NARODOWY PROGRAM ROZWOJU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ A ZIELONA GEOTECHNIKA

Transkrypt

1 Tomasz Szczygielski Instytut Badań Stosowanych, Politechnika Warszawska Mirosław Niewiadomski Polska Unia Ubocznych Produktów Spalania NARODOWY PROGRAM ROZWOJU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ A ZIELONA GEOTECHNIKA Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN) ma za zadanie opracować model nowoczesnej gospodarki materiałowej - energooszczędnej, zorientowanej na innowacyjność, zdolnej do podjęcia walki konkurencyjnej na rynkach zagranicznych. Będzie on obejmował wszelkie sfery życia gospodarczego przy zaangażowaniu wszystkich sektorów gospodarki w szerokim horyzoncie czasowym, z perspektywą do 2050 roku. Zakłada się, że gospodarka UE oparta będzie na wiedzy i innowacji oraz na efektywnym wykorzystaniu dostępnych zasobów (zrównoważony rozwój). NPRGN powinien odegrać ważną rolę w poszukiwaniu nisz ekonomicznych dla polskiej gospodarki, w warunkach ograniczania jej emisyjności i postępującego zwiększania się konkurencji na rynku globalnym. Zdefiniowanie wspomnianych nisz ma przynieść wymierne korzyści dla Polski w ramach świadczenia przez nią pomocy klimatycznej dla krajów rozwijających się. Inicjatywa ma być spójna z przygotowywaną w ramach OECD Strategią Zielonego Wzrostu (OECD Green Growth Strategy) i strategią wdrażania w Polsce Zintegrowanej Polityki Produktowej. Program weźmie także pod uwagę możliwości wykorzystania mechanizmów rynkowych opartych o międzynarodowy handel emisjami tj. dostępne elastyczne mechanizmy Protokołu z Kioto oraz realizowany w Polsce mechanizm GIS. NPRGN będzie analizował emisje gazów cieplarnianych, przy uwzględnieniu emisyjności konsumpcji, w tym śladu węglowego w towarach. W związku z tym wzrostowi gospodarczemu towarzyszyć będzie ograniczenie wywieranej na środowisko presji. Podjęta inicjatywa programowa wymagała będzie określenia ścieżek redukcji emisji w perspektywie czasowej do 2050 r., w rozbiciu na sektor ETS oraz non-ets. Procesom redukcyjnym towarzyszyć będą również działania ukierunkowane na poprawę efektywności nie tylko energetycznej, ale również wykorzystania zasobów w skali całej gospodarki. Jednym z zasadniczych celów programu jest poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami oraz rozwój i rosnące wykorzystanie technologii niskoemisyjnych. Kolejnym celem jest zapobieganie powstawaniu odpadów oraz poprawa efektywności gospodarowania nimi, w tym szczególny nacisk na ogromny potencjał wykorzystania gospodarczego i rozwój różnych rodzajów odzysku, szczególnie odpadów mineralnych. W obszarze gospodarki ubocznymi produktami spalania (UPS) z energetyki zawodowej i przemysłowej proponuje się w strukturze NPRGN zwrócić uwagę na wytwarzanie w gospodarce antropogenicznych surowców mineralnych oraz możliwości wykorzystania ich jako surowców do budownictwa ogólnego, hydrotechnicznego i komunikacyjnego. W ocenie emisyjności gospodarki, 1

2 naszym zdaniem, należy wziąć pod uwagę obszar non-ets, a szczególnie budownictwo, gdzie jak dotąd przy zamówieniach publicznych jedynym kryterium wyboru technologii i wykonawcy jest cena, a nie obciążenie środowiska. Uważamy, że w analizie potencjału redukcyjnego gazów cieplarnianych uwzględnić należy potencjał redukcyjny zawarty w UPS z energetyki zawodowej i przemysłowej. W analizie potencjału ekonomicznego gospodarki warto dostrzec i uwzględnić proste i oczywiste korzyści wynikające z oszczędzania surowców naturalnych poprzez zastępowanie ich antropogenicznymi, w tym ubocznymi produktami spalania i kompozytami z innymi minerałami odpadowymi. Cele strategiczne programu wskazywać powinny jak najpełniejsze wykorzystanie surowców wtórnych poprzez realizację strategii Pierwszeństwa dla Wtórnych. W Obszarach Programu powinno się wskazać obszar przetwarzania i konsekwentnego wykorzystania minerałów antropogenicznych z gospodarki, szacowany na ok. 60 mln ton odpadów rocznie, jako krytycznie ważny w realizacji głównych celów Programu. Priorytety Programu ukazywać powinny konieczność identyfikacji zasobów surowców antropogenicznych, zarówno tych istniejących jak i tych wymagających dopracowania technologii ich uzdatniania, oraz wdrożenia uznanych narzędzi z obszaru ETS Konwencji Klimatycznej do obszaru non-ets, w tym utworzeniu giełdy dobrowolnych uprawnień do emisji. W Kierunkach Interwencji i Działań zaznaczyć należy niezbędne zmiany w obszarze zamówień publicznych, poprzez uwzględnianie w postępowaniach przetargowych oprócz ceny także obciążenia środowiska, w tym emisyjności i antropogeniczności stosowanych materiałów. W ocenie stanu świadomości społecznej, warto by było zwrócić uwagę na konieczność edukacji w zakresie przetwarzania i wykorzystania UPS i innych odpadów mineralnych w gospodarce. Koszty funkcjonowania NPRGN uwzględnić muszą powstanie programu Pierwszeństwa dla Wtórnych. Niezbędne są zmiany legislacyjne zapewniające priorytetowe wykorzystanie surowców wtórnych przed naturalnymi i rygory związane z nieprzestrzeganiem tej zasady. Naszym zdaniem bez zbędnej zwłoki należy rozpocząć prace nad wdrożeniem narzędzi obniżania emisji w obszarze non-ets. Tylko wtedy budownictwo komunikacyjne i inżynieryjne oparte na surowcach antropogenicznych, pochłaniać będzie hałdy i składowiska niekorzystnie wpływające na krajobraz, a dzieciom zostawimy zasoby kruszyw naturalnych a nie zdegradowane tereny pokopalniane, wymagające rekultywacji. Ekologia to nie tylko ścisła ochrona dwuliściennej arniki górskiej, żaby moczarowej czy żmii zygzakowatej ale przede wszystkim holistyczne myślenie o środowisku i skutkach działalności człowieka. LITERATURA [1] Materiały NPRGN, Warszawa 2012 [2] T. Szczygielski, Założenia do Zielonej Geotechniki, Politechnika Gdańska; czerwiec

3 Tomasz Szczygielski Mirosław Niewiadomski Centrum Inżynierii Minerałów Antropogenicznych (CIMA) Instytut Badań Stosowanych (IBS) Politechniki Warszawskiej (PW) Rozwój terminologii Odpady z procesów energetycznego spalania węgla Popioły lotne, żużle, popioły denne, MPŻ Uboczny produkt spalania węgla (UPS) Produkty spalania węgla (PSW) Minerały antropogeniczne (MA) 3

4 Źródła minerałów antropogenicznych: Czy wiesz, że : 1. Energetyka węglowa z natury jest bezodpadowa. Nie ma odpadu w węglu i nie powstaje on w procesie spalania. 2. Odpad to termin prawny, a nie wskazanie czym jest substancja. Ma zastosowanie tylko wtedy, kiedy nie wykorzystujemy minerału jako ubocznego produktu w gospodarce i trafia on na składowisko. 3. To co powstaje w procesie energetycznego spalaniu węgla, to minerał antropogeniczny o cennych własnościach wiążących. Badania w systemie REACH potwierdziło jednoznacznie, że jest to bezpieczny dla środowiska. 4. Koszty gospodarki UPS kończące się na składowisku, są b. wysokie: szacowane średnio na ok. 50 zł/tonę. 5. Energetyka rozumie szanse jakie dają odbiory UPS przez podmioty zdolne wykorzystywać je na rynku do produkcji materiałów budowlanych. 4

5 Czy wiesz że : 1. Dyrektywa odpadowa UE i Ustawa o Odpadach wskazuje na konieczność unikania wytwarzania odpadów oraz zobowiązuje wszystkich; wytwórców oraz organy administracji wszystkich szczebli do aktywności w tym zakresie. 2. Szeroka normalizacja i powszechna praktyka gospodarcza w zakresie wytwarzania i dostarczania na rynek budowlany produktów na bazie UPS. 3. Zdolność oszczędzania emisji przez UPS zademonstrowana przez projekt Tefra w standardach Konwencji Klimatycznej ONZ. 4. Niskoemisyjna, zielona gospodarka i poszukiwania materiałów o niskim śladzie węglowym. 5. Przemysł cementowy jest przykładem szerokiego stosowania UPS i czerpania pożytków z ich właściwości. 6. Potrzeba spoiw i kruszyw w gospodarce o ilości znacznie większej niż wytwarzane UPS w energetyce. 7. Konieczność ochrony zasobów naturalnych. Wytwarzanie ubocznych produktów spalania w energetyce zawodowej w latach Rodzaj UPS Kod odpadu Popiół lotny Żużel Popiół lotny z torfu i drewna niepoddanego obróbce chemicznej Gips produkt Stałe odpady z wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych Produkty z wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych odprowadzane w postaci szlamu Popioły paleniskowe, żużle i pyły z kotłów ze współspalania inne niż wymienione w Popioły lotne ze współspalania inne niż wymienione w Piaski ze złóż fluidalnych (z wyłączeniem ) Odpady z przechowywania i przygotowania paliw dla opalanych węglem elektrowni Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych Mikrosfery Mieszaniny popiołów lotnych i odpadów stałych z wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych (metody suche i półsuche odsiarczania spalin oraz spalanie w złożu fluidalnym) Razem popioły, żużle, mieszanki popiołowo- żużlowe, mieszanki popiołów z produktami odsiarczania, popioły fluidalne ( , , , , , , ) Łącznie wszystkie ups bez gipsu Łącznie wszystkie ups Ilość wytworzonych UPS, tys. t/rok Elektro- Elektrownie Elektrownie Rok ciepło- wnie na węglu na węglu brunatnym kamiennym gazowe Razem Źródło EMITOR 2010 Warszawa, sierpień 2011 r., EMITOR 2011 Warszawa, wrzesień 2012 r., 5

6 Źródło EMITOR 2010 Warszawa sierpień 2011r., EMITOR 2011 Warszawa wrzesień 2012r., Klasyfikacja zgodnie z GHS Dla wszystkich zagrożeń wymienionych po prawej stwierdza się NIE stwierdzono zagrożenia Zagrożenia fizyczne Zagrożenia zdrowia Mutagenność komórek zarodków Karcynogenność Toksyczność dla konkretnego organu - pojedyncza Toksyczność dla konkretnego organu powtarzana dawka Zagrożenia środowiskowe Raport Bezpieczeństwa Chemicznego (CSR): Popioły ze spalania węgla w energetyce nie jest klasyfikowany zgodnie z dyrektywą 67/584/EEC. Nie stwierdzono konieczności wprowadzenia środków zapobiegania ryzyku przy ich stosowaniu. 6

7 Linia bazowa i emisyjność projektu 7

8 Ilość cementu zastąpiona przez materiał Tefra Roczna ilość unikniętej emisji Ilość cementu zastępowana rocznie przez różne typy spoiw hydraulicznych w całym projekcie 8

9 Clean Coal Technology Impact of Energy Plans Power Plant efficiency and CO 2 reduction potential of the European Power Industry Source: VGB B. OBSZARY INTEGRACJI: Minerały antropogeniczne Ochrona zasobów naturalnych Gospodarka niskoemisyjna 9

10 10