przez J. E. Księcia Metropolitę Dr Adama Sapiehę w kościele św. Anny. Świątynię wypełnili po brzegi przedstawiciele władz z Panem Ministrem Świętosławskim na czele, b. wychowankowie szkoły, profesorowie i uczniowie o- becni gimnazjum im. Nowodworskiego oraz poczty sztandarowe wszystkich szkół średnich Krakowa. Po Mszy św. odczytano specjalne błogosławieństwo Ojca św. dla zakładu, a Ks. Metropolita wygłosił okolicznościowe przemówienie. Po nabożeństwie rozwinął się pochód, który podążył plantami ku Uniwersytetowi. Przed gmachem Collegium Novum zajęli miejsca Pan Minister W. R. i O. P. oraz Jego Magnificencja Rektor U. J. dr. Lehr-Spławiński w otoczeniu dziekanów poszczególnych wydziałów w uroczystych szatach uniwersyteckich, lu nastąpił hołd uniwersytetowi, z którym szkoła nowodworska była ongiś złączona ścisłymi węzłami. Dyrektor gimnazjum wraz z uczniami złożyli do rąk Pana Ministra oraz Pana Rektora pęki szkarłatnych róż. Przy dźwiękach orkiestry pochód podążył na Wawel, gdzie na grobach króla Jana Sobieskiego oraz Marszałka Józefa Piłsudskiego złożono wieńce z napisami: Gimnazjum Nowodworskiego swemu Wielkiemu Wychowankowi Królowi Janowi III Gimnazjum Nowodworskiego Józefowi Piłsudskiemu, wskrzesicielowi Polski. Punktem ostatnim a zarazem kulminacyjnym obchodu jubileuszowego była Akademia w teatrze miejskim im. Juliusza Słowackiego, rozpoczęta po godzinie 11-tej. Na scenie, pięknie przybranej szkarłatnymi kotarami, na tle których widniały inicjały patrona gimnazjum, daty jubileuszowe oraz wielki krzyż maltański, ustawiono poczty sztandarowe szkół

31 Nr 9 * DZIENNIK URZĘDOWY Str. 343 średnich oraz m łodzież gim nazjum im. N ow odw orskiego. W idow nia w ypełniona była po brzegi. Po odegraniu przez orkiestrę poloneza W ładysław IV zebranych powitał, a zasłużonym dla jubileuszu podziękow ał dyrektor zakładu p. Kazimierz Lewicki. Z kolei głos zabrał Pan Minister Świętosławski i wygłosił następujące przem ów ienie: Uczczenie 350-lecia założenia gimnazjum im. Nowodworskiego w Krakowie nie jest i nie może być uroczystością lokalną. Uroczystość dzisiejsza rozbrzm iewa głośnym echem po całej Rzeczypospolitej, gdyż szkoła ta była nie tylko pierw szą polską średnią szkolą publiczną, ale od zarania swego istnienia stała się, a poprzez dalsze wieki swego roziooju nie przestawała być nigdy szkolą ogólną polską w najszerszym tego słowa znaczeniu. Zgromadziła ona liczne zastępy młodzieży pochodzącej ze w szystkich ziem R zeczypospolitej, a w podstaw ow ej idei wychowawczej u trzym ywała zawsze charakter placówki ogólno-polskiej. Szkoła N ow odworskiego była p rzez długie lata związana organizacyjnie z Akademią krakowską i okoliczność ta sp rzyjała w y tw o rzeniu tak pożytecznego kontaktu pom iędzy u- czelnią akademicką, a średnią szkołą ogólnokształcącą. W zorując się na te j łączności ze szkolą Nowodworskiego, Akademia krakowska rozszerzyła w sw oim czasie sw e w p ły w y na inne ośrodki prowincjonalne przygotow an ia młodzieży do studiów wyższych, zakładając t. zw. kolonie. Za najważniejszą zasługę szkoły Nowodworskiego należy uważać fakt, że od zarania sw e go istnienia, ja k też p rzez w ieki dalszego sw e go rozw oju szkoła ta była ośrodkiem obyw atelskiego i narodowego wychowania m łodzieży polskiej, a doceniając w całej pełni znaczenie kształcenia m odzieży w szystkich stanów, udostępniała zawsze naukę młodzieży, pochodzącej ze w si i ze sfer m ieszczańskich. W historii rozw oju życia polskiego działalność szkoły o wspom nianym kierunku wychowawczym miała znaczenie zasadnicze. W iemy bowiem dobrze, że iv zależności od przeżyw a nych epok historycznych, oddziaływających ideologij, a często naw et pod w pływ em sił działających weiunątrz, lub z zew n ątrz na dane społeczeństwo, pow staw ały i działały tendencje wychowawcze, które świadomie lub nieświadomie usuw ały na plan dalszy wychowanie narodowe młodzieży. Jest rzeczą znamienną, że dążność do opierania podstaw wychowawczych na zasadach kosmopolitycznych lub takich, które pom ijają lub uw zględniają niedostatecznie elem enty w y chowania narodowego, wypływ ała z różnych założeń ideologicznych, całkiem do siebie nie podobnych, a naw et często sobie, p rzeciw staw nych. W różnych okresach historycznych w ystępu ją tego rodzaju próby oparcia m etod wychow aw czych na ideałach ogólno-ludzkich, pojętych tak bardzo oderwanie, że wobec nich usuwało się w cień wychowanie narodowe, mimo, że ono jedynie może zapoznać młode pokolenie z podstaw am i duchoioymi, uczuciowym i i kulturalnymi, na których naród opiera sw ój byt i czerpie siły do dalszego swego rozw oju. Szkoła, k tó rej 350-lecie istnienia dziś obchodzim y, pow stała jako w y ra z protestu p rzeciwko tak p o ję te j zasadzie wychow ania młodzieży. W dalszym sw ym rozwoju, zwłaszcza w o- kresie niewoli polityczn ej, gim nazjum N owodworskiego umiało nadać zawsze odpowiedni kierunek w ychow aw czy m łodzieży. Z dajem y sobie bowiem sprawę, że wychowanie powinno być oparte na harmonijnym współdziałaniu n a jszczytn iejszych idei chrześcijaństw a i hum anitaryzm u, oraz uczuć obywatelskich, w yn i kających z głęboko pojętego patriotyzm u i p rzyw iązania do swego narodu. Dopiero tak w y tworzona równowaga 'pojęć i uczuć, przem yśleń i przeżyć w um ysłach i sercach młodego pokolenia zapewnia narodowi trw ałość jego istn ienia, siłę działania i moralną podstawę w pracy nad w łasnym sw ym jutrem. W tym też zrozum ieniu szkoła N ow odw orskiego nie zatraciła w najcięższych okresach swego istnienia zasadniczej linii oddziaływania na m łodzież. N ic w ięc dziwnego, że długie szeregi nazw isk w ybitn ych m ężów stanu, uczonych, pisarzy i artystów zdobią kronikę tej szkoły. Obok zaś tych, którym dane było żyć i dla Polski pracować, w idn ieją nazw iska młodzieży i ich nauczycieli, którzy pośpieszyli z o- rężem w ręku bronić granic Rzeczypospolitej lub j e j honoru w dobie upadku, a których znaczna część z pola w alki ju ż nie wróciła. Niezależnie od epoki i nurtujących prądów, szkoła N ow odw orskiego pracowała zaw sze gorliwie nad wychowaniem dla kraju najlepszych obyw ateli i dlatego zasłużyła się dobrze R zeczypospolitej. Oceniając te zasługi, Pan Prezydent R zeczypospolitej nadał szkole im. B. Nowodworskiego odznaczenie K rzy ża K aw alerskiego Odrodzenia P olski. Z kolei nastąpiła niezwykle uroczysta chwila dekoracji sztandaru szkolnego orderem Polonia Restituta, której Pan M inister dokonał przy dźw iękach fanfar. W ten sposób jedyna w Polsce szkoła średnia zaszczytnie w yróżniona została najwyższym błogosławieństwem Kościoła i wysokim odznaczeniem Państwa. W dalszym ciągu uroczystości Pan Minister dekorow ał złotym i krzyżam i zasługi 18-tu żyjących, a już emerytowanych profesorów gimnazjum im. N owodw orskiego, a mianowicie dr. Jana Bielawskiego, ks. T eodora Ciaputę, Józefa Gębicę, W awrzyńca Heliasza, W incentego Korolewicza, dr A dam a Kłodzińskiego, Jana Liszkę, H enryka M aurera, Ignacego Meyera, Eugeniusza Pillera, ks. biskupa dr R osponda, d r Jana Schneidra, Tadeusza Skalskiego, W ładysław a Trybow skiego, A dam a Wjndasiewicza, Józefa Wiśniowskiego, Jó- ycl

32 Str. 344 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 zefa Zacharę, Jakuba Zachemskiego i Adama Ziemskiego. W ramach uroczystej Akademii przemawiali z kolei Prezes Polskiej Akademii Umiejętności prof, dr Wróblewski, rektor U. J. prof. Lehr- Spławiński, przedstawiciel miasta Krakowa inż. Dudek, przedstawiciel Tow. Naucz. Szk. Średn. i Wyż. wiz. Michalski, przedstawiciel b. wychowanków zarazem b. dyrektor Zakładu p. Jakub Zachemski oraz na zakończenie obecny uczeń gimnazjum. Akademia miała charakter podniosły, godnie odpowiadający temu wielkiemu świętu kultury polskiej.. Jubileusz przyniósł także plon wydawniczy. Nakładem Komitetu Jubileuszowego ukazała się księga pt. Pół wieku wspomnień uczniów gimnazjum im. B. Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie, a w połowie 1939 r. ukaże się monografia historyczna gimnazjum w opracowaniu dr. Henryka Barycza i dr. Jana Hulewicza. Nadto jako N 97 Biblioteki Krakowskiej ukazała się praca dr. Karola Korty pt. Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Wspomnienia ucznia z lat Dzienniki zamieściły w ciągu miesięcy jesiennych roku obecnego szereg artykułów o- kolicznościowych oraz wspomnień b. uczniów. Kronika. Szkolnictwo powszechne. W drugiej połowie października wizytatorzy szkół powszechnych inspekcjonowali Inspektoraty Szkolne i zbadali wykorzystanie etatów nauczycielskich oraz godzin nadliczbowych i omówili z inspektorami szkolnymi plany pracy na 1938/9 rok szk. i inne aktualne sprawy szkolne. Z V Tygodnia Szkoły Powszechnej wpłynęło do dnia 20 listopada br. z całego Okręgu Szkolnego Krakowskiego zł. Za pracę społeczną w dziedzinie budowy szkół i w Towarzystwie Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych szereg osób z Okręgu Szkolnego Krakowskiego zostało odznaczonych Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi i Brązowym Krzyżem Zasługi. W dn listopada br. Kurator Okręgu Szkolnego Krakowskiego, p. Józef Stypiński, w towarzystwie wizytatora szkół p. Michała Sidora wizytatował Inspektorat Szkolny Mielecki i szkolnictwo powszechne w obwodzie mieleckim. W dn. 14 i 15 listopada br. odbyła się w Radomiu konferencja katechetów z diecezji sandomierskiej. W konferencji z ramienia Kuratorium uczestniczył naczelnik wydziału p. Władysław Kabaciński. Walne Zgromadzenie Organizacji Społecznej Opieki nad Młodzieżą w Krakowie. Założona przed rokiem Organizacja Opieki Społ. nad młodzieżą w Krakowie odbyła w dniu 18-go listopada w Starym Teatrze o godz. 6-tej wieczorem swoje pierwsze Walne Zgromadzenie. Członkowie napłynęli w olbrzymiej liczbie blisko 1000 osób, wypełniając po brzegi zarówno parter, jak i galerię teatru. Świadczyło to o dużym zainteresowaniu społeczeństwa organizacją, która postawiła sobie za zadanie propagowanie w społeczeństwie zdrowych haseł wychowawczych, potęgowanie współpracy społeczeństwa ze szkołą, zwalczanie destrukcyjnych wpływów na młodzież oraz podnoszenie wśród młodzieży szkolnej poziomu kultury i obyczajności. Zebranie zagaił wiceprezes Organizacji, p. Naczelnik Włodzimierz Gałecki, oddając hołd pamięci śp. pierwszego prezesa Karola H uberta Rostworowskiego, kreśląc dzieje i dotychczasowe zdobycze Organizacji, która przyjęła się w społeczeństwie, nawiązała potrzebne kontakty, zdobyła blisko 2000 członków słowem stworzyła sobie grunt pod nogami, na którym nowy Zarząd po tym okresie wstępnym będzie mógł rozwijać właściwą działalność. Aby spotęgować zainteresowanie Walnym Zgromadzeniem i nie ograniczyć się na nim do zwykłych czynności formalnych, utworzono trybunę wolnych głosów w sprawach wychowawczomłodzieżowych i uproszono o wygłoszenie na tej trybunie przemówień Pana Rektora U. J. prof, dr Lehra-Spławińskiego, b. przewodniczącego sejmowej Komisji Oświatowej prof. Pochmarskiego, znanego literata i felietonistę dr Zygm unta Nowakowskiego oraz powieściopisarza p. Kudlińskiego. Interesujące przemówienia były nagradzane aplauzem publiczności, po czym przystąpiono do sprawozdań, dyskusji nad sprawozdaniem i wyborów. Prezesem Organizacji został wybrany Rektor U. J. prof. Dr. Lehr-Spławiński. Szkolnictwo średnie ogólnokształcące i zakłady kształcenia nauczycieli. W ciągu listopada Kuratorium dokonało otwarcia trzech nowych ognisk metodycznych, a mianowicie ogniska chemii przy VIII liceum i gimn. państw, w Krakowie pod kierownictwem prof. Babulskiego, ogniska j. niemieckiego przy I liceum i gimn. państw, w Krakowie pod kierownictwem prof. Rosego oraz zajęć praktycznych dla chłopców przy I liceum i gimnazjum im. Staszica w Sosnowcu pod kierownictwem prof. Sochackiego. We wszystkich trzech wypadkach otwarcia dokonał nacz. W. Gałecki. W dniu 5-go listopada odbyła się w Krakowie uroczystość poświęcenia sztandaru gimnazjum żeńskiego T. S. L. im. Preisendanza, na której Kuratorium reprezentowali pp. nacz. Gałecki oraz wiz. Komar.

33 Nr 9 DZIENNIK URZĘDOWY Str. 345 P. K urator Stypiński w dniach 16 i 17-go listo p ada w izytow ał gim nazja państw ow e w M ielcu i D ębicy w tow arzystw ie wiz. Francica. W dniu 9-go grudnia o d było się w Z ak o p a nem zebranie obyw atelskie, m ające za zadanie u- tw orzenie n a w zór K rakow a O rganizacji Społecznej O pieki n ad m łodzieżą. Nacz. G ałecki poza szkołam i sw ojego rejonu w izytow ał w ciągu listopada i grudnia gim nazja im. E. P later w Sosnow cu, im. Łukasińskiego w D ąbrow ie G órniczej, w szystkie w R abce oraz uczestniczył w e w spom nian ym zebraniu ob y w a telskim w Z akopanem. Oświata pozaszkolna. W dniu 12 listopada br. odbyła się w K rakowie k onferencja pośw ięcona spraw om organizacji i p racy w uniw ersytetach pow szechnych. K onferencję otw orzył w im ieniu K uratora O- kręgu Szkolnego naczenik W ydziału Szkolnictw a Ś redniego p. W łodzim ierz G ałecki, zw racając w zagajeniu uw agę na podstaw ow e problem y ośw iaty pozaszkolnej. Ja k o goście obecni b yli: w izy tato r m inisterialny p. Feliks Popław ski, z ram ienia zaś Instytutu O św iaty D orosłych w W arszaw ie p. Jan in a K arasiów na. K o nferencję zorganizow ało K uratorium, zap raszając n a nią przyszłych kierow ników i te osoby, k tó re zam ierzają zorganizow ać w bieżącym roku szkolnym uniw ersytety pow szechne. Poniew aż zarów no pod w zględem założeń i pojm ow ania tej form y pracy ośw iatow ej, jak i w spraw ach organizacyjno-m etodycznych m ożna było zaobserw ow ać w p rak ty ce ośw iatow ej wiele niepo rozum ień co d o istoty sam ej pracy, w ła dze szkolne zdecydow ały się zw ołać specjalną jed n o d n io w ą konferencję celem uzgodnienia p o jęcia uniw ersytetu pow szechnego, m etod pracy oraz konstrukcji program u. Z agadnieniom tym pośw ięcone były referaty : Z ad an ia pracy ośw iatow ej i zagadnienie p ro g ra m u uniw ersytetu pow szechnego (kierow nika O d działu O św iaty Pozaszkolnej d ra J. K orpały) oraz O rganizacja i m eto d a pracy w uniw ersytecie pow szechnym (okręg, instru k to ra d ra M. Siem ieńsk ie g o ). W referatach w skazano w yraźnie na istotne różnice zachodzące m iędzy uniw ersytetem p o w szechnym p o jęty m jak o placów ka ośw iatow a o charakterze w ybitnie intensyw nym, w ym agającym od uczestników sam odzielności i b ez p o śre d niego udziału w p racy a innym i form am i o d d ziaływ ania ośw iatow ego. W ten sposób p o jęty uniw ersytet pow szechny m a zasadniczo inne zadania aniżeli np. uniw ersytet niedzielny lub kurs dokształcający, nie m ów iąc już o doraźnych w ykładach i prelekcjach. D o odm iennych zadań zm ierza też odm iennym i m etodam i pracy, z czego w ynikają rów nocześnie takie w skazania organizacyjne jak praca z niew ielkim stosunkow o zespołem uczestników, g rupująca się koło zaledw ie kilku w ybranych zagad n ień itd. Po referatach w ypow iadali się obszernie na tem at om ów ionych zagadnień uczestnicy k o n feren cji, dy sk u tu jąc o m ożliw ościach i w arunkach zak ładania uniw ersytetów pow szechnych i pracy w nich w różnych środow iskach. W dyskusji stw ierdzono też zgodnie, że praca ośw iatow a tego typu, jak k o lw iek zasadniczo m o żliw a i gdzieindziej, m oże być p ro w ad zo n a przed e w szystkim w m iastach i m iasteczkach p o siadających szkołę średnią i zespół przygotow anych n a ukow o w zakresie poszczególnych zag ad n ień p ra cow ników ośw iatow ych, ja k rów nież n iezbędne pom oce naukow e i biblioteki. Harcerstwo. W październiku i listopadzie na konferencjach kierow ników szkół pow szechnych, organizow a nych przez inspektoraty w m iastach pow iatow ych przedstaw ił in stru k to r h arcerstw a zagadnienie h a r cerstw a i jego roli na terenie szkoły pow szechnej. R eferat p o p arty był p rzykładam i kilkunastu gier skautow ych przeprow adzonych przez instruktora z m łodzieżą harcerską tej szkoły, w której o d b y w ała się konferencja. Instruktor harcerstw a wziął udział w 17 takich ko nferencjach. W dniach listopada odbył się w O- środku harcerskim w G órkach W ielkich k. S koczow a kurs harcerski dla nauczycieli C horągw i kieleckiej. Kurs m iał pro g ram dla kierow ników pracy zuchow ej w szkołach pow szechnych. K urs prow adził podharcm istrz G robelny Stanisław. W i zytow ał kurs i w ygłosił do uczestników referat pt. H arcerstw o w szkole pow szechnej Dr. W ład y sław Szczygieł, instru ktor. Przew odniczącym Z arządu O kręgu Z. H. P. w K rakow ie w ybrał Z arząd w dniu 15 października Inż. Ja n a M ajew skiego, prezesa Izby R olniczej w K rakow ie, d aw nego skauta-legionistę, b. d ru ży now ego III drużyny harcerskiej w gim nazjum im. J. Sobieskiego w K rakow ie. K om endę C horągw i H arcerzy w K rakow ie o b jął z dniem 1. X harcm istrz Jan Bugajski. Konkurs dram atyczny. K om isja T e a tru Szkolnego w K rakow ie, istniejąca przy K uratorium O kręgu Szkolnego K rakow skiego, ogłasza konkurs na utw ór dram atyczny. K om unikaty. Warunki: 1) U tw ór w inien być oryginalny, d o tą d niegrany i niedrukow any naw et w e fragm entach, w y pełniający czas norm alnego przedstaw ienia teatralnego. T em at utw oru i jego rodzai (ko-

34 Str. 346 D ZIENNIK URZĘDOWY Nr 9 m edja, d ram at, tragedia) dow olny. 2 ) U tw ór m a być przeznaczony dla m łodzieży Szkół Średnich w w ieku od lat P o ż ą d a ne utw ory o p roblem atach przed e w szystkim w spółczesnych, p o b u d zające m łodzież do rozw ażań i p o g łęb ian ia po ruszanych zagadnień. 3 ) U tw ory przepisane na m aszynie (jednostro n nie), zaopatrzone godłem autora, należy n a d syłać p o d adresem : K uratorium O kręgu Szkolnego w K rakow ie. W ydział Szkół Średnich K onkurs d ram atyczny. D o utw oru d ołączyć n ależy zapieczętow aną k o p ertę, zao patrzo n ą tym sam ym godłem a zaw ierającą nazw isko i ad res autora. 4 ) T erm in nadsyłania utw orów upływ a dnia 1 czerw ca 1939 r. W w ypadkach w ątpliw ych rozstrzyga d a ta stem pla pocztow ego. 5 ) P rzew iduje się dw ie nag ro d y w łącznej w ysokości zł (trzy tysiące).p o n ad to przyznane b ędą w yróżnienia. Sądow i przysługuje praw o ustalenia w ysokości nagród. Sztuki n a grodzone w ejd ą w repertu ar przedstaw ień szkolnych w T e a trz e M iejskim im. J. Słow ackiego w K rakow ie, ew entualnie także w innych teatrach, przy czym auto r otrzym uje należną tantiem ę. 6 ) Im ienny skład Sądu K onkursow ego p o dany zostanie w osobnym zaw iadom ieniu. N ależeć do niego b ę d ą : przedstaw iciel K urato rium O kr. Szk. K rakow skiego, D yrekcji T eatru M iejskiego im. J. Słow ackiego w K rakow ie, sfer literackich i pedagogicznych. Instrukcja dla sam ouków wiejskich. Instytut O św iaty D orosłych w W arszaw ie wyd ał ostatnio instrukcję dla sam ouków w iejskich, k tórzy ze w zględów praktyczno-życiow ych p ra g nęliby zdobyć w ykształcenie w zakresie szkoły pow szechnej III. stopnia. P u b lik acja nosi ty tu ł: O ŚR O D E K D O K S Z T A Ł C A N IA D O R O S Ł Y C H I M Ł O D O C IA N Y C H N A W SI, pro g ram i m eto d a pracy w zakresie 5-7 klasy szkoły pow szechnej, praca zbiorow a pod red ak cją J. E. B aranow skiej, str ; skład głów ny w Instytucie O św iaty D o ro słych, W arszaw a, ul. R eja 9, cena zł., P.K.O Treść: cz. I. ogólna: 1) U czestnicy akcji do k ształcan ia F. Popław ski. 2 ) O rganizacja O śro d k a D okształcania i 3 ) P raca nauczyciela i zespołu J. E. Baranowska ; cz. II szczegółow a: 1) Języ k polski opracow ali I. Borkowska-Nelkenowa i H. Staszewski. 2) M atem aty k a opr. H. Stattlerówna. 3 ) H i storia opr. M. Puchalski. 4 ) G eografia opr. W. Richling-Kondracka. 5 ) P rzy ro d a opr. J. Opieńska-Blauthowa.

35 Nr 9 DZIENNIK URZĘDOWY Su. 347 Centralna Biblioteka Nauczycielska Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego w Krakowie Biblioteka posiada około tom ów dzieł naukow ych i prenum eruje 76 czasopism w języku polskim i obcych. W ykupienie legitymacji (a 1 zł) uprawnia do bezpłatnego korzystania z Biblioteki i Czytelni czasopism C. B. N. Praw o korzystania z Biblioteki przysługuje nauczycielstwu wszelkiego typu szkół państwowych, oraz urzędnikom K uratorium O kręgu Szkolnego Krakowskiego. Nauczyciele szkół pryw atnych, oraz słuchacze kursów pedagogicznych wykupują legitymacje, upraw niające do korzystania z Biblioteki za przedłożeniem zaświadczenia swych dyrekcyj. Zam ówione książki w ysyła Biblioteka pocztą, po uzyskaniu gwarancji od dyrekcyj, Inspektoratów, lub kierownictw szkół, że za ich zwrot biorą odpowiedzialność. Biblioteka zaopatrzona jest w dzieła z w szystkich dziedzin wiedzy, jednak specjalnością jej są działy: pedagogiczny, czasopism, archiwum podręczników szkolnych, oraz oświaty pozaszkolnej. O świeżo nabytych dziełach zawiadam ia Biblioteka nauczycielstw o za pośrednictw em Dziennika Urzędowego". WYPOŻYCZALNIA i CZYTELNIA otwarte: codziennie (z wyj, niedziel i świąt) od godz i od

36 i ^ i i - ^ - - # / O d b ito w Z a k ła d a c h G raficznych S T Y L w K rakow ie, ul. K rupnicza 8. T elef