GATUNKI JABŁONI W ZBIORACH OGRODU BOTANICZNEGO - CENTRUM ZACHOWANIA RÓśNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ PAN W WARSZAWIE

Transkrypt

1 ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2007 z. 517: GATUNKI JABŁONI W ZBIORACH OGRODU BOTANICZNEGO - CENTRUM ZACHOWANIA RÓśNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ PAN W WARSZAWIE Marta Dziubiak Ogród Botaniczny Centrum Zachowania RóŜnorodności Biologicznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Wstęp Ochrona szeroko rozumianej róŝnorodności biologicznej, nie tylko tej naturalnie występującej w przyrodzie, ale równieŝ wykorzystywanej rolniczo, jest dzisiaj bardzo waŝnym zadaniem. Jedną z instytucji odgrywających aktywną rolę w gromadzeniu i zachowaniu bogactwa, powstałych na ziemi na przestrzeni wieków gatunków i odmian roślin uŝytkowych jest Ogród Botaniczny Centrum Zachowania RóŜnorodności Biologicznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Wśród licznych zbiorów Ogrodu znajduje się bogata kolekcja gatunków, starych odmian szlachetnych, krzyŝówek i tzw. prymitywnych form jabłoni. Jabłoń jest najwaŝniejszym gatunkiem sadowniczym uprawianym od stuleci w Polsce, dlatego celowe jest gromadzenie moŝliwie licznej i róŝnorodnej puli genetycznej tego rodzaju, jako potencjalnego źródła interesujących, z punktu widzenia hodowli, cech. Według róŝnych autorów na świecie na stanowiskach naturalnych występuje gatunków jabłoni [BORATYŃSKA 1990; SĘKOWSKI 1993; FORSLINE i in. 2003]. Jabłonie dziko występują wyłącznie na północnej półkuli, przyjmuje się, Ŝe 9 gatunków rośnie na wybrzeŝach Ameryki Północnej, 3 gatunki w Europie, 2 w południowo-zachodniej Azji, 1 w środkowej Azji, 2 na Syberii i Dalekim Wschodzie, 12 w Chinach, 2 w Korei, 2 w Himalajach i 6 w Japonii [BORATYŃSKA 1990]. W Polsce jedynym naturalnie występującym gatunkiem jabłoni jest jabłoń leśna (Malus sylvestris L.). Rodzaj Malus MILL. naleŝy do rodziny Rosaceae, podrodziny Pomoideae. W ramach rodzaju wyróŝnia się 5 sekcji: Eumalus, Sorbomalus, Chloromeles, Eriolobus i Docyniopsis, a w ramach sekcji 6 serii: Pumila, Baccata, Sieboldiana, Florentina, Kansuenses, Yunnanenses [SĘKOWSKI 1993]. Obecnie przyjmuje się, Ŝe głównym przodkiem odmian uprawnych jabłoni jest Malus sieversii (LEDEB.) M. ROEM., pochodząca z środkowej Azji, a nie, jak do niedawna sądzono, jabłoń niska (M. pumila MILL.) i leśna (M. sylvestris (L.) MILL.) [FORSLINE i in. 2003].

2 44 M. Dziubiak Materiał i metody W kolekcji Ogrodu Botanicznego CZRB PAN w Warszawie zgromadzono 164 genotypy 51 róŝnych taksonów rodzaju Malus MILL. Do tego rodzaju naleŝą nieduŝe drzewa lub wysokie krzewy o rozłoŝystych lub jajowatych koronach. Liście są niepodzielne, niekiedy klapowane, kwiaty 5-krotne, zebrane w skąpe baldachokształtne kwiatostany. Płatki róŝnych gatunków są białe, róŝowe lub czerwone, eliptyczne, opatrzone paznokciem. Pręcików jest od 15 do 50, owocolistków 5 zrośniętych ze sobą i dnem kwiatowym. Ściany komór zaląŝni są pergaminowe, w kaŝdej komorze znajdują się 2 zaląŝki. Szyjki słupka w dole zrośnięte ze sobą. Owoc jest jabłkowaty, przewaŝnie bez komórek kamiennych [BORATYŃSKA 1990]. Większość roślin sprowadzono do kolekcji w postaci zrazów do szczepień (43 taksony), drzewa 9 taksonów są siewkami, 2 taksony zakupiono w 2005 roku jako okulanty. Cztery taksony uzyskano zarówno drogą szczepienia, jak i z nasion M. baccata var. mandshurica, M. coronaria, M. hupehensis i M. purpurea. Do szczepienia uŝyto podkładki półkarłowe M.7 i siewki Antonówki. Najwięcej jabłoni pochodzi z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku (22 taksony). Z Instytutu Sadowniczego w Dreźnie-Pillnitz sprowadzono 16 taksonów, a z Arboretum wydziału Leśnego SGGW w Rogowie 8 taksonów. Inne miejsca pozyskania nasion i zrazów to: Ogród Botaniczny UAM w Poznaniu (2 taksony) oraz ogrody botaniczne w Almaty, Biszkeku, Nancy, Zurichu i Wrocławiu (po 1 taksonie). Siewki 3 taksonów uzyskano z wysiewu nasion zbieranych z naturalnych stanowisk: M. sylvestris z Polski i Francji, M. sieversii oraz M. sieversii var. kirghisorum z gór Tian-Szań. Większość taksonów jest reprezentowana w kolekcji przez 2 sztuki, jedynie jabłoń Siewersa (Malus sieversii (LEDEB.) M. ROEM.) stanowi odrębną populację siewek, w liczbie 100, uzyskanych z wysiewu nasion zebranych z naturalnych stanowisk podczas ekspedycji do Kazachstanu. Nasiona zbierano dwukrotnie w roku 1988 i 1990 z 65 drzew rosnących na siedmiu naturalnych stanowiskach w górach Tian-Szań w pasmach Zailijskij i DŜungarskij Ałatau oraz w ogrodzie botanicznym w Almaty [DZIUBIAK, GAWRYŚ 1999]. Jabłoń Siewersa jest głównym gatunkiem jabłoni, występującym w niŝszych partiach gór środkowej Azji (Pamiro-Ałaj, Tiań-Szań, Kopet-Dag). Drzewa w wieku 30 lat mają wysokość 2-10 m i średnicę pnia 5-40 cm. Pora kwitnienia (III-IV) i dojrzewania owoców (VII-IX), a takŝe urodzajność zaleŝy od formy drzewa i miejsca, w którym rośnie. Jabłoń Siewersa jest gatunkiem mrozoodpornym i długowiecznym (do 150 lat). WaŜną cechą tego gatunku jest rozmnaŝanie wegetatywne przez odrosty korzeniowe [DśANGALIJEW 1977]. Drzewa posadzono na miejsce stałe w latach w rozstawie 4,5 3,5 m; drzewa niektórych taksonów były dosadzane w latach późniejszych. Obserwacje prowadzono w latach Głównym celem badań było ustalenie toŝsamości botanicznej zgromadzonych roślin i ich usystematyzowanie. W tym celu obserwowano następujące cechy: siła wzrostu drzewa i typ korony; kształt i wielkość liści, obecność klap blaszki liściowej; wielkość, barwa płatków i pylników kwiatów oraz ilość szyjek słupka; wielkość i barwa owoców, jak równieŝ typ kielicha i długość szypułki. Zaobserwowane cechy porównywano z opisanymi w dostępnej literaturze [SOKOŁOW 1954; KRÜSSMANN 1977; BUGAŁA, STRAUS 1980; REHDER 1990]. Ponadto obserwowano porę kwitnienia i owocowania, oceniając ich wielkość w 6- stopniowej skali (od 0 brak kwiatów/owoców do 5 bardzo obfite

3 GATUNKI JABŁONI W ZBIORACH OGRODU BOTANICZNEGO kwitnienie/owocowanie) oraz stopień poraŝenia przez parch jabłoni (Venturia inaequalis (CKE.) ADERH.) i mączniak jabłoni (Podosphaera leucotricha (ELLIS ET EVERH.)) w skali od 1 do 9, zgodnie z deskryptorem UPOV [1985]. Wyniki powyŝszych obserwacji umoŝliwiły w duŝym stopniu klasyfikację zgromadzonych w Ogrodzie roślin i ich przydział do poszczególnych sekcji i serii rodzaju Malus MILL. Dokonano podziału wszystkich jabłoni pod względem ich pochodzenia na 7 grup. Wyniki i dyskusja PoniŜej przedstawiono charakterystyczne cechy poszczególnych serii rodzaju Malus MILL. i próbę zaklasyfikowania do nich taksonów zgromadzonych w Ogrodzie Botanicznym CZRB PAN w Warszawie. Sekcja I. Eumalus ZABEL, Seria 1. Pumila REHD. liście ślimakowato zwinięte w pąku, z reguły niepodzielne, kielich trwały, działki nieopadające. NaleŜą tu następujące taksony: M. sylvestris, M. prunifolia Roter Riesling, M. prunifolia var. rinkii; takson sprowadzony jako M. ellerwangeriana z Instytutu Sadownictwa w Dreźnie określono jako M. pumila f. apetala (MUENCHH.) C. K. SCHNEID., poniewaŝ charakterystyczną cechą jest brak płatków korony u kwiatów, owoce są zielone, prawie beznasienne; dalej: M. sieversii, M. sieversii var. kirghisorum, M. micromalus, M. odorata - brak informacji w literaturze o tym taksonie, ale ma cechy serii Pumila; M. penzenskiana, która ma cechy odmiany uprawnej; następnie M. purpurea - ten takson jest reprezentowany przez 3 genotypy jeden, rozmnoŝony wegetatywnie z ogrodu botanicznego w Poznaniu i dwie siewki z nasion z Wrocławia; M. spectabilis, o półpełnych kwiatach; M. upsaliensis - brak danych literaturowych, wykazuje cechy M. sylvestris, prawdopodobnie jest jej odmianą. Sekcja I. Eumalus ZABEL, Seria 2. Baccata REHD. kielich opadający lub częściowo opadający u mieszańców, działki kielicha dłuŝsze od rurki, kwiaty białe, szyjek słupka 5, rzadziej 4. NaleŜą do tej serii: M. adstringens, M. baccata var. jackii, M. baccata var. mandshurica, M. baccata var. sibirica, M. flexilis - brak informacji o tym taksonie, ale liście, kwiaty i owoce wykazują cechy serii Baccata, z wyjątkiem kielicha, który nie opada; M. halliana - siewka o numerze IV/11 bardziej przypomina M. halliana z powodu czerwonej barwy liści, kwiatów i owoców; M. hartwigii, M. sikkimensis, M. hupehensis - ten takson jest reprezentowany przez cztery róŝne genotypy, najbardziej zbliŝone do gatunku są dwa pochodzące z Kórnika, z tym, Ŝe jeden był sprowadzony pod nazwą M. theifera (która jest synonimem M. hupehensis), dwa pozostałe pochodzą z nasion z Zurichu. Jedna siewka ma podłuŝne, fioletowe, średniej wielkości owoce, z nieopadającym kielichem, druga ma owoce o średnicy 2 cm, czerwono wybarwione. Ta siewka jest godna uwagi, poniewaŝ bardzo ozdobnie kwitnie, a owoce długo pozostają na drzewie, jest teŝ wyjątkowo odporna na choroby i szkodniki. Sekcja II. Sorbomalus ZABEL, Seria 3. Sieboldiana REHD. liście w pąkach złoŝone wzdłuŝ nerwu, na długopędach zwykle mniej lub bardziej klapowane; kielich opadający, pylniki Ŝółte, liście krótkopędów nigdy niewrębne ani klapowane, pylniki Ŝółte, kielich i szypułki nagie lub słabo omszone, szyjek słupka zwykle 4. NaleŜą tu: M. arnoldiana, M. sargentii (ale u owoców nie opada kielich!), M. sieboldii, M. sieboldii var. arborescens, M. scheideckerii, M. scheideckerii Hillierii, M. zumi Calocarpa.

4 46 M. Dziubiak Sekcja II Sorbomalus ZABEL, Seria 4 Florentina REHD. podobnie jak w serii Sieboldiana, liście w pąkach złoŝone wzdłuŝ nerwu, ale liście zawsze klapowane, kielich i szypułki omszone, szyjek słupka z reguły 5. NaleŜy tu jeden gatunek: M. florentina. Sekcja II Sorbomalus ZABEL, Seria 5 Kansuenses REHD. liście w pąkach złoŝone wzdłuŝ nerwu, na długopędach zwykle mniej lub bardziej klapowane; kielich opadający, szyjki słupka nagie, w owocu obecne komórki kamienne. NaleŜą tu dwa gatunki: M. fusca, M. toringoides. Sekcja II Sorbomalus ZABEL, Seria 6 Yunnanenses REHD. - liście w pąkach złoŝone wzdłuŝ nerwu, na długopędach zwykle mniej lub bardziej klapowane; kielich trwały, szyjek słupka 5; oś owocu pełna, w miąŝszu komórki kamienne. NaleŜy tu jeden gatunek: M. pratii. Sekcja III Chloromeles (DECNE) REHD. - liście w pąkach złoŝone wzdłuŝ nerwu, na długopędach zwykle mniej lub bardziej klapowane; owoce z osią pustą, zwykle bez komórek kamiennych, spłaszczone; kwiaty róŝowe, pylniki fioletowopurpurowe. NaleŜą tu: M. coronaria, M. coronaria Red Tip, M. platycarpa, M. soulardii, M. ioensis. Sekcja IV Eriolobus (DC) SCHNEID. kwiaty białe z kutnerowatym kielichem, kwiaty po 6 8, liście mocno klapowane. NaleŜy tu jeden gatunek: M. trilobata. Sekcja V Docyniopsis SCHNEID. cechy podobne jak powyŝej, ale liście całe lub płytko wrębne, kwiaty po 2 5. NaleŜy tu jeden gatunek: M. tschonoskii pochodzący z wyspy Honsiu w Japonii. Wystąpiły pewne trudności z zaklasyfikowaniem do poszczególnych serii następujących taksonów: - drzewa M. baccata var. flavescens nie mają cech serii Baccata, drobne białe kwiaty bardziej przypominają kwiaty M. toringoides z serii Kansuenses, ale owoce są z nieopadającym kielichem, bez komórek kamiennych, liście na długopędach klapowane; - drzewa M. gloriosa mają kwiaty białe, a nie czerwone, owoce bardziej przypominają jabłka odmian uprawnych, nie mają cech serii Sieboldiana; - u drzew M. coronaria var. dasycalyx cechy są niezgodne z serią Chloromeles - liście są nieklapowane, kwiaty białe o Ŝółtych pylnikach, owoce bez aromatu i tłustej skórki; - równieŝ drzewa M. glaucescens mają cechy róŝne od cech sekcji Chloromeles - kwiaty są białe o Ŝółtych pylnikach, liście podłuŝne, całobrzegie, owoce kulisto-wydłuŝone, czerwone; - są duŝe wątpliwości, co do przynaleŝności taksonu M. orthocarpa do sekcji Chloromeles, poniewaŝ drzewa późno zaczynają wegetację, kwitną wcześnie, kwiaty są białe o Ŝółtych pylnikach, a owoce duŝe (nawet 7 cm średnicy). Brak szczegółowych danych o tym taksonie, jedynie w rosyjskiej literaturze podano, Ŝe jest to prawdopodobnie ogrodowa odmiana nieznanego pochodzenia introdukowana z Japonii do ogrodów europejskich [SOKOŁOW 1954]; - drzewa M. sylvsestris z Buttstadt sprowadzone z Drezna wykazują cechy

5 GATUNKI JABŁONI W ZBIORACH OGRODU BOTANICZNEGO jabłoni uprawnych. W oparciu o literaturę dokonano podziału zgromadzonych w kolekcji ogrodu botanicznego taksonów na 7 grup w zaleŝności od ich pochodzenia: Grupa 1. Gatunki i odmiany występujące w naturze (21): europejskie: M. sylvestris, M. trilobata, M. florentina; amerykańskie: M. coronaria, M. ioensis, M. fusca; chińskie: M. toringoides, M. hupehensis, M. baccata var. mandshurica, M. rockii, M. pratti; himalajski M. sikkimensis; pochodzące z środkowej Azji: M. sieversii i M. sieversii var. kirghisorum; syberyjskie: M. baccata var. sibirica i M. pumila var. niedzwietskyana; pochodzące z Japonii i Korei: M. baccata var. jackii, M. sargentii, M. sieboldii, M. sieboldii var. arborescens i M. tschonoskii. Grupa 2. Gatunki znane wyłącznie z uprawy, niespotykane w naturze (4): M. floribunda, M. halliana, M. orthocarpa i M. spectabilis. Grupa 3. KrzyŜówki (8): M. adstringens, M. arnoldiana, M. hartwigii, M. micromalus, M. platycarpa, M. purpurea, M. scheideckerii i M. soulardii. Grupa 4. Szlachetne odmiany ozdobne (5): Red Tip, Dolgo, Roter Riesling, Hillierii i Calocarpa. Grupa 5. Taksony o nieznanym pochodzeniu, brak informacji na ich temat w literaturze (5): M. baccata var. flavescens, M. flexilis, M. odorata, M. upsaliensis i M. penzenskiana. Grupa 6. Taksony trudne do określenia, bądź sprowadzone pod niewłaściwą nazwą (7): M. coronaria var. dasycalyx, M. ellerwangeriana, M. gloriosa, M. prunifolia var. rinki, M. glaucescens, M. microcarpa, M. pumila jedno z drzew M. pumila Niedzwetzkyana. Grupa 7. Pozostałe, nienaleŝące do Ŝadnej z wymienionych grup (1): M. sylvestris z Buttstadt. Wnioski 1. Wśród gatunków jabłoni zgromadzonych w kolekcji Ogrodu Botanicznego w Warszawie, niektóre wyróŝniają się dekoracyjnymi kwiatami, np. M. adstringens, M. hupehensis, M. floribunda, niektóre bardzo ozdobnymi lub jadalnymi owocami, np. M. toringoides, M. robusta Dolgo, M. sylvestris z Buttstadt, a takŝe przebarwiającymi się jesienią liśćmi, jak japońska M. tschonoskii. 2. Gatunki jabłoni kwitną i owocują obficiej niŝ odmiany uprawne, mają mniejszą tendencję do przemiennego owocowania, są bardziej odporne na choroby i szkodniki. 3. Brak objawów parcha jabłoni i mączniaka jabłoni zanotowano w latach na drzewach: M. florentina, M. fusca, M. coronaria Red Tip, M. micromalus, M. scheideckerii i M. toringoides. Bardzo duŝy stopień poraŝenia przez parcha jabłoni zanotowano w 2005 roku jedynie u M. adstringens, M. soulardii i M. hartwigii. Siewki M. sieversii są bardziej wraŝliwe na choroby, tylko na dwóch drzewach form nr 5/1 z Kotur-

6 48 M. Dziubiak Bułak i nr 40/2 z Rachat nie zaobserwowano objawów parcha i mączniaka. Wykaz dziko rosnących i dekoracyjnych gatunków jabłoni zgromadzonych w Ogrodzie Botanicznym CZRB PAN w Warszawie List of wild growing and decorative apple tree species collected in Botanical Garden, CBDC, PAS, Warszawa 1. Malus adstringens ZABEL 2. M. arnoldiana (REHDER) SARG. 3. M. baccata (L.) BORKH. var. flavescens 4. M. baccata var. jackii REHD. 5. M. baccata var. mandshurica (MAXIM.) C. K. SCHNEID. 6. M. baccata var. sibirica (MAXIM.) C. K. SCHNEID. 7. M. coronaria (L.) MILL. 8. M. coronaria var. dasycalyx REHDER 9. M. coronaria Red Tip 10. M. flexilis 11. M. florentina (ZUCCAGNI) C. K. SCHNEID. 12. M. floribunda SIEBOLD EX VAN HOUTTE 13. M. fusca (RAF.) C. K. SCHNEID. 14. M. glaucescens REHDER 15. M. gloriosa É. LEMOINE 16. M. halliana KOEHNE 17. M. hartwigii KOEHNE 18. M. hupehensis (PAMP.) REHDER 19. M. ioensis (A. WOOD) BRITTON 20. M. microcarpa 21. M. micromalus MAKINO 22. M. odorata 23. M. orthocarpa LAVALLÉE 24. M. penzenskiana 25. M. platycarpa REHDER 26. M. prattii (HEMSL.) C. K. SCHNEID. 27. M. prunifolia var. rinki (KOIDZ.) REHDER 28. M. prunifolia Roter Riesling 29. M. pumila MILL. 30. M. pumila f. apetala (MUENCHH.) C. K. SCHNEID. 31. M. pumila var. niedzwetzkyana 32. M. purpurea (BARBIER) REHDER 33. M. robusta Dolgo 34. M. rockii REHDER 35. M. sargentii REHDER 36. M. scheideckerii SPÄTH EX ZABEL 37. M. scheideckerii Hillieri 38. M. sieboldii (REGEL) REHDER 39. M. sieboldii var. arborescens REHDER 40. M. sieversii (LEDEB.) M. ROEM. 41. M. sieversii var. kirghisorum (THEOD. ET FED.) PONOMAR. 42. M. sikkimensis (WENZIG) KOEHNE

7 GATUNKI JABŁONI W ZBIORACH OGRODU BOTANICZNEGO M. soulardii (L. H. BAILEY) BRITTON 44. M. spectabilis (AITON) BORKH. 45. M. sylvestris (L.) MILL. 46. M. sylvestris z Buttstadt 47. M. toringoides (REHDER) HUGHES 48. M. trilobata 49. M. tschonoskii (MAXIM.) C. K. SCHNEID. 50. M. upsaliensis hort. EX DIPPEL 51. M. zumi Calocarpa Literatura BORATYŃSKA K Systematyka i geograficzne rozmieszczenie, w: Dzikie drzewa owocowe. Monografia z serii Nasze drzewa leśne pod red. S. Białoboka: BUGAŁA W., STRAUS H Jabłonie ozdobne w Arboretum Kórnickim i dotychczasowe wyniki ich uprawy. Arboretum Kórnickie. PWN, Warszawa- Poznań, rocznik XXV: DZIUBIAK M., GAWRYŚ W Malus sieversii (Ldb.) M. Roem. z Kazachstanu w zbiorach Ogrodu Botanicznego - Centrum Zachowania RóŜnorodności Botanicznej PAN w Warszawie. Prace Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, tom 5(1): DśANGALIJEW A Dikaja jabłonia Kazachstana. Nauka, Ałma-Ata: 284 ss. FORSLINE P.L., ALDWINCKLE H. S., DICKSON E.E., LUBY J.J., HOKANSON S.C Collection, maintenance, characterization, and utilization of wild apples of central Asia. Horticultural Reviews 29: KRÜSSMANN G Handbuch der Laubgehölze. Band II. Verlag Paul Parey. Berlin und Hamburg: 466 ss. REHDER A Manual of cultivated trees and shrubs hardy in North America. V. 1 Dioscorides Press. Portland, Oregon. Reprint. SĘKOWSKI B Pomologia systematyczna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 322 ss. SOKOŁOW C.J Deriewa i kustarniki SSSR. Izdatielstwo Akademii Nauk SSSR. Moskwa Leningrad. Tom III: UPOV Draft guidelines for the conduct of tests for distinctness, homogenity and stability. Słowa kluczowe: rodzaj Malus, gatunki jabłoni, jabłonie ozdobne, gromadzenie Streszczenie W Ogrodzie Botanicznym Centrum Zachowania RóŜnorodności Biolo-

8 50 M. Dziubiak gicznej PAN w Warszawie od 1987 roku zgromadzono ponad 700 obiektów z rodzaju Malus MILL., w tym 164 genotypy 51 gatunków i form ozdobnych oraz 550 starych, historycznych odmian uprawnych. Większość gatunków jabłoni występuje w stanie naturalnym, np. M. sylvestris, M. sargentii, M. coronaria, 9 to krzyŝówki, np. M. arnoldiana, M. micromalus, 5 to odmiany ozdobne, np. Hillieri, Red Tip, Dolgo. Populacja siewek środkowoazjatyckiej jabłoni Malus sieversii (LEDEB.) M. ROEM., uwaŝanej dziś za głównego przodka uprawnych jabłoni, liczy 100 osobników. Podjęto próbę klasyfikacji botanicznej zgromadzonych roślin. W przypadku 7 taksonów były pewne niezgodności, np. takson sprowadzony pod nazwą M. ellerwangeriana to prawdopodobnie M. pumila f. apetala, M. glaucescens nie naleŝy do sekcji Chloromeles, ani M. baccata var. flavescens do serii Baccata. Nie znaleziono w literaturze informacji na temat 5 taksonów: M. odorata, M. flexilis, M. penzenskiana, M. upsaliensis i M. baccata var. flavescens. Wiele drzew jabłoni charakteryzuje się ozdobnymi kwiatami i owocami, np. M. hupehensis, M. toringoides, M. sylvestris z Buttstadt. Nie zaobserwowano objawów parcha jabłoni na drzewach 6 taksonów, np. M. florentina i M. fusca. Siewki M. sieversii są bardziej wraŝliwe na choroby, tylko u dwóch genotypów nie zaobserwowano objawów parcha i mączniaka jabłoni. Malus SPECIES IN COLLECTIONS OF THE BOTANICAL GARDEN CENTER FOR BIOLOGICAL DIVERSITY CONSERVATION, POLISH ACADEMY OF SCIENCES IN WARSAW Marta Dziubiak Botanical Garden Center for Biological Diversity Conservation, Polish Academy of Sciences, Warszawa Key words: genus Malus, apple species, decorative apple-trees, collecting Summary In the Botanical Garden Center for Biological Diversity Conservation, Polish Academy of Sciences, about 700 accessions of genus Malus MILL. have been collected since 1987; among them 164 genotypes of 51 species and decorative forms and 550 old, historical cultivars. Majority of the species are known from natural stands, e.g. M. sylvestris, M. sargentii, M. coronaria, 9 are the crossings, e.g. M. arnoldiana, M. micromalus, 5 are decorative cultivars, e.g. Hillieri, Red Tip, Dolgo. Seedlings population of M. sieversii coming from Central Asia, considered as the main progenitor of cultivated apple trees counts 100 individuals. An attempt was made to classification of collected materials from systematic point of view. There are some inconsistences in case of the 7 taxa, e.g. M. ellerwangeriana it is actually M. pumila f. apetala, M. glaucescens does not have characteristics of Chloromeles series and M. baccata var. flavescens does not belong to Baccata. There is lack of information in the literature on 5 taxa: M. odorata, M. flexilis, M. penzenskiana, M. upsaliensis and M. baccata var. flavescens. Lot of the apple trees have beautiful decorative flowers and fruits, e.g. M. hupehensis, M. toringoides, M. sylvestris from Buttstadt. The trees of 6

9 GATUNKI JABŁONI W ZBIORACH OGRODU BOTANICZNEGO taxa were free from scab symptoms, e.g. M. florentina, M. fusca. The seedlings of M. sieversii appeared to be susceptible to diseases, only 2 genotypes were free from the scab symptoms. Mgr inŝ. Marta Dziubiak Ogród Botaniczny Centrum Zachowania RóŜnorodności Biologicznej PAN ul. Prawdziwka WARSZAWA marta.dziubiak@wp.pl