Instrukcja obsługi Zestaw do oznaczania gęstości

Transkrypt

1 KERN & Sohn GmbH Zieelei Balinen Tel.: +49-[0] Faks: +49-[0] Internet: Instrukcja obsłui Zestaw do oznaczania ęstości KERN AES-A01 Wersja /2009 PL AES-A01-BA-pl-0910

2 PL KERN AES-A01 Wersja /2009 Instrukcja obsłui Zestaw do oznaczania ęstości dla wa analitycznych KERN AES/AEJ 1 Wprowadzenie Zakres dostawy Przeląd wskaźnika Wielkości wpływające i źródła błędów Instalacja zestawu do oznaczania ęstości Oznaczanie ęstości ciał stałych Aktywacja funkcji Wprowadzanie parametrów cieczy pomiarowej Oznaczanie ęstości próbki Oznaczanie ęstości ciał stałych o ęstości mniejszej niż 1 /cm Oznaczanie ęstości cieczy Oznaczanie ęstości cieczy przy nieznanej objętości wypornika szklaneo Oznaczanie ęstości cieczy przy znanej objętości wypornika szklaneo Oznaczanie ęstości cieczy przy znanej objętości dowolneo wypornika Wydawanie danych w trybie oznaczania ęstości Tabela ęstości wody Zalecenia AES-A01-BA-pl

3 1 Wprowadzenie W niniejszej instrukcji opisano tylko prace wykonywane z zestawem do określania ęstości. alsze informacje dotyczące obsłui wai znajdują się w instrukcji obsłui dołączonej do każdej wai. 1.1 Zakres dostawy 3 AES-A01-BA-pl-0910

4 Nr Oznaczenie 1 Stojak 2 Termometr 3 Kosz zanurzeniowy 4 Menzurka szklana 5 Podstawka na menzurkę szklaną 6 Pinceta Przyrząd do reulacji wysokości Wypornik szklany Instrukcja obsłui AES-A01-BA-pl

5 1.2 Przeląd wskaźnika Waa znajduje się w trybie oznaczania ęstości na órze, po lewej: oznaczanie ęstości jest aktywne na órze, po prawej: [ęstość próbki] na środku, po prawej: [objętość próbki] 1.3 Wielkości wpływające i źródła błędów Ciśnienie powietrza Temperatura Odchyłka objętości wypornika (± 0,005 cm 3 ) Naprężenie powierzchniowe cieczy Pęcherzyki powietrza Głębokość zanurzenia szalki na próbki wzlędnie wypornika Porowatość ciała stałeo 5 AES-A01-BA-pl-0910

6 2 Instalacja zestawu do oznaczania ęstości Zdjąć płytkę wai i wspornik płytki wai. Nie zdejmować pierścienia osłonoweo. Stojak przykręcić na środku zodnie z rysunkiem. AES-A01-BA-pl

7 Założyć podstawkę menzurki szklanej zodnie z rysunkiem. Menzurkę szklaną umieścić na środku podstawki. 7 AES-A01-BA-pl-0910

8 Zawiesić kosz zanurzeniowy na środku stojaka. Przy zainstalowanym zestawie do oznaczania ęstości nie jest możliwe justowanie. W celu justowania należy zdjąć zestaw do oznaczania ęstości i założyć płytkę wai. Pomiar można przerwać za pomocą przycisku PRINT. Na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [STOP] i waa powraca do wskazania masy. AES-A01-BA-pl

9 3 Oznaczanie ęstości ciał stałych Przy oznaczaniu ęstości ciał stałych ciało stałe należy najpierw zważyć w powietrzu, a następnie w cieczy pomiarowej. Z różnicy mas wynika wypór, który proram przelicza na ęstość. Przebie pracy odbywa się w następujących krokach: 1. Wybrać następujące ustawienia menu: Aktywować funkcję oznaczania ęstości ciał stałych [ ], patrz rozdz Wybrać ciecz pomiarową. Ustawienie menu [.] dla wody lub [.] dla cieczy pomiarowej, której ęstość w aktualnej temperaturze musi być znana, patrz rozdz Ustawić żądany sposób wyświetlania danych [ ] i [ ], patrz rozdz Wlać ciecz pomiarową do menzurki szklanej. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok. ¾ pojemności. Tak dłuo reulować temperaturę cieczy pomiarowej, aż będzie ona stała. Odczytać temperaturę na termometrze. 3. Przyotować waę w sposób opisany w rozdz. 2 Instalacja zestawu do oznaczania ęstości. 4. Wyłączyć i ponownie włączyć waę. 5. Oznaczyć ęstość próbki, patrz rozdz AES-A01-BA-pl-0910

10 3.1 Aktywacja funkcji W trybie ważenia nacisnąć i przytrzymać wciśnięty przycisk F do momentu, aż na wyświetlaczu zostanie wyświetlony komunikat [.]. Zwolnić przycisk. Zostanie wyświetlony pierwszy punkt menu z aktualnym ustawieniem. Fonm Za pomocą przycisku TARE wybrać tryb oznaczania ęstości Oznaczanie ęstości ciał stałych albo Oznaczanie ęstości cieczy. Nacisnąć przycisk F następneo punktu menu w celu wybrania cieczy pomiarowej. [ 0 ] : destylowana woda [ 1 ]: owolna ciecz pomiarowa o znanej ęstości Zatwierdzić, naciskając przycisk S. 3.2 Wprowadzanie parametrów cieczy pomiarowej Po wybraniu wody destylowanej jako cieczy pomiarowej [..] należy wprowadzić temperaturę wody (zakres wprowadzania od 0,0 do 99,9 ). Gęstość wody destylowanej w różnych temperaturach zapisana jest w pamięci wai, wystarczy wprowadzić temperaturę. Nacisnąć i przytrzymać wciśnięty przycisk TARE, aż zostanie wyświetlone miający wskaźnik do wprowadzania temperatury wody. Każde naciśnięcie przycisku TARE powoduje przejście przez liczby Za pomocą przycisku F wybrać cyfrę, która ma być zmieniona (aktualnie aktywna pozycja mia): Zatwierdzić wprowadzoną wartość, naciskając przycisk S. AES-A01-BA-pl

11 Po wybraniu dowolnej cieczy pomiarowej [.] należy wprowadzić jej ęstość (zakres wprowadzania od 0,0001 do 9,9999 /cm 3 ). Nacisnąć i przytrzymać wciśnięty przycisk TARE, aż zostanie wyświetlone miający wskaźnik do wprowadzania ęstości. Każde naciśnięcie przycisku TARE powoduje przejście przez liczby Za pomocą przycisku F wybrać cyfrę, która ma być zmieniona (aktualnie aktywna pozycja mia): Zatwierdzić wprowadzoną wartość, naciskając przycisk S. 3.3 Oznaczanie ęstości próbki 1. Włączyć waę za pomocą przycisku ON/OFF i wyzerować za pomocą przycisku TARE. Masa próbki w powietrzu 2. Położyć próbkę na órnej szalce na próbki. 3. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie nacisnąć przycisk S. Na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [ ], a następnie miający wskaźnik M. 4. Wyświetlana jest masa próbki w powietrzu. Symbol [ ] oznacza, że masa próbki w powietrzu została zapamiętana. 5. Na chwilę minie symbol [ n ], a następnie wskazanie masy. i 11 AES-A01-BA-pl-0910

12 Masa próbki w cieczy pomiarowej 6. Za pomocą pincety położyć próbkę na zanurzonej dolnej szalce z sitkiem. Próbka powinna być zanurzona w cieczy minimum 1 cm. Należy przy tym uważać, aby kosz zanurzeniowy nie dotykał menzurki szklanej, i aby do ciała stałeo nie przylnęły pęcherzyki powietrza. 7. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie zapisać, naciskając przycisk S. W czasie miania wskaźnika M waa określa ęstość ciała stałeo. 8. Wyświetlona ęstość ciała stałeo oznaczona jest na órze, po prawej stronie za pomocą symbolu. Przełączanie wskazań Powtórne naciśnięcie przycisku F umożliwia przełączenie z funkcji [Gęstość próbki] na funkcję [Objętość próbki]. Powrót do wskazania masy Przy wskazaniu [Gęstość próbki] nacisnąć przycisk S. Zostanie wyświetlona masa próbki. AES-A01-BA-pl

13 4 Oznaczanie ęstości ciał stałych o ęstości mniejszej niż 1 /cm 3 W przypadku ciał stałych o ęstości mniejszej niż 1 /cm 3 oznaczanie ęstości możliwe jest dwoma różnymi metodami. Metoda 1: Jako ciecz pomiarowa stosowana jest ciecz o ęstości mniejszej niż ęstość ciała stałeo, np. etanol ok 0,8 /cm 3. Metodę tę należy stosować, dy ęstość ciała stałeo tylko nieznacznie różni się od ęstości wody destylowanej. Przed zastosowaniem etanolu należy sprawdzić, czy ciało stałe nie zostanie uszkodzone. W trakcie prac z etanolem należy koniecznie przestrzeać obowiązujących przepisów bezpieczeństwa. Metoda 2: W tym przypadku próbka nie jest wkładana na, lecz pod szalkę z sitkiem. Przykręcić przyrząd do ustawiania wysokości zodnie z rysunkiem. Na przyrządzie tym zawiesić kosz zanurzeniowy. Aktywować funkcję, patrz rozdz Wprowadzić parametry cieczy pomiarowej, patrz rozdz AES-A01-BA-pl-0910

14 Oznaczanie ęstości próbki. 1. Włączyć waę za pomocą przycisku ON/OFF i wyzerować za pomocą przycisku TARE. Masa próbki w powietrzu 2. Położyć próbkę na órnej szalce na próbki. 3. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie nacisnąć przycisk S. Na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [ ], a następnie miający wskaźnik M. 4. Wyświetlana jest masa próbki w powietrzu. Symbol [ ] oznacza, że masa próbki w powietrzu została zapamiętana. 5. Na chwilę minie symbol [ n ], a następnie wskazanie masy. i Masa próbki w cieczy pomiarowej 6. Za pomocą pincety itp. włożyć próbkę bezpośrednio pod szalkę z sitkiem. 7. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie zapisać, naciskając przycisk S. W czasie miania wskaźnika M waa określa ęstość ciała stałeo. 8. Wyświetlona ęstość ciała stałeo oznaczona jest na órze, po prawej stronie za pomocą symbolu. AES-A01-BA-pl

15 Przełączanie wskazań Powtórne naciśnięcie przycisku F umożliwia przełączenie z funkcji [Gęstość próbki] na funkcję [Objętość próbki]. Powrót do wskazania masy Przy wskazaniu [Gęstość próbki] nacisnąć przycisk S. Zostanie wyświetlona masa próbki. Pomiar można przerwać za pomocą przycisku PRINT. Na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [STOP] i waa powraca do wskazania masy. 15 AES-A01-BA-pl-0910

16 5 Oznaczanie ęstości cieczy Przy oznaczaniu ęstości cieczy stosowany jest wypornik szklany o znanej objętości. Wypornik szklany najpierw ważony jest w powietrzu, a następnie w cieczy, której ęstość należy oznaczyć. Z różnicy mas wynika wypór, który proram przelicza na ęstość. W przypadku nieznanej objętości wypornika szklaneo, można ją określić przed oznaczaniem ęstości próbki, patrz rozdz Przebie pracy odbywa się w następujących krokach: 1. Wybrać następujące ustawienia menu: Aktywować funkcję oznaczania ęstości cieczy [ ], patrz rozdz W razie konieczności oznaczenia objętości wypornika szklaneo wybrać ciecz pomiarową. Ustawienie menu [ ] dla wody lub [ ] dla cieczy pomiarowej, której ęstość w aktualnej temperaturze musi być znana, patrz rozdz Ustawić żądany sposób wyświetlania danych [ ] i [ ], patrz rozdz W razie konieczności wlać ciecz pomiarową do oznaczania pojemności wypornika szklaneo do menzurki szklanej. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok. ¾ pojemności. Tak dłuo reulować temperaturę cieczy pomiarowej, aż będzie ona stała. Odczytać temperaturę na termometrze. 3. Przyotować waę w sposób opisany w rozdz. 2 Instalacja zestawu do oznaczania ęstości. 4. Postawić otowy wypornik szklany. 5. Wyłączyć i ponownie włączyć waę. 6. Oznaczyć objętość wypornika szklaneo, patrz rozdz Oznaczyć ęstość próbki. Wlać ciecz próbną do menzurki szklanej. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok. ¾ pojemności. Tak dłuo reulować temperaturę, aż będzie ona stała. AES-A01-BA-pl

17 5.1 Oznaczanie ęstości cieczy przy nieznanej objętości wypornika szklaneo 1. Włączyć waę za pomocą przycisku ON/OFF i wyzerować za pomocą przycisku TARE. Masa wypornika szklaneo w powietrzu 2. Położyć wypornik szklany na órnej szalce na próbki. 3. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie nacisnąć przycisk S. Na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [ ], a następnie miający wskaźnik M. 4. Wyświetlana jest masa wypornika szklaneo w powietrzu. Symbol [ ] oznacza, że masa wypornika szklaneo w powietrzu została zapamiętana. 5. Na chwilę minie symbol [ n ], a następnie wskazanie masy. i Masa wypornika szklaneo w cieczy pomiarowej 6. Za pomocą pincety położyć wypornik szklany na zanurzonej dolnej szalce z sitkiem. Wypornik szklany powinien być zanurzony w cieczy minimum 1 cm. Należy przy tym uważać, aby kosz zanurzeniowy nie dotykał menzurki szklanej, i aby do wypornika szklaneo nie przylnęły pęcherzyki powietrza. 7. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie zapisać, naciskając przycisk S. W czasie miania wskaźnika M waa określa ęstość wypornika szklaneo. 8. Wyświetlona ęstość wypornika szklaneo oznaczona jest na órze, po prawej stronie za pomocą symbolu. 17 AES-A01-BA-pl-0910

18 Oznaczanie ęstości cieczy 9. Na chwilę zostanie wyświetlony symbol [ ], a następnie wskazanie masy. Zdjąć wypornik szklany. Ciecz pomiarową do oznaczania ęstości wypornika szklaneo zastąpić cieczą próbną. 10. Wyzerować za pomocą przycisku TARE. 11. Nacisnąć przycisk S, oznaczanie ęstości zostanie uruchomione. 12. Na chwilę minie symbol [ n ], a następnie wskazanie masy. i 13. Za pomocą pincety położyć wypornik szklany na zanurzonej dolnej szalce z sitkiem. Wypornik szklany powinien być zanurzony w cieczy minimum 1 cm. Należy przy tym uważać, aby kosz zanurzeniowy nie dotykał menzurki szklanej, i aby do wypornika szklaneo nie przylnęły pęcherzyki powietrza. 14. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie zapisać, naciskając przycisk S. W czasie miania wskaźnika M waa określa ęstość cieczy. 15. Wyświetlona ęstość cieczy oznaczona jest na órze, po prawej stronie za pomocą symbolu. Albo 16. Powrót do wskazania masy za pomocą przycisku S. Zostanie wyświetlona masa próbki. albo 17. Zapisać ęstość cieczy. W tym celu nacisnąć i przytrzymać wciśnięty przycisk F do momentu, aż na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [SET]. Tę zapisaną wartość można używać do oznaczania ęstości ciał stałych jako parametr cieczy pomiarowej. albo AES-A01-BA-pl

19 5.2 Oznaczanie ęstości cieczy przy znanej objętości wypornika szklaneo Po określeniu objętości wypornika szklaneo, w sposób opisany w poprzednim rozdziale 5.1, wartość ta pozostaje zapamiętana w wadze aż do jej nadpisania. lateo przy kolejnych pomiarach krok ten można pominąć. 1. Wyzerować waę za pomocą przycisku TARE. 2. Położyć wypornik szklany na órnej szalce na próbki. 3. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie nacisnąć przycisk S. Na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [ ], w czasie teo wskazania ponownie nacisnąć przycisk S. 4. Na chwilę zostanie wyświetlony symbol [ ], a następnie wskazanie masy. 5. Zdjąć wypornik szklany z órnej szalki na próbki. W razie konieczności wytarować, naciskając przycisk TARE. 6. Nacisnąć przycisk S, oznaczanie ęstości zostanie uruchomione. 7. Na chwilę minie symbol [ n ], a następnie wskazanie masy. i 8. Za pomocą pincety położyć wypornik szklany na zanurzonej dolnej szalce z sitkiem. Wypornik szklany powinien być zanurzony w cieczy próbnej minimum 1 cm. Należy przy tym uważać, aby kosz zanurzeniowy nie dotykał menzurki szklanej, i aby do wypornika szklaneo nie przylnęły pęcherzyki powietrza. 9. Odczekać, aż wskazanie masy przez waę będzie stabilne, następnie zapisać, naciskając przycisk S. W czasie miania wskaźnika M waa określa ęstość cieczy próbnej. 10. Wyświetlona ęstość cieczy próbnej oznaczona jest na órze, po prawej stronie za pomocą symbolu. 19 AES-A01-BA-pl-0910

20 Albo 11. Powrót do wskazania masy za pomocą przycisku S. Zostanie wyświetlona masa próbki. albo 12. Zapisać ęstość cieczy. W tym celu nacisnąć i przytrzymać wciśnięty przycisk F do momentu, aż na chwilę zostanie wyświetlony komunikat [SET]. Tę zapisaną wartość można używać do oznaczania ęstości ciał stałych jako parametr cieczy pomiarowej. 5.3 Oznaczanie ęstości cieczy przy znanej objętości dowolneo wypornika Przy znanej masie i ęstości wypornika proram oblicza objętość wypornika. Ustawianie parametrów 1. Nacisnąć i przytrzymać wciśnięty przycisk TARE. Mia pierwszy parametr do wprowadzania temperatury wody. Temperatura wody 2. Nacisnąć przycisk S, zostanie wyświetlony parametr Masa wypornika. 3. Wprowadzić żądaną wartość. Każde naciśnięcie przycisku TARE powoduje przejście przez liczby 0 9. Masa wypornika Gęstość wypornika Za pomocą przycisku F wybrać cyfrę, która ma być zmieniona (aktualnie aktywna pozycja mia): 4. Potwierdzić wprowadzoną wartość, naciskając przycisk S, zostanie wyświetlony parametr Gęstość wypornika. 5. Powtórzyć kroki 3 i 4. Wykonywanie oznaczania ęstości cieczy, patrz rozdz AES-A01-BA-pl

21 6 Wydawanie danych w trybie oznaczania ęstości W trybie oznaczania ęstości rodzaj wydawania danych jest zodny z ustawieniem w punkcie menu [.], niezależny od ustawienia w punkcie menu [ ], patrz rozdział Instrukcji obsłui wai. Zawartość wydawanych danych określana jest w punkcie menu [ ]. W trybie ważenia nacisnąć i przytrzymać wciśnięty przycisk F do momentu, aż na wyświetlaczu zostanie wyświetlony komunikat [.]. Zwolnić przycisk. Zostanie wyświetlony pierwszy punkt menu z aktualnym ustawieniem. Fonm Ponownie nacisnąć przycisk F, aż zostanie wyświetlony komunikat [ ] z aktualnym ustawieniem. Za pomocą przycisku TARE wybrać żądane ustawienie: [ 0 ] : Wydawanie tylko wartości pomiarowej ęstości [ 1 ] : Wydawanie wszystkich parametrów ęstości Potwierdzić za pomocą przycisku S, waa powraca do trybu ważenia. albo Za pomocą przycisku F wywołać następny punkt menu [.]. Za pomocą przycisku TARE wybrać żądane ustawienie: [ 0 ] : Automatyczne wydawanie danych wyłączone [ 1 ] : Automatyczne wydawanie danych włączone Potwierdzić za pomocą przycisku S, waa powraca do trybu ważenia. 21 AES-A01-BA-pl-0910

22 Przykłady wydawania danych Ustawienie w menu Wydruk Woda jako ciecz pomiarowa ENSI TY SOLI SAMPLE WEI GHT TEMPERATURE NOW c owolna ciecz pomiarowa ENSI TY SOLI SAMPLE WEI GHT ENSI TY ME. LI Q VOLUME/ cm Wydawanie wszystkich parametrów ęstości ENSI TY LI QUI Wydawanie tylko wartości pomiarowej ęstość AES-A01-BA-pl

23 7 Tabela ęstości wody * Gwiazdka oznacza, że cyfra po lewej stronie przecinka została pomniejszona o 1. Tabela z książki: M. Kochsiek, M. Gläser Massebestimmun (Oznaczanie masy). 23 AES-A01-BA-pl-0910

24 8 Zalecenia o utworzenia powtarzalnej wartości średniej koniecznych jest kilka pomiarów ęstości. Próbkę/wypornik szklany/menzurkę szklaną odporne na rozpuszczalniki należy odtłuścić. Szalki na próbki/wypornik szklany/menzurkę szklaną należy reularnie czyścić, nie dotykać rękami zanurzanej części. Próbkę/wypornik szklany/pincetę po każdym pomiarze należy osuszyć. Wielkość próbki należy dopasować do szalki na próbki (idealna wielkość próbki > 5 ). Stosować tylko wodę destylowaną. Przy pierwszym zanurzeniu lekko potrząsnąć szalką na próbki i wypornikiem, w celu uwolnienia ewentualnych pęcherzyków powietrza. Koniecznie zwracać uwaę na to, aby przy ponownym zanurzeniu w cieczy nie powstawały dodatkowe pęcherzyki powietrza; najlepiej wkładać próbkę za pomocą pincety. Silnie przyleające pęcherzyki powietrza ściąnąć za pomocą pincety lub inneo środka pomocniczeo. Aby uniknąć przyleania pęcherzyków powietrza, próbkę o chropowatej powierzchni należy wcześniej wyładzić. Zwracać uwaę na to, aby w trakcie ważenia próbki w cieczy pomiarowej na órną szalkę na próbki nie kapała woda z pincety. Aby zredukować naprężenie powierzchniowe wody i tarcie wody o drut, do cieczy pomiarowej dodać trzy krople dostępneo w handlu środka powierzchniowoczynneo (środek do mycia naczyń) (zmianę ęstości wody destylowanej w wyniku dodania środka powierzchniowo-czynneo można pominąć). Próbki owalne można łatwo chwycić pincetą za zarysy karbów. Gęstość porowatych substancji stałych można oznaczyć jedynie w przybliżeniu. W trakcie zanurzania w cieczy pomiarowej nie całe powietrze zostaje wyparte z porów, co prowadzi do błędów wyporu. Aby uniknąć silnych wstrząsów wai, próbkę należy wkładać ostrożnie. Unikać wyładowań statycznych, np. wypornik szklany czyścić tylko za pomocą bawełnianej ściereczki. Jeżeli ęstość ciała stałeo różni się jedynie niewiele od wody destylowanej, jako ciecz pomiarową można zastosować etanol. Ale wcześniej należy sprawdzić, czy próbka jest odporna na rozpuszczalniki. Ponadto w trakcie prac z etanolem należy koniecznie zachować obowiązujące przepisy bezpieczeństwa. Ostrożnie obchodzić się z wypornikami szklanymi (utrata roszczeń warancyjnych w przypadku uszkodzenia). AES-A01-BA-pl