RAPORT POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY Z: RAPORT. Podsumowanie

Transkrypt

1 RAPORT POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY Z: RAPORT 2014 Living Planet Report 2014 Podsumowanie

2 BIORÓŻNORODNOŚĆ GWAŁTOWNIE MALEJE, A NASZ LICZBA GATUNKÓW NA ŚWIECIE ZMNIEJSZYŁA SIĘ OD 1970 CO MOŻE PROWADZIĆ DO NAGŁYCH LUB NIE DOBROSTAN LUDZI ZALEŻY OD ZASOBÓW NATURALNYCH, A TAKŻE USŁUG EKOSYSTEMOWYCH, TAKICH JAK ZAPY CZY KONTROLA EROZJI. ABY ZASPOKOIĆ NASZE OBECNE POTRZEBOWALIBYŚMY NIE JEDNEJ JAK MAMY OZNACZA TO, ŻE NIEUSTANNIE USZCZUPLAMY WŁASNY KAPITAŁ TRUDNIEJ BĘDZIE ZASPOKAJAĆ SWOJE POTRZEBY. WZROST NA OSOBĘ ZWIĘKSZA JESZCZE BARDZIEJ PRESJĘ NA ZASOBY. ŚLAD EKOLOGICZNY, ALE NAJBARDZIEJ NARAŻONE NA NEGA KRAJE ŚWIATA. JEDNAK PROBLEMY ZWIĄZANE Z BEZPIE DOTYKAJĄ NAS WSZYSTKICH. SZCZEGÓLNIE AKTUALNYM ICH DALSZY ROZWÓJ, PRZY JEDNOCZESNYM UTRZYMANIU WYDOLNOŚCI NASZEJ PLANETY. OPRACOWANA PRZEZ WWF DLA NASZEGO GLOBU JAKO PLANETY ŻYWEJ KŁADZIE NACISK PRODUKCJĘ I KONSUMPCJĘ, ZMIANĘ KIERUNKU PRZEPŁY ZARZĄDZANIE ZASOBAMI. ZMIANA KURSU I ZNALEZIENIE JEDNAK MOŻEMY WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 2

3 POPYT NA ZASOBY NATURALNE WCIĄŻ ROŚNIE. ROKU O 52%. PRZEKROCZYLIŚMY JUŻ PEWNĄ GRANICĘ, ODWRACALNYCH ZMIAN W ŚRODOWISKU. TAKICH JAK WODA, ZIEMIA POD UPRAWĘ, RYBY I DREWNO, LANIE, OBIEG SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH, ZAPOTRZEBOWANIE NA ZASOBY NATURALNE, OBECNIE, ALE CO NAJMNIEJ 1,5 ZIEMI! NATURALNY, PRZEZ CO PRZYSZŁYM POKOLENIOM LICZBY LUDNOŚCI I ZWIĄZANY Z NIM ŚLAD EKOLOGICZNY KRAJE O WYSOKIM POZIOMIE ROZWOJU ODCISKAJĄ WIĘKSZY TYWNE SKUTKI OBECNEJ SYTUACJI SĄ NAJBIEDNIEJSZE CZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM, WODNYM I ENERGETYCZNYM WYZWANIEM DLA WSZYSTKICH PAŃSTW POZOSTAJE WIĘC WARTOŚCI ŚLADU EKOLOGICZNEGO NA POZIOMIE KONCEPCJA JEDNA PLANETA DOSTARCZA ROZWIĄZAŃ NA OCHRONĘ KAPITAŁU NATURALNEGO, ROZSĄDNIEJSZĄ WÓW FINANSOWYCH I BARDZIEJ SPRAWIEDLIWE ALTERNATYWNYCH ŚCIEŻEK NIE BĘDĄ ŁATWYM ZADANIEM, TEGO DOKONAĆ. Podsumowanie strona 3

4 PRZEDMOWA To dotyczy nas wszystkich Najnowszy Living Planet Report nie jest lekturą dla ludzi o słabych nerwach. Jednym z jego najważniejszych wniosków jest to, że wartość Wskaźnika Żyjącej Planety (Living Planet Index, LPI), obejmującego ponad 10 tys. reprezentatywnych populacji ssaków, ptaków, gadów, płazów i ryb, od 1970 roku spadła o 52%. Innymi słowy, w czasie krótszym niż dwa ludzkie pokolenia wielkość populacji gatunków kręgowców zmniejszyła się o połowę. Mowa tu o formach życia, które stanowią tkankę ekosystemów sprawiających, że życie na Ziemi jest w ogóle możliwe Wskaźnik Living Plant Index jest miarą tego, jak postępujemy względem naszej planety naszego jedynego domu. Ignorując go, narażamy się na poważne niebezpieczeństwo. Tymczasem od lat korzystamy z darów natury tak, jak gdybyśmy mieli do dyspozycji więcej niż jedną Ziemię. Zapominamy, że czerpiąc zasoby z dostępnych ekosystemów i procesów naturalnych w zakresie większym niż jest możliwy do odtworzenia, zagra żamy własnej przyszłości. Wciąż nie rozumiemy, że pojęcia ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju są ze sobą nierozłączne. Chodzi w nich nie tylko o zachowanie bioróżnorodności i dzikich zakątków, lecz również o zabezpieczenie przyszłości dla nas samych naszego życia, rozwoju gospodarczego, bezpieczeństwa żywnościowego i stabilności społecznej a zatem chodzi o zapewnienie nam samym czegoś zupełnie podstawowego chodzi o nasze przetrwanie. W świecie, w którym tak wielu ludzi żyje w ubóstwie wydawać się może, że ochrona przyrody to luksus. Jest jednak odwrotnie: dla wielu z najbiedniejszych ludzi świata to szansa na przetrwanie. Co więcej, problem ten dotyczy nas wszystkich. Wszyscy bowiem, niezależnie od tego gdzie mieszkamy, potrzebujemy bogatego w składniki odżywcze pożywienia, słodkiej wody i czystego powietrza. Sprawy przybrały tak niepokojący obrót, że o przyszłości trudno jest myśleć optymistycznie. Trudno, bo zadanie jest niełatwe. Choć nie jest niewykonalne. My sami, sprawcy tego problemu, możemy znaleźć jego rozwiązanie. Musimy podjąć poważne wysiłki na rzecz tego, by kolejne pokolenie mogło mieć szansę, której do tej pory nie zdołaliśmy wykorzystać, zamknąć destrukcyjny rozdział w naszej historii i budować przyszłość, w której ludzie będą mogli żyć i rozwijać się w harmonii z przyrodą. Jesteśmy wspólnotą, działamy razem i razem dysponujemy potencjałem, by znaleźć i wdrożyć rozwiązania, które zabezpieczą przyszłość tej jedynej planety, jaką mamy. WWF-Canon / Matthew Lee MUSIMY WYKORZYSTAĆ SZANSĘ I ZAMKNĄĆ TEN DESTRUKCYJNY ROZDZIAŁ NASZEJ HISTORII ORAZ BUDOWAĆ PRZYSZŁOŚĆ, W KTÓREJ LUDZIE BĘDĄ ŻYĆ I ROZWIJAĆ SIĘ W HARMONII Z PRZYRODĄ Marco Lambertini Dyrektor Generalny WWF International WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 4

5 GATUNKI I PRZESTRZEŃ, LUDZIE I MIEJSCA Społeczeństwa i gospodarki zależą od kondycji naszej planety Ryc. 1: Ekosystemy podtrzymują trwanie społeczeństw, społeczeństwa tworzą gospodarki Living Planet Report 2014 W niniejszej broszurze podsumowaliśmy dziesiąte wydanie Living Planet Report wydawanej co dwa lata publikacji, dokumentującej stan naszej Planety: zmieniającą się w niej bioróżnorodność oraz zapotrzebowanie ludzkości na zasoby naturalne. Raport ten, wyjaśnia również, w jaki sposób trendy te oraz przedstawiane zjawiska mogą wpływać na nasze życie i co to dla nas oznacza. Pełną wersję raportu można pobrać ze strony: wwf.panda.org/lpr Zrównoważony rozwój w ostatnim ćwierćwieczu zyskał spore znaczenie w międzynarodowej debacie. Ludzie otwarcie wypowiadają się o środowiskowych, społecznych i gospodarczych wymiarach rozwoju. Jednak w dalszym ciągu postęp gospodarczy odbywa się kosztem środowiska. A koszt ten jest wysoki. Ryzykujemy tym, że korzyści społeczne i gospodarcze przysłonią znaczenie fundamentów naszego istnienia: naszej zależności od ekosystemów. Zrównoważony rozwój społeczny i gospodarczy możliwy jest tylko wtedy, gdy Ziemia jest w dobrej kondycji. Tak, to ekosystemy umożliwiają rozwój społeczeństwom, które tworzą gospodarki, i zależność ta nie występuje w odwrotnym porządku. Mimo tego jednak, że jesteśmy owocem świata natury, staliśmy się w nim siłą dominującą, która niekorzystnie wpływa na systemy ekologiczne i biofizyczne. Przez to narażamy na szwank własne zdrowie i dobrobyt tu i teraz, oraz także zagrażamy własnej przyszłości. The Living Planet Report 2014 wskazuje na skutki presji, jaką wywieramy na naszą planetę. Analizuje również konsekwencje tego procesu dla ludzkości i podkreśla, jak istotne są nasze wybory i podejmowane kroki, które mogłyby zagwarantować, że żywa planeta będzie mogła służyć naszym potrzebom także w kolejnych pokoleniach. KRĄG EKOLOGICZNY KRĄG SPOŁECZNY KRĄG GOSPODARCZY Podsumowanie strona 5

6

7 ŻYJĄCA PLANETA~ Na wolności żyje jedynie około 880. goryli górskich. Około 200. z nich w Parku Narodowym Virunga w Demokratycznej Republice Konga (DRC). Choć ich dalsze istnienie wciąż jest poważnie zagrożone, są jedynymi małpami człekokształtnymi, których liczba rośnie dzięki intensywnym wysiłkom podejmowanym na rzecz ochrony ich gatunku. Ale goryle górskie to nie jedyny gatunek zasiedlający Park Narodowy Virunga są one jednym z 218. gatunków ssaków występujących na tym obszarze; w parku, żyje także 706. gatunków ptaków, 109. gatunków gadów, 78. gatunków płazów i rośnie ponad gatunków roślin. Niestety, na 85% powierzchni parku wytyczono obszary, które zostały przekazane koncernom poszukującym ropy naftowej. Ten fakt, w dłuższej perspektywie stawia przyszłość parku pod znakiem zapytania. Już dziś poszukiwania i eksploatacja ropy naftowej doprowadziłyby do degradacji siedlisk i utraty przez park statusu miejsca chronionego oraz miejsca na liście obiektów Światowego Dziedzictwa, jednocześnie pozostawiając przyrodę w stanie poważnego zagrożenia. Utrata siedlisk i ich degradacja, myślistwo i zmiany klimatu są głównymi zagrożeniami dla bioróżnorodności na całym świecie. Ich oddziaływanie przyczyniło się do spadku Wskaźnika Żyjącej Planety (Living Planet Index, LPI) o 52% względem poziomu z 1970 roku. Innymi słowy, liczba ssaków, ptaków, gadów, płazów i ryb, z którymi wspólnie zamieszkujemy naszą planetę, spadła o połowę. naturepl.com / Andy Rouse / WWF-Canon

8 WSKAŹNIK ŻYWEJ PLANETY Wielkość populacji kręgowców spadła w ciągu ostatnich 40. lat o połowę Bioróżnorodność na świecie ma się gorzej niż kiedykolwiek wcześniej. Wskaźnik Żyjącej Planety (LPI), służący do badania tendencji dotyczących populacji kręgowców, wykazał w latach spadek aż o 52% (ryc. 2). Innymi słowy, ssaków, ptaków, gadów, płazów i ryb jest na całym świecie o około połowę mniej niż 40. lat temu. Jest to znacznie większy spadek niż szacowano wcześniej. Jak wskazuje Raport, bioróżnorodność na ziemi spada zarówno w klimacie umiarkowanym, jak i równikowym, jednak jej ubytek jest bardziej dotkliwy w tej ostatniej strefie. Według LPI, liczba 6569 populacji 1606 gatunków dla strefy umiarkowanej w latach spadła o 36%. LPI w tym samym okresie dla strefy równikowej wykazuje spadek o 56% (3811 populacji 1638 gatunków). Obszarem, który najbardziej ucierpiał pod tym względem jest Ameryka Łacińska tam spadek wyniósł aż 83%. Za taki stan rzeczy odpowiadają przede wszystkim utrata i degradacja siedlisk oraz ich eksploatacja w formie rybołówstwa i myślistwa. Kolejnym poważnym czynnikiem są zmiany klimatu, których oddziaływanie na populacje w kolejnych latach przewiduje się, że ma być jeszcze większe. Wartość wskaźnika (1970 = 1) Rok Ryc. 2: Wskaźnik Żyjącej Planety (LPI) Globalny wskaźnik LPI w latach odnotował spadek o 52%. Oznacza to, że populacje kręgowców są obecnie tylko w połowie tak liczne jak 40 lat temu. Trend ten wyznaczono na podstawie populacji 3038 gatunków ssaków, ptaków, gadów, płazów i ryb. Biała linia wyznacza wartości wskaźnika, a obszary zaznaczone ciemnym kolorem oznaczają otaczający go przedział ufności na poziomie 95%. (WWF, ZSL, 2014). Legenda Globalny Wskaźnik Żyjącej Planety Przedział ufności WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 8

9 -39% WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LPI DLA GATUNKÓW LĄDOWYCH W LATACH SPADŁA O 39% -76% WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LPI DLA GATUNKÓW SŁODKOWODNYCH SPADŁA ŚREDNIO O 76% -39% WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LPI DLA GATUNKÓW MORSKICH SPADŁA W LATACH O 39% LPI gatunków lądowych LPI dla gatunków lądowych w latach wskazuje spadek o 39% i, niestety, ta tendencja spadkowa nie wykazuje śladów wyhamowania. Utrata siedlisk gatunków lądowych jest spowodowana ich przejęciem przez człowieka przede wszystkim na potrzeby gospodarcze, w szczególności na potrzeby rolnictwa, urbanizacji i produkcji energii. Życie gatunków lądowych na ziemi w dalszym ciągu pozostaje istotnie zagrożone, wpływ ten dodatkowo wzmacnia myślistwo. LPI gatunków słodkowodnych LPI dla gatunków słodkowodnych spadł średnio o 76%. Główne zagrożenia przyczyniające się do tego procesu to utrata i przegradzanie rzek, zanieczyszczenia i obecność gatunków inwazyjnych. Zmiany poziomu wód oraz zaburzenia ciągłości przepływu wody słodkiej, na przykład w wyniku nawadniania lub budowy infrastruktury na potrzeby produkcji energii, także wywierają znaczny wpływ na siedliska gatunków słodkowodnych. LPI gatunków morskich LPI gatunków morskich spadło w latach o 39%. Najostrzejszy spadek odnotowano w latach , po którym to nastąpił okres względnej stabilności, a następnie kolejny okres spadku. Największy spadek wskaźnika odnotowano w strefie równikowej oraz w rejonie Oceanu Południowego, a wśród gatunków, których liczebność znacznie uszczuplała, są żółwie morskie, wiele gatunków rekinów oraz duże migrujące ptaki morskie, jak np. albatros wędrowny. Podsumowanie strona 9

10 ŚLAD EKOLOGICZNY Zużywamy więcej, niż Ziemia jest w stanie wyprodukować Przez ponad 40. lat zapotrzebowanie ludzi na zasoby naturalne przekraczało możliwości odtworzeniowe naszej planety. Dziś, aby móc realizować usługi ekologiczne, z których obecnie korzystamy, potrzebowalibyśmy potencjału regeneracyjnego nie jednej, a 1,5 Ziemi! Taka nadwyżka podaży nad popytem występuje, ponieważ wycinamy drzewa szybciej niż rosną, łowimy więcej ryb niż ocean jest w stanie odtworzyć i emitujemy do atmosfery więcej związków węgla, niż w są w stanie wchłonąć lasy i oceany. Konsekwencją tego jest zmniejszenie zapasów zasobów Ziemi i powstawanie większej ilości emisji i odpadów niż może zostać wchłonięte lub przerobione (przykładem tego jest rosnące stężenie dwutlenku węgla w atmosferze). Ślad ekologiczny stanowi sumę konkurujących o miejsce dóbr i usług ekologicznych potrzebnych ludziom. Obejmuje on biologicznie produktywny obszar potrzebny do uprawy, na pastwiska, tereny zabudowane, akweny połowowe i do pozyskiwania produktów leśnych. Obejmuje także obszar lasów, który potrzebny jest do tego, aby wchłonąć dodatkowe emisje dwutlenku węgla, których nie wchłoną oceany. Zarówno biopotencjał, jak i ślad ekologiczny wyrażone są tą samą jednostką hektarem globalnym (gha). Dwutlenek węgla powstający ze spalania paliw kopalnych stanowi od ponad półwiecza główny składnik śladu ekologicznego ludzkości i w dalszym ciągu jego stężenie rośnie. W 1961 roku węgiel stanowił 36% śladu ekologicznego ogółem, natomiast w 2010 roku już 53%. 1 HEKTAR GLOBALNY (GHA) POMAGA OSZACOWAĆ ZUŻYCIE ZASOBÓW ZIEMI W STOSUNKU DO MOŻLIWOŚCI ICH ODTWORZENIA PRZEZ NASZĄ PLANETĘ Ślad ekologiczny (liczba Ziemi) Rok Ryc. 3: Składniki śladu ekologicznego: składnik węglowy stanowi ponad połowę globalnego śladu ekologicznego (Global Footprint Network, 2014). Legenda Dwutlenek węgla Łowiska Uprawy Teren zabudowany Produkty leśne Pastwiska WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 10

11 Postęp technologiczny, nawożenie i nawadnianie doprowadziły do zwiększenia średniego plonu z hektara, tym samym zwiększając łączny biopotencjał (zasobność) planety w latach z 9,9 do 12 mld hektarów globalnych (gha). W tym samym jednak okresie liczba ludzi na świecie wzrosła z 3,1 mld do niemal 7 mld, zmniejszając dostępny biopotencjał na osobę z 3,2 do 1,7 gha, a jednocześnie ślad ekologiczny zwiększył się z 2,5 do 2,7 gha na osobę. Zatem pomimo globalnego wzrostu biopotencjału, jest go mniej dla każdego. Przewiduje się, że do 2050 roku liczba ludności na świecie osiągnie 9,6 mld, a do 2100 roku 11 mld, co sprawi, że biopotencjał dostępny dla każdego z nas będzie jeszcze mniejszy, a jeszcze większym wyzwaniem będzie utrzymanie wzrostu biopotencjału w kontekście postępującej degradacji gleby, niedoboru wody pitnej i rosnących kosztów energii. W 2010 ROKU GLOBALNY ŚLAD EKOLOGICZNY WYNOSIŁ 18,1 MLD GHA, CZYLI 2,6 GHA NA OSOBĘ. ŁĄCZNY BIOPOTENCJAŁ ZIEMI WYNOSIŁ 12 MLD GHA, CZYLI OKOŁO 1,7 GHA NA OSOBĘ Ryc. 4: Powiększający się globalny ślad ekologiczny: Ślad ekologiczny, czyli miara obszaru wymaganego do wytworzenia wykorzystywanych przez ludzi usług ekologicznych, rośnie szybciej niż globalny biopotencjał czyli obszar dostępny do wytworzenia tych usług. Wzrost produktywności Ziemi nie jest wystarczający do tego, by zaspokoić potrzeby rosnącej liczby ludzi. (Global Footprint Network, 2014). Legenda Biopotencjał Ślad ekologiczny Liczba ludności Wskaźnik (zmiana względem 1961 r., 1961 = 100%) 300% 250% 200% 150% 100% 50% Ślad ekologiczny: 1961: 7.6 mld gha 2010: 18.1 mld gha Biopotencjał: 1961: 9.9 mld gha 2010: 12 mld gha Liczba ludności: 1961: 3.09 mld 2010: 6.9 mld 0% Rok Podsumowanie strona 11

12 ŚLAD EKOLOGICZNY W PODZIALE NA KRAJE Ślad ekologiczny (liczba hektarów globalnych zapotrzebowania, na osobę) Ryc. 5: Ślad ekologiczny w podziale na kraje, na osobę, 2010 rok Porównanie to obejmuje wszystkie kraje o liczbie ludności przekraczającej 1 mln, dla których dostępne są kompletne dane (Global Footprint Network, 2014). Legenda Teren zabudowany Łowiska Lasy Pastwiska Uprawy Dwutlenek węgla Średnia wartość globalnego biopotencjału 0 Kuwejt Katar Zjednoczone Emiraty Arabskie Dania Belgia Trynidad i Tobago Singapur USA Kraj Bahrajn Szwecja Kanada Holandia Australia Irlandia Finlandia Urugwaj Austria Szwajcaria Czechy Estonia Oman Mongolia Francja Słowenia Niemcy Włochy Portugalia Wielka Brytania Kazachstan Grecja Korea Południowa Mauritius Arabia Saudyjska Izrael Cypr Litwa Polska Białoruś Rosja Hiszpania Paragwaj Japonia Turkmenistan Łotwa Słowacja Liban Libia Chorwacja Meksyk Wenezuela Nowa Zelandia Bułgaria Brazylia Była Jugosłowiańska Republika Macedonii Malezja Chile Iran Węgry Argentyna Botswana Papua Nowa Gwinea Średnia światowa Ukraina Turcja RPA Gabon Bośnia i Hercegowina Serbia Boliwia Kostaryka Rumunia Mauretania Niger Tajlandia Panama Chiny Jamajka Salwador WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 12

13 Wielkość i elementy śladu ekologicznego ustalane są na podstawie towarów i usług, poprzez uśrednienie danych dotyczących ich zużycia na mieszkańca konkretnego kraju, oraz na podstawie wydajności wykorzystania zasobów niezbędnych do ich dostarczenia i produkcji. Większość z 25. krajów o największym śladzie ekologicznym na osobę, to kraje o wysokich dochodach praktycznie we wszystkich tych krajach głównym składnikiem śladu był ślad węglowy. Wpływ na przekroczenie dopuszczalnej granicy śladu ekologicznego dla poszczególnych krajów jest zróżnicowany. Na przykład, gdyby ślad ekologiczny wszystkich ludzi na Ziemi był taki, jak dla średniego mieszkańca Kataru, wówczas potrzebowalibyśmy 4,8 planet takich jak Ziemia. Gdybyśmy wszyscy żyli tak, jak przeciętny mieszkaniec USA, wówczas do zaspokojenia potrzeb konieczne byłoby posiadanie 3,9 planet. W przypadku przeciętnego mieszkańca Słowacji lub Korei Południowej i Polski wartości te wynoszą odpowiednio 2 i 2,5 Ziemi, natomiast dla mieszkańca RPA lub Argentyny odpowiednio 1,4 i 1,5. ŚLAD WĘGLOWY STANOWI PONAD POŁOWĘ CAŁEGO ŚLADU EKOLOGICZNEGO Średni biopotencjał światowy na osobę w 2010 roku wyniósł 1,7 gha. Jamajka Salwador Jordania Birma Ekwador Tunezja Kolumbia Mali Egipt Albania Czad Gwatemala Ghana Uzbekistan Algieria Suazi Gwinea Bissau Gambia Kuba Gwinea Honduras Syria Wietnam Mołdawia Azerbejdżan Armenia Irak Peru Burkina Faso Maroko Nikaragua Sudan Dominikana Benin Kirgistan Indonezja Zimbabwe Senegal Uganda Nigeria Laos Korea Północna Sri Lanka Kamerun Republika Środkowoafrykańska Tanzania Gruzja Liberia Somalia Kambodża Etiopia Madagaskar Sierra Leone Filipiny Lesotho Angola Togo Wybrzeże Kości Słoniowej Kenia Indie Kongo Burundi Jemen Zambia Rwanda Mozambik Tadżykistan Nepal Malawi Demokratyczna Republika Konga Bangladesz Pakistan Afganistan Haiti Erytrea Autonomia Palestyńska Timor Wschodni Podsumowanie strona 13

14 LOKALNE POTRZEBY, GLOBALNA PRESJA ~ Na organizowanym co tydzień targu w Vitshumbi mieszkańcy kupują warzywa i ryby świeżo złowione w Jeziorze Edwarda. Jezioro to znajdowało się także w centrum obszaru poszukiwań ropy naftowej, prowadzonych przez koncern paliwowy Soco International PLC z siedzibą w Wielkiej Brytanii. W następstwie międzynarodowej kampanii prowadzonej przez WWF, firma zgodziła się na zaprzestanie prac w Parku Narodowym Wirunga. Niewiele krajów posiada wyższy biopotencjał i większe zasoby naturalne niż Demokratyczna Republika Konga. Mimo to, jej mieszkańcy mają jedną z najmniejszych wartości śladu ekologicznego spośród wszystkich krajów, a sam kraj zajmuje ostatnie miejsca według Wskaźnika Rozwoju Społecznego ONZ. Wydobycie ropy naftowej w Wirundze w celu zaspokojenia potrzeb społeczeństw o wysokich dochodach, wykorzystujących zasoby w sposób niezrównoważony, mogłoby przynieść doraźne zyski wąskiej grupie ludzi, jednak jest mało prawdopodobne, aby stało się motorem prawdziwego rozwoju kongijskiego społeczeństwa. Dowodzi tego przykład Nigerii, w której wskaźniki ubóstwa i nierówności poszybowały w górę od czasu odkrycia tam ropy. W dłuższej perspektywie, jedyną szansą dla mieszkańców Demokratycznej Republiki Konga na zaspokajanie ich potrzeb i poprawę perspektyw życia, jest zrównoważone i racjonalne zarządzanie oraz mądre wykorzystanie i podział zysków, wynikających z naturalnych bogactw ich kraju.

15 Brent Stirton / Reportage for Getty Images / WWF-Canon

16 NIERÓWNOŚĆ POTRZEB, NIERÓWNOŚĆ SKUTKÓW Kraje o niższych dochodach mają najmniejszy ślad ekologiczny, jednak to one cierpią najbardziej na degradacji środowiska. W ciągu ostatniego półwiecza większość krajów o wysokich dochodach utrzymywała wartości śladu ekologicznego na osobę wyższe niż ilość biopotencjału dostępnego na jedną osobę na naszej planecie. W dużej mierze wynikało to z faktu, że kraje te eksploatowały zasoby innych państw, aby zaspokoić własne potrzeby. W tym samym okresie wartość śladu ekologicznego mieszkańców krajów o średnich i małych dochodach praktycznie się nie zwiększyła, stale utrzymując względnie niski poziom tego wskaźnika. Ślad ekologiczny (gha na osobę) Rok Ryc. 6: Ślad ekologiczny na osobę (gha) w krajach o wysokich, średnich i niskich dochodach (klasyfikacja i dane Banku Światowego) w latach Zielona linia wyznacza średni biopotencjał światowy na osobę (Global Footprint Network, 2014). Legenda Wysokie dochody Średnie dochody Niskie dochody Światowy biopotencjał WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 16

17 Porównując kształtowanie się LPI w krajach o zróżnicowanym poziomie dochodów, widzimy olbrzymie różnice: w krajach o wysokich dochodach odnotowano wzrost bioróżnorodności (10%), w krajach o średnich dochodach spadek (18%), a w krajach o niskich dochodach głęboki spadek (58%). Wartości te nie mówią jednak o potężnej skali zubożenia bioróżnorodności przed 1970 rokiem odnotowanej w Europie, Ameryce Północnej i Australii. Mogą natomiast wskazywać na import zasobów przez kraje o wysokich dochodach, w istocie prowadzący do outsourcingu bioróżnorodności i przeniesienia skutków jej utraty na kraje o niższych dochodach. WSKAŹNIKI DOTYCZĄCE BIORÓŻNORODNOŚCI ORAZ LUDNOŚCI W KRAJACH O NISKICH DOCHODACH W DALSZYM CIĄGU DRAMATYCZNIE SPADAJĄ Ryc. 7: LPI i grupy krajów o zbliżonych dochodach (klasyfikacja Banku Światowego), (ZSL, WWF, 2014). Legenda Wysokie dochody Średnie dochody Niskie dochody Wartość wskaźnika (1970 = 1) Rok Podsumowanie strona 17

18 ŚCIEŻKA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Żaden z krajów nie osiągnął jeszcze wysokiego poziomu rozwoju przy jednoczesnym zachowaniu globalnie zrównoważonej wartości śladu ekologicznego. Są jednak kraje, które kroczą właściwą ścieżką Jeśli państwo ma rozwijać się w sposób zrównoważony na poziomie globalnym, wartość jego śladu ekologicznego na osobę musi być mniejsza niż biopotencjał na osobę dostępny na planecie, przy jednoczesnym zachowaniu przyzwoitego standardu życia. Pierwszy wskaźnik oznacza ślad na osobę niższy niż 1,7 gha czyli maksimum, jakie planeta może odtworzyć bez powodowania globalnej nadwyżki potrzeb nad zasobami. Drugi wskaźnik można zdefiniować jako 0,71 lub więcej, wg Wskaźnika Rozwoju Społecznego ONZ skorygowanego o nierówności (Inequality-adjusted Human Development Index, IHDI). W chwili obecnej żaden z krajów nie spełnia tych kryteriów. Niski poziom rozwoju społecznego Średni poziom rozwoju społecznego Wysoki poziom rozwoju społecznego Bardzo wysoki poziom rozwoju społecznego Strefa zrównoważonego rozwoju w skali globalnej Ślad ekologiczny na osobę (gha) Ryc. 8: Korelacja śladu ekologicznego ze Wskaźnikiem Rozwoju Społecznego ONZ skorygowanego o nierówności (dla ostatniego dostępnego roku). Kropki przedsta wiające każdy kraj pokolorowane są zgodnie z przynależnością do regionu geograficznego, a ich wiel kość odpowiada liczbie ludności. Żaden z krajów nie znajduje się jeszcze w strefie w prawym dolnym rogu, która oznacza zrównoważony rozwój. Legenda Afryka Bliski Wschód / Azja Środkowa Azja i Oceania Ameryka Południowa Ameryka Środkowa i Basen Morza Karaibskiego Ameryka Północna Unia Europejska Pozostałe kraje europejskie Wskaźnik Rozwoju Społecznego ONZ skorygowany o nierówności (IHDI) WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 18

19 Ryc. 9: Ślad ekologiczny w relacji do HDI (Human Development Index) Dla niewielkiej grupy krajów pokazano tendencje w funkcji czasu (lata ). Linie przerywane oznaczają progi HDI dla niskiego, średniego, wysokiego i bardzo wysokiego rozwoju społecznego (Global Footprint Network, 2014; UNDP, 2013). UWAGA: Ponieważ miarę HDI wprowadzono dopiero w 2010 roku, wskaźnik ten nie jest skorygowany o nierówność. Niski poziom rozwoju społecznego Średni poziom rozwoju społecznego Chiny Wysoki poziom rozwoju społecznego Brazylia Turcja Wskaźnik Rozwoju Społecznego ONZ (HDI) Bardzo wysoki poziom rozwoju społecznego Strefa zrównoważonego rozwoju w skali globalnej USA Niemcy Ślad ekologiczny na osobę (gha) Legenda Bliski Wschód / Azja Środkowa Azja i Oceania Ameryka Południowa Ameryka Północna Unia Europejska Niektóre kraje podążają już właściwą ścieżką, choć poszczególne wartości wzrostu różnią się od siebie. Na ryc. 9 widać, że poziom rozwoju społecznego w niektórych krajach znacząco wzrósł, przy względnie niewielkim wzroście wartości śladu ekologicznego. Natomiast inne kraje zmniejszyły swój ślad ekologiczny zachowując wysoki wskaźnik rozwoju. WYŻSZY POZIOM WZROSTU ROZWOJU SPOŁECZNEGO W KRAJACH O WYSOKICH DOCHODACH OSIĄGNIĘTO KOSZTEM WIĘKSZEGO ŚLADU EKOLOGICZNEGO. GLOBALNYM WYZWANIEM POZOSTAJE ODWRÓCENIE TEJ TENDENCJI Podsumowanie strona 19

20 GRANICE PLANETY Definiowanie bezpiecznej przestrzeni dla życia na Ziemi Dodatkowe informacje i wskaźniki pomagają pogłębić i poszerzyć naszą wiedzę o żyjącej planecie, na której mieszkamy, oraz odpowiednio poszerzać perspektywę, skupiając się na kwestiach globalnych lub koncentrować się na poszczególnych regionach, problemach i gatunkach. Przez ostatnie 10 tys. lat ludzkość czerpała olbrzymie korzyści z przewidywalnych i niezwykle stabilnych warunków środowiska w okresie geologicznym znanym jako holocen. Okoliczności te umożliwiły osiadłym społecznościom ludzkim ewoluować i przekształcić się ostatecznie w społeczeństwa współczesne. Świat jednak wszedł w nowy okres antropocen, w którym działania ludzi stanowią największy motor zmian na skalę globalną. Biorąc pod uwagę ich tempo i rozmiar, nie możemy dłużej ignorować możliwości osiągnięcia punktu krytycznego, po którym warunki życia na Ziemi zmienią się nagle i nieodwracalnie. Ryc. 10: Granice planety Zdefiniowanie granic planety umożliwia ustalenie bezpiecznej strefy działania dla ludzkości, w której mamy najwyższe szanse w dalszym ciągu się rozwijać i osiągać dobrobyt w kolejnych pokoleniach (Stockholm Resilience Centre, 2009). Legenda Postęp do 2009 roku Bezpieczne granice Zanieczyszczenia chemiczne Zmiany klimatu Zakwaszanie oceanów Obciążenie atmosfery aerozolami Zmniejszanie się warstwy ozonowej Utrata bioróżnorodności Zmiany zagospodarowania gruntów Cykl obiegu azotu Cykl obiegu fosforu Globalne wykorzystanie wody słodkiej (Biogeochemical flow boundary) WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 20

21 Granice planety pozwalają zidentyfikować te procesy środowiskowe, które regulują jej stabilność. Dla każdego z nich zdefiniowano bezpieczne granice w oparciu o obecny stan wiedzy. Przekraczając te granice, wkraczamy w obszar zagrożenia, w którym prawdopodobne jest wystąpienie nagłych i negatywnych zmian. Choć ustalenie dokładnych punktów krytycznych, których przekroczenie prowadzić będzie do nieodwracalnych zmian jest niemożliwe, wydaje się, że trzy granice dla planety zostały już przekroczone. Są to mianowicie: utrata bioróżnorodności, zmiany klimatu oraz cykl obiegu azotu skutki tych zmian już teraz odciskają swoje piętno na ludzkim życiu i zapotrzebowaniu ludzi na pożywienie, wodę i energię. Koncepcja granic planety sugeruje, że istnienie świata, który znamy i z którego korzystaliśmy przez okres holocenu zależy obecnie od naszych działań. Z użytkowników planety, musimy stać się jej strażnikami. Ryc. 11: Model pączka Oxfam bezpieczna i sprawiedliwa przestrzeń działania dla ludzkości Przestrzeń działania ludzkości jest bezpieczna, co oznacza, że unika przekraczania punktów nieodwracalnych zmian w środowisku, a sprawiedliwa, ponieważ zapewnia, że każda osoba osiągnie określony standard zdrowia, zamożności, sprawczości i uczestnictwa (Raworth, 2012). UTRATA BIORÓŻNORODNOŚCI ZMNIEJSZENIE SIĘ WARSTWY OZONOWEJ ZMIANA ZAGOSPO- DAROWANIA GRUNTÓW ZDROWIE RÓWNOŚĆ PŁCI ZMIANY KLIMATU LIMIT ŚRODOWISKOWY FUNDAMENT SPOŁECZNY WODA POŻYWIENIE SPRAWIEDLIWOŚĆ SPOŁECZNA ENERGIA DOCHÓD ZATRUDNIENIE EDUKACJA BEZPIECZNA I SPRAWIEDLIWA PRZESTRZEŃ DLA LUDZKOŚCI SIŁA WYKORZYSTANIE WODY SŁODKIEJ ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ GOSPODARCZY OBEJMUJĄCY WSZYSTKIE GRUPY PRAWO GŁOSU AZOTU I FOSFORU CYKLE OBIEGU ZAKWASZENIE OCEANÓW OBCIĄŻENIE ATMOSFERY AEROZOLAMI ZANIECZYSZCZENIA CHEMICZNE Koncepcja granic planety stawia pytania o sprawiedliwość i rozwój w ramach zasobów jednego globu. Podobnie jak w przypadku limitu środowiskowego, gdzie poza jego granicą występuje nie do zaakceptowania wysoka presja na środowisko, poniżej fundamentu społecznego leży niemożliwy do zaakceptowania brak spełnienia potrzeb. Podsumowanie strona 21

22

23 Brent Stirton / Reportage by Getty Images / WWF-Canon BLASKI ~ Produkcja energii nie zawsze musi szkodzić środowisku. Spawacz na zdjęciu obok pracuje przy społecznym projekcie elektrowni wodnej w Mutwanga w Demokratycznej Republice Konga, która korzysta z wody z Parku Narodowego Wirunga. Projekt, zorganizowany przez kongijski urząd ds. flory i fauny, ma docelowo dostarczać prąd do 25 tys. odbiorców. Zasilane będą także szkoły, szpital i dom dziecka. Powstaną miejsca pracy i szanse na rozwój działalności gospodarczej. Jednocześnie lokalni mieszkańcy mają większą motywację do tego, aby troszczyć się o lasy i mokradła w parku narodowym, które zapewniają im dopływ wody. Inaczej niż w przypadku wielu źle zlokalizowanych i słabo zaplanowanych projektów hydroenergetycznych na świecie, ta inwestycja będzie mieć jedynie minimalny wpływ na środowisko. Podobne projekty na całym świecie pokazują, że rozwój społeczeństwa i ochrona środowiska mogą istnieć obok siebie, oraz że ochrona kapitału naturalnego może prowadzić do prawdziwego postępu społecznego i gospodarczego.

24 DLACZEGO POWINNO NAM ZALEŻEĆ? Zmiany środowiska dotykają nas wszystkich Dla wielu Ziemia oraz olbrzymia sieć życia, do której wszyscy należymy, warta jest ochrony ze względu na nią samą. W wielu kulturach i religiach obecny jest głęboki szacunek dla natury. Ludzie powinni odwołać się do starego przysłowia: Nie odziedziczyliśmy Ziemi po naszych przodkach, tylko wypożyczyliśmy ją dla naszych dzieci. Mimo to, stale jeszcze nie jesteśmy dobrymi strażnikami naszej planety. Sposób, w jaki dziś zaspokajamy nasze wymagania, podkopuje szanse przyszłych pokoleń na zaspokojenie ich potrzeb i stanowi zaprzeczenie zrównoważonego rozwoju. 3,6 MLD W ,3 MLD W 2050 Większość ludności świata mieszka obecnie w miastach 7,2 MLD W ,6 MLD W MLD 70% i 30% Ekosystemy leśne dają schronienie, zapewniają przetrwanie, wodę, paliwo i bezpieczeństwo żywnościowe dla ponad 2 mld ludzi Liczba ludzi na świecie szybko rośnie 70% zużywanej globalnie wody i 30% energii są przeznaczane na produkcję żywności 15% 45% Z rybołówstwa pochodzi 15% białka zwierzęcego w naszej diecie, a wartość ta w wielu mniej rozwiniętych krajach Afryki i Azji wynosi ponad 50%. 45% wody słodkiej wykorzystywanej w krajach uprzemysłowionych jest zużywane do produkcji energii WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 24

25 Dobrobyt ludzkości, a co za tym idzie,nasze przetrwanie, zależą od zdrowych ekosystemów oraz usług, które generują, od czystej wody i klimatu, umożliwiających normalne życie, od dostępności pożywienia, paliwa, włókien i żyznych gleb. W ostatnich latach możliwe stało się podliczenie wartości finansowej kapitału naturalnego i dywidend, jakie generuje. Dzięki takiej wycenie można przedstawić argumenty za ochroną środowiska i życiem w sposób zrównoważony, choć należy pamiętać, że jakakolwiek wycena usług ekosystemów stanowi znaczące niedoszacowanie nieskończoności, ponieważ bez nich życie na Ziemi nie byłoby możliwe. 660 MLN Ekosystemy morskie dają ponad 660 mln miejsc pracy na całym świecie JEDNA TRZECIA Jedna trzecia dużych miast na Ziemi zależy od rezerw naturalnych wody pitnej 6,6 BLN USD >40% Szacunkowy koszt szkód środowiskowych w 2008 roku wyniósł 6,6 bln USD co stanowi równowartość 11% globalnego PKB Globalne zapotrzebowanie na wodę słodką ma w 2030 roku przekroczyć obecny popyt o ponad 40% 768 MLN 39na milionów ludzi nie ma dostępu do bezpiecznej, czystej wody Z 63. najgęściej zaludnionych obszarów miejskich, 39. jest narażonych na wysokie ryzyko wystąpienia przynajmniej jednego zagrożenia naturalnego: powodzi, huraganowych wiatrów i susz Podsumowanie strona 25

26 ŻYWNOŚĆ, WODA I ENERGIA Nasze potrzeby powiązane są z dobrostanem biosfery Do 2050 roku liczba ludności na świecie ma zwiększyć się o 2 miliardy. Już teraz wiemy, że olbrzymim wyzwaniem będzie zapewnienie wszystkim pożywienia, wody i energii. Obecnie niemal miliard ludzi cierpi głód, 768 milionów żyje bez dostępu do bezpiecznej i czystej wody, a 1,4 mld nie ma dostępu do stałego źródła prądu. Zmiany klimatu i zubożenie ekosystemów oraz zasobów naturalnych sprawi, że sytuacja dodatkowo się pogorszy. Choć najbardziej narażeni na negatywne skutki eksploatacji środowiska stale będą najbiedniejsi, problemy z żywnością, wodą i energią dotyczą nas wszystkich. Bezpieczeństwo żywnościowe, wodne i energetyczne oraz dobrostan ekosystemu są ze sobą ściśle powiązane. Zależność ta oznacza, że wysiłki na rzecz poprawy jednego aspektu mogą łatwo doprowadzić do destabilizacji innych próby zwiększenia wydajności plonów mogą powodować większe zapotrzebowanie na wodę i energię elektryczną, i tym samym wpłynąć na bioróżnorodność i usługi zależne od stanu środowiska. Sposób, w jaki dziś zaspokajamy nasze potrzeby, wpływa na kondycję ekosystemów, a ta przekłada się na możliwość ich realizacji w przyszłości. Jest to równie istotne dla najbiedniejszych społeczności wiejskich, których przetrwanie często w dużej mierze zależy od środowiska, jak i dla mieszkańców wielkich miast, którzy coraz bardziej narażeni są na zjawiska takie jak powodzie czy zanieczyszczenia, wynikające z pogarszającego się stanu środowiska. Ochrona środowiska i odpowiedzialne korzystanie z zasobów naturalnych stanowią warunek konieczny społecznego rozwoju, a także budowy silnych i zdrowych społeczności. OBECNIE NIEMAL MILIARD LUDZI CIERPI GŁÓD, 768 MILIONÓW ŻYJE BEZ DOSTĘPU DO BEZPIECZNEJ, CZYSTEJ WODY A 1,4 MILIARDA NIE MA DOSTĘPU DO STAŁEGO ŹRÓDŁA ENERGII ELEKTRYCZNEJ WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 26

27 ŻYWNOŚĆ DO PRODUKCJI ŻYWNOŚCI POTRZEBNA JEST WODA PRODUKCJA ŻYWNOŚCI WPŁYWA NA DOSTĘPNOŚĆ WODY WODA NA PRODUKCJĘ ŻYWNOŚCI ZUŻYWA SIĘ DUŻO ENERGII WODA JEST POTRZEBNA DO PRODUKCJI ENERGII Ryc. 12: Powiązania i relacje między biosferą i bezpieczeństwem żywnościowym, wodnym i energe tycznym To, w jaki sposób produkujemy żywność, korzystamy z wody i generujemy energię, wpływa na biosferę, która umożliwia dalsze spełnienie tych potrzeb. ENERGIĘ MOŻNA POZYSKIWAĆ Z UPRAW NA CELE SPOŻYWCZE ENERGIA ENERGIA JEST WYKORZYSTYWANA DO MAGAZYNOWANIA, OCZYSZCZANIA I TRANSPORTU WODY ZDROWE SPOŁECZNOŚCI SĄ FUNDAMENTEM DOBROSTANU FIZYCZNEGO, PSYCHICZNEGO I SPOŁECZNEGO LUDZKOŚCI, A WARUNKIEM ISTNIENIA ZDROWYCH SPOŁECZNOŚCI JEST ZDROWE ŚRODOWISKO Podsumowanie strona 27

28 ROZWIĄZANIA W RAMACH KONCEPCJI JEDNEJ PLANETY Możemy dokonywać lepszych wyborów i stosować praktyczne rozwiązania Koncepcja Jednej Planety WWF opisuje, w jaki sposób usprawnić zarządzanie, eksploatację i podział zasobów naturalnych w ramach ograniczeń istniejących na naszej planecie, tak by zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe, wodne i energetyczne dla wszystkich ludzi na Ziemi. UTRZYMANIE KAPITAŁU NATURALNEGO przywrócenie zniszczonych ekosystemów, zatrzymanie utraty najważniejszych siedlisk, znaczne rozszerzenie zasięgu obszarów chronionych LEPSZA PRODUKCJA zmniejszenie ilości surowca i odpadów, zrównoważone zarządzanie zasobami, zwiększanie produkcji energii ze źródeł odnawialnych ROZSĄDNIEJSZA KONSUMPCJA zgodnie ze ścieżką małego śladu ekologicznego, na podstawie racjonalnego wykorzystania energii i zdrowszych nawyków żywieniowych ZMIANA KIERUNKU PRZEPŁYWU STRUMIENI FINANSOWYCH wycena przyrody, odpowiedzialność za koszty środowiskowe i społeczne, wspieranie i nagradzanie działań na rzecz ochrony, zrównoważonego zarządzania zasobami i innowacyjności SPRAWIEDLIWE ZARZĄDZANIE ZASOBAMI dzielenie się dostępnymi zasobami, dokonywanie sprawiedliwych wyborów, opartych na przesłankach ekologicznych, pomiar sukcesu na podstawie wskaźników innych niż PKB WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 28

29 ZMIANA KIERUNKU PRZEPŁYWU STRUMIENI FINAN- SOWYCH LEPSZE WYBORY W KONCEPCJI JEDNEJ PLANETY ZACHOWANIE KAPITAŁU NATURALNEGO LEPSZA PRODUKCJA ROZSĄDNIEJSZA KONSUMPCJA SPRAWIED- LIWE ZARZĄ- DZANIE ZASOBAMI Ryc. 13: Koncepcja Jedna Planeta (WWF, 2012). INTEGRALNOŚĆ EKOSYSTEMU OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE, WODNE I ENERGETYCZNE Podsumowanie strona 29

30 KONCEPCJA JEDNEJ PLANETY W PRAKTYCE Analizy przypadków i więcej informacji można znaleźć pod adresem wwf.panda.org/lpr i wwf.pl Dania: energia wiatrowa stanowiła 57,4% energii elektrycznej zużytej w Danii w grudniu 2013 roku jest to rezultat kilku dekad działań na rzecz innowacji i polityki wsparcia rozwoju produkcji zielonej energii. Godzina dla Ziemi: coraz więcej miast wykazuje chęć przewodzenia wysiłkom na rzecz zmniejszenia śladu ekologicznego i osiągnięcia większej równowagi w przyszłości. Belize: Nowy plan zarządzania wybrzeżem uwzględnia niezwykłą wartość ekosystemów naturalnych, takich jak rafy koralowe czy lasy namorzynowe, dla rozwoju turystyki, rybołówstwa i ochrony wybrzeża. Chile: specjaliści od ochrony przyrody współpracują m.in. z ludnością lokalną, branżą rybołówstwa i władzami, a także z sektorem finansowym i detalicznym, na rzecz ochrony jednego z najważniejszych na świecie ekosystemów morskich. WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 30

31 Rwanda/Uganda: inicjatywa ekoturystyczna przyniosła znaczne korzyści społecznościom lokalnym, pomagając jednocześnie zwiększyć liczbę osobników poważnie dotąd zagrożonego gatunku goryli górskich. RPA: inteligentne planowanie przestrzenne pomogło odtworzyć niezwykle istotne obszary mokradeł. Australia: wydajniejsze praktyki przy uprawie trzciny cukrowej pozwalają chronić Wielką Rafę Koralową, zmniejszając zanieczyszczenia chemiczne obszaru i erozję gleby. Podsumowanie strona 31

32 SKOK KU PRZYSZŁOŚCI ~ Demokratyczna Republika Konga posiada jedno z najmłodszych i najszybciej powiększających się społeczeństw na świecie. Jaka przyszłość czeka dzieci z rybackiej wioski Witshumbi na południowym brzegu Jeziora Edwarda? Park Narodowy Wirunga to ich dziedzictwo, dodatkowo obdarzone wielkim potencjałem. Wyniki badania zleconego przez WWF wskazują, że w stabilnych warunkach, gdy park będzie odpowiednio chroniony, jego wartość gospodarcza może przekroczyć 1 mld USD rocznie. Odpowiedzialny rozwój gałęzi gospodarki na terenie parku, takich jak turystyka, może stworzyć miejsca pracy dla 45. tys. osób.

33 Brent Stirton / Reportage by Getty Images / WWF-Canon

34 KIERUNEK DZIAŁAŃ Te same wskaźniki, które mówią, gdzie popełniliśmy błąd, mogą także wskazać właściwy kierunek działań Postępujący spadek LPI, czy też rosnąca nadwyżka potrzeb nad zasobami nie są nieuchronne. Stanowią one sumę milionów decyzji podejmowanych bez uwzględnienia konieczności ochrony środowiska naturalnego: złe zarządzanie na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym, politykę krótkowzrocznie ukierunkowaną na wzrost gospodarczy i wąsko pojmowany interes, modele biznesowe, które koncentrują się na zyskach w krótkiej perspektywie i nie uwzględniają czynników zewnętrznych i kosztów w długookresowej prognozie, mało wydajne, przestarzałe i powodujące niepotrzebne zniszczenia metody wytwarzania i wykorzystywania energii, połowu ryb, produkcji żywności, przewozu towarów i ludzi, strategie przetrwania za wszelką cenę, czy też nadmierna konsumpcja, która sprawia, że tylko niewielka grupa jest szczęśliwsza lub zdrowsza. Dla każdego takiego wyboru istnieje jednak lepsza alternatywa. Nie będzie łatwo zmienić kierunek i znaleźć inne rozwiązania, jednak nie jest to niewykonalne. Podczas konferencji klimatycznej w Rio de Janeiro w 2012 roku rządy państw potwierdziły swoje zaangażowanie na rzecz zrównoważonej gospodarczo, społecznie i środowiskowo przyszłości dla naszej planety, i dla obecnych i przyszłych pokoleń. Jest to nasza wspólna wizja cel, do którego dążymy. Można go zauważyć w strefie globalnie zrównoważonego rozwoju na naszym schemacie (ryc. 8) jest to puste obecnie miejsce, w którym każdy będzie mógł cieszyć się z wysokiego poziomu rozwoju społecznego, generując jednocześnie ślad ekologiczny możliwy do obsłużenia przez Ziemię. Jest to zasadniczo ta sama przestrzeń, która pojawia się w modelu pączka Oxfam bezpiecznej i sprawiedliwej przestrzeni działania, mieszczącej się w granicach planety, która zapewnia akceptowalny poziom zdrowia, dobrostanu i możliwości dla każdego (ryc. 11). Koncepcja WWF Jedna Planeta (ryc. 13) wskazuje, w jaki sposób możemy stan ten osiągnąć, korzystając z szeregu praktycznych wskazówek: musimy skierować strumień inwestycji tak, aby nie stanowiły one przyczyny problemów w środowisku naturalnym, lecz raczej rozwiązywały je; musimy dokonywać uczciwych, dalekowzrocznych i opartych na ekologicznych przesłankach wyborów w zakresie tego, jak zarządzamy wspólnymi zasobami; musimy utrzymywać pozostały kapitał naturalny, chronić i odtwarzać ważne ekosystemy i siedliska, lepiej produkować i rozsądniej konsumować. WIEMY, GDZIE CHCEMY BYĆ WIEMY, JAK TAM DOTRZEĆ CZAS PRZYSTĄPIĆ DO DZIAŁANIA WWF Living Planet Report 2014 Podsumowanie strona 34

35 ŚWIATOWA SIEĆ WWF Biura WWF* Armenia Australia Austria Azerbejdżan Belgia Belize Bhutan Birma Boliwia Brazylia Bułgaria Chile Chiny Dania Demokratyczna Republika Konga Ekwador Fidżi Filipiny Finlandia Francja Gabon Gambia Ghana Grecja Gruzja Gujana Gujana Francuska Gwatemala Hiszpania Holandia Honduras Hongkong Indie Indonezja Japonia Kambodża Kamerun Kanada Kenia Kolumbia Korea Południowa Kuba Laos Madagaskar Malezja Mauretania Meksyk Mongolia Mozambik Namibia Niemcy Nepal Norwegia Nowa Zelandia Pakistan Panama Papua Nowa Gwinea Paragwaj Peru Polska Republika Środkowoafrykańska Rosja RPA Rumunia Senegal Singapur Surinam Szwecja Szwajcaria Tanzania Tajlandia Tunezja Turcja Uganda USA Węgry Wielka Brytania Wietnam Włochy Wyspy Salomona Zambia Zimbabwe Zjednoczone Emiraty Arabskie Pełna lista źródeł i publikacji zawierających dane wykorzystane w niniejszym podsumowaniu znajduje się w pełnej wersji Living Planert Report Organizacje stowarzyszone z WWF Fundación Vida Silvestre (Argentyna) Pasaules Dabas Fonds (Łotwa) Nigerian Conservation Foundation (Nigeria) *stan na lipiec 2014 r. Informacje o publikacji Wydano we wrześniu 2014 r. przez WWF (World Wide Fund for Nature, uprzednio: World Wildlife Fund). Powielanie niniejszej publikacji w całości lub części jest możliwe po spełnieniu poniższych warunków oraz pod warunkiem zamieszczenia tytułu i nazwy wydawcy (powyżej) jako właściciela praw autorskich. Zalecana treść opisu źródła: WWF WWF Living Planet Report 2014: Podsumowanie. [R. McLellan, L. Iyengar, B. Jeffries oraz N. Oerlemans (red.)]. WWF, Gland, Szwajcaria WWF. Wszystkie prawa zastrzeżone. Powielanie niniejszej publikacji (z wyjątkiem zdjęć) do celów edukacyjnych czy innych celów niekomercyjnych jest dozwolone pod warunkiem umieszczenia informacji jak powyżej. Powielanie niniejszej publikacji z zamiarem jej sprzedaży lub do wykorzystania na cele komercyjne jest zabronione bez uprzedniej zgody WWF na piśmie. Powielanie zdjęć z niniejszej publikacji do jakichkolwiek celów wymaga uprzedniej zgody WWF na piśmie. Użycie w niniejszym Raporcie nazw geograficznych i sposób prezentacji materiału nie jest odzwierciedleniem poglądów WWF dotyczących statusu prawnego oraz władz krajów, terytoriów lub obszarów, a także dotyczących zmian ich granic. Projekt: millerdesign.co.uk Fotografia na okładce: Europejska Agencja Kosmiczna Podsumowanie strona 35

36 LIVING PLANET REPORT 2014 MIEJSCA Lasy, rzeki, rafy koralowe naturalne ekosystemy stanowią fundament rozwiniętych i zdrowych społeczeństw. LUDZIE Nasze potrzeby, szczęście i dobrobyt zależą od stanu środowiska naturalnego. Dlaczego działamy Naszą misją jest powstrzymanie dalszej degradacji środowiska naturalnego Ziemi i kształtowanie przyszłości, w której ludzie będą żyli w harmonii z przyrodą. Odwiedź nas na wwf.pl GATUNKI Liczba populacji kręgowców od 1970 roku spadła o połowę, według Wskaźnika Żyjącej Planety. PRZESTRZEŃ Zapotrzebowanie ludzkości na zasoby naszej planety wymagałoby dziś dostępności 1,5 Ziemi. NASA LIVING PLANET REPORT 2014 WWF.PL