Historia nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa

Transkrypt

1 Historia nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa Objawienia św. Małgorzaty Marii Alacoque Naświetlając historyczny rozwój kultu Najświętszego Serca Jezusowego w Kościele należy podkreślić, że wśród promotorów tego nabożeństwa miejsce najważniejsze zajmuje św. Małgorzata Maria Alacoque. Ta nieznana, ukryta w murach klasztoru zakonnica, nie posiadająca żadnego przygotowania naukowego stała się narzędziem Boga w realizacji Jego zbawczych planów. Wstąpiwszy do zakonu wizytek w Paray-le-Monial, 28 lipca 1667 r., otrzymała od Boga wiele nadzwyczajnych łask, wśród których największymi były objawiania Najświętszego Serca Pana Jezusa. Pierwsze wizje służyły tylko jej samej do szybszego postępu na drodze doskonałości. Następne tzw. wielkie objawienia miały charakter społeczny i odnosiły się do całego Kościoła. Pierwsze objawienie miało miejsce 27 grudnia 1673 roku w uroczystość św. Jana Ewangelisty apostoła miłości Bożej. Małgorzata klęcząc na modlitwie przed Najświętszym Sakramentem zobaczyła Zbawiciela, który odkrył przed nią niewymowne tajemnice swego Boskiego Serca. Pan rzekł do niej: Moje Boskie Serce gorzeje tak wielką miłością ku ludziom, a zwłaszcza ku tobie, że nie może powstrzymać w sobie płomieni tej gorącej miłości. Musi ją rozlać za twoim pośrednictwem i ukazać się ludziom, by ich ubogacić drogocennymi skarbami, które ci odsłaniam, a które zawierają łaski uświęcające i zbawienne, konieczne, aby ich wydobyć z przepaści zatracenia. Pan powołuje Małgorzatę, aby podkreślić, że rozwój tego kultu będzie przede wszystkim Jego dziełem. W niedługim czasie Małgorzata otrzymała drugie objawienie, które uzupełnia poprzednie. Zobaczyła Serce Jezusa jakby na tronie całkowicie z ognia i płomieni, jaśniejące bardziej niż słońce, z raną i otoczone cierniową koroną, z krzyżem na szczycie. Zbawiciel powiedział, że pragnie gorąco, aby ludzie Go miłowali i dlatego właśnie objawia im swoje Serce wraz ze wszystkimi skarbami Bożej miłości, pełne łask, miłosierdzia i zbawienia. To nabożeństwo mówił do Małgorzaty jest ostatnim wysiłkiem mojej miłości i będzie dla ludzi jedynym ratunkiem w tych ostatnich czasach. W tym widzeniu został jeszcze dokładniej określony przedmiot kultu: niepojęta miłość Zbawiciela do ludzi, której symbolem jest jego Najświętsze Serce. Po raz trzeci objawił się Zbawiciel Małgorzacie Marii prawdopodobnie 2 lipca 1674 r. Zobaczyła wtedy Chrystusa jaśniejącego chwałą, ze stygmatami pięciu ran błyszczącymi jak słońce, który ukazał jej swoje miłujące i najbardziej uwielbienia godne Serce. Jednocześnie skarżył się wizytce na niewdzięczność, oziębłość i wzgardę ludzi. Za te krzywdy i obrazy domagał się Pan Jezus zadośćuczynienia i wynagrodzenia i szczególnie zachęcał do tego Małgorzatę. Określił także praktyki wynagradzające: Przede wszystkim przystępować będziesz do Komunii św. tak często jak tylko pozwoli ci posłuszeństwo..., zwłaszcza zaś

2 przyjmować mnie będziesz w każdy piątek miesiąca... Wymienił również czuwanie nocne, czyli tzw. godzinę świętą, którą należało odprawiać w zjednoczeniu z Jezusem cierpiącym w ogrodzie Oliwnym. W objawieniu tym nabożeństwo do Serca Jezusowego nabiera cech wynagrodzenia za miłość wzgardzoną. Wszystkie praktyki wynagradzające, które Zbawiciel wskazał w trzecim objawieniu, Pius XI uznał w encyklice Miserentissimus Redemptor, głęboko i z namaszczeniem wyjaśniając ideę wynagrodzenia, tak istotny czynnik w kulcie Serca Jezusowego. Czwarte i największe objawienie nazwane wielkim objawieniem nastąpiło w 1675 r. w oktawie Bożego Ciała. Małgorzata klęcząc przed Najświętszym Sakramentem zobaczyła Chrystusa, który ukazując jej swoje Serce wypowiedział te znane słowa: Oto Serce, które tak bardzo umiłowało ludzi, że niczego nie szczędziło, aż do wyczerpania i wykończenia się, by im dać dowody swojej miłości. A w zamian od większości ludzi doznaje tylko niewdzięczności przez ich nieuszanowanie i świętokradztwa, przez ich oziębłość i pogardę z jaką się odnoszą do mnie w tym Sakramencie miłości. Ale o wiele większą boleść sprawia mi to, że nawet serca, mnie poświęcone, tak ze mną postępują. Dlatego żądam od ciebie, żeby pierwszy piątek po oktawie Bożego Ciała był poświęcony na szczególną uroczystość ku uczczeniu mojego Serca, przez to, że w tym dniu wierni przystępować będą do Komunii św., że będą składać uroczyste wynagrodzenia przez publiczne wyznawanie win, ażeby naprawić zniewagi, jakich to Serce doznało podczas wystawienia na ołtarzach. Obiecuję ci również, że moje Serce rozszerzy się, by roztaczać obficie wpływy swojej Boskiej miłości na tych, którzy mu oddawać będą tę cześć i którzy starać się będą, by mu była oddawana. Wyjątkowe znaczenie tego objawienia polegało na tym, że Zbawiciel domagał się w nim kultu publicznego, ustanowienia osobnego święta ku czci swojego Serca. W ten sposób zamiary Jego Serca ujawnione w cichej kapliczce wizytek w Paray-le-Monial zaczną powoli jak fale rozchodzić się po świecie. O Małgorzacie Marii jako promotorce kultu wspomniał po raz pierwszy Pius IX w brewe beatyfikacyjnym z 1864 r. Odtąd z ust papieży padały coraz częściej pochwały pod jej adresem, wspominające o wyjątkowej roli w rozpowszechnianiu kultu. Pius XII w encyklice Haurietis aquas podkreślił, że źródłem tego kultu nie są objawienia prywatne i choć stanowią czynnik doniosły, nie odgrywają roli decydującej. Ich znaczenie polega na tym, że Chrystus Pan ukazując w nich swoje Serce Najświętsze chciał w niezwykły i wyjątkowy sposób zwrócić umysły ludzkie ku kontemplacji i czci tajemnicy miłości, którą miłosierny Bóg okazał względem rodzaju ludzkiego. W czasie tych osobliwych objawień Chrystus wyraźnie i w wielokrotnie powtarzanych słowach wskazywał na swoje serce jako na znak i zadatek miłosierdzia oraz łask potrzebnych Kościołowi w naszych czasach. Paweł VI w liście apostolskim Investigabiles divitias Christi z r. wspomina, że najmiłosierniejszy nasz Zbawiciel objawiając się, jak wieść niesie, w Paray-le-Monial wybranej zakonnicy, Małgorzacie Marii Alacoque, żądał usilnie, by wszyscy ludzie publicznymi modlitwami czcili Jego Serce zranione miłością ku nam, wynagradzając Mu na wszelki sposób zniewagi, jakich doznaje. Współczesny Kościół w pełni docenia objawienia św. Małgorzaty Marii Alacoque. Do świątyni w Paray-le-Monial ciągną zewsząd tłumy pielgrzymów, chcąc uczcić

3 miejsce, gdzie jak się wierzy, Chrystus odkrył w tak przedziwny sposób tajemnice swojego Serca. Opracowała: K.B. Pierwsi szermierze kultu Najświętrzego Serca Jezusa Pierwszą była zakonnica św. Małgorzata, której objawił się Pan Jezus Realizacja objawień dotycząca kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa przekraczała możliwości skromnej zakonnicy, dlatego na jej drodze pojawili się ludzie, którzy pomogli spełnić życzenia Zbawiciela. Z pomocą przyszedł bł. Klaudiusz de la Colombiere.( ). Był on przełożonym małej placówki jezuitów w Paray-le-Monial. Od 1675 był spowiednikiem wizytek w tym Małgorzaty. Jako utalentowany spowiednik wywarł ogromny wpływ na jej duchowość. To on przekonał, że nie jest wizjonerką ulegającą złudzeniom jak to niektórzy podejrzewali, ale że prowadzi ją duch dobry. On też rozwiał obawy matki przełożonej klasztoru wizytek, która nie dowierzała siostrze Małgorzacie. Od spotkania z ojcem Klaudiuszem matka przełożona darzyła swoją córkę pełnym zaufaniem i życzliwością. Przejęty do głębi tajemnicą Bożej miłości ojciec Klaudiusz był pierwszym, który złożył uroczysty akt poświęcenia się Najświętszemu Sercu Jezusa. Po nim to samo uczyniła Małgorzata. Następnie przełożeni wysłali ojca Klaudiusza do Londynu, gdzie został kaznodzieją na dworze księcia Jakuba Stuarta, późniejszego króla Anglii. Była to okazja, aby nowy kult zaszczepić w nowym miejscu. Zjednał dla tej sprawy dwór i żonę księcia do tego stopnia że księżna zwróciła się jako jedna z pierwszych do Stolicy Apostolskiej z prośbą o ustanowienie święta liturgicznego ku czci Serca Jezusowego. Niestety wskutek zamieszek politycznych o. Klaudiusz został wtrącony do więzienia i skazany na karę śmierci. Dopiero interwencja króla francuskiego wybawiła go od śmierci męczeńskiej. Uwolniony z więzienia powrócił ojciec Klaudiusz do Francji, gdzie został mianowany ojcem duchowym kleryków studiujących filozofię w kolegium św. Trójcy w Lyonie. Wykorzystał i tę okazję, aby w młodych sercach budzić cześć dla Najświętszego Serca. Ojciec Klaudiusz zmarł 15 lutego 1682 r. w wieku 41 lat. Kościół wyniósł go na ołtarze 16 czerwca 1929 r. Mimo przedwczesnej śmierci o. Klaudiusz stał się nie tylko wiernym współpracownikiem Małgorzaty, ale również wspaniałym nauczycielem, krzewicielem, obrońcą, heroldem i apostołem Najświętszego Serca. Po odejściu o. Klaudiusza Małgorzata znalazł pomoc i ostoję w rozszerzaniu kultu Najśw. Serca u innego jezuity francuskiego, zasłużonego dla tej sprawy o. Józefa Croiset. Był on profesorem filozofii i teologii, rektorem kolegium w Marsylii i Lyonie, prowincjałem i mistrzem nowicjatu w Awinionie. Ojciec Józef był człowiekiem roztropnym i mądrym. Nalegany przez Małgorzatę napisał i wydał w 1691 r. książkę Nabożeństwo do Serca Jezusowego, naszego Pana Jezusa Chrystusa. Powodzenie książki było ogromne. Po śmierci Małgorzaty książkę uzupełniono o jej życiorys. Władze zakonu nie podzielały gorliwości ojca Croiset bały się nowego kultu i usunięto go z Lyonu. Książkę ojca Croiset mimo przychylnej recenzji uznano za nie na czasie Po kilku latach książka wraz z rozwojem kultu była znów wydawana i tłumaczona., Trzecim wielkim apostołem kultu Serca Jezusowego z czasów Małgorzaty był ojciec Józef Galliffet ( ). Znał dorobek swoich poprzedników w dziele kultu i świadomie kontynuował ich poczynania. W 1706 r. jako rektor w Grenoble wystawił w kolegium Towarzystwa Jezusowego kaplicę Najśw. Serca i założył bractwo. Jako prowincjał w Lyonie uzyskał dla wizytek pozwolenie na wystawienie Najśw. Sakramentu w uroczystość Najśw. Serca. W Stolicy Apostolskiej uzyskał liczne pozwolenia na zakładanie bractw Serca Jezusowego w całej Europie. Napisał obszerne dzieło na temat kultu. Marzeniem jego życia było uzyskanie

4 zatwierdzenia przez Stolicę Apostolską kultu Najświętszego Serca z osobną Mszą Świętą. Mimo licznych zabiegów, starań i rozprzestrzeniania się kultu sprzeciw Stolicy Apostolskiej był silny. Dopiero w 1765 r. a więc po śmierci ojca Galliffet, Kongregacja Obrzędów wydała oczekiwany dekret. Elżbieta Rutkowska Rozwój nabożeństwa do Serca Pana Jezusa w Polsce Pierwsze wiadomości o objawieniach Małgorzaty Alacoque zaczęły przeciekać do Polski pod koniec XVII wieku. Ogniskiem nowego kultu stał się klasztor wizytek w Warszawie. Siostry przybyły do stolicy z Francji w 1654 r. na zaproszenie królowej Marii Ludwiki i objęły pracę wychowawczą nad zaniedbanymi dziewczętami. Wśród przybyłych wizytek znajdowała się siostra Maria Eleonora dapchon, która utrzymywała stałą korespondencję z Małgorzatą Obie zakonnice łączyła szczera przyjaźń. Matka Maria Eleonora odznaczała się niepowtarzalnym nabożeństwem do Serca Jezusowego. Kult ten propagowała w klasztorze warszawskim gdzie przez sześć lat była przełożoną, a po odjeździe do Francji nie zrywała więzów łączności. Z klasztoru wizytek kult Serca Jezusowego zaczął przenikać na zewnątrz, a przede wszystkim do klasztoru pijarów w Warszawie. Od 1642 r. prowadzili oni szkołę i rozwijali pracę duszpasterską. Po sąsiedzku byli spowiednikami. Ojcami duchowymi i powiernikami sióstr. Ojciec Paulin Wiązkiewicz, spowiednik wizytek pilnie śledził wiadomości jakie docierały o objawieniach siostry Małgorzaty. Przejęty czcią Najświętszego Serca, pod wpływem zakonnic już na początku XVIII w. zaczął w Rzymie robić starania o uzyskanie pozwolenia na wprowadzenie bractwa Serca Jezusowego do kościoła pijarów w Warszawie. Uroczysty dekret papieski otrzymał 20 maja 1705 r. Zakładając pierwsze bractwo Wiązkiewicz chciał zaszczepić kult Serca Jezusowego w Królestwie Polskim, a szczególnie w Warszawie, ponieważ był tutaj nieznany. W niedługim czasie także w innych miastach polskich, zwłaszcza tam gdzie osiedlili się pijarzy, jezuici i wizytki powstały podobne bractwa. Do 1765 r. zorganizowano ich na ziemiach polskich ponad 80. Bractwa Serca Jezusowego odgrywały wielką rolę w rozwoju kultu w naszym kraju. W swojej działalności nawiązywały do objawień Małgorzaty, szczególni do słów Chrystusa o wynagrodzeniu. Jednym z głównych obowiązków wpisanych w tę wspólnotę była nieustanna adoracja Serca Jezusowego w Sakramencie Ołtarza, którą podejmowano dla wynagrodzenia zniewag obelg i świętokradztw. Wszystkie praktyki zmierzały do wyrobienia w członkach gorącej miłości Serca Jezusowego. Zwracano uwagę na własne uświęcenie, oraz potrzeby bliżnich. Dzięki pracy apostolskiej i wydawniczej jezuitów, pijarów i wizytek kult Serca Jezusowego rozwijał się szybko i dotarł do wszystkich diecezji i kościołów parafialnych. W miarę rozwoju kultu do Stolicy Apostolskiej zaczęły napływać prośby w sprawi mszy św. odprawianej w całym Kościele. Z Polski petycje o ustanowienie święta w różnych odstępach czasu pisali; biskupi, król August III oraz Stanisław Leszczyński Starania te upragniony rezultat przyniosły dopiero w 1765 r. Kongregacja Obrzędów wydając dekret pozwalający na officjum i Mszę św. o Najświętszym Sercu Jezusa uhonorowała biskupów polskich i zalegalizowała rozpowszechniony w Kościele kult.

5 Zatwierdzenie Mszy św. stanowiło punkt zwrotny w dziejach kultu Serca Jezusowego. Wprawdzie pozwolenie dotyczyło na razie Królestwa Polskiego i Arcybractwa w wiecznym mieście, ale wystarczyło teraz prosić o święto a Stolica Apostolska bez trudu wyrażała zgodę. Był to sukces naszej Ojczyzny, oddanej od dawna kultowi Najświętszego Serca. Elżbieta Rutkowska Kult Serca Jezusa w nauczaniu Jana Pawła II Nauczanie Jana Pawła II podejmuje i rozwija myśl Kościoła o kulcie Serca Jezusa Tajemnica Chrystusowego Serca przemawiała do mnie od młodych lat wyznał Ojciec św. po wyborze na stolicę św. Piotra. Potwierdzeniem tych słów jest także list, jaki ksiądz arcybiskup Karol Wojtyła napisał w liście do wiernych w okresie Milenium Polski: Chrześcijaństwo jest religią miłości, nic więc dziwnego, że bierze początek w Sercu... Nabożeństwo do Serca Pana Jezusa pozwala nam nawiązywać szczególną łączność z osobą Boskiego Mistrza w tym, co w niej jest tak wspaniale ludzkie. Nabożeństwo to posiada wpływ wybitnie uszlachetniający na poszczególne dusze. I dlatego tak bardzo rozpowszechniła się praktyka poświęcenia Najświętszemu Sercu poświęcenia osobistego, poświęcenia rodzin, a także całych społeczności: parafii, diecezji, narodów. W ten sposób Serce Jezusa nieustannie pracuje nad sercami naszymi... W okresie pontyfikatu Jan Paweł II wiele razy mówił o czci Serca Pana Jezusa w Kościele. Stawiając pośrodku swego nauczania Osobę i dzieło Chrystusa, dociera również do najgłębszej tajemnicy Jego miłości, odsłoniętej na krzyżu włócznią żołnierza. W historii zbawienia świata Serce Jezusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego żywy symbol miłości Trójcy Przenajświętszej zajmuje miejsce centralne. Objawia nie tylko prawdziwe oblicze Boga, ale także najwyższe powołanie człowieka. Rolę i znaczenie kultu w życiu Kościoła, ukazał Papież przede wszystkim w encyklikach Redemptor hominis i Dives in miserocordia. W encyklice o Bożym miłosierdziu Ojciec św. pisze: W sposób szczególny zdaje się Kościół wyznawać miłosierdzie Boże i oddawać mu cześć, zwracając się do Chrystusowego Serca; właśnie zbliżenie się do Chrystusa w tajemnicy Jego Serca, pozwala nam zatrzymać się niejako w tym centralnym, a zarazem po ludzku najbardziej dostępnym punkcie objawienia miłosiernej miłości Ojca, które stanowiło centralną treść mesjańskiego posłuszeństwa Syna Człowieczego. W latach Ojciec św. wygłaszał w ciągu niedziel letnich, przed południową modlitwą Anioł Pański, krótkie przemówienia na temat wezwań z Litanii do Serca Pana Jezusa. Refleksje te, wraz z innymi wypowiedziami Papieża, wprowadzają nas w teologię i praktykę kultu. Dyskretniej niż Pius XII w encyklice Haurietis aquas, ale podobnymi słowami, Jan Paweł II pragnie zbliżyć ludzi do Odkupiciela, do Jego cichego i pokornego Serca, do nieprzebranych źródeł Bożego miłosierdzia, by dokonać prawdziwej odnowy Kościoła. Wytrwała praktyka kultu według Papieża prowadzi do kontemplacji i naśladowania życia Jezusa, do nawrócenia i rozbudzenia wrażliwości sumienia, do pogłębienia wiary i gorliwości apostolskiej, do wypełnienia największego

6 przykazania. Duchowość zwrócona ku Bożemu Sercu musi być mocno zakorzeniona w realiach życia. Czciciele odwiecznej miłości mają przede wszystkim rozpoznawać Chrystusa w ludziach i ofiarnie mu służyć, budując na ziemi cywilizację miłości. W dniu inauguracji pontyfikatu Jan Paweł II wołał: Otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi. Wiemy, że te słowa oznaczają również: Otwórzcie szeroko ręce, by dać naprawdę wszystko, co tylko możecie, potrzebującym braciom. Ośrodkiem pasterskiego nauczania Ojca św. jest przecież także człowiek, zwłaszcza człowiek biedny, cierpiący, poniżony, pozbawiony własnej godności i podstawowych praw, człowiek doświadczający dziś wewnętrznego rozdarcia, zagubienia, samotności, bezsensu życia, człowiek, któremu trzeba okazać samarytańską pomoc. Zgodnie z tradycją Kościoła, kult Serca Jezusa w nauczaniu Jana Pawła II powinien ogniskować się wokół Eucharystii, w której najpełniej odpowiadamy Bogu na Jego miłość poprzez uczestnictwo w liturgicznej ofierze i przez kontynuację ducha ofiary w codziennym życiu w służbie braciom. Ks. Czesław Drążek SJ