ŚLĄSKI ROK OBRZĘDOWY

Transkrypt

1 ŚLĄSKI ROK OBRZĘDOWY

2 NOWY ROK My na Ślonsku winszujymy tak: STYCZEŃ "Winszuja Wom szczynścio, zdrowio Błogosławiyństwa świyntego od Pana Boga miłego. Na tyn Nowy Rok i na wszystki lata, póki żyć bydziecie, a po śmierci Królestwo Niebieski". TRZECH KRÓLI, KOLĘDOWANIE Na Ślonsku ogromnie popularne było szykowani takich małych teatrów, z kierymi chodziło sie po chałupach i robiło sie taki różne świonteczne przedstawiynia, śpiywało sie też kolyndy.

3 LUTY MATKI BOSKIJ GROMNICZNEJ W tyn dziyń idzie sie do kościoła, żeby świyncić gromnice - taki fest wielki świyce, kiere sie potym zapolo w czasie choroby, niebezpieczyństwa, abo kiedy kto potrzebuje. "Przenajświyntszo Paniynko, wstawiej sie za nami!" DZIEŃ ŚWIĘTEGO WALENTEGO Je to dziyń tych, co se przajom, czyli fest zakochanych, bo świynty Walynty je ich patronym. Nojbliższy kościół Świyntego Walyntego je w Bieruniu tam też zawsze majom odpust 14 lutego.

4 MARZEC OSTATKI Som to ostatni dni przed karnawałym nazywane też śledzikiym. Wtedy chodzi sie na zabawy, muzyki i szykuje insze cuda. Wtedy też idymy do Koscioła, na wystawiyni. POPIELEC, POST W Środa Popielcowo idymy do kościoła, a tam ksiondz posypuje nom głowy popiołym. Je to znak, że zaczon sie już post. W tym czasie nie pasuje urzondzać zabaw, imprez, dyskotek ani wesel. W życiu Ślonzoka je czas i na zabawa, i na modlitwa.

5 KWIECIEŃ NIEDZIELA PALMOWA Od nojdowniyjszych czasów Ślonzoki robią palmy, żeby Przywitać Ponboczka w kosciele. Palmy majom różne: abo kolorowe, abo z zielonych gałonzek. Obyczaj nakazuje, żeby po poświyncyniu, każdy domownik takom palmom oberwoł po plechach wtedy nie bydzie przez cały rok chorowoł. WIELKA SOBOTA Pobożne Ślązoki idom wtedy do kościoła rzykać i nawiedzać Boże Groby. Wtedy też niesą ze sobą jodło na poświyncynie. Je to konszczek chleba, jajco, trocha soli, woszt albo szynka. WIELKANOC Rezurekcjo to piyrszo mszo we wielkanocny poranek. Je to pamiontka Ponboczkowego zmartwychwstanio. Tradycjo uczy, że tego dnia witomy się słowami: Chrystus zmartwychwstoł, Alleluja! a na to odpowiado się Naprowdy zmartwychwstoł, Alleluja!

6 MAJ ŚWIĘTEGO FLORIANA Je to świynto wszystkich strażokow. Modlitwa do św. Floriana: Święty Florianie, miej ta chałupa w opiece, niechaj płomieniem od łognia nie płonie! Święty Florianie, broń nas i strzeż od łognia nieszczęsnego i piekielnego, rozpal łogiyń miłości i dobroci przez Chrystusa Pana naszego. Amen. MAJOWE Są to nabożyństwa ku czci Matki Boskij. Śpiywo sie wtedy piykne pieśniczki maryjne, modli przed ołtorzym i rzyko litanio. Najpiyknij je jednak, jak majowe odbywo sie przi kapliczkach i krziżach przidrożnych, kierych tak na Ślonsku, jak i w całej naszej gminie nie brakuje.

7 CZERWIEC BOŻE CIAŁO Na Boże Ciało, tak jak w całej Polsce, u nas odbywajom sie procesje. Szykuje sie wtedy ołtorze w całej wsi, a tam kaj idzie procesja stroi sie okna w barwy biołe, żołte, niebieski, wystawio sie też świynte łobrozki. W tym miesioncu czynsto też odbywajom sie Piyrsze Komunie. Uroczystość ta nie różni sie bardzo od innych regionow. Podziwejcie sie yno, jaki piykne, mertowe wianuszki majom dziołszki.

8 LIPIEC ODPUSTY, FESTYNY U nas odpust je na Świyntej Anki, kierej figurka widzicie tu: Świynto Anna była matkom Maryje, a babciom Jezusa. Nasz kościół je pod jej wezwaniym, skuli tego tyn łodpust. Śpiywomy wtedy: "Niech sie co chce, zy mnom dzieje, w Tobie, świynta Anno, mom nadzieje..." I jeszcze tak: "Ja sobie wybrałem na obronę, Babkę Chrysta Pana Świętą Annę... " Momy też powiedzyni: Od Świyntej Anki zimne wieczory i ranki. Potym, po mszy idzie sie ku budom wiycie, co to je. Kiedyś szło tam kupić bombony, a tera sie kupuje wszystko. Fajnie, jak som jeszcze karasole, bo se dzieci wtedy mogom pojeździć.

9 SIERPIEŃ WNIEBOWZIĘCIE Tak to świynto nazywo sie oficjalnie, ale i tak każdy godo na ni inaczyj: Matki Boskij Zielnej. Niesie sie wtedy do kościoła różne bukiety z kwiotkow i zioł do poświyncynio. Potym te zioła przechowuje sie w doma chroniom od nieszczynśliwych wypadkow. PIĘĆDZIESIĄTE URODZINY ABRAHAMA Abrahama obchodzi sie przez cały rok, ale nom sie podobo ta okazjo umieścić właśnie w tym miejscu. Ta nazwa wziyna sie stond, że piyndziesiontka to kiedys boł całkiym słoszny wiek, a że Abraham biblijny żył bardzo dłogo, to tak sie ludziom skojarzyło. Do dzisio Abrahama obchodzi sie wyjontkowo uroczyście robi sie wiynkszo impreza, niż zawsze. No i goście starajom sie przyszykować jakiś żarty abo głupoty, żeby tego solynizanta trocha rozweselić. A najlepszy prezynt piżama! Je nawet powiedzyni: "Na Abrahama dostaniesz piżama."

10 WRZESIEŃ DOŻYNKI Je to ogromnie ważne świynto: wtedy dziynkuje sie Bogu za plony czyli to, co rośnie na naszej ziymi, a bez czego nie byłoby co jeść. Piyrsze je mszo w kościele: przed ołtorz przinosi sie owoce, warzywa, kwiotki i wszystko, co produkujom rolnicy. Potym wnosi sie różne dary, a przede wszystkim korona dożinkowo, pleciono ze zboża, trow i kwiotkow. Umiom jom robić yno najzgrabniejsze gospodynie. Potym, po połedniu, każdy gospodorz stroi traktor, kombajn abo i auto i biere udział w korowodzie, co przejyżdżo przez wieś. Uciechy je z tego dużo tym bardzij, że potym zaczyno sie jeszcze jakiś festyn.

11 PAŹDZIERNIK NABOŻEŃSTWA RÓŻAŃCOWE Je to miesionc poświyncony Matce Boskij wtedy ludzie spotykajom sie w kościele, abo przi kapliczkach i tam rzykajom różaniec. Kiedyś przinajmnij dzieci i młodzi starali sie chodzić codziynnie na różaniec i to boł ogromnie piykny zwyczaj. Teraz dobrze je, jak kożdy staro sie być chocioż roz na różańcu.

12 LISTOPAD WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH DZIEŃ ZADUSZNY O groby dbomy przez cały rok, nie yno w listopadzie: sadzi sie kwiotki, podlywo, sprzonto, myje. Ale przed Wszystkimi Świyntymi to już szczególnie każdy staro sie groby oporzondzić. Potym przez cały piyrszy tydziyń listopada chodzi sie jak to u nas godomy świycić na groby. Na każdym z nich leżom wińce, kwiotki i znicze. Kiedyś gospodynie same se te wińce robiły, teraz sie je raczyj kupuje. "Dobranoc i zmarłym duszom, kiere w czyścu ciyrpieć muszom, dobranoc..."

13 BARBÓRKA GRUDZIEŃ To bardzo ważne u nas świynto, bo miyszko tu dużo górników dowodym na to je choćby figura świyntej Barbary w naszym kościele. W tym dniu je uroczysto mszo, kiery górnik może to przichodzi w mundurze, wszyscy idom na ofiara, som sztandary górnicze i je to fest piykno uroczystość. Po połedniu kożdy świyntuje w doma, w rodzinnym gronie. ADWENT, BOŻE NARODZENIE W grudniu rozpoczyno sie adwynt wtedy dzieci chodzom na roraty, czasami z lampionami. Te młodsze idom razym z babciami, dziadkami abo i rodzicami. Dorośli starajom sie wszystko na świynta prziszykować, a dzieci czekajom na prezynty, kiere prziniesie Dzieciontko. O zwyczajach świontecznych szło by dużo godać my powiymy yno, że w świynta kożdy staro sie spotkać z rodzinom, choćby mioł nawet do nij jechać z daleka. A tako piykno stajynka momy w naszym kościele.

14