REPRESJE CARSKIE WOBEC DUCHOWIEŃSTWA DIECEZJI WILEŃSKIEJ W LATACH
|
|
- Aleksander Żurawski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 LIETUVIŲ KATALIKŲ MOKSLO AKADEMIJOS METRAŠTIS. T. 20. VILNIUS, PROF. KS. TADEUSZ KRAHEL Białystok REPRESJE CARSKIE WOBEC DUCHOWIEŃSTWA DIECEZJI WILEŃSKIEJ W LATACH O Powstaniu Styczniowym napisano już wiele 1. Nie ma jednak dotąd opracowania dotyczącego udziału w nim duchowieństwa i represji carskich wobec niego. Opracowanie ks. Mieczysława Żywczyńskiego 2 i Hanny Dylągowej 3 traktują te sprawy bardzo ogólnie. Pragnę tu przedstawić represje carskie wobec duchowieństwa diecezji wileńskiej za udział Powstaniu Styczniowym. Oparłem się przede wszystkim na dziele biskupa Pawła Kubickiego Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i Ojczyzny w latach Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych 4. O tym dziele M. Żywczyński napisał: W pracy Kubickiego uderza to, że jest ona właściwie tylko zbiorem materiałów, tak zresztą sam autor nazwał swą pracę w podtytule, przy tym jest to materiał surowy, przeważnie streszczenia lub wyjątki w języku polskim ze źródeł zwykle urzędowych rosyjskich, rzadziej z kościelnych, czasem z listów i wspomnień < > 5 To wielotomowe dzieło zawiera bardzo bogaty materiał także do duchowieństwa diecezji wileńskiej. 1 Zob.: E. Kozłowski, Bibliografia Powstania Styczniowego, Warszawa,1964, ss Wymienię przynajmniej kilka pozycji: S. Kieniewic z, Powstanie Styczniowe, Warszawa, 1983; D. Fajnhauz, 1863 Litwa i Białoruś, Warszawa, 1999; L. B ičkauskas-gentvila, 1863 metų sukilimas Lietuvoje, Vilnius, 1958; O.Maksimaitienė, Lietuvos sukilelių kovos m., Vilnius, M.Żywczyński, Kościół i duchowieństwo w powstaniu styczniowym (stan badań w zarysie), Przeglad Historyczny, t. 34, 1937/38, s H. Dylągowa, Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej ( ), Lublin, P. Kubicki, Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i Ojczyzny w latach Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych, cz Sandomierz, Każda część ma po 4 tomy. 5 M. Żywczyńs ki, Dz. cyt., s. 523.
2 118 PROF. KS. TADEUSZ KRAHEL *2 Stefan Kieniewicz w swym dziele Powstanie styczniowe 6 napisał, iż Ogromna większość księży wspierała powstanie biorąc udział w organizacji na różnych szczeblach. Prawie każdy oddział miał swego kapelana, wielu z nich poniosło śmierć w bitwie, nawet jeśli sam ich udział w walce z bronią w ręku był zjawiskiem wyjątkowym. Blisko trzydziestu księży rozstrzelano lub powieszono, około stu zesłano na katorgę, paruset na zesłanie, mało która grupa zawodowa poniosła tak ciężkie straty, bo też była szczególnie eksponowana, a władze stosowały wobec księży wyższy wymiar kary. Hanna Dylągowa natomiast napisała, iż represjom podlegał na Litwie i Białorusi co 15 ksiądz (265 osób, czyli 6% ogółu duchowieństwa katolickiego liczącego ok osób) 7. Jak to więc wyglądało w odniesieniu do diecezji wileńskiej? Ilu kapłanów diecezjalnych i zakonników pracujących na jej terenie brali udział oraz jakie represje dotknęły za Powstanie Styczniowe ze strony władz rosyjskich? Represje te w jakimś stopniu będą też odpowiedzią na pytanie o udział księży wileńskiego biskupstwa w walce o wolność. Trzeba tu powiedzieć, że diecezja wileńska w tym czasie obejmowała dwie gubernie: wileńską i grodzieńską. Rozciągała się od rzeki Dźwiny w okolicy Drui i Dzisny na północy aż po Brześć i Drohiczyn nad Bugiem na południu. Pod koniec 1863 r. diecezja wileńska miała 301 parafii, 597 kapłanów i wiernych 8. Trzeba tu jeszcze dodać około 100 kapłanów zakonnych, tam nie uwzględnionych. Istniało bowiem jeszcze 11 klasztorów: bernardynów, karmelitów, kanoników regularnych laterańskich, trynitarzy i franciszkanów w Wilnie oraz dominikanów w Trokach i Poporciach, karmelitów w Zaświrzu, franciszkanów w Grodnie, bernardynów w Słonimie i marianów w Raśnej, które z wyjątkiem franciszkanów w Grodnie, wkrótce też zostaną zlikwidowane. Powstanie na terenie diecezji wileńskiej, można powiedzieć, że rozpoczęło się 23 I 1863 r. Tego dnia bowiem oddział Władysława Cichorskiego pseud. Zameczek zajął Suraż nad Narwią 9. W początkach lutego natomiast rozegrała się bitwa oddziałów powstańczych o Siemiatycze. Były to jednak 6 S. Kieniewicz, Powstanie.., s H. Dylągowa, Duchowieństwo.., s Directorium horarum canonicarum et missarum pro Dioecezi Vilnensi in Annum Domini bissextilem MDCCCLXIV ( ), Vilnae 1863, s Trzeba tu zaznaczyć, że każdego roku do kalendarza liturgicznego dodawano schematyzm diecezjalny, który podawał stan diecezji z końca poprzedniego roku. Por. T. Krahel, Schematyzmy diecezji wileńskiej jako źródło historyczne, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 1979, t. 39, s A. Dobroński, Powstanie niewielkiej szansy na Białostoczczyźnie, w.: P. Powierza, Wspomnienia z Powstania Styczniowego, Białystok,1996, s. 111.
3 *3 REPRESJE CARSKIE WOBEC DUCHOWIEŃSTWA DIECEZJI WILEŃSKIEJ W LATACH głównie oddziały z Królestwa Polskiego 10 W pierwszej połowie lutego w powiecie lidzkim już działał oddział powstańczy pod dowództwem Ludwika Narbutta. Największe natężenie walk na Litwie i Białorusi przypada na wiosnę 1863 r. Trudno tu omawiać przebieg walk, gdyż zbyt rozległy to teren, żeby choćby w skrócie to scharakteryzować. W guberni grodzieńskiej największe natężenie walk miało miejsce w rejonach Puszczy Białowieskiej i Knyszyńskiej. W guberni wileńskiej chyba najwięcej potyczek oddziałów powstańczych było w powiecie trockim i lidzkim. Właściwie teren całej diecezji był objęty walkami. Trzeba powiedzieć, że udział duchowieństwa w powstaniu był konsekwencją jego udziału w manifestacjach przedpowstaniowych od 1861 r. i spiskach patriotycznych. Kapłani odprawiali Msze św. w intencji Ojczyzny, za pomordowanych w manifestacjach, z okazji rocznic narodowych i innych okoliczności uznawanych za patriotyczne. W czasie tych Mszy św, śpiewano pieśni religijne i patriotyczne, z hymnem Boże coś Polskę na pierwszym miejscu. Takie manifestacje miały miejsce w Wilnie i w innych miejscach diecezji. Duchowieństwo parafialne angażowało się w manifestacje i działalność spiskową, a potem w samo powstanie. Udział księży szedł w kilku kierunkach: 1) opieka duszpasterska w oddziałach powstańczych (a więc kapelani), 2) administracja powstańcza, 3) ogłaszanie z ambon zarządzeń władz powstańczych, wygłaszanie kazań patriotycznych i agitowanie wśród chłopów za powstaniem oraz 4) udział z bronią w ręku 11. To ostatnie było bardzo rzadkie i nie wiem czy na terenie diecezji wileńskiej miało miejsce, choć w czasie procesów niektórym księżom to próbowano zarzucać. Trzeba powiedzieć, że księża wstępujący do organizacji powstańczej nie składali przysięgi, lecz dawali słowo kapłańskie na posłuszeństwo i zachowanie tajemnicy. Niektórzy księża piastowali wysokie stanowiska w administracji powstańczej, np. ks. Wiktor Kozłowski, wikariusz z Indury koło Grodna, miał być komisarzem grodzieńskiej organizacji rewolucyjnej, a jego pomocnikiem ks. Andrzej Czepowicz, proboszcz par. Mosty 12. Natomiast ks. Michał Byszewski, mansjonarz parafii Duśmiany w dekanacie mereckim piastował urząd komisarza w powiecie trockim. O nim to bardzo pochlebne wydaje świadectwo w swoich pamiętnikach Jakub Gieysztor pisząc, że jest czynny, energiczny, oddany sprawie zupełnie S. Kieniewicz, Powstanie.., s. 387, 416; Dwadzieścia pięć lat Rosji w Polsce , Lwów, 1892, s H. Dyl ągowa, Duchowieństwo katolickie.., s. 145; M. Żywczyński, Kościół i duchowieństwo, s P. Kubicki, Bojownicy kapłani.., cz. 2, t. 2, s. 132, 451 (dalej: II/2 132, 451). 13 J. Gieysztor, Pamiętniki z lat , Wilno, 1913, t. 1, s. 250.
4 120 PROF. KS. TADEUSZ KRAHEL *4 Jednym z organizatorów partii powstańczej w powiecie trockim był ks. Franciszek Kozłowski, prob. parafii Niemoniuny (II/2 445). Natomiast ks. Józef Horbaczewski, wik. z Ejszyszek był w oddziale Ludwika Narbutta w powiecie lidzkim 14. Działalność powstańcza księży przejawiała się często w udzielaniu pomocy materialnej powstańcom. Organizowano więc zbiórki żywności i pieniędzy wśród parafian i dostarczano powstańcom. Ks. Józef Wolski, proboszcz parafii Łabonary był nawet oskarżany o dostarczanie powstańcom broni (II/3 445). Natomiast księża Mateusz Lidejko, prob. par. Żyżmory i Franciszek Wojciechowski prob. par. Olkienniki zostali skazani za dostarczanie pieniędzy, ubrania i butów do oddziału (II/2 512 i II/3 515). Szczególne znaczenie miała opieka duszpasterska księży nad oddziałem, a więc posługa kapelańska. Obecność księdza w oddziale podnosiła bardzo na duchu, często nadawał on całemu ruchowi charakter religijny, starając się dowieść, że wysiłek i ofiary nie są daremne 15. Powstańcy zaś utwierdzali się jeszcze bardziej, że walczą w słusznej sprawie. Najczęściej byli to kapłani przyjeżdżający na jakiś czas do oddziału i wtedy sprawowali sakramenty św., odbierali przysięgi od powstańców, a także grzebali zmarłych, zabitych w potyczkach. Nieraz bywało tak, że oddział powstańczy przybywał do miejscowości parafialnej i wtedy proszono lub żądano, aby ksiądz przeczytał manifest powstańczy, by pokropił wodą święconą oddział i pobłogosławił (II/2 57). Nieraz księża czynili zadość tym prośbom i wygłaszali patriotyczne kazania podnoszące na duchu powstańców. Za to niektórzy przepłacili życiem lub wywózką na Sybir. Trzeba też zaznaczyć, że nie wszyscy duchowni diecezji wileńskiej poparli powstanie. Niektórzy byli zdecydowanie przeciwni, gdyż nie widzieli w tej walce szans na zwycięstwo. Byli i tacy, którzy wysługiwali się władzom carskim, zwłaszcza słynna murawiewska trójka, wprowadzona przez Murawiewa do kapituły wileńskiej, a zwłaszcza ks. Antoni Niemeksza 16. Za udział w powstaniu i wszelką jemu pomoc władze carskie bezwzględnie karały. Wsławił się tu szczególnie generał gubernator Michaił Murawiew, który od maja 1863 do kwietnia 1865 r. brutalnie dusił Litwę i Białoruś oraz gubernię augustowską z Królestwa Polskiego i za swoją ok- 14 O. Maksimaitienė, Lietuvos sukilelių kovos m., Vilnius, 1964, s M. Żywczyński, Kościół i duchowieństwo, s [A. Ważyński], Litwa pod względem prześladowania w niej Rzymsko-katolickiego Kościoła szczególniej w diecezji wileńskiej od roku 1863 do 1872, Poznań, 1872, s. 7 ns.; Bardzo emocjonalnie i jednostronnie te sprawy przedstawia Z. N agrod zki, Rola duchowieństwa katolickiego w godzinie prób i cierpień na terenie Litwy i Białejrusi ( ), Wilno,1935.
5 *5 REPRESJE CARSKIE WOBEC DUCHOWIEŃSTWA DIECEZJI WILEŃSKIEJ W LATACH rutną działalność otrzymał przydomek Wieszatiel 17. Bezwzględne kary stosował wobec duchowieństwa. Represje stosowane przez rząd carski wobec księży były następujące: kara śmierci, katorga, zsyłka na osiedlenie w odległych guberniach Rosji, głównie na Syberii, pozbawienie praw, w tym pozbawienie godności kapłańskiej, konfiskata majątku, więzienie i kary pieniężne 18. Karą śmierci jako pierwszy został ukarany ks. Stanisław Iszora, wikariusz parafii Żołudek w dekanacie lidzkim. On 8 II 1863 r., gdy przybył do Żołudka oddział Ludwika Narbutta, odczytał w kościele manifest powstańczy i poszedł do oddziału kapelanować. Gdy uwięziono proboszcza, ks. Józefa Jasińskiego, sam zgłosił się do władz wojskowych w Lidzie i oddał się w ich ręce domagając się zwolnienia niewinnego proboszcza. Wysłano więc ks. Iszorę do Wilna na śledztwo i tam został skazany na 5 lat katorgi. Generał gubernator Nazimow złagodził ten wyrok do 5 lat zsyłki. Na nieszczęście 26 maja przybył do Wilna nowy generał gubernator Michał Murawiew i on zmienił wyrok na karę śmierci. Dnia 3 VI (22 V) 1863 r. ks. Iszora został rozstrzelany na Łukiszkach w Wilnie. Była to pierwsza ofiara Murawiewa w Wilnie 19. Również ks. Rajmundowi Ziemackiemu, proboszczowi Wawiórki w dekanacie lidzkim, Murawiew zmienił wyrok skazujący na ciężkie roboty na śmierć przez rozstrzelanie. Ten kapłan też odczytał w kościele manifest powstańczy i został rozstrzelany również na Łukiszkach w dwa dni po ks. Iszorze, a więc 5 czerwca (24 maja) (II/ ). Trzeci kapłan, ks. Adam Fialkowski, proboszcz Iszczołny w powiecie lidzkim, też odczytał manifest powstańczy i namawiał włościan do powstania i za to został rozstrzelany w Lidzie 24 (13) czerwca (II/ ) 20. Murawiew chciał przez te wyroki sterroryzować duchowieństwo i całe społeczeństwo kraju. Ks. prof. Mieczysław Żywczyński uważa, że śmierć tych kapłanów, zwłaszcza dwóch pierwszych, była zemstą Murawiewa na biskupie wileńskim Krasińskim, że odmówił potępienia powstania 21. Trzeba 17 O rządach Murawiewa m. in.: H. Mościcki, Pod berłem carów, Warszawa, 1924, s ; N. Cyłow, Sbornik rasporażenij grafa Mich. Nikoł. Murawjewa po usmirenju polskawa miatieża w siewiero-zapadnych gubernjach, , Wilno, 1866; M.Murawiow (Wieszatiel), Wspomnienia, oprac. Z. Podgórzec, red. P. Wieczorkiewicz, Warszawa, 1990; P. Kubic ki, Bojownicy kapłani.., cz. 2, t. 1 s P. Kubicki, Bojownicy kapłani.., cz. 2, t. 1, s. 227 ns. 19 W.Czenc z, Pierwsza ofiara Murawiewa. Opowiadanie naocznego świadka, w: J. Jarzębowski, Mówią ludzie roku 1863, Londyn, 1963, s. 156; P. Kubicki, Bojownicy kapłani.., cz. 2, t. 2. s ; E. Kozłows ki, Ks. Iszora Stanisław ( ), Pol. słow. biogr., , t. 10, s Rok Wyroki śmierci, pod red. W. Studnickiego, Wilno, b.r. 21 M. Żywczyński, Krasiński Adam Stanisław biskup wileński ( ), Pol. słow. biogr., 1970, t. 15, s. 167.
6 122 PROF. KS. TADEUSZ KRAHEL *6 tu dodać, że na karę śmierci skazano też ks. Jana Korzeniowskiego, wikariusza z Nowego Dworu lidzkiego, również za odczytanie manifestu powstańczego w kościele. Generał gubernator Nazimow wystąpił jednak z prośbą do cara o zamianę tego wyroku na katorgę i otrzymał karę 12 lat katorgi w kopalniach oraz pozbawienie godności duchownej (II/ ). Miał też szczęście, że wysłano go z Wilna do guberni tobolskiej przed przyjazdem Murawiewa. Kolejny rodzaj represji to katorga, którą rozróżniano bezterminową i terminową. Strasznym udręczeniem katorżników były kajdany. Bezterminowi nosili kajdany na rękach i nogach, terminowi tylko na rękach. A przecież ciężko musieli z nimi pracować (II/1 228). Oprócz wspomnianego już ks. Korzeniowskiego jego sąsiad, proboszcz z parafii Wasiliszki, ks. Syrwid Onufry, został skazany za podobne wykroczenie na 12 lat katorgi w kopalniach w guberni tambowskiej (II/ ) 22. Na najdłuższą karę katorżniczą, bo aż 15 lat, został skazany ks. Antoni Gławdecki, wikariusz z Wołkołaty w dekanacie nadwilejskim. Spotkało go to za przynależność do oddziału Jana Koziełły (II/ ). Karę po 10 lat katorgi w fortecach syberyjskich otrzymali: ks. Kochański Wincenty, dominikanin, będący proboszczem w Niedzingach w dekanacie Merecz (przebywał w Jekaterynosławiu II/ ), ks. Filipowicz Bolesław, kanonik regularny laterański z klasztoru przy kościele św. Piotra i Pawła w Wilnie (gub. tobolska II/ ) oraz ks. Jan Chodakiewicz, proboszcz parafii Korycin w dekanacie sokólskim (gub. tomska II/ ). Ośmioletnią katorgę w fabrykach syberyjskich ukarano ks. Skibińskiego Romualda, proboszcza parafii Dziembrów w dekanacie lidzkim (II/ ) oraz ks. Wołnistego Karola, wikariusza parafii Bystrzyca (II/3 450). Natomiast katorgę ośmioletnią w fortecach został ukarany Wierzbicki Antoni, wikariusz parafii Sumiliszki w dekanacie trockim (II/ ) i Morawski Klemens, proboszcz Turośni w dekanacie białostockim. Ten ostatni nie został wywieziony, gdyż nagle zmarł w więzieniu w Grodnie 23 I 1865 (II/ ). Po 6 lata katorgi otrzymali 4 kapłani: Kozłowski Franciszek proboszcz parafii Niemoniuny w dekanacie mereckim (II/ katorga w fabrykach Tunka gub. irkucka) 23, Wasilewski Feliks, proboszcz parafii Dziewiątkowicze w dekanacie słonimskim (II/ Tunka w gub. irkuckiej) oraz dwaj dominikanie z klasztoru w Poporciach: Rusecki Zefiryn 22 W. Urban, Ostatni etap dziejów Kościołów Polsce przed nowym tysiącleciem ( ), Roma, 1966, s W Tunce przebywało wielu kapłanów diecezji wileńskiej. Zob.: [F. Żyskar,] Ahasfer: Tunka. Opowiadanie o wsi Tunka, gdzie było na wygnaniu przeszło 150-ciu księży, oparte na wspomnieniach naocznych świadków i odnośnych dokumentów, Poznań, 1914.
7 *7 REPRESJE CARSKIE WOBEC DUCHOWIEŃSTWA DIECEZJI WILEŃSKIEJ W LATACH (gub. tobolska i jekaterynosławska II/ ) i Babinowski Sylwester. Ten ostatni był przeorem, skazany na katorgę w fabrykach na 6 lat w guberni orenburskiej z powodu choroby i wieku 70 lat pozostawiono go w kraju i zamknięto w klasztorze (II/ ). Ponadto karę 4 lat katorgi otrzymali: Minczewski Józef, proboszcz Krzemienicy w dekanacie wołkowyskim (w fabrykach w guberni kostromskiej II/ ) i Zagórski Józef, proboszcz parafii Punie w dekanacie mereckim (II/ Tunka w gub. irkuckiej). Z opowieści ks. Cypriana Siekluckiego, wikariusza z Dziadkowic w bielskim dekanacie wynika, że on również miał karę 4 lat katorgi. Opowiadał bowiem w 1884 r. swoim krewnym: W katordze byłem 4 lata przykuty do taczek, poczem osiedlono mnie na jakiś czas na Syberii, resztę zaś czasu swego wygnania przemieszkałem w Woroneżu (II/3 167). Katorgą zostało więc ukaranych 17 księży, z których jeden zmarł w więzieniu, a jednemu zamieniono katorgę na zsyłkę na Sybir. Trzeba zaznaczyć, że skazanych na śmierć oraz na katorgę pozbawiano też godności kapłańskiej. Kolejną karą, na jaką skazywano kapłanów była zsyłka na osiedlenie w odległych guberniach Rosji, głównie na Syberii. Losu tego doświadczył biskup wileński Adam Stanisław Krasiński. Murawiew żądał od niego wydania listu pasterskiego potępiającego powstanie. Gdy ten tego nie uczynił, zesłał go na wygnanie do Wiatki. Uczynił to w ten sposób, że gdy Biskup poprosił o paszport do uzdrowiska w Kammern koło Rygi, szybko mu go udzielił, lecz do odjeżdżającego pociągiem w dniu 22 VI 1863 r. wyprawił też oficera żandarmerii, który w Dyneburgu oświadczył Biskupowi o zmianie trasy i wywieziono go do Wiatki, gdzie spędził 20 lat. Przed swoim wyjazdem bp Krasiński rządy w diecezji powierzył ks. prałatowi Józefowi Bowkiewiczowi (II/ ) 24. Oprócz Biskupa los zesłańca podzieliło jeszcze około 86 kapłanów, w tym zakonnicy z klasztorów na terenie diecezji wileńskiej. Ten rodzaj represji spotykał nie tylko za udział w powstaniu lub jakąkolwiek pomoc czy sprzyjanie powstańcom, często za nieprawomyślność polityczną i że jako taki mógłby wywierać zły wpływ na innych. Tak było z ks. Augustynem Lipnickim, profesorem i inspektorem Seminarium Duchownego w Wilnie. Latem 1863 r. Murawiew nakazał wysłać go do guberni ufimskiej za to, że usiłował wszczepić w alumnów nietolerancję i nienawiść do wysiłków rusyfikacyjnych kraju. Przecierpiał on w Ufie 10 lat jako prosty robotnik, a potem 10 lat przemieszkał w Mitawie w Kurlandii i w 1883 r. wrócił do Wilna dzięki staraniom bpa Karola Hryniewickiego (II/ ). 24 [A. Ważyński,] Litwa, s. 7 8.
8 124 PROF. KS. TADEUSZ KRAHEL *8 Trudno tu wyliczać wysłanych na osiedlenie w głąb Rosji wszystkich kapłanów. Z moich obliczeń wynika, że było ich około 84. Byli wśród nich bardzo zawansowani wiekiem, jak np. proboszcz parafii Sielec w dekanacie prużańskim, którego w 1864 r. wysłano do guberni permskiej, gdy miał już 70 lat. (oskarżył duchowny prawosławny o powiązania z powstańcami). Zmarł w Permie w wieku 82 lat (II/ i III/ ). Większość zesłanych to księża młodzi, jak np. Moczulski Kazimierz, wikariusz katedry wileńskiej i kapelan szpitala Sawicz w Wilnie, zesłany do guberni permskiej, tam zaraz zmarł 21 I 1864 r. (II/ ) 25. Wśród skazanych był też kleryk diakon bernardyński z Wilna, Adrjan Nowicki, zesłany w 1863 r. do guberni irkuckiej. Przebywał w słynnej Tunce, a po 40 latach w 1903 r. był w Kunczugu w guberni permskiej (II/ ). Represjami w sposób okrutny został dotknięty klasztor dominikanów w Poporciach. Wspominałem już o dwóch dominikanach z tego domu skazanych na katorgę. Ponadto o. August Kodelski w 1864 r. skazany został do guberni orenburskiej, a o. Bazyli Łukaszewicz w 1863 do guberni tomskiej. Dla obu tę karę z powodu wieku i choroby zamieniono na pobyt w klasztorze wileńskim (II/ i ). Biorąc pod uwagę terytorium diecezji, to najwięcej zesłanych na Sybir było z dekanatu trockiego (8), wołkowyskiego (8), bielskiego (7) i święciańskiego (6). Z Wilna i dwóch dekanatów wileńskich wysłano na osiedlenie 11 duchownych. Najmniej wywieziono z dekanatu słonimskiego, giedrojckiego, nadwilejskiego i lidzkiego. Gdy chodzi o dekanat lidzki to z niego, jak to wcześniej mówiliśmy, aż trzech rozstrzelano i paru wysłano na katorgę. Kary pozbawienia stanu duchownego i konfiskata majątku łączyły się z wyrokami śmierci i katorgi, a czasem też i karą zsyłki na Wschód i nie będę tu omawiał. Pozostaje jeszcze kara więzienia, dozór policyjny i kary pieniężne. Dozór policyjny i kary pieniężne przeważnie były powiązane z innymi karami. Gdy chodzi o uwięzienia kapłanów, to oprócz tych, którzy wcześniej zostali omówieni przy okazji cięższych kar, to udało mi się ustalić, że ponad 70 kapłanów jeszcze przeszło przez więzienia. Kilku nawet w więzieniach zakończyło swoje życie. Najwięcej księży przeszło przez więzienia wileńskie i grodzieńskie. W miastach tych także klasztory zamieniono na więzienia dla kapłanów (karmelitów i misjonarzy w Wilnie i franciszkanów w Grodnie). Niektórzy przebywali też w twierdzy dyneburskiej 26 będą w więzieniach mniejszych miast jak Oszmiana, Bielsk, Wołkowysk. 25 Tamże, s [T. Rogala-Zawadzki,] Wspomnienie, Wilno, 1938, s
9 *9 REPRESJE CARSKIE WOBEC DUCHOWIEŃSTWA DIECEZJI WILEŃSKIEJ W LATACH Przewrażliwienie na punkcie powstaniowym było tak silne, że np. ks. Kazimierza Norejko z parafii Żyżmory ukarano 100 rublową karą i przesunięciem na wikariat za to, że w akcie śmierci podał jej przyczynę: stało się to od nahajek kozackich (II/2 728). Jako podsumowanie trzeba powiedzieć, że w ramach represji po Powstaniu Styczniowym: 3 kapłanów ukarano śmiercią, a czwartemu wyrok śmierci zamieniono na katorgę; 17 ukarano katorgą, z tym, że jeden zmarł w więzieniu i jednemu zamieniono tę karę na zsyłkę; ok. 84 skazano na osiedlenie w odległych guberniach Rosji, głownie na Syberii; ponad 70 ukarano więzieniem. Ponadto wielu dotknęły kary pieniężne nie wliczając w to nakładanych z góry kar finansowych na wszystkich księży. Daje to w wielkim oczywiście przybliżeniu liczbę około 174 księży represjonowanych na około 700 kapłanów diecezjalnych i zakonnych na terenie diecezji wileńskiej. Wynika więc z tego, że około jedna czwarta duchownych z diecezji wileńskiej poddanych było represjom carskim za Powstanie Styczniowe. Z pewnością trzeba będzie zweryfikować ustalenie H. Dylągowej, iż na Litwie i Białorusi co 15 ksiądz podlegał represjom 27. Dopiero szczegółowe badania poszczególnych diecezji pozwolą na dokładniejsze ustalenia. CARINĖS REPRESIJOS PRIEŠ VILNIAUS VYSKUPIJOS DVASININKUS m. Santrauka Straipsnyje, daugiausia remiantis vyskupo Povilo Kubickio surinkta medžiaga, apžvelgiamas Vilniaus vyskupijos kunigų dalyvavimas m. sukilime ir represijos prieš juos m. Vilniaus vyskupija turėjo 301 parapiją, 597 kunigus ir tikinčiuosius. Be to, dar buvo apie 100 kunigų vienuolių. Vilniaus vyskupijos kunigų dalyvavimą sukilime galima apibrėžti keliomis kryptimis: pastoracinė veikla sukilėlių būriuose, dalyvavimas sukilimo administracijoje, sukilimo vyresnybės potvarkių skelbimas iš sakyklų ir patriotinių pamokslų sakymas, taip pat dalyvavimas kovoje su ginklu rankose. Dažnai kunigai padėdavo sukilėliams materialiai, t.y. organizuodavo maisto produktų ir pinigų rinkimą iš parapijiečių. Tačiau ne visi kunigai prisidėjo prie sukilimo. 27 Autorka w jakimś stopniu oparła się na ustaleniach W.M. Zajcewa w książce Socjalnososłownyj sostaw uczastnikow wosstania 1863 g. (Opyt statisticzeskogo analiza), Moskwa, 1973.
10 126 PROF. KS. TADEUSZ KRAHEL *10 Už dalyvavimą sukilime kunigai buvo baudžiami įvairiomis bausmėmis: mirtimi, katorga, tremtimi į Sibirą, teisių atėmimu (atimama net kunigystės teisė), atimami dvarai, uždaroma į kalėjimus, baudžiama piniginėmis baudomis. Pirmasis sušaudytas kunigas buvo Stanislovas Išora; jis buvo Liudviko Narbuto būrio kapelionas. Tai buvo apskritai pirmoji ką tik į Vilnių atvykusio naujo generalgubernatoriaus Michailo Muravjovo sprendimu sušaudyta auka. Be šio kunigo, mirties bausme buvo nubausti dar du kunigai, o vienam mirties nuosprendis pakeistas katorga. Septyniolika nubausta katorga, iš jų vienas mirė kalėjime ir vienam ta bausmė pakeista į tremtį. 84 kunigai ištremta į tolimuosius Rusijos regionus, daugiausia į Sibirą. Apie 70 kunigų nubausta kalėjimu. Be to, daugeliui kunigų paskirtos piniginės baudos. Apibendrinant galima pasakyti, kad iš beveik 700 Vilniaus vyskupijos diecezinių vienuolių kunigų 174 patyrė įvairias represijas. CZARIST REPRESSIONS AGAINST THE PRIESTS OF THE VILNIUS DIOCESE IN Summary Mostly based on the material collected by Bishop Povilas Kubickis, the article reviews the participation of Vilnius diocese priests in the uprising of and the repressions against them. In 1863 the Vilnius diocese had 301 parishes, 597 priests, and 895,437 believers. There were also about 100 monks who were priests. The participation of the priests of Vilnius diocese in the uprising can be defined in several directions: pastoral activity in rebel bands, participation in the administration of the uprising, the declaration of the orders of the uprising authorities from pulpits and preaching patriotic sermons, as well as armed participation in the fight. Priests frequently helped the rebels materially, i.e. they organized the collection of food-products and money from parishioners. However, not all the priests joined the uprising. Different punishments were assigned to priests for participating in the uprising: death, penal servitude, exile to Siberia, deprivation of rights (even the right to be a priest), confiscation of estates, imprisonment, monetary fines. The first priest to be shot was Stanislovas Išora; he was chaplain in the band of Liudvikas Narbutas. He was the first victim in general to be executed by the decision of the new Governor-general Mikhail Muravev, who had just arrived in Vilnius. In addition to this priest, two more priests were condemned to death, but the death sentence of one was changed to penal servitude. Seventeen priests were punished with penal servitude, one of them died in prison and the penalty of one was converted into exile. Eighty four priests were exiled to distant Russian regions, most to Siberia. About 70 priests received prison sentences. Moreover, most priests were fined. Summarizing it can be said that 174 of the almost 700 priests of the Vilnius diocese suffered various repressions.
LISTOPAD W ŻYCIORYSIE BŁ. JERZEGO MATULEWICZA
Opracowanie s. Janina Samolewicz SJE LISTOPAD W ŻYCIORYSIE BŁ. JERZEGO MATULEWICZA 13 listopada 1874 Zmarł Andrzej Matułaytys, ojciec Jerzego. 20 listopada 1898 Jerzy Matulewicz przyjął święcenia kapłańskie
Sprawozdanie ze spotkania Księży. Drohiczyna, Ełku, Łomży i Siedlec
Sprawozdania Studia Teologiczne IDŹCIE I GŁOŚCIE 34(2016) Ks. Andrzej Dębski Sprawozdanie ze spotkania Księży Profesorów WSD z Białegostoku, Drohiczyna, Ełku, Łomży i Siedlec Nowe Opole, 3 grudnia 2015
15. ANEKS. Ludwikowo - rodzinny dom Mączyńskich tu urodził się ks. Kazimierz Mączyński. Rodzinny dom
82 15. ANEKS Ludwikowo - rodzinny dom Mączyńskich tu urodził się ks. Kazimierz Mączyński Rodzinny dom 82 Ludwikowo - fundamenty starego kościoła 83 Ludwikowo - dzisiejsza kaplica parafialna kiedyś była
Pytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie?
Pytania konkursowe 1. Podaj imię i nazwisko Jana Pawła II. 2. Podaj imię brata Karola Wojtyły. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo
2 sierpnia 1983r. św. Maria Franciszka Kozłowska otrzymuje objawienia Dzieła Wielkiego Miłosierdzia, co staje się momentem zwrotnym w dziejach
2 sierpnia 1983r. św. Maria Franciszka Kozłowska otrzymuje objawienia Dzieła Wielkiego Miłosierdzia, co staje się momentem zwrotnym w dziejach Zgromadzenia Sióstr i początkiem Zgromadzenia Kapłanów Mariawitów
Ksiądz Stefan Sawecki, inne parafie i nie tylko 1
Ksiądz Stefan Sawecki, inne parafie i nie tylko 1 Zdjęcie 1 Rok 1943, 12 sierpnia. Sosnowiec. Wanda i Jerzy przesyłają swoje podobizny kochanemu Stefankowi. 2 Ksiądz Stefan Sawecki, inne parafie i nie
Parafia neounicka w Grabowcu 1935-1937 (praca w trakcie opracowywania)
Historia Grabowca: parafia neounicka w Grabowcu 1 Historia Grabowca Parafia neounicka w Grabowcu 1935-1937 (praca w trakcie opracowywania) Renata Kulik, Henryk Kulik 2 Historia Grabowca: parafia neounicka
Cezary Gmyz - Zły dotyk w sutannie
Tygodnik Wprost 18 marca 2007 rok Numer 11/2007 (1264) Cezary Gmyz - Zły dotyk w sutannie Arcybiskup Wielgus pomagał księżom pedofilom Abp Stanisław Wielgus na seksualne skandale reagował podobnie jak
Dziewięć skarbów Kościoła Kieleckiego Stan badań nad zbiorem rubrycel i schematyzmów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach
ks. Andrzej Kwaśniewski Archiwum Diecezjalne w Kielcach Streszczenie referatu Dziewięć skarbów Kościoła Kieleckiego Stan badań nad zbiorem rubrycel i schematyzmów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach W Archiwum
Wnętrze kościoła w Hanuszyszkach (Onuškis) w dawnym powiecie wiłkomierskim, na pograniczu Kurlandii (Łotwy), po lewej ambona z której zapewne
Wnętrze kościoła w Hanuszyszkach (Onuškis) w dawnym powiecie wiłkomierskim, na pograniczu Kurlandii (Łotwy), po lewej ambona z której zapewne odczytywano odezwę powstańczą. Poniżej mapa sieci parafialnej
Życie Konstantego Bajko
Życie Konstantego Bajko Dnia 6 marca 1909 roku w Białowieży na świat przychodzi Konstanty Bajko. Pochodził z chłopskiej, białoruskiej rodziny, syn Potapa i Marii, posiadał polskie obywatelstwo. 1915-1921-Bieżeństwo,
Roman Dzwonkowski Losy duchowieństwa polskiego w Białoruskiej SRS po II wojnie światowej - na przykładzie ks. Władysława Mączki ( )
Roman Dzwonkowski Losy duchowieństwa polskiego w Białoruskiej SRS po II wojnie światowej - na przykładzie ks. Władysława Mączki (1897-1982) Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia
Życie i nauczanie Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Życie i nauczanie Kardynała Stefana Wyszyńskiego Młodość 3 sierpnia 1901; Zuzela- narodziny drugiego dziecka Stanisława i Julianny Wyszyńskich. 1910- rodzina przenosi się do Andrzejewa, gdzie umiera mu
Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek
Historia życia kapłana. Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek 1 Historia życia kapłana Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek 26.10.1934 19.11.2008 (praca w trakcie opracowywania) Część III Renata Kulik, Henryk Kulik
D E K R E T. Art. 1. Zasady odnośnie do ilości sprawowanych Mszy Świętych:
Wrocław, dnia 18 lipca 2014 r. L.dz. 987/2014 D E K R E T ARCYBISKUPA METROPOLITY WROCŁAWSKIEGO W SPRAWIE MSZY ŚWIĘTYCH BINOWANYCH I TRYNOWANYCH ORAZ ZASAD ROZLICZANIA STYPENDIÓW MSZALNYCH Mając na względzie
Duszpasterze. Proboszcz: Ksiądz prałat Jerzy Kalinka r. z dniem 1 sierpnia objął urząd Proboszcza parafii św. Jana Chrzciciela w Górznie.
Duszpasterze Proboszcz: Ksiądz prałat Jerzy Kalinka - 01.08.2014r. z dniem 1 sierpnia objął urząd Proboszcza parafii św. Jana Chrzciciela w Górznie. Wikariusz: Ksiądz Paweł Wysokiński - wikariusz - 01.07.2014
Pomoc Kościołowi w Potrzebie
Pomoc Kościołowi w Potrzebie Niedziela, 26 stycznia O realiach budowy kościoła p.w. św. Józefa w Brześciu opowie gość - ks.prał. Antoni Hej Dzieło wsparcia biedniejszych wspólnot w Kościele Odpowiadając
Proboszcz parafii lub Rektor kościoła zadba, by podczas uroczystości z udziałem Księdza Biskupa zawsze byli kapłani posługujący w konfesjonałach.
Msza święta pod przewodnictwem Biskupa Wypada, jeśli nie ma diakonów, by ks. Biskupowi towarzyszyło dwóch koncelebransów (proboszcz parafii i dziekan dekanatu, lub inny wyznaczony kapłan, który zgodnie
O godz odbyła się uroczystość I Komunii św. dzieci, które przygotowała katechetka s. Emanuela Oleksiej. Komunię św. przyjęło 24 dzieci.
16.05. O godz. 10.30 odbyła się uroczystość I Komunii św. dzieci, które przygotowała katechetka s. Emanuela Oleksiej. Komunię św. przyjęło 24 dzieci. Tego dna o godz. 12.00 mszę św. z okazji 25-lecia święceń
Dzieciństwo i młodość Ks. Bonawentury Metlera
Dzieciństwo i młodość Ks. Bonawentury Metlera Środowisko rodzinne Ks. Bonawentura Metler urodził się 7 lipca 1866r. we wsi Ciążeń w powiecie słupeckim w ziemi kaliskiej. Był synem Bernarda i Marii z domu
Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek
Historia życia kapłana. Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek 1 Historia życia kapłana Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek 26.10.1934 19.11.2008 (praca w trakcie opracowywania) Część V Renata Kulik, Henryk Kulik 2
Ksiądz Wojciech ZIĘBA. Father Adalbert ZIĘBA
Ksiądz Wojciech ZIĘBA Dzięki uprzejmości ks. Stanisława Tokarskiego z Achiwum Diecezji Tarnowskiej Syn Franciszka, rolnika, i Franciszki z domu Zuzia. Urodził się 8.II.1896 r. w Rzezawie. Szkołę podstawową
Czerwiec '76. Ksiądz Roman Kotlarz
Czerwiec '76 Źródło: http://www.czerwiec76.ipn.gov.pl/c76/fotogaleria/2406,ksiadz-roman-kotlarz.html Wygenerowano: Wtorek, 12 stycznia 2016, 14:49 Ksiądz Roman Kotlarz Jedną ze śmiertelnych ofiar czerwcowych
Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek
Historia życia kapłana. Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek 1 Historia życia kapłana Ksiądz Kanonik Edward Kłopotek 26.10.1934 19.11.2008 (praca w trakcie opracowywania) Część I Renata Kulik, Henryk Kulik 2
Niech śmierć tak nieludzka nie powtórzy się więcej ". 74 rocznica spalenia więźniów Radogoszcza
28-06-19 1/7 powtórzy się więcej ". 74 rocznica spalenia więźniów Radogoszcza 19.01.2019 16:17 Katarzyna Zielińska / BPKSiT kategoria: Tożsamość i tradycja 19 stycznia Łódź wspomina tragedię więzienia
Duszpasterze w parafii. Proboszcz: Ksiądz Kanonik Stanisław Leszek Jackiewicz (1958; 1986; 2006), tel
Duszpasterze w parafii Proboszcz: Ksiądz Kanonik Stanisław Leszek Jackiewicz (1958; 1986; 2006), tel. 22 756 34 58 e-mail: xleszek@poczta.onet.pl Wikariusz: Ksiądz Paweł Kudlak (---; ---; 2012), tel. 22
Ogłoszenia Parafialne. XI Niedziela zwykła 12.06.2016
Ogłoszenia Parafialne XI Niedziela zwykła 12.06.2016 8.00 Msza święta Za + rodziców Władysława i Genowefę Sokalskich, zmarłą mamę Genowefę Talacha, zmarłego brata, bratową, szwagra oraz dziadków z obu
Ksiądz Kanonik Stefan Ginalski
Historia Grabowca, ksiądz Stefan Ginalski, inne parafie i nie tylko 1 Historia życia kapłana Ksiądz Kanonik Stefan Ginalski 03.11.1889 27.10.1954 (praca w trakcie opracowywania) Tomasz Ginalski, Renata
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem? Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Konkurs tematyczny: Bronią czy piórem? Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego dla uczniów gimnazjów województwa małopolskiego w roku szkolnym 2012/2013 Patronat Honorowy: Rektor
18 PAŹDZIERNIKA 2015 roku - XIX NIEDZIELA ZWYKŁA ŚWIATOWA NIEDZIELA MISYJNA
18 PAŹDZIERNIKA 2015 roku - XIX NIEDZIELA ZWYKŁA ŚWIATOWA NIEDZIELA MISYJNA 1. Dziś przeżywamy Światową Niedzielę Misyjną. Rozpoczynamy Tydzień Misyjny w Kościele. Modlimy się, by Ewangelia docierała do
7.oo Z prośbą o dary Ducha św. dla Krystyny, Macieja, Emilii, Mateusza, Aleksandry (k), Krzysztofa, Moniki i Michała
PONIEDZIAŁEK 05.06.2017 r. 7.oo Z prośbą o dary Ducha św. dla Krystyny, Macieja, Emilii, Mateusza, Aleksandry (k), Krzysztofa, Moniki i Michała 8.oo + Jadwiga w 1 rocz. śm. i Stefan, Marian w 45 rocz.
63 urodziny farorza kazanie głosi ks. Piotr Lisiecki
63 URODZINY FARORZA JEDEN Z KAPŁANÓW, tzw. życzliwych powiedział, to nie są urodziny, ale stypa. W tych słowach pełnych nienawiści i szyderstwa wyraził szczerą prawdę. Miał rację! 63 urodziny farorza kazanie
Ingres Ks.Biskupa Romana Pindla do Konkatedry w Żywcu
20.01.2014 Ingres Ks.Biskupa Romana Pindla do Konkatedry w Żywcu Ingres do żywieckiej konkatedry był ostatnim elementem formalnego objęcia władzy w diecezji przez jej nowego biskupa. Podczas niedzielnych
Unitis Viribus. Diecezja Podlaska w II Rzeczypospolitej. Rafał Dmowski
Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach Rafał Dmowski Unitis Viribus Diecezja Podlaska
GRUDZIEŃ W ŻYCIORYSIE BŁ. JERZEGO MATULEWICZA
Opracowanie s. Janina Samolewicz SJE GRUDZIEŃ W ŻYCIORYSIE BŁ. JERZEGO MATULEWICZA 29 grudnia 1902 Ks. dr Jerzy Matulewicz został mianowany profesorem Seminarium Duchownego w Kielcach z wykładami prawa
Sprawdzian nr 2. Rozdział II. Za wolną Polskę. 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C.
Rozdział II. Za wolną Polskę GRUPA A 0 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C. Wykrzyknąłem z uniesieniem [ ]: Niech żyje Polska wolna, cała i niepodległa!, co w ogóle
Komenda Główna Straży Granicznej
Komenda Główna Straży Granicznej Źródło: http://www.strazgraniczna.pl/pl/aktualnosci/306,uroczystosci-sw-mateusza-patrona-strazy-granicznej.html Wygenerowano: Środa, 8 listopada 2017, 10:59 Strona znajduje
Maj-Czerwiec 2012 WIEŚCI Z PARAFII Jubileusz 50-lecia Kapłaństwa Księdza Infułata Jana Oleksy Ksiądz Jubilat urodził się 15 maja 1937 roku w Borzęcinie w diecezji tarnowskiej. Święcenia kapłańskie przyjął
Prawosławne szkolnictwo teologiczne w II Rzeczpospolitej
Prawosławne szkolnictwo teologiczne w II Rzeczpospolitej Ks. dr Artur Aleksiejuk Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie Wydział Pedagogiczny Demografia 30 września 1921 pierwszy spis powszechny
Roman Wróbel. Warszawa 2014
Roman Wróbel Roman Wróbel Warszawa 2014 TEMAT Pod znakiem Orła i Pogoni w walce o niepodległość w powstaniu styczniowym. CEL OGÓLNY LEKCJI Uczeń samodzielnie interpretuje źródła historyczne, wyjaśnia przyczyny
Siostry z Rybna, Wspólnota Sióstr Służebnic Bożego Miłosierdzia, Siostry Służebnice Bożego Miłosierdzia
Siostry z Rybna, Wspólnota Sióstr Służebnic Bożego Miłosierdzia, Siostry Służebnice Bożego Miłosierdzia Zgromadzenie Sióstr Jezusa Miłosiernego jest katolickim zgromadzeniem zakonnym żeńskim, założonym
Horodec Księgi chrztów z lat 1939, 1941-1942. Księgi małŝeństw 1938-1941
1 AKTA PARAFII RZYMSKOKATOLICKICH DIECEZJI PIŃSKIEJ, KTÓRE W WYNIKU ZMIANY GRANIC ZNALAZŁY SIĘ NA TERENIE BIAŁORUSI. W wyniku polityki antykościelnej akta parafialne zostały przejęte przez władze sowieckie.
Opiekun: Wykonali: Śpiewakowski Marcin Rus Łukasz Maj Dominik Kowalczyk Mateusz. s. Irena Różycka
Wykonali: Śpiewakowski Marcin Rus Łukasz Maj Dominik Kowalczyk Mateusz Opiekun: s. Irena Różycka ur. 10 czerwca 1902 w Jedlińsku; zm. 2 listopada 1980 w Nałęczowie Sługa Boży Piotr Gołębiowski ur. 10 czerwca
Pustelnia de Foucauld
Niezbadane są drogi Bożego Miłosierdzia. Tych, których Pan powołuje do zgłębiania wielkości Jego Miłosierdzia, prowadzi przedziwnymi drogami. Tak było kiedyś w przeszłości i jest dzisiaj, właśnie tu na
Autor: Paweł Pastusiak
Autor: Paweł Pastusiak (wcześniej Alfons Popiełuszko) Urodzony 14 września 1947 w Okopach, zmarł 19 października 1984 we Włocławku polski prezbiter rzymskokatolicki, kapelan warszawskiej Solidarności,
PEREGRYNACJA RELIKWII ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II
PEREGRYNACJA RELIKWII ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II W ODDZIALE OKRĘGOWYM W BIAŁYMSTOKU AUGUSTÓW, 4-5 PAŹDZIERNIKA BAZYLIKA NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA, UL. KSIĘDZA SKORUPKI 6 4 października 18:00 Eucharystia
Ksiądz kanonik Stefan Ginalski
Historia życia kapłana Ksiądz kanonik Stefan Ginalski 1 Historia życia kapłana Ksiądz kanonik Stefan Ginalski 03.11.1889 27.10.1954 Tomasz Ginalski, Renata Kulik, Henryk Kulik 2 Historia życia kapłana
Zestaw pytań o Janie Pawle II
Zestaw pytań o Janie Pawle II 1. Jakie wydarzenie miało miejsce 18.02.1941r? 2. Dokąd Karol Wojtyła przeprowadził się wraz z ojcem w sierpniu 1938 r? 3. Jak miała na imię matka Ojca Św.? 4. Kiedy został
NADZWYCZAJNI SZAFARZE KOMUNII ŚWIĘTEJ
ARCHIDIECEZJALNA KOMISJA DS. LITURGII I DUSZPASTERSTWA LITURGICZNEGO NADZWYCZAJNI SZAFARZE KOMUNII ŚWIĘTEJ Umiłowani, ci nasi bracia zostali wybrani z wielu parafii naszej Archidiecezji do posługi nadzwyczajnego
KOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK
Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Warsztaty historyczne KOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK Śladami Józefa Piłsudskiego Część 2: DAŁ POLSCE WOLNOŚĆ, GRANICE, MOC SZACUNEK Podczas studiów Józef zaangażował
PARAFIA PW. NARODZENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W PEŁCZYCACH
PARAFIA PW. NARODZENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W PEŁCZYCACH ul. Kościelna 4 PEŁCZYCE 73-260 tel. 95 7685315 wik. 957685015 Kościół parafialny: Pw. Narodzenia NMP w Pełczycach - poświęcony: 8 IX 1946 r.
POWSTANIE Styczniowe
POWSTANIE Styczniowe 1863-1864 Ogólne informacje Powstanie styczniowe (1863-1864) Herb powstańczy, symbolizował złączenie 3 narodów Rzeczypospolitej: Polski (Orzeł Biały), Litwy (Pogoń) Ukrainy (Michał
Kalendarium WSD Diecezji Świdnickiej rok akademicki 2016/2017. Luty 2017 r.
Kalendarium WSD Diecezji Świdnickiej rok akademicki 2016/2017 Luty 2017 r. 06.02.2017 poniedziałek Początek zajęć dydaktycznych w sem. letnim wybór seniorów 06.02.2017 poniedziałek Rada Pedagogiczna godz.
Wiedza o powstaniu w getcie warszawskim i jego znaczenie
KOMUNIKAT Z BADAŃ ISSN 2353-5822 Nr 49/2018 Wiedza o powstaniu w getcie warszawskim i jego znaczenie Kwiecień 2018 Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą. Wykorzystanie
Konkurs dla uczennic i uczniów gimnazjów z Powiatu Ostrowskiego
źródło: www.ngopole.pl Konkurs dla uczennic i uczniów gimnazjów z Powiatu Ostrowskiego Udział Wielkopolan w Powstaniu Styczniowym Finał Powiatowy- 20 marca 2013 roku, godz. 09.00 II Liceum Ogólnokształcące
BIULETYN ŚDM. WIADOMOŚCI z DIECEZJI. nr 2 / grudzień 2015. GRUPA MŁODZIEŻOWA WTAJEMNICZENI Dekanalne spotkanie młodzieży bielskiej
BIULETYN ŚDM nr 2 / grudzień 2015 WIADOMOŚCI z DIECEZJI czekała moc atrakcji, które będą miały na celu pokazanie podlaskiej gościnności. Mateusz Stefaniuk zastępca prezesa KSM Diecezji Drohiczyńskiej zachęcił
22 lipca 2012 r. Kazanie na mszy pożegnalnej ks. Czesława Duka
22 lipca 2012 r. Kazanie na mszy pożegnalnej ks. Czesława Duka Dziś w odczytanym przed chwilą fragmencie Ewangelii mamy opisaną niezwykle ciekawą sytuację. Apostołowie wracają do Pana Jezusa po wyprawie
Jarosławiu, w murach którego mieści się obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Jarosławiu.
Kazimierz Józef Michalski, syn Michała i Aleksandry ze Stelmachniewiczów, urodził się 29 lutego 1908 r. w Sieniawie. Tam uczęszczał do Szkoły Powszechnej i tam spędził lata dzieciństwa. Następnie ukończył
Święcenia prezbiteratu 26 maja 2018
+ Józef Kupny Święcenia prezbiteratu 26 maja 2018 Drodzy Bracia w Chrystusowym kapłaństwie, Drodzy Klerycy, Siostry zakonne, Drodzy Rodzice diakonów mających przyjąć święcenia kapłańskie i wszyscy uczestnicy
Rzeź Woli fotoreportaż Autorstwa Weroniki Żądłowskiej
Rzeź Woli fotoreportaż Autorstwa Weroniki Żądłowskiej Dnia 8 października 2018 roku odbyła się wycieczka klas trzecich gimnazjum w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Łazach na Warszawską Wolę dzielnicę,
Dom duszpasterski dla dzieci drugi etap budowy
Dom duszpasterski dla dzieci drugi etap budowy Sprawozdanie dla Darczyńców Stowarzyszenia Pomocników Mariańskich STOWARZYSZENIE POMOCNIKÓW MARIAŃSKICH PRZY ZGROMADZENIU KSIĘŻY MARIANÓW JAK PRZEBIEGAŁA
Wizytacja ks. bpa Zdzisława. 7 maja 2012. Fortuniaka
Wizytacja ks. bpa Zdzisława 7 maja 2012 Fortuniaka Plan wizytacji w parafii Wszystkich Świętych w Tarnowie Podgórnym 7 maja 2012 r. 9.00 Eucharystia z udzieleniem Sakramentu chorych (koncelebracja, Prezbiter
ROK 2012 Luty 9-10 lipca
ROK 2012 Luty Zwolnienie z powierzonych obowiązków w parafii mianowanego proboszcza, przebywającego na urlopie zdrowotnym, pismem z dnia 20 marca 2012 roku. Obowiązki administratora parafii, pełni ks.
Historia i rzeczywistość
Historia i rzeczywistość LITWA Powierzchnia 65.200 km2 Ludność ok. 3.400.000 Stolica Wilno Najdłuższa rzeka - Niemen LITWA - HISTORIA 1009 pierwsza wzmianka 1253 koronacja I króla Litwy Mendoga I Chrzest
Z książki: Alfons Labudda SVD, Błogosławiony brat Grzegorz, Bolesław Frąckowiak SVD (1911-1943). Misjonarz, werbista, Warszawa 1999, s. 35-37.
Środowisko Z książki: Alfons Labudda SVD, Błogosławiony brat Grzegorz, Bolesław Frąckowiak SVD (1911-1943). Misjonarz, werbista, Warszawa 1999, s. 35-37. BOLESŁAW FRĄCKOWIAK pochodził z Wielkopolski. Urodził
Duchowny nauczyciel, lekarz. Życie ojca Konstantego Bajko
Duchowny nauczyciel, lekarz Życie ojca Konstantego Bajko Dnia 6 marca 1909 roku w Białowieży na świat przyszedł Konstanty Bajko. Pochodził z chłopskiej, białoruskiej rodziny Potapiusza i Marii, posiadał
Copyright by Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. Witolda Zdaniewicza
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE OSÓB MAŁOLETNICH PRZEZ NIEKTÓRYCH INKARDYNOWANYCH DO DIECEZJI POLSKICH DUCHOWNYCH ORAZ NIEKTÓRYCH PROFESÓW WIECZYSTYCH MĘSKICH ZGROMADZEŃ ZAKONNYCH I STOWARZYSZEŃ ŻYCIA APOSTOLSKIEGO
Trzeba pomóc. Krystyna Lachowicz
Krystyna Lachowicz Trzeba pomóc cz. I Po kilkudziesięciu latach przerwy, w 1989 roku znów zaczęły ukazywać się niezależne, polskie gazety na Wschodzie. Głos znad Niemna, tygodnik Związku Polaków na Białorusi
Kalendarium WSD Diecezji Świdnickiej Rok akademicki 2018/2019. Czerwiec 2019 r.
Kalendarium WSD Diecezji Świdnickiej Rok akademicki 2018/2019 Czerwiec 2019 r. 02.06.2019 niedziela VII Niedziela Wielkanocna - Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego 02-08.06.18 nie. - sob. XV Tydzień
Ruch Światło-Życie - KALENDARIUM 2018/2019 Archidiecezja Katowicka
Ruch Światło-Życie - KALENDARIUM 018/019 Archidiecezja Katowicka WRZESIEŃ 1 Podsumowanie rekolekcji DK 3 4-16 7-9 Powakacyjny Dzień Wspólnoty, Katedra Chrystusa Króla, Katowice, godz. 14:00 Diecezjalne
REKOLEKCJE U ŚW. ANDRZEJA BOBOLI
REKOLEKCJE U ŚW. ANDRZEJA BOBOLI W styczniu 2013 roku wzorem lat ubiegłych w Domu Rekolekcyjnym Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rycerstwa Niepokalanej w Strachocinie rozpoczęły się rekolekcje dla prezesów
BŁOGOSŁAWIONY KSIĄDZ JERZY POPIEŁUSZKO
BŁOGOSŁAWIONY KSIĄDZ JERZY POPIEŁUSZKO "Człowieka można przemocą ugiąć, ale nie można go zniewolić" JERZY POPIEŁUSZKO Urodził się w niedzielę 14 września 1947 r. we wsi Okopy koło Suchowoli na Białostocczyźnie.
Spis treści. Słowo Biskupa Płockiego... 5 Ks. H. Seweryniak, Od Redaktora... 9
Spis treści Słowo Biskupa Płockiego... 5 Ks. H. Seweryniak, Od Redaktora... 9 1909 Orędzie jego Ekscelencji Biskupa Płockiego do Diecezjan Płockich... 17 List pasterski na Post Wielki r. 1909... 21 List
Rozpoczęcie Roku Jubileuszowego
Pamięć Wdzięczność Wierność Program Jubileuszu 100. Rocznicy Odrodzenia i Reformy Zgromadzenia Marianów w Prowincji Opatrzności Bożej 8 XII 2008 8 XII 2009 Rozpoczęcie Roku Jubileuszowego W domach zakonnych:
Urząd Miasta Kobyłka 11 lipca mija 20. Rocznica śmierci ks. Sylwestra Zycha
W poniedziałek 13 lipca o godzinie 18.00 w Kościele Świętej Trójcy w Kobyłce odprawiona będzie msza św. w intencji ks. Sylwestra Zycha, zamordowanego 11 lipca 1989 roku przez komunistyczne służby specjalne.
Grzegorz Woj dyga i jego oddział powstańczy r.
Piotr Woj dyga Grzegorz Woj dyga i jego oddział powstańczy 1863-1864 r. Mało znaną historią jest historia oddziału powstańczego Grzegorza Wojdygi z okresu powstania styczniowego w latach 1863-1864. Grzegorz
ks. Biskup Stanisław Adamski powołał ośrodek duszpasterki w Nowej Wsi
Kalendarium parafii 26.09.1937 ks. Kuczera odprawił pierwszą msze w kaplicy przy 1 Maja 30.09.1937 pierwszy chrzest w parafii 17.11.1937 ks. Biskup Stanisław Adamski powołał ośrodek duszpasterki w Nowej
DUSZPASTERZ I MĄŻ STANU POLSKI ODRODZONEJ
ARCYBISKUP JÓZEF TEODOROWICZ (1864-1938) DUSZPASTERZ I MĄŻ STANU POLSKI ODRODZONEJ LUBLIN, 2-3 GRUDNIA 2018 R. Międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona ormiańskokatolickiemu arcybiskupowi lwowskiemu
SPIS TREŚCI. Dekret zatwierdzający i ogłaszający uchwały I Synodu Diecezji Legnickiej... 5
SPIS TREŚCI Dekret zatwierdzający i ogłaszający uchwały I Synodu Diecezji Legnickiej... 5 Modlitwa do Maryi w intencji nowej ewangelizacji diecezji legnickiej... 6 Wykaz skrótów... 8 Wstęp... 9 I. HISTORIA
INFORMATOR JUBILEUSZ 50 - LECIA SALEZJANÓW W TOLKMICKU 1/93. Parafii Kościoła Rzymskokatolickiego p.w. św. Jakuba Apostoła w Tolkmicku STYCZEŃ 2017
INFORMATOR Parafii Kościoła Rzymskokatolickiego p.w. św. Jakuba Apostoła w Tolkmicku 1/93 JUBILEUSZ 50 - LECIA SALEZJANÓW W TOLKMICKU STYCZEŃ 2017 28.01.1967 28.01.2017 Drodzy Duszpasterze, Bohaterowie
PONIEDZIAŁEK r.
PONIEDZIAŁEK 02.09.2019 r. 7.00 + Wiktoria (k) w 1 rocz. śm. oraz zmarli z Rodziny 7.00 + Bogusław Manuszewski - 2 Msza św. Gregoriańska 8.00 + Łucja w 64 rocz. śm., Ryszard Krzywiccy i zm. z rodziny 8.00
Ostatnie lata życia Ks. Bonawentury Metlera
Ostatnie lata życia Ks. Bonawentury Metlera Ksiądz Bonawentura Metler w parafii Parzymiechy Ks. B. Metler 18 czerwca 1934r. wystosował pismo do biskupa Kubiny, w którym zrzekł się probostwa w Maluszynie
Diecezja Drohiczyńska
BIBLIOTEKA GŁÓWNA Uniwersytetu w Białymstoku FUW0080407 Diecezja Drohiczyńska 'W rysunkach Diecezja Drohiczyńska proklamowana została przez Ojca Świętego Jana Pawła II 5 czerwca 1991 r. Podczas liturgii
Niepodległa polska 100 lat
Niepodległa polska 100 lat 1918-2018 UTRATA NIEPODLEGŁOŚCI Ostatni z trzech rozbiorów Polski przypieczętowała klęska powstania kościuszkowskiego w lipcu 1794 roku. W roku następnym 3 stycznia 1795 Rosja,
Obchody Narodowego Święta Niepodległości w województwie podlaskim
Obchody Narodowego Święta Niepodległości w województwie podlaskim W 1918 r., po 123 latach zaborów Polska odzyskała niepodległość. W sobotę, 11 listopada przypada 99. rocznica tego wydarzenia uroczystości
Księża wikariusze pracujący w parafii Sękowa od 1650 r.
Księża wikariusze pracujący w parafii Sękowa od 1650 r. Imię i nazwisko kapłana Okres sprawowania L.p. oraz funkcja funkcji 1. Michał Złoczyński - wikariusz 1650 1652 r. 2. Marcin Szufnarowicz - wikariusz
HARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2018 roku
HARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2018 roku Załącznik do Zarządzenia Nr 1531/2017 Burmistrza Krotoszyna z dnia 20 grudnia 2017 r. DATA NAZWA ŚWIĘTA MIEJSCE UROCZYSTOŚCI 99 ROCZNICA WYBUCHU
Syberia niechciany dom polskich zesłańców w XIX w.
Syberia niechciany dom polskich zesłańców w XIX w. Syberia niechciany dom polskich zesłańców w XIX w. Wstęp Rozbiory Rzeczypospolitej były w historii Europy wydarzeniem niemającym precedensu duże, wielomilionowe
Wierni, którzy nawiedzą Sanktuarium Bł. Jana Pawła II w uroczystość tytularną, 22 października, mogą uzyskać odpust zupełny pod zwykłymi warunkami.
Centrum Jana Pawła II "Nie lękajcie się!" serdecznie zaprasza do uczestnictwa w uroczystościach ku czci Patrona Sanktuarium bł. Jana Pawła II w Krakowie w sobotę, 22 października. We wszystkie dni odpustowe
Ogłoszenia Parafialne. Uroczystość Objawienia Pańskiego. i Święto Chrztu Pańskiego B. 6-7 stycznia 2018 roku.
Ogłoszenia Parafialne Uroczystość Objawienia Pańskiego i Święto Chrztu Pańskiego B 6-7 stycznia 2018 roku. 1. Dzisiaj przeżywamy Uroczystość Objawienia Pańskiego tradycyjnie nazywana Świętem Trzech Króli.
{tab=gdzie i kiedy spotkania?} Spotykamy się w parafii św. Piotra i Pawła na Lotnisku. we wtorki po Mszy świętej ok. godz. 19 w Domu Parafialnym
EFFATHA {tab=gdzie i kiedy spotkania?} Spotykamy się w parafii św. Piotra i Pawła na Lotnisku we wtorki po Mszy świętej ok. godz. 19 w Domu Parafialnym {tab=co robimy?} - EWANGELIZACJA (głoszenie Ewangelii,
Roczne sprawozdanie z działalności. Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży. przy parafii. Niepokalanego Poczęcia NMP. w Kamionnie.
Kamionna, 31.12.2009r. Miejscowość, data Roczne sprawozdanie z działalności Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży przy parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Kamionnie za okres od 01.01.2009 r. do 31.12.2009
PARAFIA ŚW. ANNY W NIEMYSŁOWICACH /FILIA W CZYŻOWICACH PW. NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA/
PARAFIA ŚW. ANNY W NIEMYSŁOWICACH /FILIA W CZYŻOWICACH PW. NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA/ e-mail: parafianiemyslowice@op.pl; www.niemyslowice.pl tel.: 601-861-252 3.12. 17.12.2017 r. PORZĄDEK NABOŻEŃSTW
POWATANIE STYCZNIOWE
POWATANIE STYCZNIOWE Na Ziemi Wiskiej w okresie powstania, kluczową miejscowością był Sieburczyn gdzie rozegrała się jedna z największych bitew na Ziemi Łomżyńskiej i jedyna wygrana przez powstańców. 6
Program Misji Świętej w Gromadnie września 2015 r.
Program Misji Świętej w Gromadnie 06-13 września 2015 r. Niedziela Dzień Święty Porządek Mszy świętych, tak jak w niedziele z uroczystym wprowadzeniem misjonarzy Godz. 10.00 Godz. 18.00 Godz. 20.30 Poniedziałek
Ku pamięci ks. Romana Kotlarza. Wpisany przez Grzegorz Niziałek wtorek, 20 wrzesień :43
Temu, który błogosławił wołaniu o prawdę, sprawiedliwość i wolność taki napis widnieje na pomniku w Koniemłotach poświęconemu pamięci księdza Romana Kotlarza obrońcy robotników podczas protestów radomskich
Osoby duchowne pochodzące z parafii św. Błażeja w Januszkowicach
Osoby duchowne pochodzące z parafii św. Błażeja w Januszkowicach Ksiądz Antoni Duczek Ksiądz Johannes Tomala Rocznik 1912. Święcenia 31 III 1940. Był wikarym w Rzymkowicach koło Prudnika i w Oleśnie. Następnie
FORMACJA KAPŁAŃSKA W DIECEZJI ZAMOJSKO-LUBACZOWSKIEJ
FORMACJA KAPŁAŃSKA W DIECEZJI ZAMOJSKO-LUBACZOWSKIEJ INFORMATOR 2017/2018 BISKUP ZAMOJSKO - LUBACZOWSKI ZARZĄDZENIE W SPRAWIE STAŁEJ FORMACJI KAPŁANÓW 1. Mając na uwadze troskę o stałą formację kapłanów
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI AKCJI KATOLICKIEJ ARCHIDIECEZJI PRZEMYSKIEJ ZA 2018 ROK. ,,Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI AKCJI KATOLICKIEJ ARCHIDIECEZJI PRZEMYSKIEJ ZA 2018 ROK,,Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! Akcja Katolicka jest stowarzyszeniem katolików