Pismo Związku Polaków w Rumunii Revista Uniunii Polonezilor din România 9 (195) 2012

Transkrypt

1 Polonus Pismo Związku Polaków w Rumunii Revista Uniunii Polonezilor din România 9 (195) 2012

2 XIV edycja Dni Polskich Polonus 9 / 2012 A XIV-a ediţie a Zilelor Culturii Polone Uroczyste otwarcie Dni Polskich miało miejsce 6 września 2012 r. w sali im. Stefana Wielkiego w Urzędzie Marszałkowskim w Suczawie. Zebranych gości powitała Stanisława Jakimowska, przedstawiając senatora Marka Konopkę, członka Komisji ds. Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, delegację Województwa Podkarpackiego z marszałkiem Mirosławem Karapytą na czele, Halinę Gołębicką z Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji przy Ambasadzie RP w Bukareszcie, delegację miasta Zakopane z zastępcą burmistrza Wojciechem Solikiem oraz przedstawicieli władz okręgu Suczawa: Cătălina Nechifora przewodniczącego Rady Okręgowej, wiceprzewodniczących Alexandra Băişeanu i Alexandra Rădulescu, Constantina Harasima zastępcę prefekta oraz burmistrza Iona Lungu. Przywitała także Gheorghe Lazăra kuratora Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty. Szczególne słowa powitania zostały skierowane do uczestników sympozjum naukowego z Polski, Mołdawii, Ukrainy i Rumunii. Głos zabrał następnie prezes Związku Polaków w Rumunii poseł Gerwazy Longher, dziękując znakomitym gościom za przyjęcie zaproszenia, szczególnie przedstawicielom Senatu Polski i Rumunii. Powiedział, Deschiderea festivă a Zilelor Culturii Polone a avut loc în ziua de 6 septembrie 2012, în sala Ştefan cel Mare de la Consiliul Judeţean Suceava. Stanislava Iachimovschi a urat bun venit oaspeţilor prezenţi, prezentând pe senatorul Marek Konopka, membru al Comisiei pentru Problemele Emigraţiei şi Legăturii cu Polonezii din Străinătate, delegaţia voievodatului Podkarpacie cu mareşalul Mirosław Karapyta în frunte, pe Halina Golębicka de la Secţia Promovării Comerţului şi Investiţiilor de pe lângă Ambasada R.P. din Bucureşti, delegaţia oraşului Zakopane cu viceprimarul Wojciech Solik precum şi pe reprezentanţii autorităţilor judeţului Suceava: Cătălin Nechifor preşedintele Consiliului Judeţean, Constantin Harasim subprefect şi primarul Ion Lungu. De asemenea, i-a urat bun venit lui Gheorghe Lazăr inspector general al Inspectoratului Şcolar Judeţean. În mod deosebit au fost salutaţi participanţii simpozionului ştiinţific din Polonia, Moldova, Ucraina şi România. A luat apoi cuvântul preşedintele Uniunii Polonezilor din România deputatul Ghervazen Longher care a mulţumit înalţilor reprezentanţi ai Senatului Poloniei şi Parlamentului României. Printre altele, a spus că Od lewej: senator Marek Konopka, zastępca prefekta Constantin Harasim, marszałek Wojewódctwa Podkarpacie Mirosław Karapyta, Cătălin Nechifor - przewodniczący Rady Okręgu Suczawa, Gerwazy Longher - prezes Związku Polaków w Rumunii, burmistrz Ion Lungu, Halina Gołębicka z Wydziału Promocji, Handlu i Inwestycji przy Ambasadzie RP w Bukareszcie De la stânga: senatorul Marek Konopka, subprefectul Constantin Harasim, mareşalul Voievodatului Podkarpacie Mirosław Karapyta, Cătălin Nechifor - preşedintele Consiliului Judeţean Suceava, Ghervazen Longher - preşedintele Uniunii Polonezilor din România, primarul Ion Lungu, Halina Gołębicka de la Secţia Promoţiei Comerţului şi Investiţiilor de pe lângă Ambasada R.P. la Bucureşti öö1öö

3 Podpisanie umowy o współpracy między okręgiem Suczawa i Województwem Podkarpackim Semnarea protocolului de colaborare între judeţul Suceava şi voievodatul Podkarpacie między innymi, że na spotkaniu prezydentów, w czasie podpisania traktatu o przyjaźni między Polską a Rumunią, prezydent Polski stwierdził, iż Związek Polaków jest mostem łączącym oba kraje. Marszałek Województwa Podkarpackiego, Mirosław Karapyta, mówił o polsko-rumuńskich stosunkach dyplomatycznych, które mają już 90 lat. Zawsze były one przyjacielskie. Rumunia odegrała wielką rolę Polonus 9 / 2012 la întâlnirea preşedinţilor, în timpul semnării tratatului de prietenie între Polonia şi România, preşedintele Poloniei a afirmat că Uniunea Polonezilor este un pod care uneşte ambele ţări. Mareşalul Voievodatului Podkarpacie a vorbit despre relaţiile diplomatice polono-române de 90 de ani. Întotdeauna au fost prieteneşti. România a jucat un rol important în timpul celui de al II-lea război mondial, au urmat apoi anii grei ai reconstrucţiei, dar astăzi calitatea de membru al Uniunii ne dă şanse de dezvoltare. Este important să ne sprijinim reciproc. A continuat apoi că doreşte să aprecieze pe deputatul Ghervazen Longher pentru organizarea Zilelor Culturii Polone. Urând dezbateri fructuoase în timpul simpozionului, a subliniat că, după partea oficială, va fi finalizat şi semnat acordul de colaborare între judeţul Suceava şi voievodatul Podkarpacie. Mulţumind pentru invitaţie, senatorul Marek Konopka a transmis salutul Mareşalului Senatului Bogdan Borusewicz care a dorit să fie prezent la această întâlnire, dar numeroasele obligaţii nu i-au Spotkanie robocze w sprawie realizacji w okręgu Suczawa strategicznej umowy zawartej między Polską i Rumunią Întâlnirea de lucru în problema aplicării în judeţul Suceava a prevederilor protocolului strategic dintre Polonia şi România öö2öö

4 w czasie II wojny światowej, potem nastąpiły trudne lata odbudowy, ale dzisiaj członkostwo w Unii daje nam szansę rozwoju. Ważne jest, abyśmy się wzajemnie wspierali. Dalej powiedział, iż pragnie wyrazić uznanie posłowi Gerwazemu Longherowi za zorganizowanie Dni Polskich. Życząc owocnych obrad podczas sympozjum podkreślił, że po części oficjalnej zostanie sfinalizowana i podpisana umowa o współpracy między okręgiem Suczawa i Województwem Podkarpackim. Senator Marek Konopka dziękując za zaproszenie przekazał pozdrowienia od Marszałka Senatu Bogdana Borusewicza, który pragnął być obecny na tym spotkaniu, ale liczne obowiązki nie pozwoliły mu na to. Podziękował rządowi Rumunii za wspieranie mniejszości narodowych; inicjatywy te mogą być wzorem do naśladowania dla innych krajów, również dla Polski. Senator stwierdził, że rozwój działalności Związku Polaków w Rumunii jest zasługą posła Longhera, a ostatnią inwestycją finansowaną przez Senat RP jest budowa Domu Polskiego w Nowym Sołońcu. Życząc owocnych obrad zapraszam do również pięknej Polski tymi słowami zakończył swoje wystąpienie senator Marek Konopka. List do Polaków i uczestników obrad Dni Polskich od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego odczytała Halina Gołębicka z Ambasady RP w Bukareszcie. Prezydent wyraził uznanie dla Polonii, iż dba o zachowanie języka i polskich tradycji, że jest zaangażowana w życie społeczne Rumunii. Jest powodem do dumy, że prezes jest również posłem w Parlamencie Rumunii. Mamy satysfakcję, że o Polsce mówi się pozytywnie. Takie opinie są motywujące również dla Polaków żyjących poza granicami kraju. Dni Polskie przybliżają nas do siebie. Tutaj w Suczawie dyskutuje się o Europie, którą wspólnie budujemy. W zakończeniu listu Prezydent Bronisław Komorowski pozdrowił wszystkich Polaków oraz osoby z polskimi korzeniami podkreślając, że wielu z nas poznał osobiście w czasie ostatniej wizyty w Bukareszcie. W imieniu prefekta wystąpił jego zastępca Constantin Harasim, który podkreślił, że obecne spotkanie prowadzi do pogłębienia kontaktów, a ich ukoronowaniem będzie podpisanie umowy o współpracy między Okręgiem Suczawa a Województwem Podkarpackim. Ta umowa powiedział nie ma konkretnej daty, będzie realizowana przez naszych następców. Burmistrz Suczawy Ion Lungu po powitaniu zebranych stwierdził, że miasto już współpracuje z Sosnowcem, oczekuje jednak wzmożenia aktywności, gdyż interesują nas te same problemy administracyjne i pozyskanie funduszy europejskich, tak potrzebnych Polonus 9 / 2012 permis aceasta. A mulţumit guvernului României pentru sprijinirea minorităţilor naţionale; aceste iniţiative pot fi un model de urmat pentru alte ţări, deci şi pentru Polonia. Senatorul a afirmat că dezvoltarea activităţii Uniunii Polonezilor din România este meritul deputatului Longher, iar ultima investiţie finanţată de Senatul R.P. este construcţia Casei Polone din Soloneţu Nou. Urând dezbateri fructuoase, vă invit în tot atât de frumoasa Polonie cu aceste cuvinte şi-a încheiat intervenţia senatorul Marek Konopka. Scrisoarea către polonezi şi participanţii la dezbaterile din cadrul Zilelor Culturii Polone a Preşedintelui Republicii Polone Bronisław Komorowski a fost citită de Halina Golębicka de la Ambasada R.P. din Bucureşti. Preşedintele a apreciat diaspora poloneză care păstrează limba şi tradiţiile poloneze, că este angajată în viaţa socială a României. Este un motiv de mândrie că preşedintele este şi deputat în Parlamentul României. Avem satisfacţia că se vorbeşte pozitiv despre Polonia. Astfel de opinii sunt motivante şi pentru polonezii care trăiesc dincolo de graniţele ţării. Zilele Culturii Polone ne apropie unii de alţii. Aici la Suceava se discută despre Europa pe care o construim împreună. În încheierea scrisorii, Preşedintele Bronisław Komorowski a salutat toţi polonezii precum şi persoanele cu rădăcini poloneze, subliniind că pe mulţi dintre noi i-a cunoscut personal în timpul ultimei vizite în Bucureşti. În numele prefectului a vorbit subprefectul Constantin Harasim care a subliniat că prezenta întâlnire duce la aprofundarea contactelor, iar încununarea lor va fi semnarea acordului de colaborare între Judeţul Suceava şi Voievodatul Podkarpacie. Acest acord a spus nu are o dată concretă, el va fi realizat de urmaşii noştri. Primarul Sucevei Ion Lungu, după ce a salutat pe cei prezenţi, a afirmat că oraşul colaborează deja cu Sosnowiec, totuşi aşteaptă extinderea activităţii, Marszałek Mirosław Karapyta wygłasza swój referat podczas sympozjum Mareşalul Mirosław Karapyta îşi prezintă referatul în timpul simpozionului öö3öö

5 Polonus 9 / 2012 Występ zespołu Ciprian Porumbescu z Suczawy podczas uroczystej kolacji powitalnej Evoluţia ansamblului Ciprian Porumbescu din Suceava în timpul cinei festive de bun-venit öö4öö

6 do dalszego rozwoju miasta. Wyraził opinię, że zorganizowanie już XIV edycji Dni Polskich jest dużym dokonaniem Związku Polaków. Następnie głos zabrał Konsul Generalny Ukrainy Vasyl Boiechko mówiąc, że w tych dniach jesteśmy bliżej mniejszości polskiej. Konsulat współpracuje z Polakami i zaprasza ich na wydarzenia kulturalne. Z okazji Dnia Wyzwolenia Ukrainy zorganizowana została wystawa Przyjaźń i sztuka, na której zaprezentowano malarzy różnych narodowości, co świadczy o tym, że tworzymy małą zjednoczoną Europę. Przewodniczący Rady Okręgowej Cătălin Nechifor stwierdził, że ten dzień jest historyczny dla miasta Suczawy. Łączą nas nie tylko Karpaty, uniwersytety. Dzisiaj otwieramy drogę do współpracy nie tylko gospodarczej, ale i kulturalnej i turystycznej. Większość Rumunów zna Warszawę, ale zna również Przemyśl, miasto graniczne. Dlatego tak ważnym projektem jest budowa autostrady z Rzeszowa do Suczawy i dalej do Bukaresztu, leży to w naszym wspólnym interesie zakończył mówca. Halina Gołębicka z Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji przy Ambasadzie RP przedstawiła współpracę inwestycyjno-kapitałową między Polską a Rumunią. Od 1 stycznia 2007 r. zarówno Polska, jak i Rumunia otworzyły wzajemnie swoje rynki dla czterech swobód UE (przepływu towarów, usług, osób i kapitału). Członkostwo Rumunii w Unii Europejskiej zachęca do dalszego rozwoju i kontaktów handlowych oraz wzrostu eksportu. Osiągnięcie, mimo kryzysu gospodarczego w 2011 r., wysokiego poziomu wymiany handlowej, obecność polskich wystawców, eksporterów i przedsiębiorców lokujących swoje firmy w Rumunii świadczy o pozytywnym nastawieniu przedstawicieli naszego biznesu do tego kraju. W Rumunii zarejestrowanych jest 558 polskich spółek, zatrudniających 4 tys. pracowników. Po części oficjalnej nastąpiło podpisanie umowy o współpracy między Okręgiem Suczawa i Województwem Podkarpackim. Obrady sympozjum, zatytułowane w tym roku Polsko-rumuńskie związki historyczne i kulturowe, miały miejsce w sali konferencyjnej Muzeum Przyrodniczego. Podobnie jak w poprzednich latach odbywały się one w trzech sekcjach: W kręgu historii, W kręgu kultury i literatury i w Kręgu problematyki mniejszości narodowych. Zaprezentowano 45 referatów wygłoszonych przez naukowców z 12 polskich uczelni oraz uniwersytetów z Suczawy, Jass, Bukaresztu, Kiszyniowa i Doniecka. Tematyka prac była bardzo szeroka, od relacji polsko-mołdawskich w średniowieczu po stosunki gospodarcze Polski i Rumunii w ostatnich latach. Kilka prac oparto na badaniach Polonus 9 / 2012 öö5öö căci ne interesează aceleaşi probleme administrative şi obţinerea de fonduri europene atât de necesare viitoarei dezvoltări a oraşului. Şi-a exprimat opinia că organizarea celei de a XIV-a ediţii a Zilelor Culturii Polone este o mare realizare a Uniunii Polonezilor. Pe urmă a luat cuvântul Consulul General al Ucrainei Vasyl Boiechko care a spus că, în aceste zile, suntem mai aproape de minoritatea polonă. Consulatul colaborează cu polonezii şi îi invită la evenimentele culturale. Cu prilejul Zilei Eliberării Ucrainei a fost organizată expoziţia Prietenia şi arta la care au fost reprezentanţi pictori de diferite naţionalităţi, ceea ce dovedeşte că formăm o mică Europă unită. Preşedintele Consiliului Judeţean Cătălin Nechifor a afirmat că aceasta este o zi istorică pentru oraşul Suceava. Ne leagă nu doar Carpaţii, universităţile. Astăzi deschidem drumul colaborării nu doar economice, ci şi culturale şi turistice. Majoritatea românilor cunosc Varşovia, dar şi Przemyśl, oraş de frontieră. De aceea este atât de important proiectul construirii autostrăzii de la Rzeszów la Suceava şi mai departe la Bucureşti, este interesul nostru comun a încheiat vorbitorul. Halina Golębicka de la Secţia Promovării Comerţului şi Investiţiilor de pe lângă Ambasada R.P. din Bucureşti a prezentat colaborarea în domeniul investiţiilor de capital între Polonia şi România. De la 1 ianuarie 2007, atât Polonia cât şi România şi-au deschis reciproc pieţele pentru patru facilităţi UE (libera circulaţie a mărfurilor, serviciilor, persoanelor şi capitalului). Calitatea României de membru al Uniunii Europene încurajează dezvoltarea ulterioară şi contactele comerciale precum şi creşterea exportului. În ciuda crizei economice din 2011, atingerea unui nivel înalt al schimburilor comerciale, prezenţa expozanţilor, exportatorilor şi întreprinzătorilor polonezi cu firme în România dovedesc orientarea pozitivă a oamenilor de afaceri polonezi către această ţară. În România sunt înregistrate 558 de societăţi care au 4 mii de angajaţi. După partea oficială a urmat semnarea acordului de colaborare între Judeţul Suceava şi Voievodatul Podkarpacie. Dezbaterile din cadrul simpozionului, intitulate anul acesta Legături istorice şi culturale polono-române, au avut loc în sala de conferinţe a Muzeului de Ştiinţele Naturii. La fel ca în anii trecuţi, ele s-au desfăşurat în trei secţiuni: În lumea istoriei, În lumea culturii şi literaturii şi În lumea problematicii minorităţilor naţionale. Au fost prezentate 45 de referate susţinute de oameni de ştiinţă de la 12 institute de învăţământ poloneze precum şi de la universităţile din Suceava, Iaşi, Bucureşti, Chişinău şi Doneţk. Tematica lucrărilor a fost foarte largă de la relaţiile polonomoldoveneşti din Evul Mediu şi până la relaţiile economice dintre Polonia şi România din ultimii ani. Câteva referate s-au bazat pe cercetări făcute în

7 Polonus 9 / 2012 przeprowadzonych w polskich skupiskach na Bukowinie. Przedstawiono sylwetki zapomnianych bohaterów pochodzenia polskiego (gen. Henri Cihoski) czy światłych apostołów Bukowiny XIX w. (Iraclie Gołębiowski-Porumbescu, Ciprian Porumbescu). Nie brakowało polskiej literatury (Stanisław Vincenz, Bruno Schulz, Andrzej Stasiuk, Czesław Miłosz). Wszystkie referaty wywołały żywe i interesujące dyskusje. Po zakończeniu obrad nastąpiło ich podsumowanie, w którym wziął udział konsul Paweł Bogdziewicz. Skierował słowa podziękowania za włożoną pracę w organizację tego sympozjum. My widzimy efekt końcowy powiedział ale za tym stoją badania, poszukiwania i ogromna praca, zarówno uczestników, jak i organizatorów. Dopracowaliśmy się konkretnej sesji naukowej dzięki gronu pasjonatów, którzy przyjeżdżają tutaj każdego roku. Spektrum prac jest coraz szersze, więc możemy mieć nadzieję, że nie zabraknie tematów do przyszłych sympozjów. W swoich wypowiedziach mówcy podkreślali, że z roku na rok pogłębia się tematyka, poziom merytoryczny omawianych zagadnień jest coraz wyższy i coraz więcej jest młodszych prelegentów. Wokół sympozjum powoli tworzy się swoiste centrum badań stosunków polsko-rumuńskich. Owocem sympozjum jest corocznie wydawany przez Związek Polaków w Rumunii tom z wygłoszonymi referatami. Jest on źródłem i przyczynkiem do wielu badań naukowych, comunităţi poloneze din Bucovina. Au fost prezentate figuri ale unor eroi uitaţi de origine poloneză (gen. Henri Cihoski) sau ale unor apostoli luminaţi din Bucovina sec. XIX (Iraclie Gołębiowski-Porumbescu). Nu a lipsit literatura polonă (Stanisław Vincenz, Bruno Schulz, Andrzej Stasiuk, Czesław Miłosz). Toate referatele au provocat vii şi interesante discuţii. După încheierea dezbaterilor au urmat concluziile la care a participat consulul Paweł Bogdziewicz. El a adresat cuvinte de mulţumire pentru munca depusă în organizarea acestui simpozion. Noi vedem efectul final a spus dar în spatele lui stau cercetările, căutările şi o muncă uriaşă atât a participanţilor, cât şi a organizatorilor.. Am ajuns la o sesiune ştiinţifică concretă datorită unui grup de pasionaţi care vin aici în fiecare an. Spectrul lucrărilor este tot mai larg, deci putem spera că nu vor lipsi temele pentru viitoarele simpozioane. În intervenţiile lor, vorbitorii au subliniat că, de la an la an, se aprofundează tematica, nivelul fundamental al problemelor discutate este tot mai înalt şi sunt tot mai mulţi tineri referenţi. În jurul simpozionului, încet, se formează un centru propriu de cercetări ale relaţiilor polono-române. Rodul simpozionului este volumul de referate editat anual de Uniunea Polonezilor din România. El este izvorul şi contribuţia la numeroase öö6öö

8 Polonus 9 / 2012 nie tylko stosunków polsko-rumuńskich, ale może służyć naukowcom innych krajów z tego regionu, jak np. Mołdawii czy Ukrainy. Z ciekawą propozycją podczas podsumowania wyszedł płk Eugen Ichim, aby opracować słownik cercetări ştiinţifice, nu doar ale relaţiilor polonoromâne, ci poate servi oamenilor de ştiinţă din alte ţări ale acestei regiuni, ca de ex. din Moldova sau Ucraina. Cu o interesantă propunere a venit, în timpul concluziilor, col. Eugen Ichim de realizare a unui öö7öö

9 Polonus 9 / 2012 osobistości rumuńskich polskiego pochodzenia. Sam zaoferował pomoc w przygotowaniu materiałów dotyczących dziedziny wojskowej. Po podsumowaniu sympozjum zaprezentowano nowości wydawnicze poświęcone relacjom polskorumuńskim. Wśród nich znalazła się książka Agnieszki Kastory Żegluga dunajska w polityce międzynarodowej w XX wieku. Ze względu na swe znaczenie Dunaj jest przedmiotem polityki międzynarodowej nie tylko państw nadrzecznych, ale także tych, które nie mając do niego dostępu, chciały korzystać z jego wód jako dogodnej drogi wodnej. W pracy podjęto zagadnienia związane z umiędzynarodowieniem Dunaju, różnymi koncepcjami wolności żeglugi na rzece, powołaniem komisji rzecznych. Ukazano spory wokół kontroli nad żeglugą dunajską jak napisano we wstępie. W 1953 r. prezydent Austrii Theodor Korner wypowiedził znamienite słowa: Jeśli istnieją wody, które zasługują na nazwę rzeki europejskiej, to na pewno jest to Dunaj. Zaprezentowano także książki Daniela Hrenciuca Cu ochii la răsărit: relaţiile româno-polone în perioada interbelică i Heleny Krasowskiej Mniejszość polska na południowo-wschodniej Ukrainie. Z dużym zainteresowaniem przyjęto książkę płk. Eugena Ichima pt. Generalul Leonard Mociulschi. Emblemă a Vânătorilor de Munte. W Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego ukazała się natomiast w 2011 r. książka Kazimierza Jurczaka Dylematy zmiany. Pisarze rumuńscy XIX wieku. Kolejną zaprezentowaną pozycją była książka Adama Burakowskiego i Mariusa Stana Kraj smutny pełen humoru. Dzieje Rumunii po 1989 roku. Zaprezentowano także Słownik polsko-rumuński, rumuńsko-polski autorstwa Tomasza Klimkowskiego, Justyny Teodorowicz i Emilii Ivancu, który w 2012 r. ukazał się w Wydawnictwie Nowela z Poznania. Zawiera 35 tys. haseł i dostępny jest niestety tylko w Polsce. Jak co roku materiały z poprzedniego sympozjum zostały zawarte w tomie Świat relacji polsko-rumuńskich, który zaprezentowano podczas spotkania. Drugi dzień sympozjum zakończył się koncertem Kapeli Pieczarki z Podhala, wykonującej piosenki góralskie w stylu folk. dicţionar al personalităţilor române de origine poloneză. El însuşi şi-a oferit sprijinul în pregătirea de materiale privind domeniul militar. După concluziile simpozionului, au fost prezentate noutăţile editoriale dedicate relaţiilor polono-române. Între acestea s-a aflat cartea Agnieszkăi Kastory Navigaţia dunăreană în politica internaţională a sec. XX. Din cauza importanţei sale Dunărea este obiectul politicii internaţionale nu doar a ţărilor riverane, ci şi a celor care, neavând acces la ea, vroiau să profite de apele ei ca un convenabil drum pe apă. În referat se abordează probleme legate de internaţionalizarea Dunării, de diverse concepţii privind navigaţia liberă pe râu, de înfiinţarea comisiilor fluviale. S-au prezentat conflictele în jurul controlului navigaţiei dunărene cum este scris în introducere. În anul 1953, preşedintele Austriei Theodor Korner a rostit remarcabilele cuvinte: Dacă există ape care merită numele de râu european, atunci cu siguranţă acesta este Dunărea. Au fost prezentate şi cărţile lui Daniel Hrenciuc Cu ochii la răsărit: relaţiile româno-polone în perioada interbelică şi a Helenei Krasowska Minoritatea polonă din Ucraina de sud-est. Cu mare interes a fost primită cartea col. Eugen Ichim intitulată Generalul Leonard Mociulschi. Emblemă a Vânătorilor de Munte. Iar în anul 2011, la Editura Universităţii Jagiellone a apărut cartea lui Kazimierz Jurczak Dilemele schimbării. Scriitori români ai sec. XIX. Următoarea carte prezentată a fost Ţară tristă plină de umor. Istoria României după anul 1989 autori Adam Burakowski şi Marius Stan. De asemenea a fost prezentat Dicţionarul polono-român, româno-polon autori Tomasz Klimkowski, Justyna Teodorowicz şi Emilia Ivancu care a apărut în anul 2012 la Editura Nowela din Poznań. El cuprinde 35 de mii de cuvinte şi, din păcate, poate fi procurat doar în Polonia. Ca în fiecare an, materialele simpozionului anterior au fost cuprinse în volumul Lumea relaţiilor polono-române care a fost prezentat în timpul întâlnirii. A doua zi a simpozionului s-a încheiat cu concertul Capelei Pieczarki din Podhale care a interpretat cântece munteneşti în stil folk. Koncert Kapeli Pieczarki podczas Dożynek / Concertul Orchestrei Pieczarki în timpul Sărbătorii Roadelor öö8öö

10 Dzień 8 sierpnia, święto Narodzenia Najświętszej Marii Panny, uczestnicy Dni Polskich spędzili na dożynkach w Nowym Sołońcu. Gości powitała przy wjeździe do wsi konna banderia i towarzyszyła im Polonus 9 / 2012 Ziua de 8 septembrie, sărbătoarea Naşterii Preasfintei Fecioare Maria, participanţii la Zilele Culturii Polone au petrecut-o la Sărbătoarea Roadelor (Dożynki) în Soloneţu Nou. La intrarea în sat oaspeţii w drodze do kościoła. Dożynki rozpoczęto uroczystą mszą św. w podziękowaniu za tegoroczne plony. Odprawił ją ks. Ireneusz Senkło w asyście księży dekanatu bukowińskiego oraz księży z Polski. Homilię wygłosił ks. Alfons Zielonka, nawiązując do Psalmu o chlebie Tadeusza Nowaka. Chleb jest symbolem życia, urodzaju i hojności Boga, odgrywa ważną rolę w wielu kulturach: sakralną, ale też świecką. W kulturze chrześcijańskiej pod postacią kęsu chleba symbolizuje ciało Chrystusa. Jest łącznikiem między Bogiem au fost întâmpinaţi de călăreţi care i-au însoţit până la biserică. Sărbătoarea Roadelor a început cu o Sf. Liturghie solemnă în semn de mulţumire pentru roadele acestui an. Ea a fost celebrată de pr. Ireneusz Senkło asistat de preoţi din decanatul de Bucovina şi preoţi din Polonia. Omilia a rostit-o pr. Alfons Zielonka, omilie bazată pe Psalmul despre pâine a lui Tadeusz Nowak. Pâinea este simbolul vieţii, al recoltei şi mărinimiei lui Dumnezeu, ea joacă un rol important în multe culturi: sacrale, dar şi laice. În cultura creştină sub forma bucăţii de pâine simbolizează trupul lui Cristos. Este legătura öö9öö

11 Polonus 9 / 2012 a ludźmi. W kształcie dorodnego bochenka wręczany jest gospodarzowi na tradycyjnym, corocznym święcie ludowym dożynkach. W procesji darów przedstawiciele Stowarzyszeń Polaków z całej Rumunii złożyli na ołtarzu tegoroczne plony. We mszy św. uczestniczyli J.E. Ambasador Marek Szczygieł, konsul Paweł Bogdziewicz, goście z Polski oraz przedstawiciele władz okręgowych i lokalnych. dintre Dumnezeu şi oameni. Sub forma pâinii coapte este înmânată gospodarului la tradiţionala sărbătoare populară anuală dożynki. La procesiunea darurilor, reprezentanţii Asociaţiilor Polonezilor din toată România au adus la altar roadele acestui an. La Sf. Liturghie au participat Excelenţa Sa Ambasadorul Marek Szczygieł, consulul Paweł Bogdziewicz, oaspeţi din Polonia precum şi reprezentanţi ai autorităţilor judeţene şi locale. öö10öö

12 Polonus 9 / 2012 öö11öö

13 Polonus 9 / 2012 Po mszy wszyscy przeszli na boisko Szkoły Podstawowej im. Henryka Sienkiewicza, gdzie ustawiono stoiska dla każdego Stowarzyszenia. Swoje wyroby zaprezentowali Polacy z Bukowiny oraz Bukaresztu, Jass i Konstancy, ale także goście z Zakopanego i Podkarpacia. Po oficjalnych przemówieniach nastąpiły występy lokalnych zespołów folklorystycznych Sołon- După liturghie toţi s-au îndreptat către terenul de sport al Şcolii Generale Henryk Sienkiewicz unde au fost amplasate standuri pentru fiecare Asociaţie. Produsele lor au fost prezentate de către polonezii din Bucovina precum şi din Bucureşti, Iaşi şi Constanţa, dar şi de către oaspeţii din Zakopane şi Podkarpacie. După alocuţiunile oficiale au urmat evoluţiile ansamblurilor öö12öö

14 Polonus 9 / 2012 öö13öö

15 czanki z Nowego Sołońca i Małej Pojany z Pojany Mikuli. Jak co roku gościliśmy Bukowińczyków ze Złotnika, członków zespołu Dolina Nowego Sołońca, kierowanego przez Wiktora Bryjaka. Wystąpili oni razem z młodzieżą z Sołonczanki przy akompaniamencie kapeli ze Złotnika. Część artystyczną Dożynek zakończył koncert Kapeli Pieczarki. Barbara Breabăn Polonus 9 / 2012 folclorice locale Sołonczanka din Soloneţu Nou şi Mała Pojana din Poiana Micului. Ca în alţi ani, ne-au fost oaspeţi polonezii bucovineni din Złotnik, membrii ansamblului Dolina Nowego Sołońca conduşi de instructorul Wiktor Bryjak. Au dansat împreună cu tinerii din ansamblul Sołonczanka, acompaniaţi de orchestra din Złotnik. Concertul orchestrei Pieczarki a încheiat partea artistică a Sărbătorii Roadelor. Trad. St. Iachimovschi Polsko-rumuńskie związki historyczne i kulturowe Legături istorice şi culturale polono-române W kręgu historii / În lumea istoriei dr Mirosław Karapyta Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu Zarys stosunków polsko-rumuńskich w latach Schiţa relaţiilor polono-române în anii Moderator prof. Ilona Czamańska dr hab. Ilona Czamańska, prof. UMK Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wołosi społeczność bez granic. Aspekt polski Valahii comunitate fără frontiere. Aspect polonez prof. Constantin Rezachevici Institutul de Istorie N. Iorga, Bucureşti Relaţii medievale polono-române în imagini polone necunoscute în România (Jan Krzysztof Tarnowski în echipament de husar moldovean) Średniowieczne stosunki polsko-rumuńskie na nieznanych w Rumunii polskich obrazach (Jan Krzysztof Tarnowski w stroju mołdawskiego husarza) dr. Veniamin Ciobanu Institutul de Istorie A.D. Xenopol, Iaşi Internaţionalizarea problemei ucrainene şi Europa de Sud-Est umiędzynarodowienie kwestii ukraińskiej i Europa Południowo-Wschodnia dr. Florin Pintescu Universitatea Ştefan cel Mare, Suceava Consideraţii privind campania lui Gheorghe Rákoczi al II-lea în Polonia (1657) Uwagi dotyczące kampanii Jerzego Rakoczego II w Polsce (1657) dr. Alina Felea Institutul de Istorie, Stat şi Drept al AŞM, Chişinău Câteva aspecte din discursul testamentar bucovinean sec. XVIII-începutul sec. XIX. Kilka aspektów bukowińskiej wypowiedzi testamentowej z XVII i początków XIX wieku Moderator prof. Aleksander Smoliński dr hab. Krzysztof Filipow, prof. UwB Uniwersytet w Białymstoku Barbara Kuklik Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Białystok Rumuńscy kawalerowie Orderu Virtuti Militari ( ) Cavaleri români ai Ordinului Virtuti Militari ( ) dr Hanna Szczechowicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku Podstawy polsko-rumuńskich relacji handlowych w myśl konwencji z 1921 r. Bazele relaţiilor comerciale polono-române în spiritul convenţiei din anul 1921 dr hab. Aleksander Smoliński, prof. UMK Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu Niedoszłe próby zamachu na rumuńską parę królewską podczas jej wizyty w Polsce w czerwcu 1923 r. Încercări eşuate de atentat asupra perechii regale române în timpul vizitei în Polonia în iunie 1923 dr Agnieszka Kastory Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Polska i Rumunia przed Stałym Trybunałem Sprawiedliwości Międzynarodowej w sporach dotyczących żeglugi śródlądowej Polonia şi România în faţa Tribunalului Permanent al Justiţiei Internaţionale în problema disputei privind navigaţia pe ape interioare öö14öö

16 Polonus 9 / 2012 dr. Daniel Hrenciuc Rădăuţi Călătoriile mareşalului Józef Piłsudski în România. Informaţii culese din Arhivele Române Podróże marszałka Józefa Piłsudskiego do Rumunii. Informacje zebrane w Archiwach Rumuńskich col. (r.) prof. Eugen Ichim Bucureşti Generalul Henri Cihoski Generał Henri Cihoski Piotr Gołdyn Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie Wizyta ministra oświaty Rumunii Constantina Angelescu w Polsce w 1937 r. w świetle ówczesnych doniesień prasowych Vizita ministrului român al învăţământului Constantin Angelescu în Polonia în anul 1937 în lumina ştirilor din presa de atunci dr Krzysztof Spruch Akademia Jana Długosza w Częstochowie Polskie mienie wojskowe przejęte przez Rumunię we wrześniu 1939 r. Materialele de război poloneze rechiziţionate de România în septembrie 1939 Moderator dr. Ion Constantin dr. Ion Constantin Institutul Naţional pentru Studiul Totalitarismului, Bucureşti Consideraţii cu privire la asemănările şi deosebirile între comunismul din România şi Polonia Uwagi dotyczące podobieństw i różnic między komunizmem w Rumunii i w Polsce dr Maria Radziszewska Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie IV Światowy Festiwal Młodzieży Demokratycznej w Bukareszcie na łamach Sztandaru Młodych (1953) Cel de al IV-lea Festival Mondial al Tineretului Democrat de la Bucureşti în coloanele publicaţiei Sztandar Młodych (1953) ks. Jarosław Wąsowicz SDB Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej Przemiany polityczne w Rumunii w w świetle prasy solidarnościowej i drugiego obiegu Schimbările politice din România în anii în presa Solidarităţii şi cea ilegală dr Grzegorz Bonusiak Uniwersytet Rzeszowski Stosunki gospodarcze Polski i Rumunii w latach Relaţiile economice ale Poloniei şi României în anii dr Bartłomiej Zdaniuk Uniwersytet Warszawski Czynniki gwarantujące trwałość systemu politycznego Polski, Rumunii i Republiki Mołdawii. Aspekt porównawczy Factorii care garantează stabilitatea sistemului politic al Poloniei, României şi Republicii Moldova. Aspect comparativ W kręgu problematyki mniejszości narodowych În lumea problematicii minorităților naționale Moderator prof. Anna Zielińska dr hab. Krzysztof Zajas Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Pograniczna tożsamość niemożliwa Identitatea din zona de frontieră imposibilă dr hab. Anna Zielińska, prof. IS PAN Instytut Slawistyki PAN w Warszawie Język polski na Bukowinie w kontekście badań nad polszczyzną kresową Limba polonă în Bucovina în contextul cercetărilor limbii polone din zonele de frontieră dr Helena Krasowska Instytut Slawistyki PAN w Warszawie Mniejszość rumuńska na ukraińskiej Bukowinie: sytuacja językowa Minoritatea română din Bucovina ucraineană: situaţia limbii Karina Stempel-Gancarczyk Wolbrom Wybrane problemy logopedyczne w nauczaniu języka polskiego jako obcego w środowisku rumuńskojęzycznym Probleme logopedice selectate în învăţarea limbii polone ca limbă străină în mediul vorbitorilor de limbă română öö15öö

17 Polonus 9 / 2012 Moderator dr Krzysztof Nowak dr Jan Bujak Kraków Rola Towarzystwa Szkoły Ludowej w odrodzeniu i utrwaleniu polskości bukowińskich Polaków Rolul Societăţii Şcolii Populare în renaşterea şi întărirea spiritului polonez la polonezii bucovineni dr hab. Krzysztof Nowak Uniwersytet Śląski w Katowicach Zapomniane wspomnienia Polaków o Rumunii Amintiri uitate ale polonezilor despre România Adam Rossmanith Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Procesy migracji w wybranych skupiskach ludności polskiej na Bukowinie po 1989 r. Procesele migraţiei în comunităţi selectate de populaţie poloneză din Bucovina după 1989 doc. Nataliya Minyenkova Doniecki Uniwersytet Narodowy Polacy jako mniejszość narodowa na Donbasie: życie polityczne, socjalne, kulturalne Polonezii ca minoritate naţională în Donbas: viaţa politică, socială, culturală dr Ewa Kocój, Paweł Lechowski Kraków Zapomniane dziedzictwo kulturowe, czyli profesje cygańskie w Polsce i Rumunii O moştenire culturală uitată, adică îndeletniciri ale ţiganilor din Polonia şi România W kręgu kultury i literatury / În lumea culturii și literaturii Moderator dr. Olimpia Mitric dr Ewa Kocój Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Symbolika dni tygodnia w rumuńskim kalendarzu prawosławnym między kanonem a ludowością Simbolistica zilelor săptămânii în calendarul ortodox român între canon şi elementul popular dr. Olimpia Mitric Universitatea Ştefan cel Mare, Suceava Cartea poloneză în colecţiile speciale ale bibliotecii V. A. Urechia din Galaţi Książka polska w specjalnych kolekcjach biblioteki im. V. A. Urechia w Galaţi dr Maria Loyola Opiela Katolicki Instytut Pedagogiczny w Lublinie Ślady myśli pedagogicznej bł. Edmunda Bojanowskiego na Bukowinie realizowanej przez Siostry Służebniczki BDNP Urme ale gândirii pedagogice a fericitului Edmund Bojanowski în Bucovina realizate de Surorile Congregaţiei Neprihănita Zămislire a Fecioarei Maria dr Maciej Krotofil Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu Z Bukowiny do Torunia. Augusta Kochanowska ( ) przyczynek do biografii Din Bucovina la Toruń. Augusta Kochanowska ( ) contribuţii la biografie Moderator dr. Gabriela Gavril-Antonesei Vasile I. Schipor Institutul Bucovina al Academiei Române, Rădăuţi Iraclie Golembiowski-Porumbescu ( ), un apostol luminat din Bucovina sec. XIX Iraclie Golembiowski-Porumbescu ( ), światły apostoł Bukowiny XIX wieku Anna Dziedzic Uniwersytet Śląski w Katowicach Rumunia i Bukowina w twórczości Stanisława Vincenza România şi Bucovina în creaţia lui Stanisław Vincenz dr. Gabriela Gavril-Antonesei Universitatea Al. I. Cuza, Iaşi Bruno Schulz şi Sanatoriul timpului note despre traducere şi exegeză Bruno Schulz i Sanatorium pod Kledpsydrą uwagi na temat tłumaczenia i egzegezy dr hab. Jarosław Fazan Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Rumunia na szlaku Andrzeja Stasiuka România pe itinerarul lui Andrzej Stasiuk dr Anna Oczko Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Rumuńskie echo w polskich górach nazwy szczytów i gór pochodzenia rumuńskiego Ecou românesc în munţii polonezi denumiri de vârfuri şi munţi de origine română öö16öö

18 Polonus 9 / 2012 öö17öö

19 Polonus 9 / 2012 Preşedintele Republicii Polone Stimate Domnule Preşedinte, Stimate Doamne şi Stimaţi Domni, Dragi Compatrioţi! Varşovia, 6-8 septembrie 2012 Participanţii şi Organizatorii Zilelor Culturii Polone în România în Suceava Salut cu căldură participanţii şi organizatorii Zilelor Culturii Polone în România. Mă bucur că comunitatea din această ţară, care numără aprox. şase mii de persoane, manifestă grijă faţă de păstrarea identităţii sale şi faţă de menţinerea legăturilor cu ţara. Port în amintire emoţionantele impresii de la întâlnirea cu reprezentanţii diasporei poloneze din România de acum doi ani la Ambasada R.P. din Bucureşti, în timpul căreia am putut să cunosc personal pe unii dintre Dumneavoastră. Diaspora poloneză este profund angajată în viaţa publică românească. Rămânând polonezi, Dumneavoastră vă asumaţi răspunderea pentru comunitatea civică pe care o formaţi. Felicit din inimă pentru toate succesele şi îmi exprim aprecierea pentru activitatea datorită căreia se consolidează şi bunul nume al Poloniei. Este un motiv de mândrie că Preşedintele Uniunii Polonezilor din România, domnul Ghervazen Longher ocupă un loc în parlamentul român. Nu de mult, în timpul celui de al IV-lea Congres al Diasporei Poloneze şi al Polonezilor din Străinătate am subliniat că există o strânsă legătură între realizările şi poziţia diasporei poloneze din diferite state şi succesele şi poziţia Poloniei pe arena internaţională. Simţim o satisfacţie când astăzi se vorbeşte despre Polonia cu apreciere şi admiraţie, iar realizările transformărilor noastre şi dezvoltarea economiei sunt considerate drept model. Cred că astfel de opinii sunt încurajatoare şi motivante şi pentru aceia dintre noi care locuiesc în afara ţării, dar fac parte din marea comunitate poloneză. Întreţinând legătura cu Polonia şi având grijă de susţinerea culturii indigene, rămâneţi deschişi către alte grupuri care reprezintă comunitatea Bucovinei, îi invitaţi la discuţii şi alcătuiţi spaţiul pentru întâlniri comune. Tocmai această identitate poloneză, dinamică şi deschisă este permisul nostru către viitor. Organizate pentru a treisprezecea oară sunt sigur că invariabil cu succes Zilele Culturii Polone joacă un rol important în apropierea Poloniei românilor precum şi în consolidarea bunelor relaţii între ţările şi popoarele noastre. Aici, la Suceava are loc un dialog important despre trecutul nostru şi despre provocările în Europa unită pe care popoarele noastre o formează împreună. Vă doresc ca această întâlnire, ca şi în anii trecuţi, să fie o manifestare inspiratoare a spiritului polonez şi să contribuie la dezvoltarea parteneriatului polono-român în Europa. Urez o trăire plină de bucurie a Sărbătorii Roadelor (Dożynki) ce va avea loc în Soloneţu Nou. Salutări cordiale tuturor polonezilor, tuturor persoanelor cu rădăcini poloneze care locuiesc în România. Traducere: St. Iachimovschi öö18öö

20 Polonus 9 / 2012 DOŻYNKI Comuniunea omului cu Dumnezeu îmbracă felurite forme, pretutindeni pe glob. Tradiţiile popoarelor relevă numeroase moduri în care comunităţi umane aduc jertfe şi mulţumiri Divinităţii pentru fertilitatea ogoarelor şi bogăţia recoltelor. Polonezii nu fac excepţie şi, la vremea când toamna împrăştie culori halucinante în coroanele fagilor, undeva în Bucovina are loc Sărbătoarea Roadelor (Dożynki). Ultimele spice de grâu se împletesc cu flori de câmp şi panglici multicolore ca în cosiţele tinerelor fete. Se sfinţesc apoi la biserică şi se dăruiesc celor mai de vază gospodari. În acest an, Dożynki a încheiat în mod fericit manifestările prilejuite de Zilele Culturii Polone, iar gazde ospitaliere au fost şi de această dată locuitorii din Soloneţu Nou. Venită de departe şi chemată de rădăcini bucovinene ancestrale am regăsit aerul tare al Obcinilor, am reascultat susurul izvoarelor cristaline din văi tainice, am adulmecat miresmele florilor sălbatice, vibrând în sunetul divin al clopotelor din satul dintre munţi. Sfânta Liturghie are o aură aparte în Ţara Fagilor, indiferent în ce limbă este rostită. Biserica ne-a reunit pe toţi în spectrul forţei magice a cuvântului creştin, ducându-ne gândurile la succesiunea implacabilă a anotimpurilor vieţii noastre. Polonezi din patru puncte cardinale s-au reîntâlnit cu bucurie şi evlavie, cinstind pământul care îi hrăneşte şi pe Dumnezeu care îi ocroteşte. Atmosfera de sărbătoare, cadrul natural fermecător, costumele şi obiceiurile specifice, muzica şi dansurile, bucatele alese şi băuturile au conferit măreţie unei zile de excepţie într-un tărâm de vis. Noi, cei din Dobrogea am ţinut să fim şi în acest an alături de urmaşii polonezilor, să le cinstim eforturile de peste an şi să închinăm un pahar de vin Murfatlar în sănătatea lor şi a noastră. Simbolul pelerinajului nostru au fost scoicile, întocmai ca cele ale marelui pelerinaj catolic din Munţii Pirinei la Santiago de Compostella. Prin cultura şi prin spiritul unor astfel de întâlniri cimentăm relaţii interumane de mare calitate, care dăinuie în timp. Mulţumim Uniunii Polonezilor din România, mulţumim Bucovinei, mamă pentru toţi fiii ei. Camelia Popescu Constanţa DOŻYNKI Więź człowieka z Bogiem przybiera wszędzie na świecie różne formy. Tradycje narodów uwypuklają liczne sposoby składania ofiar i podziękowań Bóstwu za urodzajność pól i bogactwo plonów. Polacy nie są wyjątkiem. Wówczas, gdy jesień rozsiewa oszałamiające kolory w koronach buczyny, gdzieś na Bukowinie odbywa się święto plonów Dożynki. Ostatnie kłosy pszenicy wplatają się w polne kwiaty i wielokolorowe wstążki, jak w warkoczach młodych dziewcząt. Potem są poświęcone w kościele i ofiarowane najbardziej szanowanym gospodarzom. W tym roku obchody Dni Polskich zakończyły się szczęśliwie Dożynkami, a gościnnymi gospodarzami i tym razem byli mieszkańcy Nowego Sołońca. Przybyła z daleka i wezwana przez ancestralne bukowińskie korzenie odnalazłam ostre powietrze Ojcowizny, wsłuchiwałam się w szmer krystalicznych źródeł w tajemniczych dolinach, wąchałam zapachy dzikich kwiatów, wibrując w boskim dźwięku dzwonów górskiej wsi. Msza Święta na Bukowinie ma specjalny nastrój, bez względu na to, w jakim języku jest odprawiana. Kościół zgromadził nas wszystkich w spektrum magicznej siły chrześcijańskiego słowa, kierując nasze myśli na nieubłagalny upływ naszego życiowego czasu. Polacy z czterech stron świata spotkali się ponownie z radością i pobożnością czcząc ziemię, która ich żywi i Boga, który się nimi opiekuje. Świąteczna atmosfera, wspaniałe naturalne warunki, specyficzne kostiumy i obyczaje, muzyka i tańce, wyborne potrawy oraz napoje nadały świetności temu wyjątkowemu dniu w świecie baśni. My, którzy przyjechaliśmy z Dobrudży, chcieliśmy i w tym roku towarzyszyć potomkom Polaków, uczcić ich wieloletnie wysiłki oraz wznieść za ich i nasze zdrowie kielich wina z Murfatlar. Symbolem naszej pielgrzymki były muszelki, podobnie jak w wielkiej pielgrzymce katolickiej do Pirenejów, w Santiago de Compostella. Poprzez kulturę i duchowość podobnych spotkań cementujemy wartościowe stosunki międzyludzkie, które trwają w czasie. Dziękujemy Związkowi Polaków w Rumunii, dziękujemy Bukowinie, matce wszystkich swoich dzieci. Tłum. B. Breabăn Wielce Szanowny Panie Prezesie, Mult stimate Domnule Preşedinte, Wyrażam ogromną wdzięczność i podziękowanie panu Gerwazemu Longherowi, prezesowi Związku Polaków w Rumunii, pani Stanisławie Jakimowskiej i wszystkim przedstawicielom Związku Polaków w Rumunii za zorganizowanie bogatych w wy- öö19öö Îmi exprim marea mea recunoştinţă şi mulţumirile mele domnului Ghervazen Longher preşedintele Uniunii Polonezilor din România, doamnei Stanislava Iachimovschi şi tuturor reprezentanţilor Uniunii Polonezilor din România pentru organizarea

21 darzenia naukowe i kulturalne XIV Dni Polskich, które odbyły się w dniach 6-8 września 2012 r. w Suczawie, w których miałam zaszczyt uczestniczyć po raz piąty. Zorganizowane w ramach Dni Polskich międzynarodowe sympozjum było doskonałą okazją do spotkania środowisk naukowych, społecznych i kulturalnych, które łączą wspólne pasje i zainteresowania. Problematyka sympozjum, obejmująca różnorodne uwarunkowania i zachodzące procesy w historycznych i kulturowych relacjach polsko-rumuńskich, była okazją do zaprezentowania wyników badań uczonych: historyków, filologów, socjologów, etnologów, politologów, reprezentujących kilka znaczących rumuńskich, polskich, ukraińskich i mołdawskich ośrodków naukowych. Dni Polskie są niezwykłą okazją do bliższego poznania rumuńskiej Polonii na malowniczej Bukowinie, której wieloetniczny charakter w naturalny sposób sprzyja idei zbliżenia i otwartości na innych. Dzięki Państwa zaangażowanej i pełnej oddania pracy Polonia żyjąca w Rumunii pielęgnuje swą polskość. Dni Polskie są wydarzeniem służącym wzajemnemu poznaniu i zrozumieniu dziejów łączących Polaków i Rumunów. Pozwoliły nam być w ciągu tych kilku dni Bliżej siebie. Służyły temu ciekawe imprezy towarzyszące, między innymi spotkanie promujące najnowsze wydawnictwa poświęcone relacjom polsko-rumuńskim, wzruszające spotkania z Polonią w Rumunii podczas święta plonów, corocznych Dożynek, będących podziękowaniem za chleb owoc ciężkiej pracy mieszkańców, przeżywanych wspólnie z przedstawicielami wszystkich polonijnych środowisk w Rumunii wraz z ich rumuńskimi i ukraińskimi sąsiadami. Wielu estetycznych przeżyć dostarczyły nam występy zespołu pieśni i tańca im. Cipriana Porumbescu z Suczawy, polonijnych zespołów folklorystycznych Sołonczanka z Nowego Sołońca i Mała Pojana z Pojany Mikuli, które przywołały piękno ojczystego języka, tradycji i kultury. Interesujący był również koncert Kapeli Pieczarki, zachęcający zgromadzonych do wspólnej zabawy. Dzięki Dniom Polskim włączyliśmy się w życie społeczności na Bukowinie, spotykając się z Rodakami i uczestnicząc w sympozjum, w uroczystościach dożynkowych i we mszy św. w pięknym kościele w Nowym Sołońcu. Kultura Rumunii to kultura przez wieki cierpliwie kształtowana przez tradycję dla dobra mieszkańców tej ziemi. Przez kolejne lata spotykamy tutaj mądrych, pracowitych i szlachetnych Rodaków, którym przyszło żyć daleko od rodzinnego kraju, ale tak blisko sercem i życiem w codziennym trudzie, wierze, tradycji i kulturze. Dziękujemy za pełne radości spotkanie na Bukowinie, za gościnność, serdeczność, życzliwość, której z niezmierną siłą doświadczamy każdego roku. Czujemy się tutaj zawsze bardzo dobrze i chętnie wracamy. Dziękujemy organizatorom Dni Polonus 9 / 2012 öö20öö celei de a XIV-a ediţii a Zilelor Culturii Polone, bogate în evenimente ştiinţifice şi culturale, care au avut loc în zilele de 6-8 septembrie 2012 la Suceava şi la care am avut onoarea să particip pentru a cincea oară. Organizat în cadrul Zilelor Culturii Polone, simpozionul internaţional a fost o excelentă ocazie de întâlnire a mediilor ştiinţifice, sociale şi culturale pe care le unesc pasiuni şi interese comune. Problematica simpozionului, care a cuprins diverse condiţionări şi procese care au avut loc în relaţiile istorice şi culturale polono-române, a prilejuit prezentarea rezultatelor cercetărilor oamenilor de ştiinţă: istorici, filologi, sociologi, etnologi, politologi care au reprezentat importante centre ştiinţifice româneşti, poloneze, ucrainene şi moldoveneşti. Zilele Culturii Polone sunt un deosebit prilej de a cunoaşte mai îndeaproape comunitatea poloneză din România care trăieşte în pitoreasca Bucovină al cărei caracter multietnic este favorabil în mod firesc ideii de apropiere şi deschidere către alţii. Datorită muncii Dvs. plină de angajare şi dăruire polonezii din România cultivă spiritul lor polonez. Zilele Culturii Polone sunt un eveniment care serveşte cunoaşterii reciproce şi înţelegerii istoriei care îi uneşte pe polonezi şi români. Ele ne-au permis să fim în cele câteva zile Mai aproape unii de alţii. Acestui scop le-au slujit interesante manifestări, printre altele lansarea celor mai noi publicaţii dedicate relaţiilor polono-române, emoţionanta întâlnire cu polonezii din România în timpul Sărbătorii Roadelor de fiecare an în semn de mulţumire pentru pâinea rod al trudei locuitorilor trăite împreună cu reprezentanţii tuturor comunităţilor poloneze din România şi cu vecinii lor români şi ucraineni. Numeroase trăiri estetice ne-au prilejuit evoluţiile ansamblului de cântece şi dansuri Ciprian Porumbescu din Suceava, ale ansamblurilor folclorice Sołonczanka din Soloneţu Nou şi Mała Pojana din Poiana Micului care ne-au adus frumuseţea limbii materne, a tradiţiilor şi culturii. Interesant a fost şi concertul Capelei Pieczarki care i-a îndemnat pe cei prezenţi la petrecerea comună. Datorită Zilelor Culturii Polone am făcut parte din viaţa comunităţii din Bucovina, întâlnindu-ne cu Compatrioţii şi participând la simpozion, la Dożynki şi Sf. Liturghie în frumoasa biserică din Soloneţu Nou. Cultura României este o cultură formată cu răbdare de veacuri de către tradiţie pentru binele locuitorilor acestui pământ. În fiece an, întâlnim aici Compatrioţi înţelepţi, harnici şi nobili cărora le-a fost dat să trăiască departe de ţara natală, dar atât de aproape cu inima şi viaţa în truda de fiecare zi, în credinţă, tradiţii şi cultură. Mulţumim pentru întâlnirea de bucurie din Bucovina, pentru ospitalitate, cordialitate, bunăvoinţa pe care le simţim în fiecare an. Aici ne simţim întotdeauna foarte bine şi revenim cu plăcere. Mulţumim organizatorilor

22 Polonus 9 / 2012 Polskich w Suczawie za stworzenie doskonałych warunków i przygotowanie ciekawego programu, cieszącego się uznaniem wielu środowisk w kraju i poza jego granicami. Polacy w Rumunii są ambasadorami polskiej kultury, łączą obydwa kraje, zbliżają obydwa narody. Dzięki niestrudzonej i nieocenionej pracy Związku Polaków w Rumunii hasło Bliżej siebie jest odzwierciedleniem rzeczywistości, świętem o wysokiej międzynarodowej randze naukowej i kulturalnej. Z serdecznymi podziękowaniami Hanna Szczechowicz Państwowa Wyższąa Szkoła Zawodowa we Włocławku Serce na Bukowinie Zilelor Culturii Polone de la Suceava pentru crearea de condiţii excelente şi pentru pregătirea unui program interesant care se bucură de aprecierea multor medii din ţară şi din străinătate. Polonezii din România sunt ambasadorii culturii polone, unesc ambele ţări, apropie ambele popoare. Datorită neobositei şi inestimabilei munci a Uniunii Polonezilor din România deviza Mai aproape unii de alţii este o reflectare a realităţii, o sărbătoare de înalt rang ştiinţific şi cultural internaţional. Cu calde mulţumiri. Trad. St. Iachimovschi Inima în Bucovina Dzięki moim przyjaciołom mogłem w tym roku po raz pierwszy uczestniczyć w sympozjum Polsko-rumuńskie związki historyczne i kulturowe i zaprezentować referat, który stanowił pokłosie wieloletnich już moich badań nad dziejami opozycji w PRL po stanie wojennym. Polacy włączający się w niezależną działalność byli wówczas bardzo zainteresowani tym, co dzieje się w krajach znajdujących się pod politycznym wpływem ZSRR, także Rumunią i sytuacją mieszkających tu Polaków. W moim wystąpieniu zająłem się krótkim wycinkiem dziejów, mianowicie momentem, w którym narody Europy Wschodniej zaczęły domagać się wolności i po kolei obalały reżim komunistyczny, który zadomowił się w tej części świata po zakończeniu II wojny światowej. W Rumunii do przewrotu doszło w grudniu 1989 r. Prasa solidarnościowa i istniejące jeszcze w naszym kraju wydawnictwa drugiego obiegu szeroko informowały o wydarzeniach w Timișoara i Bukareszcie. Polacy spieszyli także z pomocą narodowi rumuńskiemu. Już 24 grudnia wysłano pierwsze transporty krwi dla rannych, odzież, lekarstwa i żywność. Do Rumunii wyjechali polscy lekarze i studenci, harcerze organizowali przyjazd dzieci w czasie zbliżających się ferii. W wielu miastach naszej ojczyzny odbywały się też manifestacje popierające rumuńskie dążenie do wolności. O tym był mój referat, zainteresowani pewnie odnajdą go w materiałach pokonferencyjnych. Ważna dla mnie jednak była nie tylko możliwość zaprezentowania wyników badań, ale przede wszystkim to, że w Suczawie przeżyłem po raz kolejny w swoim życiu niezwykłe spotkanie z rodakami, którym przyszło żyć poza granicami naszego kraju. I znowu stałem się świadkiem ich wielkiego zaangażowania w kultywowanie polskich tradycji, zainteresowania polską historią i teraźniejszością, pielęgnowania wiary, którą przekazują kolejnym pokoleniom. Z uznaniem trzeba patrzeć na dzieło Dni Polskich organizowanych w Suczawie i Nowym Sołońcu, na osiągnięcia zespołów folklorystycznych, zaangażowanie dzieci i mło- öö21öö Datorită prietenilor mei am putut, în acest an, să particip pentru prima dată la simpozionul Legături istorice şi culturale polono-române şi să prezint un referat care a reprezentat rezultatul cercetărilor mele de mai mulţi ani asupra istoriei opoziţiei în Republica Populară Polonă după starea de război. Polonezii, care au făcut parte din activitatea independentă, au fost atunci foarte interesaţi de ceea ce se întâmplă în ţările aflate sub influenţa politică a URSS-ului, deci şi de România şi de situaţia polonezilor din această ţară. În intervenţia mea m-am ocupat de un segment al istoriei, mai precis de momentul în care popoarele Europei de Răsărit au început să-şi revendice libertatea şi, pe rând, au răsturnat regimul comunist care s-a stabilizat în această parte de lume, după încheierea celui de al II-lea război mondial. În România s-a ajuns la revoluţie în decembrie Presa Solidarităţii şi editurile ilegale existente încă în ţara noastră au informat pe larg despre evenimentele de la Timişoara şi Bucureşti. Şi polonezii s-au grăbit să ajute poporul român. Deja în ziua de 24 decembrie au fost trimise primele transporturi de sânge pentru răniţi, îmbrăcăminte, medicamente şi alimente. Au plecat în România medici şi studenţi polonezi, cercetaşii au pregătit sosirea copiilor în apropiata vacanţă. În multe oraşe ale patriei noastre au avut loc manifestaţii în sprijinul aspiraţiei de libertate a românilor. Despre acestea a fost referatul meu, cei interesaţi îl vor găsi în materialele conferinţei. Totuşi pentru mine a fost importantă nu doar posibilitatea prezentării rezultatelor cercetărilor, dar mai ales faptul că la Suceava am trăit, încă o dată, o neobişnuită întâlnire cu compatrioţii care trăiesc dincolo de graniţele ţării noastre. Şi din nou am fost martor al marii lor angajări în cultivarea tradiţiilor poloneze, al interesului pentru istoria poloneză şi cea a zilelor noastre, păstrarea credinţei pe care o transmit generaţiilor următoare. Trebuie apreciate Zilele Culturii Polone organizate la

23 dzieży w życie tutejszej polskiej parafii, szkoły, domów polskich, stworzenie, poprzez kolejną już konferencję i systematyczne wydawanie materiałów zaprezentowanych przez badaczy różnych krajów i różnych dziedzin, swoistego interdyscyplinarnego środowiska naukowego, które z różnych perspektyw stara się opisać historię, kulturę, literaturę Bukowiny. Kochani, należą Wam się wielkie podziękowania i gratulacje, że podejmujecie z sukcesem te wszystkie niełatwe zadania. Wasza gościnność i dobroć była wzruszająca. Moje serce zostawiłem na Bukowinie i mam cichą nadzieję, że będę mógł się jeszcze tutaj kiedyś z Wami spotkać. ks. Jarosław Wąsowicz SDB Polonus 9 / 2012 Suceava şi Soloneţu Nou, realizările ansamblurilor folclorice, angajarea copiilor şi tinerilor în viaţa parohiei poloneze de aici, a şcolii, a caselor polone, crearea prin conferinţe şi sistematica editare a materialelor prezentate de către cercetători din diverse ţări şi domenii, a unui specific mediu ştiinţific interdisciplinar care, din diferite perspective, se străduieşte să descrie istoria, cultura, literatura Bucovinei. Dragii mei, se cuvine să vă mulţumesc şi să Vă felicit că realizaţi cu succes o misiune nu uşoară. Ospitalitatea şi bunătatea voastră au fost emoţionante. Am lăsat inima mea în Bucovina şi sper, în taină, că voi putea cândva să Vă întâlnesc aici. Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej Trad. St. Iachimovschi Refleksja z pobytu na Bukowinie Reflecţii din Bucovina W dniach 6-8 września 2012 r. razem z s. Moniką Duda uczestniczyłyśmy w 14. Dniach Polskich pod hasłem Bliżej siebie, zorganizowanych przez Związek Polaków w Rumunii. W ramach tego ważnego i doniosłego wydarzenia odbywało się w Suczawie międzynarodowe sympozjum pt. Polsko-rumuńskie związki historyczne i kulturowe oraz polonijne Dożynki w Nowym Sołońcu. Odbywające się w ramach sympozjum wykłady i dyskusje koncentrowały uwagę wokół historii, kultury i literatury w relacjach polsko-rumuńskich. Bogactwo problematyki i treści oraz zaangażowanie organizatorów i uczestników z Rumunii, Mołdawii, Ukrainy i Polski sprawiło, że były to dni prawdziwej uczty duchowej i umysłowej. Stało się ono również okazją do wzajemnej wymiany wartości, nawiązania relacji z nowymi osobami oraz spotkania i pogłębienia więzi nie tylko z Polonią, ale także z innymi członkami tej wielonarodowej społeczności. Z radością przyjęłyśmy zgodę na przedstawienie w ramach sympozjum w panelu W kręgu kultury i literatury wykładu pt. Ślady myśli pedagogicznej bł. Edmunda Bojanowskiego na Bukowinie realizowanej przez Siostry Służebniczki NMP. Myślę, że niezwykle cennym dla pedagogiki byłoby podjęcie w przyszłości problematyki społeczno-kulturowych uwarunkowań wychowania nowych pokoleń zawartych w fenomenie tej wieloetnicznej wspólnoty. Pogłębiona refleksja pomoże odkrywać, jak przy współistnieniu różnorodnych kultur, wyznań, języków i tradycji stwarzać możliwość zachowania własnej tożsamości religijnej i narodowej. Klimat przyjaznych relacji i współdziałania wskazuje, że integralne wychowanie znajduje tu swoje urzeczywistnienie w formie modelowej. Specyfika środowiska naturalnego i społeczno-kulturowego Bukowiny stawia wymagania i uczy wzajemnego zrozumienia i poszanowania wartości ważnych dla własnej i innych wspólnot etnicznych, a ostatecznie dla wspólnego dobra. öö22öö În zilele de , împreună cu sora Monika Duda am luat parte la a 14-a ediţie a Zilelor Culturii Polone sub deviza Mai aproape unii de alţii organizate de către Uniunea Polonezilor din România. În cadrul acestui eveniment important a avut loc la Suceava simpozionul internaţional intitulat Legături istorice şi culturale polono-române precum şi Sărbătoarea Roadelor la Soloneţu Nou. Desfăşurate în cadrul simpozionului referatele şi discuţiile au concentrat atenţia în jurul istoriei, culturii şi literaturii în relaţiile polono-române. Bogăţia problematicii şi conţinutului precum şi angajarea organizatorilor şi participanţilor din România, Moldova, Ucraina şi Polonia au făcut ca ele să fie zile de adevărat festin spiritual şi intelectual. De asemenea, simpozionul a devenit un prilej de a face schimb reciproc de valori, de a stabili relaţii cu persoane noi precum şi de întâlnire şi legături mai strânse nu doar cu polonezi, ci şi cu alţi membri ai acestei comunităţi multinaţionale. Cu bucurie am primit acordul de a prezenta în cadrul simpozionului, în secţiunea În lumea culturii şi literaturii, referatul intitulat Urme ale gândirii pedagogice a fericitului Edmund Bojanowski în Bucovina realizate de Surorile Congregaţiei Neprihănita Zamislire a Fecioarei Maria. Cred că deosebit de valoroasă pentru pedagogie ar fi abordarea în viitor a problematicii social-culturale a condiţionărilor educaţiei noilor generaţii cuprinse în fenomenul acestei comunităţi multietnice. Reflecţia aprofundată va ajuta să se descopere cum în coexistenţa diverselor culturi, confesiuni, limbi şi tradiţii poate fi creată posibilitatea păstrării propriei identităţi religioase şi naţionale. Climatul relaţiilor de prietenie şi cooperării indică faptul că educaţia integrală îşi află aici realizarea în formă de model. Specificul mediului natural şi socio-cultural al Bucovinei impune exigenţe şi învaţă înţelegerea reciprocă şi respectarea valorilor importante pentru comunitatea proprie şi pentru alte comunităţi etnice, în final pentru binele comun.

24 Jako siostry zakonne spotkałyśmy się z wielką życzliwością, szacunkiem i serdecznością. Chociaż w Suczawie i na Bukowinie byłyśmy pierwszy raz, miałyśmy wrażenie, że przyjechałyśmy do znajomych nam od dawna Osób. Zrozumiałyśmy też, skąd wśród naszych starszych Sióstr w Dębicy taka pamięć i sympatia do Czerniowiec i Bukowiny. Siostry już na początku XX w. doświadczyły tu klimatu, który zdaje się być do dziś, mimo wielu doświadczeń w historii, zachowany i pielęgnowany wśród Polonii. Chodzi przede wszystkim o ducha patriotyzmu wyrażającego się w podtrzymywaniu języka, zwyczajów i polskich tradycji, troski o oświatę i kulturę wyrosłą na chrześcijańskich korzeniach. Fascynująca dla nas jest harmonia między narodowościami i wyznaniami, której mogłyśmy doświadczyć uczestnicząc w wydarzeniach naukowych, kulturalnych, religijnych i rekreacyjnych. Mimo, iż na pewno jest ona budowana nie bez trudu, może być przykładem dla współczesnego świata. Przejawia się w niej bowiem wielka dojrzałość właściwa ludziom prostym lecz bogatym w wymiarze osobowym i kulturowym. Równie szczególnym wydarzeniem były dla nas polonijne Dożynki w Nowym Sołońcu. Najpierw Msza św. sprawowana w języku polskim w kościele parafialnym udekorowanym plonami pracy Polaków i bukowińskiej ziemi. Oprawa liturgiczna, w której licznie i czynnie uczestniczyły dzieci i młodzież w strojach ludowych, śpiew pieśni i cała liturgia miała zarazem prosty i podniosły charakter. Głęboką wiarę, ciężką pracę i zawierzenie Bożej Opatrzności obecnych na Mszy św. osób wyrażała najlepiej wzruszająca pieśń śpiewana na ofiarowanie darów. Natomiast ich spracowane dłonie, ale serdecznie uśmiechnięte twarze w przekazaniu znaku pokoju ukazują całe bogactwo, szlachetność i piękno ich życia. Kontynuacją świętowania był piknik na boisku szkolnym. Tam miała miejsce prezentacja plonów i wyrobów regionalnych, koncert zespołu,,pieczarki, zespołów folklorystycznych,,sołonczanka z Nowego Sołońca i,,mała Pojana z Pojany Mikuli. My prowadziłyśmy zabawy z balonikami i loterię dla dzieci. Wzruszającymi dla nas były reakcje radości, wdzięczności za najprostsze gesty i upominki zarówno ze strony dzieci, jak i rodziców czy innych osób, które do nas przychodziły. Jesteśmy pełne uznania dla Prezesa Związku Polaków w Rumunii Pana Posła Gerwazego Longhera oraz podziwu dla wszystkiego, co wspólnie z Polonią czyni. Nieoceniona jest troska i poświęcenie w organizacji oraz przebiegu Dni Polskich przez Panią Stanisławę Jakimowską i wszystkie współpracujące Osoby, które miałyśmy radość spotkać i spędzić wspaniałe chwile. Czułyśmy się otoczone wielką troską i życzliwością. Bogactwo przeżyć i miłych wrażeń z pobytu wśród Polaków na Bukowinie dopełniały piękne krajobrazy, które miałyśmy szczęście podziwiać w czasie naszej podróży. s. M. Loyola Opiela Służebniczka Dębicka Polonus 9 / 2012 öö23öö Ca şi călugăriţe am întâlnit multă bunăvoinţă, respect şi cordialitate. Deşi am fost pentru prima dată în Suceava şi Bucovina, am avut impresia că am venit la Persoane de mult cunoscute. Şi am înţeles de unde amintirea şi simpatia pentru Cernăuţi şi Bucovina la Surorile mai vârstnice din Dębica. Încă de la începutul sec. XX surorile au trăit în climatul care se pare că este până astăzi, în ciuda numeroaselor experienţe în istorie, păstrate şi cultivate de polonezi. Este vorba, mai ales, de spiritul patriotic exprimat în păstrarea limbii, a obiceiurilor şi tradiţiilor poloneze, în grija pentru învăţământ şi cultură crescută pe rădăcini creştine. Fascinantă pentru noi este armonia dintre naţionalităţi şi confesiuni pe care am simţit-o participând la evenimente ştiinţifice, culturale, religioase şi recreative. Deşi cu siguranţă ea este edificată nu fără trudă, poate fi un exemplu pentru lumea contemporană. Căci în ea se manifestă o maturitate proprie oamenilor simpli, dar bogaţi în dimensiunea personală şi culturală. Un eveniment deosebit pentru noi a fost Sărbătoarea Roadelor din Soloneţu Nou. Mai întâi, Sf. Liturghie oficiată în limba polonă în biserica parohială împodobită cu roadele muncii polonezilor şi ale pământului bucovinean. Liturghia la care au participat activ în număr mare copii şi tineri în costume populare, cântecele au avut, în acelaşi timp, un caracter simplu şi înălţător. Credinţa profundă, munca grea şi încredinţarea Providenţei Divine a celor prezenţi la Sf. Liturghie au fost cel mai bine exprimate de emoţionantul cânt la oferirea darurilor. Iar palmele lor muncite, dar feţele surăzâtoare când şi-au dăruit pacea vădesc întreaga bogăţie, nobleţe şi frumuseţe a vieţii lor. În continuarea sărbătorii a avut loc picnicul pe terenul de sport al şcolii. Acolo a avut loc prezentarea roadelor şi produselor regionale, concertul ansamblului Pieczarki, spectacolul ansamblurilor folclorice: Sołonczanka din Soloneţu Nou şi Mała Pojana din Poiana Micului. Noi am condus jocuri cu baloane şi loterie pentru copii. Emoţionante au fost pentru noi reacţiile de bucurie, recunoştinţă pentru cele mai simple gesturi şi suvenire atât din partea copiilor cât şi părinţilor sau altor persoane care au venit la noi. Suntem recunoscătoare Preşedintelui Uniunii Polonezilor din România, Domnului Deputat Ghervazen Longher şi pline de admiraţie pentru tot ceea ce face împreună cu comunitatea poloneză. Inestimabilă este grija şi dedicarea în organizarea şi desfăşurarea Zilelor Culturii Polone a Doamnei Stanislava Iachimovschi şi a tuturor Persoanelor colaboratoare pe care am avut bucuria de a le întâlni şi cu care am petrecut clipe deosebite. Ne-am simţit înconjurate de multă grijă şi cordialitate. Bogăţia de trăiri şi impresii plăcute în urma şederii printre polonezii din Bucovina a fost completată de peisajele minunate pe care am avut fericirea să le admirăm în timpul călătoriei noastre. Trad. St. Iachimovschi

25 Podziękowania Polonus 9 / 2012 Mulţumiri Pragnę serdecznie podziękować za udzieloną pomoc i życzliwość związaną z organizacją Dni Polskich, które nie byłoby możliwe bez pomocy i wsparcia finansowego otrzymanego przez Związek Polaków w Rumunii ze strony Stowarzyszenia Wspólnota Polska udzielonego ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Współpraca z Polonią i Polakami za Granicą oraz pomocy finansowej ze strony Ambasady RP w Bukareszcie. Za udział i poświęcony czas dziękuję w szczególności Senatorowi RP Markowi Konopce, J.E. Ambasadorowi RP Markowi Szczygłowi, Marszałkowi Województwa Podkarpackiego Mirosławowi Karapycie, Wicearszałek Województwa Podkarpackiego Annie Kowalskiej oraz wszystkim pozostałym członkom delegacji. Za przyjęcie naszego zaproszenia dziękuję także reprezentantom Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego oraz władzom miasta Zakopane z zastępcą burmistrza Wojciechem Solikiem. Dziękuję władzom lokalnym, w szczególności przewodniczącemu Rady Okręgu Suczawa Cătălinowi Nechifor za wsparcie organizacji Dni Polskich, a także zastępcy prefekta Constantinowi Harasim i burmistrzowi Ioanowi Lungu za poświęcony nam czas. Jak zwykle wszelkie działania przebiegły sprawnie dzięki życzliwości dyrekcji Muzeum Bukowiny w Suczawie, gdzie przez dwa dni odbywało się sympozjum. Z roku na rok w Dniach Polskich, a w szczególności w polonijnych Dożynkach, uczestniczy coraz więcej osób, oprócz lokalnych to miejscowe święto uświetniły stoiska Województwa Podkarpackiego oraz miasta Zakopane, na których można było pokosztować wyrobów kulinarnych oraz dowiedzieć się o regionie, a dzieci otrzymały upominki. Za tak okazałe wsparcie dziękuję Marszałkowi Województwa Podkarpackiego Mirosławowi Karapycie oraz władzom miasta Zakopane, a w szczególności obecnemu na Dniach Polskich zastępcy burmistrza Wojciechowi Solikowi. Dzięki życzliwości Marszałka Województwa Małopolskiego Marka Sowy zespół Sołonczanka otrzymał nowe stroje, w których zatańczył Poloneza, za które w imieniu zespołu jeszcze raz dziękuję. Jak zwykle mogliśmy liczyć na pomoc firmy Tymbark, od której to, jak przy wszelkich innych naszych działaniach, otrzymujemy soki i napoje. Dziękuję także siostrom Marii Loyoli Opiela i Monice Duda ze Zgromadzenia Zgromadzenia Sióstr öö24öö Doresc să adresez calde mulţumiri pentru ajutorul acordat şi pentru bunăvoinţa legată de organizarea Zilelor Culturii Polone care nu ar fi fost posibile fără sprijinul financiar primit de Uniunea Polonezilor din România din partea Asociaţiei Wspólnota Polska alocat din fondurile Ministerului Afacerilor Externe în cadrul concursului Colaborarea cu Diaspora Poloneză şi cu Polonezii din Străinătate precum şi din partea Ambasadei R.P. la Bucureşti. Pentru participare şi timpul dedicat mulţumesc, în mod deosebit, Senatorului R.P. Marek Konopka, Excelenţei Sale Marek Szczygieł Ambasador al R.P., Mareşalului Voievodatului Podkarpacie Mirosław Karapyta, Vicemareşalului Voievodatului Małopolska Anna Kowalska precum şi tuturor celorlalţi membri ai delegaţíilor. De asemenea, mulţumesc reprezentanţilor Consiliului Voievodal al Voievodatului Małopolska precum şi autorităţilor oraşului Zakopane cu viceprimarul Wojciech Solik pentru că au acceptat invitaţia noastră. Mulţumesc autorităţilor locale, în special preşedintelui Consiliului Judeţean Suceava Cătălin Nechifor pentru sprijinul acordat în organizarea Zilelor Culturii Polone, precum şi subprefectului Constantin Harasim şi primarului Ioan Lungu pentru că au fost alături de noi. Ca de obicei, toate manifestările au fost bine organizate datorită bunăvoinţei conducerii Muzeului Bucovinei din Suceava, unde, timp de două zile, s-a desfăşurat simpozionul. Cu fiecare an, la Zilele Culturii Polone, dar mai ales la Sărbătoarea Roadelor, participă tot mai multe persoane, în afară de standurile locale această Sărbătoare a fost onorată de cele ale Voievodatului Podkarpacie şi Oraşului Zakopane la care au putut fi degustate produse tradiţionale şi s-au putut afla informații despre regiune, iar copiii au primit suveniruri. Pentru acest deosebit sprijin mulţumesc Mareşalului Voievodatului Podkarpacie Mirosław Karapyta precum şi autorităţilor oraşului Zakopane, în mod deosebit domnului viceprimar Wojciech Solik, prezent la Zilele Culturii Polone. Datorită bunăvoinţei Mareşalului Voievodatului Małopolska Marek Sowa ansamblul Sołonczanka a primit costume noi în care a dansat Polonez, pentru care, în numele ansamblului, mulţumesc încă o dată. Ca de obicei, am putut conta pe ajutorul firmei Tymbark de la care, ca la toate acţiunile noastre, primim sucuri și dulciuri. De asemenea, mulțumesc surorilor Loyola Opiela și Monika Duda din Congregația Neprihănitei

26 Służebniczek BDNP z Dębicy oraz ks. kapelanowi dr. Andrzejowi Pękale za zorganizowanie podczas dożynek zabaw i loterii dla dzieci. Dziękuję także wszystkim tym, którzy wzięli czynny udział w przygotowaniach, poświęcając bezinteresownie swój cenny czas. Polonus 9 / 2012 Zămisliri a Fecioarei Maria din Dębica precum şi pr. capelan dr. Andrzej Pękała pentru organizarea tombolei pentru copii. Mulţumesc tuturor celor care au luat parte activă la pregătiri, dedicându-şi dezinteresat timpul lor preţios. Prezes Związku Polaków w Rumunii poseł Gerwazy Longher KALENDARIUM ROCZNIC PAŹDZIERNIK 2012 CALENDARUL ANIVERSÃRILOR OCTOMBRIE 1 X 35. rocznica śmierci Henryka Warsa ( ), kompozytora, pianisty, dyrygenta, pioniera jazzu w Polsce; 2 X 110. rocznica urodzin Jerzego Zawieyskiego ( ), pisarza, eseisty, dramatopisarza; 100. rocznica śmierci Jana Beyzyma ( ), misjonarza i opiekuna trędowatych na Madagaskarze, błogosławionego; 3 X 130. urodzin Karola Szymanowskiego ( ), jednego z największych kompozytorów polskich; 4 X 90. rocznica urodzin Adama Hollanka ( ), poety, pisarza, wybitnego popularyzatora nauki, założyciela i redaktora naczelnego miesięcznika Fantastyka ; 5 X 5. rocznica śmierci Władysława Kopalińskiego ( ), wydawcy, felietonisty, leksykologa; 6 X 50. rocznica śmierci Bronisława Wojciecha Linke ( ), malarza, rysownika i grafika; 9 X 110. rocznica urodzin Jerzego Kreczmara ( ), aktora, reżysera, eseisty, teatrologa, tłumacza; 11 X 45. rocznica śmierci Haliny Poświatowskiej ( ), poetki; 13 X 70. rocznica urodzin Jana Kantego Pawluśkiewicza (1942), kompozytora; 15 X 195. rocznica śmierci Tadeusza Kościuszki ( ), generała, naczelnika powstania narodowego w 1794 r., generała w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki; 17 X 165. rocznica urodzin Władysława Bełzy ( ), poety, dramaturga, autora utworów dla dzieci; 18 X 90. rocznica urodzin Olgierda Terleckiego ( ), prozaika, krytyka; 19 X 25. rocznica śmierci Igora Newerlego ( ), pisarza; 20 X 40. rocznica śmierci Magdaleny Somozwaniec ( ), pisarki; öö25öö 1 X 35 de ani de la moartea lui Henryk Wars ( ), compozitor, pianist, dirijor, pionier al jazz-ului în Polonia; 2 X 110 ani de la naşterea lui Jerzy Zawieyski ( ), scriitor, eseist, dramaturg; 100 ani de la moartea lui Jan Beyzym ( ), misionar şi protector al bolnavilor de lepră în Madagascar, fericit; 3 X 130 de ani de la naşterea lui Karol Szymanowski ( ), unul din cei mai mari compozitori ai Poloniei; 4 X 90 de ani de la naşterea lui Adam Hollanek ( ), poet, scriitor, renumit popularizator al ştiinţei, întemeietorul şi redactorul şef al publicaţiei lunare Fantastyka ; 5 X 5 ani de la moartea lui Władysław Kopaliński ( ), editor, foiletonist, lexicolog; 6 X 50 de ani de la moartea lui Bronisław Wojciech Linke ( ), pictor, desenator şi grafician; 9 X 110 ani de la naşterea lui Jerzy Kreczmar ( ), actor, regizor, eseist, teatrolog, traducător; 11 X 45 de ani de la naşterea Halinei Poświatowska ( ), poetă; 13 X 70 de ani de la naşterea lui Jan Kanty Pawluśkiewicz (1942), compozitor; 15 X 195 de ani de la moartea lui Tadeusz Kościuszko ( ), general, comandant şef al insurecţiei populare din 1794, general în războiul pentru independenţa Statelor Unite ale Americii; 17 X 165 de ani de la naşterea lui Władysław Bełza ( ), poet, dramaturg, autor de creaţii pentru copii; 18 X 90 de ani de la naşterea lui Olgierd Terlecki ( ), prozator, critic; 19 X 25 de ani de la moartea lui Igor Newerly ( ), scriitor; 20 X 40 de ani de la moartea Magdalenei Somozwaniec ( ), scriitoare;

27 Polonus 9 / X 90. rocznica urodzin Tadeusza Machla ( ), kompozytora, pedagoga, organisty; 23 X 85. rocznica urodzin Leszka Kołakowskiego ( ), filozofa; 24 X 100. rocznica urodzin Jana Molla ( ), pioniera kardiochirurgii w Polsce; 27 X 70. rocznica urodzin Lecha Falandysza ( ), prawnika, polityka; 29 X 100. rocznica urodzin Krystyny Kuliczkowskiej ( ), historyka i krytyka literackiego 22 X 90 de ani de la naşterea lui Tadeusz Machl ( ), compozitor, pedagog, organist; 23 X 85 de ani de la naşterea lui Leszek Kołakowski ( ), filosof; 24 X 100 de ani de la naşterea lui Jan Moll ( ), pionier al chirurgiei cardiace în Polonia; 27 X 70 de ani de la naşterea lui Lech Falandysz ( ), jurist, politician; 29 X 100 de ani de la naşterea Krystynei Kuliczkowska ( ), istoric şi critic literar Kronika bukowińskich Polaków 1912 Cronica polonezilor bucovineni Wrzesień Septembrie Czerniowce, Gimnazjum Polskie w Domu Polskim: Rozpoczęto rok szkolny 1912/1913. Do pierwszej klasy zapisano 45 uczniów publicznych, 2 prywatystów i 5 prywatystek; do klasy drugiej 37 uczniów publicznych i jednego prywatystę; tego dnia uroczystą mszą św. w kaplicy Zakładu Naukowo- Wchowawczego SS Rodziny Maryi rozpoczęto rok szkolny. 09.<08. Czerniowce, Koło TSL: Zarząd Koła podjął decyzję o zorganizowaniu odczytów o ks. Piotrze Skardze we wszystkich Czytelniach Polskich na Bukowinie, zapraszając chętnych prelegentów do skorzystania ze zgromadzonych materiałów. 09.<08. Czerniowce: Z powodu odbywającego się w dniach września w Wiedniu XXIII Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego poseł ludowy dr Stanisław Kwiatkowski w imieniu bukowińskich Polaków i wiceprezes TBPiCP w Czerniowcach Władysław Sołtyński wysłali telegramy do abpa dr. Józefa Bilczewskiego, wyrażające solidarność i duchową łączność z uczestnikami Kongresu oraz życzące zbawiennych owoców obrad i zanoszonych modłów Radowce: Zmarł członek miejscowej Czytelni Polskiej i Bratniej Pomocy Antoni Nosal, pochowany 16 września przy licznym udziale miejscowych Polaków. 09.<19. Czerniowce: Ukonstytuował się wydział Związku Polaków na Bukowinie następująco: radca Kazimierz Kamieniecki prezes, Kazimierz Węglowski I wiceprezes, Feliks Passakas II wiceprezes, dr Józef Chlebik i Wacław Pilarz sekretarze, Kazimierz Niewiadomski skarbnik, dr Stanisław Wład rachmistrz; Tytus Czerkawski, Józef Golecki, öö26öö Cernăuţi, Gimnaziul Polonez de la Casa Polonă: A început anul şcolar 1912/1913. La cl. I s-au înscris 45 de elevi publici, 7 particulari (2 băieţi şi 5 fete); la cl. a II-a 37 de elevi publici şi 1 particular; anul școlar a început cu o Sf. Liturghie solemnă în capela Aşezământului Surorilor Familiei Mariei. 09.<08. Cernăuţi, Cercul TSL: Conducerea Cercului a decis organizarea de conferinţe despre Piotr Skarga în toate Societăţile Polone de Lectură din Bucovina, invitând pe cei ce doresc să conferenţieze ca să folosească materialele adunate. 09.<08. Cernăuţi: Din cauza celui de al XXIII-lea Congres Euharistic Internaţional desfăşurat la Viena, în zilele de septembrie, deputatul popular dr. Stanisław Kwiatkowski, în numele polonezilor bucovineni şi vicepreşedintele APAF şi de L. din Cernăuţi Władysław Sołtyński au expediat o telegramă arhiepiscopului dr. Józef Bilczewski în care îşi exprimau solidaritatea şi legătura spirituală cu participanţii la Congres şi urau dezbateri rodnice salutare Rădăuţi: A decedat membrul Asociaţiei Polone de Ajutor Frăţesc şi de Lectură Antoni Nosal, înmormântat în ziua de 16 septembrie în prezenţa a numeroşi polonezi din localitate. 09.<19. Cernăuţi: S-a format conducerea Uniunii Polonezilor din Bucovina alcătuită din: consilierul Kazimierz Kamieniecki preşedinte, Kazimierz Węglowski I vicepreşedinte, Feliks Passakas al II-lea vicepreşedinte, dr. Józef Chlebik şi Wacław Pilarz secretari, Kazimierz Niewiadomski trezorier, dr. Stanisław Wład contabil; Tytus Czerkawski, Józef Golecki, Tadeusz Kossowski, pr. Andrzej Łukasiewicz şi Władysław Mierzwiński fără funcţii. Comisia de

28 Tadeusz Kossowski, ks. Andrzej Łukasiewicz i Władysław Mierzwiński bez funkcji. W skład komisji kontrolującej weszli: Gabriel Kaczmarowski, Leon Kamieniecki i Władysław Sedelmayer Czerniowce-Kaczyka: Z uwagi na potrzeby pielgrzymujących do Kaczyki kursowały dodatkowe pociągi, przy czym powracający mogli korzystać ze zniżek o 50% Czerniowce, sala biblioteczna Domu Polskiego: Odbyło się walne zgromadzenie miejscowego Koła TSL. Sprawozdanie ukazało całoroczny dorobek. Złożyło się nań powołanie Gimnazjum Polskiego Realnego w Czerniowcach, przystąpienie do organizacji szkół polskich w Bułaju i Pance oraz rozpoczęcie starań o powołanie szkół w Łukawcu, Piotrowcach, Rarańczy i Tereblesztach. W zakresie oświatowych działań pozaszkolnych poprawiono funkcjonowanie ponad 40 Czytelni prowincjonalych, powołano trzy Domy TSL (w Jackanach, Laurence i Mikułowej Polanie). Działano na rzecz utworzenia nowych kas oszczędnościowch, rozszerzono zakres usług o porady prawne i lekarskie. W dalszym ciągu urządzano obchody narodowe. Obecnych 72 członków wybrało prezesa (ponownie dr Stanisław Kwiatkowski), wiceprezesa (ks. Leopold Schweiger), sekretarza (Rudolf Janiszewski), zastępcę sekretarza (Władysław Jedliński), skarbnika (Władysław Strzałkowski), zastępcę skarbnika (Aurelia Malikiewiczówna), komisję rewizyjną (Henryk Altheim, Maksymilian Schirl i Sylwester Weigel) oraz członków wydziału bez określonych funkcji (Maria Berezowska, dr Zygmunt Cyga, Wacław Fiałka, Stanisław Höflich, ks. Józef Janiszewski, Mateusz Kasprzak, Stanisława Klimaszewska, Karol Rokosz, Józef Skwarnicki, Władysław Sołtyński) Czerniowce: W 78. numerze Gazety Polskiej poseł ludowy dr Stanisław Kwiatkowski zwrócił się z prośbą do księży, nauczycieli, urzędników i światlejszych gospodarzy o jak najszybsze obliczenie strat poniesionych przez poszczególnych gospodarzy poszkodowanych przez powódź, aby jak najszybciej przyjść im z pomocą Czerniowce: Uroczysty obchód 300-lecia śmierci ks. Piotra Skargi, na który złożyło się nabożeńtwo w kościele jezuickim z okolicznościowym kazaniem ks. Czarnoty i zbiórką pieniężną na bursę skargowską, pochód z kościoła do Domu Polskiego, gdzie drugą część zaczął dr Stanisław Kwiatkowski słowem wstępnym. Potem nastąpiły: odczyt profesora Gimnazjum Polskiego Zygmunta Lubertowicza o życiu i znaczeniu ks. Skargi, występ chóru wychowanek sióstr marianek i deklamacje. dr Jan Bujak Kraków Polonus 9 / 2012 öö27öö control a fost alcătuită din: Gabriel Kaczmarowski, Leon Kamieniecki şi Władysław Sedelmayer Cernăuţi-Cacica: Pentru nevoile pelerinilor la Cacica, au fost puse trenuri suplimentare, biletele de întoarcere au fost reduse cu 50% Cernăuţi, sala bibliotecii Casei Polone: A avut loc adunarea generală a Cercului SŞP din localitate. Darea de seamă a evidenţiat realizările pe un an. Printre acestea: înfiinţarea Gimnaziului Real Polonez din Cernăuţi, aderarea la organizaţia şcolilor poloneze în Bulai şi Panca precum şi începerea demersurilor pentru înfiinţarea de şcoli în Lucăuţi, Pătrăuţi, Rarancea şi Tereblecea. În domeniul acţiunilor extraşcolare, s-a îmbunătăţit funcţionarea a peste 40 de Societăţi de Lectură din provincie, s-au înfiinţat trei Case SŞP (în Iţcani, Laurenca şi Poiana Micului). S-a acţionat în scopul înfiinţării de noi case de economii, s-a lărgit aria de servicii de consiliere juridică şi medicală. S-a continuat organizarea de sărbători naţionale. Cei 72 de membri prezenţi au ales preşedintele (din nou dr. Stanisław Kwiatkowski), vicepreşedintele (pr. Leopold Schweiger), secretarul (Rudolf Janiszewski), secretarul adjunct (Władysław Jedliński), trezorierul (Władysław Strzałkowski), trezorierul adjunct (Aurelia Malikiewiczówna) precum şi comisia de revizie (Henryk Altheim, Maksymilian Schirl şi Sylwester Weigel) precum şi membri fără funcţii (Maria Berezowska, dr. Zygmunt Cyga, Wacław Fiałka, Stanisław Höflich, pr. Józef Janiszewski, Mateusz Kasprzak, Stanisława Klimaszewska, Karol Rokosz, Józef Skwarnicki, Władysław Sołtyński) Cernăuţi: În nr. 78 al Gazetei Polone deputatul popular dr. Stanisław Kwiatkowski s-a adresat preoţilor, cadrelor didactice, funcţionarilor şi gospodarilor de frunte să evalueze pierderile suferite de gospodari în urma inundaţiilor, pentru a le veni cât mai repede în ajutor Cernăuţi: Sărbătorirea festivă a împlinirii a 300 de ani de la moartea pr. Piotr Skarga care a cuprins liturghia în biserica iezuită cu predica ocazională a preotului Czarnota și colecta pentru internatul P. Skarga, defilare până la Casa Polonă unde dr. Stanisław Kwiatkowski a deschis partea a doua cu un cuvânt introductiv. Apoi au urmat: conferința despre viața și însemnătatea preotului Skarga, evoluția corului elevelor surorilor mariane și recitări a prof. Zygmunt Lubertowicz de la Gimnaziul Polonez. Trad. St. Iachimovschi

29 IV Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy W dniach od 23 do 26 sierpnia 2012 r. odbył się IV Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy w Warszawie i Pułtusku. Pracami przygotowawczymi Zjazdu kierował Komitet Organizacyjny powołany na spotkaniu we Wrocławiu 31 lipca 2011 r., pod przewodnictwem Heleny Miziniak wiceprezes Rady Polonii Świata. W Zjeździe uczestniczyło ok. 300 delegatów z 44 krajów. Głównym organizatorem była Rada Polonii Świata i Stowarzyszenie Wspólnota Polska, a środki finansowe były zabezpieczone przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Polonus 9 / 2012 Cel de al IV-lea Congres al Diasporei Poloneze şi al Polonezilor din Străinătate În zilele de august a avut loc la Varşovia şi Pułtusk cel de al IV-lea Congres al Diasporei Poloneze şi al Polonezilor din Străinătate. Lucrările pregătitoare ale Congresului au fost conduse de Comitetul Organizatoric format la întâlnirea de la Wrocław din 31 iulie 2011 şi condus de Helena Miziniak vicepreşedinte al Consiliului Diasporei Poloneze din întreaga lume. La Congres au participat aprox. 300 de delegaţi din 44 de ţări. Principalii organizatori au fost Consiliul Diasporei Poloneze şi Asociaţia Wspólnota Polska, iar resursele financiare au fost asigurate de Ministerul Afacerilor Externe al R.P. öö28öö Congresul a început cu o Sf. Liturghie care a avut loc în ziua de 24 august, orele 10.00, în bazilica cu hramul Sf. Ioan Botezătorul din Varşovia şi a fost oficiată de pr. arhiepiscop Józef Kowalczyk, Primatul Poloniei precum şi de pr. cardinal Kazimierz Nycz, metropolitul Varşoviei. Pe urmă, la Castelul Regal Preşedintele Republicii Polone Bronisław Komorowski a salutat delegaţii la Congres. S-au adresat participanţilor la Congres: Mareşalul Senatului R.P. Bogdan Borusewicz, ministrul Afacerilor Externe Ra-

30 Polonus 9 / 2012 Zjazd rozpoczął się mszą świętą, która odbyła się 24 sierpnia o godz w bazylice pw. św. Jana Chrzciciela w Warszawie i odprawiona została przez ks. arcybiskupa Józefa Kowalczyka, Prymasa Polski oraz ks. kard. Kazimierza Nycza, metropolitę warszawskiego. Następnie na Zamku Królewskim Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski przywitał delegatów Zjazdu. Do uczestników Zjazdu przemówili: Marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz, minister Spraw Zagranicznych Radosław Sikorski, ks. Prymas Józef Kowalczyk oraz prezes Stowarzyszenia Wspólnota Polska Longin Komołowski. dosław Sikorski, pr. Primat Józef Kowalczyk precum şi preşedintele Asociaţíei Wspólnota Polska Longin Komołowski. Otwarcie obrad zjazdu nastąpiło w Sali Plenarnej Sejmu RP i dokonane zostało przez Marszałka Sala Plenară a Seimului R.P. şi a fost făcută de mareşalul Deschiderea dezbaterilor congresului a avut loc în Sej-mu RP. Po otwarciu delegaci rozpoczęli pracę Seimului. După deschidere, delegaţii au început lucrul în cinci comisii: pentru problemele relaţiei Ţării cu w pięciu komisjach: ds. relacji Kraju z Polakami za polonezii din străinătate şi a promovării Poloniei, pentru granicą i promocji Polski, ds. oświaty polskiej poza problemele învăţământului polonez din afara graniţelor granicami Kraju, ds. duszpasterstwa poza granicami Ţării, pentru problemele pastorale din afara graniţelor Kraju, ds. obrony dobrego imienia Polski i Polaków. Ţării, pentru problemele apărării bunului nume al Dwa następne dni delegaci Zjazdu spędzili w Pułtusku, pracując w komisjach problemowych. Na Delegaţii Congresului au petrecut următoarele Poloniei şi polonezilor. două zile la Pułtusk lucrând în comisiile pe probleme. zakończenie Zjazdu uczestnicy przyjeli uchwały În încheierea Congresului participanţii au adoptat w głosowaniach jawnych. rezoluţia prin vot deschis. Związek Polaków w Rumunii reprezentowali: Uniunea Polonezilor din România a fost prezes Gerwazy Longher, Janina Bivol, ks. Marius Bucevschi oraz Anton Perlanovschi. Bivol, pr. Marius Bucevschi şi Anton Perlanovschi. reprezentată de: preşedintele Ghervazen Longher, Janina Janina Bivol Rok w Rumunii Kiedy równo rok temu wyjeżdżałem do pracy w Rumunii, nie wiedziałem do końca, na co się piszę. Głównie dominowała ciekawość i chęć przeżycia öö29öö Un an în România Când exact acum un an am plecat să lucrez în România, nu ştiam până la capăt la ce mă angajez. În principal, dominau curiozitatea şi dorinţa de aventură,

31 przygody, poznania nowego kraju, ludzi, miejsc. Opuszczenie rodzinnego miasta to jednak również lęk przed nowym, mało znanym światem. Okoliczności sprawiły, że mój przyjazd do Rumunii zbiegł się z dożynkami oraz Dniami Polskimi obchodzonymi co roku właśnie we wrześniu. Wtedy to po raz pierwszy miałem okazję poznać bukowińską gościnność i zobaczyć, że mieszkańcy z wielką chęcią uczestniczą w uroczystościach organizowanych przez Zwią-zek Polaków w Rumunii. Pierwsze dni upłynęły na intensywnym poszukiwaniu mieszkania, ale dzięki pomocy Janiny Hahuli bardzo szybko znaleźliśmy ładne i przytulne mieszkanie. Żeby było nam raźniej, wszyscy nauczyciele z Polski, czyli Małgosia, Ania i ja zamieszkaliśmy na jednym z suczawskich osiedli. Jadąc do Rumunii wiedziałem, że zostałem skierowany do pracy w czterech miejscach: Suczawie, Pojanie Mikuli, Mănăstirea Humorului i Paltinoasie. W sumie dane mi było pracować ze wszystkimi grupami wiekowymi: od przedszkolaków w Pojanie, po licealistów z Suczawy. Pierwsze dni pracy to przede wszystkim zajęcia organizacyjne i spotkania z uczniami, na których ustalaliśmy godziny lekcji. Trzeba było się przyzwyczaić do podróżowania okazjami, szczególnie w drodze do Pojany i Paltinoasy. Ich największą zaletą jest to, że jeszcze bardziej poznaje się kraj i ludzi. Korzystając z jesiennej przerwy w nauce szkolnej, wybraliśmy się z Małgosią Kulą i lektor z Jass Moniką Oksztul na pierwsze dla nas zwiedzanie Rumunii. Wybór padł na Sibiu, miasto znane w Polsce z racji pełnienia w 2007 r. honorów Europejskiej Stolicy Kultury. Bardzo się cieszyliśmy, że mogliśmy zobaczyć Polonus 9 / 2012 öö30öö cunoaşterea unei ţări noi, a oamenilor şi locurilor. Părăsirea oraşului natal este totuşi şi teama de o lume nouă puţin cunoscută. Sosirea mea în România a coincis cu Sărbătoarea Roadelor şi Zilele Culturii Polone ce au loc tocmai în septembrie. Atunci, pentru prima dată am avut prilejul să cunosc ospitalitatea bucovineană şi să văd că locuitorii Bucovinei participă cu mare plăcere la festivităţile organizate de Uniunea Polonezilor din România. Primele zile au trecut într-o febrilă căutare de locuinţă, dar datorită ajutorului Ianinei Hahula am găsit foarte repede o locuinţă frumoasă şi confortabilă. Pentru a ne fi mai plăcut, toţi profesorii din Polonia, adică Małgosia, Ania şi eu am locuit într-un cartier sucevean. Mergând în România, ştiam că am fost repartizat în patru locuri: Suceava, Poiana Micului, Mănăstirea Humorului şi Păltinoasa. Mi-a fost dat să lucrez cu toate grupele de vârstă, de la preşcolarii din Poiana la elevii de liceu din Suceava. Primele zile de activitate au fost, mai ales, lecţii organizatorice şi întâlniri cu elevii când am stabilit programul lecţiilor. A tre-buit să mă obişnuiesc cu călătoriile cu ocazii, mai ales la Poiana şi Pălti-noasa. Avantajul acestora este că poţi cunoaşte mai bine ţara şi oamenii.

32 zupełnie inne oblicze kraju, tak dalekie od st i przyrodę Transylwanii. W listopadzie po raz pierwszy miałem okazję zobaczyć Bukareszt. Było to związane ze świętem 11 listopada obchodzonym w Ambasadzie RP wspólnie z Polakami z Bukowiny i innymi rodakami mieszkającymi w Rumunii. Od razu polubiłem to miasto. Wiem, że wiele osób sądzi inaczej, ale dla mnie Bukareszt jest niesamowicie ciekawym miejscem, którego piękno nie jest tak oczywiste, jak w przypadku innych europejskich metropolii. Może właśnie to podobało mi się najbardziej. Zima w 2011 r. przyszła później niż to zwykle bywa na Bukowinie, tuż przed naszym wyjazdem na święta do Polski. Później, już po nowym roku, śnieg utrzymywał się aż do marca, co czasami utrudniało dotarcie na czas do pracy. W maju postanowiliśmy drugi raz wyruszyć na zwiedzanie Rumunii. Tym razem odwiedziliśmy miasteczko Bușteni w górach Bucegi, Braszow i wybrzeże Morza Czarnego. W drodze powrotnej kolejny raz zahaczyliśmy o stolicę. W czerwcu wraz z grupą dzieci z Pojany Mikuli, Nowego Sołońca, Pleszy i Siretu pojechaliśmy do Olsztyna na Międzynarodowe Biegi Grunwaldzkie. Nie sądziłem wtedy, że będzie to mój ostatni wyjazd z dziećmi z Bukowiny. Do końca byłem przekonany, Polonus 9 / 2012 öö31öö Profitând de vacanţa de toamnă, am plecat cu Małgosia Kula şi d-na Monika Oksztul să facem prima vizitare a României. Am ales Sibiul, oraş cunoscut în Polonia, căci în anul 2007 a fost Capitala Culturală Europeană. Ne-am bucurat că am putut vedea o altă faţă a ţării atât de departe de stereotipuri. Am admirat minunatele oraşe excelent conservate şi natura Transilvaniei. În luna noiembrie, pentru prima dată am văzut Bucureştiul cu prilejul zilei de 11 noiembrie sărbătorite la Ambasadă împreună cu polonezii din Bucovina şi alţi concetăţeni care trăiesc în România. Dintr-odată am îndrăgit acest oraş. Ştiu că multe persoane sunt de altă părere, dar pentru mine Bucureştiul este un loc deosebit de interesant, a cărui frumuseţe nu este atât de evidentă ca în cazul altor metropole europene. Poate tocmai aceasta mi-a plăcut cel mai mult. În anul 2011, iarna a venit mai târziu decât de obicei în Bucovina, chiar înainte de plecarea noastră de Sărbători în Polonia. Mai târziu, după anul nou zăpada a rămas până în luna martie ceea ce, uneori, făcea să nu ajung la timp la lucru. În mai am decis să pornim pentru a doua oară ca să vizităm România. De data aceasta am vizitat orăşelul Buşteni din Bucegi, Braşovul şi ţărmul Mării Negre. La întoarcere am vizitat încă o dată capitala. În iunie, cu un grup de copii din Poiana Micului, Soloneţu Nou, Pleşa şi Siret

33 Polonus 9 / 2012 że wrócę do Suczawy. Decyzję o pozostaniu w Polsce podjąłem późno, wtedy gdy dowiedziałem się, że mogę wrócić na moje dawne miejsce w szkole, w której wcześniej pracowałem. Będzie mi bardzo brakowało pracy w Rumunii. W Domu Polskim w Suczawie, gdzie prowadziłem zajęcia, czułem się jak w domu. Tak samo było w szkole w Pojanie Mikuli. Nigdy nie zapomnę lekcji z młodzieżą z Pleszy, odbywających się w Mănăstirea Humorului oraz grupy z Paltionoasy. Wszystkim, których spotkałem w Rumunii, panu prezesowi Gerwazemu Longherowi i innym pracownikom Domu Polskiego, swoim uczniom i pracownikom szkół chciałbym bardzo podziękować za zrozumienie, humor i pomoc w trudnych sytuacjach. Będę Was zawsze ciepło wspominał i z ogromną chęcią do Was wracał. Marcin Wójcik PIĘKNA NASZA POLSKA CAŁA am plecat la Olsztyn, la Cursa Internaţională de la Grunwald. Atunci nu m-am gândit că va fi ultima mea călătorie cu copiii din Bucovina. Până la sfârşit am fost convins că voi reveni la Suceava. Decizia de a rămâne în Polonia am luat-o târziu, atunci când am aflat că mă pot întoarce la şcoala la care lucrasem înainte. O să-mi lipsească foarte mult munca în România. La Casa Polonă din Suceava unde am predat m-am simţit ca acasă. Tot aşa a fost şi la şcoala din Poiana Micului. Nu voi uita niciodată lecţiile cu tinerii din Pleşa desfăşurate la Mănăstirea Humorului precum şi grupa din Păltinoasa. Tuturor celor pe care i-am întâlnit în România, d-lui preşedinte Ghervazen Longher şi altor lucrători ai Casei Polone, elevilor şi cadrelor didactice aş vrea să le mulţumesc pentru înţelegere, bună dispoziţie şi ajutor în situaţii grele. Întotdeauna o să-mi amintesc cu căldură de Voi şi mă voi întoarce la Voi cu plăcere. Trad. St. Iachimovschi FRUMOASĂ ESTE POLONIA NOASTRĂ ÎNTREAGĂ POLSKI SZLAK CYSTERSKI HENRYKÓW TRASEUL CISTERCIAN POLONEZ HENRYKÓW În numerele trecute ale revistei noastre am prezentat Cititorilor patru abaţii cisterciene: Jędrzejów, Wąchock, Mogiła şi Szczyrzyc, din cele 26 care existau pe teritoriul Poloniei (ultimele două există fără întrerupere până în ziua de azi). În afară de cele enumerate mai sus funcţionează patru mănăstiri dependente filiale (przeoraty) şi locuri cisterciene de reînnoire spirituală. Una dintre ele este Henryków, locul apariţiei Cărţii lui Henryk (Księga Henrykowska) monument al scrierii poloneze. Complexul mănăstiresc este una din cele mai frumoase concepţii baroce din Silezia. Începuturile lui ajung în anul Atunci prinţul Henryk cel Bărbos a aprobat aşezarea la Henryków a ordinului cistercian. Fondatorul oficial al abaţiei a fost prinţul Henryk cel Evlavios, fiul lui Henryk cel Bărbos, ceea ce arată că W poprzednich numerach naszego czasopisma mănăstirea era protejată de către prinţii din Silezia, care przedstawiłam Czytelnikom cztery opactwa cysterskie: garantau dezvoltarea ei. öö32öö

34 Jędrzejów, Wąchock, Mogiłę i Szczyrzyc, spośród 26, które działały na ziemiach polskich (dwa ostatnie istnieją nieprzerwanie od chwili założenia do dziś). Poza wyżej wymienionymi funkcjonują cztery klasztory zależne tzw. przeoraty i cysterskie miejsca odnowy duchowej. Jednym z nich jest Henryków, miejsce powstania Księgi Henrykowskiej zabytku piśmiennictwa polskiego. Zespół klasztorny jest jednym z najpiękniejszych założeń barokowych na Śląsku. Jego początki sięgają 1222 r. Wtedy to książę Henryk Brodaty wydał zgodę na osadzenie w Henrykowie zakonu cystersów. Oficjalnym fundatorem opactwa był książę Henryk II Pobożny, syn Henryka Brodatego, co oznaczało, że klasztor miał protekcję książąt śląskich gwarantującą jego rozwój. Pierwsi zakonnicy przybyli tutaj 28 maja 1227 r. Było to dziewięciu mnichów z Lubiąża na czele z opatem Henrykiem. W 1228 r. został wydany dokument lokacyjny klasztoru, definiujący jednocześnie jego uposażenie. Nie było ono zbyt okazałe w porównaniu z innymi opactwami. Mimo skromnego uposażenia klasztor rozwijał się dynamicznie, powiększając stan swego posiadania. Rozwój ten został przerwany najazdem mongolskim w 1241 r., kiedy to kościół i klasztor zostały spalone i splądrowane. Sytuację jeszcze pogorszyła śmierć księcia Henryka Pobożnego. Po najeździe mongolskim zakonnicy skupili się na odbudowie swojego klasztoru. W celu uporządkowania stanu majątkowego opat Piotr spisał pod nazwą Liber fundationis claustri Sancte Marie Virginis dokument porządkujący sprawy klasztoru. Dokument ten zwany Księgą Henrykowską jest jednym z najcenniejszych zabytków piśmiennictwa polskiego zawiera pierwsze zdanie zapisane w dokumentach w języku polskim. Kolejne lata cystersi z Henrykowa spędzili na umacnianiu swej pozycji w regionie. Zajmowali się uprawą ziemi i rzemiosłem. W 1304 r. rozpoczęli budowę nowego gotyckiego kościoła, w którym książęta ziębiccy urządzili rodzinną nekropolię. Rozwój opactwa zahamowały wojny husyckie oraz wojna trzydziestoletnia. Nastąpiła nowa odbudowa klasztoru. Większość obiektów przebudowano w stylu barokowym. W 1684 r. ufundowano ołtarz główny oraz rokokowe stalle, najpiękniejsze w Polsce. I znowu wojny, najpierw śląskie, pomiędzy Prusami a Austrią, później napoloeońskie, zahamowały dalszy rozwój klasztoru. W roku 1801 władze pruskie Polonus 9 / 2012 öö33öö Primii călugari au sosit aici pe 28 mai Ei au fost nouă monahi din Lubiąż, în frunte cu abatele Henryk. In anul 1228 a fost eliberat documentul de aşezare a mănăstirii, care definea, în acelaşi timp, înzestrarea ei. N-a fost această înzestrare prea mare în comparaţie cu alte abaţii. In ciuda dotărilor modeste, mănăstirea s-a dezvoltat dinamic. Dezvoltarea aceasta a fost întreruptă de invazia mongolilor în anul 1241, când biserica şi mănăstirea au fost arse şi jefuite. Situaţia s-a înrăutăţit după moartea prinţului Henryk cel Evlavios. După invazia mongolilor, călugării s-au concentrat asupra reconstruirii mănăstirii lor. In scopul evidenţierii situaţiei materiale, abatele Piotr a scris sub denumirea Liber fundationis claustri Sancte Marie Virginis un document care punea în ordine problemele mănăstirii. Documentul acesta numit Cartea lui Henryk, unul dintre cele mai valoroase monumente ale scrierii poloneze conţine prima frază, scrisă în documente, în limba polonă. Anii următori, cistercienii din Henryków i-au petrecut întărind poziţia lor în regiune. Se ocupau de agricultură şi meşteşuguri. In anul 1304 au început construcţia unei biserici gotice noi, în care prinţii din Ziębice au amenajat o necropolă de familie. Dezvoltarea abaţiei a fost frânată de războaiele husiţilor, precum şi de războiul de treizeci de ani. A urmat o nouă reconstrucţie a mănăstirii. Majoritatea obiectivelor a fost reconstruită în stil baroc. În anul

35 zamknęły klasztorne gimnazjum oraz zarekwirowały bibliotekę z najbogatszym na Śląsku księgozbiorem liczącym 132 rękopisy i 20 tys. książek. 22 listopada 1810 r. król pruski Fryderyk Wilhelm III, poszukujący dochodów dla wzmocnienia wojska, ogłosił edykt sekularyzacyjny. Mnisi zmuszeni zostali do opuszczenia klasztoru, zabierając jedynie habit, brewiarz i żywność na dwa dni. Opactwo henrykowskie zostało zlikwidowane po 582 latach swojego istnienia. Wkrótce po sekularyzacji dobra henrykowskie zakupiła królowa holenderska Fryderyka Wilhelmina, siostra króla Prus, na rezydencję magnacką. W okresie III Rzeszy w Henrykowie zorganizowano fabrykę wojskową, w której pracowali jeńcy z Luksemburga. Pod koniec wojny klasztor obrabowano i zdewastowano. W 1949 r. opactwo powróciło w ręce cystersów. Swój przeorat utworzyli tu zakonnicy ze Szczyrzyca. Objęli oni kościół i część klasztoru. Resztę budynków przeznaczono na magazyny wojskowe, następnie na ośrodek kolonijno-wypoczynkowy, a w 1965 r. powstało przedsiębiorstwo Hodowli Roślin i Technikum Rolnicze. Od tego czasu rozpoczęła się powolna odbudowa opactwa, trwająca praktycznie do dzisiaj. W 1990 r. z inicjatywy kardynała Henryka Gulbinowicza opactwo w całości przeszło na własność archidiecezji wrocławskiej. Jeszcze w tym samym roku utworzono Metropolitarne Wyższe Seminarium Duchowne dla kleryków I roku. W 1997 r. powstał Dom Opieki Społecznej im. świętej Jadwigi Śląskiej, a w 2002 r. Katolickie Liceum Ogólnokształcące. Opactwo cysterskie w Henrykowie jest unikatowym zespołem wpisanym do rejestru zabytków. W skład zabytkowego kompleksu wchodzi kilkadziesiąt obiektów, z których najważniejsze to: kościół, mauzoleum Piastów, klasztor Cystersów, budynek szpitala, oranżeria, pomnik księgi henrykowskiej. Polonus 9 / 2012 Barbara Breabăn 1684 a fost fondat altarul principal şi stranele în stil rococo, cele mai frumoase din Polonia. Şi iarăşi războaiele, mai întâi sileziene, între Prusia şi Austria, mai târziu cele napoleoniene, au oprit dezvoltarea mănăstirii. In anul 1801 autorităţile austriece au închis gimnaziul mănăstiresc şi au rechiziţionat biblioteca cu cea mai bogată colecţie de cărţi, numerând 132 de manuscrise şi 20 de mii de cărţi. Pe 22 noiembrie 1810, regele Prusiei, Frederic Wilhelm al III-lea, căutând venituri pentru întărirea armatei, a promulgat edictul de secularizare. Monahii au fost obligaţi să părăsească mănăstirea, luând cu ei numai rasa, breviarul şi mâncare pentru două zile. Abaţia din Henryków a fost lichidată după 582 de ani de existenţă. În curând, după secularizare, bunurile din Henryków au fost cumpărate de regina olandeză Frederica Wilhelmina, sora regelui Prusiei, pentru reşedinţă de magnaţi. În perioada celui de al III-lea Reich, la Henryków a fost organizată o fabrică destinată armatei, în care au lucrat prizonieri din Luxemburg. La sfârşitul războiului mănăstirea a fost jefuită şi devastată. În anul 1949 abaţia a revenit la cistercieni. Călugării de la Szczyrzyc au deschis aici o filială. Au preluat biserica şi o parte a mănăstirii. Celelalte clădiri au fost destinate magaziilor militare, apoi pentru un centru de tabără şi odihnă, iar în anul 1965 s-a înfiinţat Întreprinderea de Cultivare a Plantelor şi Liceul Agricol. De atunci a început reconstruirea lentă a abaţiei care practic durează până astăzi. În 1990, din iniţiativa cardinalului Henryk Gulbinowicz, abaţia a revenit în totalitate în proprietatea arhidiecezei de Wrocław. Încă din acel an a fost înfiinţat Seminarul Superior Metropolitan pentru clericii anului întâi. În 1997 s-a deschis un aşezământ pentru bătrâni Sfânta Jadwiga din Silezia, iar din 2002, Liceul Teoretic Catolic. Abaţia cisterciană din Henryków este un complex unic de monumente, trecut în registrul monumentelor. În componenţa sa intră câteva zeci de obiective, din care cele mai importante sunt: biserica, mausoleul Piaştilor, mănăstirea cistercienilor, clădirea spitalului, oranjeria, monumentul cărţii lui Henryk. Polonus tel/fax: 0040 (230) redactia_polonus@yahoo.com ISSN Redaktor naczelny: Stanisława Jakimowska Redagowany przez/redactat de: Kazimierz Longier (KL) redaktor tehniczny Barbara Breabãn Elżbieta Wieruszewska-Calistru Iwona Olszewska-Marculeac Pismo wydane dzięki pomocy Departamentu Relacji Międzyetnicznych. Revistã editatã cu sprijinul Departamentului pentru Relaþii Interetnice. Tipografia: Zdjęcia: Na okładkach i do artykułu: Dni Polskie - KL öö34öö

36