- ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 1059), zwana dalej PE,

Transkrypt

1 Wrocław, dnia 8 października 2013 r. INFORMACJA PRAWNA w sprawie obowiązków, nałożonych na przedsiębiorstwa energetyczne w wyniku nowelizacji ustawy prawo energetyczne, dotyczących warunków wstrzymania dostarczania ciepła, sposobów rozstrzygania sporów oraz przebiegu procedury reklamacyjnej I. Analizowane zagadnienie W dniu 11 września 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, w zakresie obejmującym m.in. wprowadzenie art. 6b 6f do ustawy Prawo energetyczne. Przywołane przepisy prawne dotyczą warunków wstrzymania dostaw energii, procedury reklamacyjnej oraz sposobów rozstrzygania sporów pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi, a odbiorcami. Przedmiotem informacji prawnej jest omówienie nowych obowiązków przedsiębiorców energetycznych w zakresie, o którym mowa powyżej. II. Podstawa prawna Podstawę prawną analizy stanowi: - ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 1059), zwana dalej PE, - ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 984), zwana dalej Ustawą zmieniającą, - ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm.), zwana dalej KC, - ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz.U. z 2009 r., Nr 151, poz ze zm.), zwana dalej IH, - Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 września 2001 r. w sprawie określenia regulaminu organizacji i działania stałych polubownych sądów konsumenckich (Dz.U ),

2 - ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zm.), zwana dalej KPC, - ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 2001 r., Nr 71, poz. 734 ze zm.), zwana dalej UDM, - ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2011 r. (Dz.U nr 47 poz. 277), zwana dalej NSL. III. Analiza III.2. Słownik pojęć Dla potrzeb niniejszej informacji prawnej przytoczono definicje legalne pojęć użytych w PE oraz Ustawie zmieniającej: 1. przesyłanie - transport: a) paliw gazowych oraz energii elektrycznej sieciami przesyłowymi w celu ich dostarczania do sieci dystrybucyjnych lub odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci przesyłowych, b) paliw ciekłych siecią rurociągów, c) ciepła siecią ciepłowniczą do odbiorców przyłączonych do tej sieci - z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii; 2. dystrybucja: a) transport paliw gazowych oraz energii elektrycznej sieciami dystrybucyjnymi w celu ich dostarczania odbiorcom, b) rozdział paliw ciekłych do odbiorców przyłączonych do sieci rurociągów, c) rozdział ciepła do odbiorców przyłączonych do sieci ciepłowniczej - z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii; 3. sprzedaż - bezpośrednia sprzedaż paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich wytwarzaniem lub odsprzedaż tych paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich obrotem; sprzedaż ta nie obejmuje derywatu elektroenergetycznego i derywatu gazowego; 4. przedsiębiorstwo energetyczne - podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi; 5. odbiorca - każdego, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym; 6. odbiorca końcowy - odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek; do własnego użytku nie zalicza się energii elektrycznej zakupionej w celu jej zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej; 7. odbiorca paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym - odbiorca końcowy dokonujący zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła wyłącznie w celu ich zużycia w gospodarstwie domowym; 8. nielegalne pobieranie paliw lub energii - pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego 2/13

3 lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy; III.3. Wyciąg przepisów prawnych z Ustawy zmieniającej Art. 5. 6e. Sprzedawca paliw gazowych lub energii elektrycznej dostarcza odbiorcy tych paliw lub energii w gospodarstwie domowym kopię zbioru praw konsumenta energii oraz zapewnia jego publiczny dostęp. Przez zbiór praw konsumenta energii rozumie się dokument sporządzany przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki we współpracy z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie wytycznych Komisji Europejskiej w konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi, organizacjami konsumentów, partnerami społecznymi, przedsiębiorstwami energetycznymi oraz innymi zainteresowanymi stronami, zawierający praktyczne informacje o prawach konsumentów energii elektrycznej i paliw gazowych. Art. 6b. 1. Przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii może wstrzymać, z zastrzeżeniem art. 6c, dostarczanie paliw gazowych lub energii, jeżeli: 1) w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, że nastąpiło nielegalne pobieranie paliw lub energii; 2) odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi, co najmniej przez okres 30 dni po upływie terminu płatności. 2. Przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii, na żądanie sprzedawcy paliw gazowych lub energii wstrzymuje, z zastrzeżeniem art. 6c, dostarczanie paliw gazowych lub energii, jeżeli odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi lub za pobrane paliwo gazowe lub energię, co najmniej przez okres 30 dni po upływie terminu płatności. 3. Przedsiębiorstwo energetyczne, któremu odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi lub za pobrane paliwo gazowe lub energię, powiadamia na piśmie odbiorcę paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym o zamiarze wstrzymania dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, jeżeli odbiorca ten nie ureguluje zaległych i bieżących należności w okresie 14 dni od dnia otrzymania tego powiadomienia. 4. Przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w ust. 1, wstrzymuje dostarczanie paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, że instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska. 5. Przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązane niezwłocznie wznowić dostarczanie paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła wstrzymanego z powodów, o których mowa w ust. 1, 2 i 4, jeżeli ustaną przyczyny uzasadniające wstrzymanie ich dostarczania. 6. Przepisów ust. 1 pkt 2 i ust. 2 nie stosuje się do obiektów służących obronności państwa. 3/13

4 Art. 6c. 1. W przypadku, gdy odbiorca paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym złoży do przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w art. 6b ust. 3, reklamację dotyczącą dostarczania paliw gazowych lub energii, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia, o którym mowa w art. 6b ust. 3, dostarczania paliw gazowych lub energii nie wstrzymuje się do czasu rozpatrzenia reklamacji. 2. Przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane rozpatrzyć reklamację, w terminie 14 dni od dnia jej złożenia. Jeżeli reklamacja nie została rozpatrzona w tym terminie, uważa się, że została uwzględniona. 3. Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne, nie uwzględniło reklamacji, a odbiorca paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym, w terminie 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia o nieuwzględnieniu reklamacji, wystąpił do stałego polubownego sądu konsumenckiego, o którym mowa w art. 37 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1219, z późn. zm.), zwanego dalej "sądem polubownym", z wnioskiem o rozpatrzenie sporu w tym zakresie, dostarczania paliw gazowych lub energii nie wstrzymuje się do czasu wydania wyroku przez ten sąd. Art. 6d. 1. Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne wstrzymało dostarczanie paliw gazowych lub energii odbiorcy paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym, a odbiorca ten złożył reklamację na wstrzymanie dostarczania paliw gazowych lub energii, przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane wznowić dostarczanie paliw gazowych lub energii w terminie 3 dni od dnia otrzymania reklamacji i kontynuować dostarczanie paliw gazowych lub energii do czasu jej rozpatrzenia. 2. W przypadku gdy reklamacja, o której mowa w ust. 1, nie została pozytywnie rozpatrzona przez przedsiębiorstwo energetyczne i odbiorca wymieniony w ust. 1, wystąpił do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o rozpatrzenie sporu w tym zakresie, przedsiębiorstwo, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązane kontynuować dostarczanie paliw gazowych lub energii do czasu wydania decyzji przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. 3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się w przypadku, gdy wstrzymanie dostarczania paliw gazowych lub energii nastąpiło z przyczyn, o których mowa w art. 6b ust. 4, albo wydania przez sąd polubowny wyroku na niekorzyść odbiorcy. Art. 6e. W przypadku wystąpienia przez odbiorcę, o którym mowa w art. 6c ust. 1, z wnioskiem o rozpatrzenia sporu przez sąd polubowny albo z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w art. 6b ust. 1, może zainstalować przedpłatowy układ pomiarowo-rozliczeniowy temu odbiorcy. Koszt zainstalowania tego układu ponosi przedsiębiorstwo energetyczne. Art. 6f. 1. W przypadku gdy odbiorca wrażliwy paliw gazowych lub energii elektrycznej złoży wniosek w przedsiębiorstwie energetycznym zajmującym się dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej o zainstalowanie przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego, przedsiębiorstwo to jest obowiązane zainstalować taki układ, w terminie 21 dni od dnia otrzymania wniosku. 2. Koszty zainstalowania przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego ponosi przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w ust. 1. Uwaga: Sporządzający niniejszą informację prawną wskazuje na fakt, że zgodnie z definicją legalną przedsiębiorstwo energetyczne jest to podmiot prowadzący działalność gospodarczą w 4/13

5 zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi natomiast w omawianych poniżej przepisach PE, dotyczących wstrzymania energii (ciepła) ustawodawca wielokrotnie wskazuje na szczególne obowiązki przedsiębiorstwa energetycznego wykonującego działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii czyli przedsiębiorstwa przesyłowego. Rozróżnienie tych dwóch pojęć jest istotne dla uporządkowania i rozróżnienia praw i obowiązków wszystkich przedsiębiorstw energetycznych oraz przedsiębiorstw energetycznych w zakresie prowadzonej działalności przesyłowej. III.4. Podstawowe przesłanki uprawniające do wstrzymania dostaw ciepła W poprzednim stanie prawnym, obowiązującym do r., przedsiębiorstwo energetyczne, zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii, uprawnione było do wstrzymania dostaw paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła jednolicie, wobec wszystkich kategorii odbiorców, w przypadku, gdy m.in.: stwierdzono w wyniku kontroli, że instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia albo środowiska lub nastąpił nielegalny pobór paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, odbiorca zwleka z zapłatą za pobrane paliwo gazowe, energię elektryczną lub ciepło albo świadczone usługi co najmniej miesiąc po upływie terminu płatności, pomimo uprzedniego powiadomienia na piśmie o zamiarze wypowiedzenia umowy i wyznaczenia dodatkowego dwutygodniowego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności. Po wejściu w życie Ustawy zmieniającej, ustawodawca zmodyfikował ww. przepisy dotyczące wstrzymania dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej, ciepła i zróżnicował tryb postępowania przedsiębiorstwa energetycznego ( w tym przedsiębiorstwa przesyłowego) w zależności od rodzaju podmiotów, które pobierają lub którym dostarczane są paliwa i energia, tj. odbiorców w gospodarstwie domowym oraz pozostałych odbiorców, za wyjątkiem wprowadzenia bezwzględnego obowiązku wstrzymania przez przedsiębiorstwo przesyłowe dostaw paliw i energii w sytuacji, gdy instalacja odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska (art. 6b ust. 4), a więc przepisu stosowanego jednakowo do wszystkich odbiorców. W odniesieniu do odbiorców nie będących odbiorcami w gospodarstwie domowym, ustawodawca w Ustawie zmieniającej wskazał, że przedsiębiorstwo przesyłowe może wstrzymać dostarczanie paliw i energii (art. 6b), jeżeli: a) w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, że nastąpiło nielegalne pobieranie energii; b) odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi minimum przez okres 30 dni po upływie terminu płatności. 5/13

6 Tak więc, zniesiono obowiązek informowania na piśmie podmiotów nie będących odbiorcami w gospodarstwie domowym, o zamiarze wypowiedzenia umowy i konieczności wyznaczenia dodatkowego - dwutygodniowego terminu do zapłaty. Natomiast w ust. 2 dodanego art. 6b, nałożono na przedsiębiorstwo przesyłowe obowiązek wstrzymania dostaw paliw lub energii na żądanie sprzedawcy tych paliw lub energii, w stosunku do odbiorców zalegających z zapłatą za świadczone usługi albo pobrane paliwo lub energię, przez okres co najmniej 30 dni od upływu określonego terminu płatności. Jednocześnie utrzymano obowiązek niezwłocznego wznowienia dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej, ciepła (art. 6b ust. 5) wobec przedsiębiorstw przesyłowych, w przypadku ustania przyczyn uzasadniających wstrzymanie dostaw, a także zakaz wstrzymywania dostaw paliw i energii z powodu zalegania z opłatami związanymi ze świadczeniem usług lub za pobrane paliwa i energię wobec obiektów służących obronności państwa (art. 6b ust. 6). III.5. Przesłanki dopuszczalności wstrzymania dostaw ciepła wobec odbiorców w gospodarstwie domowym, przebieg procedury reklamacyjnej oraz sposoby rozstrzygania sporów W stanie prawnym obowiązującym do dnia wejścia w życie Ustawy zmieniającej, pojęcie odbiorcy w gospodarstwie domowym odnosiło się jedynie do paliw gazowych lub energii elektrycznej. W aktualnym stanie prawnym rozszerzono krąg podmiotów w gospodarstwie domowym o odbiorców ciepła. Przechodząc do próby określenia statusu odbiorców w gospodarstwie domowym, występujących na rynku energii należy zauważyć jak niżej. Zgodnie z dodanym art. 5 ust. 6e sprzedawca paliw gazowych lub energii elektrycznej dostarcza odbiorcy tych paliw lub energii w gospodarstwie domowym kopię zbioru praw konsumenta energii oraz zapewnia jego publiczny dostęp. Przywołany przepis nie dotyczy co prawda dostarczania energii cieplnej, jednak można przyjąć w drodze analogii, że również odbiorca ciepła w gospodarstwie domowym powinien być traktowany jak konsument. PE, ani Ustawa zmieniająca nie zawiera definicji konsumenta, zatem należy sięgnąć do KC. W myśl art za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Pojęcie gospodarstwa domowego, również w PE nie zostało zdefiniowane. Analizując powszechnie obowiązujące przepisy prawne, można natrafić na definicję gospodarstwa domowego utworzoną dla potrzeb UDM, w myśl której przez gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy, samodzielnie zajmującą lokal albo gospodarstwo prowadzone przez tę osobę wspólnie z małżonkiem i innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi, które swoje prawa do zamieszkiwania w lokalu wywodzą z prawa tej osoby. Z kolei w NSL, gospodarstwo domowe jest definiowane, jako wszystkie osoby spokrewnione lub niespokrewnione zamieszkałe w danym mieszkaniu, utrzymujące lub nieutrzymujące się wspólnie. 6/13

7 Natomiast według internetowej wersji Słownika Języka Polskiego PWN (dostępnej pod adresem gospodarstwo domowe to ogół przedmiotów i czynności składających się na prowadzenie domu. Przeważające znaczenie dla określenia gospodarstwa domowego może mieć definicja wyrażona w dyrektywie 2009/73/WE, zwanej dalej dyrektywą. Dyrektywa ta dotyczy energii elektrycznej, jednak nie wydaje się, aby jakieś szczególne względy przemawiały za odrzuceniem zdefiniowanych tam pojęć i przeniesieniem ich na grunt energii cieplnej. I tak w myśl art. 2 pkt 10 dyrektywy za odbiorcę będącego gospodarstwem domowym przyjmuje się odbiorcę dokonującego zakupu energii elektrycznej na potrzeby własnego zużycia w jego gospodarstwie domowym, z wyłączeniem działalności handlowej lub zawodowej. Przywołana dyrektywa określa także odbiorców niebędących gospodarstwem domowym, do których zalicza każdą osobę fizyczna lub prawną dokonującą zakupu energii elektrycznej, która nie jest przeznaczona na użytek jego własnego gospodarstwa domowego, w tym również producentów i odbiorców hurtowych (art. 2 pkt 11 dyrektywy). Przyjmując powyższe rozumienie gospodarstwa domowego można założyć, że odbiorcą ciepła w gospodarstwie domowym będzie podmiot zużywający tą energię dla własnych potrzeb, związanych z podgrzaniem wody, ogrzaniem mieszkania, czy też domu. Nie będzie nim przykładowo podmiot zużywający energię dla potrzeb ogrzania lokali przemysłowych, czy użytkowych. Z ostrożności należy wskazać, że ocena kwalifikacji odbiorcy powinna być dokonywana każdorazowo w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego. 1 W związku z powyższym, do odbiorców w gospodarstwie domowym, Ustawa zmieniająca wprowadziła odrębny tryb postępowania w zakresie wstrzymania dostaw paliw i energii. Pierwszy przypadek, w którym przedsiębiorstwo przesyłowe może wstrzymać dostarczanie paliw i energii odbiorcom w gospodarstwie domowym to sytuacja opisana w dodanym art. 6b ust. 4, gdzie wprowadzono obligatoryjność wstrzymania dostaw wobec wszystkich odbiorców, u których stwierdzono, że instalacja stwarza zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska. Drugi przypadek, w którym ustawodawca dopuszcza możliwość wstrzymania dostaw paliw i energii w stosunku do odbiorców ciepła w gospodarstwie domowym dotyczy sytuacji, gdy taki odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi lub pobrane paliwo i energię i jest możliwe: a) po uprzednim, pisemnym powiadomieniu tych odbiorców przez przedsiębiorstwo energetyczne (zarówno wytwórcę paliw lub energii jak i przedsiębiorstwo przesyłowe), o zamiarze wstrzymania dostarczania paliw lub energii, b) po upływie kolejnych 14 dni od dnia otrzymania ww. pisemnego powiadomienia przez odbiorcę ciepła w gospodarstwie domowym, jeśli w ciągu tego terminu nie ureguluje zaległych i bieżących należności. 1 W przypadku odbiorców ciepła, odbiorcami w gospodarstwie domowym będą najczęściej odbiorcy mieszkający w domach jednorodzinnych i właściciele lokali mieszkalnych, którzy zawarli umowy sprzedaży ciepła bezpośrednio z przedsiębiorstwem energetycznym. 7/13

8 W przypadku, gdy wstrzymującym dostarczanie paliw lub energii jest przedsiębiorstwo przesyłowe, dodatkowo spełniona musi być przesłanka upływu co najmniej 30 dni po terminie płatności (art. 6b ust. 1 pkt 2 PE). Należy zwrócić uwagę, że zestawienie ust. 1 pkt 2 z ust. 3 art. 6b nie daje jednoznacznej odpowiedzi, czy ustawodawca miał na myśli upływ łącznie 30 dni, czy też 30 dni oraz kolejnych 14 dni od dnia doręczenia odbiorcy w gospodarstwie domowym pisemnego powiadomienia o zamiarze wstrzymania dostaw paliw lub energii. Niemniej jednak, mając na uwadze poprzednie rozwiązanie prawne obowiązujące do r., z ostrożności należałoby przyjąć, że dla dokonania tak doniosłej czynności jak wstrzymanie dostarczania paliw lub energii powinno się zaakceptować pogląd o konieczności upływu 30 dni od daty płatności oraz kolejnych 14 dni od dnia doręczenia pisemnego powiadomienia o zamiarze wstrzymania dostaw paliwa lub energii, czyli łącznie 44 dni. Odstępstwem od ww. ogólnej procedury wstrzymania dostaw paliw lub energii wobec odbiorców energii w gospodarstwie domowym jest szczególny tryb postępowania przez przedsiębiorstwo energetyczne w przypadku złożenia reklamacji przez odbiorców w gospodarstwie domowym. Z uwagi na brak definicji legalnej pojęcia reklamacja należy posłużyć się znaczeniem słownikowym. W rozumieniu słownika języka polskiego ( termin "reklamacja należy rozumieć jako: zwrócenie się do dostawcy, producenta, wykonawcy usługi w sprawie ujawnionych wad towaru, niedokładności w dostawie, w rachunku, w wykonaniu usługi itp. z żądaniem naprawienia szkód, zażalenie, skarga złożone w tej sprawie. Nie każde zatem pismo odbiorcy w gospodarstwie domowym może być uznane za reklamację. Z ostrożności należy wskazać, że udzielający niniejszej informacji prawnej w przypadku konkretnych stanów faktycznych będzie weryfikował treść pism kierowanych do przedsiębiorstwa energetycznego i oceniał ich wpływ na możliwość wstrzymania dostaw energii wobec odbiorców w gospodarstwie domowym. W myśl wprowadzonego do PE art. 6c, jeżeli odbiorca paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym złoży reklamację dotyczącą dostarczania paliw lub energii w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisemnego powiadomienia ze strony przedsiębiorstwa energetycznego wskazującego na zamiar wstrzymania dostaw paliw lub energii, dostaw paliw lub energii nie wstrzymuje się do czasu rozpatrzenia reklamacji. Przedsiębiorstwo energetyczne ma 14 dni na rozpatrzenie reklamacji od dnia jej złożenia. Po bezskutecznym upływie zakreślonego terminu (jeżeli reklamacja nie została rozpatrzona) przyjmuje się, że reklamacja została uwzględniona. W przypadku natomiast nieuwzględnienia reklamacji przez przedsiębiorstwo energetyczne oraz wystąpienia odbiorcy w gospodarstwie domowym do stałego polubownego sądu konsumenckiego (zwanego dalej sądem konsumenckim) z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu, dostaw energii nie wstrzymuje się do czasu wydania wyroku przez ten sąd. 8/13

9 Opis działalności sądów konsumenckich został zawarty w art. 37 IH. W myśl przywołanego przepisu, ww. sądy funkcjonują przy wojewódzkich inspektorach inspekcji handlowej. Sądy konsumenckie tworzone są na podstawie umów o zorganizowanie takich sądów, które zawierane są przez wojewódzkich inspektorów inspekcji handlowej z organizacjami reprezentującymi konsumentów lub przedsiębiorców oraz innymi zainteresowanymi jednostkami organizacyjnymi. Do zakresu kognicji sądów konsumenckich należą spory: 1) o prawa majątkowe wynikłe z umów sprzedaży produktów i świadczenia usług zawartych pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami, 2) wynikłe z umów o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, ciepłowniczej lub gazowej, umów o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, gazu ziemnego lub umów o świadczenie usług przesyłania i dystrybucji ciepła, umów sprzedaży oraz umów kompleksowych, w rozumieniu przepisów PE, w których jedną ze stron jest konsument. Spory są rozstrzygane na podstawie regulaminu organizacji i działania sądów konsumenckich, opracowanego przez Ministra Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. III.5.1. Sąd konsumencki Przebieg procedury przed sądem konsumenckim został zawarty w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 września 2001 r. w sprawie określenia regulaminu organizacji i działania stałych polubownych sądów konsumenckich (Dz.U ). W sprawach nieuregulowanych ustawą stosuje się przepisy KPC. W skład sądu konsumenckiego wchodzą przewodniczący oraz stali arbitrzy. Stałych arbitrów wyznaczają, w równej liczbie, organizacje reprezentujące konsumentów oraz organizacje reprezentujące przedsiębiorców, które są stronami umowy o zorganizowanie sądu, zawartej z wojewódzkim inspektorem inspekcji handlowej. Przyjmuje się, że co najmniej 1/3 liczby stałych arbitrów powinny stanowić osoby z wyższym wykształceniem prawniczym. Wpis na listę stałych arbitrów jest dokonywany przez inspektora inspekcji handlowej. Kadencja stałego arbitra trwa 4 lata od daty wpisu na listę. Z kolei przewodniczącego powołuje i odwołuje wojewódzki inspektor inspekcji handlowej, z spośród stałych arbitrów mających wyższe wykształcenie prawnicze, po zasięgnięciu opinii stron ww. umowy. Po otrzymaniu wniosku o rozpatrzenie sporu, przewodniczący niezwłocznie dokonuje jego wstępnego badania w zakresie właściwości sądu. Jeśli okaże się, że wniosek nie podlega kognicji sądu konsumenckiego, przewodniczący pozostawia wniosek bez dalszego biegu oraz informuje o tym wnioskodawcę. W przypadku, gdy wniosek zawiera braki formalne (m.in. brak podpisu wnoszącego, niedokładne oznaczenie stron, bądź nie dołączono odpisu wniosku dla strony przeciwnej), przewodniczący wzywa wówczas wnoszącego do poprawienia wniosku lub jego uzupełniania, w terminie tygodniowym od dnia doręczenia wezwania, 9/13

10 pod rygorem jego zwrotu. Natomiast jeżeli wniosek jest poprawny, przewodniczący przesyła jego odpis stronie przeciwnej i wzywa do złożenia w terminie tygodniowym pisemnej odpowiedzi na wniosek wraz z oświadczeniem czy strona ta wyraża zgodę na rozstrzygnięcie sporu przez sąd wskazany we wniosku. Po bezskutecznym upływie ww. terminu, lub gdy strona przeciwna nie wyrazi zgody, przewodniczący zwraca wniosek wnoszącemu. W sytuacji wyrażenia zgody przez stronę przeciwną na rozpatrzenie sporu przez sąd konsumencki, przewodniczący wyznacza rozprawę, co do zasady, w terminie miesiąca od otrzymania pozytywnego oświadczenia strony przeciwnej. Rozprawa odbywa się w siedzibie wojewódzkiego inspektoratu inspekcji handlowej, chyba że szczególne względy przemawiają za jej przeprowadzeniem w innym miejscu. Jednocześnie z zawiadomieniem o terminie rozprawy, przewodniczący wzywa strony, aby w ciągu tygodnia od dnia otrzymania zawiadomienia wyznaczyły po 1 arbitrze z listy, pod rygorem wyznaczenia ich z urzędu. Sprawy są rozstrzygane w składzie 3 arbitrów (dwóch wyznaczonych przez strony oraz 1 superarbitra wyznaczonego przez przewodniczącego, który także może pełnić taką funkcję). Rozprawę zamyka superarbiter, gdy uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. Następnie sąd wydaje wyrok w ciągu trzech dni od dnia zamknięcia rozprawy i doręcza jego odpis stronom, w terminie 14 dni od jego wydania. III.5.2. Procedura reklamacyjna ciąg dalszy Przechodząc do dalszej części opracowania - w sytuacji wstrzymania dostarczania energii na rzecz odbiorcy ciepła w gospodarstwie domowym, który złożył reklamację na wstrzymanie dostaw paliw lub energii, przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane wznowić dostawy ciepła w terminie 3 dni od dnia otrzymania reklamacji, i utrzymywać ten stan do dnia jej rozpatrzenia. Negatywnie rozpatrzona reklamacja dla odbiorcy ciepła w gospodarstwie domowym w przedmiocie wstrzymania dostaw ciepła uprawnia ten podmiot do wystąpienia do Prezesa Urzędu Regulacji i Energetyki (zwanego dalej Prezesem URE) o rozpatrzenie sporu w tym zakresie. Przedsiębiorstwo energetyczne jest wówczas obowiązane do kontynuowania dostarczania energii do czasu wydania decyzji przez Prezesa URE. Zgodnie z dodanym art. 6d ust. 3 PE, przepisów dotyczących obowiązku wznowienia dostaw paliw lub energii w terminie 3 dni od dnia otrzymania reklamacji na wstrzymanie dostaw oraz w zakresie kontynuowania dostaw w przypadku wystąpienia do Prezesa URE przez odbiorcę paliw lub energii w gospodarstwie domowym, nie stosuje się w przypadkach, gdy wstrzymanie dostarczania ciepła nastąpiło z przyczyn określonych w art. 6b ust. 4 (w wyniku kontroli stwierdzono, że instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska) albo wydania przez sąd konsumencki wyroku na niekorzyść odbiorcy. Wystąpienie przez odbiorcę w gospodarstwie domowym z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd konsumencki albo Prezesa URE uprawnia przedsiębiorstwo energetyczne rozumiane, jako wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji energii (art. 6b ust. 1) do zainstalowania, na swój koszt, przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego wobec ww. odbiorcy (art. 6e PE). Co ważne, w sytuacji opisanej powyżej, przedsiębiorstwo 10/13

11 energetyczne nie ma obowiązku uzyskania zgody odbiorcy w gospodarstwie domowym, zatem podjęcie tejże czynności jest niezależne od woli omawianego odbiorcy, co stanowi szczególne uregulowanie wobec art. 6a PE. Należy podkreślić, że obowiązek utrzymywania dostaw energii w przypadku złożenia reklamacji dotyczy tylko odbiorców w gospodarstwie domowym. IV. Podsumowanie W rezultacie powyższej analizy stwierdzić należy, iż: 1. nowelizacja dotycząca dodania do PE art. 6b 6f wprowadziła szereg nowych obowiązków dla przedsiębiorstw energetycznych w stosunku do nowej kategorii podmiotów, tj. odbiorców ciepła w gospodarstwie domowym w zakresie możliwości wstrzymania dostaw energii, procedury rozpatrywania reklamacji oraz sposobów rozstrzygania sporów; 2. w stosunku do pozostałych odbiorców (innych niż odbiorca w gospodarstwie domowym), zniesiono obowiązek pisemnego powiadamiania tych podmiotów o zamiarze wstrzymania dostaw energii, wprowadzono obowiązek obligatoryjnego wstrzymania dostaw energii w przypadku, gdy instalacja znajdująca się u jakiegokolwiek odbiorcy paliw lub energii stwarza zagrożenie dla życia, zdrowia lub środowiska (art. 6b ust. 4), 3. wstrzymanie dostaw paliw lub energii wobec odbiorców w gospodarstwie domowym jest możliwe, jeżeli instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza zagrożenie dla życia, zdrowia lub środowiska oraz w przypadku gdy odbiorca zwleka z zapłatą za pobrane paliwo lub energię albo za świadczone usługi co najmniej przez okres 30 dni raz po: uprzednim, pisemnym powiadomieniu tych podmiotów przez przedsiębiorstwo energetyczne, o zamiarze wstrzymania dostarczania ciepła, upływie kolejnych 14 dni od dnia otrzymania ww. pisemnego powiadomienia przez odbiorcę ciepła w gospodarstwie domowym, jeśli w ciągu tego terminu nie ureguluje zaległych i bieżących należności; Za odbiorcę w gospodarstwem domowym można przyjąć odbiorcę dokonującego zakupu energii na potrzeby własnego zużycia, w jego gospodarstwie domowym, z wyłączeniem działalności handlowej lub zawodowej. Natomiast do odbiorców niebędących gospodarstwem domowym można zaliczyć każdą osobę fizyczną lub prawną dokonującą zakupu energii, która nie jest przeznaczona na użytek jego własnego gospodarstwa domowego, w tym również producentów i odbiorców hurtowych. 11/13

12 4. w przypadku złożenia reklamacji przez odbiorcę w gospodarstwie domowym w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisemnego powiadomienia o zamiarze wstrzymania dostarczania paliw lub energii - dostaw nie wstrzymuje się do czasu rozpatrzenia reklamacji. Termin na rozpatrzenie reklamacji przez przedsiębiorstwo energetyczne wynosi 14 dni. Po jego bezskutecznym upływie przyjmuje się, że reklamacja została uwzględniona. Pojęcie "reklamacja należy rozumieć jako: zwrócenie się do dostawcy, producenta, wykonawcy usługi w sprawie ujawnionych wad towaru, niedokładności w dostawie, w rachunku, w wykonaniu usługi (w szczególności niezgodność towaru, usługi z umową) itp. z żądaniem naprawienia szkód, zażalenie, skarga złożone w tej sprawie ; Nie każde zatem pismo ww. odbiorcy może być uznane za reklamację a każda sprawa powinna być, w tym zakresie, oceniana indywidualnie. 5. w sytuacji, gdy reklamacja nie została uwzględniona przez przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca w gospodarstwie domowym ma 14 dni, od dnia otrzymania powiadomienia o nieuwzględnieniu reklamacji, na wystąpienie z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd konsumencki dostaw paliw lub energii nie wstrzymuje się do czasu wydania wyroku; 6. złożenie przez odbiorcę w gospodarstwie domowym reklamacji w przedmiocie wstrzymania dostaw energii powoduje obowiązek wznowienia dostarczania ciepła w terminie 3 dni od dnia otrzymania reklamacji, aż do czasu jej rozpatrzenia; 7. w przypadku, gdy reklamacja nie została pozytywnie rozpatrzona, a odbiorca w gospodarstwie domowym wystąpił do Prezesa URE z wnioskiem o rozpatrzenie sporu, przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane kontynuować dostarczanie paliw lub energii do czasu wydania decyzji przez Prezesa URE; 8. przepisów art. 6d ust. 1 i 2 (obowiązek wznowienia dostaw energii w ciągu 3 dni od dnia otrzymania reklamacji oraz obowiązek kontynuowania dostaw do czasu wydania decyzji przez Prezesa URE) nie stosuje się w przypadku, gdy wstrzymanie dostaw energii nastąpiło z przyczyn wskazanych w art. 6b ust. 4 (instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska) albo wydania wyroku przez sąd konsumencki na niekorzyść odbiorcy; 9. wystąpienie przez odbiorcę w gospodarstwie domowym z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu do sądu konsumenckiego albo Prezesa URE uprawnia przedsiębiorstwo energetyczne rozumiane, jako wykonujące działalność 12/13

13 gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii (art. 6b ust. 1) do zainstalowania (na swój koszt) przedpłatowego układu pomiaroworozliczeniowego wobec tego odbiorcy, niezależnie od jego woli. Renata Sławińska radca prawny 13/13