Warszawa, październik 2014 ISSN NR 147/2014

Transkrypt

1 Warszawa, październik 2014 ISSN NR 147/2014 WYDATKI RODZICÓW NA EDUKACJĘ DZIECI W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

2 Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Świętojerska 5/7, Warszawa sekretariat@cbos.pl; info@cbos.pl (48 22)

3 WYDATKI RODZICÓW NA EDUKACJĘ DZIECI W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 Na początku roku szkolnego 2014/2015 rodzice, którzy mają dzieci uczęszczające do szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły średniej lub zawodowej, wydali na zaspokojenie ich potrzeb związanych z rozpoczęciem nowego roku szkolnego (podręczniki, przybory szkolne, mundurki, obowiązkowe opłaty np. za ubezpieczenie, czesne, internat, stancję) średnio 1257 złotych, co stanowi 105% kwoty zeszłorocznej. Przeciętne wydatki w przeliczeniu na jedno dziecko wyniosły 828 złotych, co stanowi 102% kwoty z roku ubiegłego. Największą pozycję w budżecie rodziców przeznaczonym na szkolną wyprawkę stanowi zakup podręczników szkolnych, na które wydali przeciętnie 360 złotych w przeliczeniu na jedno dziecko (spadek o 6% w stosunku do roku ubiegłego). W porównaniu z poprzednim rokiem o 7% wzrosły wydatki rodziców na ubiory szkolne, np. strój galowy, mundurek, obuwie, kostium do gimnastyki, dres. Przeciętnie na ich zakup dla jednego dziecka rodzice wydali 262 złote. W roku szkolnym 2014/2015 po raz pierwszy w historii naszych badań ponad połowa rodziców (52%, od ubiegłego roku wzrost o 6 punktów procentowych) zamierza posyłać dzieci na dodatkowe płatne zajęcia edukacyjne lub ogólnorozwojowe. Od kilkunastu lat najbardziej popularnymi płatnymi zajęciami pozalekcyjnymi są lekcje języków obcych (w roku szkolnym 2014/2015 zdecydowało się je finansować 35% rodziców). W tym roku szkolnym po raz kolejny wzrosła popularność zajęć sportowych, na opłacanie których zdecydowało się 30% rodziców. (Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (293) przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 9 15 października 2014 roku na liczącej 919 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski, z której 216 osób zadeklarowało posiadanie dzieci w wieku szkolnym, czyli chodzących do szkoły podstawowej, gimnazjum szkoły średniej lub zawodowej.

4

5 Początek roku szkolnego dla osób mających dzieci w wieku szkolnym jest tradycyjnie okresem zwiększonych wydatków wynikających z konieczności wyposażenia uczniów w podręczniki, przybory szkolne, mundurki oraz uiszczenia różnego typu obowiązkowych opłat związanych ze szkołą. Każdego roku wielu rodziców decyduje się także na wysłanie swoich dzieci na dodatkowe płatne zajęcia edukacyjne i ogólnorozwojowe. Kwestie te były wielokrotnie przedmiotem badań CBOS. W niniejszym raporcie przedstawiono wyniki najnowszego październikowego badania 1 i porównano je z badaniami przeprowadzanymi w ciągu kilkunastu ostatnich lat. WYDATKI NA SZKOLNE POTRZEBY DZIECI W tym roku szkolnym rodzice, którzy mają dzieci uczęszczające do szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły średniej lub zawodowej, wydali na zaspokojenie potrzeb związanych z rozpoczęciem nowego roku szkolnego (podręczniki, przybory szkolne, mundurki, obowiązkowe opłaty np. za ubezpieczenie, czesne, internat, stancję) średnio 1257 złotych, co stanowi 105% kwoty zeszłorocznej 2. Tak jak w ubiegłym roku, wydatki większości rodziców (59%) nie przekroczyły 1000 złotych (mediana), tyle też na potrzeby dzieci związane z rozpoczęciem roku szkolnego wydawano najczęściej (wartość modalna wynosi 1000 złotych tę kwotę wymieniło 27% rodziców). Co setny badany rodzic stwierdził, iż w związku z rozpoczęciem roku szkolnego przez swoje dzieci jak dotąd 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (293) przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 9 15 października 2014 roku na liczącej 919 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski, z której 216 osób zadeklarowało posiadanie dzieci w wieku szkolnym, czyli chodzących do szkoły podstawowej, gimnazjum szkoły średniej lub zawodowej. 2 Por. komunikat CBOS Wydatki rodziców na edukację dzieci w roku szkolnym 2013/2014, październik 2013 (oprac. B. Badora).

6 - 2 - nie wydał nic. Wyniki badania pokazują zatem, iż tak jak w poprzednich latach przeciętne wydatki rodziców ponoszone na szkolną wyprawkę są zbliżone do miesięcznych wynagrodzeń netto otrzymywanych przez osoby, których płace pozostają na poziomie obowiązującego w 2014 roku minimalnego wynagrodzenia za pracę (ponadto odnotowany w tym roku wzrost przeciętnych wydatków jest identyczny jak wzrost minimalnego wynagrodzenia) 3. Rozpoczęcie roku szkolnego jest więc dla rodziców czasem poważnych wydatków, które dla wielu spośród nich stanowią znaczące obciążenie domowego budżetu. Wysokość kwot przeznaczonych przez rodziców na potrzeby edukacyjne swoich dzieci zależy od liczby uczniów w rodzinie 4. W przypadku rodzin z jednym dzieckiem wydatki wyniosły średnio 886 złotych, natomiast w przypadku rodzin z co najmniej trójką potomstwa uczęszczającego do wymienionych szkół 2162 złote. Różnice te widoczne są także w wysokości median wydatków szkolnych poniesionych przez poszczególne typy rodzin. W porównaniu z ubiegłym rokiem, nieco wyższe są przeciętne wydatki rodzin posyłających do szkoły dwoje dzieci, natomiast mniej wydawali rodzice, którzy musieli wyposażyć na nowy rok szkolny co najmniej trójkę dzieci. CBOS RYS. 1. ILE MNIEJ WIĘCEJ PIENIĘDZY PRZEZNACZYŁ(A) PAN(I) W ZWIĄZKU Z ROZPOCZĘCIEM NOWEGO ROKU SZKOLNEGO NA SZKOLNE POTRZEBY SWOICH DZIECI (PODRĘCZNIKI, PRZYBORY SZKOLNE, MUNDURKI, OBOWIĄZKOWE OPŁATY - NP. ZA UBEZPIECZENIE, CZESNE, INTERNAT, STANCJĘ)? Średnia Mediana Ogół rodziców dzieci w wieku szkolnym jedno dwoje troje i więcej W zależności od liczby dzieci w wieku szkolnym 3 Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. (Dz.U. 2013, poz. 1074, z dnia 13 września 2013 r.), wynosi ono 1680 zł brutto, czyli 1237,20 zł netto. 4 ANOVA.

7 - 3 - Porównanie tegorocznych wyników z uzyskanymi w poprzednich latach pokazuje, iż rośnie odsetek rodzin, w których wydatki związane z rozpoczęciem roku szkolnego przekraczają kwotę 800 złotych (66%, wzrost o 6 punktów procentowych w stosunku do roku 2013). Z tej grupy największą część stanowią rodziny, w których wydano do 1000 złotych (29%). Wśród rodziców, których wydatki nie przekroczyły 800 złotych, największa grupa tak jak przed rokiem wydała kwotę mieszczącą się w przedziale złotych (15%). Na początku tego roku szkolnego nieco większej grupie rodziców niż przed rokiem udało się zmieścić w kwocie do 500 złotych (12%, wzrost o 4 punkty). Obecnie nieco więcej rodziców niż przed rokiem nie potrafiło też określić, jakie koszty finansowe ponieśli bezpośrednio w związku z rozpoczęciem roku szkolnego (7%, wzrost o 3 punkty procentowe).

8 - 4 - Tabela 1 Wysokość wydatków Wskazania osób mających dzieci w wieku szkolnym (według terminów badań) związanych z rozpoczęciem roku szkolnego* N = w procentach Brak wydatków Do 200 zł zł zł zł Powyżej 800 zł z czego zł zł zł powyżej 2000 zł Nieokreślone wydatki * Pytanie brzmiało: Ile mniej więcej pieniędzy przeznaczył(a) Pan(i) w związku z rozpoczęciem nowego roku szkolnego na szkolne potrzeby swoich dzieci (podręczniki, przybory szkolne, mundurki, obowiązkowe opłaty, np. na ubezpieczenie, czesne, internat, stancję)?

9 - 5 - Ogólny wzrost wydatków ponoszonych przez rodziców na zaspokojenie potrzeb związanych z rozpoczęciem nowego roku szkolnego nie znajduje pełnego odbicia we wzroście kwot przeznaczonych na zabezpieczenie potrzeb szkolnych w przeliczeniu na jedno dziecko. Na początku roku szkolnego 2014/2015 rodzice przeciętnie w przeliczeniu na jedno dziecko wydali 828 złotych (średnia). Tak jak na początku minionego roku szkolnego, wydatki połowy badanych nie przekroczyły 750 złotych w przeliczeniu na jedno dziecko (mediana). W porównaniu z ubiegłym rokiem wzrost wydatków w przeliczeniu na jedno dziecko odnotowano jedynie w rodzinach, które do szkoły musiały wyposażyć dwójkę uczniów na początku tego roku szkolnego na każde dziecko wydały one przeciętnie nieznacznie 5 mniej niż rodziny wysyłające do szkoły tylko jedno dziecko. Istotny spadek wydatków w przeliczeniu na jedno dziecko stwierdzono natomiast w przypadku konieczności wyposażenia co najmniej trojga uczniów. Tak jak przed rokiem, różnice pod względem średnich wydatków związanych z wyprawieniem dzieci do szkół w przeliczeniu na jedno dziecko w zależności od typu szkoły (szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna) nie są istotne statystycznie 6. Co ciekawe, w tym roku, w odróżnieniu od ubiegłego, wysokość deklarowanych wydatków na wyprawkę szkolną w przeliczeniu na jedno dziecko nie jest związana z poziomem dochodów per capita gospodarstw domowych. 5 ANOVA. 6 ANOVA.

10 - 6 - Tabela 2 Liczba dzieci w wieku szkolnym na utrzymaniu rodziny Średnie wydatki rodziców w związku z rozpoczęciem roku szkolnego w przeliczeniu na jedno dziecko w wieku szkolnym Zmiany w złotych Jedno spadek o 1% Dwoje wzrost o 8% Troje i więcej* spadek o 13% Ogółem wzrost o 2 * Wyniki dotyczące rodziców mających troje lub więcej dzieci w wieku szkolnym należy interpretować ostrożnie z powodu małej ich liczebności w badanej próbie Tabela 3 Wysokość wydatków Wskazania rodziców, którzy podali wysokość kwot przeznaczonych na szkolne potrzeby dzieci szkolnych w przeliczeniu na jedno dziecko w wieku szkolnym N = w procentach Do 100 zł zł zł zł zł zł zł Powyżej 700 zł z czego zł zł zł powyżej 1000 zł Pominięto odpowiedzi trudno powiedzieć

11 - 7 - STRUKTURA WYDATKÓW SZKOLNYCH Analiza deklaracji rodziców dotyczących struktury wydatków ponoszonych przez nich w związku z rozpoczęciem roku szkolnego pokazuje, że tak jak w latach poprzednich największą pozycję w budżecie stanowi zakup podręczników szkolnych (przeciętnie wydawano na nie 360 złotych w przeliczeniu na jedno dziecko, co stanowi blisko połowę środków przeznaczonych na wyprawkę szkolną). Jednocześnie na początku tego roku szkolnego udział wydatków na podręczniki szkolne jest najniższy w okresie ostatnich pięciu lat. Kolejną pod względem wielkości pozycję w budżecie stanowią szkolne ubrania dzieci, takie jak strój galowy, mundurek, obuwie, kostium do gimnastyki, dres. RYS. 2. STRUKTURA WYDATKÓW SZKOLNYCH W PRZELICZENIU NA JEDNEGO UCZNIA (WG DEKLARACJI RODZICÓW) CBOS Podręczniki szkolne dzieci 48% 53% 51% 48% 46% Szkolne ubrania dzieci, np. strój galowy, mundurek, obuwie, kostium do gimnastyki, dres 29% 27% 28% 31% 31% Przybory szkolne dzieci, np. tornister, plecak, piórnik, długopisy, flamastry 23% 20% 21% 21% 23% W porównaniu z poprzednim rokiem, spadły deklarowane przeciętne wydatki na zakup podręczników szkolnych w przeliczeniu na jednego ucznia, a wzrosły wydatki na ubiory szkolne, np. strój galowy, mundurek, obuwie, kostium do gimnastyki, dres (odpowiednio w przeliczeniu na jedno dziecko wydano przeciętnie 360 i 262 złote). Nie zmieniły się natomiast przeciętne wydatki na przybory szkolne takie jak tornister, plecak, piórnik, długopisy, flamastry. Przeciętnie na ich zakup dla jednego dziecka rodzice wydali 169 złotych.

12 - 8 - Tabela 4 Ile mniej więcej wydał(a) Pan(i) w związku z rozpoczęciem roku szkolnego na: Średnie wydatki rodziców na dzieci w wieku szkolnym w przeliczeniu na jedno dziecko Zmiany w złotych podręczniki szkolne dzieci spadek o 6% szkolne ubrania dzieci, np. strój galowy, mundurek, obuwie, kostium do gimnastyki, dres wzrost o 7% przybory szkolne dzieci, np. tornister, plecak, piórnik, długopisy, flamastry bez zmian DODATKOWE PŁATNE ZAJĘCIA EDUKACYJNE I OGÓLNOROZWOJOWE Każdego roku wielu rodziców decyduje się finansować swoim dzieciom różnego typu dodatkowe zajęcia edukacyjne lub ogólnorozwojowe. W roku szkolnym 2014/2015 po raz pierwszy w historii naszych badań zamierza to zrobić ponad połowa rodziców (52%, od ubiegłego roku wzrost o 6 punktów procentowych). Tak jak w poprzednich latach, zdecydowana większość rodziców, którzy postanowili opłacać dzieciom dodatkowe zajęcia w szkole lub poza szkołą, zamierza posłać na nie wszystkie swoje dzieci (80% tej grupy, co stanowi 42% ogółu badanych rodziców dzieci w wieku szkolnym). CBOS RYS. 3. CZY KTÓREŚ Z PANA(I) DZIECI UCZĘSZCZA LUB BĘDZIE UCZĘSZCZAĆ W BIEŻĄCYM ROKU SZKOLNYM NA ZAJĘCIA DODATKOWE OPŁACANE PRZEZ PANA(IĄ) W SZKOLE LUB POZA SZKOŁĄ?* 80% 70% 60% 50% 40% 30% 64% 65% 62% 58% 42% 36% 38% 35% 69% 31% 63% 63% 37% 37% 71% NIE 29% 64% 60% 40% 36% TAK 63% 37% 68% 32% 61% 39% 58% 42% 53% 54% 47% 46% 52% 48% 20% 10% 0% * Odpowiedzi osób mających dzieci w wieku szkolnym

13 - 9 - Statystyczne analizy wielozmiennowe 7 wykazały, iż tak jak w poprzednich latach na decyzję o posłaniu dzieci na pozalekcyjne płatne zajęcia wpływa przede wszystkim poziom wykształcenia rodziców. Dodatkowe zajęcia finansuje swoim dzieciom zdecydowana większość (83%) rodziców z wyższym wykształceniem. Spośród rodziców z wykształceniem średnim decyduje się na to nieco ponad połowa (54%), a spośród tych z wykształceniem zasadniczym zawodowym mniej niż co trzeci (31%) i jedynie 18% rodziców z wykształceniem podstawowym. Warto też zauważyć, iż wzrost ogólnego odsetka rodziców decydujących się na opłacanie dzieciom dodatkowych zajęć wynika przede wszystkim z rozpowszechnienia się tego zjawiska wśród rodziców ze średnim wykształceniem, a także w mniejszym stopniu z wykształceniem zasadniczym zawodowym. W porównaniu z rokiem szkolnym 2013/2014 spadła natomiast skłonność do finansowania takich zajęć przez rodziców najsłabiej wykształconych. CBOS RYS. 4. CZY KTÓREŚ Z PANA(I) DZIECI UCZĘSZCZA LUB BĘDZIE UCZĘSZCZAĆ W BIEŻĄCYM ROKU SZKOLNYM NA ZAJĘCIA DODATKOWE OPŁACANE PRZEZ PANA(IĄ) W SZKOLE LUB POZA SZKOŁĄ?* Wykształcenie rodziców Tak Nie Podstawowe/gimnazjalne 2013/ / % 18% 75% 82% Zasadnicze zawodowe 2013/ / % 31% 75% 69% Średnie 2013/ / % 54% 55% 46% Wyższe 2013/ / % 83% 16% 17% * Odpowiedzi osób mających dzieci w wieku szkolnym W porównaniu z ubiegłym rokiem wzrosła popularność wszystkich płatnych zajęć pozalekcyjnych oprócz kursów komputerowych, informatycznych (opłaca je zaledwie 2% rodziców), co jest zapewne efektem upowszechnienia komputerów w polskich domach. Można przypuszczać, iż na takie kursy uczęszcza młodzież szczególnie zainteresowana 7 Wykorzystano moduł IBM SPSS Decision Trees.

14 informatyką, której nie wystarczają umiejętności nabyte w toku codziennego obcowania z komputerem oraz dzięki nieformalnej wymianie wiedzy i doświadczenia czy dzięki zajęciom szkolnym. Od kilkunastu lat najbardziej popularnymi płatnymi zajęciami pozalekcyjnymi są lekcje języków obcych. W roku szkolnym 2014/2015 zdecydowała się je finansować ponad jedna trzecia (35%) rodziców. Odsetek rodziców inwestujących w dodatkową naukę języków obcych jest najwyższy od 1998 roku, kiedy zaczęliśmy badać tę problematykę. Trzech na dziesięciu rodziców (30%) zamierza posyłać swoje dzieci na płatne zajęcia sportowe takie jak pływanie, gra w piłkę czy w tenisa, wschodnie sztuki walki, SKS czy jazda konna. Kolejny rekordowo wysoki poziom zainteresowania dodatkowymi płatnymi zajęciami sportowymi jest najprawdopodobniej efektem kampanii medialnych wskazujących na wagę wychowania fizycznego dla ogólnego rozwoju młodego człowieka oraz na wpływ dobrej kondycji na zdrowie w dalszym życiu, a także upowszechnienia przekonań o niedostatecznym wywiązywaniu się polskich szkół z zadań w tym zakresie. W tym roku rekordowa liczba rodziców dzieci w wieku szkolnym postanowiła także zainwestować w rozwój zdolności artystycznych swoich dzieci (21%). Niewiele mniej (19%) zdecydowało się na opłacanie dzieciom korepetycji i kursów przygotowawczych. RYS. 5. NAJPOPULARNIEJSZE PŁATNE ZAJĘCIA POZALEKCYJNE* CBOS Nauka języków obcych Zajęcia sportowe Zajęcia artystyczne Korepetycje, kursy przygotowawcze Rodzice nie opłacają żadnych dodatkowych zajęć (%) /2010 (N=248) 2010/2011 (N=234) 2011/2012 (N=254) 2012/2013 (N=217) 2013/2014 (N=256) 2014/2015 (N=216) Procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać kilka różnego rodzaju zajęć * Odpowiedzi rodziców mających dzieci w wieku szkolnym

15 Tabela 5 Na jakie dodatkowo opłacane przez Pana(ią) zajęcia uczęszczają lub będą Odpowiedzi twierdzące respondentów mających dzieci w wieku szkolnym uczęszczać Pana(i) dzieci w wieku szkolnym? Czy są to: N = w procentach nauka języków obcych zajęcia sportowe zajęcia artystyczne korepetycje, kursy przygotowawcze kursy komputerowe, informatyczne inne Rodzice nie opłacają żadnych dodatkowych zajęć Procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać kilka różnego rodzaju zajęć

16 W porównaniu z ubiegłym rokiem nie tylko wrósł odsetek rodziców decydujących się na finansowanie dzieciom dodatkowych zajęć, ale wzrosły także kwoty przeznaczane na te zajęcia w przeliczeniu na jedno dziecko. W porównaniu z poprzednimi latami znacząco zwiększyła się grupa rodziców zamierzających co miesiąc wydawać na dodatkowe zajęcia jednego dziecka ponad 300 złotych, co przekłada się na wzrost średnich miesięcznych wydatków na dodatkowe zajęcia edukacyjne lub ogólnorozwojowe w przeliczeniu na jedno dziecko, które wynoszą obecnie 296 złotych (wzrost o 10% w stosunku do poprzedniego roku). Miesięczny budżet przeznaczony na dodatkowe zajęcia jednego dziecka najczęściej wynosi w tym roku 100 złotych (wartość modalna). Taką kwotę przeznacza miesięcznie na dziecko co dziesiąty rodzic decydujący się finansować dodatkowe zajęcia. Tak jak przed rokiem, mediana miesięcznych wydatków w przeliczeniu na jedno dziecko wynosi 200 złotych. Nie przekroczyło jej w tym roku 52% rodziców decydujących się na opłacanie dodatkowych zajęć. Łączne kwoty przeznaczone przez rodziców na finansowanie dodatkowych zajęć dla wszystkich dzieci w wieku szkolnym charakteryzują się dużą rozpiętością od niewielkich opłat rzędu 20 złotych do 2500 złotych miesięcznie. Większość rodziców (56%) planuje jednak wydawać na ten cel nie więcej niż 250 złotych (mediana) miesięcznie na wszystkie dzieci łącznie. Średnia łącznych wydatków na płatne dodatkowe zajęcia dzieci wynosi w tym roku 363 złote i jest nieco niższa niż w roku ubiegłym.

17 Tabela 6 Średnie miesięczne wydatki rodziców Zmiany na dodatkowe zajęcia dzieci w wieku szkolnym w złotych Na wszystkie dzieci korzystające z zajęć spadek o 3% Na jedno dziecko korzystające z zajęć wzrost o 10% Tabela 7 Wysokość miesięcznych wydatków na dodatkowe Wskazania badanych, którzy opłacają swoim dzieciom dodatkowe zajęcia i podali wysokość miesięcznych wydatków na ten cel* zajęcia w przeliczeniu na jedno dziecko w wieku szkolnym N= w procentach Do 50 zł zł zł zł zł Powyżej 300 zł z czego zł zł zł powyżej 600 zł * Pominięto odpowiedzi trudno powiedzieć

18 Tegoroczne deklarowane wydatki rodziców na tzw. wyprawkę szkolną, czyli podręczniki, przybory szkolne i szkolne ubiory oraz obowiązkowe opłaty, były przeciętnie o 5% wyższe niż w minionym roku szkolnym. Warto tu zaznaczyć, iż wg GUS 8 w okresie styczeń wrzesień br. ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły w stosunku do analogicznego okresu ub. roku jedynie o 0,2%, przy czym tańsze niż w ubiegłym roku były towary i usługi w zakresie edukacji (o 5,4%), odzież i obuwie (o 4,7%) oraz towary i usługi związane z transportem (o 1,6%). Z deklaracji rodziców wynika, iż za odnotowany w badaniu wzrost kosztów odpowiadają przede wszystkim zwiększone wydatki na szkolne ubrania (np. strój galowy, mundurek, obuwie, kostium do gimnastyki, dres). W roku szkolnym 2014/2015 po raz pierwszy w historii naszych badań ponad połowa rodziców (52%) zamierza finansować swoim dzieciom różnego typu dodatkowe zajęcia edukacyjne lub ogólnorozwojowe. Najbardziej popularnymi płatnymi zajęciami pozalekcyjnymi są lekcje języków obcych. Odsetek rodziców inwestujących w dodatkową naukę języków obcych jest najwyższy od 1998 roku, kiedy zaczęliśmy badać tę problematykę. Rekordowo wysoki jest też poziom zainteresowania dodatkowymi płatnymi zajęciami sportowymi swoje dzieci zamierza posyłać na nie trzech na dziesięciu rodziców. Tak jak w poprzednich latach, dla decyzji o finansowaniu dzieciom dodatkowych zajęć kluczowy jest poziom wykształcenia rodziców. Opracowała Barbara BADORA 8 Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju I III kwartał 2014 r. (s ), GUS 22 października 2014 r.