II SA/Wa 1648/13 Wyrok WSA w Warszawie

Transkrypt

1 II SA/Wa 1648/13 Wyrok WSA w Warszawie Data orzeczenia orzeczenie nieprawomocne Data wpływu Sąd Sędziowie Symbol z opisem Hasła tematyczne Skarżony organ Treść wyniku Powołane przepisy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie Andrzej Góraj /przewodniczący sprawozdawca/ Iwona Dąbrowska Sławomir Antoniuk 647 Sprawy związane z ochroną danych osobowych Ochrona danych osobowych Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych Uchylono zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Dz.U nr 287 poz 1687 art. 20 ust. 2a Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji tekst jednolity. Dz.U nr 101 poz 926 art. 33, art. 23 ust. 1 pkt 2 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych tekst jedn. SENTENCJA Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Góraj (spr.), Sędziowie WSA Iwona Dąbrowska, Sławomir Antoniuk, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Sylwia Mikuła, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2014 r. sprawy ze skargi Komendanta Głównego Policji na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] czerwca 2013 r. nr [...] w przedmiocie ochrony danych osobowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] stycznia 2013 r., 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości, 3. zasądza od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz strony skarżącej Komendanta Głównego Policji kwotę 200 (słownie: dwieście) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania. UZASADNIENIE Decyzją z [...] czerwca 2013 r. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych utrzymał w mocy własną decyzję z [...] stycznia 2013 r. nakazującą Komendantowi Głównemu Policji usunięcie uchybień w procesie przetwarzania danych osobowych R. Z., poprzez spełnienie wobec niego obowiązku informacyjnego w zakresie wskazanym w art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych. W ocenie organu odmowa udostępnienia osobie informacji o fakcie przetwarzania jej danych osobowych, winna mieć charakter wyjątkowy. W niniejszej zaś sprawie, w ocenie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, taka wyjątkowość nie występuje, gdyż Komendant Główny Policji nie wskazał konkretnych powodów uzasadniających odmowę udostępnienia spornej informacji. Nadto organ podniósł, że art. 20 ust. 2a ustawy o Policji nie stanowi normy nadrzędnej nad przepisem art. 33 ustawy o ochronie danych osobowych. Uzasadniając prezentowane stanowisko powołał się również na treść rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 września 2007 r. w sprawie przetwarzania przez Policję informacji o osobach. Od powyższej decyzji skargę wywiódł Komendant Główny Policji, wnosząc o jej uchylenie. Przedmiotowemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie art. 20 ust. 1, 2a i 2b ustawy o Policji oraz art. 33 ust. 1 i art. 34 ustawy o ochronie danych osobowych. 1/5

2 W uzasadnieniu wskazał, że art. 20 ust. 2a ustawy o Policji stanowi lex specialis w stosunku do ustawy o ochronie danych osobowych, a zwłaszcza jej art. 33. Podniósł też okoliczność, iż z uwagi na cele stawiane przed Policją, musi ona posiadać instrumenty dla skutecznego ich realizowania. Stąd więc, czasem koniecznym jest ograniczenie praw jednostki dla ochrony dobra wyższego rzędu, jakim jest bezpieczeństwo wszystkich obywateli. Rozwijając ten wątek powołał się na bogate orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, a także na sposób zredagowania art. 51 Konstytucji RP. Skarżący podkreślił także, iż przetwarzanie danych osobowych, na podstawie art. 20 ust. 2a ustawy o Policji, odnosi się do całego procesu ich przetwarzania, tj. od momentu gromadzenia danych, a na ich usuwaniu kończąc. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w skarżonej decyzji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje: Zgodnie z treścią przepisu art. 1 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz z późn. zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem skarżonej decyzji administracyjnej. Jest więc to kontrola legalności rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu administracyjnym, z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i procesowym. Oceniając przedmiotową decyzję według powyższych kryteriów, uznać należy, iż powinna zostać wyeliminowana z obrotu prawnego jako wadliwa. Istota sprawy w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny tego, czy art. 20 ust. 2a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687) stanowi lex specialis w stosunku do art. 33 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926). Tego zagadnienia dotyczył bowiem spór istniejący pomiędzy stronami postępowania. Odnosząc się do przedmiotowej problematyki należy mieć na uwadze to, że prawo do ochrony danych osobowych zostało zagwarantowane w Konstytucji RP, która w art. 51 ust. 1 stanowi, że nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawnienia informacji dotyczących jego osoby. Powyższą generalną zasadę Konstytucja wyjaśnia w sposób rozszerzający, wskazując w ust. 2 omawianego przepisu, że władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Pewnego rodzaju doprecyzowanie powyższego wyjątku znalazło wyraz w ust. 3 art. 51 Konstytucji RP, stanowiącym, że każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych a ograniczenie tego prawa, może określić ustawa. Rozwinięcie ww. zasad ogólnych nastąpiło w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926). Zadaniem tego aktu prawnego nie jest jedynie stanie na straży interesów tych, których przetwarzane dane dotyczą. Naczelną zasadą ustawy nie jest zakaz przetwarzania danych osobowych, lecz przestrzeganie zakresu i trybu ich przetwarzania. Przedmiotowa ustawa w art. 1 stwierdza, że dane osobowe mogą być przetwarzane, jeżeli służy to dobru publicznemu, dobru osoby, której dane dotyczą lub dobru osób trzecich. Ochrona danych osobowych na podstawie 2/5

3 przepisów powołanej ustawy nie powinna być oderwana od przepisów służących ochronie innych wartości. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. W przedmiotowym przepisie ustawodawca dopuścił więc możliwość odstąpienia od ochrony danych osobowych jeżeli przemawia za tym przepis prawa. Inaczej rzecz ujmując, prawodawca zgodził się na ograniczenie dobra jakim jest ochrona danych osobowych, jeżeli jest to konieczne dla realizacji dobra wyższego, m.in. dla dobra publicznego. W świetle powyższych wywodów, jako nieuprawnione jawią się twierdzenia organu, iż przepisy ustawy o ochronie danych osobowych mają charakter wyjątkowy i tylko one powinny stanowić punkt odniesienia przy ocenie poprawności przetwarzania danych osobowych. Zgodnie bowiem z treścią art. 51 Konstytucji RP oraz art. 1 ust. 2 i art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, inne akty prawne, stojąc na straży dobra publicznego, mogą zawierać odstępstwa od generalnej zasady ochrony danych osobowych. Tym innym aktem prawnym, o którym mowa wyżej, jest m.in. ustawa o Policji. Artykuł 20 ust. 2a ww. ustawy stanowi, że Policja może pobierać, uzyskiwać, gromadzić, przetwarzać i wykorzystywać w celu realizacji zadań ustawowych informacje, w tym dane osobowe, o osobach podejrzanych o popełnienie przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego, nieletnich dopuszczających się czynów zabronionych przez ustawę jako przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, osobach o nieustalonej tożsamości lub usiłujących ukryć swoją tożsamość oraz o osobach poszukiwanych, także bez ich wiedzy i zgody. Analizując przytoczony przepis należy mieć na względzie to, jakie cele ma realizować formacja zbrojna jaką jest Policja. Do jej zadań należy bowiem m.in. ochrona życia i zdrowia ludzi, a także ich mienia, przed bezprawnymi atakami naruszającymi te dobra, jak również ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, inicjowanie i organizowanie działań prewencyjnych, mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz wykrywanie przestępstw i wykroczeń i ściganie ich sprawców. Pełna i rzetelna realizacja powyższych celów przez Policję jest zaś możliwa wyłącznie wtedy, gdy będzie ona miała prawo gromadzenia i przetwarzania danych osobowych określonych osób, bez ich zgody, a nawet wiedzy. W przeciwnym razie Policja byłaby pozbawiona jednego z instrumentów, umożliwiających jej realną dbałość o bezpieczeństwo i porządek publiczny. To zaś utrudniałoby, a niekiedy wręcz uniemożliwiałoby Państwu Polskiemu prawidłowe wywiązywanie się wobec obywateli, z obowiązków opisanych w Konstytucji RP (np. patrz art. 38, 41, 57, 64 itp.). Doszłoby więc w efekcie do podporządkowania wartości wyższej, jaką jest dobro ogółu obywateli, wartości niższej wagi, jaką jest prawo jednostki do ochrony jej danych osobowych. Powyższe rozważania pozostają w zgodzie z generalnym kierunkiem wytyczonym przez Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z 12 grudnia 2005 r., wydanym w sprawie o sygn. akt K 32/04, Trybunał Konstytucyjny, odnosząc się do problematyki przepisu art. 20 ust. 17 ustawy o Policji, stanowiącego o tym, że nie przewiduje się usuwania ze zbiorów danych zebranych o osobach podejrzanych o popełnienie przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego, które zostały prawomocnie uniewinnione, bądź wobec których postępowanie karne zostało prawomocnie, bezwarunkowo umorzone, stwierdził, że: "Trybunał jest świadomy, iż prawomocne uniewinnienie konkretnej osoby lub bezwarunkowe umorzenie postępowania karnego wobec konkretnej osoby nie przesądza o tym, że zgromadzone dane nie mogą zawierać informacji przydatnych dla realizacji ustawowych zadań Policji wobec innych osób. 3/5

4 Należy też zauważyć, że w omawianym wypadku chodzi o dane, których zebranie nastąpiło w sposób legalny, za zgodą Sądu. Możliwość zachowania danych nie dotyczy przy tym jednak tzw. danych wrażliwych, o czym mówi art. 20 ust. 18. Nadto zebrane przez Policję informacje przechowywane są w związku z prowadzonymi czynnościami. Dostrzegając zatem niebezpieczeństwo płynące zarówno z samego faktu zachowania zbioru dla celów potencjalnych postępowań, trudności kontroli prawidłowego postępowania ze zbiorami, jak również możliwości ekscesywnego ich wykorzystania, mimo wszystko należy uznać, że w demokratycznym państwie prawa, we współczesnych warunkach zagrożenia bezpieczeństwa przez przestępczość zorganizowaną i terroryzm, norma art. 20 ust. 17 mieści się w granicach swobody regulacyjnej określonej m.in. zasadą proporcjonalności". Wniosek zbieżny z poglądem wyrażonym przez tutejszy Sąd w niniejszym uzasadnieniu wynika także z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 3 lipca 2001 r., wydanego w sprawie o sygn. akt K 3/01, w którym stwierdzono, że pierwszą przyczyną, dla której prawa jednostki mogą być ograniczone, jest ochrona dobra wspólnego, a w szczególności wzgląd na potrzeby bezpieczeństwa i obronności kraju. Biorąc pod uwagę powyższe, jako uprawniona i uzasadniona jawi się konkluzja skarżącego, że art. 20 ust. 2a ustawy o Policji, stanowi lex specialis w stosunku do art. 33 ustawy o ochronie danych osobowych. Skoro bowiem ustawodawca zezwolił Policji na gromadzenie i przetwarzanie danych osobowych nawet bez wiedzy osób, których dane te dotyczą, to nieracjonalnym byłoby założenie, że jednocześnie zobowiązuje Policję do informowania tych osób o okolicznościach opisanych w art. 32 ust.1 pkt 1 5a ustawy o ochronie danych osobowych. Pomiędzy wyżej opisanymi unormowaniami występuje bowiem wzajemna sprzeczność. Pogląd zbieżny z wyżej zaprezentowanym wyraził już Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 marca 2011 r., wydanego w sprawie o sygn. akt II SA/Wa 1885/10, stwierdzając, że: "przepis art. 20 ust. 2a ustawy o Policji stanowi lex specialis w stosunku do art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych. Policja może przetwarzać dane osobowe m.in. osób podejrzanych o popełnienie przestępstw nie tylko bez ich zgody, ale, co istotne w sprawie, bez ich wiedzy. Owo ustawowe ograniczenie prawa obywatelskiego do uzyskania wiedzy na temat informacji posiadanych o nim przez Policję wynika z konieczności ograniczenia dostępu do informacji mogących chociażby pośrednio ujawnić metody operacyjne Policji, tj. źródła informacji o przestępstwach, powiązania środowisk przestępczych, itp. To z kolei usprawiedliwia przetwarzanie danych osobowych osób, o których mowa w art. 20 ust. 2a ustawy o Policji, bez ich wiedzy". Pogląd ten uzyskał aprobatę Naczelnego Sądu Administracyjnego, rozpoznającego skargę kasacyjną od przytoczonego orzeczenia (patrz I OSK 1100/11), jak również jest w pełni akceptowany przez tutejszy Sąd. Przechodząc do realiów niniejszej sprawy wskazać należy, że organ, wydając skarżone rozstrzygnięcie, działał wbrew przepisowi art. 20 ust. 2a ustawy o Policji. Wobec bowiem faktu, że przepis powyższy stanowi lex specialis w stosunku do art. 33 ustawy o ochronie danych osobowych, brak było podstaw ku temu, aby zobowiązywać Komendanta Głównego Policji do wykonania obowiązku informacyjnego wobec strony postępowania, w zakresie oznaczonym w art. 32 ustawy o ochronie danych osobowych. Skoro Policja może przetwarzać dane osobowe określonych osób bez ich wiedzy, to tym samym nie ma obowiązku informowania ich o fakcie takiego przetwarzania. Ponownie rozpoznając sprawę organ będzie zobowiązany do wnikliwego zbadania jej stanu faktycznego, przez pryzmat uregulowań zawartych w art. 20 ust. 2a ustawy o Policji, uwzględniając 4/5

5 ocenę prawną przedstawioną przez Sąd w niniejszym uzasadnieniu. W związku z powyższym, uznając że skarżona decyzja narusza prawo, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w pkt 1 wyroku, na podstawie art pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Rozstrzygnięcie zawarte w pkt 2 wyroku zostało wydane w myśl art. 152 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. 5/5