W arszawa, [Z 5 tabelami w tekście]

Transkrypt

1 POLSKA AKADEMIA INSTYTUT FRAGMENTA Tom 31 NAUK ZOOLOGII FAUNISTICA W arszawa, N r H Andrzej P ie c h o c k i M ięczaki ( Mollusca ) rzek lessow ego obrzeżenia Gór Św iętokrzyskich [Z 5 tabelami w tekście] A b str a c t. During the years author investigated the molluscan fauna of the rivers Koprzywianka, Psarka, Świślina and Opatówka which flow across the territory of the S E margin of the Świętokrzyskie Mts (Central Poland). The m ost d istinctive feature of these rivers is the abundance of loess in their bottom sedim ents. The investigations showed t h a t in t h e loess habitats the bivalves of the genus P isidium C. P f e i f f. predom inated, w he reas t h e gastropods were extrem ly restricted. W latach prowadziłem badania terenowe n a obszarze W yżyny Sandomierskiej, na wschodnim i południowo-wschodnim obrzeżu Gór Święto krzyskich. Celem tych badań było poznanie m alakofauny rzek płynących na podłożu lessowym. Należy zaznaczyć, że wysoce specyficzne środowisko cieków odwadniających wysoczyzny lessowej jest, jak dotąd, bardzo słabo poznane pod względem faunistycznym. W znacznej mierze dotyczy to również mięcza ków, chociaż w przeciwieństwie do większości pozostałych grup m akrofauny dennej poświęcono im ju ż wstępne opracowania ( J a n s s e n 1980, P ie c h o c k i 1981, 1986b). N ajbardziej charakterystycznym i cechami badanych cieków są: 1. obecność drobnoziarnistych osadów dennych o dużej miąższości, 2. stałe zmętnienie spowodowane transportem drobnej zawiesiny, 3. brak lub ubóstwo wodnych roślin naczyniowych, 4. strome zarysowanie dolin rzecznych i silne wcięcie koryt, 5. niewielka liczba odcinków o dnie żwirowatym lub kam ienistym. Szczegółowy opis badanych rzek Psarki, Świśliny, Opatówki i Koprzywianki zawiera praca P ie c h o c k ie g o (1986b).

2 170 A. P ie c h o c k i W Koprzywiance m ateriały zbierałem intensywnie, pobierając próby w od stępach comiesięcznych od 21 Y 1981 r. do 13 V 1982 r. Próby drobnoziarnistego osadu dennego były pobierane siatką czerpakową o wymiarach oczek 0,5 x0,5 mm i następnie przemywane na sitach o tych samych średnicach otworów. P róby m iały charakter półilościowy (były porównywalne), ponieważ każda z nich obejmowała 650 c m 3 skondensowanego osadu lessowego, uzyskanego przez w ielokrotne płukanie zawartości czerpaka do momentu, gdy osadu przestało ubyw ać w oznaczonej części siatki. Ze względu na dużą drobnoziarnistość lessu (średnica ziaren 0,01-0,05 mm), powodującą płynność osadów, niemożliwe było stosowanie standardow ych m etod pobierania prób chwytaczem Ekm ana lub czerpaczem rurowym. Ponadto, bardzo strome i grząskie brzegi wielu odeinków uniemożliwiały prawidłowe operowanie wspomnianymi przyrządami. W miejscach o dnie kam ienistym zwykle w pobliżu mostów zbierałem mię czaki z wyjmowanych z wody kam ieni lub innych przedmiotów. M ateriały zbierałem w miejscowościach: Baćkowice (stanowisko I), Iw a niska (II), Klimontów (III), Koprzywnica (IY) i Andruszkowice (Y). Szczegóło wy opis stanowisk przedstawiłem w innej pracy ( P ie c h o c k i 1986b). W pozosta łych rzekach zbierałem mięczaki tym i samymi metodami, mimo że próby pobie rałem wyrywkowo i w różnych okresach. W y n ik i b a d a ń 1. Mięczaki Koprzywianki W Koprzywiance stwierdziłem występowanie 30 gatunków mięczaków w odnych (16 gatunków Bivalvia i 14 Gastropoda). W malakofaunie zdecydowanie dominowtały groszkówki (Pisidium C. P f e i f f.), których stwierdziłem aż 10 ga tunków. Małże skójkowate ( Unionidae) reprezentowane były przez 4 gatunki, które trafiły się tylko sporadycznie w pojedynczych stanowiskach. Pozostałe dwa gatunki Bivalvia stanowiły kulkówki SpJiaerium corneum (L.) i 8. rivicola (L a m.). Spośród Sphaeriidae najliczniejsze i najczęstsze były: Pisidium subtruncatum M a l m, P. casertanum (P o l i ) ip. amnicum O.F. M u l l. Stosunkowo często i niekiedy w znacznej liczbie osobników występowały też Sphaerium corne um (L.), Pisidium supinum A. S ch m., P. nitidum J e n. i P. moitessierianum P a l a d. O statni z wymienionych gatunków oprócz P. tenuilineatum S t e l f. i P. nitidum f. arenicola S t e l f. należy w Polsce do form słabo zbadanych i rzadziej spoty kanych i dlatego ich w ystępow anie w Koprzy wiance zasługuje na uwagę. F auna ślimaków była uboga i monotonna. Ponadto, w próbach przeważały puste skorupki, co pozwala sądzić, że stanowiły one m ateriał allochtoniczny, pochodzący głównie z nadrzecznych zbiorników stagnujących. Wśród ślimaków najczęstsze były: Ancylus fluviatilis O. F. M u l l., Valvata piscinalis (O.F. M u l l.) i Lymnaea auricularia (L.), dwa pierwsze z nich osiągały niekiedy znaczną li czebność. W śród ślimaków wodnych nie stwierdzono gatunków rzadkich w P o i se e.

3 Gatunki T a b ela I. W y stę p o w a n ie m ięcza k ó w na sta n o w isk u B a ćk o w ice (p = p u ste m uszle) Pióby ilościowe z 650 cm 3 osadu data Mięczaki wodne P isidium sp. juv P isidium subtruncatum P isidium casertanum lo Pisidium person alum o 3p 9p 9p 3p Ancylus flu via tilis 17p 6 lop 18p P isidium milium P isidium nitidum 3 1 A nisus sp. juv. 1 Pisidium nitidum var. arenicola 4 Anisus leucostomus 2 Anisus spirorbis Lymnaea sp. juv. lp Lymnaea truncatula Ślimaki lądowe Carycldum minimum lp Succinea sp. Vallonia pulchella Zonitidae ---

4 Gatunek Mięczaki wodne Lymnaea peregra Ancylus fluviatilis Valvata piscinalis Pisidium supinum P isidium subtruncatum T abela II. W y stę p o w a n ie m ięcza k ó w n a sta n o w isk u Iw a n isk a (p = p u ste m uszle) Próby jakościowe ) Próby ilościowe z objętości 650 m 3 osadu data P l x 1/, X 1/ X 1/* P isidium sp. juv. 1 1 Sphaerium corneum 10 P isidium amnicum 5 Lymnaea auricularia 1 Lymnaea sp. Anisus spirorbis P isidium moitessierianum 1 Pisidium tenuilineatum 1 P isidium nitidum 1 Ślimaki lądowe Carychium minimum Succinea elegans Succinea putris Succinea oblonga Coclilicopa lubrica Vallonia pulchella Caecilioides acicula A. Piechocki

5 M ię c z a k i o b r z e ż e n ia G ór Ś w ię to k r z y sk ic h 17 3 M alakofauna poszczególnych odcinków Koprzywianki w ykazywała wyraźne zróżnicowanie, co ilustrują tabele I-V. Zróżnicowanie to było prawdopodobnie spowodowane różnym charakterem osadów dennych. W Baćkowicach (tab. I) zdecydowanie dominowały Sphaeriidae, stano wiąc blisko 100% wszystkich zebranych mięczaków. P. subtruncatum M alm i P. casertanum (P o li) wykazywały również bardzo wysoką liczebność, a P. personatum M alm miało 100 % frekwencję w próbach i było licznie reprezento wane. Spośród 13 gatunków i form znalezionych w Baćkowicach 7 stanowiły m ałże z rodzaju Pisidium O. P f e i f f., a ślimaki trafiały się tylko sporadycznie, głów nie w postaci pustych muszli. Dominację groszkówek w zgrupowaniu m alakofauny tłum aczę zaleganiem w osadach dennych drobnoziarnistego lessu o dużej miąższości. Osad tego ty p u sprzyja występowaniu drobnych filtratorów, natom iast u trudnia lub uniemożli wia bytow anie ślimakom, zwłaszcza gatunkom związanym z roślinnością naczy niową. Stosunkowo liczne puste muszle Ancylus fluviatilis O. P. M u l l, zostały zniesione z wyżej leżącego odcinka o kam ienistym dnie. Dynamikę liczebności Sphaeriidae na stanowisku w Baćkowicach przedsta wiłem w oddzielnej pracy ( P ie c h o c k i 1986a). W Iwaniskach (stan. II) w osadach dennych przeważają drobnoziarnisty piasek i żwir, co znajduje odbicie w strukturze zgrupowania mięczaków (tab. I I). W ciągu prawie całego roku znajdowano tu błotniarkę Lymnaea peregra (O.F. M u ll.), a najczęstszym gatunkiem towarzyszącym był litofilny Ancylus flu via tilis O. F. M u l l. Sphaeriidae trafiały się tylko sporadycznie. W Klimontowie (stan. III) dno rzeki utworzone jest z piasku, kam ieni i lessu, który zalega głównie przy brzegach i w spokojniejszych głęboczkach. Różnorod ność dna sprzyja występowaniu mięczaków, które reprezentowane są tu ta j przez 20 gatunków (22 formy s. lato) (tab. HE). Gatunkam i dominującym i są: A ncy lus fluviatilis O. F. M u l l., Valvata piseinalis (O. F. M u ll.), Pisidium subtrun catum M alm, Sphaerium corneum (L.) i Bithynia tentaculata (L.). Godne odnoto wania jest występowanie groszkówki P. moitessierianum P a la d. i skójki Unio crassus P h i l., k tóra m a tu ta j najbliżej źródeł położone stanowisko w Koprzywiance. J a n s s e n (1980) podaje z Klimontowa również Gyraulus acronicus (F e e.) (1 juv!). W ydaje się, że zaszła tu pom yłka w oznaczeniu, i że chodzi tu raczej o G. rossmaessleri (A u e r s w.), k tó ry żyje w dobnie Koprzywianki, np. w Baranówku. W Koprzywnicy (stan. IV) w osadach dennych przeważa piasek, a p łaty lessu ograniczone są do z ato k i spokojniejszych odcinków nurtu. Najczęstszymi g atu n kam i są tu : Pisidium subtruncatum M alm, Valvata piseinalis (O. F. M u l l.) i P. amnicum (O. F. M u ll.). Pozostałe mięczaki trafiają się sporadycznie (tab. IY). W najniższym z badanych odcinków, w Andruszkowicach (stan. V), dno było utworzone z osadów lessowych i z czarnego mułu1. Dominowały: Valvata piseinalis 1 Na przełomie 1981 i 1982 r. rzeka została zbagrowana, co przyczyniło się do w ypłuka nia naturalnych osadów i zastąpienia ich naniesionym piaskiem.

6 T abela I I I. W y stęp o w a n ie m ięczak ów na sta n o w isk u K lim o n tó w (p = p u ste m uszle) Gatunek Próby jakościowe Próby ilościowe z 650 cm 3 osadu data Mięczaki wodne Ancylus fluviatilis 4p 4 15p 6p 8 3p Valvata piscinalis lop Pisidium subtruncatum 5 X 1/* x 1/ a 2 x 1/a X1/* 2 x 1/* X 1/* 3 X 1/* x V* Sphaerium corneum X 1/ ł x 1/ a5 + 5 x ł /a X1/* x 1/a 2 X 1/* 4 X 1/* Bithynia tentaculata lp 2 Lymnaea peregra Pisidium supinum 1 4 X 1/* x V* I X 1/* Lymnaea sp Sphaerium rivicola I X 1/, 5 X 1/ a X V* Gyraulus albus 7p 4p Pisidium nitidum 3 x 1/ a 6 X 1/* 3 X 1/* Pisidium moitessierianum X1/* I X 1/* Pisidium sp. i x 1/* I X 1/* 5 X 1/* Lymnaea auricularia 7 5 Lymnaea truncatula 6 3p Pisidium casertanum 4 X 1/* 2 X1/* Anisus leucostomus 3p Anisus contortus 3p Unio crassus 2 x 1/t Valvata cristata Gyraulus crista i. cristatus Pisidium amnicum I x 1/* Ślimaki lądowe Carychium minimum 5p 5p Carychium tridentatum 4p Carychium sp. lp Succinea putris ip!

7 Succinea oblonga Succinea elegans 3p Cochlicopa lubrica 5p Yallonia pulchella 11 Vallonia costata Yallonia enniensis 4p Yallonia excentrica Zenitoides nitidus Caecilioides acicula Zenobiella rubiginosa lp 3 lp 3p lp 14p lp lp lp 5p lp lp lp lp 3p 1 Ławica muszli pod mostem

8 Gatunek T a b ela IV. W y stę p o w a n ie m ięcza k ó w n a sta n o w isk u K o p rzy w n ica (p = p u ste m uszle) Próby jakościowe Próby ilościow e z objętości 650 cm 3 osadu data Mięczaki wodne Pisidium subtruncatum x V2 1 2X7* 4 + 2x7, 3+3x72 3 x 7 2 2X72 1 X7«3X7 2 2 Valvata piscinalis 16p 3 1 Ip P isidium amnicum X1/* X1/* x7* Pisidium sp. 1 1 x 7 2 2X7, 2 Sphaerium corneum x 7, 1 x V«1 X1/, Pisidium moitessierianum 1X72 3 x x 7 2 Lymnaea auricularia 6 4p Ancylus fluviatilis lp Pisidium casertanum X 1/a Pisidium casertanum. f. panderosa 3 X1/. Pisidium supinum Anisus spirorbis 2 3 X 7a Lymnaea truncatula Anisus vortex lp Anisus contortus Valvata cristata Pisidium. henslowanum 1 Ślimaki lądowe Succinea oblonga 3P Cochlicopa lubrica Vallonia pulcliella 4p 9

9 M ię cz a k i o b r z e ż e n ia G ór Ś w ię to k r z y sk ic h 177 (O. F. M u ll.), Pisidium svbtrunca'um M alm, P. casertanum (F o li) i P. amnieum (O. F. M u l l.) (tab. Y). W ujściowym odcinku rzeki zaobserwowano stosunkowo liczne gatunki małży z rodziny Unionidae. W osadach dennych wszystkich badanych odcinków Koprzywianki wy kryłem również liczne skorupki ślimaków lądowych. W ykazy gatunków, zesta wione wtporządku systematycznym, przedstawiłem w tab. I-Y. 2. Uwagi o mięczakach Psarki, Świśliny i Opatówki W stępne dane o mięczakach Psarki i Świ śliny zawiera praca P ie c h o c k ie g o (1981). Lista gatunków stwierdzonych w Psarce obejmuje 8 gatunków ślimaków i 7 gatunków małży, a w Świślinie 2 gatunki ślimaków i 5 gatunków małży. W trakcie dalszych badań m alakofauny rzek lessowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, przeprowadzonych w 1983 r., pobra em próby półilościowe (por. wyżej) z dwóch stanowisk w Świślinie (Eadkowice i Rzepin) i z 4 stanowisk w dotychczas nie badanej Opatówce (Łężyce, Zochcin, Słabuszowice, Wysiadłów). Lista mięczaków Świśliny została wzbogacona o następujące gatunki: Gyraulus rossynaessleri (A u e r sw.), Pisidium casertanum (P o li) i P. tenuilineatum S t e l f. Ostatni z wymienionych małży znany jest w Polsce jedynie z niewielu stanowisk. W próbach zaznaczała się w ybitna dominacja groszkówek, przy czym gatunkiem najliczniejszym było P. subtruncatum M alm. W Opatówce stwierdziłem następujące gatunki mięczaków: Gastropoda Valvata cristata O. F. M u ll., V. piscinalis (O. F. M u l l.), Gyraulus albus (O. F. M u ll.), Anisus coyitortus (L.); Bivalvia Pisidium amnieum O. F. M u ll., P. casertanum (P o li), P. subtruncatum M alm, P. nitidum J e n., P. personatum M alm, P. moitessierianum P a la d., P. tenuilineatum S t e l f., Sphaerium rivicola (Lam.). Gatunkiem dominującym występującym we wszystkich badanych od cinkach Opatówki było P. subtruncatum M alm. Należy podkreślić, że małż ten wykazywał też dużą liczebność, która wynosiła: Łężyce 136 osobników, Zochcin 235, Słabuszowice 5 i Wysiadłów 76 (w 650 c m 3 osadu). W y raźny spadek liczebności małża w Słabuszo wicach można wytłum aczyć dużym zanieczyszczeniem rzeki w tym odcinku. Pozostałe gatunki Spliaeriidae trafiały się w 1-2 stanowiskach. Szczegóły dotyczące ich liczebności przedstawiłem w oddzielnej pracy (P ie c h o c k i 1986a). Na uwagę zasługuje P. tenuilineatum' S t e l f., które bardzo licznie występowało w Łężycach (105 osobników w 650 cm 3 osadu). Wnioski Przeprowadzone badania wykazały, że malakofauna rzek odwadniających obszary lessowe jest wysoce specyficzna. Charakteryzuje się ona ubóstwem ślimaków i bogactwem małży, które są reprezentowane głównie przez gatunki 12 Fragm. F aun ist. t. 31

10 T abela V. W y stę p o w a n ie m ięcza k ó w n a sta n o w isk u A n d ru szk o w ice (p = p u ste m uszle) Gatunek Próby jakościowe Próby ilościowe z objętości 050 cm 3 osadu data Mięczaki wodne Valvata piscinałis p 8 Pisidium subtruncatum x x/ X1/ X x/ x x/ x x/ x x/ X ł/ x x/ x V, Pisidium casertanum 4 XV. lx '/ X1/* 2 X x/ x x/» x x/ x x/ 2 2 x x/, Pisidium amnicum i x 1/ x x/2 1 3 x x/2 1 x x/2 Pisidium moitessierianum x x/ x x/2 Lymnaea truncatula 2P 4 1 Pisidium sp. juv x x/2 l x x/ x x/ L Lymnaea auricularia 9 6 Ancylus fluviatilis Sphaerium rivicola 31 X x/2 Unio tumidus Xx/2 Unio crassus 11 X1/, - Lymnaea sp. 4 Pisidium personatum 1 x'/2 Anodonta piscinałis 2 XV. Pisidium supinum 2 x x/2 Unio pictorum 2 XV. Lymnaea corvus Ślimaki lądowe Carychium min imum lp lp Succinea elegans Succinea puiris 4p Succinea oblonga 3p Cochlicopa lubrica Vallonia costata Vallonia pulchella Zenitoides nitidus Zenobiella rubiginosa Ip

11 179 M ię cz a k i o b r z eż en ia G ór Ś w ię to k r z y sk ic h z rodzaju Pisidium C. P f e i f f. Przyczyną jakościowego i ilościowego ubóstwa ślimaków jest zapewne brak roślin naczyniowych oraz brak tw ardych elemen tów dna (kamienie, żwir, kłody drewna), służących ślimakom jako kryjówki, miejsca przyczepu i źródło pokarmu. Grząskie dno utworzone z drobnych cząs tek lessu umożliwia natom iast bytowanie filtratorom, do których należą groszkó wki. Duża ilość zawiesiny lessowej, transportow ana przez wodę, nie odgrywa roli czynnika ograniczającego bytowanie ślimaków, świadczy o ty m liczne wy stępowanie Ancylus fluviatilis O. F. M u ll, i Lymnaea peregra (O. F. M u ll.), zaobserwowane w odcinkach Koprzywianki o dnie kam ienistym. Spośród śli maków liczna i częsta w badanych rzekach jest tylko Valvata piscinalis (O. F. M u ll.), która może odżywiać się sposobem filtracyjnym. Cechą charakterystyczną zgrupowań m alakofauny odcinków lessowych jest bezwzględna dom inacja P. subtruncatum M alm, co sygnalizowano już we wcześniejszych pracach (P ie c h o c k i 1981, 1986a). W zgrupowaniach tych częstym elementem są również P. casertanum (P o li), P. supinum A. Sciim., P. moitessierianum P a l a i l, P. personatum M alm, a poniekąd także P. tenuilineaturn, S t e l f. PIŚM IENNICTW O J a n sse n A. W Report on som e samples of land- and freshwater m olluscs, collected during geological fieldwork in Poland and Hungary in Repport of Rijksmuseum van Geologie en Mineralogie, Leiden, 68: A Współczesne i subfosylne mięczaki (Mollusca) Gór Świętokrzyskich. Acta U niv. lodz., Łódź, 177 pp., 6 ff., m apy (luzem). P i e c h o c k i A. 1986a. Studies on P isidiu m species (B ivalvia, Sphaeriidae) of the Polish loess area rivers. Proc. 8tli Int. Malac. Congr., Budapest (1983): P i e c h o c k i A. 1986b. Rzeki i potoki Okręgu Łysogórskiego jako teren badań hydrobiologicznych. Fragm. faun., Warszawa, 30: P ie c h o c k i Zakład Zoologii Bezkręgowców i H ydrobiologii Uniwersytetu Łódzkiego Łódź, Banacha 12/16 PE3HDME [3arjiaBue: M ojijuockh (Mollusca) pek jieccobbix repputopiih, okahmjunomux C bch - TOKuiHCKne ropbi] A bt o p uccjieąob aji mojijuockob netbipex pek ITcapKH, CBHCjiHHbi, O naiyb K H u KonpaoiBHHKH b n p e g e jia x C ah flo M ep ck ou B03BbimeHH0CTH ( kw o - boct. IT ojib m a).

12 180 3 th A. Piechocki pekh OTBO^flT BOJjy C JieCCOBOM B03BbimeHH0CTH, OKaHM JlHIOmeM c BOCTOKa h K>ro- BOCTOKa CBeHTOxniHCXHe ropbi. XapaxTepHoh oco6ehhoctbio paccmatpiibaembix pex HBJiaeTCfl MOXfly npohhm HajIHHHe OHeHb MeJIX03epHHCTbIX aohhbix OTJTO>XeHHM H 3HaHHTeJIbHafl MyTHOCTb BOflbl. ripo6b i 6pajiHCb cpabhhmbimh MeTOflaMH nytem HepnaHHH xoh/jeh- m o jijh o c x o b CHpoBaHHoro JieccoBoro HCCJieAOBaHbi roua. m o jijh o c x h o t jio x c h h h o Gb c m o m c m 3. HauGojiee nonpoóho Konp>xHB»HXH, rue MaTepuaji cosnpajiu Ha npotjnxehhm Bcero MajiaxocJiayHa jieccobbix pex xapaxteph3yetcb 6euH0CTbK> SpioxoHorHx xob (Gastropoda) h 6bnw OTHocMTejibHbiM óoratctbom UBycTBOpnaTbix m o jijh o c x o b m o ju h o c - (Bivalvia), Pisidiwrt C. P f e if f. C peuu u,byctbopnatbix m o j i j h o c x o b HeTXo AOMHHHpyeT b h u ; Pisidium subtruncatum M alm. CpaBHHTejibHO nacto BCTpenaiOTCH Tax>xe P. casertanum ( P o l i), P. supinum A. Schm., P. moitessierianum P a l a d. m P. personatum M a lm. P. tenullineatum S t e l f. BCTpenajica m h o xotopbie npeactabjiehbi rohhcjiehho b b ochobhom pexe OnaTyBxe b 6 j im 3 h bhuum m M3 poua uepebhm Jle>xbiu,e. SUMMARY [Title: Molluscs of the rivers of th e loess border of th e Świętokrzyskie M ountains] The present studies exam ined Mollusca in th e following rivers: Psarka, Świślina, Opatówka and K oprzyw ianka, on th e area of the Sandomierska Upland in south-eastern Poland. The rivers in question drain loess areas spre ading on eastern and south-eastern borders of th e Świętokrzyskie M ountains. The characteristic features of these rivers are th e presence of a very fine grained bottom sediments high tu rbidity of water, scarcity of vascular plants, strong incision of the river valleys, steep river banks, low num ber of sections w ith a gravel or strong bottom. Molluscs were collected by com parative methods, each sample containing 650 cm 3 of condensed loess sediment. The studies examined m ost throughly molluscs of the K oprzywianka River, from where the m aterial was sampled during one year in m onthly interals (Tabs. I Y). The investigations carried on molluscan fauna of the Koprzywianka R iver showed a clear connection of molluscs w ith the bottom sediments. In th e river section a t Baćkowice, where the bottom abound w ith loess, the assemblage of Mollusca was dom inated by th e Pisidium species (Tab. I). In th e sandyand gravel section at Iw aniska m ost numerous were snails (Tab. II). Also the molluscan assemblages of the other sections of the Koprzywianka River (Tabs. I l l V) developed according to the abundance of loess sediments. I t was observed th a t the loess bottom was favourable for Sphaeriidae and very

13 Mięczaki obrzeżenia Gór Świętokrzyskich 181 unfavourable for the occurrence of snails. Similar relationships were noticed in the case of th e other investigated loess rivers. In the Koprzywianka River 30 species of Mollusca (10 Bivalvia, 14 Gastropoda) were found. The most numerous and commonest was Pisidiiim subtruncatum (M alm). Relatively abundand were also the following pill-clams: P. casertanum (P o li), P. supinum A. Schm., P. moitessieriannm (P a la d.) and P. personatum M alm. Pisidium tenuilineatum S t e l f. occurred very numerous in the Opatówka River at Łężyce. Praca wykonana w ramach problemu MR II-3 Redaktor pracy dr W. Mikołajczyk