1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA

Transkrypt

1 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Buta-1,3-dien Wzór chemiczny: C 4 H 6 Inne nazwy: 1,3-butadien, butadien-1,3 Producent: Dystrybutor: 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Składnik stwarzający zagroŝenie: Symbol % wag. Nr CAS Nr WE Nazwa chemiczna ostrzegawczy buta-1,3-dien F+, T NOTA D Rakotw. Kat. 1; Muta. Kat. 2; Zwroty zagroŝenia (R)* Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. F T ZagroŜenie poŝarowe: Substancja skrajnie łatwo palna. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięŝsze od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. ZagroŜenie MoŜe powodować raka. toksykologiczne: ZagroŜenie ekotoksykologiczne: 4. PIERWSZA POMOC MoŜe powodować dziedziczne wady genetyczne. Buta-1,3-dien działa toksycznie na organizmy Ŝywe, w szczególności na organizmy wodne. W środowisku opornie ulega biologicznej degradacji. Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego buta-1,3- dienem środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem. Ratujący muszą zadbać równieŝ o własne bezpieczeństwo. Następstwa wdychania: 1. Wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeŝe powietrze. 2. Utrzymywać droŝność dróg oddechowych. Podawać tlen. W razie pogorszenia stanu lub ustania oddechu intubacja i sztuczne oddychanie. Podawać środki pobudzające ośrodek oddechowy. Niezwłocznie zapewnić pomoc lekarską. Kontakt z oczami: 1. Przemywać skaŝone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut lub 0,9% roztworem soli kuchennej (najlepiej wyjałowionej), przy wywiniętych powiekach. 2. W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU ZagroŜenia poŝarowe: Gaz skrajnie łatwo palny. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Butle naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury bezzwłocznie

2 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 W przypadku poŝaru sąsiednich obiektów: Sprzęt ochronny straŝaków: Uwaga dodatkowa: usunąć poza obszar zagroŝenia. Nagrzane butle pękają, potęgując zagroŝenie. Pod działaniem wysokich temperatur wydzielają się toksyczne gazy, pary, dymy i aerozole. gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC. Aparaty izolujące drogi oddechowe. NiezaleŜne aparaty oddechowe. Do zbierania rozlanego butadienu-1,3 uŝywać materiałów absorbujących. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: Środki ochrony osobistej: W przypadku wydostania się większej ilości buta-1,3-dienu do środowiska, skaŝony teren naleŝy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skaŝenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Unikać kontaktu z uwolnionym buta-1,3-dienem. Stosować ubrania ochronne z tkanin odpornych na działanie rozpuszczalników organicznych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed rozpuszczalnikami organicznymi. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów gazowych (filtr gazowy oznaczony kolorem brązowym). Zalecenia szczegółowe: Starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), odciąć dopływ z instalacji. Stosować środki mechaniczne, szczelne pojemniki, sorbenty pochodzenia organicznego i nieorganicznego. Zabezpieczenie środowiska: Metody utylizacji: Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. SkaŜony grunt podlega wymianie. Unieszkodliwianie na drodze termicznej zgodnie z wymogami prawa krajowego. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Zapobieganie zatruciom: Zapobieganie poŝarom/wybuchom: Magazynowanie: Metody postępowania z odpadami: Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z buta-1,3-dienem, unikać wdychania gazu i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Gaz wysoce łatwo palny. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Ściśle stosować się do rygorów przeciwpoŝarowych. W oryginalnych, właściwie oznakowanych butlach, w magazynie gazów technicznych wyposaŝonym w instalację wentylacyjną. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŝywania posiłków, uŝywania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C Za odpad moŝna uznać buta-1,3-dien, który w Ŝadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Resztki buta-1,3-dienu odstawiane są do wskazanego przez słuŝbę ochrony środowiska miejsca celem utylizacji poprzez wypuszczenie z butli i spalanie na końcu rurki odprowadzającej. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

3 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 Rozwiązania techniczne: Stosowanie się do rygorów bezpiecznej pracy (ochrony osobiste, wentylacja wyciągowa, brak moŝliwości skaŝenia kanalizacji i otaczającego środowiska). W laboratoriach wszelkie manipulacje wykonywać pod czynnym dygestorium. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Drogi oddechowe: Ręce: Oczy: Skóra i ciało: Ogólne środki ochrony: Higiena pracy: Maski ochronne z filtrami par rozpuszczalników organicznych (filtr gazowy oznaczony kolorem brązowym i literą A). Rękawice ochronne z tworzywa powlekanego, odpornego na działanie węglowodorów. Okulary ochronne w szczelnej obudowie. Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne. Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z buta-1,3-dienem. Nie wdychać gazu i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz. 1769) NDS 10 mg/m 3, NDSCh 40 mg/m WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: 54,09 g/mol Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych buta-1,3-dien jest trującym gazem o właściwościach narkotycznych, o charakterystycznym zapachu. Temperatura topnienia: -109 o C Temperatura wrzenia: -4 o C Gęstość: 0,62 g/mol (20 o C) Gęstość par względem powietrza: 1,92 PręŜność par: w 20 o C 2,351 bara, w 30 o C 3,2 bara, zaś w 50 o C 5,7 bara. Temperatura samozapłonu: 415 o C Zakres tworzenia z powietrzem mieszanin wybuchowych: 1,4-16,3% obj. ( g/m 3 ). Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Buta-1,3-dien słabo rozpuszcza się w wodzie 2 g/l w 20 o C. Dobrze zaś w rozpuszczalnikach węglowodorowych. Inne: Buta-1,3-dien łatwo i szybko ulega polimeryzacji, nawet pod wpływem promieni słonecznych, tworząc polibutadien, polimer o właściwościach zbliŝonych do polimerów kauczuku naturalnego. Substancja bardzo reaktywna. W celu przeciwdziałania polimeryzacji dodawany jest inhibitor. Ponadto buta-1,3-dien łatwo polimeryzuje ze styrenem, chlorkiem winylidenu, estrami kwasów organicznych, takich jak kwas akrylowy, metakrylowy, maleinowy, tworząc odpowiednie kopolimery. Jest jednym ze składników paliw rakietowych. Buta-1,3-dien jest współcześnie jednym z podstawowych surowców dla przemysłu sztucznego kauczuku. Praktycznie w całości zuŝywany do produkcji kauczuku syntetycznego. Buta-1,3-dien otrzymywany jest na skalę przemysłową w dwustopniowym procesie odwodornienia butanu. DuŜe ilości buta-1,3-dienu występują przy ciągach technologicznych w zakładach wytwarzających buta-1,3-dien oraz tam, gdzie stosowany jest podczas wytwarzania tworzyw sztucznych, farb, lakierów, kopolimerów oraz w procesach konfekcjonowania, wulkanizowania i magazynowania wyrobów gumowych. Atmosfera wokół tych zakładów jest silnie zanieczyszczona

4 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 buta-1,3-dienem. ZagroŜenie działaniem tej substancji w skali globalnej jest znaczne. Skala produkcji buta-1,3-dienu, jego polimerów i kopolimerów oraz wyrobów finalnych jest bardzo duŝa. 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność i reaktywność: Właściwości korozyjne: Buta-1,3-dien łatwo i szybko ulega polimeryzacji, nawet pod wpływem promieni słonecznych, tworząc polibutadien, polimer o właściwościach zbliŝonych do polimerów kauczuku naturalnego. W celu przeciwdziałania polimeryzacji dodawany jest inhibitor. Ponadto 2- buta- 1,3-dien chętnie polimeryzuje z octanem winylu, chlorkiem winylidenu, estrami kwasów organicznych, takich jak kwas akrylowy, metakrylowy, maleinowy, tworząc odpowiednie kopolimery. Brak 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami. Informacje ogólne: Buta-1,3-dien jest substancją gazową, toksyczną. Do organizmu człowieka przedostaje się poprzez drogi oddechowe oraz skórę. Silnie draŝni drogi oddechowe. Związek ten działa głównie na układ nerwowy, powodując senność i utratę przytomności. W wysokim stęŝeniu draŝni skórę i płuca. MoŜe być przyczyną odmroŝeń. Wykazuje działanie mutagenne. Prawdopodobnie rakotwórczy. Ocena działania rakotwórczego: IARC Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem Dowód działania u zwierząt doświadczalnych wystarczający. Dowód działania u ludzi ograniczony. Ocena ogólna czynnik prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 1). Umiejscowienie nowotworów płuca, zatoki nosowe. Polska - Substancja rakotwórcza kat. 1 Substancja mutagenna kat. 2 Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe): Wdychanie par i aerozoli: W niskich stęŝeniach pojawia się kaszel, pobolewanie, kichanie i umiarkowane skrócenie oddechu. W powaŝniejszych przypadkach po 24 godzinach pojawia się zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc. Po bardzo groźnym naraŝeniu skrócenie oddechu i pieniąca się ślina (obrzęk płuc). Gdy buta-1,3-dien jest wchłaniany przez płuca, wywołuje senność, pobudzenie psychiczne lub utratę przytomności. Rzadkimi powikłaniami są drgawki. Kontakt z oczami: MoŜe powstać zaczerwienienie i podraŝnienie. Wystąpi łzawienie. Zapobieganie zatruciom: Pracownicy stykający się w pracy z buta-1,3-dienem powinni zostać dokładnie przeszkoleni w zasadach i metodach ewakuacji oraz w uŝyciu sprzętu ochrony osobistej, takiego jak okulary ochronne, maski przeciwgazowe, ubrania ochronne, natryski, zdroiki do płukania oczu, hydranty, wyjścia bezpieczeństwa oraz wyposaŝenie pierwszej pomocy. Wszystkie urządzenia techniczne muszą być stale kontrolowane w celu zapobiegania wypadkom. Wszystkie zawory muszą być dokładnie oznakowane w celu uniknięcia przypadkowego rozszczelnienia instalacji. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Stopień zagroŝenia wód: Ŝaden. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania:

5 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju inne nie wymienione odpady Opakowania wg: rodzaju opakowania z metalu Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Numer UN (ONZ): 1010 BUTADIEN-1,2 STABILIZOWANY Klasa RID/ADR/IMO: 2 Kod klasyfikacyjny 2F Ilości ograniczone: LQ0 Numer rozpoznawczy zagroŝenia: 239 Kategoria transportowa: 2 Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 2.1: 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Na etykietach naleŝy umieścić następujące informacje: Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych F+ T Napis ostrzegawczy na opakowaniach Produkt skrajnie łatwo palny. Toksyczny. jednostkowych Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia R 12 Produkt skrajnie łatwo palny. R 45 MoŜe powodować raka. R 46 MoŜe powodować dziedziczne wady genetyczne. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania S 45 W przypadku awarii lub jeŝeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza jeŝeli to moŝliwe, pokaŝ etykietę. S 53 Unikać naraŝenia przed uŝyciem zapoznać się z instrukcją. Kartę wykonano zgodnie z: Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami) Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2) Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP).

6 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 173, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. Nr 171, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz.1769) Ustawą z dnia r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206), Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U nr 63 poz. 638). Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych. (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE Chemiczne określenie produktu: Buta-1,3-dien Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych F+ Produkt skrajnie łatwo palny. T Produkt toksyczny. R 12 Produkt skrajnie łatwo palny. R 45 MoŜe powodować raka. R 46 MoŜe powodować dziedziczne wady genetyczne. Normy na sprzęt ochronny: PN-EN 141:2002 PN-EN 344:1996 PN-EN 166:2002 (U) PN-EN 374-3:2004 (U) PN-EN 466:1998 Powietrze na stanowiskach pracy PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie. Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1. Ochrona indywidualna oczu. Wymagania. Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów. OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3). Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa.

7 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 kartycharakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58) , ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie-charakterystyce są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie-charakterystyce nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *