1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA

Transkrypt

1 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Kwas azotowy(v) do 20% Wzór chemiczny: HNO3.aq Inne nazwy: kwas azotowy(v) rozcieńczony Producent: Dystrybutor: 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Substancja stwarzająca zagroŝenie: Nazwa chemiczna kwas azotowy(v) do 20% (rozcieńczony) % Symbol Zwroty Nr CAS Nr WE wag. ostrzegawczy zagroŝenia (R)* C 34 Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. ZagroŜenie poŝarowe: ZagroŜenie toksykologiczne: ZagroŜenie ekotoksykologiczne: 4. PIERWSZA POMOC C Ciecz Ŝrąca niepalna. W ogniu wydzielają się Ŝrące i toksyczne gazy. Powoduje oparzenia. Kwas azotowy(v) w koncie z Ŝywą tkanką działa Ŝrąco, powodując uszkodzenie skóry i błon śluzowych oczu, dróg oddechowych, układu pokarmowego. Kwas azotowy(v) działa Ŝrąco na Ŝywe organizmy lądowe i wodne. Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego kwasem azotowym(v) rozcieńczonym środowiska na świeŝe powietrze. Następstwa wdychania: 1. Poszkodowaną osobę naleŝy jak najszybciej usunąć ze skaŝonego kwasem azotowym(v) środowiska i przenieść na świeŝe powietrze. Zdjąć skaŝoną odzieŝ, ciepło okryć i zapewnić mu bezwzględny spokój (groźba obrzęku płuc). NaleŜy utrzymywać droŝność dróg oddechowych (głowę leŝącego skręcić nieco w lewo) potem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła, kontrolować, czy nie zapada się język. Skontować się z centrum ratunkowym. 2. Jak najszybciej zapewnić pomoc lekarską. Uwaga: W przypadku zastosowania metody usta usta istnieje realne zagroŝenie Ŝycia ratującego. Następstwa połknięcia: 1. Przy zatruciu doustnym osobie przytomnej naleŝy natychmiast podać do wypicia duŝe ilości wody i mechanicznie prowokować wymioty. Czynność tę powtarzać kilkakrotnie. Następnie podawać białka z 2-3 jaj kurzych roztrzepanych z jak najmniejszą ilością wody lub mleka. Nie podawać sody (poniewaŝ wytwarzający się ditlenek węgla rozciąga ścianki Ŝołądka co grozi jego perforacją), nie płukać Ŝołądka, nie powodować wymiotów. W razie rozległych oparzeń jamy ustnej nie wywoływać wymiotów, a Ŝołądek płukać przez zgłębnik. Zasadą jest jak najszybsze podanie poszkodowanej osobie wody, a następnie mleka lub wody z roztrzepanym białkiem z kurzych jaj. Osoby niefachowe nie powinny wszczynać postępowania

2 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 leczniczego, jeŝeli poszkodowany jest nieprzytomny. 2. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, miejsce leŝące i ciepło. SkaŜenie oczu: 1. Przemyć oparzone kwasem azotowym(v) oczy duŝą ilością bieŝącej wody, następnie roztworem 3% kwaśnego węglanu sodu, a dla złagodzenia bólu wpuścić 2-3 krople oleju rycynowego. Oczy osłonić gazą.. 2. Poszkodowanemu podawać leki przeciwbólowe. Zapewnić pomoc okulisty. SkaŜenie skóry: 1. W przypadku oparzenia skóry, naleŝy zmyć ją obficie wodą, przemyć 3% roztworem kwaśnego węglanu sodowego, a na oparzenia nałoŝyć opatrunek z gazy z maścią borną lub zwilŝony 3% roztworem taniny. 2. Zapewnić pomoc lekarską. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Szczególne zagroŝenia: Środki gaśnicze: Szczególne zagroŝenia: Kwas azotowy(v) rozcieńczony jest substancją niepalną. Zbiorniki naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą ulec rozerwaniu. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy. Odpowiednie do gaszenia poŝaru obiektu lub substancji znajdujących się w sąsiedztwie cystern z kwasem azotowym(v) rozcieńczonym. W miarę moŝliwości nie uŝywać do gaszenia wody. Kwas azotowy(v) rozcieńczony jest substancją niepalną. Zbiorniki naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą ulec rozerwaniu. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: Środki ochrony osobistej: Zalecenia szczegółowe: Zabezpieczenie środowiska: Metody utylizacji: W przypadku wydostania się większej ilości kwasu azotowego(v) rozcieńczonego do środowiska, skaŝony teren naleŝy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skaŝania środowiska. Wezwać zakładowe lub zewnętrzne ekipy ratownicze. Unikać kontu z uwalniającą się cieczą. Stosować ubrania ochronne z tkanin kwasoodpornych, rękawice ochronne kwasoodporne, okulary ochronne w szczelnej obudowie z tworzywa sztucznego, ochrony dróg oddechowych. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par kwaśnych oznaczony kolorem Ŝółtym i literą E). Wydzielające się pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duŝe ilości cieczy odpompować urządzeniami kwasoodpornymi, małe ilości rozlanej cieczy przysypać chłonnym materiałem mineralnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia. Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. SkaŜony grunt podlega wymianie. Na drodze neutralizacji - zgodnie wymogami prawa polskiego. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

3 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 Zapobieganie zatruciom: Zapobieganie poŝarom / wybuchom: Magazynowanie: Zapobieganie zatruciom: Podczas stosowania kwasu nie jeść, nie pić, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci. Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, chronić zbiorniki przed nagrzaniem. W oryginalnych, zamkniętych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie cieczy Ŝrących, na twardym, ceramicznym podłoŝu, w moŝliwie niskiej temperaturze. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŝywania posiłków, otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C Podczas stosowania kwasu azotowego(v) rozcieńczonego nie jeść, nie pić, unikać kontów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów Ŝrących, poza zasięgiem dzieci. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Wentylacja na stanowiskach pracy i w magazynie. Techniczne środki uniemoŝliwiające skaŝenie środowiska, a w szczególności kanalizacji. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Drogi oddechowe: Ręce: Oczy: Skóra i ciało: Ogólne środki ochrony: Higiena pracy: Maski ochronne z filtrami pyłów i pochłaniaczami par kwaśnych, aparaty oddechowe. Rękawice ochronne z tworzyw kwasoodpornych. Okulary ochronne w szczelnej obudowie kwasoodpornej. Ubrania ochronne powlekane tworzywem kwasoodpornym. Buty kwasoodporne. Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontu powierzchni ciała i dróg oddechowych z kwasem azotowym(v) 65%. Nie wdychać cząsteczek, par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać rozlewiska. Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz.1769). Nazwa chemiczna NDS (mg/m3) NDSCh (mg/m3) kwas azotowy(v) WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: 63,01 g/mol. Postać fizyczna, barwa, zapach: Kwas azotowy(v) rozcieńczony jest w warunkach normalnych bezbarwną, o specyficznym zapachu. Z wilgocią tworzy kwaśną mgłę. Temperatura topnienia: do -24ºC

4 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 Temperatura wrzenia: do 118ºC Gęstość: do 1,30 g/cm³ (20ºC) Gęstość par względem powietrza: 2,18 Temperatura zapłonu: Substancja niepalna Mieszalność z wodą; rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: Kwas azotowy(v) rozcieńczony miesza się z wodą we wszystkich stosunkach, a ponadto w rozpuszcza się w eterze. Rozkłada się w alkoholu etylowym. Stopień zagroŝenia wód: mały Wartość ph (20ºC): <1 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność: Reaktywność: W czasie przechowywania kwas azotowy(v) rozcieńczony powoli rozkłada się i ciemnieje. Reakcję rozkładu przyspiesza światło i ogrzewanie. Kwas azotowy(v) rozcieńczony jest mocnym kwasem, substancją niepalną. Pary kwasu azotowego(v) nie tworzą mieszanin wybuchowych z powietrzem. Rozpuszcza większość metali. Z wodą reaguje energicznie z wydzieleniem duŝej ilości ciepła. 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie, połknięcie, kont ze skórą, kont z oczami. Drogi naraŝenia: Oczy Skóra SpoŜycie Wdychanie Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe): Wdychanie: Pary kwasu azotowego(v) rozcieńczonego wywołują stany zapalny dróg oddechowych, a pary kwasu oraz tlenków azotu w powietrzu mogą powodować podraŝnienie spojówek oczu oraz błon śluzowych, górnych dróg oddechowych, stany zapalne oskrzeli i płuc, a nawet utratę przytomności i uszkodzenie tkanki płuc. Kwasu azotowy(v) rozcieńczony znajdujący się w powietrzu w postaci mgły, często wywołują nadŝerki na błonie śluzowej nosa. Kont ze skórą: Kwasu azotowy(v) rozcieńczony powoduje ścinanie substancji białkowej i uszkodzenie skóry. Zmiany płytkie i mało rozległe, rzędu 1-2% całkowitej powierzchni ciała, wywołują tylko efekty miejscowe. W stanach zapalnych bardziej rozległych, ujawniają się po pewnym czasie wpływy resorpcji produktów rozkładu tkanki skórnej, które są źródłem ogólnego zatrucia organizmu. Dochodzą do tego efekty wyłączenie fizjologicznych funkcji większej powierzchni skóry. W zapaleniach toksycznych, rozległość przekraczająca 15% powierzchni ciała stanowi zagroŝenie dla Ŝycia. Kont z oczami: W przypadku łagodnego kontu z kwasem azotowym(v) rozcieńczonym wystąpi podraŝnienie, pieczenie, zaczerwienienie i łzawienie. W koncie z gałką oczną mieszaniny polerującej następuje odwodnienie i ścinanie białka nabłonka rogówki i spojówki. Połknięcie: W przypadku spoŝycia kwasu azotowego(v) rozcieńczonego, śmierć następuje w następstwie przebicia ścian Ŝołądka lub jelit i w wyniku ich perforacji, równieŝ innych organów wewnętrznych. Skutki zdrowotnego naraŝenia przewlekłego: Osoby zawodowo stykające się (w dłuŝszym okresie czasu) z kwasem azotowym(v) rozcieńczonym mogą skarŝyć się na choroby zębów, które stają się łamliwe w następstwie duŝego odwapnienia szkliwa. Mogą nastąpić zakłócenia w pracy nerek i upośledzenia funkcji kręgosłupa.

5 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 Powikłania: Obrzęk krtani, zapalenie śródpiersia, zapalenie płuc, mocznica. Przeliczeniowa doustna dawka śmiertelna: Dawka trująca wprowadzona do organizmu człowieka wynosi ok. 15 g, dawka śmiertelna wynosi ok. 35 g. Dane toksykologiczne dotyczące niebezpiecznych składników kwasu azotowego(v): Kwas azotowy(v): TDLO (doustnie, szczur) = 5275 mg/kg, Ditlenek azotu: LC5O (inhalacyjnie, szczur) = 88 ppm/4 godz. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Kwas azotowy(v) rozcieńczony szybko wchodzi w reakcję ze składnikami środowiska ulegając stosunkowo szybkiej biodegradacji z wydzieleniem róŝnych substancji. W koncie z wszelkimi formami Ŝycia, kwas azotowy(v) rozcieńczony działa na nie Ŝrąco bądź utleniająco. Stopień zagroŝenia dla Ŝycia wodnego: mały 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania: Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju kwas azotowy(v) Opakowania wg: rodzaju opakowania z tworzyw sztucznych rodzaju opakowania ze szkła Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Numer UN (ONZ) : 2031 Nazwa w transporcie: KWAS AZOTOWY Klasa RID/ADR/IMO: 8 Kod klasyfikacyjny: CO1 Kategoria transportowa: 2 Ilości ograniczone: LQ2 Grupa pakowania: II Numer rozpoznawczy zagroŝenia: 80 Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 8: 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Na etykietach naleŝy umieścić następujące informacje:

6 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym: C Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych: Produkt Ŝrący. R 34 Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia Powoduje oparzenia. S 1/2 S 23 S 26 S 36 S 45 Kartę wykonano zgodnie z: Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi. Nie wdychać pary/rozpylonej cieczy Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŝą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza. Nosić odpowiednią odzieŝ ochronną. W przypadku awarii lub jeŝeli źle się poczujesz niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeŝeli to moŝliwe, pokaŝ etykietę. Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz.1769). Ustawą z dnia r. o odpadach, (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206). Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U nr 63 poz. 638). Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE

7 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 Chemiczne określenie produktu: C Normy na sprzęt ochronny: Kwas azotowy(v) rozcieńczony do 20 % Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych Produkt Ŝrący. PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie; PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1; PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania; PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów; PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3); Powietrze na stanowiskach pracy PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia. Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 karty charakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58) , ekos@ekos.gda.pl. na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *