1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA

Transkrypt

1 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Wzór chemiczny: Inne nazwy: Producent: Dystrybutor: Siarczan(VI) miedzi(ii) pięciowodny CuSO4. 5H2O siarczan miedziowy pięciowodny, koperwas, chalkontyt, siny kamień 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Składniki stwarzające zagroŝenie: Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS Nr WE Symbol Zwroty ostrzegawczy zagroŝenia (R)* siarczan(vi) miedzi(ii) pięciowodny Xn, N 22-36/38-50/53 Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Xn N ZagroŜenie poŝarowe: Substancja stała, niepalna. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy. ZagroŜenie toksykologiczne: Działa szkodliwie po połknięciu. Działa draŝniąco na oczy i skórę. ZagroŜenie ekotoksykologiczne: Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; moŝe powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. 4. PIERWSZA POMOC Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego siarczanem(vi) miedzi(ii) pięciowodnym środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Następstwa wdychania: 1. Zapewnić dopływ świeŝego powietrza. UłoŜyć poszkodowaną osobę w pozycji półleŝącej. 2. Zapewnić pomoc lekarską. Następstwa połknięcia: 1. Doraźna pomoc przy ostrych zatruciach polega na płukaniu Ŝołądka wodą z dodatkiem duŝej ilości węgla aktywnego i tlenku magnezu a następnie przez podanie środka przeczyszczającego. 2. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leŝenie i ciepło. Kontakt z oczami: 1. SkaŜone oczy delikatnie oczyścić mechanicznie. Następnie oczy naleŝy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą. 2. Zapewnić pomoc okulisty. Kontakt ze skórą: 1. Zdjąć skaŝone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŝoną skórę, przemyć duŝą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.

2 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 2. W przypadku gdy podraŝnienie skóry nie przemija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Szczególne zagroŝenia: Środki gaśnicze: Zalecenia szczegółowe: Substancja stała, niepalna. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy. Zgodne z naturą poŝaru sąsiednich obiektów. Brak. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: W przypadku wydostania się siarczanu(vi) miedzi(ii) pięciowodnego do środowiska, skaŝony teren naleŝy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skaŝania środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. Środki ochrony osobistej: Unikać kontaktu z uwolnionym siarczanem(vi) miedzi(ii) pięciowodnym. Stosować ubrania ochronne z tkanin zwartych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2). Zalecenia szczegółowe: Starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym). Nie wolno uŝywać wody do usuwania pozostałości. Zabezpieczenie środowiska: Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. SkaŜony grunt podlega wymianie. Metody utylizacji: Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie wymogami Przepisów prawa krajowego 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Postępowanie z substancją: Zapobieganie poŝarom / wybuchom: Podczas stosowania siarczanu(vi) miedzi(ii) pięciowodnego nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z siarczanem(vi) miedzi(ii) pięciowodnym, unikać wdychania pyłów i par przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Substancja niepalna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym zakresie. Magazynowanie: W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie materiałów szkodliwych, wyposaŝonych w instalację wentylacyjną. Przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych pomieszczeniach. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŝywania posiłków, otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C

3 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 Metody postępowania z odpadami: Za odpad moŝna uznać siarczan(vi) miedzi(ii) pięciowodny, który w Ŝadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy siarczan(vi) miedzi(ii) pięciowodny odstawiany jest do wskazanego przez słuŝbę ochrony środowiska miejsca celem utylizacji. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania siarczanu(vi) miedzi(ii) pięciowodnego. Sprawna wentylacja. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Ręce: Oczy: Drogi oddechowe: Skóra i ciało: Ogólne środki ochrony: Ochrony zbiorowe: Higiena pracy: Rękawice z tworzywa powlekanego. Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego). Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami siarczanu(vi) miedzi(ii) pięciowodnego (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2). Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne. Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliŝu stanowisk pracy. Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zaŝywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagroŝeniom: Tam gdzie występuje moŝliwość pojawienia się niebezpiecznych stęŝeń par lub aerozoli pochodzących z siarczanu(vi) miedzi(ii) pięciowodnego, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą. Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz.1769). NajwyŜsze dopuszczalne stęŝenie w środowisku pracy sole rozpuszczalne miedzi w przeliczeniu na Cu NDS - 0,1 mg/m³ NDSCh - 0,3 mg/m³ 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: Postać fizyczna, barwa, zapach: Gęstość: Temperatura topnienia: Temperatura wrzenia: Rozpuszczalność w wodzie 249,68 g/mol Siarczan(VI) miedzi(ii) pięciowodny w warunkach normalnych jest substancją krystaliczną, silnie higroskopijną. Smak metaliczny. Najbardziej znany postać siarczanu(vi) miedzi(ii). Sól ta w warunkach normalnych jest niebieską substancją krystaliczną. Na powietrzu traci część wody krystalicznej. 2,284 g/cm³. 200ºC. Temperatura wrzenia (-5H2O) >110ºC. Substancja bezwodna topi się w temperaturze wrzenia 650ºC. Dobrze rozpuszcza się w wodzie (w temperaturze 20ºC 203 g/1) i

4 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 i innych rozpuszczalnikach: Stopień zagroŝenia wód: Inne: w metanolu. Substancja higroskopijna. DuŜy. Siarczan(VI) miedzi(ii) pięciowodny otrzymywany jest w wyniku działania kwasu siarkowego na miedź. Jest silnie szkodliwy. Siarczan(VI) miedzi(ii) pięciowodny stosowany w galwanotechnice, teletechnice, do drukowania tkanin, wyrobu środków owado- i chwastobójczych (m. in. cieczy bardowskiej, składającej się z mieszaniny siarczanu miedzi i mleka wapiennego; bardosotu będącego produktem związania siarczanu miedzi z wodorotlenkiem wapnia), do barwienia mosiądzu na kolor brązowy, wyrobów cynkowych na kolor brunatny i miedzi na czarno. 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność i reaktywność: Właściwości korozyjne: W warunkach normalnych siarczan(vi) miedzi(ii) pięciowodny jest chemicznie stabilną substancją. Słabe 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie pyłów, spoŝycie, kontakt pyłu z oczami i ze skórą. Kontakt z roztworami. Informacja ogólna: Siarczan(VI) miedzi(ii) pięciowodny jest silnym antyseptykiem o Ŝrącym działaniu. W stęŝeniu 0,2-2,0% jest lekiem ściągającym, gdyŝ tworzy z białkiem nierozpuszczalne białczany. UŜywany wewnętrznie wywołuje odruchowe wymioty. Dla wielu grzybów i glonów miedź jest metalem trującym i z tego powodu znajduje zastosowanie w leczeniu grzybic i jako środek odkaŝający. Siarczan(VI) miedzi(ii) pięciowodny w większych stęŝeniach działa Ŝrąco. Niszczy organy wewnętrzne. Związek ten draŝnią skórę i płuca Jest szczególnie toksyczny w wyniku spoŝycia. Dane toksykologiczne: LDLO (p.o. człowiek) = 875 mg/kg masy ciała. LDLO (p.o. dziecko) = 15 mg/kg masy ciała. LDLO (p.o. szczur) = 300 mg/kg masy ciała. Działanie miejscowe: Wdychanie pyłów i par: Zwykle pojawia się utrzymujący się kaszel i kichanie. Bolesność gardła i ból mięśni rozwija się po 2-3 godzinach od naraŝeniu. Objawy te zwykle same ustępują po upływie 24 godzin. DłuŜsze wdychanie pyłu moŝe spowodować perforację przegrody nosowej. Połknięcie: W wyniku spoŝycia siarczanu(vi) miedzi(ii) pięciowodnego pojawia się pieczenie w gardle z nudnościami, wymiotami i biegunką. W wymiocinach i kale moŝe pojawić się krew. W cięŝkich przypadkach zdarza się uszkodzenie wątroby i nerek. Jako powikłanie mogą pojawić się drgawki. Kontakt z oczami: MoŜe wystąpić groźne podraŝnienie, zaczerwienienie i ból. Istnieje groźba wystąpienia poparzenia chemicznego. Kontakt ze skórą: Pojawia się ostry bó1 i zaczerwienienie. W cięŝkich przypadkach ma miejsce poparzenie chemiczne. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Działanie na organizmy wskaźnikowe: Ryby: Granica szkodliwości miedzi w postaci soli (CuSO4. 5H2O) wynosi dla wraŝliwych ryb łososiowatych 0,1 mg/dm³ dla karpi 0,35 mg/dm³, dla mniej wraŝliwych ryb 1,0 mg/dm³cu. W bardzo

5 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 miękkiej albo destylowanej wodzie toksyczne działanie miedzi jest znacznie mocniejsze. Działanie to moŝe uzewnętrznić juŝ przy stęŝeniach od 0,01 do 0,02 mg/dm³cu+2. Rośliny: Miedź wywołuje zarówno w naziemnej części rośliny, jak i w korzeniach nienormalny rozwój. 10 mg/dm³cuo w roztworach odŝywczych działa szkodliwie, 5,0 mg/dm³ jest szkodliwe tylko dla określonych roślin. Plankton zwierzęcy i niŝsze organizmy: Do niszczenia glonów w zakładach wodociągowych wystarcz w zasadzie od 0,1 do 0,5 mg/dm³ siarczanu miedzi. Inne organizmy znoszą wyŝsze stęŝenia, np. Staurastrum 1,5 mg/dm³ Eudorina i Pandorina 10 mg/dm³. Próg szkodliwości dla bakterii z gatunku Escherichia coli wynosi 0,08 mg/dm³cu+2, dla glonów Scenedesmus 0,1 mg/dm³. Próg szkodliwości dla dafni wynosi tylko 0,1 mg/dm³. Toksyczne działanie soli miedzi na ślimaki zaleŝy w duŝym stopniu od temperatury. Na glony siarczan miedzi działa selektywnie. Stosunkowo mało wraŝliwe są sinice Calothrix braunii i Symploca erecta, jak i zielenice Ankistrodesmus falcatus var. Acicularis i Scenedesmus obliquus; do ich niszczenia wymagane są stęŝenia powyŝej 4 mg/dm³cuso4.5h2o. Stopień zagroŝenia wód: duŝy 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania: Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju inne nie wymienione odpady Opakowania wg: rodzaju opakowania z tworzyw sztucznych rodzaju opakowania ze szkła Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Numer UN (ONZ): 3288 MATERIAŁ TRUJĄCY, STAŁY, NIEORGANICZNY, I.N.O. Klasa RID/ADR/IMO: 6.1 Kod klasyfikacyjny: T5 Ilości ograniczone: LQ9 Grupa pakowania: III Numer rozpoznawczy zagroŝenia: 60 Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 6.1: 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Na etykietach naleŝy umieścić następujące informacje:

6 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych: Xn N Napis ostrzegawczy na opakowaniach Produkt szkodliwy. Niebezpieczny dla środowiska. jednostkowych Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia R 22 Działa szkodliwie po połknięciu. R 36/38 Działa draŝniąco na oczy i skórę. R 50/53 Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; moŝe powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania S 2 Chronić przed dziećmi. S 22 Nie wdychać pyłu. S 60 Produkt i opakowanie usuwać jako odpad niebezpieczny. S 61 Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki. Kartę wykonano zgodnie z: Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz.1769). Ustawą z dnia r. o odpadach, (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206). Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U nr 63 poz. 638). Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE

7 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 Chemiczne określenie produktu: Siarczan(VI) miedzi(ii) pięciowodny Xn N R 22 R 36/38 R 50/53 Normy na sprzęt ochronny: Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych Produkt szkodliwy. Produkt niebezpieczny dla środowiska. Znaczenie zwrotów zagroŝenia z punktu 2 Działa szkodliwie po połknięciu. Działa draŝniąco na oczy i skórę. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; moŝe powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie; PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1; PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania; PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów; PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3); Powietrze na stanowiskach pracy PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 karty charakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58) , ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *