historia szkoły w Rycerce Górnej Click to edit Master subtitle style

Transkrypt

1 historia szkoły w Rycerce Górnej Click to edit Master subtitle style

2 Początki szkolnictwa w Rycerce Górnej sięgają 2 połowy XIX wieku. W 1855 roku mieszkańcy wioski złożyli w Żywcu wniosek o pozwolenie na budowę szkoły. W wykazach figurowała jako szkoła niezorganizowana z nauczycielem Antonim Kłusakiewiczem. W 1868 istniał już budynek szkoły. Wskazuje na to spis szkół powiatu żywieckiego, w którym zanotowano już w 1865 roku ten fakt. Do początku lat siedemdziesiątych szkoła była nieczynna z powodu braku nauczycieli. W 1873 roku szkoła trywialna, tzn. parafialna, oparta na wzorach austriackich, została przekształcona w jednoklasową, polską szkołę ludową. Jej kierownikiem początkowo był Franciszek Ziembiński, a następnie Jan Zwoliński. W roku 1914 posadę nauczyciela objął Wroński. W Rycerce Kolonii nauczanie odbywało się w budynku bacówki, prowadził je piśmienny chłop Michał Biernat, który otrzymywał wynagrodzenie od Habsburgów. Na początku XX wieku budynek szkoły w Rycerce Górnej posiadał dwie sale lekcyjne, korytarz oraz mieszkanie kierownika szkoły, którym był Mieczysław Weber. Oprócz kierownika pracowały dwie nauczycielki: Jadwiga Weber i Anna Grzybówna. 2

3 Świadectwo szkolne z 1909r. Marii Płoskonki W tym okresie (po 1900r.) szkoła była sześcioklasowa. Nauka trwała od 2 do 3 godzin dziennie, dzieci uczyły się języka polskiego, rachunków, przyrody, higieny, rysunków i religii. Klasy liczyły ok. 20 uczniów. 3

4 Budynek starej szkoły w Rycerce Górnej 1951r W Rycerce Kolonii w latach szkoła była czteroklasowa. Uczyli w niej nauczyciele: Studencki, Franciszek Ostrowski, Fojtulówna, Helena Kowalczuk, Maria Markówna, Stefan Zyzański, Michalina Wdowiak, Franciszek Biernat, Smoleński, Oślizgło i Zofia Kocoń. Druga wojna światowa przerwała system nauczania na Żywiecczyźnie. Szkoła zaczęła ponownie funkcjonować od 1950 roku. Lekcje przeprowadzano w szkolnej sali oraz w kilku barakach przywiezionych z Glinki. Jedne z pierwszych nauczycielek w powojennej szkole to P. Iwanek Bronisława i p. Anna Lorczyk oraz Maria Pietrzak i Zofia Jura. W tych latach w szkole wprowadzono piątą, szóstą i siódmą klasę. 4

5 W 1954 roku rozpoczęto budowę nowej szkoły w Kolonii na parceli podarowanej przez Nadleśnictwo Państwowe w Rycerce Dolnej. Budynek ogrodzono drewnianym płotem i 15 października 1955 roku zorganizowano uroczystość otwarcia szkoły, która posiadała początkowo trzy sale lekcyjne, a z biegiem lat z części korytarza i szatni utworzono czwartą salę lekcyjną r. Otwarcie szkoły w Rycerce Kolonii W 1956 roku założono internat dla uczniów z Przegibka i innych górskich przysiółków. Internat przetrwał do 1963 roku. Do roku 1960 w szkole pracowali następujący nauczyciele: Helena Berstling, Maria Guc, Franciszek Włoch. Po ich odejściu pracę rozpoczęli: Krystyna Talar, Ryszard Wójcik, Edward Wójcik. 5

6 W 1963 roku kierownikiem szkoły w Rycerce Kolonii został Edward Wójcik. W 1964 roku ze szkoły odeszły: Zofia Stopka i Władysław Skowron, przybyła natomiast Urszula Burtok. W 1966 roku utworzono ósmą klasę. W 1967 roku w szkole uczyli: Edward Wójcik, Maria Pietrzak, Maria Suława, Ludwika Popławska, którą zastąpiła Maria Dziobek. W 1972 roku odeszła Maria Sutocha, a pracę rozpoczęły: Helena Sobiecka i Maria Bury. W roku 1973 szkołę pomalowano i ogrodzono. Budynek Szkoły Podstawowej w Rycerce Kolonii -1973r. Od roku 1974 w szkole w Rycerce Kolonii uczono w klasach I-IV. Uczniowie z klasy V i VI dowożeni byli do szkoły Podstawowej im. kpt. Zbigniewa Plewy w Rycerce Górnej. W 1982 roku ponownie wprowadzono klasy: V i VI, ale ze względu na małą liczbę uczniów klasy łączono. Szkołę opuścili Edward Wójcik oraz jego żona Jadwiga, Maria Bury rozpoczęła pracę w szkole w Rycerce Górnej, Helena Sobiecka przeniosła się w nowosądeckie, a kierownikiem szkoły została Olga Matuska. Od 1977 roku funkcję kierownika pełnił Stanisław Gołek. 6

7 Pierwsi uczniowie w powojennej szkole P. Iwanek Bronisława i p. Anna Lorczyk jedne z pierwszych nauczycielek w powojennej szkole 7

8 r. Otwarcie szkoły w Rycerce Kolonii W czerwcu 1960 roku w Rycerce Górnej uczniowie własnymi rękami ukończyli boisko szkolne, ale powódź, która wtedy była, zabrała część ich pracy. 11czerwca w szkole jak co roku zorganizowano Dzień Sportu i Pieśni. Brali w nim udział uczniowie z sąsiednich szkół: Rycerki Dolnej i Kolonii. W tamtych latach uczniowie brali udział w akademiach: Dzień Wojska Polskiego, Rewolucja Październikowa, Święto Pracy (1 Maja), Dzień Oświaty Książki i Prasy, Dzień Matki, Dzień Dziecka. Wyjeżdżali do Żywca na przedstawienia teatralne, do kina i muzeum. 8

9 1 XII 1962 rok. Co za radość zapanowała we wsi, przyczyna? Drogą przejechał nasz autobus. Tak mówili mieszkańcy i uczniowie. Nastąpiło otwarcie linii autobusowej na odcinku Żywiec Rycerka Górna. Nareszcie cieszyli się, że nie są odcięci od świata, a uczniowie mogą dojeżdżać do szkół. Dzieci lubią zimę, nawet wtedy, gdy nosi miano zimy stulecia, tak jak ta w 1963 roku, w którym dzieci najdłużej nie chodziły do szkoły. Zgodnie z zarządzeniem Ministerstwa Oświaty przerwa trwała od 15 stycznia do 6 lutego. Wiosną natomiast uczniowie wyruszali sadzić drzewka. W sobotę 5 września 1964 roku o godzinie dzieci i młodzież szkolna wzięła udział w uroczystości odsłonięcia pomnika kapitana Zbigniewa Plewy, ku czci żołnierzy poległych w obronie ojczyzny. 30 września następnego roku uczniowie po raz pierwszy przeszli od szkoły pod pomnik kpt. Zbigniewa Plewy, by złożyć piękny wieniec z kwiatów o barwach narodowych. W roku 1966 rozpoczęła swoją działalność Spółdzielnia Uczniowska Mrówka, jej pierwszą opiekunką została p. Monika Sadłek (Migdał), d.ługoletnia nauczycielka. 1966r. Uczniowie sklepiku szkolnego z opiekunką p. Moniką Sadłek (Migdał) 9

10 W szkole od 29 maja 1966 roku rozpoczęto organizację tzw. połączonych akademii, które mówiły o książce, matce i dziecku. Cieszyły się one dużym powodzeniem. W kwietniu 1967 roku na plac za szkołą zajechał pierwszy spychacz. Nadzieja wstąpiła w serca nauczycieli i uczniów: Będzie nowa szkoła! W w wyniku działań Eugeniusza Wnętrzaka i mieszkańców Rycerki. Górnej rozpoczęto budowę nowej szkoły. 9 października 1970 roku odbyła się uroczystość otwarcia nowego budynku. Szkole nadano imię kpt. Zbigniewa Plewy. W roku 1971/72 przybył nowy kierownik Henryk Jakubiec. Ze wspomnień senatora RP Władysława Bułki: Parę lat po zakończeniu II wojny światowej sytuacja w Rycerce Górnej była taka, jak w całym kraju. Wszystko było stare np. szkoła. Nie było świetlicy, straży OSP, drogi przez wieś, nie kursowały autobusy, nie było elektryczności, ale byli ludzie, którzy widzieli przyszłość swojej wsi, wiedzieli co robić, by ulżyć ludziom, młodzieży, która chodziła lub dojeżdżała do szkół. W 1949r. zbudowano przystanek PKP Rycerka, plebanię, drogę do kaplicy i parafię. W szkole uczono religii. Pierwszy proboszcz parafii ks. Józef Jura to nauczyciel religii: Był dobrym katechetą wszyscy słuchali Go z uwagą, bardzo pięknie opowiadał, a jego konikiem był oczywiście sport, któremu nieraz poświęcał dużo czasu podczas katechezy (takie wychowanie przez sport) tak wspominali ci, których uczył (ze zbiorów Władysława Bułki). 10

11 Lata pięćdziesiąte zaowocowały powstaniem Ludowego Zespołu Sportowego, którego siedziba znajdowała się w szkole. Eugeniusz Wnętrzak był wspaniałym człowiekiem, wymagał nie tylko do siebie, ale i od swoich uczniów solidarności, uczciwości, czynów i dobrej roboty. W działalności sportowej wszyscy uczyli się, wszyscy słuchali wszystkich, bo byli bez doświadczenia. Dostarczał on swoim uczniom książki, które czytali. W tym czasie młodzi chłopcy zbudowali boisko szkolne do siatkówki, a następnie naprzeciw szkoły boisko do piłki nożnej. Pierwsza drużyna piłki nożnej LZS Rycerka Górna, 1955r. 11

12 Zawody rowerowe od lewej: Franciszek Zawada, Jan Gardas, Jan Bułka Kenedy,(...), Kazimierz Rosseger Młodzież z LZS organizowała zabawy taneczne przy pomocy kierownika szkoły i z tego wszyscy czerpali pieniądze na zakup sprzętu sportowego. Strzelanie z łuku Władysław Bułka Pchnięcie kulą Władysław Bułka 12

13 Zawodnicy od lewej: Eugeniusz Zwardoń, Dziasek, Szatanik LZS Rajcza, ( ), Żabnicki- trener, Jan Kuś, Kuś, Kuś, Władysław Lach. Przy udziale i pomocy nauczycieli uczniowie uprawiali łucznictwo, lekkoatletykę, a w okresie zimy? Młodzież nie miała świetlicy, więc szkoła służyła za miejce spotkań. Rada postanowiła zorganizować zespół artystyczny. Młode nauczycielki ze szkoły: Hanna Lorczyk, Maria (Guc) Włoch wystawiły sztukę Wesele Jagny, był to rok 1955r.. Życie kulturalne rozwijało się i cieszyło uznaniem młodzieży. Szkoła Podstawowa w Rycerce Górnej - wyjazd zespołu artystycznego na występ do Ujsół 13

14 Zespół regionalny z Rycerki Górnej od lewej: Hela Bułka, Aniela Bułka, Bronia Bułka, Stasiu Płoskonka Torka, Franek Bułka Kuter. 1955r. Kierownik szkoły w Rycerce Górnej Eugeniusz Wnętrzak i Przewodniczący Rady LZS w Rycerce Górnej Władysław Bułka W 1955 roku pod kierownictwem Eugeniusza Wnętrzaka, kierownika szkoły w Rycerce Górnej przystąpiono do organizacji i opracowania nowej sztuki,która cieszyła się wielkim uznaniem, a jej tytuł Diabeł pod Pilskiem (na motywach wodewilu Juliana Reimschussela). W zimie uczniowie brali udział w Rajdzie Chłopskim w Rajczy. Drużynę stanowili: Czesiek Lisiecki, Józef Biernat z Obłazu i Edek Anczakowski. W tych latach bardzo dynamicznie rozwinęła się sekcja narciarska. Zarząd LZS postanowił zbudować własną skocznię narciarską. Otwarcie skoczni to było wielkie wydarzenie dla uczniów, młodzieży, zarządu klubu LZS i całej wsi. Na Zagrodę ciągnęły tłumy ludzi, którzy po raz pierwszy zobaczyli konkurs skoków narciarskich. 14

15 Skocznia narciarska w Rycerce Górnej - Zagroda Była to niedziela 15 lutego 1955r. - tak wspomina senator Władysław Bułka (mieszkaniec Rycerki Górnej i pierwszy prezes LZS) - Wspaniała zima, duże opady śniegu, skocznia dobrze przygotowana. Sędziowie przygotowani: kierownik szkoły E. Wnętrzak, Jan Płowucha Janek Juśkulin, Czesiek Bułka, Czesiek Lisicki. Do najlepszych zawodników należeli: Kazek Rosseger, Bronek Bułka i Józek Bułka. Wygrał Kaziu Rosseger z LZS u Rycerka Górna. Skocznia narciarska w Rycerce Górnej. Luty 1955r. 15

16 Zeskok skoczni na Zagrodzie w Rycerce Górnej Władysław Bułka na Narciarskich Mistrzostwach Powiatowych w 1955 r. Od roku 1951 roku zaczęła działć w Szkole Podstawowej w Rycerce Górnej drużyna harcerska. Aby móc ją prowadzić trzeba było ukończyć kurs. Przewodniczącym Rady Drużyn Organizacji Harcerskiej został Władysław Bułka, który ukończył kurs harcerski w marcu 1951r. Legitymacja harcerska Władysława Bułki 16

17 24 kwietnia 1952 roku zorganizowano zbiorczą wycieczkę do Wieliczki dla uczniów ze szkoły w Rycerce Dolnej, Górnej i Kolonii 5 września 1964 roku W Rycerce Kolonii odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego śmierć żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza, którzy w styczniu 1947 roku zginęli pełniąc służbę: dowódca strażnicy WOP w Rycerce Kolonii kpt. Zbigniew Plewa, starszy strzelec Stanisław Kozioł i strzelec Stanisław Duda. W następnych latach uczniowie oraz nauczyciele troszczyli się o pomnik i jego otoczenie. Uchwałą Rady Gminy Rajcza nr XXI/167/01 z dnia 28 lutego 2001 r. zamknięto Szkołę Podstawową w Rycerce Górnej Kolonii i do 2002 r. funkcjonowała jako filia Szkoły Podstawowej w Rycerce Górnej. Od września 2002 r. wszyscy uczniowie zlikwidowanej szkoły uczęszczali do Rycerki Górnej. W budynku byłej szkoły utworzono schronisko młodzieżowe. W Rycerce Górnej budynek starej szkoły zlokalizowany był bezpośrednio przy drodze. Boisko szkolne znajdowało się naprzeciw budynku szkolnego, ale po drugiej stronie ulicy, a powstało dzięki inicjatywie i zaangażowaniu mieszkańców: rodzice przekazali fundusze na budowę obiektu. Dzięki współpracy rodziców, uczniów i nauczycieli wybudowano boisko, a następnie usypano wał wokół niego i posadzono drzewa. Boisko szkolne stało się miejscem letnich i zimowych zabaw. Latem dzieci grały w piłkę nożną, natomiast zimą, dzięki straży pożarnej, która zrobiła lodowisko, dzieci mogły jeździć na łyżwach. 17

18 9 października 1970 roku odbyła się uroczystość otwarcia nowego budynku szkoły. Od roku 1970 szkoła podstawowa nosiła imię kpt. Zbigniewa Plewy. Kierownicy szkoły: Mieczysław Weber Eugeniusz Wnętrzak Dyrektorzy: Henryk Jakubiec od 1971 roku Irena Jakubiec roku Irena Bogdał od 1994 roku donadal Ostatnie dziesięciolecia w historii szkoły przyniosły wiele ważnych, ciekawych i pozytywnych wydarzeń. Każdy rok szkolny obfitował w różnorodne i pasjonujące działania podejmowane przez całą społeczność szkolną we współpracy ze środowiskiem lokalnym. W roku szkolnym 1985/1986 z okazji Miesiąca Pamięci Narodowej odbyło się spotkanie z przedstawicielami ZBOWID: p. Zbigniewem Rypiną i p. Mieczysławem Dudźcem. Podczas szkolnej akademii harcerze złożyli przyrzeczenie, a zuchy obietnicę zuchową. Przyrzeczenie odebrał ówczesny Komendant Hufca Rajcza harcmistrz Jan Migus. 18

19 r. dyr Irena Jabubiec i harcmistrz Jan Migus Ze względu na lokalizację szkoły w terenie górskim częste były wycieczki na szczyty lokalnych gór, czego przykładem mogła być szkolna wycieczka 2 września 1986 r. Uczniowie kl. VIII wraz z opiekunami wyruszyli na Wielką i Małą Raczę. Uczestnicy mieli okazję podziwiać piękno jesiennych gór. Wycieczki cieszyły się dużym zainteresowaniem ze strony uczniów. Każda wycieczka stwarzała okazję do wzbogacenia wiedzy z zakresu geografii i historii, ale także zacieśniała więzy sympatii między wszystkimi uczestnikami. 31 maja 1989 r. uczniowie kl. VII i VIII wzięli udział w szkolnej wycieczce krajoznawczej do Ojcowa. Opiekunami byli p. Monika Migdał, p. Katarzyna Boślak i p. Witold Porwisz. 19

20 r. Wycieczka do Ojcowa Co roku organizowane były w szkole akademie z okazji Dnia Wojska Polskiego, z udziałem żołnierzy WOP. Dzień Dziecka był dniem obchodzonym w sposób szczególny. To dzień radości i uśmiechu, pełen zabawy i mądrego współzawodnictwa oraz właściwie rozumianego luzu. Dzień ten obchodzony był w szkole każdego roku. Tego dnia w roku 1990 uczniowie brali udział w różnych konkurencjach sportowych, szczególnym zainteresowaniem cieszyła się gra w piłkę nożną r. Dzień Dziecka 20

21 Sport to zdrowie. Uczniowie chętnie rywalizowali w konkurencjach gminnych, czego przykładem był bieg sztafetowy w roku szkolnym 1992 / Kolejną okazją poszerzenia wiedzy o ojczyźnie była np. wycieczka do Tarnowskich Gór w roku 1994.Uczniowie kl. VII i VIII wraz z opiekunami: p. Ireną Bogdał, p. Lucyną Wiercigroch i p. Teresą Zwardoń zwiedzili zabytkową kopalnię. Apel z okazji rozpoczęcia nowego roku szkolnego 1994 / 1995 rozpoczął nowy dyrektor szkoły p. Irena Bogdał. W tym samym roku szkolnym 31 grudnia odbył się w szkole Bal Sylwestrowy. Dochody z tej zabawy przeznaczono na potrzeby szkoły. Rok szkolny obfitował także w wycieczki krajoznawcze: od 15 do 22 maja 1995 r. grupa uczniów zwiedziła ciekawe miejsca: Kórnik, Poznań, Ostrów Lednicki, Kruszwica, Toruń, Malbork, Gdańsk, Gdynia, Hel, Warszawa, Częstochowa. Natomiast w dniu 29 maja 1995 r. inna grupa uczniów dotarła do muzeum znajdującym się w kopalni soli w Wieliczce. 21

22 r. wycieczka do kopalni soli w Wieliczce Szkołę często odwiedzali goście. 6 marca 1996 r. nauczyciele zorganizowali spotkanie z posłem na Sejm RP p. Władysławem Bułką oraz z prezesem Przedsiębiorstwa Żywiec Zdrój p. Stanisławem Bizoniem, który ufundował dla szkoły komputer. Budynek szkoły rozbudowano, na drugim piętrze powstały nowe sale lekcyjne. Uroczystość otwarcia drugiego piętra odbyła się 2 października 1996 r. Swoją obecnością zaszczycili Kurator Oświaty p. Jan Janik, Wójt Gminy Rajcza p. Adam Iwanek, poseł na Sejm RP p. Władysław Bułka. Otwarcie drugiego piętra r. 22

23 Po koniec roku szkolnego 1996 / 1997 nauczyciele zorganizowali dla uczniów kilka szkolnych wycieczek: 13 maja do Zakopanego, 14 maja do Krakowa, 22 maja do Chorzowa, natomiast w dniach od 10 do 25 maja w ramach zielonej szkoły uczniowie kl. III wraz ze swoją wychowawczynią p. Beatą Ciurą spędzili miłe chwile w Ustroniu Morskim na Morzem Bałtyckim. Zielona szkoła w Ustroniu Morskim maj r. W kolejnym roku szkolnym 1997 / 1998 nastąpił ciąg dalszy wycieczek. W dniach od 17 do 18 września 1997 r. uczniowie i nauczyciele poznawali uroki Zakopanego i Kościeliska. Natomiast w dniach od 10 do 11 maja 1998 r. uczniowie poznali ciekawe zakątki Gór Świętokrzyskich: Jaskinię Raj, ruiny zamku w Chęcinach, muzeum H. Sienkiewicza w Oblęgorku, zespół klasztorny na Świętym Krzyżu. Rok szkolny 1998 / 1999 także obfitował w wyjazdy krajoznawcze. Jesienią uczniowie zwiedzili zamek w Pszczynie oraz Muzeum Auschwitz Birkenau. 23

24 1998 wycieczka do Pszczyny W dniach od 13 do 15 maja 1999 r. uczniowie uczestniczyli w trzydniowej wycieczce Szlakiem piastowskim. Zwiedzili Kalisz, Biskupin, Gniezno, Ostrów Lednicki r. - wycieczka szlakiem piastowskim 24

25 8 czerwca 1999 r. uczniowie kl. I, II i III świetnie bawili się w Wesołym Miasteczku w Chorzowie oraz obejrzeli zwierzęta w ZOO r. Wycieczka do Zakopanego W wyniku reformy polskiej oświaty od 1 września 1999r. absolwenci sześcioklasowej szkoły podstawowej rozpoczęli po raz pierwszy naukę w trzyklasowym gimnazjum będącym oddziałem Gimnazjum w Rajczy. Natomiast z dniem 1 września 2003 r. Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Publiczne stały się Zespołem Szkół w Rycerce Górnej. Nowy 2000 Rok przywitano w szkole podczas balu sylwestrowego przygotowanego przez Radę Szkoły. Dochód z zabawy przeznaczono na potrzeby szkoły. W maju 2000 r. uczniowie uczestniczyli w trzydniowej wycieczce Szlakiem renesansu. Zwiedzili Baranów Sandomierski 25

26 Baranów maj 2000 r. (wycieczka szlakiem renesansu) Rok szkolny 2000 / 2001 zaczął się interesująco. Już we wrześniu od 14 do 20 uczniowie wraz z opiekunami ruszyli na południe Europy. Podczas tygodniowej zagranicznej wycieczki zwiedzili: Wiedeń, Padwę, Veronę, San Marino, Rawennę, Rzym, Wenecję. 21 listopada 2001 r. społeczność szkolna zaprosiła miejscową ludność na Regionalny Dzień Otwarty Szkoły. Uczniowie przygotowali poczęstunek składający się góralskich lokalnych przysmaków, takich jak prażuchy, placki z tarcin, chleb ze skwarkami, maślankę i inne. Wykazali się także umiejętnością wyrobu swojskiego masła r Dzień Otwarty Szkoły 26

27 I kolejna wycieczka zagraniczna, tym razem na Słowację, Węgry i do Austrii w dniach od 24 do 27 kwietnia 2002 r. 7 maja 2002 r. zaszczycił szkołę swoją obecnością ks. biskup Tadeusz Rakoczy r. - spotkanie z księdzem biskupem Tadeuszem Rakoczym Możliwość zaprezentowania swojego talentu wokalnego i tanecznego daje szkolny zespół regionalny, który początkowo istniał pod nazwą: Jodełki z Rycerki,a opiekowały się nim p. Jadwiga Hutyra, p. Jolanta Wolny i jej córka p. Anna Wolny, a od roku 2007 zespół nosi nazwę Zbójnicok, funkcję kierownika pełni p. Czesław Franusik. Zespół prezentował się na Festiwalu folklorystycznym w Niemczech otrzymał wyróżnienie, uświetnia uroczystości szkolne, przygotowuje Jasełka dla mieszkańców Rycerki. W 2009 roku udział w TKB, wystąpili na Gminnym Spotkaniu Opłatkowym, 2010 w ramach promocji Gminy i Powiatu zaprezentował się na festiwalu Danube na Węgrzech, występował gościnnie na zaproszenie Wojewody śląskiego dla Sejmiku samorządowego w Katowicach. 27

28 Poza tym działalność zespołu skupia się na występach dla mieszkańców wsi podczas uroczystości kościelnych, na Rajdzie Chłopskim, w Tygodniu Kultury Beskidzkiej. Zespół występował kilkakrotnie na Imprezie z okazji WOŚP, na Dniach Rajczy, uświetnia imprezę dla gości i mieszkańców Gminy Rajcza. Uroczystości i apele rocznicowe, spotkania z rodzicami w szkole jak również uroczystości kościelne (pasterka) są również uświetniane występami zespołu Zbójnicok. Brał udział w Korowodzie Trzech Króli w Rajczy i koncercie kolęd z tej okazji. Członkowie zespołu wyjeżdżają na wycieczki krajoznawcze, wychodzą w góry i organizują spotkania i ogniska integracyjne. 28

29 W listopadzie 2003 r. po raz pierwszy p. Ludmiła Laszczyk zorganizowała Bieg Niepodległości. W biegu tym uczestniczyli uczniowie, nauczyciele i żołnierze WOP. Nagrody wręczył Wójt Gminy Rajcza p. Adam Iwanek r. Bieg Niepodległości w Rycerce Kolonii 29

30 W szkole funkcjonuje sklepik szkolny: Mrówka. Członkowie sklepiku od lat doskonalili swoje handlowe umiejętności, ale także mieli okazję uczestniczyć w wycieczkach. W czerwcu 2004 r. opiekun sklepiku p. Beata Ciurla zorganizowała swoim podopiecznym wycieczkę do Zakopanego. Czerwiec 2004 r. - wycieczka szkolnego sklepiku Mrówka do Zakopanego Zielone szkoły to inna, bardzo atrakcyjna forma nauki. W maju 2005 r. p. Teresa Zwardoń zorganizowała uczniom kl. III zieloną szkołę w Kołobrzegu. Oprócz nauki uczniowie zwiedzili Świnoujście, Międzyzdroje, mieli okazję pływać statkiem, spacerować polskimi plażami, zbierając muszelki i bursztyny. Zielona szkoła klasa III SP maj 2005 rok 30

31 Społeczność szkolna od dawna podejmuje współpracę ze środowiskiem lokalnym, w tym z parafią Rycerka Górna. W roku szkolnym 2004 / 2005 uczniowie uczestniczyli w uroczystej Mszy Świętej odprawionej w intencji mieszkańców z placu Czanieckich zastrzelonych 7 kwietnia 1945 r. przez wycofujących się Niemców. Uroczystość odsłonięcia tablicy wmurowanej na ścianie kościoła parafialnego w 2005 r. poświęconej zamordowanym mieszkańcom z placu Czanieckich r. We wrześniu 2006 r. miało miejsce ważne wydarzenie, a mianowicie uroczystość otwarcia sali gimnastycznej. Przecięcia wstęgi dokonał m.in. pełniący obowiązki Śląskiego Kuratora Oświaty p. Jerzy Zawarczyński. Z tej okazji uczniowie klas gimnazjalnych wraz z nauczycielami przygotowali dla zaproszonych gości szkolną akademię. 31

32 Otwarcie sali gimnastycznej w Rycerce Górnej - wrzesień 2006r. W listopadzie 2006 r. w ramach programu realizowanego przez MEN: Pracownie komputerowe dla szkół szkoła wzbogaciła się o 12 nowych komputerów wraz z oprogramowaniem oraz dodatkowym wyposażeniem zewnętrznym. Dobrze wyposażona sala komputerowa dała możliwość uczniom korzystania z nowoczesnej technologii. 32

33 Szkoła brała udział w różnych projektach, w tym unijnych. Od dnia 14 kwietnia 2007 r. uczniowie klas gimnazjalnych uczestniczyli w pozalekcyjnych zajęciach przedmiotowych i sportowych finansowanych z projektu: Unia dla rozwoju szkół Żywiecczyzny. M.in. wyjeżdżali na basen w Suchej Beskidzkiej, w Żywcu, w Kętach. Pod koniec roku szkolnego 2008 / 2009 odbyła się kolejna szkolna wycieczka, tym razem gimnazjaliści z kl. III wraz z opiekunami p. Ewą Borak i p. Radosławem Jachymem wędrowali po Tatrach r.- wycieczka do Zakopanego 33

34 Od września 2008 r. zaczął działać w szkole punkt przedszkolny jako inna forma wychowania przedszkolnego, zajęcia trwają 8 godzin dziennie. P. Władysław Bułka od 1988 r. redaktor naczelny Gazety Żywieckiej, poseł, a od roku 2001 senator RP, miłośnik i propagator wiedzy o Rycerce Górnej i Żywiecczyźnie, człowiek wywodzący się z Rycerki Górnej bardzo często odwiedzał szkołę. 29 września 2009 r. odbyła się w szkole promocja jego książki: Mały słownik gwary góralskiej z Rycerki Górnej. Autor książki oprócz wspominał także wszystkie swoje książki o tematyce regionalnej. Uroczystość została wzbogacona o część artystyczną przygotowaną przez p. Ludmiłę Laszczyk i p. Beatę Bieniek. 34

35 r. - promocja książki p. Władysława Bułki 35

36 Od roku 2010 działa nowe boisko. Zlokalizowane na miejscu poprzedniego, czyli przed szkołą, po drugiej stronie ulicy, ale odnowione i ogrodzone umożliwia sprawne przeprowadzanie zajęć wychowania fizycznego, a także jest miejscem pozalekcyjnych spotkań dzieci i młodzieży, która chętnie realizuje swoje piłkarskie pasje. Maj 2011 r. przyniósł wspaniałą trzydniową wycieczkę szkolną do stolicy Polski do Warszawy. Gimnazjaliści pod opieką nauczycieli: p. Marii Tomiczek, p. Ewy Rogalińskiej, p. Beaty Bieniek, p. Seweryna Bogdała zwiedzili najciekawsze zakątki Warszawy: Zamek Królewski, Łazienki, Muzeum Powstania Warszawskiego, Pałac Kultury i Nauki, Muzeum Techniki. 36

37 Szkoła stale współpracowała ze środowiskiem i lokalnymi instytucjami. 18 września 2011 r. szkoła podejmowała mieszkańców Rycerki Górnej oraz wszystkich gości zaproszonych na uroczystość Jubileuszu Stulecia Kościoła Parafialnego. Uroczystości przewodniczył ordynariusz bielsko żywiecki ksiądz biskup Tadeusz Rakoczy. Biskup ponownie odwiedził szkołę w październiku 2011 r. 37

38 r. ksiądz biskup Tadeusz Rakoczy - odwiedziny szkoły z ok. Jubileuszu Stulecia Kościoła Parafialnego Wiosną 2013 r. szkoła podjęła działania zmierzające do wyboru nowego patrona szkoły podstawowej. 15 maja 2013 r. szkolna komisja skrutacyjna ustaliła listę kandydatów na nowego patrona: Karol Wojtyła, Jan Paweł II, Ojciec Pio, ks. Jan Bosko. 23 października 2013 r. odbyły się w szkole demokratyczne wybory, których celem było wyłonienie patrona szkoły. W wyborach wzięli udział uczniowie Zespołu Szkół w Rycerce Górnej, ich rodzice i nauczyciele. W wyniku wyborów wyłoniono patrona: KAROLA WOJTYŁĘ. Uchwałą Nr LV / 282 / 2013 / Rady Gminy Rajcza z dnia 4 grudnia 2013 r. patronem Szkoły Podstawowej w Rycerce Górnej został KAROL WOJTYŁA. 38

39 Sztandar szkoły 39

40 8 grudnia 2013 r. w niedzielę społeczność szkolna zorganizowała Dzień Otwarty Szkoły, którego celem było pozyskanie funduszy na zakup szkolnego sztandaru. Odbyła się licytacja przedmiotów, loteria fantowa, można było także kupić cegiełki wartościowe. Pobyt umilił mieszkańcom Rycerki Górnej, zaproszonym gościom i nauczycielom śpiew i taniec szkolnego zespołu regionalnego Zbójnicok, zespołu folklorystycznego Juhas oraz występy nauczycieli. 40

41 Szkoła od początku swojej dydaktyczno - wychowawczej działalności rozpoznawała i umożliwiała rozwój różnorodnych talentów uczniowskich, w tym artystycznych, takich jak aktorskich, muzycznych, tanecznych. Przykładem były coroczne szkolne jasełka bożonarodzeniowe. Jasełka 2002r. Jasełka 2005r. 41

42 Jasełka 2006 r. Jasełka 2007r. 42

43 Jasełka 2008 r. Jasełka 2012r. 43

44 udział W zdrowym ciele, zdrowy duch. Uczniowie bardzo chętnie brali w różnych zawodach i konkurencjach sportowych, zarówno na szczeblu szkolnym, gminnym, powiatowym, a nawet ogólnopolskim i międzynarodowym. Szkoła brała udział w cyklicznej kilkudniowej imprezie sportowej organizowanej zimą przez Urząd Gminy Rajcza: Ogólnopolskim, a następnie Międzynarodowym Narciarskim Rajdzie Chłopskim. Uczniowie bardzo aktywnie i z dużymi sukcesami realizowali swoje sportowe pasje. Konkurencje były różnorodne, m.in. biegi narciarskie i saneczkowe, tory przeszkód, konkursy wiedzy o Gminie Rajcza i Żywiecczyźnie. Rajd Chłopski 2000r. 44

45 Rajd Chłopski 2001.r Rajd Chłopski 2013r. 45

46 Rajd Chłopski 2013r. Misją szkoły było nie tylko przekazywanie wiedzy i umiejętności, ale także wychowywanie młodego człowieka, kształtowanie postaw prospołecznych i empatii. Uczniowie brali udział w różnych szkolnych i lokalnych akcjach charytatywnych, ale szczególnie w ogólnopolskiej zbiórce pieniędzy, której pomysłodawcą jest Jerzy Owsiak. Każdego roku uczniowie kwestowali w ramach Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Szkoła realizuje wszystkie zadania statutowe. Podejmuje wiele działań zmierzających do pełnego rozwoju swoich wychowanków. Szkoła dba o rozwój intelektualny, fizyczny i emocjonalny uczniów. Kształtuje postawy obywatelskie i prospołeczne, tworzy właściwe warunki rozwoju dla dzieci i młodzieży. Poprzez szereg działań edukacyjnych, wychowawczych i rekreacyjnych przyczynia się do kształtowania osobowości nowych pokoleń. W szkole uczniowie mają możliwość uczestniczenia w bogatej ofercie różnorodnych zajęć pozalekcyjnych zarówno przedmiotowych, interdyscyplinarnych, jak i sportowo rekreacyjnych: 46

47 zajęcia dydaktyczno wyrównawcze z języka polskiego, historii, geografii, wiedzy o społeczeństwie, fizyki, biologii, chemii, języka angielskiego, przyrody, matematyki, edukacji wczesnoszkolnej, zajęcia artystyczno sportowe, sportowe, artystyczne, świetlicowe, gimnastyka korekcyjna, zajęcia socjoterapeutyczne. Uczniowie biorą udział w różnych konkursach i zawodach, zarówno szkolnych, jak i międzyszkolnych, powiatowych, wojewódzkich i ogólnopolskich. Uczniowie zdobywają I, II, III miejsca, indywidualnie i zespołowo, wyróżnienia, są finalistami i laureatami. Konkursy przedmiotowe i interdyscyplinarne: Konkurs Poezji Biblijnej organizowany przez Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Bielsko Żywieckiej, coroczny Międzynarodowy Ekumeniczny Konkurs Wiedzy Biblijnej Jonasz organizowany przez Wydział Katechetyczny Kurii Diecezjalnej w Bielsku Białej i Towarzystwo Katechetyczne Jonasz ze Skoczowa, Konkurs plastyczny organizowany przez Komendę Powiatową Policji w Żywcu, Konkurs plastyczno ekologiczny organizowany przez Starostwo Powiatowe w Żywcu, Powiatowy Konkurs Literacki Miłość rośnie wokół nas organizowany przez ZSEG w Żywcu, Gminny konkurs na stroik świąteczny organizowany przez GOK w Rajczy, coroczny Gminny i Powiatowy Turniej Wiedzy o Ruchu Drogowym, coroczny Powiatowy Konkurs Wiedzy o Unii Europejskiej, Międzynarodowy Konkurs Plastyczny Mieszkam organizowany przez Starostwo w Żywcu, coroczny Powiatowy Konkurs Piosenki Angielskiej, 47 w Beskidach

48 Konkurs piosenki angielskiej 2013r Ogólnopolski konkurs historyczno plastyczny Biżuteria patriotyczna organizowany przez Stowarzyszenie Dzieci Serc, Powiatowy Konkurs Historyczny Marszałek Piłsudski na Żywiecczyźnie organizowany przez ZS w Moszczanicy, Gminny Turniej Szachowy, coroczny konkurs wiedzy ekologicznej i krajoznawczej w ramach akcji Czyste góry organizowany przez Starostwo Powiatowe w Żywcu, Wojewódzki Konkurs Sportowy w Szczyrku : Konkurs kibicowania, Zawody sportowe: biegi przełajowe, piłka ręczna, piłka nożna, piłka koszykowa, piłka siatkowa, tenis stołowy, 48

49 Udział uczniów w konkursach przyczynia się do wzbogacenia i poszerzenia wiedzy i umiejętności praktycznych uczniów. Pozwala na poszukiwanie nowatorskich i oryginalnych rozwiązań plastycznych, literackich, multimedialnych, sportowych, organizacyjnych. Jest to jedna z najlepszych i najbardziej efektywnych form zagospodarowania czasu wolnego uczniów. Dzięki konkursom uczniowie uczą się zasad współzawodnictwa, odkrywają swoje uzdolnienia i predyspozycje. Szkoła zabiega o projekty unijne. Dzięki środkom unijnym szkoła wzbogaca swoją ofertę edukacyjną i opiekuńczą. Dla uczniów klas I III SP: Zdolny uczeń, Pierwsze uczniowskie doświadczenia drogą do wiedzy, Radosna szkoła miejsce zabaw kraina sprawności i zdrowia na deszczu (program rządowy). Dla przedszkolaków: Przedszkolaki nasza przyszłość, Postęp to edukacja, Od przedszkolaka do żaka, w ramach którego przeprowadzono program edukacyjny: Ratujemy i uczymy ratować. 49

50 Dla wszystkich uczniów: Szklanka mleka i Owoce w szkole. Od czterech lat szkoła realizuje projekty edukacyjne, których uczestnikami są uczniowie gimnazjum. Gimnazjaliści pracują pod kierunkiem nauczycieli, w rozmaitych zespołach tematycznych: W roku szkolnym 2010 / 2011: Projekt historyczny: Ślady przeszłości w mojej miejscowości. Projekt biologiczno chemiczny: Śmieci problem globalny czy lokalny. 3. Projekt języka angielskiego: Romeo i Julia scena balkonowa w języku angielskim i języku polskim. W roku szkolnym 2011 / 2012: 4. Projekt matematyczno informatyczny: Osoby z wyższym wykształceniem z mojej miejscowości. 5. Projekt geograficzny: Atrakcje turystyczne sąsiadów Polski. 6. Projekt biologiczny: Świadomi zagrożenia ogień w lesie a przyroda. W roku szkolnym 2012 / 2013: 7. Projekt sportowy: Dzień Sportu w ZS w Rycerce Górnej. 8. Projekt polonistyczny: O obyczajach i realiach życia w średniowiecznej Polsce w oparciu o powieść historyczną Krzyżacy H. Sienkiewicza. W roku szkolnym 2013 / 2014: Projekt biologiczny: Lasy mojej okolicy. Projekt plastyczny: Style ogrodowe w Europie. 50

51 Udział w projektach edukacyjnych daje uczniom wiele korzyści edukacyjnych poprzez wzbogacanie i poszerzanie wiadomości z poszczególnych przedmiotów, integrowanie wiedzy z różnych dziedzin, selekcjonowanie i krytyczne analizowanie informacji, posługiwanie się technikami multimedialnymi, a także wychowawczych, m.in. kształtowanie samodzielności i odpowiedzialności, współpracy w grupie, zespołowego rozwiązywania konfliktów, kreatywności, komunikacji interpersonalnej. Przynosi również wiele satysfakcji i pozytywnej energii. Jeden z projektów, a mianowicie projekt biologiczny, pt.: Świadomi zagrożenia ogień w lesie a przyroda był częścią większego przedsięwzięcia pod patronatem Lasów Państwowych i zakończył się sukcesem w postaci III miejsca w województwie. Uczniowie zdobyli nagrodę rzeczową w postaci tablicy interaktywnej oraz pobyt dwutygodniowy na zielonej szkole w Białce Tatrzańskiej Laureatki konkursu z opiekunem p. Marią Habiciak 51

52 Tradycją szkoły stał się cykliczny Konkurs o Puchar Dyrektora Szkoły. Od kilku lat konkurs ten cieszy się dużym zainteresowaniem i sympatią uczniów ze względu na różnorodność konkurencji, jak i możliwość wykazania się inicjatywą i pomysłowością ze strony uczniów. Konkurs trwa cały rok szkolny. Tematyka poszczególnych konkurencji jest opracowywana przez Samorząd Uczniowski. Konkurencje odbywają się w trzech kategoriach wiekowych: klasy I III SP, klasy IV VI SP i klasy I III GP. Każdy uczeń może odnaleźć swój talent i przyczynić się do sukcesu swojej klasy. Konkurencje mają charakter plastyczny, np. gazetki i dekoracje o różnej tematyce, teatralny, np. Konkurs filmowy, Walentynki, Wędrówka przez epoki historyczne, regionalny, np. Zwyczaje i obrzędy Bożego Narodzenia, Kartka bożonarodzeniowa, Album o parafii, poetycki, np. Wiersze o Matce, artystyczny, np. Rzeźby na śniegu, Dekoracje choinkowe, muzyczny, np. Mini playback show, proeuropejski, np. Państwa Unii Europejskiej, rekreacyjno -sportowy, np. Szkolny Dzień Dziecka, zabawowy, np. Kolorowy dzień, 52

53 Konkurs o Puchar Dyrektora 53

54 Konkurs o Puchar Dyrektora 54

55 Szkoła realizuje misję społeczną poprzez włączanie się do akcji charytatywnych i społecznych. Uwrażliwia uczniów na problem biedy, zdarzeń losowych, przygotowuje do życia społecznego i obywatelskiego. Wiele akcji przeprowadzanych przez szkołę przynosi pozytywne efekty: cykliczna akcja: Zbiórka - Góra grosza, zbiórka zniczy, zbiórka funduszy dla Fundacji Zmieńmy Los wspierającej bezdomne zwierzęta, zbiórka funduszy na zakup szkolnych mikrofonów, akcja: Nakrętki dla Krystiana (dla upośledzonego chłopczyka), akcja: Zapal światło wolności, akcja: 25 lat wolności, 55

56 Szkoła na bieżąco rozpoznaje sytuacje bytowe uczniów, współpracuje z dwiema fundacjami: Fundacją Światło Nadziei założoną przez Ks. Biskupa T. Rakoczego ordynariusza Diecezji Bielsko Żywieckiej oraz Fundacją Dzieło Nowego Tysiąclecia. W szkole prężnie działa Szkolne Koło PCK, które upowszechnia zasady i ideały Czerwonego Krzyża, prowadzi działalność w zakresie opieki i pomocy społecznej, wspiera osoby w trudnej sytuacji materialnej. PCK przeprowadza corocznie różne akcje, m.in. Gorączka złota, Gminny Konkurs Wiedzy o Ruchu Drogowym, zbiórka upominków mikołajkowych, paczek świątecznych dla mieszkańców Domu Pomocy Społecznej w Borku k. Oświęcimia i Zespołu Charytatywnego przy parafii św. Maksymiliana w Oświęcimiu. W ramach akcji WOŚP przeprowadza akcje udzielania pierwszej pomocy. Nagrody SKO 56

57 Święty Mikołaj w szkole NAUCZYCIELE I PRACOWNICY SZKOŁA PODSTAWOWA W RYCERCE KOLONII Dyrektorzy: Stanisław Gołek Ludmiła Laszczyk 2000/2001 Nauczyciele: Gołek Stanisław Bilewska (Bury) Maria 1976 Zwardoń Teresa Rogalińska (Ciurla) Urszula Gardas (Czaniecka) Maria Gajęcka Anna Wiercigroch Lucyna

58 SZKOŁA PODSTAWOWA I GIMNAZJUM W RYCERCE GÓRNEJ Kierownicy szkoły: Mieczysław Weber Eugeniusz Wnętrzak Dyrektorzy: Henryk Jakubiec od 1970 roku do 1983 Irena Jakubiec - od1984 roku do 1993 Irena Bogdał od 1994 roku do nadal Nauczyciele: Weber Mieczysław Wnętrzak Eugeniusz 1935/36, Weber Jadwiga Koszkul Jan Wiśniewska Janina 1948/49 Czeczot Irena Matyjewicz Izabela Bułka Maria Iwanek Bronisława 1951/52, , 1958/59, 1960/62 Zielińska Bronisława Płoskonka Zofia 1950/51 Lorczyk Anna Guc Maria Szeryptówna J 1953/1956 Janik Stanisław Krzyżastanik Janina 1955/56 Bułka Izabela 1957/58, ,, 1984/85, Włach Maria 1957/58 Sporek Tadeusz 1957/59 Skrzypek Aniela 1958/59 58

59 Jeleśniańska Maria , Skowron Władysława Radwaniak Józef 1961/62 Węcłowik Barbara Burtak Urszula 1963/64 Caputa Jan Sułocka Maria 1965/66 Szymańska Wiesława Sadłek (Migdał) Monika , Wolna Helena Rosseger Barbara 1965/66 Wolna Anna , Płowucha Helena Matuła Anna 1971 Suława (Jagosz) Maria , Kuśnierz (Dróżdż) Krystyna 1971/72, Bułka Józef 1971/72 Tetłak Helena Węglarz Janina Matuska Olga Jakubiec Irena Bilewska (Bury) Maria , Gołek Stanisław Zwardoń (Wiercigroch) Teresa , Rogalińska (Ciurla) Urszula , Żuk Małgorzata Grabowska Lucyna

60 Czaniecka Maria Gajęcka Anna 1981/82 Pęłkała Gabriela 1982/83 Prewendowska Maria Porwisz Witold Wisińska Magdalena Porwisz Stanisław 1984/85 Stypa (Pawlus) Danuta , Oleś (Wiercigroch) Maria 1984/85, od 2001 do nadal Hutyra Jadwiga Omyła (Ryłko) Magdalena Mordacik Krystyna Boślak Krystyna Wiercigroch Lucyna od 1988 do nadal Ks. Wardyński Stanisław , Dziergas Anna od 1991 do nadal Bogdał Irena od 1991 do nadal Ciurla Beata od 1991 do nadal Marek Dominika 1992/93 Pytlarz (Witos) Małgorzata od 1994 do nadal Bieniek Beata od 1995 do nadal Motyka Teresa 1996/97 Jachym Radosław od 1997 do nadal Laszczyk Ludmiła od 2001 do nadal Brodka Katarzyna od 2001 do nadal Maślanka Wiesława 2001 do 2003 Jeleśniański Marian

61 Ks. Płoskonka Wiesław Habiciak Maria od 2003 do nadal Motyka Katarzyna od 2003 do nadal Oleś Kazimierz od 2003 do nadal Tomiczek Maria od 2003 do nadal Porwisz Ewa od 2003 do nadal Dudała Lucyna Zeman Ziobrowska Halina od 2003 do nadal Karczewska Monika Banaś Elżbieta 2003/04 Rogalińska (Borak) Ewa od 2003 do nadal Moc Maciej 2006/07 Franusik Czesław od 2007 do nadal Zwardoń Joanna od 2006 do nadal Turska (Płowucha) Dominika , od 2013 do nadal Drożdż Agnieszka od 2008 do nadal Bogdał Seweryn od 2009 do nadal Legierska Janina 2009/10 Paździorko (Bryś) Anna od 2010 do nadal Wiercigroch Katarzyna od 2006 do 2010 Puszyński Piotr od 2010 do nadal Wydra Lucyna 2011/2012 Hutyra Marta Ks. Grochal Zdzisław od 2012 do nadal Ks. Duraj Marek od 2012 do nadal Pobłocka Kostka Magdalena Kopeć Dorota od 2013 do nadal 61

62 Zasłużeni pracownicy administracyjni: Pasik Jadwiga Płoskonka Janina Pawlik Anna Nowacka Maria Figura Anna Hulbój Maria Gryglak Maria Iwanek Maria Brączek Izabela Zając Maria Marciniak Katarzyna Miazek Jolanta Kocoń Helena Izabela Michałek Dziergas Halina Maria Haręża Władysława Michałek Anna Wydra Helena Cokot Brygida Gąska Omyła Michał Gardas Bronisława Pydych Jan od 1968r. do nadal Harmata Julia - pracownica starej szkoły Byrska Wiktria - pracownica starej szkoły

63 63