Inwentaryzacja. szaty dendrologicznej. parku zabytkowego. gm. Jarocin, pow. jarociński, woj. wielkopolskie

Transkrypt

1 Inwentaryzacja szaty dendrologicznej parku zabytkowego w Zakrzewie gm. Jarocin, pow. jarociński, woj. wielkopolskie Lipiec 2008r.

2 WSTĘP Dokumentacja inwentaryzacyjna obejmuje szatę drzewiastą występującą na terenie parku zabytkowego w Zakrzewie o łącznej powierzchni około 9ha, gmina Jarocin, powiat jarociński, województwo wielkopolskie. Park jest obiektem zabytkowym wpisanym do rejestru zabytków pod numerem 713/A Właścicielem parku jest Starostwo Powiatowe w Jarocinie. Dokumentację wykonał na podstawie umowy zawartej ze Starostwem Powiatowym w Jarocinie z dnia r. Tomasz Markiewicz ( ; t.markiewicz@wp.pl). CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Inwentaryzację parku przeprowadzono w ostatnich dniach czerwca i pierwszych lipca 2008r. Jej celem było zainwentaryzowanie dendroflory na terenie parku. Zakres opracowania obejmuje: pomiar wszystkich drzew na wysokości pierśnicy to jest 1,3m (przy pierśnicy >10cm) i krzewów (przy powierzchni >1m2) z określeniem gatunku i odmiany poszczególnych drzew i krzewów, określenie stanu sanitarnego i zdrowotnego, wraz z podaniem uwag odnośnie wykonania niezbędnych prac pielęgnacyjno leczniczych, bądź konieczności usunięcia. Drzewa i krzewy zestawione zostały w tabelarycznym zestawieniu z uwzględnieniem gatunku i pierśnicy lub zajmowanej powierzchni w m2 lub ilości sztuk, z przypisaniem do poszczególnej części parku. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA TERENU Zakrzew to wieś w gminie Jarocin, położona około 5 km na północny wschód od Jarocina. Sam park o charakterze krajobrazowym położony jest w terenie płaskim. Charakteryzuje się dużymi polanami parkowymi. W jego północnej części mieści się niewielki staw. 2

3 Na terenie parku panują dobre warunki glebowe i względnie dobre warunki wilgotnościowe. PARK ZABYTKOWY Park krajobrazowy w Zakrzewie posiada nieregularny kształt. Od północy i wschodu graniczy z polami i zabudowaniami wsi, natomiast w pozostałej części z drogą biegnącą z Witaszyc do Dobrzycy. Główny część drzewostanu parku znajduje się za położonym centralnie pałacem i tworzy duże skupisko drzew podzielone polanami parkowymi. Poza wymienionym pałacem na terenie parku znajduje się kilka innych zabudowań, które służą tutejszemu Domowi Pomocy Społecznej w Zakrzewie. Wjazd do parku znajduje się od strony północno zachodniej. Istniejąca wewnętrzna sieć komunikacyjna parku jest satysfakcjonująca. W czasie prac inwentaryzacyjnych park podzielono na 3 części: I. od wjazdu całą szerokością do pałacu włącznie, II. cały zewnętrzny pierścień drzewostanu parkowego pomiędzy jego granicą a ścieżką w części północnej i wschodniej lub polaną w części południowej, III. pozostała środkowa część parku. Części zostały zaznaczone na załączonym planie. Część I charakteryzuje się najmniejszym udziałem ilościowym drzew parkowych. Na tym terenie zlokalizowany jest sad. Polana przed pałacem to przypadkowy układ nasadzeń głównie krzewów iglastych. W tej części występują jednak najstarsze okazy drzew: lipy drobnolistne i dęby szypułkowe, będące pozostałościami nasadzeń sprzed budowy pałacu (1886r.). Lipami obsadzony był wjazd do parku, dziś już tylko w niewielkim fragmencie z widocznym obsadzeniem. Zauważalna jest również w części tylko zachowana aleja grabowa, biegnąca po południowej stronie dzisiejszego wjazdu, potem wzdłuż polany parkowej w kierunku południowym. Dla części II charakterystyczne są nasadzenia dębu szypułkowego przeplatanego nasadzeniami lipy drobnolistnej. Przy granicy północnej z polem widoczne są pozostałości nasadzeń głogu jednoszyjkowego. 3

4 Część III zajmująca środkową część parku podzielona jest polanami parkowymi, charakterystyczne dla niej są nasadzenia w dużych grupach buka zwyczajnego, jesionu wyniosłego i lipy drobnolistnej, a także grupowo sadzonego głogu. SKŁAD GATUNKOWY DENDROFLORY W trakcie przeprowadzenia inwentaryzacji terenowej zarejestrowano 1414szt. drzew i krzewów o pierśnicy powyżej 10cm, a także 109 drzew i krzewów o pierśnicy poniżej 10cm, rosnących w sadzie i polanie przed w okolicach pałacu (7 gatunków i odmian), jak również 3335m2 drzew o pierśnicy poniżej 10cm i krzewów tworzących formy powierzchniowe. Wyodrębniono łącznie 44 gatunki i odmiany drzew i krzewów iglastych i liściastych (zestawienie dendroflory parku zabytkowego Zakrzew). Drzewa i krzewy iglaste reprezentowane są tylko przez 8 taksonów, łącznie tylko 35szt. drzew i krzewów o pierśnicy przekraczającej 10cm. Gatunki liściaste liczą 1379szt., z czego najwięcej, bo 258szt. (18,3%) to drzewa lipy drobnolistnej. Pozostałe gatunki przekraczające ilość 100szt. to: jesion wyniosły (172szt.), grab pospolity (160szt.), dąb szypułkowy (158szt.) i klon zwyczajny (148szt.). Wykresy czterech najliczniejszych gatunków, obrazujące rozkład ilości drzew w poszczególnych klasach grubości pierśnic wskazują na dobry układ dla jesionu. Natomiast dla lipy, dębu i graba zauważalny jest zbyt mały udział młodszego pokolenia, które już teraz sukcesywnie powinno być wprowadzane do parku. Najbardziej ekspansywnymi gatunkami drzewiastymi na terenie parku są klon zwyczajny i wiązy największa ich ilość to osobniki o niższych wartościach pierśnic. Drzewa te pochodzą z odnowienia naturalnego (wykres klony). Prowadzone szczególnie w ostatnim okresie czasu prace związane z wycinką samosiewów doprowadziły do zadowalającego układu i składu gatunkowego. Niewielkiej korekcie wymaga nadal udział klonu i robinii, a także szczególna dbałość o bardzo cenne nasadzenia głogu. Powyższe, jak i analiza udziału pozostałych gatunków, dawnych materiałów i wizyty w terenie świadczą, że park w Zakrzewie pod względem dendroflory i jej układu jest parkiem stosunkowo zadbanym, wymagającym jednak jeszcze sporo nakładów. 4

5 RUNO I WARSTWA KRZEWÓW Zarówno runo parkowe, jak i warstwa krzewów, tak jak i część drzewostanu są w dużej części zdziczałe i zubożałe. Tak naprawdę odnotować tu można obecność tylko dwóch gatunków: bluszcz, który zajmuje powierzchnię około 1600m2 i śnieguliczka 345m2. STAN PARKU ORAZ ZABIEGI WAŻNE DO PRZEPROWADZENIA W stosunku do drzewostanu parku pielęgnacją pilną proponuje się objąć 2 drzewa: 1. Dąb szypułkowy przy pałacu prace w niewielkiej części związane z usunięciem posuszu, ale przede wszystkim powinny być ukierunkowane na wyrównanie ciężaru gałęzi po każdej stronie drzewa. Obecny układ gałęzi grozić może wywróceniem drzewa przy silnym wietrze. Pierśnica 113cm. 2. Buk (cz. III), pierśnica 80cm. Zabiegi te powinny być wykonane przez specjalistyczną firmę mającą uprawnienia do przeprowadzenia zabiegów z zakresu chirurgii drzew, przy zastosowaniu najlepszych metod i środków. Pielęgnacja pilna powinna być wykonana do końca 2010r. Po przeprowadzonej inwentaryzacji po uwzględnieniu drzew, które zostaną usunięte na skutek Pozwolenia Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków nr 192/2008/A z dnia r. na prowadzenie prac konserwatorskich przy parku wpisanym do rejestru zabytków, proponuje się przedstawić Konserwatorowi Zabytków do usunięcia dodatkowo 61szt. drzew. Są to drzewa o złym stanie zdrowotnym lub zagrażające bezpieczeństwu osób: 1. Robinia akacjowa 28szt.: 9szt. 10cm; 4szt. 12cm; 1szt. 14cm; 2szt. 16cm; 4szt. 18cm; 1szt. 24cm; 2szt. 28cm; 1szt. 32cm; 2szt. 48cm; 1szt. 56cm; 1szt. 72cm pierśnicy; 2. Sosna pospolita 2szt.: 1szt. 16cm; 1szt. 18cm; 3. Lipa drobnolistna: 1szt. 18cm; 4. Klon zwyczajny 18szt.: 5szt. 10cm; 4szt. 12cm; 1szt. 14cm; 3szt. 16cm; 1szt. 18cm; 1szt. 20cm; 1szt. 26cm; 1szt. 38cm; 1szt. 56cm; 5

6 5. Czeremcha zwyczajna: 1szt. 10cm. 6. Topola włoska: 1szt. 58cm. 7. Głóg jednoszyjkowy 10szt.: 6szt. 10cm.; 2szt. 14cm; 1szt. 16cm; 1szt. 20cm. Drzewa te zostały zaznaczone w parku farbą koloru zielonego. Wycinka tych drzew wymaga uzyskania stosownego pozwolenia od Konserwatora Zabytków. Ważnym zadaniem jest również dbanie o drzewa rosnące przy granicy z gruntami sąsiednimi i odpowiednie podcinanie gałęzi zbyt mocno wychodzących poza park. Dotyczy to szczególnie granicy wschodniej, ale także południowej. Bardzo ważnym kolejnym etapem powinno być stworzenie pełnej koncepcję zagospodarowania parku, wraz z wskazaniem drzew do usunięcia ze względów kompozycyjnych i nowymi nasadzeniami drzew i krzewów. Jako pierwszy krok na tym etapie traktować należy nasadzenia wynikające z realizacji w/w Pozwolenia, to jest nasadzenia 100szt. drzew liściastych. Proponowane nasadzenia naniesiono na załączony plan. ZAŁĄCZNIKI 1) Zestawienie dendroflory parku Zakrzew zbiorczo i oddzielnie każdy z występujących tu gatunków drzewiastych i krzewiastych, wraz z wykresami: zbiorczym i najliczniejszych pięciu gatunków. 2) Schemat parku zabytkowego Zakrzew z zaznaczeniem podziału parku. 3) Kosztorys inwestorski. 4) Przedmiar robót. 5) Zestawienie materiałów. 6) Zestawienie robocizny. 7) Zestawienie sprzętu. Dokumentację wykonano w 5 egzemplarzach: 4 dla Starostwa Powiatowego w Jarocinie i 1 pozostający u autora opracowania. 6