Ustawodawcy zwracają coraz większą uwagę na wzmocnienie nadzoru właścicielskiego, w szczególności w spółkach zaufania publicznego.

Transkrypt

1 Ustawodawcy zwracają coraz większą uwagę na wzmocnienie nadzoru właścicielskiego, w szczególności w spółkach zaufania publicznego. Ustawodawcy zwracają coraz większą uwagę na wzmocnienie nadzoru właścicielskiego, w szczególności w spółkach zaufania publicznego. Dyrektywa 2006/43/WE wprowadziła obowiązek powołania komitetów audytu w celu minimalizacji ryzyka i poprawy jakości sprawozdawczości finansowej. Polski ustawodawca wprowadził ten obowiązek Ustawą z dnia r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, opublikowaną w Dz. U. z 2009 r. nr 77, poz. 649 i choć ograniczył konieczność tworzenia komitetów audytu do spółek, w których rada nadzorcza liczy więcej niż 5 osób, nie zwolnił pozostałych członków rady ze spełnienia wymogów nałożonych na te komitety. Poprzednio nowelizacją Ustawy z dnia r. o rachunkowości wprowadził odpowiedzialność także członków rad nadzorczych za sprawozdanie finansowe. W celu spełnienia wymogów ustawowych korzystne jest, aby biegły rewident w czasie badania sprawozdań finansowych komunikował się z osobami sprawującymi nadzór. W tym celu Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC) zatwierdziła dwa Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej: - MSRF 260 Komunikowanie są z osobami sprawującymi nadzór" i - MSRF 265 Informowanie osób sprawujących nadzór i kierownictwo o niedociągnięciach kontroli wewnętrznej", 1 / 7

2 obowiązujące przy badaniach sprawozdań finansowych za okresy rozpoczynające się po 14 grudnia 2009 r. Wprawdzie w Polsce nie obowiązują MSRF, ale planowane jest ich wdrożenie, a biegli powinni uwzględniać ich wymagania mając na względzie konieczną wysoką jakość świadczonych usług, w szczególności dla spółek zaufania publicznego, w tym notowanych na giełdzie. Zgodnie z MSRF 260 celem biegłego rewidenta jest: - komunikowanie się w sposób jasny z osobami sprawującymi nadzór w sprawach związanych z odpowiedzialnością biegłego rewidenta za badanie sprawozdań finansowych, w tym jego planowaniem (zakresem i czasem), - uzyskanie od osób sprawujących nadzór informacji ważnych dla badania, - przekazanie bez zwłoki osobom sprawującym nadzór wynikających z badania spostrzeżeń, które są znaczące i odpowiednie z uwagi na odpowiedzialność tych osób za nadzorowanie procesu sprawozdawczości finansowej. MSRF 265 określa specyficzne wymogi dotyczące informowania osób sprawujących nadzór o znaczących niedociągnięciach kontroli wewnętrznej, które biegły rewident rozpoznał w czasie badania. Powołanie komitetu audytu (lub podobnego zespołu o innej nazwie) przewiduje wiele systemów prawnych. Pomimo że określone uprawnienia i funkcje komitetu audytu mogą się różnić, komunikowanie się z nim, jeśli następuje, jest kluczowym elementem komunikowania się biegłego rewidenta z osobami sprawującymi nadzór. Dobre zasady nadzoru zawierają sugestię, aby: - biegły rewident był zapraszany do regularnego udziału w posiedzeniach komitetu audytu, 2 / 7

3 - przewodniczący komitetu audytu oraz, gdy to niezbędne, inni członkowie komitetu audytu okresowo komunikowali się z biegłym rewidentem, - komitet audytu spotykał się z biegłym rewidentem bez udziału kierownictwa co najmniej raz do roku. Oceniając komunikowanie się z osobą albo zespołem wyłonionym spośród osób sprawujących nadzór, biegły rewident może wziąć pod uwagę takie sprawy, jak: - zakres odpowiedzialności spoczywającej odpowiednio na zespole i organie nadzoru, - rodzaj sprawy, którą należy przekazać, - odpowiednie wymogi prawa lub regulacji, - czy zespół ma uprawnienia do podjęcia działania w związku z otrzymaną informacją i może dostarczyć dalszych informacji i wyjaśnień, ewentualnie potrzebnych biegłemu rewidentowi. Biegły rewident ocenia pogląd osób sprawujących nadzór dotyczący: - odpowiedniej osoby (osób) wchodzącej (wchodzących) w skład struktury nadzorczej jednostki, z którą (którymi) należy się komunikować, - podziału odpowiedzialności pomiędzy osoby sprawujące nadzór i kierownictwo, - celów i strategii jednostki i związanego z tym ryzyka handlowego, które może spowodować istotne zniekształcenia, - spraw, które osoby sprawujące nadzór uznają za warte szczególnej uwagi w czasie badania i obszary, które postulują poddać dodatkowym procedurom, - znaczących informacji przekazywanych regulatorom, - innych spraw, które zdaniem osób sprawujących nadzór mogą wpływać na badanie sprawozdań finansowych. 3 / 7

4 Należy pamiętać, że żaden zapis standardów nie zakazuje biegłemu rewidentowi komunikowania jakichkolwiek innych spraw osobom sprawującym nadzór. Choć biegły rewident jest odpowiedzialny za przekazywanie istotnych spraw związanych z badaniem, przekazywanie informacji przez biegłego rewidenta nie zwalnia kierownictwa badanej jednostki z odpowiedzialności za informowanie o sprawach znaczących osób sprawujących nadzór. Podobnie zakomunikowanie istotnych faktów przez kierownictwo nie zwalnia biegłego rewidenta z odpowiedzialności za ich zakomunikowanie osobom sprawującym nadzór, chociaż oczywiście może wpływać na formę i/lub termin przekazania informacji. Gdy biegły rewident komunikuje się z komitetem audytu lub pojedynczymi osobami wyłonionymi przez ten komitet, albo spośród innych członków rady nadzorczej, musi ustalić, czy istnieje potrzeba komunikowania się również z całym składem organu nadzorczego. Pomimo że komunikowanie się z osobami sprawującymi nadzór może pomóc biegłemu rewidentowi w zaplanowaniu zakresu i rozłożenia w czasie badania, nie zmienia to indywidualnej odpowiedzialności biegłego rewidenta za opracowanie ogólnej strategii i planu badania, w tym rodzaju, rozłożenia w czasie i zakresu procedur niezbędnych dla uzyskania wystarczających i odpowiednich dowodów badania. W przypadku, gdy w jednostce działa audyt (rewizja) wewnętrzny, biegły rewident ocenia, jak chce/może wykorzystywać dorobek rewizji wewnętrznej oraz jak może najlepiej współpracować z audytorem wewnętrznym, w sposób konstruktywny i uzupełniający się. Pomocą może być spotkanie z komitetem audytu, który nadzorując audyt wewnętrzny ma w tym zakresie doświadczenie; z drugiej strony biegły może udzielić cennych rad osobom odpowiedzialnym za nadzór nad audytem wewnętrznym, zwiększając jego efektywność i niezależność. Audyt wewnętrzny zwiększając zapewnienia prawidłowości systemu rachunkowości może też wskazać na obszary lub zagadnienia szczególnie wymagające uwagi w czasie badania sprawozdania finansowego. 4 / 7

5 Szczególne trudności napotkane podczas badania mogą obejmować takie zagadnienia, jak: - znaczące opóźnienia w przekazywaniu przez kierownictwo wymaganych informacji, - nieodpowiednio krótki termin, w którym badanie ma zostać zakończone, - nieoczekiwanie duży wysiłek wymagany dla uzyskania odpowiednich i wystarczających dowodów badania, - niedostępność oczekiwanych informacji, - ograniczenia nałożone na biegłego rewidenta przez kierownictwo, - niechęć kierownictwa, gdy zostało o to poproszone, do oceny zdolności jednostki do kontynuowania działalności lub poszerzenia zakresu tej oceny. W niektórych okolicznościach trudności takie mogą stanowić ograniczenie zakresu badania, co prowadzi do modyfikacji opinii biegłego rewidenta. Biegły rewident jest odpowiedzialny za sformułowanie i wyrażenie opinii o sprawozdaniach finansowych sporządzonych przez kierownictwo pod nadzorem osób sprawujących nadzór. Samo badanie sprawozdania finansowego nie zwalnia kierownictwa lub osób sprawujących nadzór z ich odpowiedzialności za to sprawozdanie, w szczególności za zatajenie istotnych informacji. Biegły rewident jest odpowiedzialny za poinformowanie osób sprawujących nadzór o planowanym zakresie i rozłożeniu w czasie badania. Po uzyskaniu informacji i jej ocenie biegły rewident komunikuje osobom sprawującym nadzór zagadnienia, które zgodnie z zawodowym osądem biegłego rewidenta są znaczące dla nadzoru nad procesem sprawozdawczości finansowej, w szczególności swoją opinię na temat zasad i praktyki rachunkowości jednostki, istotnych wartości szacunkowych i ujawnień w sprawozdaniach finansowych, wraz z wyjaśnieniem osobom sprawującym nadzór, co uważa za słuszne, które rozwiązanie jest dopuszczalne w sprawozdawczości finansowej, a które jest nieodpowiednie w specyficznych okolicznościach. Bierze też pod uwagę reakcję osób sprawujących nadzór na wcześniejsze informacje przekazane przez biegłego rewidenta. 5 / 7

6 Biegły rewident przekazuje osobom sprawującym nadzór, w szczególności dla jednostek zaufania publicznego, pisemnie: - oświadczenie, że wszyscy członkowie zespołu i członkowie zarządu jednostki uprawnionej do badania sprawozdań finansowych (oraz, gdy ma to zastosowanie, wchodzące w skład sieci firm audytorskich) przestrzegały wymogów etycznych dotyczące niezależności, - informacje o wszystkich związkach i innych sprawach zachodzących pomiędzy firmą audytorską, firmami wchodzącymi w skład sieci firm audytorskich a jednostką, które zgodnie z zawodowym osądem biegłego rewidenta mogłyby zostać zasadnie uznane za wpływające na niezależność, - informacje o zabezpieczeniach, które zastosowano w celu wyeliminowania rozpoznanych zagrożeń niezależności lub zredukowania ich do dającego się zaakceptować poziomu. Biegły rewident może przekazać na piśmie osobom sprawującym nadzór informacje o znaczących ustaleniach z badania, jeżeli, zgodnie z zawodowym osądem biegłego rewidenta, ustny przekaz informacji nie byłby odpowiedni. Obecnie MSRFy nie wymagają od biegłego rewidenta opracowania procedur w celu rozpoznania dodatkowych spraw, o których należy poinformować osoby sprawujące nadzór. Istotne informacje przekazywane ustnie biegły rewident powinien uwzględnić w dokumentacji badania, wskazując kiedy i komu je przekazał. W przypadku, gdy sprawy te zostały przekazane na piśmie, biegły rewident zachowuje kopię informacji jako część dokumentacji badania zgodnie z MSRF 230 Dokumentacja badania" paragrafy 8-11 i paragraf A6. Natomiast decyzja o tym, czy istnieje potrzeba przekazania informacji, pełnej lub skróconej, również organowi nadzoru, zależy od oceny stopnia efektywności i adekwatności 6 / 7

7 przekazywania odnośnych informacji przez biegłego rewident organowi nadzoru przez zespół. Z drugiej strony, uzgodnienie (umowa) z jednostką może przewidywać przekazywanie szczególnych spraw, gdy wynikają one ze świadczonych przez firmę audytorską lub firmę wchodzącą w skład sieci firm audytorskich usług innych niż badanie sprawozdań finansowych, np.: - sposobu, w jaki biegły rewident zamierza postąpić w przypadku znaczącego ryzyka istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem bądź błędem, - podejścia biegłego rewidenta do kontroli wewnętrznej powiązanej zbadaniem, - stosowania koncepcji istotności w warunkach badania. - inne sprawy związane z planowaniem, których omówienie z osobami sprawującymi nadzór może być właściwe. Opracował: dr Janusz Wisłowski na podstawie Międzynarodowego Standardu Rewizji Finansowej (MSRF) 260 Komunikowanie się z osobami sprawującymi nadzór". 7 / 7