16. Cotygodniowe czytanie Tory

Transkrypt

1 16. Cotygodniowe czytanie Tory Parsza Beszalach בּ שׁ לּ ח (Gdy wypuścisz) Szemot 13;17-17;16 בּ רוּ תּ ה י הו ה א לה ינוּ מ ל ה עוֹל ם א שׁ ר ק שׁ נוּ בּ מ צ וֹת יו ו צ ו נוּ ל ע סוֹק בּ ד ב ר י תוֹר ה Streszczenie parszy: W zeszłym tygodniu fragment Tory ( Bo ) opowiadał, jak Faraon nie chciał słuchać wezwania Mojżesza do wypuszczenia na wolność Izraela, nawet po doświadczeniu wielkiej mocy JHWH objawionej w wielu znakach i cudach pokazanych w Egipcie. Wreszcie plaga śmierci pierworodnych spowodowała, że faraona ustąpił, a Bóg ustanowił święto Paschy na pamiątkę Jego mocy wybawienia przez krew baranka. Parszę Beszalach otwierają słowa: Gdy faraon wypuścił ludu, Bóg nie poprowadził ich drogą do ziemi Filistynów, chociaż była najkrótsza. (Exodus 13:17) Gdy Izraelici wreszcie wyszli z Egiptu, Bóg nie prowadził ich wzdłuż wybrzeża najprostszą drogą do Kanaanu (przez terytoria zajęte przez Filistynów), ale raczej w kierunku Jam Suf - Morza Trzcin. Bóg poprowadził Izraelitów w słupie obłoku ע מּוּד) (ע נ ן w dzień i słupie ognia ע מּוּד) (א שׁ w nocy, i miał ich "zawrócić" z Etam do Egiptu, aby rozbili obóz przed Baal-Cefon בּ ע ל) (צ פן - bożek egipski - przy Morzu Czerwonym, aby faraon był skłonny uwierzyć, że Izraelici stracili orientacje na pustyni (przy okazji Baal-Cefon to jedyny idol, który pozostał nie obalony, gdy Bóg zesłał na Egipt dziesięć plag był celowo oszczędzony przez Boga, aby stał się "przynętą" dla faraona do myślenia, że Bóg Izraela jest bezsilny wobec niego). Kiedy faraon dowiedział się gdzie obozuje Izrael, jego serce okazało się zatwardziałe po raz kolejny, poprowadził więc swoją armię na Izraelitów by zmusić ich na powrót do życia w niewoli. Gdy egipskie rydwany dogoniły ich, Izraelici zostali uwięzieni między morzem, a armią faraona. Ludzie byli przerażeni, że teraz czeka ich rzeź. Jednak Bóg przeniósł słup obłoku, tak aby stał między Egipcjanami a Izraelitami. Wzniósł się ciemny obłok i zakrył wszystko jak zasłona dymna tak, że egipscy wojownicy nie widzieli już Żydów. Tymczasem Słup Ognia pojawił się przed ludem i oświetlił im drogę. Mojżesz podniósł swą laskę i silny wiatr powiał na wschód i rozdzielił morze, tworząc ściany wody z prawej i lewej strony, a Izraelici zaczęli przechodzić bezpiecznie. Według Midraszu, morze tworzyło "namiot" nad głowami Izraelitów, chroniąc ich ze wszystkich stron. Ponadto, wody podzieliły się na dwanaście tuneli, po jednym dla każdego plemienia. Ściany wody były całkowicie, przezroczyste jak szkło, tak, że plemiona mogły widzieć się nawzajem, gdy szli... Inny midrasz mówi, że wszystkie wody na ziemi podzieliły się w tym samym czasie jak Morze Trzcin - w tym rzeki i jeziora na całym świecie. Ale to tylko midrasz W każdym razie, przed świtem wszyscy Izraelici bezpiecznie dotarli na drugi brzeg, a słup obłoku osłaniał ich. Egipcjanie następnie rozpoczęli pościg, ale ziemia pod nimi stała się błotnista, tak, że koła ich rydwanów ugrzęzły (jest to uważane za karę za zmuszanie Izraelitów do produkcji cegieł z samej zaprawy bez słomy). Ponieważ Egipcjanie próbowali się wycofać, Mojżesz wyciągnął laskę i ściany wody zawaliły się na nich. Izraelici obserwowali w podziwie jak wody ogarnęły wszystkich wojowników najpotężniejszego faraona. Nikt z Egipcjan nie ocalał. Gdy Izraelici zobaczyli, że ich oprawcy zostali zniszczeni, Mojżesz i Miriam poprowadzili lud w Szirat ha-jam "Pieśń nad Morzem", spontaniczny hymn uwielbienia i dziękczynienia Bogu. (Józef Flawiusz podaje, że przy tej okazji, Izraelici uzbroili się w broń Egipcjan, która została wyrzucona przez morze). Miriam prowadziła kobiety Izraela w tańcu zwycięstwa " Śpiewajcie JHWH pieśń chwały, gdyż moc swą okazał: konia i jego jeźdźca wrzucił w morze ". Bóg następnie poprowadził lud od morza, na pustynię. Wkrótce jednak gorzka rzeczywistość ich

2 podróży przez pustynię w końcu spowodowała, że ludzie skarżyli się Mojżeszowi. Po trzech dniach bez dostępu do wody, Izraelici wreszcie dotarli do Mara (hebr. mar to "gorzki"), miejsca, gdzie woda była niezdatna do picia. Ludzie narzekali, a Mojżesz prosił Boga o pomoc. Bóg następnie pokazał Mojżeszowi drewno, które miał wrzucać do gorzkiej wody, aby ją "uzdrowić" (tzn. uzdatnić do picia). Tam Bóg powiedział do Izraela, że będzie ich lekarzem (Jahwe Rofeka). Z Mara ludzie udali się na południe do oazy o nazwie Elim,(א יל מ ה) gdzie było "dwanaście źródeł wody i siedemdziesiąt palm". Być może Elim było przedsmakiem lub obrazem olam haba, przyszłego świata, gdy uzdrowiony będzie cały Izrael, jak również 70 narodów ziemi ( Obj. 22:2 ). Dokładnie miesiąc po wyjściu z Egiptu (tj. 15 Iijar), Bóg wyprowadził Izraelitów z Elim w głąb pustyni, do Midbar Sin - מ ד בּ ר),(ס ין opustoszałego regionu, który był mniej więcej w połowie drogi na Synaj na południowy wschód ( Wj. 16:1 ). W tym czasie maca, którą Izraelici przynieśli ze sobą skończyła się. Brak żywności był przyczyną szemrania, ludzie narzekali, że nie zginęli w Egipcie gdzie mieli "dostatek" mięsa i chleba, a tu na pustyni muszą przymierać głodem. Ludzie znowu zaczęli się skarżyć na Mojżesza. Bóg przemówił do Mojżesza, i oświadczył, że ześle im "chleb jak deszcz" z nieba, by sprawdzić, czy Izraelici będą posłuszni nakazom Jego Tory. Wieczorem, nadleciały przepiórki i spadły na obóz, zapewniając ludowi mięso. Rano, ziemia pokryta była manną (chleb z nieba). Nakazano każdemu Żydowi zebrać nie więcej niż Omer (około 2,5 litrów) manny dziennie, jednak w szóstym dniu, powiedziano im, aby zebrać podwójną porcję tak, żeby mieli na szabat, kiedy praca była zabroniona (przedsmak Dziesięciu Przykazań). Przy okazji coś z midraszu; kiedy Mojżesz pierwszy raz polecił ludziom, by zebrać podwójną porcję w piątek, aby przygotować się do szabatu, Datan i Abiram chcieli udowodnić, że jest kłamcą, wstali wcześnie rano w szabat i potajemnie rozsypali mannę na ziemi. Jednak nadleciały ptaki i wydziobały wszystko. Kiedy Izraelici wyszli zbierać mannę, nie znaleźli już niczego (starym zwyczajem, w synagodze w Szabat Szirah jest rozsypywany chleb, by pamiętać o ptakach). Inny midrasz głosi, że podwójna porcja manny, która spadła w piątek miała lepszy smak i zapach niż manna, która spadła w inne dni. Również nie gniła jak wszystkie resztki manny zebrane w pozostałe dni. Mówi się, że manna nie miała smaku, ale jej smak był całkowicie wytworem zapachu (litery mem i nun oznaczają dwie nosowe głoski w języku hebrajskim). Jeśli ktoś był sprawiedliwy, mówił, że to jedzenie ma smak niebiański, ale gdy ktoś był niewierzący lub narzekał, mówił, że smak jest nijaki (mdły). Aaron później zachował niewielką ilość manny w dzbanie, jako świadectwo dla przyszłych pokoleń. Ludzie nadal podróżowali przez pustynię, dotarli do Refidim (w pobliżu Góry Horeb) i skarżyli się, że zostali pozbawieni wody. Niektórzy nawet zagrozili, że ukamieniują Mojżesza na śmierć. Mojżesz poprosił Boga o pomoc i został poinstruowany, aby zabrać przywódców ludu poza obóz, aby widzieli jak uderza swoją laską w skałę (zgodnie z Midrasz, Bóg chciał by świadkowie potwierdzili, że nie było tam wody cały czas). Gdy to zrobił, wypłynęła świeża woda, a ludzie mogli się napić. Nazwano to miejsce "Massa i Meriba" מ סּ ה) (וּמ ר יב ה - "próba i spór" - bo Izraelici kusili Boga i spierali się z Mojżeszem. Należy pamiętać, że 40 lat później, w Kadesz, Mojżesz uderzy w skałę dwa razy (Lb 20:7-11), co było grzechem, który zhańbił prawdziwą Skałę, Mesjasza (1 Kor 10,1-5), kosztującym go utratę wejścia do Ziemi Obiecanej. Parsza kończy się nie sprowokowanym atakiem koczowniczego plemienia wojowniczych Amalekitów podczas gdy Izrael rozbili obóz w Refidim (Amalek mógł być wnukiem Ezawa i wodzem plemienia Edomitów ( Gen. 36:12, 16 ), choć jest on także opisany jako "pierwszy wśród narodów", być może jeszcze sprzed czasów Abrahama ( Rdz 14:7, Liczb. 24:20). Amalekici żyli z napadów rabunkowych, porwań ludzi i słynęli z wielkiego okrucieństwa podczas działań wojennych. Jozue,(י הוֹשׁ ע ) asystent Mojżesza, został odpowiedzialny za obronę Izraela. Mojżesz wszedł na wzgórze, z Aaronem i Churem (uważany przez niektórych za syna Miriam i Kaleba). Kiedy bitwa szalała, gdy Mojżesz trzymał ręce górze, Izraelici zwyciężali, ale kiedy zmęczony opuszczał ręce, tracili przewagę. Aaron i Chur musieli podtrzymywać ręce Mojżesza w górze. Przed zachodem słońca, Jozue pokonał armię Amalekitów. Bóg to obiecał w jeden dzień wymazać potomków Amalekitów. (Do dziś soferim zamazują słowo Amalek by przetestować swoje pióro przed przepisaniem zwoju Tory, a Amalekici są traktowani jako symbol odwiecznych wrogów Izraela. Niektórzy uważają Hamana, Hitlera i innych wrogów Żydów za

3 "Amalekitów" ). Wiecznych nieprzyjaciół Boga nazywa się "Amalekitami",(ע מ ל ק) ta nazwa, rozpoczyna się od litery ע Ajin (symbolizującej oko) i którego wartość liczbowa w gematrii wynosi tę samą wartość ma safek,(ס פ ק) hebrajskie słowo wątpliwości. Imię Amaleka sugeruje zatem, że jest to "oko wątpliwości" lub nawet "wyłupane oko" (hebrajski czasownik malek מ ל ק oznacza "wycinać" lub "wyłupać" w odniesieniu do "oka" Ajin). Niewiara jest duchową ślepotą, która sprawia, że niemożliwym, jest zobaczyć błogosławieństwo na swej drodze... Dla upamiętnienia zwycięstwa, Mojżesz zbudował ołtarz i nazwał go Jahwe Nissi הוהי),(נ סּ י "JHWH jest moim Sztandarem (lub chorągwią)," dla upamiętnienia jego podniesionych rąk jako znaku danego przez Boga Izraela (zauważ, że "ręka na tron - ע ל) (כּ ס "[ p. 17:16 ] może być przetłumaczone jako "rękę na sztandarze" - ע ל) (נ ס przez możliwy niewielki błąd kopisty). Bóg rozkazał Mojżeszowi, aby zapisać te zdarzenia i utrwalając je wywrzeć wpływ na Jozuego (który wprowadzi lud do Ziemi Obiecanej). Ze względu na perfidny i zdradziecki atak na osłabionego Izraela, plemię Amalekitów (typ "cielesnego człowieka" lub niższej zwierzęcej natury) miało być całkowicie zniszczone, a wszelka pamięć o nich zupełnie wymazana. W przeciwieństwie do złych i wątpiących Amalekitów, idziemy w emunah (wierze) z ajin ha-tovah ("dobre oko") i w zaufaniu. I musimy być niezachwiani w naszym oddaniu się prawdzie, chaverim. Czytanie z Haftory (Szoftim/Księga Sędziów 4:4-5:31) : Haftarah do parszy Beszalach dotyczy kierownictwa prorokini Debory,(דּ בר ה) w mrocznej epoce dziejów, gdy sędziowie (שׁ פ ט ים) rządzili Izraelem. Debora, żona Lapida, była prorokinią; prowadziła Izrael w tym czasie. Zwykła siadać pod Palmą Debory, pomiedzy Ramah i Bethel w górzystej krainie Efraim, a Izraelici przychodzili do niej po wyroki. (Sędziów 4:4-5) To była codzienna praktyka Debory usiąść na stałym miejscu między palmami Rama i Betel, gdzie ludzie,(בּ ר ק) przychodzili, by szukać rady i sprawiedliwości. Pewnego dnia wysłała wiadomość do niejakiego Baraka mówiąc mu, że Bóg rozkazał zebrać armię dziesięciu tysięcy wojowników w okolicy góry Tabor תּ בוֹר),(ה ר gdzie będzie trasa marszu armii Kananejczyków króla Jabina. Barak, jednak nie chciał iść sam, ale prosił by towarzyszyła mu prorokini Debora. Zgodziła się, ale zapowiedziała, że z tego powodu, Sisera (wódz armii Kananejczyków) będzie powalonych ręką kobiety, a nie przez Baraka. Debora następnie udała się do Kadesz, gdzie Barak zgromadził armię wojowników Izraela. Kiedy Sisera dowiedział się o tym, zebrał 900 żelaznych wozów i wielką armię Kanaanu by spotkać się z nimi na Górze Tabor. Deborze przepowiedział Bóg, rozgromił wojska Sisery i żołnierze Kanaanu nie uniknęli ostrza miecza, jednak Sisera uciekł na piechotę, i ukrył się w namiocie Jael,(י ע ל) kobieta z Kenitów (tj. kuzyn Mojżesza "teść Jetro, Madianita). Kiedy Sisera zasnął wyczerpany, Jael przyłożyła palik namiotu do jego skroni i uderzyła młotem tak, że poniósł śmierć. Izraelici następnie stoczyli główną bitwę na terytorium króla Jabina, wyniszczyli mieszkańców, a sam król Jabin został zabity.

4 W dniu zwycięstwa, Debora i Barak śpiewali pieśń zwycięstwa dla JHWH (powszechnie zwaną "Pieśnią Debory"). Ze względu na odważne przywództwo Debory, Izrael doświadczył pokoju przez następne 40 lat. Jeden z komentatorów Biblii, Rabin David Kimchi, pyta: dlaczego, jeżeli Debora była sędziną, opisywana jest często jako prorokini? Odpowiada, że była tak nazywana ponieważ poświęciła się zmaganiom z wielkimi wyzwaniami jej czasów. Zadziwiające jest to że, nie przepowiadała przyszłości, ale raczej walczyła z teraźniejszością, a została nazwana prorokiem! Gdy się nad tym głębiej zastanowić, ma to głębokie i piękne uzasadnienie. Osoba, która angażuje swój umysł i ciało na rzecz poprawiania błędów i naprawiania niesprawiedliwości mających miejsce teraz, w efekcie nadaje ton przyszłości. Osoba, która poświęca się, by wykorzenić przemoc i ucisk w efekcie nadaje życiu kierunek ku sprawiedliwości i demokracji. Nieżyjący już rabin Joseph B. Soloveitchik zastanawiał się nad twórczą osobowością proroka i stwierdził, że jest to osobowość, którą wszyscy powinniśmy naśladować. Opisał tę naszą misję następująco. Proces Kreacji znajduje swój wyraz w wypełnianiu przez człowieka wszystkich swoich zadań, w powodowaniu, że cały potencjał w nim ukryty zostanie zrealizowany, w wykorzystaniu wszystkich swoich możliwości i w doprowadzeniu swojej osobowości do pełnego rozkwitu. Siła ukryta we wnętrzu człowieka jest ogromna, wszechobejmująca, ale zbyt często jest uwięziona wewnątrz i nie może zbudzić się z głębokiego snu. Zadanie kontynuacji dzieła stworzenia, bijące równym rytmem w świadomości judaizmu, nakazuje: "Obudźcie się ze swojego snu! Realizujcie, rozwijajcie siebie, swoje możliwości, i idźcie naprzód na spotkanie swojego Boga". (Halakhic Man, s.132) Tak jak klasyczny prorok swoim głosem wyraża przeznaczenie ogółu, my musimy, poprzez nasze przedsięwzięcia i nasze działania, wyrażać doskonałość świata stworzonego przez Boga. Czytanie z Brith Chaddasza Ew. Jana 6;22-40 i 1 Kor. 10;1-5: Istnieje wiele podobieństw między fragmentem Tory i wybranym tekstem z Ewangelii Jana. Na przykład, moc Jeszui nad wodą (np. chodzenie po wodzie) nawiązuje do cudownego przejścia przez Morze Trzcin, Jeszua nazywał siebie "Chlebem Życia", a "Chleb Życia" nawiązuje do spadającej manny; Jeszua stwierdza, że wszyscy, którzy wierzą w Niego nigdy nie będą pragnąć, co nawiązuje do cudownego wypływu wody w Refidim, i tak dalej. W rzeczywistości jest to fascynujące, że apostoł Paweł skojarzył tę życiodajną Skałę (nazywanej w późniejszej tradycji żydowskiej "Studną Miriam") z Mesjaszem ( 1 Kor. 10:4 ). Innymi słowy, Jeszua sam był źródłem życia dla Izraelitów, gdy błąkali się po pustyni Synaj. Był także Wodą Życia, tak jak to jest i dzisiaj... Pucharu Miriam używamy w naszym Sederze Paschalnym, co, symbolizuje obecność Jeszua gdy Żydzi wędrowali do Ziemi Obiecanej. Ap. Paweł zwraca uwagę na dalsze analogie by ostrzec Koryntian przed grzechem bałwochwalstwa (1 Kor. 10,1-5). DALSZE MYŚLI O PARSZY Beszalach (Gdy wypuścił) 2 Mojż. 13:17-17:16 Izrael rozpoczyna wędrówkę z Sukkot przez Etam do Pi Hachirot nad Morzem Trzcin Pojawienie się Słupa obecności Bożej Faraon ściga Izraelitów Pierwsze szemranie ludu Przejście Izraela przez Morze Trzcin (Jam Suf) Zatopienie wojsk faraona Pieśń Mojżesza Pieśń Miriam Przybycie do gorzkich wód Mara i ponowne szemranie ludu a przez to kuszenie Pana Boga Przybycie do Elim, oazy dwunastu źródeł i siedemdziesięciu palm Przybycie na pustynię Sin i trzecie szemranie ludu Zapowiedź cudownego udzielenia mięsa na wieczór i chleba na rano Przepiórki Manna Ustanowienie Szabbatu Przybycie do Rafidim Czwarte szemranie ludu z powodu braku wody Cudowne wyprowadzenie wody ze skały Wojna z Amalekitami Polecenie spisania ksiąg

5 Między szemraniem a uwielbieniem Opowiadanie o przejściu Izraelitów przez Jam Suf (Morze Trzcin, potocznie zwane Morzem Czerwonym) i pierwszych etapach wędrówki po pustyni to historia krańcowych przeżyć i wielkich emocji: od załamania po uwielbienie, od wdzięczności po bluźnierstwo, od wycieńczenia do ucztowania. I nie ma w tym nic dziwnego. Lud nawykły do ciężkiej, niewolniczej pracy nie znał zupełnie trudu życia pustynnych nomadów. W Egipcie mieszkali w stosunkowo wygodnych domach, obficie zaopatrzonych w wodę i jedzenie. Potęga militarna i bogactwo faraona strzegło bezpieczeństwa kraju, również jego niewolników. Wystarczyło wykonać swoją dzienną normę pracy, a cała reszta była przejrzyście prosta. Życie niewolnika ma swoje uroki. Trzeba może ciężko pracować, bywa się udręczonym i poniżanym, ale też nie trzeba podejmować samodzielnych decyzji. Ktoś wie, ile jest potrzebnych cegieł, ktoś powie jak zmieszać je z trzciną, ktoś dostarczy jedzenie, ktoś powie kiedy się kłaść i kiedy wstawać. Gdy niewolnik nagle zostanie zmuszony do prowadzenia samodzielnego życia, często okaże się, że jest do niego zupełnie nieprzygotowany. Zrzucenie kajdan to dopiero początek trudnej drogi do wolności. Dlatego nie powinniśmy bardzo oburzać się na Izraelitów, że zaledwie kilka dni po cudownym opuszczeniu ziemi Goszen, jeszcze w ziemi egipskiej, zaczynają od razu narzekać, że inaczej wyobrażali sobie tę wymarzoną wolność: Brak zagrożenia, brak wielkiego wysiłku, stałe miejsce zamieszkania, poczucie bezpieczeństwa - czy można się dziwić tym wymaganiom? Wszyscy chcielibyśmy osiągnąć takie minimum wygody życia. A tu zagrożenie wojną z faraonem, wielkie morza i pustynie do przebycia, niepewność jutra, konieczność zapewnienia sobie bezpieczeństwa własnym mieczem - czy za wolność trzeba płacić aż tak wysoką cenę? Pan Bóg cierpliwie znosi pierwsze objawy niewdzięczności i braku wiary. Pokazuje ludowi, co potrafi, tak jakby demonstracja mocy w dziesięciu plagach i złupieniu złota Egiptu nie była jeszcze wystarczająca. Pan Bóg stawia przed Izraelem słup swej obecności, rozdziela morze, uzdrawia gorzką wodę, daje mięso i chleb z nieba, wyprowadza wodę ze skały, pokonuje Amalekitów. Mimo to można by mieć pretensję do Pana Boga, i Izraelici ją mają, wszyscy ją czasami okazujemy - dlaczego morze nie od razu jest suche, a faraon nie siedzi spokojnie w pałacu, dlaczego wody Mara najpierw są gorzkie, a dopiero potem uzdrowione, dlaczego najpierw jest pragnienie, a potem woda, głód a dopiero potem chleb, dlaczego trzeba go mozolnie zbierać po krzakach, dlaczego nie spada w wielkich bochenkach prosto do garnka, dlaczego na drodze obranej przez Boga są pustynie i Amalekici, z którymi trzeba się bić, dlaczego, dlaczego... A Pan Bóg spokojnie patrzy na nas ze swego wysokiego nieba i daje rosę i chleb na każdy dzień. Pan Bóg czyni cuda. Cuda wielkie i małe, niezwykłe i te całkiem normalne. Czasami wydaje się, że kładzie nam się do stóp cały świat, że wielkie morze ucieka na tupnięcie buta, że tonie w nim wielki prześladowca. A czasem znów mozolnie brniemy w piachu z całym ciężarem naszego dobrobytu po to, by za kolejną górą zobaczyć następną pustynię. I wtedy przychodzi to najtrudniejsze - uwielbianie Boga na bezdrożach życia, śpiewanie pieśni chwały z poranionymi stopami i wyschniętym gardłem, klękanie na obolałych, ledwie zginających się kolanach. Łatwo jest chwalić Tego, który w łyżce wody utopił naszego wroga, który posyła tłuste przepiórki. Ale chwalić Boga trzeba także wtedy, gdy po trzech dniach wyczerpującej wędrówki dowleczemy się do kałuży z gorzką, cuchnącą wodą, w której nie można się nawet obmyć. Dopiero w Mara sprawdza się jakość naszej wiary. To dlatego wody nie od razu są słodkie. Być może refren chwały, który nuciła Miriam ze swymi przyjaciółkami między zwrotkami pieśni Mojżesza brzmiał inaczej niż poniższa melodyjka, ale nauczmy się przynajmniej słów tego refrenu, abyśmy go mogli zanucić nie tylko w dzień wielkiego zwycięstwa i chwały, ale także trzy dni później przy gorzkich wodach Mara: Sziru Adonaj, ki gao ga-a! Sus we rohewu rama ba jam!

6 Ostateczne uwolnienie z niewoli faraona Najprawdopodobniej - władca absolutny ówczesnego świata - faraon - zatonął w odmętach morza trzcin, Morza Czerwonego. Lud Boży został wyprowadzony z Egiptu... Symboliczne wychodzenie z Egiptu dotyczy każdego z nas. Do małego Jeszua jest zastosowane proroctwa Ozeasza - Z Egiptu wezwałem Syna swego. A i dojrzały chrześcijanin - pozostawiając infantylne myślenie, kierowanie się namiętnością, impulsem, tylko uczuciem (dla naszych rozważań - symboliczny Egipt) - pozostawia czas i krainę swojego duchowego dzieciństwa za sobą - zmierzając do kierowania się świadomością, roztropnością, wolą, intelektem. Jakie jest to niezwykłe i piękne kiedy w pewnym momencie swojego życia otrzymujemy moc by powiedzieć niektórym ze swoich popędów - STOP! DOŚĆ! Po wielu modlitwach, wysiłkach dostajemy wymarzoną, wyproszoną, tak bardzo wyczekiwaną kontrolę nad swoim ciałem. U szlachetniej urodzonego człowieka, wychowanego w szanującej Boskie i ludzkie prawa rodzinie osiągnięta w ten sposób władza nad sobą będzie miała większy i piękniejszy zakres... Jakżeż powinniśmy się cieszyć kiedy uwalniani jesteśmy od ciężkich uczuć, rozlewających się jako ślepa namiętność po naszym ciele, kiedy wyzwalamy się spod wydającej się nie do zastąpienia władzy splotu słonecznego, brzucha w naszej świadomości! Teraz to - będąc wyzwoleni od nawałnic uczuć - będziemy w pełniejszy sposób mogli korzystać z funkcji pamięci, woli, twórczej myśli, światła umysłu. Nasz sposób wysławiania stanie się precyzyjniejszy, nasze ruchy, sposób poruszania bardziej pewny, bardziej zdecydowany... Módlmy się o te doświadczenia, pragnijmy ich całym swoim sercem... Naród izraelski wychodzi z niewoli egipskiej, opuszcza kraj, w którym zadawano mu morderczą pracę, wyzyskiwano go. W momentach radości Izraelici impulsywnie wyrażają swoją wdzięczność, niestety, te chwile radosnej euforii przegradzają chwile pesymizmu i narzekania. Proszę, spróbujmy w przypadającym na ten tydzień fragmencie z Tory policzyć akty Bożej łaski, Bożego błogosławieństwa, cudownej Bożej pomocy:

7 1) obłok, który prowadził Izraelitów w ciągu dnia - zmieniający się w nocy w świetlisty słup ognia 2) cudowne rozdzielenie wód Morza Czerwonego i ostateczna klęska faraona i jego wojska 3) uzdatnienie wody do picia w Mara 4) przybycie do pięknej oazy w Elim, gdzie wypływało 12 źródeł i rosło 70 palm 5) podarowanie ludowi manny i przepiórek na pustyni Sin 6) woda wytryska ze skały w Refidim 7) W Refidim Izraelici pokonują przy Bożej pomocy Amalekitów Proszę, policzmy teraz akty łaski, które nas spotkały w ostatnim czasie. Proszę, nie zapomnijmy o tym, że mieliśmy co jeść, że mieliśmy gdzie mieszkać, że w naszych domach było ciepło, wspomnijmy pokonane pokusy, smutki, które Bóg oddalił, Boże przebaczenie, które w ofierze Jeszua likwiduje rejestr naszych win i niedoskonałości - wreszcie policzmy, ile razy mogliśmy nasycić się słowem Bożym, zapytajmy, czy umiemy korzystać wytrwale i systematycznie z duchowego pokarmu... Zdaje się, że z zapałem tak wykonane obliczenia przyniosą naszemu sercu uczucie wdzięczności, a co za tym idzie pokój Boży, który przewyższa ludzkie poznanie (List do Filipian 4:6-7). Proszę, dokonujmy jak najczęściej takich sycących pokojem rachunków, także pamiętając, że błogosławieństwa będą trwać dalej o ile będziemy posłuszni Bożemu nakazowi: 2 Mojż. 15:26 I rzekł: Jeżeli pilnie słuchać będziesz głosu JHWH, Boga twego, i czynić będziesz to, co prawe w oczach jego, i jeżeli zważać będziesz na przykazania jego, i strzec będziesz wszystkich przepisów jego, to żadną chorobą, którą dotknąłem Egipt, nie dotknę ciebie, bom Ja, JHWH, twój lekarz. Stojąc na brzegu morza, Mosze, Miriam i cały lud Izraela patrzą na śmierć Egipcjan i śpiewają pieśń. Wedle rabinów to jedna z dziesięciu pieśni, które wyznaczają największe momenty w dziejach Izraela (Mechilta de-rabi Iszmael). Jednak ze wszystkich pieśni wyliczonych przez rabinów tylko ta jedna - pieśń zwycięstwa następująca po wyjściu z Egiptu - odżywa co roku w żydowskiej świadomości. Pełny tekst recytowany jest każdego ranka, a Mi Kamocha jest częścią porannej i wieczornej liturgii. Ta pieśń to jeden z dwóch przypadków, kiedy kongregacja stoi słuchając Tory. Podczas jej przypomnienia w czasie sederu pesachowego z kielicha ulewa się dziesięć kropli wina. W ten sposób przypominamy o tym, że gdy Egipcjanie tonęli w wodach morza, a aniołowie chcieli przyłączyć się do śpiewu Izraelitów, Bóg napomniał ich: "Moje dzieci toną, w wy chcecie śpiewać? (Talmud Megilla 10b)" W końcu, pieśń zwycięstwa słyszymy siódmego dnia święta Przaśników. Scenę triumfu nad faraonem Jefferson i Franklin chcieli umieścić na pieczęci Stanów Zjednoczonych Ameryki - otoczone słowami "Bunt wobec tyranów jest wiernością wobec Boga". Wybuch pieśni stał się paradygmatycznym okrzykiem o wyzwolenie ze wszelkich form zniewolenia. To się zmieni, uczy nas Mechilta, gdy zaśpiewany dziesiątą i ostatnią z pieśni - pieśń zbawienia. Do tego jednak czasu musimy pamiętać, że wielkie cuda nie mogą podtrzymać naszej wiary, podobnie jak jeden wielki posiłek nie może zaspokoić naszego głodu. Pomiędzy chwilami, gdy brzmi pieśń, musimy szukać obecności Boga w codziennych, prozaicznych chwilach naszego życia. Droga Filistyńska Nie prowadził ich Bóg drogą ziemi Filistyńskiej, chociaż bliższa była; (...) ale obwodził Bóg lud drogą pustyni 2 Mojż. 13: Z ziemi Goszen do granicy Kanaanu jest w prostej linii wzdłuż morza około 200 km. To dla zaprawionych w marszu pasterzy, nawet z rodziną i dobytkiem, najwyżej dwa tygodnie drogi. Jednak ta najkrótsza droga wiodła przez kraj Filistynów. Bóg wybrał dla Izraelitów trudniejszą i dalszą drogę przez pustynię. W uzasadnieniu tej decyzji natchniony autor pisze, że droga filistyńska wiązała się z

8 koniecznością natychmiastowej walki. Granicy egipsko-filistyńskiej strzegły z obu stron uzbrojone posterunki. W tym momencie Izraelici nie byli zdolni do podjęcia walki z regularnymi oddziałami wojskowymi. Dlatego poszli przez pustynię, gdzie plemiona pasterskie czuły się jak u siebie w domu, a wojska egipskie i filistyńskie nie miały szans na prowadzenie regularnych działań, a zwłaszcza na przeprowadzenie sprawnego zaopatrzenia dużych oddziałów w wodę i żywność. Wydaje się jednak, że droga pustynna w odróżnieniu od filistyńskiej ma także ważny symboliczny wymiar i ukazuje sposoby działania Boga względem wszystkich przedstawicieli Jego ludu w różnych czasach. Droga filistyńska to droga walki, to droga ziemskich politycznych, gospodarczych i administracyjnych metod. Na tej drodze chętnie znajdują się ludzie mający na uwadze szybkie osiągnięcie swych celów. Bóg jednak nie posługuje się filistyńskimi metodami. Chętniej wybiera dla swego ludu dłuższą drogę pustynną. Nie tylko dlatego, by nie był on zmuszony walczyć, posługiwać się światowymi metodami w osiąganiu Bożych celów, ale także po to, by dać mu szansę przeżycia Bożego objawienia. Na pustyni, trzy dni drogi od Egiptu i Filistei ukazuje się Bóg. Miałem możliwość posłuchania tej ciszy czerwonych skał Synaju, spojrzenia w rozgwieżdżone niebo nad Górą Mojżesza. Te krótkie godziny urlopowego wypoczynku na trwale wyryły się w mojej pamięci. Jakim wobec tego przeżyciem musiało być czterdzieści lat takiej wędrówki, obcowania z Bogiem bez sztucznych świateł ludzkich cywilizacji, bez gwaru światowych teorii i pomysłów przy konieczności całkowitego zdania się na Bożą pomoc. To była trudna droga, ludzie często narzekali na jej uciążliwość to jasne. Ale to była i jest jedyna droga wiodąca do Bożych celów. Gdy więc nachodzi mnie czasami chęć wybierania dróg na skróty, przy użyciu filistyńskich metod, przypominam sobie, że Bóg ukazuje się na pustyni, trzy dni od Egiptu i trzy dni od Filistei. Język ciała Miriam prorokini, siostra Aarona, wzięła bębenek do ręki, a wszystkie kobiety szły za nią w pląsach i uderzały w bębenki. A Miriam przyśpiewywała im... 2 Mojż. 15:20-21 Bóg pragnie ludzkiej miłości wyrażanej całym sercem, całą duszą i z całej siły. Ten trójdzielny system obejmuje (1) myśli z emocjami, zobrazowane w sercu, (2) czyny, czyli nefesz duszę, życie, istotę, ciało oraz (3) oddziaływanie zewnętrzne naszej działalności. Muzyka tworzona przez człowieka wyraża się również w podobnych trzech formach ekspresji: (1) śpiewie, który najskuteczniej przekazuje ludzkie emocje i myśli, (2) w tańcu - sztuce posługującej się językiem ruchu i gestu oraz (3) muzyce instrumentalnej, która donioślej niż pozostałe dwie formy wyrazu oddziałuje na słuchaczy. W naszych formach komunikowania się z otoczeniem potrzebujemy słowa zabarwionego emocjami, potrzebujemy czynu, który w większości sytuacji działa znacznie silniej niż słowa. Ale niezbędny nam jest również gest, wyraz twarzy, ruch ręki, postawa ciała. Ten komunikacyjny taniec bywa ograniczany, ogładzany w miarę rozwoju cywilizacyjnego. Uważamy, że słowa i czyny wystarczająco mocno przekazują nasze intencje. Czy jest to cała prawda? Myślę, że każdy bez najmniejszego oporu przyzna mi rację, że nie. Każdy prędko powie, że potrzebujemy języka ciała. Czy jednak chętnie się nim posługujemy? Czy moje ciało chętnie przekazuje emocje, czy też raczej stara się je ukrywać? Zaczyna się to wszystko od ubrania. Czy to co na siebie wkładamy jest obrazem naszego wnętrza? Najczęściej tak, ale jakże często strój nasz wyraża jedynie przeciętny gust projektantów mody uzależniony od zasobności portfela. A postawy, miny, uśmiechy, gesty? Czy są tylko pozą, mniej lub bardziej udaną aktorską etiudą, czy też rzeczywiście i świadomie wyrażają, to co chciałyby powiedzieć usta, choć czasami nie są do tego zdolne. Zdaje mi się, że układ oczu, ust, dłoni, postawy przemawia bardziej dobitnie niż słowa. Jeśli tylko się zapomnimy, to nasze ciało powie otoczeniu więcej niż byśmy czasami chcieli. Ono umie też przemawiać do Boga, tak jak piękny ruch ciał dziewcząt pląsających w rytm bębenków nad Morzem Sitowia. Wiem też, jak czasem trudno jest zmusić ciało do mówienia wtedy, gdy woli ono spać, milczeć, zanurzyć się w

9 otyłej bezczynności. Ale warto pokonać ten opór, warto nauczyć się nie tylko mówić tym językiem, ale także starać się zrozumieć, co mówią ciała naszych przyjaciół. Zwłaszcza wtedy, gdy milczą usta... JHWH chorągiew moja I zbudował Mojżesz ołtarz, a nazwał imię jego: Jahwe chorągiew moja; 2 Mojż. 17:15 Słowo "chorągiew moja" albo mój sztandar, po hebr. Nissi, może także oznaczać mój cud lub znak. Dlatego też niektóre tłumaczenia wolą pozostawiać tę nazwę nie przetłumaczoną. Raszi komentuje to tak: Bóg wykonał tutaj dla nas wielki cud. Nie oznacza to, że ołtarz tak się miał nazywać, ale że każdy, kto wspomni nazwę ołtarza, wspomni też, że to BÓG wykonał dla nas cud: BÓG jest naszym cudem." Wiara w cud jest chyba pierwszym i podstawowym postulatem każdej religii. Gdybyśmy wszystko potrafili objaśnić rozumem, to pewnie nie potrzebowalibyśmy wiary. Bóg udostępnił człowiekowi tylko pewien wąski obszar rzeczywistości do poznania zmysłowego i rozumowego po to, by szukał owych metafizycznych, metalogicznych i metaetycznych przestrzeni nieosiągalnych dla zmysłów i rozumu. Jednak wiara w cud, a nawet przeżycie cudu same z siebie nie gwarantują dostępu do Bożych światów ducha. Potrzebna do tego jest praca, wysiłek człowieka i Boża pomoc. Dopiero wtedy można powiedzieć: BÓG jest moim cudem. Wtedy też moc Boża staje się sztandarem wskazującym właściwy kierunek oraz dodającym ducha do dalszego marszu w stronę widniejącego na horyzoncie znaku. Rozważania na temat liczb: 12 i 70 I przybyli do Elim, gdzie było dwanaście źródeł wody i siedemdziesiąt palm; i tam nad wodą rozłożyli się obozem. 2 Mojż.15:27 Uważam, że liczby 12 i 70 w Piśmie Świętym noszą sobie przypisane, odmienne symboliczne znaczenia. Czytelnik, zaznajomiony z historiami nowotestamentowymi skojarzy je od razu z ilością Jezusowych współpracowników Dwunastu Apostołów i około siedemdziesięciu uczniów (dokładnie72). Inne odniesienia to dwanaście bram w niebiańskim Jeruzalem, dwanaście gruntów Wiecznego Miasta, dwanaście pokoleń Izraela, dwunastu synów Jakuba. Pamiętamy, że instytucja Dwunastu Apostołów przetrwała ciężką próbę śmierci Pana Jezusa, a wcześniej trudów podążania za Nim w czasie Jego pobytu na ziemi, zaś siedemdziesięciu uczniów (właściwie 72) tylko przez pewien czas misji Pana Jezusa było razem z Nim. Na podstawie tych dwóch liczb określających w przybliżeniu ilość osób współpracujących z Panem oraz innych odniesień w Biblii sugeruję, że liczbę 12 można wiązać z tym co trwałe w istnieniu wierzącego, trwałe w sensie doczesności i wieczności, zaś liczba70 to tylko to co towarzyszy człowiekowi w jego ziemskim, materialnym trwaniu. Do takiej interpretacji zachęca również liczba lat (70-80), uznawana przez autora Psalmu 90 (werset10) czyli Mojżesza za granicę ludzkiego wieku. Intrygującym człowieka jest odwieczne pytanie, co w jego doczesnych doświadczeniach jest jedynie faktem tworzącym jego materialne istnienie, umożliwiającym bezpieczne trwanie, a co Bóg używa do budowania wrażeń i wiedzy, która będzie niezbędna istocie docześnie materialnej w przyszłej wiecznej egzystencji. Podobnie jest nam trudno stwierdzić, które z doświadczeń Ludu Izraelskiego tylko po to zaistniało podczas wędrówki przez pustynię by być przestrogą i nauką dla przyszłych pokoleń, a które kształtowała jedynie niełatwa rzeczywistość pustynnej krainy. Wszystkie doświadczenia Izraela, a także Ludu Bożego czasu ewangelii, a także każdej istoty materialnej lub duchowej są wielkim bogactwem, które wiele wniesie w wielkie dzieło tworzenia wiecznego, w przyszłości doskonałego w ustroju i bezpieczeństwie Bożego Państwa. Oby wielki i mądry Bóg (niech świeci się Jego Wielkie i Potężne Imię) był na wieki wieków uwielbiony za swoje wielkie dzieła wokół nas i w nas te doczesne i te wiecznie trwające...

10 Bitwa z Amalekitami I przyszedł Amalek, i walczył przeciwko Izraelowi w Refidim 2 Mojż. 17:8 Pokrzepiające jest natrafić na opowiadanie opiewające wielkie ludzkie osiągnięcie w samym środku budzącej lęk demonstracji mocy Bożej. Jest to historia, która ma oddziaływać budująco, a w tym przypadku przypominać heroiczną postać Mojżesza. Chociaż wybawienie zawsze wymaga współdziałania łaski Bożej z ludzką aktywnością, krzepiącym uczuciem napawa opowiadanie, w którym światła reflektorów padają na ludzkiego protagonistę. Abstrahując od uwag w w , wyjaśniających nieprzejednaną nienawiść Izraela do Amalekitów i pochodzenie szczególnego ołtarza, cała akcja skupia się na Mojżeszu, a nie na JHWH. W w. 9 Mojżesz nakazuje Jozuemu przygotować się do bitwy i dodaje, że sam zajmie pozycję na pobliskim wzgórzu. Chociaż nie są podane żadne szczegóły dotyczące bitwy, mamy dokładny opis wszystkich czynności Mojżesza, które przyczyniły się do ostatecznego zwycięstwa. To dzięki wytrwałości i determinacji Mojżesza Izrael odniósł zwycięstwo. Niezwykła wytrwałość wznoszenia rąk ku górze, chociaż przy pewnej pomocy Aarona i Chura (w. 12), jest zgodna z oczekiwaniami, jakie wiąże się z taką właśnie wielką postacią. Te heroiczne cechy Mojżesza wyrażają słowa w w. 12: ręce jego stale wzniesione wysoko. Wytrwałość Mojżesza w tym opowiadaniu odpowiada jego niezachwianej wierności okazywanej w spełnianiu oficjalnego zadania (por. 2 Krl 12,16; 22,7). O losach bitwy przesądziła właśnie odwaga tego jednego człowieka. Pomimo wszystkich błędów Mojżesza, w tradycji utrwalił się jego portret jako bohatera i niezwykłego człowieka (por. Pwt 34, ). Amalekici to lud, kontrolujący szlaki karawanowe między Egiptem a Arabią, żyli w Negebie, najbardziej na południe wysuniętym regionie Izraela (por. 1 Sm 15,7). Częste najazdy na osiadłych w Kananie Izraelitów głównie z pokolenia Judy były ustawicznym utrapieniem Żydów aż do czasów króla Dawida. PYTANIA I ODPOWIEDZI do Parszy BESZALACH Parsza: Beszalach; [בּ שׁ לּ ח] "Gdy wypuścisz") Rozdziały: Exod. 13:17-17:16 Streszczenie: W ubiegłym tygodniu (Parsza Bo) opowiadała, jak Izraelici wreszcie wyszli z Egiptu po tym jak Bóg zesłał dziesiątą i ostateczną plagę w czasie Paschy. W parszy na ten tydzień, Izraelici rozpoczynają swoją podróż do domu, po 430 latach wygnania. Zamiast prowadzić Izrael najkrótszą drogą do Ziemi Obiecanej, Bóg skierował ich na południe, na pustynię, aby uniknąć wojny z Filistynami. Izraelici przebyli pierwszy etap z Raamzes (w pobliżu delty Nilu) do egipskiego miasta Sukot na granicy wschodniej. Później poszli na południe do Etam, na "skraj pustyni", gdzie pojawiła się Chwała Szekhiny jako Słup Dymu w dzień i Słup Ognia w nocy, aby prowadzić ich na drodze. Kiedy Faraon dowiedział się, że Izraelici rozbili obóz w Etam, pomyślał, że zagubili się na pustyni. Bóg uczynił "serce upartym Faraona" po raz ostatni, tak że będzie ścigać Żydów i spróbuje sprowadzić ich do Egiptu. Bóg następnie skierował Izraelitów do obozu w miejscu kultu pogan (Baal-Cefon) blisko brzegu morza, gdzie Egipska armia wreszcie dogonił ich. Dramatycznie, Izraelici znaleźli się między młotem skały w trudnym położeniu, z morzem na jednej stronie, a wojskiem faraona, z drugiej... Ludzie byli przerażeni i zaczęli obwiniać Mojżesza za ich sytuację. Mojżesz uspokoił ich wyzwoleniem Boga i podniósł laskę by rozdzielić wody morza. Całą noc Obłok Szekiny spowijał egipską armie, ale dał światło dla Izraela, gdy ludzie kroczyli przez morze jak po suchej ziemi. Tuż przed świtem, ciemny słup obłoku, który zasłaniał egipskie wojsko zniknął, a żołnierze natychmiast rzucili za Izraelitami morskim szlakiem. Bóg następnie powiedział Mojżeszowi, aby podniósł swoją laskę znowu tak, że wody przykryły Egipcjan z ich rydwanami i jeźdźcami. Gdy nadszedł świt, Izraelici zobaczyli martwe ciała żołnierzy z armii Faraona na brzegu morza. Mojżesz i Miriam, a następnie poprowadził lud w "Pieśni Morza "(tj. Szirah Hajam) spontanicznym hymnie wzniosłości i dziękczynienia. Bóg poprowadził ludzi z dala od morza, na pustynię Sin, w odludny region w połowie drogi na górę Synaj. Po podróży trzy dni bez znalezienia żadnej wody, ludzie skarżyli się i Bóg dał im świeżą wodę w Mara. Chwilę później, maca którą ludzie nieśli ze sobą skończyła się i Bóg przetestowa ich posłuszeństwo, dając im "chleb z nieba "(tzn., mannę). Parszę kończy niespodziewany atak Amaleka na Izraela w Refidim, w pobliżu góry Synaj, oraz wyznaczenie Jozuego na wodza armii Izraela.

11 PYTANIA: 1. Co znaczy słowo "beszalach" בּ שׁ לּ ח) ) (Wj. 13:17) 2. Dlaczego Bóg nie wyprowadził Izraelitów bezpośrednio do ich ojczyzny lecz prowadził ich długą drogą przez pustynię? 3. Dlaczego i ilu synów Izraela było "uzbrojonych do walki" (13:18 b) 4. Czy Morze Czerwone było miejscem gdzie Bóg rozdzielił morze? 5. Kto wziął kości Józefa, kiedy Izrael wyszedł z Egiptu? (13:19) 6. Jaki był pierwszy odcinek podróży Exodus? (12:37) 7. Jaki był drugi etap podróży Exodus? (13:20) 8. W jaki sposób Bóg pokazywał Izraelitą trasę wędrówki? (13:21-22) 9. Dlaczego ludzie nie byli wyczerpani podróżując "w dzień i w nocy"? 10. Co się stało z obłokiem w nocy? פּ י (tj., 11. Dlaczego Bóg kazał Izraelitom zawrócić i obozować w "Dolinie Wolności" (14:1-2) )? בּ ע ל צ פן ( północy" "panem 12. Kto to był "Baal Cefon"? 13. Dlaczego faraon ścigał Izraelitów na pustyni? 14. Jak Bóg zatwardził serce faraona, by ścigał Izrael? (14:4) 15. Jak duża była armia prowadzona przez faraona? (14:6-7) בּ י ד ( ręką 16. Co to znaczy, kiedy Tora mówi, że Izraelici opuszczali kraj "z podniesioną ) przed ה ח ירת (14:8) )? ר מ ה 17. Kiedy armia dogoniła Izraela znalazła go obozującego przed "Baal Cefon" nad morzem. Co zrobili wtedy Izraelici? (14:9-12) 18. Co Mojżesz mówił do ludzi? (14:13-14) 19. Co powiedział wtedy JHWH do Mojżesza? (14:15) 20. Co zrobił Bóg, kiedy Egipcjanie próbowali wejść do morza? (14:19-20) 21. Według tradycji żydowskiej, kto pierwszy wszedł do morza i dlaczego? 22. W jaki sposób wody zostały rozdzielone przez Boga? (14:21) 23. Jak Tora opisuje rozdzielenie się wód morza? (14:22) 24. O jakiej porze dnia wody morza zostały rozdzielone? 25. W jakiej porze dnia Egipcjanie wreszcie weszli w podzielone morze? 26. Jak możemy wytłumaczyć wściekłe szaleństwo egipskiej armii? (14:23) 27. Co stało się egipskim rydwanom, które ścigały Izraelitów? (14:25) 28. Co zdarzyło się, gdy wszyscy Izraelici przekroczyli morze? (14:27-28) 29. O jakiej porze dnia wody zostały zwrócone? (14:30) 30. Jak śmierć Egipcjan w morzu była wyrokiem/odpłatą pięknym za nadobne ang. "like-for-like"? 31. Dlaczego Tora mówi: "W tym dniu Bóg uwolnił Izraela z ręki Egiptu" choć został uwolniony tydzień wcześniej podczas Paschy? (14:30-31) 32. Dlaczego Tora mówi, że kiedy Izraelici zobaczyli cud na morzu, "uwierzyli w JHWH i w Jego sługę Mojżesza "? (14:31) 33. Dlaczego Tora mówi, że Izrael zobaczył martwy Egipt na brzegu morza? (14:30) 34. Dlaczego Szabat Beszalach zwany jest także "Szabat Szirah"? 35. Mędrcy doliczyli 50 cudów, które miały miejsce od chwili wyjścia z Egiptu do utonięcia w Egipcjan w morzu. Czy możesz wymienić kilka z nich? 36. Co jest niezwykłego we wprowadzeniu do Pieśni z nad Morza? (15:1) 37. Jakie jest hebrajskie słowo znaczące zbawienie? (15:2) 38. Jak mamy rozumieć zdanie: "Jahwe jest wojownikiem"? (15:3) 39. Co znaczy zwrot "prawica JHWH"? (15: 6)? (מ י כ מכ ה) 40. Co znaczy zwrot Mi Chamokha 41. Jak Bóg prowadził swój lud? (15:12) 42. Dlaczego JHWH spowodował, że Jego lud, "przeszedł? (15:16-17) 43. Kto tańczył i bębnił, gdy ludzie śpiewali? (15:20-21) 44. Możesz wymienić dwanaście wspaniałych pieśni z Pisma Świętego? (מ ד בּ ר שׁוּר) 45. Trzy dni po tym, jak przeszli przez morze, Izraelici wkroczyli na pustynię Szur Co zdarzyło się potem? (15:22) 46. Co stało się w Mara? (15:23-25)

12 47. Co jeszcze Bóg dał im w Mara oprócz świeżej wody? (15:25-26) 48. W jaki sposób Marah była miejscem testowania dla Izraela? (15:25) 49. Co było szczególnego w oazie o nazwie Elim? (15:27) 50. Jakiego dnia lud dotarł do Pustyni Sin i co zdarzyło się w tym czasie? (16:1-3) 51. Bóg dał ludziom "chleb z nieba" ( ל ח ם מ ן ה שּׁ מ י ם ). Jak się to nazywa i jak to smakowało? (16:4-ff) 52. W jak sposób dawanie manny było próbą ( nisajon ) dla ludu? 53. Co jeszcze dał Bóg oprócz manny do jedzenia??(עמ ר) 54. Co to jest omer 55. Co się stało z manną jeżeli została nie zjedzona i pozostawiona na noc? 56. Ile manny spadło w piątek - i dlaczego? 57. Opisz jak manna została dana przez Boga. 58. Dlaczego Żydzi spożywają w szabat trzy posiłki? (16:25-26) 59. Jaka jest najważniejsza funkcja posiłków w szabat? 60. Dlaczego JHWH ganił Mojżesza za grzechy tych, którzy wyszli zbierać mannę szabat? (16:27-28) 61. Czy podróżowanie w dzień szabatu jest zabronione? (16:29)?(ע רוּב) 62. Co to jest eruv 63. Co się stało z dzbanem manny? (16:32-35) 64. Przez jak długi czas Izraelici jedli mannę? 65. Co zdarzyło się w obozie Refidim? (17:1) 66. Gdy lud skarżył się, że nie było żadnej wody, co Bóg nakazał zrobić Mojżeszowi? 67. Dlaczego Bóg nazwał te miejsca "Massa i "Meriba? (17:7) 68. Kim byli Amalekici? 69. Kogo Mojżesz wyznaczył, by walczył z Amalekitami? (17:9) 70. Co Mojżesz zrobił kiedy zaczęła się bitwa z Amalekitami? (17:10-11)? ) י הו ה נ סּ י ( Nissi 71. Co znaczy JHWH 72. Dlaczego Bóg chciał (zarówno) by wymazać pamięć o Amaleku i prowadź wojnę przeciwko Amalekowi przez wszystkie pokolenia? (17:14-15) ODPOWIEDZI: 1. Słowo "beszalach" (בּ שׁ לּ ח) jest bezokolicznikiem koniunkcji piel czasownika szalach,(שׁ ל ח) co znaczy "wysłać "," wysłać " odprawić/wygnać itp. "Kiedy (Faraon) odprawił lud... Szaliach (שׁ ל יח ) jest wysłannikiem. Midrasz mówi, że faraon eskortował lud z kraju (aż do Etam, 13:20), z nadzieją, że będzie modlić się za niego podczas wielbienia JHWH na pustyni. 2. Najprostszą i najkrótszą drogą byłoby prowadzić Izraelitów wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego przez terytorium Filistyńskie, ale Bóg nie posłał ich tą trasą dlatego, że była w niewielkiej odległości od Egiptu, a jeśli ludzie byliby zmuszeni do walki z Filistynami, mogli mieć pokusę, aby wrócić do Egiptu. Zamiast tego, Bóg prowadził ich na południe ku ziemi Midian (te tereny Mojżesz już znał), w kierunku "Morza Trzcinowego" (tj. Jam Suf). Niewątpliwie dlatego, aby Bóg mógł rozdzielić morze i zniszczyć atakującą egipską armię. Duchowi mędrcy mówią, że Bóg dlatego wybrał derekh ha-bamidbar ("drogę na pustyni"), aby ludzie uczyli się, że zależą od Niego i On zaspokaja ich potrzeby (Pwt 8:3). 3. Tora mówi chamuszim alu ע לוּ] [ח מ שׁ ים, co może wskazywać, że tylko jedna piąta osób była uzbrojona (tj. mężczyźni), albo że tylko jedna piąta ludzi opuścił Egipt (inni zginęli od plag), lub że ilość Izraelitów i "erew raw" (mieszany tłum) stanowił współczynnik 1:5. 4. "Morze Czerwone" można przetłumaczyć lepiej jako "Morze Trzcinowe",(ים סוּף) choć być może odnosi się do północnej odnogi (lub regionu jezior) morza nazywanej Zatoką Suez, czy może do północno-wschodniej odnogi zwanej Zatoką Aqaba (blisko Cieśniny Tiran). 5. Mojżesz, wypełniając przysięgę wcześniej złożoną Józefowi (Rdz 50:25). 6. Pierwszym etapem podróży był odcinek z Ramzes do Sukkot (zob. Wj 12:37,. Parsza BO). 7. Izraelici wyszli z Sukkot (ס כּוֹת) i rozbili obóz w Etam (א ת ם) na skraju pustyni. 8. JHWH szedł przed nimi objawiając swoją obecność w "Słupie Obłoku" (amud anan ( ע מּוּד ע נ ן ) w dzień i w "Słupie Ognia "(amud esz ( ע מּוּד א שׁ ) w nocy - tak, że mogli podróżować w dzień i w nocy... Słup Ognia był niezwykle jasny, zapewniając oświetlenie, które było tak jasne, jak światło słoneczne. To jest porównane do króla, który niósł pochodnię dla pożytku i chwały swych ukochanych synów...

13 9. Midrasz mówi, że: ludzie zostali otoczeni przez obłoki chwały, które unosiły ich "jak pasażerów oceanicznego liniowca". 10. Każdej nocy Słup Obłoku przesuwał się na tyły obozu, w taki sposób, że zasłaniał podejścia do obozu, a Słup Ognia pojawił się przed obozem. Zauważ, że słup obłoku skutecznie blokował iluminację Słupa Ognia, tak, że wrogowie Izraela nie mogli skorzystać z tego światła. 11. Na trzeci dzień Exodusu, Bóg powiedział ludowi, aby zawrócić w kierunku Egiptu i obozować w nadmorskim mieście Pithom, gdzie kiedyś pracowali jako niewolnicy. Pithom przemianowano na "Pi ha-chirot", tj "usta wolności", by zaznaczyć lokalizację całkowitego wybawienia Izraela od faraona. Ruch obozie miał na celu oszukać faraona, któremu szpiedzy donieśli, że Izrael stracił orientacje na pustyni (14:3). Faraon pomyślał, że Izrael dostał się pod władzę jego bożków i pomylił obóz tak, że zostały zniszczone... Tuż przed ich "chrztem", Bóg całkowicie zniszczył moce ciemności sprzymierzone przeciwko Jego ludu Baal Cefon znaczy "pan z/na północy" i może odnosić się do heleńskiego "boga" znanego jako Zeus, miał siedzibę na szczycie góry Aqraa (w Syrii) na wybrzeżu Morza Śródziemnego{wg teksty z Ugaritic} Baal - Cefon było poświęconą górą bogu burzy Baal (Baal - Hadad w starożytnej mitologii Kanaanitów), umieszczony na syryjskim wybrzeżu. Kult boga góry "został przeniesiony" albo zapożyczony, od Zeusa z Kasios, "Zeus wstąpił na Kasios." Według Izajasza 14:13, to wstąpienie Cafona jest związane z pałacem szatana, diabła. To jest niejasne, jeżeli jest jakiś związek między bogiem Kanaanickim i miejscem przejścia przez morze, choć żydowska tradycja mówi, że bożek Baal Cefon miał postać gigantycznego warczącego psa, i że Bóg pozwolił,by ten bożek pozostał po zniszczeniu wszystkich innych w Egipcie by oszukać Egipcjan po raz ostatni. 13. Ponieważ chciał uczynić z nich niewolników i Bóg znowu zatwardził mu serce by to zrealizować. Może też chciał zachować kontrolę nad "wielką mieszaną rzeszą" Egipcjan, którzy uciekli razem z Izraelitami. Midrasz: Niektórzy egipscy oficerowie towarzyszyli Izraelowi, ale w trzecim dniu, powiedziano im, że muszą wrócić do Egiptu. Izraelitą powiedzieli że faraon błagał ich, aby poszli, a teraz oni uważali się za niepotrzebnych. Podczas protestów oficerów, większość z nich zginęło, ale kilku uciekło i poinformowało o sprawie faraona. W tym czasie Bóg powiedział Mojżeszowi, aby zawrócić w kierunku Egiptu i tak symulując zagubienie, oszukać króla Egiptu. Plemiona Amalekitów również wysłały wiadomości do Faraona mówiące, że uciekający Izraelici najwidoczniej pomylili drogi na pustyni, bo teraz zawracają. 14. Bóg dał Faraonowi racjonalny powód i logiczny argument, by ścigał Izraelitów. Kiedy dowiedział się, że lud został uwięziony na wąskim półwyspie, uświadomił sobie, że nie mogą uciec, ani walczyć. Poza tym, Mojżesz powiedział faraonowi, że pójdą na trzydniową podróż na pustynię, a minęło już więcej czasu. Jego doradcy wtedy spytali, dlaczego on pozwolił ludowi dojść w takie miejsce (14:5) Być może król pomyślał też, że lud już nie był w tym czasie już pod kierownictwem Bożymi dlatego on może,(ח ז ק) ścigać ich, by zmusić do powrotu do Egiptu. W ten sposób zatwardziałe serca faraona było uparte Ponieważ Bóg wzmocnił jego determinację do czynienia zła, by tym samym czynił jego wolę. Zniszczenie armii egipskiej stało się na chwałę Boga, ponieważ będzie to okazją do demonstrowania siły Boga wobec całego świata. 15. Faraon wziął najlepsze załogi 600 rydwanów wozów dowodzonych przez generałów i książąt królewskich. Według Raszi on również miał ponad piechoty i wiele oddziałów jazdy. Ale skąd pochodziły konie? Niektóry Egipcjanie obawiali się Bożego przesłania, i na czas plagi gradu, ukryli konie tak, że zostały oszczędzone. Każdy żołnierz był uzbrojony w kilka broni, więc jasne jest, że ich zamiarem było zabijać ludzi (15:9). 16. Wyrażenie b'jad ramah ( בּ י ד ר מ ה ) oznacza, że ludzie szli odważnie, a nie jak niewolnicy. Maszerowali triumfalnie, jak po zwycięskiej walce. Egipcjanie widząc taką postawę uznali to za afront. 17. Początkowo Izraelici szukali w tym rejonie skarbów, ponieważ w tym miejscu był skarbiec Egiptu i tu ludzie znajdowali klejnoty i bogactwa. Kiedy zobaczyli, że "Egipt nadchodzi" (w tekście hebrajskim jest tu liczba pojedyncza), to początkowo Izraelici krzyczeli ze strachu, a potem obwiniali Mojżesza za ich sytuację. Następnie podzielili się na kilka grup, z których każda miała inny plan. Jedna grupa chce samobójczo wskoczyć do morza (2 Sam. 24:12), druga chciała się poddać i wrócić do Egiptu, trzecia grupa chce walczyć, a czwarta grupa chciał przestraszyć wojska faraona wojennymi okrzykami... duża grupa pozostała krzycząc na Mojżesza i obwiniając go za ich kłopoty.

14 18. Mojżesz zapewnił ludzi i powiedział im, aby gotowi zobaczyć Boże wybawienie. On dalej powiedział ludziom, aby "byli cicho" lub" być niemi,(ח ר שׁ)" ponieważ Bóg będzie znowu walczyć za nich. Potem zaczął się modlić On powiedział Mojżeszowi, aby skończył modlić się do Niego i zmobilizował ludzi do działania. Wtedy Bóg powiedział Mojżeszowi, aby podniósł swoją laskę i rozdzielił morze więc ludzie mogą chodzić po suchym gruncie. Należy zauważyć, że hebrajski brzmi: "Podnieś laskę, wyciągnij rękę i rozdziel morze ", co sugeruje, jak niektórzy twierdzą, że Mojżesz wyciągnął laskę i następnie odłożył ją na bok przed podziałem morza. Pomysł ten miał na celu usunięcia wrażenia, że mistyczne moce zostały dołączone do laski, a nie wiara mojżeszowa, że Bóg wybawi lud. W ten sposób Egipcjanie widzieli, że wyrok na nich został ogłoszony przez tego samego człowieka, którego chcieli utopić w Nilu jak dziecko. 20. Anioł Boży ( מ ל ך ה א להים ), który szedł z przodu obozu przesunął się do tyłu, aby zablokować podejście Egipcjan (Uwaga nazwa Elohim, która wskazuje na sąd Boży). Słup Obłoku stanął między obozem Izraela, a zbliżającą się armią i pozostał tam przez całą noc. To pozwoliło Izraelitom przebyć morze zaś Egipcjanie byli w ciemności. Kiedy tekst mówi, że nie zbliżyli się do siebie przez całą noc, odnosi się to do Egipcjan, których tak spowiła ciemność, że nie mogli się ruszyć. 21. Kiedy Mojżesz pierwszy raz podniósł laskę, nic się nie stało, aż Nachszon ben Aminadav z Judy, teść Aarona (Wj 6:23;. Liczb 1:7), śmiało wszedł do wody... Następnie zaczął wiać wschodni wiatr. Nachszon jest uważany za bezpośredniego przodka Dawida, a także Mesjasza Jeszui. Uświęcił imię Boga dosłownie przez skok do morza z wiarą, zanim wody się rozstąpiły. Należy pamiętać, że Mojżesz był ostatnim którzy przeszedł morze Bóg sprowadził na morze potężny wiatr wschodni, wiejący całą noc i cofnął morze zamieniając w suchy ląd, a wody się podzieliły. Bóg wykorzystał naturalne siły wiatru, więc uparte serca Egipcjan, dyskontowały ten cudu Wody zostały opisane jako "ściany po ich prawej i po lewej stronie." Mojżesz był ostatnim który przeszedł 24. Była noc. Szli przez morze całą noc w blasku chwały Szekhinah... Miało to miejsce siódmego dnia Paschy, czyli 21 Abib/Nisan. 25. To było w czasie ostatniej straży nocnej, być może tuż przed świtem. Ponieważ Egipcjanie zginęli, w siódmym dniu Paschy, zwyczajowo nie recytuje się Hallelu (Psalmy ) tego dnia. 26. Jest to tajemnica, że Bóg tak zatwardził ich serca, kiedy wpadli za Izraelitami w morze, najwyraźniej byli opętani i zaślepieni swą żądzą mordu... Wydawali się być nieświadomi cudownego wydarzenia przed nimi. 27. Koła odpadły i zaczęli grzęznąć w błocie (stosowna na kara za zmuszanie Izraelitów, by ugniatali glinę). Zostały pochłonięte z wojskiem, kiedy Mojżesz podniósł laskę o świcie tego dnia (21 Nisan). 28. Bóg powiedział Mojżeszowi, aby podniósł laskę i morze zamknęło się nad wojskiem egipskim "JHWH wrzucił Egipcjan w środek morza. "Zauważ, że midrasz stwierdza, że Mojżesz był ostatnią osobą, która przekroczyła morze. 29. To było tuż przed świtem 21 Nisan w siódmy dzień Paschy, gdy Mojżesz podniósł laskę i wody zaczęły, opadać. Logicznie, Egipcjanie powinni byli kontynuować pościg za Izraelitami na ścieżce, ale zamiast tego oni odwrócili się i biegli bezpośrednio do zakrywających wód Wody całkowicie zakryły jeźdźców i rydwany, tak, że z armii faraona: nie pozostał ani jeden. (z wyjątkiem faraona). 30. To był wyrok, ponieważ Egipcjanie chętnie popełniali ludobójstwo przez topienie hebrajskich dzieci. 31. Kiedy niewolnik ucieka od swego pana, nie jest spokojny, jeśli żyje jego właściciel, ale kiedy dowiaduje się, że jego pan umarł, doświadcza wyzwolenia i bezpieczeństwa. To może być rozumiane analogicznie w świetle "chrztu" Izraela w morzu, który reprezentował śmierć ich dawnej niewolniczej tożsamości i odrodzenie jako wolny ludzi. 32. Mędrcy mówią że to znaczy, iż mieli wiarę jeszcze przed rozdzieleniem morza, gdy wchodzili do morza i dalej maszerowali dopóki woda podeszła im do ust i nosów. To dlatego, że oni chętnie maszerowali przed rozdzieleniem wody Bóg dokonał cudu Słowo "Egipcjanie" jest użyte z czasownikiem w liczbie pojedynczej "martwy" מ ת) ). Moc, kuszenie, mistyka, itp. Egiptu umarła, Egipt-zasada została zniszczona przed oczyma Izraela; moc ciała To się nazywa " Pieśń Szabatnia" z powodu wielkiego wysławiania Boga "śpiewem przy Morzu" za Jego ocalenie (Wj 15:1-21). Ponieważ jest to tak ważne dla narodu żydowskiego, Szabat w którym ta pieśń jest śpiewana nazywa się Szabat Szirah ("Pieśń na Szabat), jest nawet zwyczaj by wszyscy wierni,