Captan 80 1 (8) Informacje, porady, praktyka. egzemplarz bezpłatny. Skuteczność

Transkrypt

1 Informacje, porady, praktyka 1 (8) 215 egzemplarz bezpłatny Kaptan (N-trójchlorometylotio-czterohydroftalimid) jest podstawową i niezastąpioną substancją aktywną od ponad 5 lat. W wielu miejscach na świecie cieszy się dużym zaufaniem sadowników bez względu na kraj, region, wielkość gospodarstwa czy wiek producenta. Preparat Znajduje Captan 8 zastosowanie w licznych uprawach, nie tylko sadowniczych. Fungicydy oparte na kaptanie zwalczają m.in. parcha jabłoni, liści (%) szarą pleśń 1 l/ha oraz wiele WG porażenie porównawczy 1,9 kg/ha chorób przechowalniczych (łącznie z parchem przechowalniczym). Skuteczność grzybobójcza (%) Na świecie zużywa się rocznie ponad 1 tys. ton kaptanu, przede wszystkim w uprawach owoców ziarnkowych i pestkowych (56%), ale także truskawek, winorośli, warzyw, roś lin ozdobnych czy soi. Najwięcej kaptanu stosuje się w Europie (38%), następnie w Ameryce Północnej, Południowej oraz w Azji. Historia kaptanu sięga 1952 r., kiedy to został wynaleziony w USA w laboratoriach firmy Chevron, dzisiejszego giganta branży petrochemicznej. Następnie, po skomercjalizowaniu w latach , pełne prawa zostały sprzedane nieistniejącej już firmie Stauffer, która w latach 8. ub.w. została przejęta przez koncern ICI (Imperial Chemical Industries), bardzo poważnego gracza na rynku agrochemikaliów. Później, w ramach przekształceń w latach , z koncernu ICI wyodrębniła się firma Zeneca. W międzyczasie wszystkie prawa związane z fungicydem Captan, wraz z technologią produkcji oraz fabryką w USA zostały przejęte przez Rys. 1. Najważniejsze cechy fungicydów kontaktowych stosowanych w sadownictwie Bezpieczeństwo dla rośliny (8%) Bezpieczeństwo dla ludzi (7%) Jakość produktu (5%) Możliwość mieszania z innymi ś.o.r. (9%) Odporność na zmywanie przez deszcz (1% ) Pozostałe (23%) Skuteczność (38%) Wzór chemiczny kaptanu japońską korporację Tomen, prekursora dzisiejszej Arysta LifeScience. Oryginalny amerykański Captan na rynku w Polsce pochodził z fabryk firm Tomen (Arvesta), przodków dzisiejszej firmy Arysta LifeScience. Od kilku lat na rynek europejski jest produkowany w jednej nowej fabryce na południu Francji w miejscowości Nogueres, w zagłębiu chemicznym u podnóży Pirenejów. Kaptan, jako substancja aktywna, należy do grupy związków ftalimidowych, które odgrywały i nadal odgrywają bardzo istotną rolę w ochronie roślin przed chorobami powodowanymi przez wiele gatunków grzybów. Inne uprawy (18%) Głównym mechanizmem działania związków z tej grupy jest blokowanie procesów Soja (3%) oddychania poprzez blokowanie białek enzymatycznych, Ozdobne w wyniku czego tracą one aktywność. (4%) Kaptan, blokując wiele takich enzymów, działających na różnych etapach oddychania, powoduje zakłócenie Owoce ziarnkowe procesów Inne owoce energetycznych grzyba. i pestkowe Niespecyficzny (6%) mechanizm działania kaptanu (56%) powoduje, że jest on zaliczany do grupy związków o bardzo niskim ryzyku selekcji form odpornych Winorośl (6%) grzybów, w tym także Warzywa Venturia inaequalis, sprawcy parcha jabłoni. (7%) Ta cecha decyduje o możliwości wielokrotnego stosowania kaptanu w programach ochrony jabłoni. Związek ten jest także wykorzystywany w wielu mieszaninach z fungicydami o specyficznym mechanizmie działania, głównie z preparatami z grupy inhibitorów biosyntezy ergosterolu (IBE), strobiluryn i anilinopirymidyn. jest środkiem o działaniu kontaktowym, przede wszystkim zapobiegawczym, chociaż w praktycznym zwalczaniu parcha jabłoni stosuje się go również interwencyjnie. powinien być nanoszony na rośliny przed wystąpieniem warunków sprzyjających infekcji. Po zastosowaniu powinien zdążyć wyschnąć staje się wtedy odporniejszy na zmywanie przez deszcz. Warunkiem dobrej skuteczności środków kontaktowych jest zapewnienie dokładnego pokrycia roślin cieczą opryskową. Skuteczność Skuteczność grzybobójcza preparatu Captan 8 WG, zarówno w ochronie liści, jak i owoców, przekracza często 95%. Znajduje on zastosowanie w ciągu całego okresu wegetacji, gdyż jego skuteczność nie zależy od panującej temperatury. Fungicyd ten jest szczególnie przydatny do wczesnowiosennych zabiegów przeciwko parchowi jabłoni, gdyż wykazuje bardzo dobrą skuteczność w ochronie działek kielicha oraz szypułek owocowych. Skuteczność zabiegów interwencyjnych w przypadku kaptanu badana była w warunkach kontrolowanych z analizą skuteczności popartą obserwacjami mikroskopowymi rozwijającej się tkanki grzyba V. inequalis. Wyniki tych badań pokazują, że stosowane w praktyce zabiegi 36 godzin po infekcji, Aktywność Morfologia Śmierć Rys. 3. Wpływ preperatu na porażenie owoców jabłoni parchem ocena przed zbiorem (%) Preparat porównawczy 1 l/ha 1,9 kg/ha Rys. 4. Skuteczność grzybobójcza preperatu Skuteczność grzybobójcza (%) w sprzyjających warunkach mogą skutecznie ochronić drzewa przed parchem jabłoni. Działanie to polega na tym, że nie wszystkie zarodniki równomiernie kiełkują i przerastają tkankę, a zastosowany nawet do 36 godzin po infekcji jest w stanie 4 3 zabezpieczyć 2 liść czy owoc przed chorobą. W 1 ostatnich trudnych sezonach ochrony jabłoni, na znaczeniu zyskuje zabieg STOP Preparat SPRAY, polecany porównawczy przez wielu 1,9 doradców kg/ha jako najskuteczniejszy 1 l/ha w okresie silnych wysiewów zarodników i w warunkach ciągłych opadów. Oprysk typu STOP SPRAY wykonuje się na mokre liście i służy on do przerywania narastającej infekcji podczas mżawki oraz ciągłych opadów. ocena przed zbiorem (%) porażenie liści (%) Zabieg 36 godz. po infekcji Obserwacja 7 dni po zabiegu CAPTAN 8 WG Preparat porównawczy 1 l/ha 1,9 kg/ha 36 godz. Rys. 2. Na świecie zużywa się rocznie 1 tys. ton kaptanu Inne uprawy (18%) Azja (13%) Australia (2%) Soja (3%) Ozdobne (4%) Inne owoce (6%) Owoce ziarnkowe i pestkowe (56%) Ameryka Północna (26%) Europa (38%) Silny rozwój grzybni i apresoriów Wyraźna aktywność metaboliczna Brak rozwoju Brak aktywności metabolicznej Martwy grzyb Winorośl (6%) Warzywa (7%) Ameryka Południowa (17%) Afryka (4%) Fot. 1. Efekty działania Captanu 8 WG użytego 36 godz. po infekcji (zdjęcie spod mikroskopu z użyciem fluorescencji) 2µm

2 2 Mój Sad 8/215 Odporność na zmywanie Stosując należy pamiętać o kontroli wielkości opadów, gdyż fungicyd może stracić skuteczność w wyniku zmycia przez deszcz. Przyjmuje się, że suma opadów wielkości 2 25 mm oraz burzowe opady w granicach 15 mm, powodują zmycie preparatów i konieczność powtórzenia zabiegu. w porównaniu do preparatów konkurencji wykazuje bardzo dobre właściwości pokrywające liść i zapewnia doskonałą ochronę nawet po opadach powyżej 15 mm deszczu. Prace badawcze nad poprawieniem tego parametru ciągle trwają w laboratoriach Arysta LifeScience. Dodatkowo, stosując fungicydy kontaktowe trzeba zwrócić uwagę na spadek ich efektywności w wyniku przyrostu nowej tkanki roślinnej. W związku z tym dla prowadzenia prawidłowej ochrony niezwykle istotne jest śledzenie tempa rozwoju roślin. Mieszalność Na życzenie i wniosek sadowników wypracowaliśmy tabelę właściwości fizyko-chemicznych mieszaniny fungicydu Captan Rys. 5. Skuteczność preparatu do ochrony jabłoni przed parchem po opadach o różnej wielkości (badania laboratoryjnie Biotransfer, Francja) % porażenia zarażona nieporażona 1 cm 2 mm 4 mm 2 mm 4 mm Opad 1 godz. po oprysku Opad 4 godz. po oprysku 8 WG i ponad 3 środków ochrony roślin (ś.o.r.), którą udostępniamy polskim sadownikom. W 215 r. projekt badania mieszanin jest kontynuowany, w jego ramach przeprowadzone zostaną badania pokazujące skuteczność mieszanin oraz ich bezpieczeństwo dla roślin. Doskonałe właściwości formulacji przekładają się na tak szerokie możliwości mieszania z wieloma ś.o.r., które są idealnym rozwiązaniem w strategii ochrony przed parchem jabłoni w sadach z rasami odpornymi. Bezpieczeństwo dla roślin wyróżnia się w swojej klasie bezpieczeństwem dla roślin uprawnych. Opryskiwanie jabłoni, różnych odmian, niezależnie od pogody i fazy wzrostu rośliny cechuje brak ryzyka wystąpienia oparzeń liści i kwiatów, negatywny wpływ na żywotność pyłku oraz powstawanie ordzawień na owocach. Ponadto zaliczany jest do związków mało toksycznych dla fauny pożytecznej i może być stosowany w sadach prowadzących produkcję integrowaną., jak podają niezależne badania, jest rozpoznawalny przez sadowników jako najbardziej bezpieczny dla roślin w kategorii fungicydów stosowanych w ochronie jabłoni, niezależnie od fazy zastosowania. Bezpieczeństwo stosowania Bardzo ważne jest również bezpieczeństwo stosowania dla osób wykonujących zabiegi. Na rynek Polski produkowana jest formulacja o wyższych parametrach jakości: granulat o większej średnicy, mniej pylisty, łatwiej mm Mieszalność fungicydu (1,9 kg/ha) z agrochemikaliami (1,9 kg/ha) + Właściciel praw do nazwy lub posiadacz zezwolenia Insektycydy Dawka (l, kg/ha) Ilość wody (l/ha) Wynik części analitycznej Acaramik 18 EC Rotam 1,5 5 + Actara 25 WG Syngenta, Apacz 5 WG Arysta, Calypso 48 SC Bayer, Coragen 2 SC Du Pont, Envidor 24 SC Bayer, Mospilan 2 SP Nippon Soda, Movento 1 SC Bayer 2, Pirimor 5 WG Syngenta, Runner 24 SC Dow AgroSciences, Steward 3 WG Du Pont, Sumo 1 EC Sumi Agro 1, 75 + Teppeki 5 WG ISK Biosciences, Fungicydy Bellis 38 WG BASF,8 3 + Bumper 25 EC Adama,3 3 (1) Chorus 5 WG Syngenta,4 3 + Difo 25 EC Globachem,2 3 (1) Discus 5 WG BASF,2 3 + Domark 1 EC Isagro,4 3 (2) Funguran A Plus 5 WP Spiess-Urania, Horizon 25 EC Bayer,5 3 + Miedzian 5 WP Azot Pol 1,5 3 + Mythos 3 SC BASF 1,5 3 + Nimrod 25 EC Adama 1,4 3 + Nordox 75 WG Nordox 1, 3 + Qualy 3 EC Adama,5 3 (1) Rovral Aquaflo 5 SC BASF 2, 5 + Score 25 EC Syngenta,2 3 (1) Syllit 65 WP Agriphar 2,25 3 +/ (3) Teldor 5 SC Bayer 1,5 5 + Topsin M 5 SC Nippon Soda 1,5 3 + Vaxiplant SL Goemar 1, 5 + Zato 5 WG Bayer,4 3 + Fot. 2. Zdjęcia liścia jabłoni w świetle UV po opryskaniu preparatem (poszczególne strefy liścia w powiększeniu) Arysta Siarka Arysta 8, 5 + Inne Microthiol 8 WG UPL 4, 3 (4) Regalis 1 WG BASF 1, (5) długi okres ochrony sadów skuteczność wobec szkodników odpornych na insektycydy z innych grup wysoka skuteczność działania przy niskich dawkach działanie w szerokim zakresie temperatur, w różnych warunkach pogodowych Zalecany w Integrowanej Produkcji Owoców! Preparat owadobójczy nowej generacji Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie. + wynik pozytywny; wynik negatywny; +/ należy zachować szczególną ostrożność, niektóre parametry są na granicy dopuszczalności, w niesprzyjających warunkach mogą wystąpić efekty negatywne; nd nie dotyczy (1) trwałość zawiesiny poniżej granicy akceptowalności. Podczas mieszania składników mieszaniny, wydziela się opadający osad. Wykonywać zabieg przy włączonych mieszadłach hydraulicznych. (2) trwałość zawiesiny poniżej granicy akceptowalności. Podczas mieszania składników mieszaniny wydziela się opadający osad. Niska trwałość emulsji, wydzielenie osadu, utrudniona zdolność do reemeulgowania. (3) może wystąpić obfite pienienie, utrzymujące się przez dłuższy czas. (4) ph mieszaniny ma odczyn zasadowy, powyżej 9,. (5) dodanie do cieczy roboczej kwasu cytrynowego, zgodnie z zaleceniami etykiety, powoduje zakwaszenie cieczy roboczej poniżej 4,. UWAGA: W tabeli przedstawiono wyniki analizy mieszalności fungicydu z wybranymi agrochemikaliami, przeprowadzonej w warunkach laboratoryjnych, zgodnie z Dobrą Praktyką Laboratoryjną. Sprawdzono zgodność fizyko-chemiczną agrochemikaliów. Na skuteczność działania łącznego stosowania ś.o.r. ma wpływ wiele niezależnych czynników. Użytkownik sporządza mieszaniny wyłącznie na własną odpowiedzialność. Przed sporządzeniem mieszaniny należy dokładnie zapoznać się z etykietą-instrukcją stosowania ś.o.r. w zakresie możliwości łącznego stosowania z innymi substancjami. Do badania mieszalności agrochemikaliów użyto wzorcowej wody twardej, przygotowanej zgodnie z normą PN-85/C-4661:1985: Pestycydy. Preparaty stosowane w postaci roztworów, zawiesin i emulsji wodnych. Oznaczanie pienienia. Badanie zostało wykonane wg PN-C-4654:1997: Pestycydy. Metody oznaczania trwałości zawiesin wodnych, PN-C-4652:1998: Pestycydy. Metody oznaczania trwałości emulsji wodnych oraz PN-85/C-4661:1985: Pestycydy. Preparaty stosowane w postaci roztworów, zawiesin i emulsji wodnych. Mieszaniny agrochemikaliów powinny być wykorzystane bezpośrednio po ich przygotowaniu. W zestawieniu wykorzystano nazwy preparatów, do których prawa posiadają firmy wymienione w kolumnie drugiej. Apacz 127x86 ramka MK 215.indd :48

3 8/215 Mój Sad 3 Według opinii sadowników, potwierdzonej przez niezależne badania, najistotniejsze cechy fungicydów kontaktowych stosowanych w sadownictwie to (w kolejności znaczenia): skuteczność grzybobójcza; odporność na zmywanie przez deszcz; szerokie możliwości mieszania z innymi środkami ochrony roślin; bezpieczeństwo dla roślin uprawnych; bezpieczeństwo stosowania; jakość produktu. Jesteśmy dumni z tego, że od wielu lat dostarczamy do rąk sadowników fungicyd IDEALNY jakim jest. Zespół Arysta LifeScience rozpuszczalny, w unikalnym opakowaniu: 1-kilogramowych beczkach z wygodną miarką do odmierzania odpowiedniej dawki. wsypujemy bezpośrednio z beczki do zbiornika opryskiwacza, bez sita, przy włączonych mieszadłach, unikamy rozważania. Produkt nie pyli się, przez co obniżamy ryzyko wniknięcia do dróg oddechowych oraz unikamy niepotrzebnego bezpośredniego kontaktu ze środkiem ochrony roślin. Jakość produktu trudno zmywalny jestem bardzo skuteczny...łatwo mieszalny Wiedza, doświadczenie z produktem, wiele lat badań we własnych laboratoriach oraz konsultacje z zewnętrznymi ekspertami od formulacji środków ochrony roślin pozwoliły stworzyć produkt bliski ideału. Jego najistotniejsze parametry to łatwe i szybkie rozpuszczanie się, brak: pienienia, pylenia oraz ryzyka zapchania się filtrów przy odpowiednim stosowaniu. Rys. 6. Test pienienia preparatu w okresie od do 12 minut ml piany min 1 min 12 min min 1 min 12 min Fungicyd porównawczy Rys. 7. Zawartość pyłu w preparacie (mg) Produkt porównawczy UWAGA PROMOCJA! Kup 2 beczki i zarejestruj w serwisie wpisując unikalny kod z karty rejestracyjnej, a otrzymasz nagrodę gwarantowaną: BON (O WARTOŚCI NAWET 1 ZŁ) NA PREPARATY: Asahi SL - 1 l (2 x 5 l) lub Apacz 5 WG - 8 g (8 x 1 g) lub Goemar BM86-2 l (4 x 5 l) lub 5 ZŁ GOTÓWKI (wypłacanej z bankomatu) Promocja trwa do końca kwietnia 215 r. Konkurs przeznaczony jest dla sadowników kupujących Captan do użycia we własnym gospodarstwie sadowniczym. Produkt bierze udział w promocji Kasa Wraca Jakość produktu to również jego przygotowanie do stosowania: beczka o masie 1 kg, każda z unikalnym kodem potwierdzającym oryginalność. Zabezpieczona przed nieuprawnionym otwarciem, zawiera miarkę oraz kod rejestracyjny. Natomiast 1-kilogramowe wygodne worki polietylenowe produkowane są z zamknięciem wielorazowym. Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. ul. Przasnyska 6b, Warszawa, tel.: , fax: , Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie. Captan komiks 192x273 Arysta ramka JW 215.indd :38

4 4 Mój Sad 8/215 Reakcja owadów zapylających na atraktant Pollinus Dr hab. Zbigniew Kołtowski, prof. IO; Instytut Ogrodnictwa, Zakład Pszczelnictwa w Puławach Zapylenie kwiatów przez owady jest ważne przede wszystkim przy uprawie roślin entomofilnych, u których bez owadów nie można liczyć na jakiekolwiek plony. W przypadku roślin o niewystarczającym stopniu samopylności (bez owadów wydają pewne opłacalne plony) obserwuje się zawsze pozytywną reakcję na zwiększony oblot kwiatów przez pszczoły w czasie ich kwitnienia. Dlatego coraz częściej szuka się sposobów na przyciągnięcie owadów na kwitnące plantacje, co w konsekwencji skutkuje zwiększeniem opłacalności produkcji owoców i nasion. Atraktanty Dla osiągnięcia tego celu plantatorzy mają do dyspozycji preparaty o działaniu wabiącym, zwane atraktantami, najczęściej w postaci substancji zapachowych, które mają przyciągać owady zapylające na plantacje, zwłaszcza gdy ule z pszczołami nie znajdują się w centrum uprawy. Atraktant zwabia owady w miejsce jego aplikacji i zapewnia równomierne ich zagęszczenie na plantacji, a nie jedynie na jej peryferiach, nawet w przypadku upraw mało dla nich atrakcyjnych lub kwitnących w tym samym czasie co inne rośliny, konkurencyjne pod względem dostarczania owadom pokarmu. Ważny aspekt stosowania atraktantów to możliwość zwiększenia liczby odwiedzin kwiatów przez pszczoły w czasie niesprzyjających warunków atmosferycznych, które znacznie redukują aktywność owadów i ich loty po pokarm. Można też liczyć na zwiększenie liczby odwiedzin kwiatów przez pszczoły po wystąpieniu przymrozków, szczególnie wtedy, gdy mróz uszkodził część kwiatów i plon owoców oraz nasion wydaje się zagrożony, albo wówczas, gdy wysoka temperatura w czasie kwitnienia sprzyja intensywnemu rozwojowi kwiatów i skraca okres kwitnienia plantacji (liczba kwiatów wymagających zapylenia jest zbyt duża w stosunku do liczby naturalnie odwiedzających je owadów zapylających). Pollinus jest jednym z dostępnych na rynku atraktantów. Ma formę płynu do rozcieńczania wodą i zawiera cztery różne związki pochodzenia roślinnego: geraniol, cytral, anetol i linalol. Ich mieszanina należy do grupy związków używanych przez zwierzęta i rośliny do przekazywania informacji: wydzielane przez rośliny oddziałują konkretnie na owady zapylające, natomiast w przypadku pszczół imitują feromon pszczeli wydzielany przez zwiadowczynie dla wskazania innym zbieraczkom drogi do pożytku. Pollinus ma bardzo silny, różano-cytrynowy zapach, po opryskaniu nim kwiatów zwiększa się ich atrakcyjność dla owadów. Preparat jest nietoksyczny i nieszkodliwy dla środowiska. Doświadczenia z rzepakiem W 27 roku w Zakładzie Zapylania Roślin Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Puławach (obecnie Instytutu Ogrodnictwa), testowano skuteczność preparatu Pollinus na plantacji rzepaku jarego. Przy tej okazji sprawdzono zachowanie się pszczół na rzepaku przed i po zabiegu. Część pola została potraktowana w czasie kwitnienia atraktantem, według wskazań stosowania zawartych na etykiecie. Na wyznaczonych do obserwacji owadów poletkach o długości 1 m i szerokości 1 m, noto- wano w trakcie jednorazowego przejścia wzdłuż poletka wszystkie pszczoły miodne, pszczoły samotnice (fot.), trzmiele, muchówki i motyle. Obserwacje prowadzono minimum 3 razy dziennie w 3 powtórzeniach. Poletka obserwacyjne dla części pola potraktowanego preparatem i kontroli, oddalone były od siebie o 2 m, co dawało duże prawdopodobieństwo podobnego nap szczelenia, tj. naturalnego zagęszczenia owadów zapylających w środowisku. Udział poszczególnych grup owadów na kwiatach rzepaku jarego w Puławach Struktura grup owadów (%) Grupa owadów przed zabiegiem po zabiegu Poletko do oprysku Poletko po oprysku Pszczoły miodne 82,1 8,6 91, 84,2 Pszczoły samotnice 6,1 4,9 2,1 4,1 Muchówki 4,7 6,1 4,5 8, Trzmiele 4,3 4,4 1,3 1,9 Motyle 2,9 4, 1, 1,8 Porównanie intensywności oblotu kwiatów rzepaku jarego przez pszczoły przed i po oprysku plantacji preparatem Pollinus 14 Liczba pszczół miodnych na 1 m oprysk poletka doświadczalnego Pollinusem Rzepak jary rozpoczął kwitnienie 2 czerwca. Przez kilka pierwszych dni było ono bardzo słabe z powodu suszy. Również oblot planacji przez owady zapylające był niemalże zerowy. W godzinach intensywnego lotu pszczół na 1 m 2 pola rzepaku jarego notowano do 3 pszczół miodnych i sporadycznie inne owady. Po pięciu dniach ciągle upalnej pogody, nastąpiło z kolei kilka dni deszczowych, które uratowały plantację, ale obserwacje oblotu podczas deszczu nie były możliwe. Regularne obserwacje wznowiono dopiero 3 i prowadzono je do końca kwitnienia plantacji, tj. do 2. Udział poszczególnych grup owadów oblatujących kwiaty rzepaku jarego przed zastosowaniem preparatu, na obu poletkach obserwacyjnych był bardzo zbliżony. W obu przypadkach dominowały robotnice pszczoły miodnej, które stanowiły ponad 8% wszystkich owadów na kwiatach (tabela). Następne grupy, według ich liczebności, to: pszczoły samotnice, muchówki, trzmiele i motyle. Na poletku, na którym zastosowano preparat Pollinus udział pszczół miodnych zwiększył się do 91%, podczas gdy na poletku kontrolnym wynosił on nieco ponad 84%. Ze szczegółowej analizy danych wynikało, że pozostałe grupy owadów nie wykazały pozytywnej reakcji na preparat. Obserwacje oblotu przez kolejne dni okresu kwitnienia pozwoliły na ocenę długości efektu przyciągania pszczół na plantację. Zwiększoną liczebność pszczół miodnych na opryskanej części pola obserwowano jeszcze przez 6 dni od terminu zabiegu (wykres). Wyjątkowo intensywny oblot kwiatów tuż przed przeprowadzeniem zabiegu, można tłumaczyć dłuższym okresem wcześniejszej niepogody i masowym rozkwitaniem kwiatów tego dnia. W oparciu o uzyskane wyniki można z całą stanowczością stwierdzić, że skuteczność tego środka w przyciąganiu owadów zapylających na opryskaną plantację jest bardzo wysoka. W przypadku rzepaku znalazło to swoje potwierdzenie w badaniach przeprowadzonych na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. Zabiegi preparatem Pollinus wykonano na plantacji rzepaku jednokrotnie (na początku kwitnienia) i dwukrotnie (początek i pełnia kwitnienia). W wypadku jednego zabiegu plon nasion był wyższy o około 7,9 9,1%. Po wykonaniu dwóch zabiegów przyrost plonu przekraczał 11%. Badano również wariant opryskiwania całej powierzchni plantacji oraz pasowo (co drugą ścieżkę technologiczną). Okazało się, że zwyżka plonu przy opryskiwaniu całej powierzchni i przy opryskiwaniu pasowym była na takim samym poziomie. Oprócz zwyżki plonu (na którą składała się większa liczba zawiązanych łuszczyn z większą ilością dobrze wykształconych nasion) obserwowano również korzystny wpływ preparatu Pollinus na parametry jakościowe nasion. 18 poletko doświadczalne poletko kontrolne 19 2

5 8/215 Mój Sad 5 Inne uprawy Skuteczność preparatu Pollinus została potwierdzona dla wielu innych roślin uprawnych, m.in. jabłoni, gruszy, wiśni oraz roślin warzywnych, takich jak ogórek czy cebula. Jabłonie i grusze. W 26 r. w Stacji Doświadczalnej Katedry Sadownictwa i Pszczelnictwa Akademii Rolniczej (obecnie Uniwersytet Rolniczy) w Krakowie prowadzono badania nad zachowaniem się pszczół w sadzie jabłoniowym. Obserwacje oblotu prowadzono na odmianie Jonagored, na drzewach potraktowanych preparatem Pollinus oraz kontrolnych. Zabieg przeprowadzono w fazie pełni kwitnienia jabłoni. Dzień po zabiegu obserwowano ponad dwukrotnie wyższą liczbę pszczół na kwiatach drzew opryskanych Pollinusem. nie potrzebują zapylenia oraz takich, które i tak bardzo chętnie odwiedzane są przez pszczoły. Ogórki. W Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach badano natomiast przydatność preparatu Pollinus do poprawiania zapylenia roślin warzywnych, m.in. ogórka. Wiadomo, że na skutek niedostatecznego zapylenia jego kwiatów mogą powstawać owoce zniekształcone. Owocem ogórka jest wielonasienna jagoda, do wykształcenia której niezbędne jest wiele ziaren pyłku na znamieniu słupka podczas kwitnienia. Najlepsze efekty zapylenia daje kilkunastokrotne odwiedzenie pojedynczego kwiatu przez owada przenoszącego pyłek. Obserwowano, że po potraktowaniu plantacji ogórka preparatem Pollinus częstotliwość odwiedzania kwiatów przez pszczoły znacznie się Mechanizm sukcesu W przypadku owoców drzew ziarnkowych (m.in. jabłoni i gruszy) dobre zapylenie kwiatów ma szczególne znaczenie. Prawidłowe wykształcenie owoców, regularność kształtu oraz ich wielkość jest w dużym stopniu związana z właściwym wykształceniem nasion. Do pełnego zapłodnienia wszystkich zalążków w kwiatach jabłoni potrzeba co najmniej 1 ziaren pyłku. Wówczas ilość nasion jest maksymalna, a owoce są dobrze rozwinięte. Owoce powstające przy niepełnym zapyleniu są często małe i niekształtne, mają mniej nasion, zgromadzonych najczęściej w silniej rozwiniętej części owocu. W latach w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa wykonano ścisłe badania dotyczące wpływu preparatu Pollinus na wykształcanie się nasion odmian triploidalnych jabłoni Jonagold Jonica i gruszy Lukasówka. Zastosowanie tego atraktantu w doświadczeniu zwiększyło średnią liczbę nasion w owocach, których wykształcanie w przypadku odmian triploidalnych jest szczególnie ważne. Wiśnie. W tym samym Instytucie oceniano również skuteczność opryskiwania preparatem Pollinus samopylnej wiśni Łutówka. Zwyżka plonu owoców w wyniku użycia atraktantu wynosiła prawie 18% przy jednokrotnej aplikacji preparatu, natomiast przy dwukrotnej prawie 4%. Łutówka jest odmianą samopłodną, tj. do owocowania nie wymaga pyłku innej odmiany, a kwiaty wiśni są bardziej atrakcyjne dla owadów niż te u jabłoni, gdyż oferują owadom większe ilości cukrów w nektarze. Uzyskane wyniki wskazują na to, że pozytywne działanie opryskiwania preparatem Pollinus może mieć miejsce nie tylko u jabłoni i grusz będącymi gatunkami obcopylnymi, ale także u gatunków samopłodnych, których kwiaty zwiększa. Stwierdzono, że bezpośrednio po zabiegu, na roślinach traktowanych tym środkiem, liczba pszczół była nawet ponad dwa razy większa niż na roślinach nieopryskiwanych. W rezultacie zwiększyła się liczba zawiązanych owoców i ich plon, co potwierdziło efektywność zapylenia. Z badań francuskich wynika też, że stosowanie tego preparatu wpływało również na wzrost plonu melona, nawet o ponad 4%. Cebula. Próby wykonane na nasiennych plantacjach cebuli i kopru potwierdziły także możliwość wykorzystania preparatu Pollinus do poprawiania zapylenia kwiatów i lepszego zawiązywania nasion. Cebula jest rośliną obcopylną, zapylaną przez owady. Jednak, ze względu na małą atrakcyjność kwiatów specyficzny zapach i niezbyt obfite nektarowanie jest mało chętnie odwiedzana przez pszczoły, zwłaszcza, gdy mają one w sąsiedztwie do wyboru rośliny uprawne bardziej atrakcyjne czy też kwitnące chwasty. Po opryskaniu środkiem Pollinus cebula nasienna staje się atrakcyjna dla pszczół. Zawsze warto We wszystkich cytowanych przypadkach zanotowano wzrost zawiązywania owoców i nasion na roślinach opryskanych Pollinusem w czasie kwitnienia, w stosunku do roślin kontrolnych, wskutek wyższej liczby owadów zapylających na kwiatach, która warunkuje lepsze ich zapylenie. Podano również, że przez kilka godzin, a nawet kilka dni po oprysku zagęszczenie owadów na kwiatach było dwukrotnie wyższe na poletkach, gdzie stosowano Pollinus, w porównaniu do tych nieopryskiwanych. Można wiec z łatwością zauważyć, że Pollinus jest rzeczywiście skuteczny w przyciąganiu owadów zapylających na plantacje nim traktowane. Trzeba mieć jedynie na uwadze, że zabieg ten nie w każdym przypadku będzie zwabiał pszczoły do naszych plantacji. Aby zwiększyć liczbę odwiedzin kwiatów przez owady muszą być one atrakcyjne dla owadów. Jeśli kwiaty nie będą atrakcyjne dla pszczół, żadne siły i preparaty do opryskiwania nie sprawią, że owady będą te kwiaty zapylać. Niecelowe jest również stosowanie atraktantów w sytuacji braku pszczół na danym terenie. Należy więc dołożyć wszelkich starań, by w naszym środowisku nie zabrakło owadów zapylających. Strzeżonego strzeże! Stosuj STANDAR- DOWO! Uchroń swoje uprawy przed spadkiem plonu i jego jakości! Asahi SL to wzrost plonowania roślin Produkt bierze udział w promocji Kasa Wraca Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. ul. Przasnyska 6b, Warszawa tel.: , fax: Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

6 6 Mój Sad 8/215 Murarka ogrodowa w sadzie Dr Dariusz Teper, Instytut Ogrodnictwa, Zakład Pszczelnictwa w Puławach Problemy związane z niedostatecznym zapylaniem kwiatów roślin uprawnych istniały zapewne od dość dawna, jednak były one niedostrzegane lub bagatelizowane przez plantatorów. Dopiero katastrofalne doniesienia zza oceanu i z Zachodniej Europy sprzed kilku lat, o masowych upadkach rodzin pszczelich (tzw. CCD ang. Colony Collapse Disorder zespół masowego ginięcia rodzin pszczelich) zwróciły uwagę, również naszych ogrodników, na niedobory zapylaczy w sadach. Głównym zapylaczem w naszym klimacie jest pszczoła miodna, która zapyla ponad 9% kwiatów roślin owadopylnych. Pozostałe kwiaty zapylają trzmiele, pszczoły samotnice, motyle, muchówki i chrząszcze. Obecnie w Polsce mamy, według Analizy sektora pszczelarskiego opracowywanego corocznie w Zakładzie Pszczelnictwa Instytutu Ogrodnictwa w Puławach, około 1,3 mln rodzin pszczelich, a biorąc pod uwagę tylko powierzchnię upraw sadowniczych i rzepaku, powinniśmy mieć ich dwukrotnie więcej. Polskie pszczelarstwo, mimo niewielkiego przyrostu rodzin pszczelich w ostatnich latach, nie rozwija się dynamicznie. Powodem tego jest stosunkowo niska rentowność tej działalności, a co za tym idzie, niewielkie zainteresowanie młodych ludzi tą profesją. Ponadto skala wynajmu rodzin pszczelich do zapylania sadów jest znikoma. Alternatywa dla pszczoły miodnej Pszczelarstwo wymaga dużej specjalistycznej wiedzy, doświadczenia oraz wysokich nakładów pracy. Z tych powodów większość sadowników nie decyduje się na zakładanie własnych pasiek. Doskonałą alternatywą dla pszczół miodnych jest zakładanie własnych hodowli murarki ogrodowej (Osmia rufa). Wykorzystanie tego gatunku na świecie, ale także w Polsce, ma już kilkudziesięcioletnią historię. W przypadku stosowania dzikich owadów pszczołowatych jako zapylaczy na dużą skalę kluczowa jest skala ich dostępności na rynku. Od kilku lat obserwujemy dynamiczny wzrost liczby hodowli murarki ogrodowej w Polsce. Jest to efektem m.in. rozprowadzania wśród sadowników i działkowców, w ostatnich latach, kokonów tego gatunku oraz prowadzenie akacji edukacyjnej przez Oddział Pszczelnictwa IO w Puławach. Dzięki tym działaniom owad ten stał się bardzo ważnym zapylaczem upraw sadowniczych w naszym kraju. Biologia Murarka ogrodowa (fot. 1, 2) jest gatunkiem wybitnie skorelowanym z czasem największego zapotrzebowaniem na owady zapylające w naszych warunkach klimatycznych. Okres jej naturalnego występowania w środowisku rozpoczyna się około połowy Fot. 1. Murarka ogrodowa na kwiecie truskawki kwietnia i trwa zwykle do końca maja. W tym czasie kwitnie większość entomofilnych gatunków uprawnych, a murarka ogrodowa oblatuje około 15 gatunków roślin, w tym wszystkie uprawiane taksony. Jako pierwsze, z kokonów wygryzają się samce, a kilka dni później samice, które po zapłodnieniu rozpoczynają zakładanie gniazd. Murarka najchętniej gnieździ się w otworach o średnicy 6 8 mm, wykorzystując te po szkodnikach drewna, złamane puste łodygi roślin i różnego rodzaju szczeliny w murach oraz ścianach budynków. Budowa gniazda rozpoczyna się od wymurowania, w głębi otworu, pierwszej przegrody z materiału dostępnego w pobliżu kolonii. Może to być wilgotna glina, próchnica lub muł zbierany na brzegach zbiorników wodnych. Kolejnym etapem jest znoszenie pyłku. W jednej komórce samica gromadzi go średnio około 2 mg. Gdy zaopatrzenie komórki jest już wystarczające samica składa na pyłku niewielkie jajo i zamyka wejście do komórki murowaną przegrodą, która oddziela następną komórkę. W jednym kanale gniazdowym każda samica zakłada średnio 6 lub 7 komórek (fot. 3). Po kilku dniach od złożenia jaja wygryza się larwa, która odżywia się nagromadzonym pyłkiem. Po zjedzeniu całego pyłku przędzie ona kokon, wewnątrz którego zachodzi przepoczwarczanie prowadzące do powstania dorosłego osobnika (imago). W tej postaci, wewnątrz kokonów, murarki czekają do wiosny następnego roku. Ten gatunek pszczoły ma tylko jedno pokolenie w roku. Hodowla Dzięki dobrze poznanej biologii tego gatunku, opracowano skuteczne metody jego hodowli umożliwiające uzyskanie dużych populacji pszczół, pozwalające na ich wykorzystanie nie tylko na niewielkich uprawach, ale też w dużych sadach produkcyjnych. Najlepsze efekty hodowlane uzyskuje się w trzcinowych rurkach o średnicy 6 8 mm i długości 1 15 cm. Rurki wiąże się w pęczki po około 7 8 sztuk (fot. 4) i wykłada do wcześniej przygotowanych skrzynek zaopatrzonych w daszki. Na tysiąc kokonów murarki powinniśmy wyłożyć około 7 rurek. Wielkość skrzynek jest uzależniona od wielkości kolonii jaką chcemy założyć Fot. 2. i wiśni fot. 1 5, 7, 8 D. Teper Fot. 3. Zdrowe kokony murarki w trzcinowych gniazdach Fot. 4. Rurki powiązane w pęczki umieszcza się zadaszonych skrzynkach w jednym miejscu. Teoretyczne wyliczenia oraz wieloletnie obserwacje dowiodły, że do dobrego zapylania 1 ha sadu jabłoniowego wystarcza 1 2 tys. wyłożonych kokonów. W sadach wiśniowych i czereśniowych, ze względu na większą liczbę kwiatów na jednostce powierzchni, zaleca się wyłożenie 2 3 tys. kokonów. Umieszczając kolonie murarek w sadzie należy wziąć pod uwagę jego kształt. Zasięg lotu murarek, podobnie jak u wszystkich pszczół samotnic, jest dość krótki i wynosi 2 3 m. Dlatego w dłuższych sadach, kolonie pszczół trzeba ustawić w kilku miejscach oddalonych od siebie o około 25 3 m, aby zasięgi lotów murarek zazębiały się. Kolonie wystawiamy do sadu w pierwszej połowie kwietnia, jednak nie później niż na 2 tygodnie przed przewidywanym zakwitnięciem plantacji. Do skrzynek, ustawionych frontem w kierunku północnym (fot. 5), wykładamy materiał gniazdowy i pudełko z kokonami, w którym wycinamy otwór umożliwiający wydostanie się pszczół na zewnątrz. Front skrzynki koniecznie trzeba zabezpieczyć siatką, o oczkach umożliwiających swobodny przelot owadów, a zabezpieczającą kolonię przed ptakami. Gdy murarki wygryzą się, po około 3 tygodniach od wystawienia, pudełko z resztkami kokonów należy zabrać i najlepiej spalić. Zabieg ten ogranicza rozwój pasożytów, które znajdują się w niektórych kokonach, a zimują we wcześniejszych stadiach rozwojowych i wygryzają się później niż murarki, np. pasożytnicza osa Monodontomerus spp. czy muchówka Cacoxenus indagator. Murarka ogrodowa kończy swoją aktywność na przełomie maja i czerwca, jednak kolonię należy pozostawić na miejscu do jesieni. Pod koniec lata wewnątrz kokonów znajdują się już dorosłe pszczoły, dlatego we wrześniu można zabrać kolonię z sadu. Zasiedlone trzcinowe rurki najlepiej przechowywać w nieogrzewanych pomieszczeniach, zwracając uwagę na zabezpieczenie przed gryzoniami. Wiosną te rurki można wystawić ponownie do sadu dodając do skrzynki podwójną liczbę nowych. Zaleca się jednak Fot. 5. Skrzynki gniazdowe w sadzie wiśniowym rozłupywanie rurek zimą i wykładanie wiosną tylko zdrowych, dobrze rozwiniętych kokonów z nowym materiałem gniazdowym. Zabieg ten ogranicza rozwój pasożyta Chaetodactylus osmiae roztocza, który konkuruje z larwą o pokarm pyłkowy, a przenosi się do nowych gniazd na ciele samic. Niewydobywanie kokonów z gniazd prowadzi po 2 lub 3 latach do silnego rozwoju populacji tego pasożyta i znacznego ograniczenia rozwoju kolonii murarek. Kokony wydobyte z gniazd najlepiej przechowywać w tekturowych pudełkach (fot. 6), w nieogrzewanych pomieszczeniach, w warstwie nie grubszej niż kilka centymetrów. Wiosną, gdy istnieje ryzyko wystąpienia wahań temperatury stymulujących pszczoły (zwłaszcza samce), do przedwczesnego wygryzania się, dobrze jest przenieść kokony do lodówki lub tradycyjnej przechowalni owoców. Korzyści Stosując się do powyższych zaleceń możliwe jest uzyskiwanie średniego trzykrotnego (lub wyższego) rocznego przyrostu populacji pszczół, który pozwala na coroczne potrojenie powierzchni zapylanych sadów. Liczne publikacje naukowe potwierdzają wysoką przydatność murarki ogrodowej jako alternatywnego lub uzupełniającego zapylacza upraw, jednak o wiele cenniejsze są opinie samych plantatorów, którzy od lat mają murarki w swoich sadach. Wszyscy,

7 8/215 Mój Sad 7 Fot. 8. Kokony najlepiej przechowywać w tekturowych pudełkach (tu 5 tys. szt.) bez wyjątku, wypowiadają się bardzo pozytywnie o pracy tych pszczół. Jeżeli zdarzają się jakieś problemy, to są one spowodowane niesprzyjającą pogodą w okresie kwitnienia lub wynikają z winy sadowników, którzy powodują zatrucia pszczół stosując środki ochrony roślin niezgodnie z zaleceniami. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że zapisy na etykietach ś.o.r. dotyczące bezpieczeństwa pszczoły miodnej, obowiązują również w stosunku do dzikich owadów pszczołowatych, w tym murarki ogrodowej. W ostatnich latach producenci trzmieli coraz częściej polecają rodziny trzmiele do zapy- lania upraw sadowniczych. Nie będę oceniał ich skuteczności w zapylaniu sadów, ale biorąc pod uwagę koszty zapylania, wykorzystanie murarki jest o wiele tańsze, chociażby z tego powodu, że rodziny trzmiele trzeba kupować co roku, a raz zakupione kokony pozwalają na wykorzystywanie murarek przez wiele lat, na coraz to większym areale. Na zakończenie warto wspomnieć, że murarka ogrodowa, mimo posiadania żądła, jest całkowicie pozbawiona agresji, więc może być z powodzeniem wykorzystywana przez osoby uczulone na jad pszczoły miodnej. Łączne stosowanie agrochemikaliów czy tylko korzyści? Dr inż. Agnieszka Kukuła, Agreco Sp. z o.o. Producenci rolni i sadownicy doskonale wiedzą jakie korzyści niesie możliwość łącznego stosowania agrochemikaliów. To sposób na ograniczenie liczby zabiegów w ciągu sezonu, obniżenie kosztów technicznych, oszczędność czasu, sprzętu, wody i paliwa. Daje to również możliwość zastosowania podzielonych dawek środków ochrony roślin (ś.o.r.), połączenia zabiegów ochrony roślin z nawożeniem dolistnym, wykorzystania sprzyjających warunków pogodowych do szybszego wykonania zabiegów oraz poprawy organizacji prac polowych. Zainteresowanie producentów możliwością łącznego stosowania agrochemikaliów znacznie wzrosło po wejściu w życie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 117/29 (WE) z 21 października 29 r. Obowiązek przestrzegania zapisów etykiety został ograniczony do wymagań dotyczących maksymalnej dawki ś.o.r., długości karencji oraz maksymalnej liczby zastosowań ś.o.r. w ciągu roku. To oznacza, że mieszanie ze sobą poszczególnych agrochemikaliów, tzw. tank-mix, nie jest sprzeczne z prawem, pod warunkiem, że etykieta środka ochrony roślin wyraźnie tego nie zabrania. Przy podejmowaniu decyzji o łącznym stosowaniu agrochemikaliów należy pamiętać jednak, że środki ochrony roślin muszą być stosowane właściwie, tzn. zgodnie z Zasadami Dobrej Praktyki Ochrony Roślin. Odpowiedzialność za ewentualne ujemne skutki ponosi osoba wykonująca zabieg, a nie producent preparatu. Nieumiejętne sporządzanie mieszaniny lub mieszanie ze sobą przypadkowych agrochemikaliów może wywołać niepożądane efekty. Do najczęstszych należą: utrata stabilności cieczy roboczej (np. rozwarstwienie, zważenie, wytrącenie się osadu), nadmierne pienienie, zmiana ph mieszaniny. W następstwie tego może dojść m.in.: do trudności technicznych związanych z wykonaniem zabiegów przez zbyt duże pienienie mieszaniny, zapychanie dysz i filtrów opryskiwacza, uszkodzenia sprzętu, obniżenia skuteczności oraz fitotoksyczności. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających tę samą substancję czynną, ale różne substancje pomocnicze (np. nośniki, rozpuszczalniki, zwilżacze, substancje emulgujące, konserwanty, stabilizatory ph). To te substancje najczęściej odpowiadają za prawidłowe mieszanie z innymi agrochemikaliami. Mogą one reagować ze sobą, powodując pogorszenie właściwości fizyko-chemicznych mieszaniny. Aby zminimalizować ujemne skutki stosowania mieszanin tank-mix, przeprowadza się testy mieszalności. Pierwszym ich etapem jest sprawdzenie zgodności fizykochemicznej mieszanin. Testy wykonywane są w warunkach laboratoryjnych (zgodnie z Dobrą Praktyką Laboratoryjną) i polegają na sprawdzeniu kilku podstawowych parametrów jakościowych mieszaniny: trwałości zawiesiny wodnej (fot. 1), trwałości emulsji wodnej (fot. 2), trwałości i jakość roztworu wodnego, trwałości piany (fot. 3), ph pojedynczego składnika oraz ph mieszaniny. Mieszaniny sporządza się w wodzie twardej, w maksymalnym, zalecanym w etykiecie stężeniu oraz w stężeniu podwójnym. Składniki badanych mieszanin rozcieńcza się w wodzie i powoli dodaje do siebie, zachowując ciągłe mieszanie. Bardzo istotna jest kolejność dodawania agrochemikaliów. Składniki dodaje się w następującej kolejności: roztwory nawozów mineralnych, roztwory nawozów mikroelementowych, środki ochrony roślin w kolejności: WG, WP, SC, EC, EG, EW, SE, SL, SP, SG (jeśli etykieta nie instruuje inaczej). Oznaczanie poszczególnych parametrów jakościowych wykonuje się według metod normalizowanych (PN) oraz własnych, opracowanych w laboratorium badającym mieszalność agrochemikaliów. Wyniki z poszczególnych testów ocenia się za pomocą trójstopniowej skali, gdzie + oznacza wynik pozytywny (możliwość łączenia), wynik negatywny, +/ należy zachować szczególną ostrożność, gdyż niektóre parametry są na granicy dopuszczalności i w niesprzyjających warunkach mogą wystąpić efekty negatywne. Wyniki zestawia się, a na ich podstawie opracowuje tabele mieszania. Zawierają one praktyczne informacje nt. możliwości łącznego stosowania agrochemikaliów. Osoba korzystająca z tabeli powinna pamiętać, że ciecz użytkowa musi być przygotowywana powoli, przy stale włączonym mieszadle. Mieszaniny agrochemikaliów należy wykorzystać bezpośrednio po ich przygotowaniu. Dłuższy odstęp między przygotowaniem mieszaniny tank-mix a zabiegiem może wywołać niezgodność fizykochemiczną, będącą następstwem nieprzewidzianych reakcji chemicznych. Przy stosowaniu mieszanin tank-mix należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ obok wielu korzyści przemawiających za łącznym stosowaniem agrochemikaliów, zawsze istnieje ryzyko, spoczywające na stosującym, że w niesprzyjających warunkach mogą nastąpić trudności w wykonaniu zabiegu, obniżenie skuteczności ochrony bądź uszkodzenie roślin. (8) 215 Bezpłatne pismo reklamowe a Redaktor naczelna: Anna Karbowniczek Opracowanie materiałów na zlecenie wydawcy PLANTPRESS SP. Z O.O. ul. J. Lea 114a, Kraków a b b Fot. 1. Trwałość zawiesiny: wynik pozytywny (a) i negatywny (b) fot. 1 3 A. Kukuła Fot. 2. Trwałość emulsji: wynik pozytywny (a) i negatywny (b) Fot. 3. Pienienie się: wynik pozytywny (po lewej) i na granicy akceptowalności (po prawej) Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. ul. Przasnyska 6b, Warszawa tel.: , fax:

8 CAPTAN 8 WG BEZ OGRANICZEŃ KONKURS NA NAJLEPSZY KOMIKS Z BECZKĄ CAPTAN 8 WG W ROLI GŁÓWNEJ! Uwolnij swoją wyobraźnię! Chwyć w rękę flamaster. Uzupełnij poniższe wizerunki beczki. Dorysuj, dopisz do beczki to, co podsunie Ci wyobraźnia, próbując uwzględnić cechy charakteryzujące : - łatwy w stosowaniu, - bezpieczny dla roślin, - bezpieczny dla człowieka, - idealny do zastosowania Stop- Spray, - niezastąpiony do oprysków zapobiegawczych, - zarejestrowany w truskawce przeciwko szarej pleśni, - najlepszy w czasach embargo. Dla ułatwienia wykorzystaj poniższe motywy beczki. NAGRODY: 1. Autorzy prac wyróżnionych przez komisję konkursową otrzymają 1 litr Asahi SL 2. Pięciu autorów najlepszych prac otrzyma nagrodę 1 kg, zaś praca zostanie użyta w kampanii reklamowej Arysta Termin zgłaszania prac do 31 marca 215. Gotową pracę prześlij listem na adres: Arysta LifeScience Polska Sp z o.o., ul. Przasnyska 6b, Warszawa, lub elektronicznie na adres sekretariat@arysta.com Regulamin dostępny w siedzibie Arysta LifeScience. Formularz zgłoszeniowy i szablony do przygotowania kreacji dostępne na stronie Captan konkurs komiks 258x375 Arysta ramka JW 215.indd :16