"Niezwykła historia Balladyny" SCENA 1

Transkrypt

1 Osoby dramatu: 1. Skierka 2. Chochlik 3. Goplana 4. Wdowa 5. Alina 6. Balladyna 7. Sługa 1 8. Sługa 2 9. Sługa Kirkor 11. Grabiec 12. Pustelnik 13. Narrator "Niezwykła historia Balladyny" SCENA 1 Las blisko jeziora Gopła chata Pustelnika. Kirkor wchodzi ze swoim orszakiem Sługą 1 i Sługą 2 w karaceńskiej zbroi, bogato ubrany NARRATOR Witamy! Jako uczniowie klasy 8. chcieliśmy zaprezentować swoją inscenizację dramatu J. Słowackiego pt. Balladyna. Oto my, narratorzy. Wiem, że w dramacie nie występuje ktoś taki, jak narrator. Jednak my postanowiliśmy nieco zmodyfikować ten rodzaj literacki i wprowadzić narratora, który pomoże nam wszystkim zrozumieć niezwykłą historię Balladyny. A jest ona w istocie niezwykła, gdyż tragikomiczna. Stanowi to wyznacznik dramatu romantycznego, w którym elementy komiczne mieszają się z poważnymi czy wręcz tragicznymi. Jednym słowem kompletna mieszanka stylów. Tak też będzie i w naszej inscenizacji. Klasyczna polszczyzna z pierwszej połowy XIX wieku zostanie wymieszana ze współczesną scenografią i choreografią. Życzymy miłego oglądania. Trudne czasy nastały w państwie Polan. Mściwy Popiel IV wygnał swego czcigodnego brata z królestwa i sam zasiadł na tronie polskim. Niczego dobrego to niestety nie przyniosło. Popiel IV morduje, truje, sieje terror. Strącony z tronu prawowity król Polski ukrył się w puszczy, gdzie udziela rad różnym zbłąkanym wędrowcom co do ich wyborów życiowych. Na przykład takiemu księciu, PUSTELNIK, SŁUGA 1, SŁUGA 2, SŁUGA 3 sam Rady zasięgnąć warto u człowieka, Który się kryje w tej zaciszy leśnej; GŁOS Z CELI Kto tam? Kirkor. (Stuka do celi). Puk! puk! puk! 1

2 PUSTELNIK wychodząc z celi Witaj, synu... Czego chcesz? Rady. PUSTELNIK PUSTELNIK PUSTELNIK PUSTELNIK PUSTELNIK Zostań pustelnikiem. Gdybym podstarzał dziesiątym krzyżykiem, Może bym w smutne schronił się dąbrowy; Ale ja młody, pan czterowieżowy, Przemyślałem dzisiaj, jak by się ożenić... Poradź mi, starcze! Lat dwadzieścia z górą Jak żyję w puszczy... Wskaż mi, o starcze! Mówią, że królewny Słyną wdziękami? Nieba! Ród to węża. Żona zbrodniami podobna do męża, O! Bogdaj piorun!... Nie przeklinaj. Młody, Przeklinaj ze mną oni klątwy warci. Bo też ja kiedyś byłem pan nad pany, Żyłem w purpurze, dziś noszę łachmany; Muszę przeklinać. Któż jesteś, starcze? 2

3 schyla kolano PUSTELNIK Ja... Król Popiel trzeci... Królu mój! Któż mię z żebraki rozezna?... (wskazując na swoich rycerzy Sługę 1 i Sługę 2) Uzbrajam chamy i lecę do Gniezna Mścić się za ciebie... SŁUGA 1 Panie, gdzie ty, tam my pomścić koronę biegniemy. Twój brat Popiel skalany twych dzieci krwią niewinną Niegodny rządzić tłumowi rycerzy Niech więc się stanie co się stać powinno, Pod okiem Boga na tej biednej ziemi SŁUGA 2 Ty wiesz o Panie, jak nasza ziemia wszeteczeństwem Króla skalana. Wiesz, jak Popiel krwawy Pastwi sie coraz nowym okrucieństwem Zaczerwienione krwią widziałem stawy Król żywi karpie ciałem niewolników PUSTELNIK Nim Kirkor w przepaść okropną się rzuci Szukając zemsty chcę chciałbym cię badać, Kogo wprowadzić w podwoje zamkowe Z żony imieniem? Ani się wahaj, weź pannę ubogą, Żeń się z prostotą, i niechaj ci błogo I lepiej będzie, niżbyś miał z królewną... Starcze, dobrze radzisz... Prowadź, jaskółko! Odchodzi Kirkor a wraz z nim jego słudzy. Pustelnik odchodzi w las. SCENA 2 3

4 Narrator: Jak w każdym porządnym dramacie romantycznym, również i tu u nas występują postacie fantastyczne. Są nimi Goplana królowa fali i lasów rezydująca nad jeziorem Gopło oraz jej słudzy bardziej wierny Skierka i zdecydowanie mniej wierny Chochlik. Niestety Goplana ma poważny problem. Nie grzeszy urodą, zakochała się w człowieku i tenże człowiek nie odwzajemnia jej uczucia Goplana uknuła pewien podstęp. Zaaranżowała sytuację, w której książę Kirkor będzie miał wypadek na mostku, po którym to wypadku uda się do pobliskiej chaty, gdzie mieszka Wdowa z dwiema córkami. Tam pod wpływem czarów Skierki zamożny książę zakocha się w Balladynie. Niestety Goplana nie tylko nie grzeszy urodą, ale też i rozumem. Obiekt swoich westchnień zamieniła w drzewo, a konkretnie w wierzbę, natomiast swemu słudze zapomniała powiedzieć, w której dziewczynie ma zakochać się Kirkor. Sami zobaczcie co z tego wynikło Inna część lasu, widać jezioro Gopło. Skierka i Chochlik wchodzą.,, CHOCHLIK Gdzie jest Goplana, nasza królowa? CHOCHLIK Śpi jeszcze w Gople. CHOCHLIK I woń sosnowa, I woń wiosenna nie obudziła Królowej naszej! woń taka miła! Zanadto skoro Zbudzi się jędza i będzie Do pracy nas zaprzęgać. Patrzy na jezioro. Ach, patrz! na słońca promyku Wytryska z wody Goplana; Goplano! Goplano! Goplano! Chochlik Radzę ci uciekajmy mój skierko kochany Wiedźma gotowa zaraz nowa prace zadać Albo obracać młyny skąd woda uciekła Albo leniwego szerszenia wtrącać do piekła Wchodzi Goplana. CHOCHLIK Narwij mi róż, Chochliku! poleciał mój wianek. 4

5 Już się zaczyna praca. Chochlik odchodzi mrucząc. zamyślona Czy to jeszcze rano? Pierwsza wiosny godzina. Ach! gdzież mój kochanek? Co mi rozkażesz, królowo? Zadaj piękną jaką pracę. Winąć tęczę kolorową, Albo budować pałace Nie! Skierko miły, Ja się kocham. W czym? czy w róży Bezcierniowej? czy w kalinie? W czterolistnej koniczynie? Ach! ja się kocham, kocham się w człowieku! To ludzkie czary. Ktoś idzie tutaj lasem. To on! to on! mój miły. Bądź niewidomym, Skierko. Skierka odchodzi. Wchodzi na scenę Grabiec - rumiany w ubiorze wieśniaka. 5

6 Ach, cóż to za panna? Ma twarz, nogi, żołądek lecz coś niby szklana. Co za dziwne stworzenie z mgły i galarety! Są ludzie, co smak czują do takiej kobiety; Ja widzę coś rybiego w tej dziwnej osobie. Jak się nazywasz, piękny młodzieńcze? Zwę się Grabiec. Cóż cię za anioł obłąkał w tym lesie? Proszę, co za ciekawość w tym wywiędłym schabku! Proszę cię, panie Grabiec! Wolno mówić: Grabku! Panie Grabku! Któż jesteś? Pewnej panny sługa... A pytasz, kto ja jestem?... to historia długa; Jestem, jak mówią, ojca wizerunek czysty, Bo lubię stary miodek i kocham gorzałkę, Słowa jego wonne Przynosi wiatr wiosenny do mojego ucha... O luby! ja cię kocham... Cóż to za dziewucha? Obcesowo zaczyna. Wprawdzie to nie dziwy. Ilekroć przez wieś idę, to serca jak śliwy Lecą pod moje nogi 6

7 Całuje. Czy mię kochasz, mój miły? Ha?... trzeba skosztować... Na przykład... daj całusa... Stój!... pocałowanie To ślub dla czystych dziewic. Coś waćpanna jak mniszka. Raz pocałowana, Będę twoją na wieki i ty mój na wieki... O mój luby!... Dalibóg... pfu! pocałowałem Niesmaczno!... Mój drogi! Więc teraz co wieczora na leśne rozłogi Musisz do mnie przychodzić. do siebie Nie wiem, Co powiedzieć babie... Ty smutny? Ty niemy? O! my z tobą będziemy szczęśliwi! Ty mój kochanek, Ty musisz lubić kwiaty. Więc przyjdź co wieczora... 7

8 zapalając się A to już tego nadto!... co za nudna zmora! Nie przyjdę w żaden wieczór... Dlaczego? Za borem Pewna dziewczyna czeka na Grabka wieczorem. Dziewczyna? Tak... dziewczyna... Czy piękna dziewczyna? Ha?... co pannie do tego?... zwie się Balladyna. Niech słońce zagaśnie, Jeśli mi cię kto wydrze, kochanku. Ty jesteś moim! moim! moim wiecznie! Ej!... w nogi! Jezus Maryja! a tom popadł w biedę, Szatana żona chce być moją żoną. Grabiec ucieka.wchodzi Skierka i Chochlik. Słuchajcie mię cicho, diabliki... Oto, Chochło, polecisz za moim kochankiem; Idź przy nim, przed nim, za nim, jak skoczne ogniki, I błąkaj po murawach tak, by przed porankiem Nie trafił do mięszkania, ani do tej chaty, Gdzie mięszkają dwie piękne dziewczęta dwa kwiaty, Córki wdowy... rozumiesz... 8

9 CHOCHLIK Będę go bez końca Błąkał i sadzał w błocie... cha! cha! cha! cha! cha! cha! Odchodzi Chochlik. A ty, mój Skierko, leć na mały mostek, Za godzinę przez ten mostek Będzie jechał pan bogaty, Ustrojony w złote szaty, I kareta złotem błyska, I pięć rumaków w zaprzęży; A na mostku wypróchniała Leży belka drżąca, śliska. Czy rozumiesz? Wywrócić? skłaniając głowę Odlatuje. Lecz nie szkodzić żywym, Ani ludziom, ni koniom. A potem? Tego pana w płaszczu złotym Zaprowadzić aż do chaty, Gdzie mieszka uboga wdowa I dwie młode córki chowa. Uczyń tak, by pan bogaty Wziął tam żonę i we dwoje Odjechał złotą karetą. Luby Skierko! dziecię moje! Dziewczyna będzie kobietą, Nim dwa razy słońce zaśnie, Nim dwa razy księżyc zgaśnie. SCENA 3 9

10 Narrator: Ach ta Goplana! Jest idealnym przykładem ślepo zakochanej kobiety nie będącej w stanie przewidzieć konsekwencji swoich intryg. Zaaranżowane przez nią spotkanie pomiędzy Kirkorem a Aliną i Balladyną dwiema pięknymi córkami wdowy nie zostało przez nią skrupulatnie przemyślane. Kirkor, pod wpływem czarów Goplany, zupełnie nie wie, którą dziewczynę wybrać na swą żonę. Wdowa za namową Skierki wymyśliła konkurs zbierania malin. Która więcej malin zbierze, tę za żonę Pan wybierze Niestety ten pomysł okaże się tragiczny w skutkach i doprowadzi do ujawnienia się najgorszych ludzkich instynktów Chata Wdowy. Wdowa i córki jej Balladyna i Alina wchodzą z sierpami.,,,, SŁUGA 1, SŁUGA 2, SŁUGA 3, Ach! słychać jakiś tarkot na rozłogu, Jedzie gościńcem dwór jakiegoś księcia. Pięć koni... złota kareta... ach, kto to? Powóz prrr... stanął... i ruszyć nie może... Pewnie chcą konie napoić... Ot, właśnie! Pan poi konie na drodze. Ha! jeśli pić chcą... Już słoneczko gaśnie, Trzeba zapalić sosnowe łuczywo... Ach, lampę zaświeć... ach, lampę... co żywo... O! Alino, gdzie mój grzebień? (Słychać pukanie do drzwi.) Cóż to? Co?... Ktoś puka... Otwórz, Balladyno. Niech siostra otworzy... Prędzej otwórzcie... ktoś do chaty stuka. Ach, ja się boję... Niech wszelki duch boży Boga wychwala... ja odemknę chatę. O, jakie stroje złocisto-bogate! 10

11 Otwiera. Czy w imię Boga?... Kirkor wchodzi wraz ze swymi sługami SŁUGA 1 Tak, z Boga imieniem. Proszę wybaczyć, ale nad strumieniem Mostek pod naszym załamał się kołem, Wraz z naszym panem szukamy schronienia... Proszę poza stołem, Mój królewicu, siadać - proszę siadać. Chata uboga - raczyłeś powiadać, Że powóz... O! to nieszczęście! - Dziewczęta! To moje córki, jasny królewicu Matko, Dosyć - daj panu mówić. Wchodzi Skierka niewidzialny dla aktorów. Przed tą chatką Słyszałem dźwięki luteń...czy to córki Wasze grywają na lutni? Przepraszam - Nie... królewicu... STOP KLATKA Z niewidzialnej chmurki Sympatycznymi kwiaty poukraszam Obie dziewice, bo moja królowa Nie powiedziała, do której nakłonić Serce Kirkora... Wkłada wieńce kwiatów na głowy dziewicom - słychać muzykę. Może królewic chce odpocząć trocha?... Odpocząć, kiedy dźwięki takie cudne Słyszę... Dziewice, wasze są to pieśni?... Słyszę śpiewanie... Czy się panu nie śni? Tu w chacie... cicho... Ach! jakże mi nudne 11

12 Wspomnienie zamku pustego!... na stronie Czar działa... Wchodzą Słudzy Kirkora bogato ubrani. SŁUGA 1 Naprawione koło w powozie..., panie. SŁUGA 2 Gotowim do drogi, możemy ruszać. Wyprząc z dyszla konie, Ja tu zostanę... Słudzy kłaniaja się. Cóż to za zjawienie? Królewic w chacie! Na jakim on sienie Spać będzie?... Jemu listki róży cisną... Zakończone czary! do Wdowy Słuchajcie, matko! na świat wyjechałem Szukać ubogiej i cnotliwej żony; Dalej nie jadę, bo tu napotkałem Cudowne bóstwa!... Ja ciebie, panie, nie rozumiem... Proszę o rękę jednej z córek... może Słyszałaś kiedy o hrabi Kirkorze, Otóż Kirkor... to ja... Proszę o jedną z córek... Córka moja?... Ja dwie mam córki - ale Balladyna... Czy starsza? Tak jest... a młodsza Alina Także jak anioł... SŁUGA 3 mówi do Kirkora Jaki wybór trudny! Starsza jak śniegi - u tej warkocz cudny... Niby listkami brzoza przyodziana; Ta z alabastrów a ta zaś różana Ta ma pod rzęsą węgle ta fijołki Ta jako złote na zorzy aniołki 12

13 Ta zaś jako noc biała nad rankiem. Moje smugłe łanie, Czy mnie kochacie? Ach! Ja ci nie powiem: Nie... ale nie śmiem wymówić: tak, panie - Może ty zgadniesz, choć będę milczała; Zgadnij, rycerzu. do Aliny A ty, różo biała? rzucając się na łono matki Kocham... A ty Balladyno? O panie! jeśli w zamku są czeluście, Z czeluści ogień bucha, a ty każesz Wskoczyć - to wskoczę. Weź! weź Balladynę. Szczera jak złoto. do Aliny A ty, młodsza dziewo, Co mi przyrzekasz? Kochać i być wierną. Ach, nie wiem, której oddać rękę lewą Jako szwagierce - a której z pierścionkiem. Jeśli mnie wybierzesz, Szlachetny panie, to musisz obiecać, Że mię do zamku twojego zabierzesz Z matką i siostrą... O! jakąż tajemną Rozkoszą serce napełnia...o! miła... Lecz Balladyna to samo mówiła W sercu i w myśli... Wierzaj mi, rycerzu, I Balladyna kocha matkę starą. 13

14 Jużem bym wybrał i znów mi w puklerzu Dwa serca biją... STOP KLATKA Matko, w lesie są maliny, Niechaj idą w las dziewczyny, Która więcej malin zbierze, Tę za żonę pan wybierze. Coś matce staruszce Przyszło do głowy... Mój ty królewicu, Oto niech rankiem idą w las dziewczyny, A każda weźmie dzbanek z brązowej wikliny; I niechaj malin szukają po lesie, A która pierwsza kosz pełny przyniesie Świeżych malinek, tę weźmiesz za żonę. Tak, moja matko... niech o słońca wschodzie W las idą córki z koszami na głowie. A my w lipcowym usiądziemy chłodzie; Która powróci pierwsza, ta się zowie Hrabini Kirkor... Sądź sam, wielki Boże! Bądźcie mi zdrowe, piękne narzeczone... SCENA 4 Muzyka, dziewczęta zbierają maliny. Las. Spotkanie sióstr., Siostrzyczko moja, powiedz, gdzieżeś była? Wyszłyśmy razem, miałaś dosyć czasu; Wszak ja ci, siostro, nie ukradłam lasu. Dlaczegóż teraz z taką białą twarzą I z przyciętymi ustami?... Wyłażą Z twojego dzbanka maliny jak węże, Aby mię kąsać żądłami wymówek. Idź i bądź panią! siostra się zaprzęże Jak wół do pługa, będzie tłoczyć olej Z kolących siemion i z brzydkich makówek. A wstydź się, siostro... proszę cię, nie bolej Nad moim szczęściem. Cha! cha! cha! 14

15 Co znaczy Ten śmiech okropny? siostro! czy ty chora? Jeżeli wielkiej doznajesz rozpaczy, To powiedz... Ale ty kochasz Kirkora? Ty bardzo kochasz? Siostro! Powiedz szczerze! Bo widzisz, rybko, są inni rycerze, Jak będę panią, to ci znajdę męża... Ty będziesz panią? ty! ty! za sceną dochodzą głosy na tle muzyki, siostry dalej poszukują malin, Siostrzyczko moja! Siostrzyczko kochana! Cóż ty robiłaś? Masz pełny dzbanek To źle, różyczko... Ja mam dzban pełny, mniej jedną maliną. Daj mi te maliny!... A kto wie, siostro? gdybyś poprosiła, Może bym dała?... spróbuj, Balladynko... Prosić?... przystępując Inaczej żegnaj się z malinką. Co?... Bo też widzisz, siostro, że ten dzbanek To moje szczęście, mój mąż, mój kochanek, Moje sny złote i mój ślubny wianek, I wszystko moje... z wściekłością natrętną Oddaj mi ten dzbanek. 15

16 Siostro?... Oddaj mi... bo!... z dziecinnym naigrywaniem się Bo!... i cóż będzie?... Bo?... Nie masz malin, więc suche żołędzie Uzbierasz w dzbanek - czy wierzbowe liście?... I tak... ja prędzej biegam i przez miedzę Ubiegnę ciebie... Ty?... A oczywiście, Że ciebie w locie, siostrzyczko, wyprzedzę... Ty! O! nie zbliżaj się do mnie z takiemi Oczyma... Nie wiem... ja się ciebie boję. zbliża się i bierze ją za rękę I ja się boję...połóż się na ziemi... Połóż! ha! Zabija. Uderzenie pioruna, pojawia się dym Narrator: Balladyna zamordowała Alinę. Czy zrobiła to z zimną krwią czy może została sprowokowana przez przemądrzałą siostrę? Trudno orzec jednoznacznie. Jedno wiemy na pewno, ta zbrodnia pociągnie za sobą kolejne. Balladyna już nie powstrzyma się przed niczym aby osiągnąć swój cel zmienić status społeczny z wieśniaczki na bogaczkę i być królową Polski. Niestety według naszej diagnozy popada coraz głębiej w odmęty szaleństwa, wręcz staje się chora psychicznie i na końcu sama sobie wymierza karę śmierci. Nadszedł koniec naszej inscenizacji. Dziękujemy za przybycie i wszystkim życzymy wspaniałego wieczoru. Proszę się nie martwić, maliny, którymi Państwa poczęstowaliśmy, pochodzą z pobliskiego warzywniaka, nie z lasu koło chaty wdowy 16

17 17