INFORMATOR TECHNICZNY

Transkrypt

1 INFORMATOR TECHNICZNY SYSTEMY STACJONARNE I PRZENOŚNE Rev. IT.8.0 ( )

2 SPIS TREŚCI ZESTAWIENIE URZĄDZEŃ STACJONARNYCH... 5 SYSTEM MONITOROWANIA GAZÓW MSMR Przeznaczenie i ogólna charakterystyka... 6 Widok i podstawowe wymiary... 7 Schemat blokowy konfiguracji systemu... 8 Opis płyty czołowej centrali MSMR Zaciski centrali...10 Dobór przewodów...11 Lokalizacja i instalowanie centrali...11 Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych...12 Podłączanie zewnętrznego sygnalizatora akustyczno-optycznego...14 Podłączanie modułów wyjść prądowych 4-20mA...14 Podstawowe parametry techniczne...16 MODUŁ PRZEKAŹNIKOWY MP Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...17 Zaciski modułu MP Dobór przewodów...20 Lokalizacja i instalowanie modułów MP Podłączanie modułów MP-8 do zasilacza ZSA Podłączanie modułów przekaźnikowych do centrali MSMR Podstawowe parametry techniczne...23 SYSTEM DETEKCYJNO-ODCINAJĄCY SDO...24 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...24 Widok i podstawowe wymiary...25 Schemat blokowy konfiguracji systemu...25 Opis płyty czołowej centrali SDO...26 Zaciski central SDO...26 Dobór przewodów...29 Lokalizacja i instalowanie centrali...29 Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych...30 Podłączanie zewnętrznego sygnalizatora akustyczno-optycznego...32 Podłączanie zaworu odcinającego...32 Współpraca kilku zaworów z jedną centralą...34 Współpraca jednego zaworu z kilkoma centralami...35 Podstawowe parametry techniczne...36 MODUŁ ZAMYKANIA ZAWORU MZ Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...37 Widok i podstawowe wymiary...37 Zaciski modułu MZ Dobór przewodów...39 Lokalizacja i instalowanie modułu zamykania zaworów...39 Podłączanie modułu do zaworu odcinającego...40 Podstawowe parametry techniczne...41 KONWERTER TRANSMISJI GŁOWIC KT Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...42 Schemat blokowy konfiguracji...43 Opis elementów konwertera KT Zaciski konwertera...44 Dobór przewodów...45 Lokalizacja i instalowanie konwertera...46 Podłączanie zasilania do konwertera...46 Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych

3 Przykład podłączenia urządzenia nadrzędnego (komputera) przez łącze RS Podłączanie modułów wyjść prądowych 4-20mA...50 Podstawowe parametry techniczne...51 STEROWNIK MODUŁÓW PRZEKAŹNIKOWYCH SMP Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...52 Schemat blokowy konfiguracji...53 Opis elementów sterownika SMP Zaciski konwertera...54 Dobór przewodów...55 Lokalizacja i instalowanie sterownika...56 Podłączanie zasilania do sterownika...56 Podłączanie urządzeń współpracujących...57 Przykład podłączania komputera...58 Podstawowe parametry techniczne...59 GŁOWICE POMIAROWO-DETEKCYJNE MGX-70 I GDX Przeznaczenie i ogólna charakterystyka głowic...60 Widok i podstawowe wymiary...61 Zaciski...62 Dobór przewodów...63 Lokalizacja i instalowanie głowic...64 Podstawowe parametry techniczne...65 GŁOWICE POMIAROWO-DETEKCYJNE AGX Przeznaczenie i ogólna charakterystyka głowic...69 Zaciski...70 Dobór przewodów...70 Lokalizacja i instalowanie głowic...71 Podstawowe parametry techniczne...72 GŁOWICE SYSTEMU DETEKCJI SMARTMINI...73 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka głowic...73 Zaciski...74 Dobór przewodów...75 Lokalizacja i instalowanie głowic...75 Podstawowe parametry techniczne...77 DOMOWY ALARM GAZOWY DAG Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...78 Widok i podstawowe wymiary...79 Opis płyty czołowej...80 Zaciski...80 Dobór przewodów...81 Lokalizacja i instalowanie urządzenia...81 Podłączanie zaworu elektromagnetycznego...83 Współpraca kilku urządzeń z jednym zaworem...83 Współpraca układów DAG-11/S z urządzeniami zewnętrznymi...84 Podstawowe parametry techniczne...85 DOMOWY ALARM GAZOWY DAG Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...86 Widok i podstawowe wymiary...86 Opis płyty czołowej...87 Zaciski...87 Dobór przewodów...88 Lokalizacja i instalowanie urządzenia...88 Współpraca układów DAG-12 z urządzeniami zewnętrznymi...89 Podstawowe parametry techniczne...90 ZESTAWIENIE URZĄDZEŃ PRZENOŚNYCH...91 PRZENOŚNY MIERNIK GAZÓW GASHUNTER

4 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...92 Widok i opis elementów miernika...92 Specyfikacja czujników pomiarowych...93 Podstawowe parametry techniczne...94 PRZENOŚNY MIERNIK GAZÓW GASHUNTER IR...95 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...95 Widok i opis elementów miernika...95 Specyfikacja czujników pomiarowych...96 Podstawowe parametry techniczne...97 DETEKTOR NIESZCZELNOŚCI LD Przeznaczenie i ogólna charakterystyka...98 Widok i opis elementów detektora...99 Podstawowe parametry techniczne DETEKTOR NIESZCZELNOŚCI GD Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Widok i opis elementów detektora Podstawowe parametry techniczne INFORMACJE DODATKOWE Czułości względne czujnika katalitycznego Czułości względne czujników elektrochemicznych Czułości względne czujnika IR Najwyższe dopuszczalne stężenia i granice wybuchowości w powietrzu wybranych gazów i par

5 Typ urządzenia Ilość kanałów pomiarowych (głowic) w pojedynczym module Typ stosowanych głowic Możliwość stosowania w strefach zagrożenia wybuchoweg o Rodzaj mierzonych gazów Indykacja wskazań Interfejs komunikacyjny Wewnętrzna pamięć danych Progi alarmowe Sygnalizacja alarmów Sterowanie zaworem odcinającym Wyjścia sterujące urządzeniami peryferyjnymi Zasilanie ZESTAWIENIE URZĄDZEŃ STACJONARNYCH MSMR-16 SDO KT-16 SMP-8 (Master) DAG-11/ x KT-16 = Wyświetlacz LCD + diody LED RS-485 (Modbus RTU) Wartości cząstkowe oraz zdarzenia 2 (możliwość zmiany w głowicach innych niż progowe) Akustycznooptyczna (wewnętrzna i opcjonalnie zewnętrzna) Opcja 4 wyjścia przekaźnikowe wewnętrzne oraz 32 zewnętrzne (konfigurowalne) Sieciowe 230VAC oraz akumulatorowe MGX-70, GDX-70, AGX-70, SMARTmini - II 2D II 2G Ex d IIC T6 Ex td A21 IP65 T70ºC (tylko MGX-70) Wybuchowe, toksyczne oraz tlen Diody LED - Rejestry wewnętrzne RS-485 (Modbus RTU) Wyjścia przekaźnikowe - Gaz ziemny i LPG / CO Dioda LED (stałe) Akustycznooptyczna (wewnętrzna i opcjonalnie zewnętrzna) SDO/Z, SDO/ZA 1 (SDO/P, SDO/Z) lub 3 (SDO/ZA) wyjścia przekaźnikowe (ustawialne) Sieciowe 230VAC oraz dodatkowo dla SDO/ZA akumulatorowe 2 (możliwość zmiany w głowicach innych niż progowe) Rejestry wewnętrzne 2 (możliwość zmiany z poziomu KT-16) Wyjścia przekaźnikowe - Opcja VDC z opcjonalnym akumulatorem lub 11-25VDC (+ opcjonalny zasilacz awaryjny ZA-DIN 8 wyjść przekaźnikowych wewnętrznych oraz 64 zewnętrzne (konfigurowalne) 11-25VDC (opcjonalnie zasilacz awaryjny ZA-DIN) - 1 (stały) / 4 (stałe) Akustycznooptyczna (wewnętrzna i opcjonalnie zewnętrzna) Standard w DAG-11/Z / opcja 1 wyjście OC (DAG-11/S) / 1 wyjście OC Sieciowe 230VAC 50Hz 5

6 SYSTEM MONITOROWANIA GAZÓW MSMR-16 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Centrala MSMR-16 przeznaczona jest do monitorowania oraz rejestracji stężeń gazów i par cieczy palnych, toksycznych oraz tlenu, za pomocą podłączonych do niej głowic pomiarowo-detekcyjnych. System może zabezpieczać obiekty przemysłowe, użyteczności publicznej, domowe oraz inne, w których występuje zagrożenie wybuchowe, toksyczne lub ubytku tlenu. Poza bezpośrednim pomiarem gazów, detekcją przekroczenia ustalonych progów alarmowych i sterowaniem urządzeniami zewnętrznymi, system może także być stosowany do rejestracji pomiarów z danego okresu pracy oraz występowania sytuacji alarmowych. Podstawowymi elementami systemu są: centrala pomiarowa MSMR-16 oraz głowice pomiarowo-detekcyjne (MGX-70, GDX-70, AGX-70 lub SMARTmini). Opis poszczególnych typów głowic pomiarowo-detekcyjnych znajduje się w dalszych rozdziałach niniejszego informatora. Dodatkowymi elementami systemu mogą być: Zewnętrzny sygnalizator akustyczno-optyczny (TSZ-4D lub inny dedykowany przez ALTER SA); Urządzenia peryferyjne sterowane z wewnętrznych wyjść przekaźnikowych centrali (4 konfigurowalne wyjścia przekaźnikowe); Zewnętrzne moduły przekaźnikowe (MP-8) do sterowania urządzeniami peryferyjnymi (do 32 dodatkowych wyjść przekaźnikowych); Modem GSM/GPRS do bezprzewodowej transmisji stanów alarmowych i awaryjnych; Komputer, sterownik PLC, wyjścia prądowe oraz inne urządzenia łączone za pomocą portu szeregowego RS-485 (protokół MODBUS RTU). Układ centrali przeznaczony jest do niezależnego pomiaru gazów z maksymalnie 16 głowic pomiarowo-detekcyjnych. Głowice łączone są z centralą w sposób szeregowy za pomocą jednego przewodu dwużyłowego służącego jednocześnie do zasilania i komunikacji wszystkich podłączonych głowic. Odczyt wszystkich parametrów głowicy (numer głowicy, nazwa mierzonego medium, aktualna wartość stężenia, jednostka pomiarowa, zakres pomiaru, wartości progów alarmowych, data ważności kalibracji, stany alarmowe i awaryjne, itp.) jest możliwy na wyświetlaczu LCD. Dodatkowo możliwy jest odczyt wartości średnich, maksymalnych i minimalnych z ostatnich 15 minut oraz 8 godzin pracy systemu. Poza pomiarem stężeń z podłączonych głowic centrala sygnalizuje także przekroczenia ustalonych w głowicach progów alarmowych. Przekroczenie progów alarmowych sygnalizowane jest optycznie i akustycznie. Centrala posiada możliwość zmiany nastaw dwóch progów alarmowych dla każdej z głowic. Próg 2 posiada wyższy priorytet niż próg 1, i dodatkowo posiada funkcję samopodtrzymania. Jeśli funkcja samopodtrzymania jest aktywna (ustawienie fabryczne), to w celu skasowania progu 2 wymagana jest ingerencja użytkownika w postaci potwierdzenia alarmu w centrali. (Od wersji oprogramowania 2.5 użytkownik posiada możliwość dezaktywacji sapopodtrzymania alarmu progu 2.) Poza zmianą nastaw progów alarmowych, z poziomu centrali MSMR-16 możliwa jest także zmiana innych parametrów głowic pomiarowo-detekcyjnych (np. numery adresów głowic). Centrala posiada także dwie niezależne pamięci. Jedną do zapisywania wartości cząstkowych z pomiarów (interwał zapisu ustawialny) oraz drugą do zapisywania wystąpień sytuacji alarmowych i awaryjnych (przekroczenia progów, awarie głowic, itp.). W obu pamięciach dane zapisywane są z aktualną datą i godziną ich wystąpienia. Odczyt pamięci możliwy jest przez łącze RS-485 za pomocą komputera. Centrala wyposażona jest w układ czterech, w pełni konfigurowalnych, wyjść przekaźnikowych, służących do sterowania urządzeniami wykonawczymi na podstawie ustawialnych stanów alarmowych i awaryjnych. Dodatkowo układ centrali posiada możliwość skonfigurowania i wysterowania 32 zewnętrznych wyjść przekaźnikowych grupowanych 6

7 w moduły przekaźnikowe sterowane z centrali MSMR-16. Centrala posiada także wyjście do sterowania zewnętrznym sygnalizatorem akustycznooptycznym. Urządzenie posiada również możliwość komunikacji z komputerem, modemem GSM/GPRS, sterownikiem PLC, wyjściami prądowymi lub innymi urządzeniami przez łącze RS-485. Poprzez to łącze możliwe jest także połączenie wielu central, pracujących pod nadzorem komputera lub sterownika programowalnego. Układ zasilany jest z sieci 230V AC/50Hz oraz wbudowanego, buforowanego zasilacza akumulatorowego podtrzymującego pracę układu po zaniku zasilania sieciowego. Widok i podstawowe wymiary Rys.1. Widok i podstawowe wymiary centrali MSMR-16 7

8 Schemat blokowy konfiguracji systemu Rys.2. Przykład konfiguracji systemu z centralami MSMR-16 8

9 Opis płyty czołowej centrali MSMR-16 Rys.3. Płyta czołowa centrali MSMR-16 9

10 Zaciski centrali Rys.4. Widok zacisków przyłączeniowych centrali Nr zacisku Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z10 Z11 Z12 Z13 Z14 Z15 Z16 Z17 Z18 Z19 Z20 Z21 Z22 Z23 Z24 Tabela 1. Opis zacisków centrali MSMR-16 Opis Zasilanie sieciowe 230V AC/50Hz Zasilanie sieciowe 230V AC/50Hz Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK1 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK1 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK1 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK2 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK2 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK2 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK3 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK3 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK3 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK4 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK4 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK4 Plus zasilania zewnętrznego sygnalizatora akustycznego Plus zasilania zewnętrznego sygnalizatora optycznego Masa zasilania zewnętrznego sygnalizatora (wspólna) Dodatni zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych Ujemny zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych Dodatni zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych Ujemny zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych Zacisk D0 portu RS-485 (MODBUS) Zacisk D1 portu RS-485 (MODBUS) Zacisk COM portu RS-485 (MODBUS) Parametry zacisków zasilania sygnalizatora akustyczno-optycznego 12-15VDC/500mA. Styki przekaźników wyjściowych są bezpotencjałowe. Maksymalna obciążalność styków przekaźnikowych: 2A/250VAC lub 2A/24VDC. Opisy stanów wyjść przekaźnikowych dotyczą sytuacji po włączeniu zasilania, przy nieaktywnych wyjściach przekaźnikowych. W sytuacji aktywacji danego wyjścia przekaźnikowego, styk wspólny (COM) przekaźnika jest przełączany. 10

11 Dobór przewodów Tabela 2. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Centrala głowice pomiarowo-detekcyjne Zalecane typy LiYY, YLY, YDY, YKSLY, YStY LiYY, YLY, YStY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] 1, * Centrala sygnalizator akustyczno-optyczny 0,75 1, Centrala sieć zasilająca 230VAC/50Hz YDY, YLY 1,5 2 Według potrzeb Centrala urządzenia YLY, LiYY, sterowane z wyjść YStY przekaźnikowych Max. 1,5 Według potrzeb Magistrala RS-485 Zgodnie z zaleceniami dla dwuprzewodowej magistrali RS-485 (Modbus RTU) (Modbus RTU) * Centrala posiada dwie pary zacisków do przyłączania głowic pomiarowo-detekcyjnych. Do każdej pary zacisków można podłączyć jedną linię przewodu o maksymalnej długości 1000m. Należy jednak przestrzegać maksymalnej ilości głowic podłączanych do każdej z linii przy odpowiednich jej długości. W tym celu należy posłużyć się tabelą 2A. Tabela 2A. Obciążalność pojedynczej linii łączącej głowice z centralą Maksymalna długość linii łączącej głowice z centralą Ilość głowic z czujnikami katalitycznymi, IR, PID i półprzewodnikowymi* Ilość głowic z czujnikami elektrochemicznymi* 250m m 16** 1000m 8** 16** * Przy podłączaniu na jednej linii głowic z różnymi typami czujników, należy przyjąć, że obciążenie 1 głowicą z czujnikiem katalitycznym, IR, PID lub półprzewodnikowym równoważne jest obciążeniu 2 głowicami z czujnikiem elektrochemicznym. ** Przy założeniu, że głowice rozmieszczone są symetrycznie na całej długości linii. Lokalizacja i instalowanie centrali Instalacja i montaż systemu powinny zostać wykonane zgodnie z zasadami BHP, Ppoż., zasadami prowadzenia instalacji elektrycznych oraz przepisami obowiązującymi na danym terenie. Montaż elementów systemu w strefach zagrożenia wybuchem powinien być wykonywany w oparciu o wymagania normy PN-EN Centrala musi być montowana wewnątrz budynków, w takim miejscu, aby nie była narażona na uszkodzenia mechaniczne, zalanie cieczami, duże zapylenie i dostęp osób niepowołanych. Jednocześnie musi znajdować się w miejscu dostępnym dla osób obsługi i dozoru, oraz serwisu. Miejsce umieszczenia urządzenia musi umożliwiać dobrą widoczność jego elementów sygnalizacyjnych, oraz łatwy i szybki dostęp do przycisków oraz komory zaciskowej. Centrala MSMR-16 musi być montowana w taki sposób, aby komora zaciskowa znajdowała się u dołu a otwory wentylacyjne nie były zasłonięte i zapewniały dobre przewietrzanie wnętrza obudowy. Centralka sterująca mocowana jest za pomocą trzech wkrętów na kołki rozporowe 6mm. Górny uchwyt na tylnej ściance obudowy służy do zawieszenia, natomiast dwa dolne otwory do przykręcenia obudowy (np. do ściany). Rozstaw dolnych otworów montażowych wynosi 198mm, górny otwór znajduje się w połowie szerokości obudowy, w odległości 137mm od 11

12 dolnych otworów montażowych. Rozstaw otworów zwymiarowany jest na tylnej ścianie obudowy centrali. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania systemu znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych Montaż głowic pomiarowo-detekcyjnych oraz prowadzenie instalacji, w strefach zagrożenia wybuchowego, należy wykonywać w oparciu o wymagania normy PN-EN Rys.5. Sposób łączenia głowic MGX-70 oraz GDX-70 z centralą MSMR-16 12

13 Rys.6. Sposób łączenia głowic AGX-70 oraz SMARTmini z centralą MSMR-16 Tabela 3. Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych do centrali MSMR-16 Zacisk głowicy Z1 lub Z3 (D+) Z2 lub Z4 (D-) Zacisk centrali MSMR-16 Z18 lub Z20 (D+) Z19 lub Z21 (D-) Funkcja Dodatni przewód zasilającokomunikacyjny Ujemny przewód zasilającokomunikacyjny 13

14 Podłączanie zewnętrznego sygnalizatora akustyczno-optycznego Rys.7. Sposób łączenia sygnalizatora TSZ-4D z centralą MSMR-16 Tabela 4. Podłączenie zewnętrznego sygnalizatora akustyczno-optycznego TSZ-4D Zacisk centrali Zacisk sygnalizatora Funkcja Z15 (+AK) STA Zasilanie sygnalizatora akustycznego Z16 (+OP) STO Zasilanie sygnalizatora optycznego Z17 (GND) COM Wspólna masa sygnalizatorów Podłączanie modułów wyjść prądowych 4-20mA Centrale MSMR-16, do których będą podłączane moduły wyjść prądowych, muszą posiadać wersję oprogramowania MSMR lub wyższą. Każdy z modułów prądowych posiada 4 wyjścia prądowe. W zależności od ilości używanych kanałów pomiarowych w centrali (ilości podłączonych głowic pomiarowo-detekcyjnych) należy użyć odpowiedniej ilości modułów 4-20mA. Moduły prądowe mają ustawione kolejne adresy od 01 do 04. Moduł o adresie 01 obsługuje wyjścia kanałów pomiarowych (głowic) od 1 do 4, moduły o następnych adresach obsługują kolejne cztery kanały (adres 02 kanały 5 8, adres 03 kanały 9 12, adres 04 kanały 13 16). Aby komunikacja pomiędzy centralą pomiarową a modułami prądowymi przebiegała prawidłowo, konfiguracja sieci MODBUS RTU w centrali musi być następująca: Master/Slave Master. Adres nie ma znaczenia. Moduły analogowe w zależności od ilości używanych modułów prądowych (1-4). Prędkość w zależności od ustawionej prędkości w modułach prądowych (standardowo 19200bps). 14

15 Parzystość Brak. Bity stopu 1. Do zasilania modułów prądowych należy użyć zasilacza prądu stałego 24VDC/15W. Maksymalna obciążalność pętli prądowej nie może przekroczyć 500Ω. W przypadku uszkodzenia lub braku danej głowicy pomiarowo-detekcyjnej, wartość prądowa tego kanału przyjmuje wartość 0mA, w pozostałych przypadkach sygnał prądowy zawiera się w przedziale 4-20mA. Rys.8. Sposób łączenia modułów wyjść prądowych do centrali MSMR-16 15

16 Podstawowe parametry techniczne Tabela 5. Podstawowe parametry techniczne centrali MSMR-16 Ilość kanałów pomiarowych 16 Indykacja wskazań Wyświetlacz LCD oraz diody LED Sygnalizacja alarmów Akustyczno-optyczna Natężenie sygnału akustycznego 85dB sygnalizator wewnętrzny 110dB sygnalizator zewnętrzny Czas uzyskania zdolności metrologicznej <90 sek. Typ głowic pomiarowo-detekcyjnych MGX-70, GDX-70, AGX-70 lub SMARTmini Ilość progów alarmowych 2 ustawialne (z wyjątkiem głowic progowych) Tryb pracy układu Ciągły Zasilanie centrali Sieciowe oraz awaryjne akumulatorowe Zasilanie sieciowe 230VAC/50Hz Pobór mocy 60W Zasilanie awaryjne Pakiet NiMH 10x1,2V/2,2Ah Czas pracy zasilania awaryjnego 30 min. Czas życia pakietu akumulatorów 3-5 lat Zasilanie głowic 30VDC* ( 32W) Maksymalna obciążalność styków wyjść przekaźnikowych 2A/250VAC 2A/24VDC Materiał obudowy PS Stopień szczelności obudowy IP21 Zakres temperatur pracy C Zakres wilgotności pracy 30 90%Rh (bez kondensacji) Zakres ciśnienia pracy hPa Graniczne temperatury przechowywania C * Głowice pomiarowo-detekcyjne zasilane są falą prostokątną o f=50hz. Napięcie zasilające zmienia się w przedziałach 0V i 30V. 16

17 MODUŁ PRZEKAŹNIKOWY MP-8 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Urządzenie przeznaczone jest do współpracy z systemem monitorowania gazów MSMR-16. Moduł MP-8 rozszerza ilość standardowych wyjść przekaźnikowych centrali MSMR-16 z 4 do maksymalnie 36 (po 8 wyjść przekaźnikowych w module). Moduł komunikuje się z urządzeniem nadrzędnym (centrala MSMR-16) za pomocą łącza RS-485 z zaimplementowanym protokołem Modbus RTU (komunikacja RS) lub za pomocą łącza komunikacyjnego głowic pomiarowo-detekcyjnych (komunikacja DC). Za pomocą łącza RS-485 istniej także możliwość połączenia modułów MP-8 z innym urządzeniem nadrzędnym wyposażonym w takie łącze i zaimplementowanym protokołem Modbus RTU. Sterowanie poszczególnymi wyjściami przekaźnikowymi w danym module odbywa się z poziomu systemu nadrzędnego (np. centrali MSMR-16). Moduł dostępny jest w dwóch wersjach zasilania: 230VAC/50Hz (wersja standardowa) lub 12VDC. Do wersji z zasilaniem 12VDC dostępny jest zasilacz sieciowo-akumulatorowy ZSA-12 (z akumulatorem podtrzymującym pracę urządzenia po zaniku napięcia sieciowego). Urządzenie nie jest przeznaczone do stosowania w strefach zagrożenia wybuchowego. Moduł posiada lokalną sygnalizację stanu pracy i sytuacji awaryjnych w postaci dwóch diod LED umieszczonych na panelu frontowym. Rys.9. Widok i podstawowe wymiary modułu MP-8 17

18 Zaciski modułu MP-8 Dostęp do komory zaciskowej jest możliwy po odkręceniu 4 śrub mocujących pokrywę obudowy. Rys.10. Widok zacisków przyłączeniowych i zworek konfiguracyjnych Tabela 6. Opis zacisków modułu przekaźnikowego MP-8 Nr zacisku Opis Z1 Zasilanie 230V AC/50Hz (zaciski nie występują w wersji 12VDC) Z2 Zasilanie 230V AC/50Hz (zaciski nie występują w wersji 12VDC) Z3 Zasilanie 12VDC [+] (zaciski nie występują w wersji 230VAC/50Hz) Z4 Zasilanie 12VDC [-] (zaciski nie występują w wersji 230VAC/50Hz) Z5 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK1 Z6 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK1 Z7 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK1 Z8 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK2 Z9 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK2 Z10 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK2 Z11 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK3 Z12 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK3 Z13 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK3 Z14 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK4 18

19 Z15 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK4 Z16 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK4 Z17 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK5 Z18 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK5 Z19 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK5 Z20 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK6 Z21 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK6 Z22 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK6 Z23 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK7 Z24 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK7 Z25 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK7 Z26 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK8 Z27 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK8 Z28 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK8 Z29 Dodatni zacisk zasilająco-komunikacyjny (komunikacja DC) Z30 Ujemny zacisk zasilająco-komunikacyjny (komunikacja DC) Z31 Dodatni zacisk zasilająco-komunikacyjny (zdublowane z Z29) Z32 Ujemny zacisk zasilająco-komunikacyjny (zdublowane z Z30) Z33 Zacisk D0 portu RS-485 (Modbus) Z34 Zacisk D1 portu RS-485 (Modbus) Z35 Zacisk COM portu RS-485 (Modbus) Wszystkie styki przekaźników są bezpotencjałowe. Maksymalna obciążalność styków przekaźnikowych wynosi: 2A/250VAC lub 2A/24VDC. Opisy stanów wyjść przekaźnikowych dotyczą sytuacji po włączeniu zasilania, przy nieaktywnych wyjściach przekaźnikowych. W sytuacji aktywacji danego wyjścia przekaźnikowego, styk wspólny (COM) przekaźnika jest przełączany. Opis styków przekaźnikowych: NC styk normalnie zwarty, COM styk wspólny (przełączny), NO syk normalnie rozwarty. Tabela 7. Opis zworek konfiguracyjnych modułu przekaźnikowego MP-8 Oznaczenie Funkcja Ustawienie zworek Opis 3-5, 4-6 Adres modułu przekaźnikowego 101 P1 Adres modułu 1-3, 4-6 Adres modułu przekaźnikowego 102 przekaźnikowego 3-5, 2-4 Adres modułu przekaźnikowego , 2-4 Adres modułu przekaźnikowego 104 P2 Sposób 2-3 Komunikacja DC (linia głowic pom.-detek.) komunikacji 1-2 Komunikacja RS (RS-485 Modbus RTU) P3* 3-5, 4-6 8E1 8 bitów danych, bit parzystości, bit stopu Konfiguracja 1-3, 4-6 8O1 8 bitów danych, bit nieparzystości, bit stopu komunikacji RS 3-5, 2-4 8N1 8 bitów danych, brak bitu parzystości, 1 bit stopu (Modbus RTU) 1-3, 2-4 8N2 8 bitów danych, brak bitu parzystości, 2 bity stopu 2-3, 5-6, bps Prędkość 2-3, 5-6, bps P4* transmisji RS 2-3, 4-5, bps (Modbus RTU) 1-2, 5-6, bps 1-2, 5-6, bps * Pola wymagane tylko dla komunikacji RS 19

20 Dobór przewodów Tabela 8. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Moduł zasilanie Moduł centrala MSMR-16 (komunikacja DC) Moduł magistrala RS-485 (komunikacja RS) Moduł urządzenia sterowane z wyjść przekaźnikowych Zalecane typy YDY, YLY, LiYY LiYY, YLY, YDY, YKSLY, YStY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył 1,5 2 Maksymalna długość przewodu [m] Według potrzeb (dla zasilania 12VDC nie więcej niż kilka metrów) 1, Zgodnie z zaleceniami dla dwuprzewodowej magistrali RS-485 (Modbus RTU) YLY, LiYY, YStY Max. 1,5 Według potrzeb Lokalizacja i instalowanie modułów MP-8 Instalacja i montaż systemu powinny zostać wykonane zgodnie z zasadami BHP, Ppoż., zasadami prowadzenia instalacji elektrycznych oraz przepisami obowiązującymi na danym terenie. Montaż elementów systemu w strefach zagrożenia wybuchem powinien być wykonywany w oparciu o wymagania PN-EN Moduł musi być montowany wewnątrz budynków, w takim miejscu, aby nie był narażony na uszkodzenia mechaniczne, zalanie cieczami, duże zapylenie i dostęp osób niepowołanych. Jednocześnie musi znajdować się w miejscu dostępnym dla osób obsługi i dozoru, oraz serwisu. Miejsce umieszczenia urządzenia musi umożliwiać dobrą widoczność jego elementów sygnalizacyjnych, oraz łatwy i szybki dostęp do komory zaciskowej. Moduł MP-8 musi być montowany w taki sposób, aby wyjścia kablowe nie znajdowały się u góry, a po obu bokach oraz od góry i dołu obudowy pozostawało co najmniej 10cm wolnej przestrzeni. Moduł mocowany jest za pomocą czterech wkrętów na kołki rozporowe 6mm umieszczanych w narożnikach obudowy. Dopuszczalny jest także montaż za pomocą dwóch wkrętów, jednak muszą to być wkręty umieszczone w górnych otworach obudowy. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania urządzenia znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. 20

21 Podłączanie modułów MP-8 do zasilacza ZSA-12 Wersje modułów MP-8 z zasilaniem 12VDC mogą być zasilane z zewnętrznego źródła zasilania zapewnionego przez użytkownika lub z zasilacza sieciowo-akumulatorowego ZSA-12 (ALTER SA). Zasilacz ZSA-12 posiada wbudowany akumulator, który zapewnia podtrzymywanie zasilania nawet po zaniku napięcia sieciowego. Zasilacz ZSA-12 posiada wydajność prądową zapewniającą możliwość zasilenia do czterech modułów MP-8. Rys.11. Przykład podłączenia modułów MP-8 z zasilaczem ZSA-12 Podłączanie modułów przekaźnikowych do centrali MSMR-16 Moduły przekaźnikowe mogą być łączone z centralą MSMR-16 w dwojaki sposób: poprzez łącze głowic pomiarowo-detekcyjnych lub poprzez łącze RS-485 (Modbus RTU). Konfiguracja pracy wyjść przekaźnikowych w poszczególnych modułach odbywa się z poziomu centrali MSMR-16 i opisana została w instrukcji obsługi centrali. 21

22 Rys.12. Przykład konfiguracji i połączenia z centralą MSMR-16 poprzez łącze głowic pomiarowo-detekcyjnych (komunikacja DC) 22

23 Rys.13. Przykład konfiguracji i połączenia z centralą MSMR-16 poprzez łącze RS-485 (komunikacja RS) Podstawowe parametry techniczne Tabela 9. Podstawowe parametry techniczne modułu przekaźnikowego MP-8 Ilość wyjść przekaźnikowych 8 Tryb pracy układu Ciągły Zasilanie sieciowe 230VAC/50Hz Pobór mocy <4W Maksymalna obciążalność styków wyjść przekaźnikowych 2A/250VAC 2A/24VDC Materiał obudowy PS Stopień szczelności obudowy IP54 Zakres temperatur pracy C Zakres wilgotności pracy 30 90%Rh (bez kondensacji) Graniczne temperatury przechowywania C Wymiary całkowite 180x182x92 Waga 850g 23

24 SYSTEM DETEKCYJNO-ODCINAJĄCY SDO Przeznaczenie i ogólna charakterystyka System Detekcyjno-Odcinający SDO przeznaczony jest do progowej detekcji stężenia gazów i par cieczy palnych, toksycznych oraz tlenu, za pomocą podłączonych do niej głowic pomiarowo-detekcyjnych. System może zabezpieczać kotłownie oraz obiekty przemysłowe, użyteczności publicznej, domowe oraz inne pomieszczenia w których występuje zagrożenie wybuchowe, toksyczne lub ubytku tlenu. Podstawowymi elementami systemu są: centrala detekcyjna SDO oraz głowice pomiarowodetekcyjne (MGX-70, GDX-70, AGX-70 lub SMARTmini). Opis poszczególnych typów głowic znajduje się w dalszych rozdziałach niniejszego informatora. Dodatkowymi elementami systemu mogą być: zewnętrzny sygnalizator akustyczno-optyczny, elektrozawór odcinający, modem GSM oraz inne urządzenia peryferyjne sterowane z wyjść przekaźnikowych centrali. Centrala detekcyjna przeznaczona jest do niezależnej detekcji progowej gazów z maksymalnie 4 adresowalnych głowic pomiarowo-detekcyjnych, łączonych w sposób szeregowy. Sygnalizacja wszystkich wskazań (przekroczenia progów alarmowych, stany awaryjne, stany pracy) odbywa się za pomocą zestawu diod LED umieszczonych na panelu frontowym centrali. Poza sygnalizacją optyczną, centrala posiada także sygnalizację akustyczną w postaci wewnętrznego sygnalizatora akustycznego. Urządzenie zasilane jest z sieci 230V AC/50Hz. Od marca 2012 centrale detekcyjne SDO produkowane są w trzech odmianach: SDO/P wersja podstawowa posiadająca możliwość podłączenia zewnętrznego sygnalizatora akustyczno-optycznego oraz pojedyncze (ustawialne) wyjście przekaźnikowe do wysterowania urządzeń zewnętrznych; SDO/Z wersja rozszerzona, w stosunku do podstawowej jest wzbogacona o układ sterowania zaworem odcinającym dopływ gazu, po wykryciu wycieku; SDO/ZA wersja zaawansowana, posiadająca możliwość podłączenia zewnętrznego sygnalizatora, 3 wyjścia przekaźnikowe (ustawialne), układ sterowania zaworem odcinającym oraz zasilanie awaryjne w postaci wbudowanego akumulatora. 24

25 Widok i podstawowe wymiary Rys.14. Widok i podstawowe wymiary centrali SDO Schemat blokowy konfiguracji systemu Rys.15. Podstawowa konfiguracja systemu 25

26 Opis płyty czołowej centrali SDO Rys.16. Opis płyty czołowej centrali SDO Zaciski central SDO Rys.17. Listwa zaciskowa central SDO 26

27 Tabela 10. Opis zacisków central SDO Nr zacisku Opis Z1 Zasilanie sieciowe 230V AC/50Hz Z2 Zasilanie sieciowe 230V AC/50Hz Z3 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK1 Z4 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK1 Z5 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK1 Z6* Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK2 Z7* Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK2 Z8* Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK2 Z9* Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK3 Z10* Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK3 Z11* Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK3 Z12 Plus zasilania zewnętrznego sygnalizatora akustycznego Z13 Plus zasilania zewnętrznego sygnalizatora optycznego Z14 Masa zasilania zewnętrznego sygnalizatora (wspólna) Z15 Dodatni zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych Z16 Ujemny zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych Z17** Zasilanie cewki zaworu (+) Z18** Zasilanie cewki zaworu (-) Z19** Wejście czujnika pozycji zaworu (+) Z20** Wejście czujnika pozycji zaworu (-) Z21** Wejście zewnętrznego wyzwalania zaworu (+) Z22** Wejście zewnętrznego wyzwalania zaworu (-) * zaciski występują tylko dla odmian SDO/ZA ** zaciski występują tylko dla odmian SDO/Z i SDO/ZA Wszystkie zaciski przyłączeniowe oraz zworki konfiguracyjne centrali detekcyjnej znajdują się w komorze zaciskowej. Dostęp do komory zaciskowej możliwy jest po odkręceniu dwóch wkrętów mocujących osłonę komory. W zależności od odmiany centrali SDO nie wszystkie zaciski oraz zworki konfiguracyjne występują w układzie. Wyjścia przekaźnikowe mogą służyć do sterowania innymi urządzeniami bądź centralami w układzie kaskadowym. Wszystkie wyjścia przekaźnikowe posiadają możliwość indywidualnego ustawienia na reakcję po wystąpieniu sumy logicznej 1 progu, 2 progu lub awarii. Wyjścia przekaźnikowe są typu przełacznego a styki robocze są bezpotencjałowe. Opis stanu styków przekaźników odpowiada sytuacji załączonego zasilania centralki i braku przekroczeń progów alarmowych oraz sytuacji awaryjnych. Maksymalna obciążalność styków przekaźników wynosi 250VAC/2A lub 24VDC/2A. Można za ich pomocą wysterować np. cewkę stycznika do sterowania wentylatorami, lub inne układy peryferyjne. 27

28 Tabela 11. Opis zworek konfiguracyjnych centrali SDO Oznaczenie Funkcja Pozycja Opis P1 P2* P3* P4** P5** Ustala działanie wyjścia przekaźnikowego PK1 Ustala działanie wyjścia przekaźnikowego PK2 Ustala działanie wyjścia przekaźnikowego PK3 Ustala współpracę centrali z zaworem Ustala współpracę centrali z zaworem wyposażonym w czujnik pozycji zaworu 1-2 (Próg 1) 3-4 (Próg 2) 5-6 (Awaria) 1-2 (Próg 1) 3-4 (Próg 2) 5-6 (Awaria) 1-2 (Próg 1) 3-4 (Próg 2) 5-6 (Awaria) 1-2 (Tak) 2-3 (Nie) 1-2 (Tak) 2-3 (Nie) Reakcja wyjścia przekaźnikowego po przekroczeniu 1 progu na dowolnej z podłączonych głowic Reakcja wyjścia przekaźnikowego po przekroczeniu 2 progu na dowolnej z podłączonych głowic Reakcja wyjścia przekaźnikowego po wystąpieniu awarii na dowolnej z podłączonych głowic, centrali lub zaworze Reakcja wyjścia przekaźnikowego po przekroczeniu 1 progu na dowolnej z podłączonych głowic Reakcja wyjścia przekaźnikowego po przekroczeniu 2 progu na dowolnej z podłączonych głowic Reakcja wyjścia przekaźnikowego po wystąpieniu awarii na dowolnej z podłączonych głowic, centrali lub zaworze Reakcja wyjścia przekaźnikowego po przekroczeniu 1 progu na dowolnej z podłączonych głowic Reakcja wyjścia przekaźnikowego po przekroczeniu 2 progu na dowolnej z podłączonych głowic Reakcja wyjścia przekaźnikowego po wystąpieniu awarii na dowolnej z podłączonych głowic, centrali lub zaworze Zawór podłączony do centrali Brak zaworu Czujnik pozycji zaworu podłączony do centrali Brak czujnika pozycji zaworu * zworki konfiguracyjne występują tylko dla odmian SDO/ZA ** zworki konfiguracyjne występują tylko dla odmian SDO/Z i SDO/ZA Zmiany w ustawieniu zworek konfiguracyjnych mogą być dokonywane wyłącznie przy wyłączonym zasilaniu centrali. Po ustawieniu zworek konfiguracyjnych i podłączeniu wszystkich przewodów należy szczelnie zamknąć pokrywę komory zaciskowej. 28

29 Dobór przewodów Tabela 12. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Centrala głowice pomiarowo-detekcyjne Centrala sygnalizator akustyczno-optyczny Centrala cewka zaworu (tylko SDO/Z i SDO/ZA) Zalecane typy LiYY, YLY, YDY, YKSLY, YStY LiYY, YLY, YStY YDY, YLY Centrala czujnik pozycji zaworu (tylko j/w) Centrala sieć zasilająca 230VAC/50Hz Centrala urządzenia sterowane z wyjść przekaźnikowych (1) zawory z cewką 12VDC/<30W; (2) zawory z cewką 12VDC/ 60W; (3) zawory z cewką 12VDC// 100W. YLY, LiYY, YStY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] 1, , , ,5 60 (1), 25 (2), 12 (3) 2,5 100 (1), 45 (2), 22 (3) (2), 35 (3) (2), 50 (3) 0,5 1, YDY, YLY 1,5 2 Według potrzeb YLY, LiYY, YStY Max. 1,5 Według potrzeb Lokalizacja i instalowanie centrali Instalacja i montaż systemu powinny zostać wykonane zgodnie z zasadami BHP, Ppoż., zasadami prowadzenia instalacji elektrycznych oraz przepisami obowiązującymi na danym terenie. Montaż elementów systemu w strefach zagrożenia wybuchem powinien być wykonywany w oparciu o wymagania PN-EN Centralka musi być montowana wewnątrz budynków, w takim miejscu, aby nie była narażona na uszkodzenia mechaniczne, zalanie cieczami, duże zapylenie i dostęp osób niepowołanych. Jednocześnie musi znajdować się w miejscu dostępnym dla osób obsługi i dozoru, oraz serwisu. Miejsce umieszczenia urządzenia musi umożliwiać dobrą widoczność jego elementów sygnalizacyjnych, oraz łatwy i szybki dostęp do przycisków oraz komory zaciskowej. Centrala SDO musi być montowana w taki sposób, aby komora zaciskowa znajdowała się u dołu, a po obu bokach oraz od góry i dołu obudowy pozostawało co najmniej 10cm wolnej przestrzeni. Centrala mocowana jest za pomocą trzech wkrętów na kołki rozporowe 6mm. Górny uchwyt na tylnej ściance obudowy służy do zawieszenia, natomiast dwa dolne otwory do przykręcenia obudowy (np. do ściany). Rozstaw dolnych otworów montażowych wynosi 198mm, górny otwór znajduje się w połowie szerokości obudowy, w odległości 137mm od dolnych otworów montażowych. Rozstaw otworów zwymiarowany jest na tylnej ścianie obudowy centrali. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania systemu znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. 29

30 Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych Rys.18. Sposób łączenia głowic pomiarowo-detekcyjnych MGX-70 i GDX-70 z centralą SDO 30

31 Rys.19. Sposób łączenia głowic AGX-70 i SMARTmini z centralą SDO Tabela 13. Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych do centrali SDO Zacisk głowicy Zacisk centrali SDO Funkcja Z1 lub Z3 (D+) Z15 (D+) Dodatni przewód zasilającokomunikacyjny Z2 lub Z4 (D-) Z16 (D-) Ujemny przewód zasilającokomunikacyjny Głowice pomiarowo-detekcyjne podłączane do centrali muszą posiadać kolejne adresy od 1 do maksymalnie 4. 31

32 Podłączanie zewnętrznego sygnalizatora akustyczno-optycznego Rys.20. Sposób łączenia sygnalizatora TSZ-4D z centralą SDO Tabela 14. Podłączenie zewnętrznego sygnalizatora akustyczno-optycznego TSZ-4D Zacisk centrali Zacisk sygnalizatora Funkcja Z12 (+AK) STA Zasilanie sygnalizatora akustycznego Z13 (+OP) STO Zasilanie sygnalizatora optycznego Z14 (GND) COM Wspólna masa sygnalizatorów Parametry zacisków zasilania sygnalizatora akustyczno-optycznego: 12-18VDC/500mA. Podłączanie zaworu odcinającego Centrale odmian SDO/Z oraz SDO/ZA mogą współpracować z różnymi typami zaworów odcinających wyposażonych w cewki o napięciu 12VDC. Mogą to być zarówno zawory wyposażone w czujniki pozycji zaworu jak i bez takich czujników. Czujniki pozycji zaworu mogą być takimi, w których otwarcie zaworu sygnalizowane jest jako zwarcie obwodu wyjściowego a zamknięcie jako rozwarcie obwodu wyjściowego. Mogą to być też czujniki rezystancyjne których rezystancja przy otwarciu zaworu nie przekracza 1kΩ, natomiast przy zamknięciu zaworu nie jest mniejsza od 7kΩ. Jeśli stosowane są zawory z innymi czujnikami pozycji zaworu, to możliwość podłączenia należy skonsultować z producentem systemu. Parametry wyjściowe zacisków czujnika pozycji zaworu: 12-20VDC/5-8mA Ważne jest aby w przypadku współpracy z zaworem zostały odpowiednio skonfigurowane zworki P4 i P5. Połączenie centrali z cewką spustu zaworu jest połączeniem bardzo krytycznym. Należy wykonywać je bardzo starannie, aby minimalizować rezystancję łączeń. 32

33 Rys.21. Przykład konfiguracji i łączenia zaworów bez czujnika pozycji Rys.22. Przykład konfiguracji i łączenia zaworów z czujnikiem pozycji 33

34 Współpraca kilku zaworów z jedną centralą Bezpośrednio z centralą SDO/Z lub SDO/ZA może współpracować tylko jeden zawór odcinający. Jeśli zachodzi potrzeba, aby centrala sterowała więcej niż jednym zaworem, to do każdego dodatkowego zaworu konieczne jest użycie modułu zamykania zaworu MZ-1. Moduły takie mogą być wyzwalane z wyjścia przekaźnikowego centrali (C-NO) ustawionego na zadziałanie po przekroczeniu 2 progu. Rys.23. Przykład połączenia wielu zaworów odcinających z jedną centralą SDO 34

35 Współpraca jednego zaworu z kilkoma centralami Gdy zachodzi potrzeba, aby kilka central sterowało jednym zaworem, to zawór należy podłączyć do centrali (SDO/Z lub SDO/ZA) znajdującej się najbliżej, natomiast wyjścia przekaźnikowe (C-NO ustawione na reakcję po przekroczeniu 2 progu) pozostałych central (dowolnej z odmian) należy połączyć równolegle z wejściem wyzwolenia zewnętrznego w centrali z bezpośrednio podłączonym zaworem. Rys.24. Przykład połączenia wielu central SDO z jednym zaworem odcinającym 35

36 Podstawowe parametry techniczne Tabela 15. Podstawowe parametry techniczne centrali SDO Ilość kanałów detekcyjnych 4 Indykacja wskazań Diody LED Sygnalizacja alarmów Akustyczno-optyczna Natężenie sygnału akustycznego 85dB sygnalizator wewnętrzny 110dB sygnalizator zewnętrzny Czas uzyskania zdolności metrologicznej <60 sek. Typ głowic pomiarowo-detekcyjnych MGX-70, GDX-70, AGX-70 lub SMARTmini Ilość progów alarmowych 2 Tryb pracy układu Ciągły Zasilanie centrali Sieciowe oraz dodatkowo dla SDO/ZA awaryjne akumulatorowe Zasilanie sieciowe 230VAC/50Hz Pobór mocy 16W Zasilanie awaryjne (SDO/ZA) Pakiet NiMH 10x1,2V/2,2Ah Czas pracy zasilania awaryjnego 1 godz. Czas życia pakietu akumulatorów 3-5 lat Zasilanie głowic pomiarowo-detekcyjnych 30VDC* ( 8W) Zasilanie elektrozaworu odcinającego Impuls 12VDC/8A/1sek. (SDO/Z lub SDO/ZA) Maksymalna obciążalność styków wyjść przekaźnikowych 2A/250VAC 2A/24VDC Materiał obudowy PS Stopień szczelności obudowy IP54 Zakres temperatur pracy C Zakres wilgotności pracy 30 90%Rh (bez kondensacji) Zakres ciśnienia pracy hPa Graniczne temperatury przechowywania C * Głowice pomiarowe zasilane są falą prostokątną o f=50hz. Napięcie zasilające zmienia się w przedziałach 0V i 30V. 36

37 MODUŁ ZAMYKANIA ZAWORU MZ-1 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Przeznaczeniem modułu zamykania zaworu MZ-1 jest współpraca z urządzeniem wykonawczym, odcinającym dopływ gazu (elektrozawór odcinający). Sygnałem sterującym wyzwoleniem zaworu może być sygnał zwarcia pochodzący od wyjść przekaźnikowych systemów nadrzędnych (np. MSMR-16, SDO, SMART) lub od przycisku ręcznego zamykania zaworu znajdującego się na obudowie urządzenia. Urządzenie posiada lokalną sygnalizację stanu pracy oraz, dla zaworów wyposażonych w czujnik pozycji, sygnalizację pozycji zaworu z którym współpracuje. Moduł posiada także wyjście przekaźnikowe które może odzwierciedlać pozycję zaworu lub stan awaryjny urządzenia. Układ zasilany jest z sieci 230V AC/50Hz oraz wbudowanego, buforowanego zasilacza akumulatorowego podtrzymującego pracę układu po zaniku zasilania sieciowego. Urządzenie nie jest przeznaczone do stosowania w strefach zagrożenia wybuchowego. Widok i podstawowe wymiary Rys.25. Widok i podstawowe wymiary modułu MZ-1 37

38 Zaciski modułu MZ-1 Rys.26. Widok zacisków modułu MZ-1 Tabela 16. Opis zacisków modułu MZ-1 Nr zacisku Opis Z1 Zasilanie sieciowe 230V AC/50Hz Z2 Zasilanie sieciowe 230V AC/50Hz Z3 Styk normalnie zwarty wyjścia przekaźnikowego PK Z4 Styk wspólny wyjścia przekaźnikowego PK Z5 Styk normalnie otwarty wyjścia przekaźnikowego PK Z6 Zasilanie spustu (cewki) zaworu (+) Z7 Zasilanie spustu (cewki) zaworu (-) Z8 Wejście czujnika pozycji zaworu (+) Z9 Wejście czujnika pozycji zaworu (-) Z10 Wejście zewnętrznego wyzwalania zaworu(+) Z11 Wejście zewnętrznego wyzwalania zaworu(-) Opis stanów wyjścia przekaźnikowego PK dotyczy sytuacji po włączeniu zasilania, przy nieaktywnym wyjściu przekaźnikowym. Wszystkie zaciski przyłączeniowe oraz zworki konfiguracyjne modułu znajdują się wewnątrz obudowy. Dostęp do nich możliwy jest po odkręceniu czterech wkrętów mocujących pokrywę obudowy. W celu łatwiejszego podłączania przewodów większość zacisków wykonana jest jako moduły wtykowe (wyjątek stanowią zaciski zaworu oraz zaciski wewnętrznego akumulatora), co umożliwia wyciągnięcie danego modułu zaciskowego, przed podłączeniem przewodów, a po podłączeniu jego ponowne osadzenie w gnieździe na płytce drukowanej. Wyjście przekaźnikowe może służyć do sterowania innymi urządzeniami. Można je skonfigurować do reakcji na stan awaryjny modułu lub do odzwierciedlania stanu pozycji zaworu (tylko dla zaworów z czujnikiem pozycji). Wyjście przekaźnikowe jest typu przełacznego a styki robocze są bezpotencjałowe. Opis stanu styków przekaźnika odpowiada sytuacji załączonego zasilania modułu (styki po włączeniu zasilania są przełączane). Maksymalna obciążalność styków przekaźnika wynosi 250VAC/2A lub 24VDC/2A. 38

39 Oznaczenie P1 P2 Tabela 17. Opis zworek konfiguracyjnych modułu MZ-1 Funkcja Określa współpracę z zaworem wyposażonym w czujnik pozycji zaworu Ustala sposób reakcji wyjścia przekaźnikowego Ustawienie zworek Opis 1-2 [Nie] Brak czujnika pozycji zaworu 2-3 [Tak] 1-2 [Aw.] 2-3 [Zaw.] Czujnik pozycji zaworu podłączony do modułu Reakcja na wystąpienie sytuacji awaryjnej Reakcja na zamkniecie zaworu (tylko dla zaworów z podłączonym czujnikiem pozycji) Zmiany w ustawieniu zworek konfiguracyjnych mogą być dokonywane wyłącznie przy wyłączonym zasilaniu modułu. Po ustawieniu zworek konfiguracyjnych i podłączeniu wszystkich przewodów należy szczelnie zamknąć pokrywę obudowy. Dobór przewodów Tabela 18. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Moduł cewka zaworu Zalecane typy YDY, YLY Moduł czujnik pozycji zaworu Moduł wyjście sterujące urządzenia nadrzędnego Moduł sieć zasilająca 230VAC/50Hz Moduł urządzenia sterowane z wyjścia przekaźnikowego (1) zawory z cewką 12VDC/<30W; (2) zawory z cewką 12VDC/ 60W; YLY, LiYY, YStY YLY, LiYY, YStY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] 1,5 60 (1), 25 (2) 2,5 100 (1), 45 (2) (2) (2) 0,5 1, Max. 1,5 2 Według potrzeb YDY, YLY 1,5 2 Według potrzeb YLY, LiYY, YStY Max. 1,5 Według potrzeb Lokalizacja i instalowanie modułu zamykania zaworów Instalacja i montaż modułu powinny zostać wykonane zgodnie z zasadami BHP, Ppoż., zasadami prowadzenia instalacji elektrycznych oraz przepisami obowiązującymi na danym terenie. Montaż elementów systemu w strefach zagrożenia wybuchem powinien być wykonywany w oparciu o wymagania PN-EN Moduł MZ-1 musi być montowany wewnątrz budynków, w takim miejscu, aby nie był narażony na uszkodzenia mechaniczne, zalanie cieczami, duże zapylenie i dostęp osób niepowołanych. Jednocześnie musi znajdować się w miejscu dostępnym dla osób obsługi i dozoru, oraz serwisu. Miejsce umieszczenia urządzenia musi umożliwiać dobrą widoczność jego elementów sygnalizacyjnych, oraz łatwy i szybki dostęp do przycisków oraz komory zaciskowej. 39

40 Moduł musi być montowany w taki sposób aby zaciski przyłączeniowe znajdowały się u dołu obudowy. Moduł mocowany jest za pomocą czterech lub dwóch górnych wkrętów na kołki rozporowe 6mm. Rozstaw otworów w poziomie wynosi 95mm, natomiast w pionie 165mm. Rozstaw otworów zwymiarowany jest na tylnej ścianie obudowy urządzenia. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania modułu MZ-1 znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. Podłączanie modułu do zaworu odcinającego Moduł MZ-1 może współpracować z różnymi typami zaworów odcinających wyposażonych w cewki o napięciu 12VDC. Mogą to być zarówno zawory wyposażone w czujniki pozycji zaworu jak i bez takich czujników. Czujniki pozycji zaworu mogą być takimi, w których otwarcie zaworu sygnalizowane jest jako zwarcie obwodu wyjściowego a zamknięcie jako rozwarcie obwodu wyjściowego. Mogą to być też czujniki rezystancyjne których rezystancja przy otwarciu zaworu nie przekracza 1kΩ, natomiast przy zamknięciu zaworu nie jest mniejsza od 7kΩ. Jeśli stosowane są zawory z innymi czujnikami pozycji zaworu, to możliwość podłączenia należy skonsultować z producentem systemu. Parametry wyjściowe zacisków czujnika pozycji zaworu: 12-20V DC/5-8mA Ważne jest aby w przypadku współpracy z odpowiednim zaworem zostały prawidłowo skonfigurowane zworki P1 i P2. Połączenie modułu z cewką spustu zaworu jest połączeniem bardzo krytycznym. Należy wykonywać je bardzo starannie, aby minimalizować rezystancję łączeń. Rys.27. Przykład konfiguracji i łączenia zaworów bez czujnika pozycji 40

41 Rys.28. Przykład konfiguracji i łączenia zaworów z czujnikiem pozycji Podstawowe parametry techniczne Tabela 19. Podstawowe parametry techniczne modułu MZ-1 Tryb pracy układu Ciągły Zasilanie Sieciowe oraz awaryjne akumulatorowe Zasilanie sieciowe 230VAC/50Hz Moc znamionowa <4W Zasilanie awaryjne Pakiet NiMH 10x1,2V/2,2Ah Czas pracy zasilania awaryjnego ~5 godz. Czas życia pakietu akumulatorów 3-5 lat Ilość wyjść przekaźnikowych 1 Maksymalna obciążalność styków wyjść przekaźnikowych 2A/250VAC 2A/24VDC Zasilanie elektrozaworu odcinającego Impuls 12VDC/8A/1sek. Materiał obudowy PS Stopień szczelności obudowy IP42 Zakres temperatur pracy C Zakres wilgotności pracy 30 90%Rh (bez kondensacji) Graniczne temperatury przechowywania C Wymiary całkowite 180x110x92 Waga 950g 41

42 KONWERTER TRANSMISJI GŁOWIC KT-16 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Konwerter KT-16 jest urządzeniem pośredniczącym pomiędzy głowicami pomiarowodetekcyjnymi a jednostką nadrzędną. Przy jego pomocy możliwa jest standardowa komunikacja z głowicami. Konwerter jest jednym z elementów systemu pomiarowego opartego o głowice pomiarowodetekcyjne gazów wybuchowych i par cieczy palnych, toksycznych oraz tlenu. Kolejnymi elementami mogą być urządzenia nadrzędne takie jak: systemy wizualizacji, komputery, sterowniki przekaźników, sterowniki PLC oraz inne. Dodatkowym elementem systemu, zamiast urządzenia nadrzędnego, mogą być moduły wyjść prądowych 4-20mA. Do wejścia konwertera można podłączyć do 16 głowic pomiarowo-detekcyjnych (MGX-70, GDX-70, AGX-70 lub SMARTmini) łączonych w sposób szeregowy. Wyjście konwertera wyposażone jest w izolowany galwanicznie, dwuprzewodowy interfejs RS-485 (half duplex) z zaimplementowanym protokołem Modbus RTU ( slave ). Do wyjścia konwertera można podłączyć dowolne urządzenie nadrzędne ( master ) wyposażone w kompatybilne łącze i protokół transmisji. Urządzenie nadrzędne może za pośrednictwem konwertera odczytywać wszystkie parametry podłączonych głowic, zmieniać niektóre z nich, a także konfigurować parametry pracy samego konwertera. Oddzielną opcją pracy konwertera jest możliwość podłączenia do jego wyjścia analogowych modułów wyjść prądowych 4-20mA. Moduły wyjść prądowych podłączane są zamiast urządzenia nadrzędnego (nie mogą być podłączane jednocześnie) i na ich wyjściach przedstawiane są wskazania podłączonych głowic pomiarowo-detekcyjnych. Stan transmisji od strony wejścia i wyjścia konwertera przedstawiany jest za pomocą diod LED. Układ konwertera przystosowany jest do zasilania z zewnętrznego zasilacza o napięciu wyjściowym 15-25VDC/60W. Dodatkowo konwerter posiada zaciski zasilania awaryjnego (akumulatora) o parametrach 12VDC/2,2Ah. Jako zasilanie awaryjne, zamiast akumulatora, można także stosować zasilacz awaryjny ZA-DIN. Całość układu konwertera KT-16 zabudowana została w typowej obudowie na szynę DIN. Rys.29. Widok i podstawowe wymiary konwertera KT-16 42

43 Schemat blokowy konfiguracji Rys.30. Przykład konfiguracji systemu z konwerterem KT-16 43

44 Opis elementów konwertera KT-16 Rys.31. Widok podstawowych elementów konwertera KT-16 Zaciski konwertera Rys.32. Widok zacisków przyłączeniowych konwertera KT-16 44

45 Tabela 20. Opis zacisków konwertera KT-16 Nr zacisku Opis Z1 Zacisk zasilania konwertera (+) Z2 Zacisk zasilania konwertera (-) Z3 Zacisk opcjonalnego akumulatora (+) Z4 Zacisk opcjonalnego akumulatora (-) Z5 Zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych (+) Z6 Zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych (-) Z7 Zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych (+) Z8 Zacisk zasilająco-komunikacyjny głowic pom.-detekcyjnych (-) Z9 Zacisk D0 portu RS-485 (Modbus RTU) Z10 Zacisk D1 portu RS-485 (Modbus RTU) Z11 Zacisk COM portu RS-485 (Modbus RTU) Dobór przewodów Tabela 21. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Konwerter głowice pomiarowo-detekcyjne Zalecane typy LiYY, YLY, YDY, YKSLY, YStY YLY, LiYY, YStY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] 1, * Konwerter zasilacz Konwerter akumulator 1,5 2 Jak najkrótsze ( 1) Konwerter urządzenie nadrzędne lub moduły Zgodnie z zaleceniami dla dwuprzewodowej magistrali RS-485 wyjść prądowych (Modbus RTU) (RS-485 Modbus RTU) * Urządzenie posiada dwie pary zacisków do przyłączania głowic pomiarowo-detekcyjnych. Do każdej pary zacisków można podłączyć jedną linię przewodu o maksymalnej długości 1000m. Należy jednak przestrzegać maksymalnej ilości głowic podłączanych do każdej z linii przy odpowiednich jej długości. W tym celu należy posłużyć się tabelą 21A. Tabela 21A. Obciążalność pojedynczej linii łączącej głowice z konwerterem Maksymalna długość linii łączącej głowice z konwerterem Ilość głowic z czujnikami katalitycznymi, IR, PID i półprzewodnikowymi* Ilość głowic z czujnikami elektrochemicznymi* 250m m 16** 1000m 8** 16** * Przy podłączaniu na jednej linii głowic z różnymi typami czujników, należy przyjąć, że obciążenie 1 głowicą z czujnikiem katalitycznym, IR, PID lub półprzewodnikowym równoważne jest obciążeniu 2 głowicami z czujnikiem elektrochemicznym. ** Przy założeniu, że głowice rozmieszczone są symetrycznie na całej długości linii. 45

46 Lokalizacja i instalowanie konwertera Instalacja i montaż systemu powinny zostać wykonane zgodnie z zasadami BHP, Ppoż., zasadami prowadzenia instalacji elektrycznych oraz przepisami obowiązującymi na danym terenie. Montaż elementów systemu w strefach zagrożenia wybuchem powinien być wykonywany w oparciu o wymagania normy PN-EN Konwerter musi być montowany wewnątrz budynków, w takim miejscu, aby nie był narażony na uszkodzenia mechaniczne, zalanie cieczami, duże zapylenie i dostęp osób niepowołanych. Jednocześnie musi znajdować się w miejscu dostępnym dla osób obsługi i dozoru, oraz serwisu. Miejsce umieszczenia urządzenia musi umożliwiać dobrą widoczność jego elementów sygnalizacyjnych, oraz łatwy i szybki dostęp do niego. Konwerter KT-16 przystosowany jest do montowania na standardowej szynie DIN 35mm (TS35). Aby zapewnić odpowiednią ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, urządzenie powinno być montowane wewnątrz szaf rozdzielczych lub innych. Dodatkowo należy zapewnić przewietrzanie wnętrza obudowy. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania systemu znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. Podłączanie zasilania do konwertera Rys.33. Sposób podłączania zasilania do konwertera KT-16 Konwerter wymaga zewnętrznego źródła zasilania w postaci zasilacza prądu stałego o napięciu wyjściowym w granicach 15-25VDC. Jako opcjonalne zasilanie awaryjne można użyć akumulatora 12V/2,2Ah lub zasilacza awaryjnego ZA-DIN. W przypadku gdy nie jest używany akumulator, to minimalne napięcie zasilacza może wynosić 11VDC. Moc zasilacza powinna wynosić co najmniej 60W, jednak może ona być zmniejszona w przypadku mniejszej ilości podłączonych głowic pomiarowo-detekcyjnych (Tabela 22). 46

47 Tabela 22. Moc zasilacza w zależności od ilości głowic Maksymalna ilość podłączonych Minimalna moc zasilacza głowic pomiarowo-detekcyjnych 4 15W 8 30W 12 45W 16 60W Opcjonalnie możliwe jest podłączenie awaryjnego zasilania w postaci akumulatora 12V/2,2Ah. Akumulator przejmie funkcję zasilania układu w przypadku awarii zasilacza lub zaniku napięcia głównego. Opcjonalny akumulator należy zamówić u producenta konwertera. Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych Rys.34. Sposób łączenia głowic MGX-70 oraz GDX-70 z konwerterem KT-16 47

48 Rys.35. Sposób łączenia głowic AGX-70 i SMARTmini z konwerterem KT-16 Tabela 23. Podłączanie głowic pomiarowo-detekcyjnych do konwertera KT-16 Zacisk głowicy Z1 lub Z3 (D+) Z2 lub Z4 (D-) Zacisk konwertera KT-16 Z5 lub Z7 (D+) Z6 lub Z8 (D-) Funkcja Dodatni przewód zasilającokomunikacyjny Ujemny przewód zasilającokomunikacyjny 48

49 Przykład podłączenia urządzenia nadrzędnego (komputera) przez łącze RS-485 Do połączenia komputera z konwerterem KT-16 wymagane jest posiadanie konwertera komunikacji USB na RS-485 (zalecany typ konwertera: ADA-I9141 firmy CEL-MAR). Rys.36. Sposób łączenia komputera z konwerterem KT-16 Po podłączeniu układu zgodnie z rysunkiem, wtyk USB konwertera ADA-I9141 należy umieścić w gnieździe USB komputera. Gdy konwerter zostanie rozpoznany jako nowe urządzenie należy umieścić w napędzie CD płytę instalacyjną ze sterownikami do konwertera USB/RS-485 (dostarczana wraz z konwerterem) i zainstalować sterowniki zgodnie z załączoną instrukcją. Po poprawnym zainstalowaniu sterownika należy sprawdzić we właściwościach który port komunikacyjny (COM) został przydzielony dla konwertera. Będzie to potrzebne np. przy wyborze portu komunikacyjnego w programie konfiguracyjnym uruchomionym na komputerze. Inne urządzenia nadrzędne wyposażone w port RS-485 należy łączyć bezpośrednio z zaciskami łącza RS-485 konwertera KT

50 Podłączanie modułów wyjść prądowych 4-20mA Rys.37. Sposób łączenia modułów wyjść prądowych do konwertera KT-16 Każdy z modułów prądowych posiada 4 wyjścia prądowe. W zależności od ilości podłączonych głowic pomiarowo-detekcyjnych do konwertera KT-16 należy użyć odpowiedniej ilości modułów 4-20mA. Moduły prądowe muszą być odpowiednio skonfigurowane oraz mieć ustawione kolejne adresy od 01 do 04. Moduł o adresie 01 obsługuje wyjścia kanałów pomiarowych (głowic) od 1 do 4, moduły o następnych adresach obsługują kolejne cztery kanały (adres 02 kanały 5 8, adres 03 kanały 9 12, adres 04 kanały 13 16). Moduły wyjść prądowych dostarczane przez producenta konwertera KT-16 są fabrycznie skonfigurowane do współpracy z nim. Aby komunikacja pomiędzy konwerterem KT-16 a modułami prądowymi przebiegała prawidłowo, konfiguracja konwertera musi być następująca: Prędkość transmisji: w zależności od ustawionej prędkości w modułach prądowych (standardowo 19200bps); Kontrola parzystości: Brak; 50

51 Ilość bitów stopu: 1; Ilość modułów prądowych: 1-4 (zależnie od faktycznej ilości podłączonych modułów). Do zasilania modułów prądowych należy użyć zasilacza prądu stałego 24VDC/15W. Maksymalna obciążalność pętli prądowej nie może przekroczyć 500Ω. W przypadku uszkodzenia lub braku danej głowicy pomiarowo-detekcyjnej, wartość prądowa tego kanału przyjmuje wartość 0mA, w pozostałych przypadkach sygnał prądowy zawiera się w przedziale 4-20mA. Podstawowe parametry techniczne Tabela 24. Podstawowe parametry techniczne konwertera KT-16 Interfejs wejściowy Producenta (zasilająco-komunikacyjny) Ilość kanałów wejściowych (głowic) 1-16 Typ głowic wejściowych MGX-70, GDX-70, AGX-70 lub SMARTmini Zasilanie głowic (z interfejsu wejściowego) 30VDC* Interfejs wyjściowy RS-485 half duplex Wyjściowy protokół transmisji Modbus RTU Zakres adresów Modbus RTU Dostępne prędkości transmisji RS , 19200, 38400, 57600, bps Kontrola parzystości RS-485 Parzyste, Nieparzyste, Brak Ilość bitów stopu transmisji RS lub 2 Sygnalizacja optyczna transmisji Diody TX i RX dla wejścia i wyjścia Czas uzyskania zdolności do pracy <40 sek. Tryb pracy układu Ciągły Zasilanie 15**-25VDC/60W Zasilanie awaryjne (opcja) Pakiet NiMH 10x1,2V/2,2Ah Czas pracy zasilania awaryjnego 30 min. Czas życia pakietu akumulatorów ~3 lat Materiał obudowy ABS Stopień szczelności obudowy IP20 Zakres temperatur pracy C Zakres wilgotności pracy 15 90%Rh (bez kondensacji) Zakres ciśnienia pracy hPa Graniczne temperatury przechowywania C * Głowice pomiarowe zasilane są falą prostokątną o f=50hz. Napięcie zasilające zmienia się w przedziałach 0V i 30V. ** Jeśli nie jest używany opcjonalny akumulator, to minimalne napięcie zasilania może wynosić 11VDC. 51

52 STEROWNIK MODUŁÓW PRZEKAŹNIKOWYCH SMP-8 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Sterownik modułów przekaźnikowych SMP-8 jest urządzeniem mogącym pracować w dwóch niezależnych trybach pracy: Master lub Slave. Wyboru trybu pracy dokonuje się za pomocą zworki konfiguracyjnej. W trybie Master sterownik jest urządzeniem nadrzędnym, przeznaczonym do sterowania wyjściami przekaźnikowymi na podstawie informacji zebranych z głowic pomiarowodetekcyjnych, podłączonych do konwerterów KT-16, oraz zaprogramowanej konfiguracji. Sterownik posiada możliwość współpracy z maksymalnie 16 konwerterami KT-16, co w przypadku pełnej obsady głowic w konwerterach daje sieć do 256 punktów pomiarowych. Urządzenie na podstawie informacji ze wszystkich głowic w sieci oraz na podstawie zaprogramowanej konfiguracji, steruje wyjściami przekaźnikowymi (bezpotencjałowe styki przełączne o maksymalnym obciążeniu 250VAC/2A lub 24VDC/2A). SMP-8 posiada wbudowane 8 wyjść przekaźnikowych oraz ma możliwość sterowania dodatkowymi ośmioma, zewnętrznymi modułami przekaźnikowymi MP-8 lub SMP-8 w trybie Slave. Maksymalna ilość pojedynczych wyjść przekaźnikowych (wewnętrznych oraz zewnętrznych), które można indywidualnie skonfigurować i wysterować za pomocą sterownika SMP-8 w wersji Master wynosi 72. W trybie Slave sterownik jest natomiast typowym zewnętrznym modułem przekaźnikowym, którego przekaźniki mogą zostać wysterowane z urządzenia nadrzędnego (np. SMP-8 w trybie Master lub innego ze zgodnym protokołem transmisji). Komunikacja pomiędzy sterownikiem SMP-8 a pozostałymi elementami systemu (konwertery KT-16, moduły przekaźnikowe, urządzenia nadrzędne) odbywa się przez izolowane galwanicznie łącze RS-485 (half duplex) z zaimplementowanym protokołem Modbus RTU (master/slave). Programowanie konfiguracji sterownika SMP-8 można dokonać w prosty sposób za pomocą darmowego oprogramowania przeznaczonego na komputery klasy PC lub z poziomu innego urządzenia (oprogramowania) obsługującego protokół transmisji Modbus RTU. Stany pracy oraz transmisji pokazywane są za pomocą diod LED umieszczonych na panelu frontowym urządzenia. Układ sterownika przystosowany jest do zasilania z zewnętrznego zasilacza o napięciu wyjściowym 11-25VDC/0,5A. Jako zasilacz awaryjny można stosować zasilacz ZA-DIN. Całość układu sterownika SMP-8 zabudowana została w typowej obudowie na szynę DIN. Rys.38. Widok i podstawowe wymiary sterownika SMP-8 52

53 Schemat blokowy konfiguracji Rys.39. Przykład konfiguracji systemu ze sterownikiem SMP-8 53

54 Opis elementów sterownika SMP-8 Rys.40. Widok podstawowych elementów sterownika SMP-8 Zaciski konwertera Rys.41. Widok zacisków przyłączeniowych sterownika SMP-8 54

55 Tabela 25. Opis zacisków sterownika SMP-8 Nr zacisku Opis Z1 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK1 Z2 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK1 Z3 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK1 Z4 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK2 Z5 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK2 Z6 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK2 Z7 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK3 Z8 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK3 Z9 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK3 Z10 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK4 Z11 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK4 Z12 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK4 Z13 Zasilanie sterownika (+VZ) Z14 Zasilanie sterownika (GND) Z15 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK5 Z16 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK5 Z17 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK5 Z18 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK6 Z19 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK6 Z20 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK6 Z21 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK7 Z22 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK7 Z23 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK7 Z24 Styk normalnie zwarty (NC) wyjścia przekaźnikowego PK8 Z25 Styk wspólny (C) wyjścia przekaźnikowego PK8 Z26 Styk normalnie otwarty (NO) wyjścia przekaźnikowego PK8 Z27 Zacisk D0 portu RS-485 (Modbus RTU) Z28 Zacisk D1 portu RS-485 (Modbus RTU) Z29 Zacisk COM portu RS-485 (Modbus RTU) Opisy stanów wyjść przekaźnikowych dotyczą sytuacji po włączeniu zasilania, przy nieaktywnych wyjściach przekaźnikowych. Dobór przewodów Tabela 26. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Zasilanie Wyjścia przekaźnikowe Magistrala cyfrowa RS-485 (Modbus RTU) Zalecane typy Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] YLY, LiYY, YStY 1,5 2 Jak najkrótsze ( 1) YLY, LiYY, YStY Max. 1,5 Według potrzeb Zgodnie z zaleceniami dla dwuprzewodowej magistrali RS-485 (Modbus RTU) 55

56 Lokalizacja i instalowanie sterownika Instalacja i montaż systemu powinny zostać wykonane zgodnie z zasadami BHP, Ppoż., zasadami prowadzenia instalacji elektrycznych oraz przepisami obowiązującymi na danym terenie. Montaż elementów systemu w strefach zagrożenia wybuchem powinien być wykonywany w oparciu o wymagania normy PN-EN Sterownik musi być montowany wewnątrz budynków, w takim miejscu, aby nie był narażony na uszkodzenia mechaniczne, zalanie cieczami, duże zapylenie i dostęp osób niepowołanych. Jednocześnie musi znajdować się w miejscu dostępnym dla osób obsługi i dozoru, oraz serwisu. Miejsce umieszczenia urządzenia musi umożliwiać dobrą widoczność jego elementów sygnalizacyjnych, oraz łatwy i szybki dostęp do niego. Sterownik SMP-8 przystosowany jest do montowania na standardowej szynie DIN 35mm (TS35). Aby zapewnić odpowiednią ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, urządzenie powinno być montowane wewnątrz szaf rozdzielczych lub innych. Dodatkowo należy zapewnić przewietrzanie wnętrza obudowy. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania systemu znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. Podłączanie zasilania do sterownika Rys.42. Sposób podłączania zasilania do sterownika SMP-8 Sterownik wymaga zewnętrznego źródła zasilania w postaci zasilacza prądu stałego o napięciu wyjściowym w granicach 11-25VDC/0,5A. W przypadku konieczności zapewnienia zasilania awaryjnego w postaci akumulatora, należy użyć dodatkowo zasilacza awaryjnego ZA-DIN (ALTER SA). Opis zasilacza ZA-DIN znajduje się w oddzielnej instrukcji. 56

57 Podłączanie urządzeń współpracujących Rys.43. Sposób łączenia urządzeń współpracujących ze sterownikiem SMP-8 57

58 Przykład podłączania komputera Do połączenia komputera klasy PC ze sterownikiem SMP-8 wymagane jest posiadanie konwertera komunikacji USB na RS-485 (zalecany typ konwertera: ADA-I9141 firmy CEL-MAR). Rys.44. Sposób łączenia komputera ze sterownikiem SMP-8 Po podłączeniu układu zgodnie z rysunkiem, wtyk USB konwertera ADA-I9141 należy umieścić w gnieździe USB komputera. Gdy konwerter zostanie rozpoznany jako nowe urządzenie należy umieścić w napędzie CD płytę instalacyjną ze sterownikami do konwertera USB/RS-485 (dostarczana wraz z konwerterem) i zainstalować sterowniki zgodnie z załączoną instrukcją. Po poprawnym zainstalowaniu sterownika należy sprawdzić we właściwościach który port komunikacyjny (COM) został przydzielony dla konwertera. Będzie to potrzebne np. przy wyborze portu komunikacyjnego w programie konfiguracyjnym uruchomionym na komputerze. 58

59 Podstawowe parametry techniczne Tabela 27. Podstawowe parametry techniczne sterownika SMP-8 Ustawienia fabryczne parametrów łącza RS-485 zaznaczone zostały pogrubioną czcionką. Maksymalna ilość identyfikowanych głowic 256 (16 konwerterów x 16 głowic) pomiarowo-detekcyjnych w trybie Master Maksymalna ilość wyjść przekaźnikowych w trybie Master 72 (8 wewn. + 8 modułów zewn. po 8 przekaźników) Konfigurowalne (3 rodzaje pobudzeń, Wyjścia przekaźnikowe w trybie Master ustawialna logika, indywidualne przyporządkowywanie głowic oraz innych urządzeń do danego przekaźnika) Ilość wyjść przekaźnikowych w trybie Slave 8 Maksymalna obciążalność styków wyjść przekaźnikowych 2A/250VAC 2A/24VDC Interfejs komunikacyjny RS-485 half duplex (Modbus RTU) Zakres adresów w trybie Slave Dostępne prędkości transmisji RS , 19200, 38400, 57600, bps Kontrola parzystości RS-485 Parzyste, Nieparzyste, Brak Ilość bitów stopu transmisji RS lub 2 Sygnalizacja optyczna transmisji Diody TX i RX (żółte) Czas uzyskania zdolności do pracy <40 sek. Tryb pracy układu Ciągły Zasilanie 11-25VDC/0,5A Sygnalizacja zasilania Dioda LED (zielona) Sygnalizacja awarii Dioda LED (czerwona) Materiał obudowy ABS Stopień szczelności obudowy IP20 Zakres temperatur pracy C Zakres wilgotności pracy 15 90%Rh (bez kondensacji) Zakres ciśnienia pracy hPa Graniczne temperatury przechowywania C 59

60 GŁOWICE POMIAROWO-DETEKCYJNE MGX-70 I GDX-70 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka głowic Głowice pomiarowo-detekcyjne MGX-70 i GDX-70 to seria głowic przeznaczona do pomiarów stężeń gazów i par cieczy palnych, toksycznych oraz tlenu, o niemal identycznych cechach charakterystycznych. Różnice w obu typach głowic polegają wyłącznie na rodzaju obudowy w jakiej urządzenia zostały zabudowane a co za tym idzie, możliwości ich zastosowania. Głowice MGX-70 posiadają obudowę w formie certyfikowanej osłony ognioszczelnej, co nadaje im cechę budowy przeciwwybuchowej i umożliwia stosowanie ich w strefach 1 i 2 zagrożonych wybuchem mieszanin gazów i par cieczy palnych z powietrzem oraz w strefach 21 i 22 zagrożonych wybuchem mieszanin przewodzących pyłów palnych z powietrzem, jak i poza takimi strefami. Głowice GDX-70 posiadają zwykłą obudowę, przez co nie mogą być stosowane w strefach zagrożenia wybuchowego a wyłącznie poza takimi strefami. Poza powyższymi, zasadniczymi różnicami, pozostałe cechy charakterystyczne i parametry obu głowic są bardzo podobne. Głowice mogą być stosowane zarówno wewnątrz budynków jak i na zewnątrz. Można je stosować do zabezpieczania różnorodnych obiektów, zarówno przemysłowych, użyteczności publicznej jak i przydomowych. Oba typy głowic przystosowane są do współpracy z dedykowanymi centralami pomiarowymi lub detekcyjnymi produkcji ALTER SA (np. MSMR-16). Poza przekazywaniem informacji do współpracującej centrali, głowice posiadają także lokalną sygnalizację przekroczeń progów oraz stanów awaryjnych, w postaci diod LED. Głowice wyposażone są w wymienny moduł czujnika, przez co w łatwy sposób można dokonywać wymiany, kalibracji i konfiguracji głowic do wykrywania różnych mediów. Moduł wraz z czujnikiem kalibrowany jest fabrycznie na odpowiednie medium, do którego pomiaru został przeznaczony. Moduły czujników są identyczne dla obu typów głowic. W zależności od rodzaju i zakresu mierzonego medium, głowice wyposażane są w odpowiednie czujniki: Czujniki półprzewodnikowe do progowej detekcji gazów wybuchowych oraz par cieczy palnych w niskich zakresach stężeń (500ppm 10000ppm); Czujniki katalityczne (pellistorowe) do wykrywania i pomiaru gazów wybuchowych oraz par cieczy palnych w zakresie do 100%DGW; Czujniki elektrochemiczne do wykrywania i pomiaru gazów toksycznych i tlenu; Czujniki absorpcyjne w podczerwieni (IR) do wykrywania i pomiaru gazów wybuchowych (100%DGW i 100%V/V) oraz CO 2 ; Czujniki fotojonizacyjne (PID) do wykrywania i pomiaru lotnych związków organicznych (VOC) w niskich zakresach (do 2000ppm). Głowice posiadają układ korekcji wpływu czynników klimatycznych na parametry czujnika oraz rozbudowany układ kontroli poprawności pracy czujnika i pozostałych jej elementów. Oba typy głowic posiadają wbudowane łącze komunikacyjne w podczerwieni (IR) umożliwiające optyczną komunikację z układem głowicy za pomocą serwisowego urządzenia kalibracyjno-konfiguracyjnego bez konieczności otwierania obudowy. Szczególnie przydatne jest to dla głowic MGX-70, których osłon ognioszczelnych nie wolno otwierać w strefach zagrożenia wybuchowego, przy pracującym układzie elektrycznym. Głowice MGX-70 i GDX-70 łączone są z centralą w sposób szeregowy za pomocą jednego przewodu dwużyłowego służącego jednocześnie do zasilania i komunikacji wszystkich podłączonych głowic. W celu ułatwienia prowadzenia instalacji obudowa wyposażana jest w dwa wpusty kablowe, z których jeden służy do wprowadzania przewodu do głowicy a drugi 60

61 do jego wyprowadzania do kolejnej głowicy. Głowice MGX-70 mogą dodatkowo, zamiast drugiego wpustu kablowego, być wyposażone w korek zaślepiający, służący do ognioszczelnego zamknięcia ostatniej głowicy w szeregu. Widok i podstawowe wymiary Rys.45. Widok i podstawowe wymiary głowic MGX-70 61

62 Rys.46. Widok i podstawowe wymiary głowic GDX-70 Zaciski Zaciski przyłączeniowe obu typów głowic umieszczone są w komorze głównej. Dostęp do zacisków głowicy MGX-70 możliwy jest po uprzednim odbezpieczeniu zamknięcia specjalnego pokrywy, a następnie po odkręceniu jej przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Zamknięcie specjalne pokrywy należy wkręcić za pomocą sześciokątnego klucza imbusowego 4mm do takiej pozycji, aby nie blokowało odkręcania pokrywy. UWAGA: Bezwzględnie zabronione jest odkręcanie i otwieranie pokrywy komory głównej głowicy MGX-70, w obrębie wyznaczonych stref zagrożenia wybuchowego, przy włączonym zasilaniu głowicy. W takim przypadku, przed zdjęciem pokrywy komory głównej, konieczne jest wyłączenie zasilania głowicy. Dostęp do zacisków głowicy GDX-70 możliwy jest po odkręceniu dwóch wkrętów mocujących pokrywę komory głównej i zdjęciu jej. 62

63 Rys.47. Widok zacisków przyłączeniowych głowic MGX-70 Rys.48. Widok zacisków przyłączeniowych głowic GDX-70 Tabela 28. Opis zacisków głowic pomiarowo-detekcyjnych MGX-70 i GDX-70 Zacisk głowicy Z1 lub Z3 (D+) Z2 lub Z4 (D-) Funkcja Dodatni zacisk zasilającokomunikacyjny Ujemny zacisk zasilającokomunikacyjny Dobór przewodów Tabela 29. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Zalecane typy Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] Centrala pomiarowa LiYY, YLY, głowice pomiarowodetekcyjne MGX-70 lub YKSLY, YDY, 1, * GDX-70 YStY * Maksymalna długość przewodu łączącego centralę sterującą z głowicami zależna jest od ilości podłączonych głowic z określonymi typami czujników. W celu uzyskania szczegółowych informacji na ten temat należy zapoznać się z opisem montażu centrali sterującej. 63

64 Lokalizacja i instalowanie głowic Szczególną uwagę należy zwrócić na dobór miejsca zamontowania głowic pomiarowodetekcyjnych. Głowica powinna być tak umieszczona by nagromadzenia gazu zostały wykryte zanim powstanie mieszanina niebezpieczna, czyli w miejscu najwyższych spodziewanych nagromadzeń gazu lub w strumieniu wentylacyjnym doprowadzającym gaz do czujnika z punktów najbardziej prawdopodobnych wypływów. Sposób rozmieszczenia głowic powinien uwzględniać następujące czynniki: potencjalne źródła wypływu gazu; parametry fizyko-chemiczne gazu; charakter możliwego wypływu (naturalno-turbulentny lub strumieniowy); topografię pomieszczenia; rodzaj wentylacji (naturalna, mechaniczna), jej niezawodność i możliwe zmiany natężenia i kierunku strumienia wentylacji; obecność źródeł ciepła; zmienność warunków klimatycznych; obecność gazów zakłócających; lokalizację potencjalnych źródeł zapłonu w przypadku gazów palnych (iskier elektrycznych, mechanicznych, otwartego ognia i elementów o wysokiej temperaturze); wyposażenie pomieszczenia (przegrody, sprzęty meble, itp.) mogące powodować powstawanie martwych stref, w których następuje kumulacja gazu. Szczegółowe rozmieszczenie głowic pomiarowo-detekcyjnych powinno uwzględniać wszystkie te czynniki, a także zalecenia, co do rozmieszczania czujników gazów wybuchowych i tlenu, zawarte w normie PN-EN , oraz toksycznych, zawarte w normie PN-EN Rozmieszczeniem głowic pomiarowo-detekcyjnych powinna zająć się osoba posiadająca odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Montaż głowic MGX-70 oraz instalację w strefach zagrożenia wybuchowego należy wykonać zgodnie z normą PN-EN Głowice pomiarowo-detekcyjne montujemy za pomocą dwóch śrub lub wkrętów Ф7mm lub Ф6mm wkręcanych w otwory montażowe o rozstawie w poziomie dla głowic MGX-70 wynoszącym 108mm, natomiast dla głowic GDX-70 rozstaw ten wynosi 95mm. Głowice mogą być przykręcone do ściany lub innego elementu montażowego. Głowice muszą być montowane komorą modułu czujnika skierowaną do dołu. UWAGA: W przypadku montażu głowic pomiarowo-detekcyjnych na zewnątrz budynków (na wolnym powietrzu) należy je dodatkowo zabezpieczyć przed wpływem opadów atmosferycznych (osłony przed deszczem lub śniegiem) oraz wyładowań elektrycznych. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi i montażu głowic znajdują się w instrukcjach obsługi i montażu. 64

65 Podstawowe parametry techniczne Tabela 30. Podstawowe parametry techniczne głowic MGX-70 i GDX-70 Rodzaj wykrywanych mediów Zakres pomiarowy Rozdzielczość pomiaru Czas reakcji (odpowiedzi) T 90 Rodzaj pomiaru Typ czujnika Czas uzyskania zdolności metrologicznej Zakres napięć zasilania Moc znamionowa Sygnał wyjściowy Lokalna sygnalizacja stanów Tryb pracy głowicy Materiał obudowy głowic MGX-70 Zgodnie ze specyfikacją czujników Zgodnie ze specyfikacją czujników Zgodnie ze specyfikacją czujników Zgodnie ze specyfikacją czujników Dyfuzyjny Zgodnie ze specyfikacją czujników 30sek VDC* (patrz odnośnik!) 0,5 1W (w zależności od rodzaju czujnika) Cyfrowy* (patrz odnośnik!) Diody LED (PRACA, ALARM, AWARIA) Ciągły Komora główna aluminium Komora czujnika stal nierdzewna Tworzywo sztuczne (PS) Spiek stalowy SIKA-R Ф16x5mm 150µm Materiał obudowy głowic GDX-70 Zamknięcie komory czujnika gazu głowic MGX-70 Cecha budowy przeciwwybuchowej głowic MGX-70 II 2G Ex d IIC T6 II 2D Ex td A21 IP65 T70ºC Wymiary gabarytowe głowic MGX x167x110mm Wymiary gabarytowe głowic GDX x158x53mm Masa głowicy MGX-70 ~1,4kg Masa głowicy GDX-70 ~300g Stopień szczelności obudowy IP65 Zakres temperatur otoczenia głowic MGX C Zakres temperatur otoczenia głowic GDX C Dopuszczalna wilgotność powietrza 15 95%Rh (bez kondensacji) * Głowica zasilana jest falą prostokątną o f=50hz. Zakres amplitudy napięcia zasilania głowicy wynosi 12-30V. Pobór mocy w zależności od typu czujnika gazu waha się w granicach 0,5-1W. Dodatkowo na przebieg zasilający nakładany jest przebieg cyfrowy służący do komunikacji pomiędzy głowicą a centralą sterującą. W związku z powyższym głowice mogą współpracować wyłącznie z dedykowanymi centralami sterującymi produkowanymi przez ALTER SA. 65

66 Tabela 31. Specyfikacja czujników pomiarowych głowic MGX-70 i GDX-70 Mierzone medium CH 4 (Metan) oraz inne media wybuchowe i palne* CO (Tlenek węgla) CO 2 (Dwutlenek węgla) CH 4 (Metan) oraz inne media wybuchowe i palne* O 2 (Tlen) AsH 3 (Arsenowodór) C 2 H 4 (Etylen) C 2 H 4 O (Tlenek etylenu) CH 2 O (Formaldehyd) Cl 2 (Chlor) ClO 2 (Dwutlenek chloru) CO (Tlenek węgla) COCl 2 (Fosgen) F 2 (Fluor) Nominalny zakres* 20%DGW (40%DGW) 500ppm 5000ppm Rozdzielczość Czujniki półprzewodnikowe Sygnalizacja przekroczenia dwóch ustalonych progów Czas odpowiedzi T 90 <30sek <200sek <90sek Czujniki katalityczne (pellistorowe) 100%DGW 1%DGW <30sek Czujniki elektrochemiczne 25%V/V 0,1%V/V <20sek 1ppm 0,015ppm <35sek 1500ppm 5ppm <65sek 20ppm 0,1ppm <125sek 100ppm 1ppm <50sek 200ppm 1ppm <40sek 1000ppm 10ppm <50sek 10ppm 0,01ppm <85sek (T 50 ) 10ppm 0,05ppm <65sek 20ppm 0,02ppm <45sek 50ppm 0,05ppm <65sek 200ppm 0,1ppm <35sek 1ppm 0,03ppm <125sek 50ppm 0,05ppm <65sek 500ppm 1ppm <30sek 2000ppm 1ppm <35sek 5000ppm 1ppm <30sek 10000ppm 5ppm <80sek 1%V/V 0,001%V/V <80sek 1ppm 0,02ppm <125sek 1ppm 0,02ppm <85sek Uwagi Standardowe progi: 1=10%DGW 2=20%DGW Standardowe progi: 1=50ppm 2=100ppm Standardowe progi: 1=800ppm 2=1500ppm Czujnik z biasem 66

67 H 2 (Wodór) H 2 S (Siarkowodór) HCl (Chlorowodór) HCN (Cyjanowodór) HF (Fluorowodór) NH 3 (Amoniak) NO (Tlenek azotu) NO 2 (Dwutlenek azotu) O 3 (Ozon) PH 3 (Fosforowodór) SiH 4 (Silan) SO 2 (Dwutlenek siarki) 1000ppm 2ppm <95sek 10000ppm 20ppm <75sek 4%V/V 0,01%V/V <65sek 100%DGW 1%DGW <65sek 100ppm 0,1ppm <35sek 2000ppm 1ppm <30sek 20ppm 0,2ppm <65sek 30ppm 0,7ppm <75sek Czujnik z biasem 50ppm 0,5ppm <205sek 10ppm 0,1ppm <95sek 100ppm 1ppm <65sek 500ppm 5ppm <95sek 1000ppm 12ppm <95sek 5000ppm 50ppm <95sek 0,5%V/V 0,005%V/V <95sek 250ppm 0,5ppm <45sek 250ppm 0,2ppm <50sek 2000ppm 1ppm <65sek 5000ppm 1ppm <50sek 20ppm 0,1ppm <45sek 200ppm 0,1ppm <45sek 1ppm 0,02ppm <65sek 5ppm 0,03ppm <65sek (T 80 ) 5ppm 0,05ppm <165sek 50ppm 0,5ppm <65sek Czujnik z biasem 20ppm 0,1ppm <80sek 50ppm 0,1ppm <30sek 2000ppm 1ppm <30sek THT 50mg/m 3 1mg/m 3 <35sek Czujnik z biasem Inne* CH 4 (Metan) C 2 H 6 (Etan) C 3 H 8 (Propan) C 4 H 10 (Butan) C 5 H 12 (Pentan) C 6 H 14 (Heksan) C 2 H 4 (Etylen) C 3 H 6 (Propylen) Na podstawie indywidualnych zapytań Czujniki absorpcyjne w podczerwieni (IR) 0,1%V/V 100%V/V 1%V/V 100%DGW 100%V/V 100%DGW 1%DGW 1%V/V 1%DGW <35sek 67

68 C 2 H 5 OH (Etanol) C 2 H 4 O (Tlenek etylenu) Inne* (Metanol, Izopropanol, Cyklopentan, Toluen, Aceton, Keton etylowometylowy, Ksylen) CH 3 Br (Bromometan) CO 2 (Dwutlenek węgla) VOC (Izobutylen oraz inne* o potencjale jonizacyjnym 10,6eV np. Aceton, Arsenowodór, Benzen, Butadien, Chlorek winylu, Dimetoksyme-tan, Fosforowodór, Kumen, MEK, Merkaptan etylowy, Merkaptan metylowy, Siarkowodór, Styren, Tlenek azotu, Tlenek mezytylu, Toluen, itd.) 100%DGW 1%DGW 25000ppm 250ppm 500ppm 20ppm <35sek 1000ppm 40ppm 2000ppm 100ppm 5000ppm 100ppm 10000ppm 200ppm 2%V/V 0,05%V/V 5%V/V 0,05%V/V 10%V/V 0,1%V/V 20%V/V 0,2%V/V 30%V/V 0,3%V/V 60%V/V 0,6%V/V 100%V/V 1%V/V Czujniki fotojonizacyjne (PID) 20ppm 0,005ppm <25sek 50ppm 0,01ppm <10sek 200ppm 0,02ppm <25sek 300ppm 0,1ppm <10sek 300ppm 1ppm <10sek 2000ppm 0,1ppm <25sek Czujniki konduktometryczne CH 4 100%V/V 1%V/V <30sek (Metan) * możliwość pomiaru innych mediów i zakresów na podstawie indywidualnych zapytań Niektóre gazy i opary (np. Cl 2, HCl, F 2, HF) są blokowane przez spiek występujący w głowicach MGX-70, dlatego nie ma możliwości wykonania głowic MGX-70 na te media. Wykonanie głowicy MGX-70 na konkretne medium należy zawsze konsultować. 68

69 Szczegółowe parametry techniczne czujników takie jak np.: wpływ czynników klimatycznych, maksymalne wartości przeciążeń, czasy życia, wpływ innych gazów, itp. dostarczamy na życzenie klienta. GŁOWICE POMIAROWO-DETEKCYJNE AGX-70 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka głowic Głowice pomiarowo-detekcyjne AGX-70 przeznaczone zostały do wykrywania niebezpiecznych stężeń gazów wybuchowych i par cieczy palnych oraz toksycznych w pomieszczeniach, w których takie zagrożenie może wystąpić, poza wyznaczonymi strefami zagrożenia wybuchowego. Głowica jest urządzeniem typowo alarmującymi i przekazuje wyłącznie informacje o przekroczeniu ustalonych progów alarmowych (nie ma ciągłego pomiaru). W zależności od zastosowanego czujnika urządzenie może wykrywać następujące media: gazy wybuchowe i pary cieczy palnych (zakres do 20-40%DGW); tlenek węgla CO (zakres do ppm); dwutlenek węgla CO 2 (zakres do ppm). Głowice pomiarowo-detekcyjne AGX-70 mogą być łączone w systemie dwuprzewodowego łącza zasilająco-komunikacyjnego z urządzeniami nadrzędnymi (centralami detekcyjnymi, pomiarowymi, itp.). Głowice posiadają optyczną sygnalizację pracy, przekroczeń progów alarmowych oraz stanów awaryjnych w postaci diod LED. Urządzenie posiada układy korekcji wpływu czynników klimatycznych na parametry czujnika oraz rozbudowany układ kontroli poprawności pracy czujnika i pozostałych elementów głowicy. Obudowa głowic przystosowana jest do montażu w klasycznych puszkach instalacyjnych montowanych podtynkowo w ścianie. Możliwy jest także montaż naścienny urządzenia. Rys.49. Widok i podstawowe wymiary głowic AGX-70 69

70 Zaciski Dostęp do zacisków głowicy AGX-70 możliwy jest po otwarciu obudowy (zwalniając dwa zaczepy znajdujące się w bocznej części obudowy), a następnie po wyjęciu płytki obwodu głowicy z zaczepów. Rys.50. Widok zacisków przyłączeniowych głowic AGX-70 Tabela 32. Opis zacisków przyłączeniowych głowic AGX-70 Zaciski głowic AGX-70 Funkcja Z1, Z3 (D+) Dodatni zacisk zasilająco-komunikacyjny Z2, Z4 (D-) Ujemny zacisk zasilająco-komunikacyjny Dobór przewodów Tabela 33. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Linia zasilającokomunikacyjna Zalecane typy LiYY, YLY, YDY, YKSLY, YStY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] 1, * * Maksymalna długość przewodu łączącego głowice z jednostką nadrzędną (centralą) zależna jest od ilości podłączonych głowic z określonymi typami czujników. W celu uzyskania szczegółowych informacji na ten temat należy zapoznać się z opisem montażu jednostki nadrzędnej. 70

71 Lokalizacja i instalowanie głowic Szczególną uwagę należy zwrócić na dobór miejsca zamontowania głowic pomiarowodetekcyjnych. Głowica powinna być tak umieszczona by nagromadzenia gazu zostały wykryte zanim powstanie mieszanina niebezpieczna, czyli w miejscu najwyższych spodziewanych nagromadzeń gazu lub w strumieniu wentylacyjnym doprowadzającym gaz do czujnika z punktów najbardziej prawdopodobnych wypływów. Sposób rozmieszczenia głowic powinien uwzględniać następujące czynniki: potencjalne źródła wypływu gazu; parametry fizyko-chemiczne gazu; charakter możliwego wypływu (naturalno-turbulentny lub strumieniowy); topografię pomieszczenia; rodzaj wentylacji (naturalna, mechaniczna), jej niezawodność i możliwe zmiany natężenia i kierunku strumienia wentylacji; obecność źródeł ciepła; zmienność warunków klimatycznych; obecność gazów zakłócających; lokalizację potencjalnych źródeł zapłonu w przypadku gazów palnych (iskier elektrycznych, mechanicznych, otwartego ognia i elementów o wysokiej temperaturze); wyposażenie pomieszczenia (przegrody, sprzęty meble, itp.) mogące powodować powstawanie martwych stref, w których następuje kumulacja gazu. Optymalne warunki pracy i działania urządzenia można uzyskać kierując się następującymi wskazówkami przy lokalizacji głowic: w przypadku tlenku węgla (CO), który jest nieco lżejszy od powietrza i łatwo się z nim miesza, najczęściej zaleca się umieszczanie głowic na wysokości cm nad posadzką. Jeśli głowica montowana jest na ścianie, to musi być montowana blisko sufitu, na wysokości większej niż wszystkie okna i drzwi ale nie bliżej niż15cm od sufitu, natomiast jeżeli głowica montowana jest na suficie, to musi znajdować się w odległości minimum 30cm od wszystkich ścian. w przypadku gazu ziemnego (CH 4 ), który jest znacząco lżejszy od powietrza, głowice należy umieścić powyżej poziomu możliwego źródła ulotu gazu i możliwie blisko sufitu (zazwyczaj około 15-30cm od sufitu). w przypadku gazu płynnego (LPG) oraz dwutlenku węgla (CO 2 ), które są cięższe od powietrza, głowice należy umieścić możliwie nisko nad posadzką, na wysokości 15-50cm od posadzki. głowice można montować na ścianach, filarach, podporach lub wysięgnikach; głowice należy umieszczać możliwie blisko potencjalnego źródła emisji gazu. Nie bliżej jednak niż 1m i nie dalej niż 5-8m. głowice powinny znajdować się w pomieszczeniach, gdzie najczęściej przybywają, lub mogą znajdować się ludzie. głowic nie należy montować w miejscach o dużym nasłonecznieniu oraz w pobliżu źródeł ciepła. głowica nie powinna znajdować się w miejscu występowania silnych pól elektromagnetycznych. Szczegółowe zalecenia co do rozmieszczania czujników gazów wybuchowych można znaleźć w PN-EN (środowisko przemysłowe) oraz PN-EN (środowisko domowe), natomiast zalecenia co do rozmieszczania czujników gazów toksycznych zawarte są w PN-EN (środowisko przemysłowe) oraz PN-EN (środowisko domowe). Rozmieszczeniem głowic pomiarowo-detekcyjnych powinna zająć się osoba posiadająca odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Obudowa głowic przystosowana jest do montażu na typowych podtynkowych puszkach instalacyjnych Ф60mm. Niestety montaż taki możliwy jest zazwyczaj tylko w obiektach, gdzie 71

72 wcześniej (podczas budowy lub remontu) została odpowiednio przygotowana instalacja (przewody połączeniowe poprowadzono podtynkowo i zamontowano puszki instalacyjne). W przypadku, gdy montaż na puszkach instalacyjnych nie jest możliwy, głowicę można zamocować przykręcając ją do ściany lub innego elementu montażowego. Głowice montuje się wtedy za pomocą dwóch wkrętów na kołki rozporowe 6mm o rozstawie poziomym lub pionowym otworów wynoszącym 60mm. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi i montażu głowic znajdują się w instrukcjach obsługi i montażu. Podstawowe parametry techniczne Tabela 34. Podstawowe parametry techniczne głowic AGX-70 Rodzaj wykrywanych mediów Zgodnie ze specyfikacją czujników Zakres pomiarowy Zgodnie ze specyfikacją czujników Czas reakcji (odpowiedzi) T 90 Zgodnie ze specyfikacją czujników Progi alarmowe Zgodnie ze specyfikacją czujników Rodzaj czujnika Półprzewodnikowy Rodzaj pomiaru Dyfuzyjny Niepewności pomiarowe, odchylenia, dryfty Zgodnie z: PN-EN , PN-EN , PN-EN , PN-EN , PN-EN Spodziewany czas życia czujników 8-10 lat (przy założeniu stosowania się do zaleceń i uwag zawartych w niniejszej instrukcji) Czas uzyskania zdolności metrologicznej 30sek. ( 180 dla CO 2 ) Zakres napięć zasilania 12-30VDC* (patrz odnośnik!) Moc znamionowa ~1W Sygnał wyjściowy Cyfrowy* (patrz odnośnik!) Lokalna sygnalizacja stanów Diody LED (PRACA, ALARM, AWARIA) Tryb pracy głowicy Ciągły Materiał obudowy ABS Wymiary gabarytowe 80x80x25mm Masa ~100g Stopień szczelności obudowy IP31 Zakres temperatur otoczenia C Dopuszczalna wilgotność powietrza 30 95%Rh (bez kondensacji) * Głowice zasilane są falą prostokątną o f=50hz. Zakres amplitudy napięcia zasilania wynosi 12-30V. Dodatkowo na przebieg zasilający nakładany jest przebieg cyfrowy służący do komunikacji pomiędzy urządzeniem a jednostką nadrzędną. W związku z powyższym urządzenia mogą współpracować wyłącznie z dedykowanymi jednostkami nadrzędnymi produkowanymi przez ALTER SA. 72

73 Mierzone medium CH 4 (Metan), LPG oraz inne* gazy wybuchowe i pary cieczy palnych CO (Tlenek węgla) CO 2 (Dwutlenek Tabela 35. Specyfikacja czujników pomiarowych głowic AGX-70 Nominalny zakres* 20%DGW (40%DGW) Standardowe progi alarmów* 1=10%DGW 2=20%DGW Czas odpowiedzi T 90 <30sek Uwagi 1=50ppm 500ppm <200sek 2=100ppm 1=800ppm 5000ppm <90sek węgla) 2=1500ppm * możliwość detekcji innych gazów wybuchowych i par cieczy palnych, zakresów oraz progów alarmowych na podstawie indywidualnych zapytań Szczegółowe parametry techniczne czujników takie jak np.: wpływ czynników klimatycznych, maksymalne wartości przeciążeń, czasy życia, wpływ innych gazów, itp. dostarczamy na życzenie klienta. GŁOWICE SYSTEMU DETEKCJI SMARTMINI Przeznaczenie i ogólna charakterystyka głowic Głowice systemu detekcji SMARTmini przeznaczone zostały do wykrywania niebezpiecznych stężeń gazów wybuchowych i par cieczy palnych oraz toksycznych w pomieszczeniach, w których takie zagrożenie może wystąpić, poza wyznaczonymi strefami zagrożenia wybuchowego. Głowica jest urządzeniem typowo alarmującymi i przekazuje wyłącznie informacje o przekroczeniu ustalonych progów alarmowych (nie ma ciągłego pomiaru). W głowicy SMARTmini istnieje możliwość zastosowania jednego lub dwóch czujników (sensorów) następujących mediów: gazy wybuchowe i pary cieczy palnych (zakres do 20-40%DGW); tlenek węgla CO (zakres do ppm); dwutlenek węgla CO 2 (zakres do ppm). Urządzenie w wersji z dwoma czujnikami może występować w dwóch odmianach: SMARTmini/D głowica przekazuje do jednostki nadrzędnej (np. centrali) informację z każdego sensora (czujnika) oddzielnie (widziana jest jako urządzenie z dwoma kolejnymi adresami); SMARTmini/SD głowica przekazuje do jednostki nadrzędnej informację wspólną (na zasadzie sumy logicznej), bez rozróżniania poszczególnych sensorów. Głowice SMARTmini mogą być łączone w systemie dwuprzewodowego łącza zasilającokomunikacyjnego z urządzeniami nadrzędnymi (centralami detekcyjnymi, pomiarowymi, konwerterami transmisji, itp.). Urządzenia posiadają akustyczno-optyczną sygnalizację pracy, przekroczeń progów alarmowych poszczególnych sensorów oraz stanów awaryjnych. Dodatkowo głowice posiadają wyjścia typu OC, sprzężone z progami alarmowymi. Urządzenie wyposażone zostało w układy korekcji wpływu czynników klimatycznych na parametry czujników oraz rozbudowany układ kontroli poprawności pracy każdego czujnika i pozostałych elementów głowicy. Obudowa głowic przystosowana jest do montażu w klasycznych puszkach instalacyjnych montowanych podtynkowo w ścianie. Możliwy jest także montaż naścienny urządzenia. 73

74 Rys.51. Widok i podstawowe wymiary głowic SMARTmini Zaciski Dostęp do zacisków głowicy SMARTmini możliwy jest po otwarciu obudowy (zwalniając dwa zaczepy znajdujące się w bocznej części obudowy), a następnie po wyjęciu płytki obwodu głowicy z zaczepów. Rys.52. Widok zacisków przyłączeniowych głowic SMARTmini 74

75 Tabela 36. Opis zacisków przyłączeniowych głowic SMARTmini Zaciski głowic SMARTmini Funkcja Z1, Z3 (D+) Dodatni zacisk zasilająco-komunikacyjny Z2, Z4 (D-) Ujemny zacisk zasilająco-komunikacyjny Z5 (+OC1) Dodatni zacisk wyjścia typu OC progu 1 Z6 (-OC1) Ujemny zacisk wyjścia typu OC progu 1 Z7 (+OC2) Dodatni zacisk wyjścia typu OC progu 2 Z8 (-OC2) Ujemny zacisk wyjścia typu OC progu 2 Dobór przewodów Tabela 37. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Linia zasilającokomunikacyjna Linia wyjść OC Zalecane typy LiYY, YLY, YDY, YKSLY, YStY LiYY, YLY, YKSLY, YStY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] 1, * 0,5-1, * Maksymalna długość przewodu łączącego głowice z jednostką nadrzędną zależna jest od ilości podłączonych głowic z określonymi typami czujników. W celu uzyskania szczegółowych informacji na ten temat należy zapoznać się z opisem montażu jednostki nadrzędnej. Lokalizacja i instalowanie głowic Szczególną uwagę należy zwrócić na dobór miejsca zamontowania głowic. Głowica powinna być tak umieszczona by nagromadzenia gazu zostały wykryte zanim powstanie mieszanina niebezpieczna, czyli w miejscu najwyższych spodziewanych nagromadzeń gazu lub w strumieniu wentylacyjnym doprowadzającym gaz do czujnika z punktów najbardziej prawdopodobnych wypływów. Sposób rozmieszczenia głowic powinien uwzględniać następujące czynniki: potencjalne źródła wypływu gazu; parametry fizyko-chemiczne gazu; charakter możliwego wypływu (naturalno-turbulentny lub strumieniowy); topografię pomieszczenia; rodzaj wentylacji (naturalna, mechaniczna), jej niezawodność i możliwe zmiany natężenia i kierunku strumienia wentylacji; obecność źródeł ciepła; zmienność warunków klimatycznych; obecność gazów zakłócających; lokalizację potencjalnych źródeł zapłonu w przypadku gazów palnych (iskier elektrycznych, mechanicznych, otwartego ognia i elementów o wysokiej temperaturze); wyposażenie pomieszczenia (przegrody, sprzęty meble, itp.) mogące powodować powstawanie martwych stref, w których następuje kumulacja gazu. Optymalne warunki pracy i działania urządzenia można uzyskać kierując się następującymi wskazówkami przy lokalizacji głowic: w przypadku tlenku węgla (CO), który jest nieco lżejszy od powietrza i łatwo się z nim miesza, najczęściej zaleca się umieszczanie głowic na wysokości cm 75

76 nad posadzką. Jeśli głowica montowana jest na ścianie, to musi być montowana blisko sufitu, na wysokości większej niż wszystkie okna i drzwi ale nie bliżej niż15cm od sufitu, natomiast jeżeli głowica montowana jest na suficie, to musi znajdować się w odległości minimum 30cm od wszystkich ścian. w przypadku gazu ziemnego (CH 4 ), który jest znacząco lżejszy od powietrza, głowice należy umieścić powyżej poziomu możliwego źródła ulotu gazu i możliwie blisko sufitu (zazwyczaj około 15-30cm od sufitu). w przypadku głowic z czujnikami CO i CH 4 występującymi jednocześnie zaleca się montaż na ścianie, blisko sufitu, na wysokości większej niż wszystkie okna i drzwi ale nie bliżej niż15cm od sufitu, lub montaż na suficie, w odległości minimum 30cm od wszystkich ścian. w przypadku gazu płynnego (LPG) oraz dwutlenku węgla (CO 2 ), które są cięższe od powietrza, głowice należy umieścić możliwie nisko nad posadzką, na wysokości 15-50cm od posadzki. głowice można montować na ścianach, filarach, podporach lub wysięgnikach; głowice należy umieszczać możliwie blisko potencjalnego źródła emisji gazu. Nie bliżej jednak niż 1m i nie dalej niż 5-8m. głowice powinny znajdować się w pomieszczeniach, gdzie najczęściej przybywają, lub mogą znajdować się ludzie. głowic nie należy montować w miejscach o dużym nasłonecznieniu oraz w pobliżu źródeł ciepła. głowica nie powinna znajdować się w miejscu występowania silnych pól elektromagnetycznych. Szczegółowe zalecenia co do rozmieszczania czujników gazów wybuchowych można znaleźć w PN-EN (środowisko przemysłowe) oraz PN-EN (środowisko domowe), natomiast zalecenia co do rozmieszczania czujników gazów toksycznych zawarte są w PN-EN (środowisko przemysłowe) oraz PN-EN (środowisko domowe). Rozmieszczeniem głowic pomiarowo-detekcyjnych powinna zająć się osoba posiadająca odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Obudowa głowic przystosowana jest do montażu na typowych podtynkowych puszkach instalacyjnych Ф60mm. Niestety montaż taki możliwy jest zazwyczaj tylko w obiektach, gdzie wcześniej (podczas budowy lub remontu) została odpowiednio przygotowana instalacja (przewody połączeniowe poprowadzono podtynkowo i zamontowano puszki instalacyjne). W przypadku, gdy montaż na puszkach instalacyjnych nie jest możliwy, głowicę można zamocować przykręcając ją do ściany lub innego elementu montażowego. Głowice montuje się wtedy za pomocą dwóch wkrętów na kołki rozporowe 6mm o rozstawie poziomym lub pionowym otworów wynoszącym 60mm. Szczegółowe informacje dotyczące obsługi i montażu głowic znajdują się w instrukcjach obsługi i montażu. 76

77 Podstawowe parametry techniczne Tabela 38. Podstawowe parametry techniczne głowic SMARTmini Ilość czujników gazu 1 lub 2 Rodzaj wykrywanych mediów Zgodnie ze specyfikacją czujników Zakres pomiarowy Zgodnie ze specyfikacją czujników Czas reakcji (odpowiedzi) T 90 Zgodnie ze specyfikacją czujników Progi alarmowe Zgodnie ze specyfikacją czujników Rodzaj czujnika Półprzewodnikowy Rodzaj pomiaru Dyfuzyjny Niepewności pomiarowe, odchylenia, dryfty Zgodnie z: PN-EN , PN-EN , PN-EN , PN-EN , PN-EN Spodziewany czas życia czujników 8-10 lat (przy założeniu stosowania się do zaleceń i uwag zawartych w niniejszej instrukcji) Czas uzyskania zdolności metrologicznej 30sek. ( 180 dla CO 2 ) Zakres napięć zasilania 12-30VDC* (patrz odnośnik!) Moc znamionowa 1-2W (w zależności o rodzaju i ilości czujników) Sygnał wyjściowy Cyfrowy* (patrz odnośnik!) oraz wyjścia typu OC Obciążalność wyjścia typu OC 30VDC/80mA Lokalna sygnalizacja stanów Diody LED (SENSOR 1, SENSOR 2, AWARIA) oraz sygnalizator akustyczny Tryb pracy głowicy Ciągły Materiał obudowy ABS Wymiary gabarytowe 80x80x25mm Masa ~100g Stopień szczelności obudowy IP31 Zakres temperatur otoczenia C Dopuszczalna wilgotność powietrza 30 95%Rh (bez kondensacji) * Głowice zasilane są falą prostokątną o f=50hz. Zakres amplitudy napięcia zasilania wynosi 12-30V. Dodatkowo na przebieg zasilający nakładany jest przebieg cyfrowy służący do komunikacji pomiędzy urządzeniem a jednostką nadrzędną. W związku z powyższym urządzenia mogą współpracować wyłącznie z dedykowanymi jednostkami nadrzędnymi produkowanymi przez ALTER SA. 77

78 Mierzone medium CH 4 (Metan), LPG oraz inne* gazy wybuchowe i pary cieczy palnych CO (Tlenek węgla) CO 2 (Dwutlenek Tabela 39. Specyfikacja czujników pomiarowych głowic SMARTmini Nominalny zakres* 20%DGW (40%DGW) Standardowe progi alarmów* 1=10%DGW 2=20%DGW Czas odpowiedzi T 90 <30sek Uwagi 1=50ppm 500ppm <200sek 2=100ppm 1=800ppm 5000ppm <90sek węgla) 2=1500ppm * możliwość detekcji innych gazów wybuchowych i par cieczy palnych, zakresów oraz progów alarmowych na podstawie indywidualnych zapytań Szczegółowe parametry techniczne czujników takie jak np.: wpływ czynników klimatycznych, maksymalne wartości przeciążeń, czasy życia, wpływ innych gazów, itp. dostarczamy na życzenie klienta. DOMOWY ALARM GAZOWY DAG-11 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Detektor DAG-11 przeznaczony jest do wykrywania gazów palnych w pomieszczeniach domowych zgodnie z PN-EN Urządzenie zostało zaprojektowane do pracy ciągłej w instalacji stacjonarnej i zasilane jest z sieci elektrycznej. Domowy Alarm Gazowy DAG-11 jest prostym urządzeniem przeznaczonym do detekcji gazów wybuchowych (palnych) takich jak gaz ziemny lub gaz płynny (propan-butan). Wewnątrz obudowy przyrządu zawarte są wszystkie niezbędne układy do pracy, wraz z czujnikiem gazu. Układ detektora, w wersji standardowej, wykrywa w swoim najbliższym otoczeniu przekroczenie niebezpiecznego stężenia gazów wybuchowych (palnych) i uruchamia wewnętrzną sygnalizację akustyczno-optyczną. Opcjonalnie przyrząd umożliwia wysterowanie niewielkiego zaworu odcinającego dopływ gazu (wersja DAG-11/Z). W takim przypadku zamknięcie zaworu nastąpi po około 20 sekundach nieprzerwanego trwania alarmu (impuls zamykający zawór powtarzany jest cyklicznie co około 20 sek. przez cały czas trwania alarmu). Możliwe jest także połączenie dwóch standardowych wersji urządzenia (DAG-11) do jednego przyrządu w wykonaniu do sterowania zaworem odcinającym (DAG-11/Z). W takim przypadku wysterowanie zaworu może nastąpić z układu DAG-11, poprzez układ DAG-11/Z. Odmienną wersją urządzenia jest przystosowanie go do sterowania układami peryferyjnymi (wersja DAG-11/S). Sterowanie to odbywa się poprzez wyjście typu OC (izolowane galwanicznie od reszty układu). W takim przypadku wyjście OC aktywowane jest z chwilą wystąpienia alarmu, a dezaktywowane po około 10 sekundach od zaniku alarmu (w celu zapobieżenia zjawisku migotania stanu wyjścia). Wyjścia OC kilku (maksymalnie trzech) układów DAG-11/S można łączyć równolegle (z zachowaniem biegunowości), jednak zabronione jest łączenie wersji DAG-11/S z wersjami DAG-11 lub DAG-11/Z. Przyrząd (we wszystkich wersjach) zasilany jest bezpośrednio z sieci 230V AC/50Hz za pomocą nieodłączalnego przewodu sieciowego z wtyczką. Przyrząd może być stosowany do zabezpieczania pomieszczeń budynków opalanych paliwem gazowym (gaz ziemny lub propan-butan), kotłowni wbudowanych budynków mieszkalnych, odcinków instalacji gazowych budynków mieszkalnych, w których występują 78

79 odbiorniki gazu, podziemi budynków szczególnie narażonych na możliwość migracji gazu, a także innych pomieszczeń domowych, w których występuje możliwość (poprzez niekontrolowany wyciek gazu) powstania zagrożenia wybuchem gazu. Widok i podstawowe wymiary Rys.53. Widok i podstawowe wymiary DAG-11 79

80 Opis płyty czołowej Rys.54. Opis płyty czołowej DAG-11 Zaciski Dostęp do zacisków przyłączeniowych urządzenia możliwy jest po odkręceniu 4 wkrętów mocujących obudowę, które znajdują się na tylnej ścianie obudowy. Ilość oraz funkcja zacisków jest zależna od wersji urządzenia. Rys.55. Widok zacisków DAG-11 80

81 Zacisk Z1 Z2 Z3 Z4 Tabela 40. Opis zacisków urządzenia Opis funkcji zacisku DAG-11 DAG-11/Z DAG-11/S Wyjście sterowania Wyjście sterowania do zaworem układu DAG-11/Z [+] elektromagnetycznym Wyjście OC [+] [+12VDC] Wyjście sterowania do układu DAG-11/Z [-] Brak zacisku Brak zacisku Wyjście sterowania zaworem elektromagnetycznym [GND] Wejście wyzwalania zaworu z DAG-11 [+] Wejście wyzwalania zaworu z DAG-11 [-] Wyjście OC [-] Brak zacisku Brak zacisku Wyjście sterowania zaworem elektromagnetycznym (DAG-11/Z) przystosowane jest do współpracy z zaworami z cewką o parametrach 12VDC/2,5A, zamykanych impulsem 1sek. Maksymalna obciążalność wyjścia OC (DAG-11/S) wynosi: 30VDC/80mA. Dobór przewodów Tabela 41. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie DAG-11 DAG-11/Z DAG-11/Z zawór elektromagnetyczny DAG-11/S inne urządzenie* Zalecane typy YStY, YKSLY, LiYY YLY, YDY YStY, YKSLY, LiYY Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] * - urządzeniem może być cewka przekaźnika lub inne urządzenie współpracujące, jednak należy pamiętać, aby nie przekraczać maksymalnych parametrów wyjścia OC (patrz: Podstawowe parametry techniczne ). Lokalizacja i instalowanie urządzenia Urządzenie montowane jest poprzez zawieszenie na trwałym haku umieszczonym np. w ścianie. Włączenie urządzenia następuje po umieszczeniu wtyczki w gniazdku sieciowym. Odpowiednia lokalizacja detektora ma zasadniczy wpływ na odpowiednio szybkie reagowanie na powstałe zagrożenie gromadzenia się gazu oraz prawidłową jego pracę. Optymalne warunki pracy i działania urządzenia można uzyskać kierując się następującymi wskazówkami przy lokalizacji detektora: I. W przypadki gazu ziemnego lub miejskiego (gaz ten jest lżejszy od powietrza i gromadzi się w górnych partiach pomieszczenia): wlot czujnika należy umieścić pod sufitem, w odległości 15-30cm od sufitu (np. na ścianie); 81

82 czujnik należy umieścić możliwie blisko potencjalnego źródła wycieku gazu (nie dalej niż 5m); odległość wlotu czujnika od rzutu kuchenki (pieca) na płaszczyznę sufitu, powinna wynosić co najmniej 1m; wlot czujnika powinien znajdować się powyżej górnej krawędzi okien lub drzwi; wlot czujnika powinien także znajdować się z dala od otworów wentylacyjnych, okien i drzwi (minimum 1m); na drodze pomiędzy potencjalnym źródłem wycieku gazu a czujnikiem, na suficie, nie powinny znajdować się przegrody sięgające poniżej poziomu wlotu czujnika (belki, kasetony); II. W przypadki gazu płynnego (propanu-butanu) (gaz ten jest cięższy od powietrza i gromadzi się w dolnych partiach pomieszczenia): wlot czujnika należy umieścić nad podłogą, w odległości 15-30cm od niej; czujnik należy umieścić możliwie blisko potencjalnego źródła wycieku gazu (nie dalej niż 3m); odległość wlotu czujnika od kuchenki (pieca) powinna wynosić co najmniej 1m; wlot czujnika powinien także znajdować się z dala od otworów wentylacyjnych, okien i drzwi (minimum 1m); na drodze pomiędzy potencjalnym źródłem wycieku gazu a czujnikiem, nie powinny znajdować się przegrody sięgające powyżej poziomu wlotu czujnika (progi, stopnie), ani żadne kanały i zagłębienia w podłodze; W żadnym z przypadków urządzenie nie powinno być montowane: w zamkniętych przestrzeniach (np. w szafkach, za firankami); przy oknie lub drzwiach; tam, gdzie temperatura może opaść poniżej +5 C lub przekroczyć +40 C; w miejscach, gdzie kurz może zablokować dostęp gazu do czujnika; w miejscach o bardzo wysokiej wilgotności; w bezpośrednim sąsiedztwie kanałów wentylacyjnych; bezpośrednio nad kuchenką gazową; bezpośrednio nad zlewem; w pobliżu źródeł emisji ciepła; w pobliżu źródeł emisji gazów i substancji zakłócających; w miejscach bezpośrednio narażonych na uszkodzenia mechaniczne i zalanie cieczami; na zewnątrz pomieszczeń; tam, gdzie warunki środowiskowe wykraczają poza warunki określone przez producenta; Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania urządzenia znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. 82

83 Podłączanie zaworu elektromagnetycznego Rys.56. Przykład podłączenia zaworu elektromagnetycznego do układu DAG-11/Z Współpraca kilku urządzeń z jednym zaworem Rys.57. Przykład współpracy kilku urządzeń z jednym zaworem 83

84 Współpraca układów DAG-11/S z urządzeniami zewnętrznymi Rys.58. Przykład sterowania cewką przekaźnika za pomocą układów DAG-11/S 84

85 Podstawowe parametry techniczne Tabela 42. Podstawowe parametry techniczne DAG-11 Rodzaj wykrywanych gazów Gaz ziemny (metan) lub propan-butan Indykacja wskazań Dioda LED Sygnalizacja alarmów Akustyczno-optyczna Rodzaj czujnika detekcyjnego Półprzewodnikowy Typ stosowanego czujnika TGS2610 (FIGARO) Czas życia czujnika 8 10 lat Rodzaj pomiaru Dyfuzyjny Czas uzyskania zdolności metrologicznej 60 sek. Czas odpowiedzi [T 90 ] 30 sek. Poziom progu alarmowego 20 2,5%DGW* metan 10 2,5%DGW* propan-butan Tryb pracy Ciągły Znamionowe parametry zasilania 230V AC/50Hz/16mA Klasa bezpieczeństwa II Parametry sterowania cewki zaworu odcinającego (DAG-11/Z) Impuls 12V DC/2,5A/1sek. (po 20 sek. trwania alarmu) Obciążalność wyjścia typu OC (DAG-11/S) 30V DC/80mA Stopień ochrony obudowy IP42 Zakres temperatur pracy C Zakres wilgotności pracy 35 90%Rh (bez kondensacji) Zakres ciśnienia pracy hPa Graniczne temperatury przechowywania C * DGW (Dolna Granica Wybuchowości) stężenie objętościowe gazu palnego lub pary w powietrzu, poniżej którego nie może powstać gazowa atmosfera wybuchowa. Dla metanu (główny składnik gazu ziemnego lub miejskiego) 100%DGW = 4,4%V/V (objętości), dla gazu płynnego (mieszanina propanowo-butanowa) 100%DGW = 1,4 1,7%V/V (objętości). 85

86 DOMOWY ALARM GAZOWY DAG-12 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Detektor DAG-12 przeznaczony jest do wykrywania tlenku węgla w pomieszczeniach domowych zgodnie z PN-EN Urządzenie zostało zaprojektowane do pracy ciągłej w instalacji stacjonarnej i zasilane jest z sieci elektrycznej. Domowy Alarm Gazowy DAG-12 jest prostym urządzeniem przeznaczonym do detekcji tlenku węgla (CO). Wewnątrz obudowy przyrządu zawarte są wszystkie niezbędne układy do pracy, wraz z czujnikiem gazu. Układ detektora wykrywa w swoim najbliższym otoczeniu przekroczenie niebezpiecznego stężenia tlenku węgla, uruchamia wewnętrzną sygnalizację akustyczno-optyczną oraz opcjonalne urządzenie zewnętrzne poprzez wyjście typu OC (izolowane galwanicznie). Wyjście OC aktywowane jest z chwilą wystąpienia alarmu, a dezaktywowane po jego zaniku. Wyjścia OC kilku układów DAG-12 można łączyć ze sobą równolegle. Dodatkowo przyrząd monitoruje poprawną pracę czujnika gazu, i w razie jego uszkodzenia lub nieprawidłowego funkcjonowania generuje sygnał awarii. Przyrząd zasilany jest bezpośrednio z sieci 230V AC/50Hz za pomocą nieodłączalnego przewodu sieciowego z wtyczką. Przyrząd może być stosowany do zabezpieczania pomieszczeń budynków mieszkalnych, w których może występować zagrożenie toksyczne ze strony tlenku węgla (kuchnie, łazienki, kotłownie przydomowe, garaże, itp.). Widok i podstawowe wymiary Rys.59. Widok i podstawowe wymiary DAG-12 86

87 Opis płyty czołowej Rys.60. Opis płyty czołowej DAG-12 Zaciski Dostęp do zacisków przyłączeniowych urządzenia możliwy jest po odkręceniu 4 wkrętów mocujących obudowę, które znajdują się na tylnej ścianie obudowy. Rys.61. Widok zacisków DAG-12 Tabela 43. Opis zacisków DAG-12 Zacisk Z1 (+) Wyjście OC [+] Z2 ( ) Wyjście OC [-] Opis Maksymalna obciążalność wyjścia OC wynosi: 30VDC/80mA. 87

88 Dobór przewodów Tabela 44. Zalecane typy, przekroje oraz długości kabli połączeniowych Połączenie Zalecane typy Przekrój żyły [mm 2 ] Ilość żył Maksymalna długość przewodu [m] YStY, DAG-12 inne urządzenie* YKSLY, LiYY * - urządzeniem może być cewka przekaźnika lub inne urządzenie współpracujące, jednak należy pamiętać, aby nie przekraczać maksymalnych parametrów wyjścia OC (patrz: Podstawowe parametry techniczne ). Lokalizacja i instalowanie urządzenia Urządzenie montowane jest poprzez zawieszenie na trwałym haku umieszczonym np. w ścianie. Włączenie urządzenia następuje po umieszczeniu wtyczki w gniazdku sieciowym. Odpowiednia lokalizacja detektora ma zasadniczy wpływ na odpowiednio szybkie reagowanie na powstałe zagrożenie gromadzenia się gazu oraz prawidłową jego pracę. Optymalne warunki pracy i działania urządzenia można uzyskać kierując się następującymi wskazówkami przy lokalizacji detektora: ponieważ tlenek węgla (CO) jest nieco lżejszy od powietrza i łatwo się z nim miesza, zaleca się umieszczanie wlotu czujnika na wysokości cm od podłoża (np. na ścianie); czujnik należy umieścić możliwie blisko potencjalnego źródła emisji gazu (nie dalej niż 5m); czujnik powinien znajdować się w pomieszczeniach, gdzie najczęściej przybywają, lub mogą znajdować się ludzie; wlot czujnika powinien także znajdować się z dala od otworów wentylacyjnych, okien i drzwi (minimum 1m); czujnik nie powinien znajdować się w miejscu nasłonecznionym. W żadnym z przypadków urządzenie nie powinno być montowane: w zamkniętych przestrzeniach (np. w szafkach, za firankami); przy oknie lub drzwiach; tam, gdzie temperatura może opaść poniżej 0 C lub przekroczyć +40 C; w miejscach, gdzie kurz może zablokować dostęp gazu do czujnika; w miejscach o bardzo wysokiej wilgotności; w bezpośrednim sąsiedztwie kanałów wentylacyjnych; bezpośrednio nad kuchenką gazową; bezpośrednio nad zlewem; w pobliżu źródeł emisji ciepła; w pobliżu źródeł emisji gazów i substancji zakłócających; w miejscach bezpośrednio narażonych na uszkodzenia mechaniczne i zalanie cieczami; na zewnątrz pomieszczeń; tam, gdzie warunki środowiskowe wykraczają poza warunki określone przez producenta; Szczegółowe informacje dotyczące obsługi, montażu i uruchamiania urządzenia znajdują się w instrukcji obsługi i montażu. 88

89 Współpraca układów DAG-12 z urządzeniami zewnętrznymi Rys.62. Przykład sterowania cewką przekaźnika za pomocą układów DAG-12 89

90 Podstawowe parametry techniczne Tabela 45. Podstawowe parametry techniczne DAG-12 Rodzaj wykrywanych gazów Indykacja wskazań Sygnalizacja alarmu Rodzaj czujnika detekcyjnego Typ stosowanego czujnika Czas życia czujnika Rodzaj pomiaru Czas uzyskania zdolności metrologicznej Czas odpowiedzi [T 90 ] Poziomy i warunki alarmowania Tryb pracy Znamionowe parametry zasilania Klasa bezpieczeństwa Obciążalność wyjścia typu OC Stopień ochrony obudowy Zakres temperatur pracy Zakres wilgotności pracy Zakres ciśnienia pracy Graniczne temperatury przechowywania Tlenek węgla (CO) Dioda LED Akustyczno-optyczna Półprzewodnikowy SB-50 (FIS) 8 10 lat Dyfuzyjny 60 sek. <60 sek. CO 30 ppm przez min. 2 h, lub CO 50 ppm przez min. 1 h, lub CO 100 ppm przez min. 10 min, lub CO 300 ppm (bez zwłoki) Raz wyzwolony alarm pozostaje zawsze aktywny dla stężenia CO powyżej 50ppm Ciągły 230V AC/50Hz/18mA II 30V DC/80mA IP C 35 90%Rh (bez kondensacji) hPa C 90

91 ZESTAWIENIE URZĄDZEŃ PRZENOŚNYCH Typ urządzenia GasHunter GasHunter IR LD-100 GD-8 Ilość mierzonych gazów Typ stosowanych czujników Zasada poboru gazu Możliwość stosowania w strefach zagrożenia wybuchowego Rodzaj mierzonych gazów Indykacja wskazań Komunikacja z komputerem Katalityczne lub elektrochemiczne Dyfuzyjny lub przepływowy (przystawka) II 2G Ex i a d IIC T4 Wybuchowe (DGW), toksyczne i ubytek tlenu Absorpcyjne w paśmie podczerwieni lub elektrochemiczne Dyfuzyjny lub przepływowy (przystawka) II 2G Ex i a d IIC T4 Wybuchowe (DGW i V/V), toksyczne, CO 2 i ubytek tlenu Półprzewodnikowy Dyfuzyjny II 2G Ex i a d IIC T4 Gaz ziemny (CH 4 ) lub LPG Półprzewodnikowy Dyfuzyjny - Gaz ziemny (CH 4 ) oraz LPG (możliwe inne konfiguracje) Wyświetlacz LCD Wyświetlacz LCD Diody LED Wyświetlacz OLED Łącze optyczne Łącze optyczne (IR) (IR) - - Wartości Wartości cząstkowe (4320 cząstkowe (4320 Wewnętrzna komórek) oraz komórek) oraz pamięć danych zdarzenia (4320 zdarzenia ( komórek) komórek) Progi alarmowe 1 ustawialny 1 ustawialny 7 stałych 1 stały Sygnalizacja Akustycznooptycznoptycznoptyczna Akustyczno- Akustyczno- alarmów Akustyczno-optyczna Czas pracy 10h 10h 10h 10h Zasilanie Akumulatory NiMH Akumulatory NiMH Akumulatory NiMH Akumulatory Li-Ion 4x1,2V/1800mAh 4x1,2V/1800mAh 4x1,2V/1500mAh 3,6V/2250mAh 1.GD-8/P czujnik Wyposażenie Ładowarka Ładowarka Ładowarka w obudowie. standardowe sieciowa LDR-10 sieciowa LDR-10 sieciowa LDR-10 2.Zasilacz 7,5V/1A Wyposażenie opcjonalne 1.Ładowarka samochodowa LDR-10S 2.Przystawka do pomiarów przepływowych 3.Przystawka do komunikacji z komputerem 1.Ładowarka samochodowa LDR-10S 2.Przystawka do pomiarów przepływowych 3.Przystawka do komunikacji z komputerem 1.Ładowarka samochodowa LDR-10S 2.Przedłurzacz teleskopowy 1.GD-8/S czujnik na giętkiej sondzie. 2.GD-8/RS czujnik w sondzie ręcznej z przewodem. 91

92 PRZENOŚNY MIERNIK GAZÓW GASHUNTER Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Miernik GasHunter jest przenośnym urządzeniem przeznaczonym do bezpośredniego pomiaru gazów wybuchowych (palnych), toksycznych oraz ubytku tlenu. W zależności od konfiguracji i użytych sensorów, urządzenie może mierzyć od jednego do czterech różnych gazów. Do pomiaru gazów wybuchowych i palnych używany jest czujnik katalityczny, natomiast do pomiaru gazów toksycznych i ubytku tlenu czujniki elektrochemiczne. Nazwy, wartości oraz jednostki mierzonych wielkości pokazywane są na wyświetlaczu LCD. Miernik posiada sygnalizację akustyczno-optyczną przekroczenia zadanych progów alarmowych dla poszczególnych, mierzonych mediów. Urządzenie posiada pamięć danych wartości cząstkowych oraz pamięć zdarzeń (wystąpienia sytuacji alarmowych). Zapis dokonywany jest automatycznie z aktualną datą i godziną. Bezprzewodowe łącze optyczne w podczerwieni (IR) umożliwia komunikację z komputerem w celu odczytania zapisów w pamięci lub aktualnych wskazań. Do zasilania urządzenia wykorzystane są ogniwa NiMH umożliwiające wielogodzinną, ciągłą pracę przyrządu a załączona ładowarka umożliwia ponowne ich naładowanie. Stan naładowania ogniw zasilających monitorowany jest na wyświetlaczu. Miernik posiada dodatkowo wiele użytecznych funkcji, co w połączeniu z niewielkimi wymiarami i wagą czyni go atrakcyjnym w szerokim zakresie zastosowań. Budowa urządzenia zapewnia możliwość jego zastosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem klasyfikowanych jako strefy 1 i 2 niebezpieczeństwa wybuchu gazów, par lub mgieł grup wybuchowości IIA, IIB i IIC oraz klas temperaturowych T1, T2, T3, oraz T4. Widok i opis elementów miernika Rys.63. Widok i opis podstawowych elementów miernika GasHunter 92

93 Specyfikacja czujników pomiarowych Tabela 46. Specyfikacja czujników pomiarowych miernika GasHunter Mierzone medium Gazy wybuchowe Zakres Rozdzielczość Czas odpowiedzi T %DGW 1%DGW <30sek (CH 4 ) O 2 25%Vol 0,1%Vol <20sek CO 500ppm 1ppm <30sek Normalny H 2 S 100ppm 0,1ppm <35sek Normalny SO 2 20ppm 0,1ppm <40sek Normalny HCN 50ppm 0,5ppm <205sek Normalny H ppm 2ppm <95sek Normalny H 2 4%V/V 0,01%V/V <60sek Normalny NH 3 50ppm 1ppm <60sek Normalny (100ppm) NO 200ppm 0,5ppm <25sek Z biasem (250ppm) C 2 H 4 O 20ppm 0,1ppm <125sek Z biasem Cl 2 10ppm 0,1ppm <65sek Odwrotny Cl 2 5ppm 0,05ppm <60sek Odwrotny NO 2 20ppm 0,1ppm <30sek Odwrotny HCl 30ppm 1ppm <75sek Z biasem ( 0,7ppm) THT* 50mg/m 3 1,5mg/m 3 <35sek Z biasem O 3 1ppm 0,02ppm <65sek Odwrotny Inne Według indywidualnych ustaleń * dostępne tylko w wykonaniach stacjonarnych. Uwagi UWAGA: Miernik może być wyposażony w maksymalnie 1 czujnik katalityczny na gazy wybuchowe oraz w maksymalnie 3 lub 4 czujniki elektrochemiczne. 93

94 Zasada pomiaru Podstawowe parametry techniczne Tabela 47. Podstawowe parametry techniczne miernika GasHunter Zakres pomiarowy Rozdzielczość pomiaru Czas reakcji (odpowiedzi) T 90 Pobór gazu Czas życia czujników Indykacja pomiaru Alarmy Sygnalizacja alarmu Natężenie sygnału akustycznego Zakres temperatur pracy Zakres wilgotności pracy Zakres ciśnienia pracy Graniczne temperatury przechowywania Zasilanie Czas pracy Obudowa Wymiary miernika Waga miernika Czasokres kalibracji Cecha budowy przeciwwybuchowej Typ ochrony obudowy Wyposażenie Gazy wybuchowe: czujnik katalityczny Tlen i gazy toksyczne: czujniki elektrochemiczne Zgodnie ze specyfikacją czujników Zgodnie ze specyfikacją czujników Zgodnie ze specyfikacją czujników Dyfuzyjny lub przepływowy (przystawka przepływowa) Od 1,5 do 3 lat Wyświetlacz LCD z podświetleniem Ustawiane (dla tlenu na ubytek) Akustyczno - optyczna 85dB/0,3m C 10 90%Rh bez kondensacji kPa C 4 x NiMH typ GP180AAH 1,2V/1800mAh Min. 10 godzin Vestamid L-R2-GF 25 (kolor czarny) 151x80x34 Około 400g 6 miesięcy II 2G Ex i a d IIC T4 IP54 Ładowarka sieciowa typ LDR-10 (standard) Ładowarka samochodowa typ LDR-10S (opcja) Przystawka do pomiarów przepływowych (opcja) Przystawka do komunikacji z komputerem (opcja) 94

95 PRZENOŚNY MIERNIK GAZÓW GASHUNTER IR Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Miernik GasHunter IR jest przenośnym urządzeniem przeznaczonym do bezpośredniego pomiaru gazów wybuchowych (palnych), toksycznych, CO 2 oraz ubytku tlenu. W zależności od konfiguracji i użytych sensorów, urządzenie może mierzyć od jednego do czterech różnych gazów. Gazy wybuchowe i palne mogą być mierzone zarówno w zakresie do 100%DGW jak i w zakresie do 100%V/V (objętości). Do pomiaru gazów wybuchowych i palnych, oraz dwutlenku węgla używane są czujniki absorpcyjne w paśmie podczerwieni (IR), natomiast do pomiaru gazów toksycznych i ubytku tlenu czujniki elektrochemiczne. Nazwy, wartości oraz jednostki mierzonych wielkości pokazywane są na wyświetlaczu LCD. Miernik posiada sygnalizację akustyczno-optyczną przekroczenia zadanych progów alarmowych dla poszczególnych, mierzonych mediów. Urządzenie posiada pamięć danych wartości cząstkowych oraz pamięć zdarzeń (wystąpienia sytuacji alarmowych). Zapis dokonywany jest automatycznie z aktualną datą i godziną. Bezprzewodowe łącze w podczerwieni umożliwia komunikację z komputerem w celu odczytania zapisów w pamięci lub aktualnych wskazań. Do zasilania urządzenia wykorzystane są ogniwa NiMH umożliwiające wielogodzinną, ciągłą pracę przyrządu a załączona ładowarka umożliwia ponowne ich naładowanie. Stan naładowania ogniw zasilających monitorowany jest na wyświetlaczu. Miernik posiada dodatkowo wiele użytecznych funkcji, co w połączeniu z niewielkimi wymiarami i wagą czyni go atrakcyjnym w szerokim zakresie zastosowań. Budowa urządzenia zapewnia możliwość jego zastosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem klasyfikowanych jako strefy 1 i 2 niebezpieczeństwa wybuchu gazów, par lub mgieł grup wybuchowości IIA, IIB i IIC oraz klas temperaturowych T1, T2, T3, oraz T4. Widok i opis elementów miernika Rys.64. Widok i opis podstawowych elementów miernika GasHunter IR 95

96 Specyfikacja czujników pomiarowych Tabela 48. Specyfikacja czujników pomiarowych miernika GasHunter IR Mierzone Czas Zakres Rozdzielczość medium odpowiedzi T 90 Uwagi CH 4 100%DGW 1%DGW 100%V/V 1%V/V <30sek IR HC* 100%DGW 1%DGW 100%V/V 1%V/V <30sek IR 5000ppm 50ppm CO 2 5%V/V 0,05%V/V <30sek IR 100%V/V 1%V/V <30sek IR O 2 25%Vol 0,1%Vol <20sek CO 500ppm 1ppm <30sek Normalny H 2 S 100ppm 0,1ppm <35sek Normalny SO 2 20ppm 0,1ppm <40sek Normalny HCN 50ppm 0,5ppm <205sek Normalny H ppm 2ppm <95sek Normalny H 2 4%V/V 0,01%V/V <60sek Normalny NH 3 50ppm (100ppm) 1ppm <60sek Normalny NO 200ppm (250ppm) 0,5ppm <25sek Z biasem C 2 H 4 O 20ppm 0,1ppm <125sek Z biasem Cl 2 10ppm 0,1ppm <65sek Odwrotny Cl 2 5ppm 0,05ppm <60sek Odwrotny NO 2 20ppm 0,1ppm <30sek Odwrotny HCl 30ppm 1ppm ( 0,7ppm) <75sek Z biasem THT** 50mg/m 3 1,5mg/m 3 <35sek Z biasem O 3 1ppm 0,02ppm <65sek Odwrotny Inne Według indywidualnych ustaleń * propan, butan, LPG, itp. (możliwość pomiaru danego medium należy konsultować). ** dostępne tylko w wykonaniach stacjonarnych. IR czujnik absorpcyjny w paśmie podczerwieni. UWAGA: Miernik może być wyposażony w maksymalnie 2 czujniki absorpcyjne w paśmie podczerwieni (IR) oraz w maksymalnie 2 pozostałe czujniki (elektrochemiczne). 96

97 Zasada pomiaru Podstawowe parametry techniczne Tabela 49. Podstawowe parametry techniczne miernika GasHunter IR Zakres pomiarowy Rozdzielczość pomiaru Czas reakcji (odpowiedzi) T 90 Pobór gazu Czas życia czujników Indykacja pomiaru Alarmy Sygnalizacja alarmu Natężenie sygnału akustycznego Zakres temperatur pracy Zakres wilgotności pracy Zakres ciśnienia pracy Graniczne temperatury przechowywania Zasilanie Czas pracy Obudowa Wymiary miernika Waga miernika Czasokres kalibracji Cecha budowy przeciwwybuchowej Typ ochrony obudowy Wyposażenie Gazy wybuchowe i CO 2 : czujnik IR Tlen i gazy toksyczne: czujniki elektrochemiczne Zgodnie ze specyfikacją czujników Zgodnie ze specyfikacją czujników Zgodnie ze specyfikacją czujników Dyfuzyjny lub przepływowy (przystawka przepływowa) Od 1,5 do 3 lat (czujniki IR do 5 lat) Wyświetlacz LCD z podświetleniem Ustawialne w całym zakresie pomiarowym Akustyczno - optyczna 85dB/0,3m C 10 90%Rh bez kondensacji kPa C 4 x NiMH typ HFR-50AA1500 1,2V/1500mAh Min. 8 godzin Vestamid L-R2-GF 25 (kolor czarny) 151x80x34 Około 400g 6 miesięcy II 2G Ex i a d IIC T4 IP54 Ładowarka sieciowa typ LDR-10 (standard) Ładowarka samochodowa typ LDR-10S (opcja) Przystawka do pomiarów przepływowych (opcja) Przystawka do komunikacji z komputerem (opcja) 97

98 DETEKTOR NIESZCZELNOŚCI LD-100 Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Detektor LD-100 jest przenośnym przyrządem przeznaczonym do wykrywania nieszczelności w różnego typu instalacjach gazowych (gaz ziemny, LPG, itp.). Detektor posiada czujnik półprzewodnikowy o dużej czułości, co pozwala mu na wykrywanie nawet śladowych ilości ulotów gazu. Czujnik umieszczony jest na końcu giętkiej sondy, co daje możliwość dostosowania kształtu sondy do aktualnych potrzeb oraz umożliwia dotarcie do miejsc trudnodostępnych. Urządzenie posiada budowę zapewniającą możliwość jego zastosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem klasyfikowanych jako strefy 1 i 2 niebezpieczeństwa wybuchu gazów, par lub mgieł grup wybuchowości IIA, IIB i IIC oraz klas temperaturowych T1, T2, T3, oraz T4. Odczyt wartości stężenia ulotu gazu pokazywany jest na siedmiopunktowej skali diodowej, po której przemieszcza się punkt świetlny, wskazujący aktualny próg stężenia. Skala może być opisana w ppm lub %DGW. Dodatkowo każde przekroczenie progowe sygnalizowane jest akustycznie poprzez zmienną częstotliwość pracy wewnętrznego sygnalizatora akustycznego (im wyższe stężenie, tym wyższa częstotliwość sygnalizacji). Przyrząd posiada także układ kontroli sprawności czujnika i w przypadku jego uszkodzenia, przerwy lub zwarcia w obwodzie czujnika, sygnalizuje to sygnałem akustycznym oraz optycznym. Do zasilania detektora wykorzystane są ogniwa NiMH umożliwiające wielogodzinną, ciągłą pracę przyrządu a załączona ładowarka umożliwia ponowne ich naładowanie. Stan naładowania ogniw zasilających jest monitorowany (zaraz po włączeniu przyrządu pokazywany jest stan naładowania akumulatorów). Podczas pracy sygnalizowany jest niski poziom naładowania ogniw, oraz stan ich rozładowania, po czym przyrząd automatycznie się wyłącza. Przyrząd posiada poręczną obudowę, co w połączeniu z niewielkimi wymiarami i wagą czyni go atrakcyjnym w szerokim zakresie zastosowań. 98

99 Widok i opis elementów detektora Rys.65. Widok i opis podstawowych elementów detektora LD