TŁO KLIMATYCZNE PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE W DRUGIEJ POŁOWIE XX WIEKU. Elwira śmudzka
|
|
- Robert Janiszewski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Acta Agrophysica, 2004, 3(2), TŁO KLIMATYCZNE PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE W DRUGIEJ POŁOWIE XX WIEKU Elwira śmudzka Zakład Klimatologii, Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście 30, Warszawa elwiraz@uw.edu.pl S t r e s z c z e n i e. W artykule przedstawiono wyniki badań zmienności warunków termicznych i opadowych w Polsce w drugiej połowie XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem okresów niekorzystnych z punktu widzenia produkcji rolniczej. Wykorzystano obszarowo uśrednione wartości temperatury oraz sumy opadów z kolejnych lat Istotny wzrost temperatury stwierdzono wiosną, co znacząco wpłynęło na zmianę czasu trwania termicznego okresu wegetacyjnego (w dwóch ostatnich 10-leciach XX wieku daty początku okresu wegetacyjnego średnio w Polsce przesunęły się na ostatnią pentadę marca). Złagodzeniu uległy takŝe zimy. Charakterystyczne było równieŝ pewne oziębienie w czerwcu oraz jesienią (przyspieszenie końca okresu wegetacji). Wysokość opadów nie wykazała istotnego trendu zmian. W ostatnim 20-leciu XX wieku stwierdzono przyrost tempa ocieplenia; zaznaczyło się ono nie tylko w sezonie zimowo-wiosennym (I-V), ale takŝe w ciepłej porze roku. Wysokie wartości temperatury w okresie letnim w połączeniu z niedostatkiem opadów (przede wszystkim w latach ) przyczyniły się do wystąpienia okresów posuchy, a nawet suszy. Pod koniec lat 90. nastąpił wzrost ilości opadów. Analiza struktury sezonowej lat anomalnych ze względu na temperaturę i ilość opadów pozwoliła wskazać lata szczególnie niekorzystne dla produkcji rolniczej. Wykazano, Ŝe wystąpienie posuch (określonych na podstawie wartości współczynnika hydrotermicznego Sielianinowa) w okresie wegetacyjnym oraz nadmierne skrócenie okresu wegetacji wyjaśniają kilkanaście procent zmienności plonów zbóŝ. S ł o wa kluczowe: temperatura powietrza, opady atmosferyczne, zmienność, plony, Polska WSTĘP Warunki klimatyczne w ciągu okresu wegetacyjnego mają istotne znacznie dla wzrostu, rozwoju i plonowania roślin uprawnych. Do waŝnych czynników plonotwórczych naleŝy m. in. temperatura powietrza i opady atmosferyczne [4]. Ten ostatni czynnik w warunkach klimatycznych Polski uznano za szczególnie waŝny w okresach krytycznych rozwoju roślin uprawnych [5]. Potencjalne zagroŝenie
2 400 E. śmudzka dla wegetacji roślin stanowi takŝe zespół szkodliwych czynników meteorologicznych okresu zimowego i przedwiośnia, wśród których istotne znaczenie ma takŝe temperatura (np. wymarzanie) oraz ilość i postać opadów. Jak wiadomo, elementy meteorologiczne w Polsce wykazują nie tylko zmienność sezonową, ale równieŝ duŝą z roku na rok. Zmienność i róŝnorodność przebiegu pogody w poszczególnych latach prowadzi często do nadmiernego skrócenia okresu gospodarczego i wegetacyjnego [10]. Szczególnie niekorzystnie na wynikach produkcji rolniczej odbija się opóźnienie początku tych okresów. MATERIAŁ I METODY Rys. 1. Rozmieszczenie stacji meteorologicznych wykorzystanych w opracowaniu Fig. 1. Distribution of weather stations used in the study Celem opracowania jest określenie tła klimatycznego produkcji rolniczej w Polsce w latach ze szczególnym uwzględnieniem okresów niekorzystnych. Do analizy zmienności warunków termicznych i opadowych wykorzystano obszerny zbiór danych obserwacyjnych z terenu Polski. Podstawę wnioskowania statystycznego stanowiły przede wszystkim obszarowo uśrednione wartości temperatury powietrza oraz sumy opadów atmosferycznych z kolejnych lat Serie te otrzymano na podstawie średnich miesięcznych wartości temperatury oraz sum opadów odpowiednio z 45 i 50 stacji meteorologicznych IMGW połoŝonych poni- Ŝej 300 m n.p.m. (rys. 1). Homogeniczność serii pomiarowych w poszczególnych stacjach zbadano za pomocą testu jednorodności względnej Alexanderssona [1]. Określono kierunek i tempo zmian temperatury i opadów, ich fluktuacje oraz występowanie sezonów i lat anomalnych. Celem analizy było takŝe określenie wpływu zmian sezonowych wartości temperatury na czas trwania termicznego okresu wegetacyjnego. Niedobór wilgoci dostępnej dla roślin w okresie wegetacyjnym w odniesieniu do środkowej Polski określono na podstawie wartości współczynnika hydrotermicznego Sielianinowa [10].
3 TŁO KLIMATYCZNE PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE 401 WYNIKI I DYSKUSJA Zmienność temperatury powietrza i opadów atmosferycznych W latach stwierdzono istotny wzrost temperatury powietrza wiosną (tab. 1). Zimy uległy złagodzeniu; średnia temperatura w ostatnim 10-leciu XX wieku zbliŝyła się do wartości 0 o C (tab. 2). Najsilniejsza tendencja rosnąca temperatury wystąpiła na przełomie zimy i wiosny (w lutym i marcu) [6]. Charakterystyczne było takŝe pewne oziębienie w czerwcu oraz w okresie od września do grudnia. Istotne statystycznie były jednak tylko rosnące trendy temperatury w marcu i maju. Na szczególną uwagę zasługuje ostatnie 20-lecie XX wieku [6]. Nastąpił wówczas przyrost tempa ocieplenia. Widoczne jest ono nie tylko w sezonie zimowowiosennym (I V), ale takŝe w ciepłej porze roku. Jak wykazano [6], w połowie badanego okresu, tj. w latach 70., względnie ciepłym zimom towarzyszyły chłodne lata. Pod koniec XX wieku takŝe w lecie pojawiły się wysokie wartości temperatury. Jedynie jesienie w końcu XX wieku były nieco chłodniejsze niŝ przeciętnie w 50-leciu. W drugiej połowie XX wieku wielkość opadów na obszarze Polski nie wykazała istotnego trendu zmian [16]. Współczynniki kierunkowe prostych regresji wskazują na niewielki wzrost ilości opadów wiosną i jesienią, a zmniejszenie się latem i zimą (tab. 1). Tabela 1. Ocena rangowa trendu (τ wartości statystyki Manna-Kendalla) oraz współczynniki trendu liniowego zmian uśrednionych obszarowo sezonowych i rocznych wartości temperatury ( o C rok -1 ) oraz sum opadów atmosferycznych (mm rok -1 ) w Polsce w latach (* trend istotny na poziomie 0,05) Table 1. Rank evaluation of the trend (τ the values of the Mann-Kendall s statistics) and coefficients of linear trend of changes of spatially averaged seasonal and annual values of temperature ( o C year -1 ) and sums of precipitation (mm year -1 ) in Poland in the years (* the trend significant at the level of 0.05) Temperatura powietrza Air temperature Opady atmosferyczne Precipitation XII-II III-V VI-VIII IX-XI I-XII XII-II III-V VI-VIII IX-XI I-XII a 0,04 0,04* 0,00 0,00 0,02* 0,03 0,33 0,24 0,24 0,28 τ 0,18 0,30* 0,03 0,09 0,17 0,00 0,12 0,02 0,09 0,05 Poszczególne sezony nie były jednorodne pod względem zarówno tempa, jak i kierunku zmian [16]. Wiosną wzrost opadów nastąpił głównie w marcu i kwietniu, w maju stwierdzono zmniejszającą się ilość opadów. Czerwiec odznaczał się tendencją wzrostową, a lipiec i sierpień malejącą. Jesienią największy wzrost sum opadów stwierdzono we wrześniu, w listopadzie tendencja była ujemna. Na nie-
4 402 E. śmudzka wielką tendencję spadkową zimą składało się zmniejszenie ilości opadów w styczniu i lutym oraz rosnący trend w grudniu. Warto w tym miejscu nadmienić, Ŝe w badanym wieloleciu istotnej redukcji uległ czas trwania pokrywy śnieŝnej (w Warszawie 1,1 dnia rok -1 ); zmniejszyła się teŝ jej grubość. Największa średnia 10-letnia roczna suma opadów wystąpiła w latach , a najmniejsza w okresie (tab. 2). 10-lecie było takŝe nietypowe ze względu na przesunięcie maksimum rocznego opadów z lipca na czerwiec [16]. Najbardziej zbliŝona do średniej wieloletniej była średnia roczna suma opadów w ostatnim 10-leciu XX wieku. Owa normalność była jednak wynikiem znacznych, rekompensujących się w ciągu roku, odchyleń w poszczególnych sezo-nach nadmiaru opadów wiosną i niedostatku latem. Tabela 2. Średnie 10-letnie wartości temperatury (ºC) i sumy opadów (mm) oraz róŝnice między nimi a średnią 50-letnią ( ) Table 2. Mean 10-years values temperature (ºC) and sums of precipitation (mm) and differences between them and mean from 50-years ( ) Okres Temperatura powietrza Air temperature Opady atmosferyczne Precipitation Period XII-II III-V VI-VIII IX-XI I-XII XII-II III-V VI-VIII IX-XI I-XII ,6 6,6 17,2 8,2 7, ,8 7,0 16,9 8,8 7, ,0 7,1 16,6 7,9 7, ,1 7,9 16,8 8,4 8, ,6 8,2 17,5 8,1 8, Odchylenie od średniej Deviation from mean ,2 0,8 0,2 0,1 0, ,4 0,3 0,1 0,5 0, ,4 0,2 0,4 0,4 0, ,3 0,5 0,2 0,1 0, ,8 0,8 0,5 0,2 0, Pełniejszy obraz fluktuacji temperatury i opadów uśrednionych z obszaru Polski dają krzywe obrazujące ich kumulowane odchylenia od średnich z wielolecia (rys. 2). W przypadku temperatury kształt krzywych zimą, wiosną i w roku odpowiada trendowi rosnącemu w pierwszej połowie wielolecia wystąpiła przewaga odchyleń ujemnych, a po 1988 roku dodatnich. Wiosną i w roku kumulowane odchylenia przekraczają wartość 3 odchyleń standardowych, wskazując na występowanie nielosowych fluktuacji w szeregu czasowym [3 za 6]. Latem rosnąca tendencja zmian temperatury wystąpiła w drugiej połowie wielolecia. Sezonowa struktura wieloletniego przebiegu opadów jest nieco bardziej
5 TŁO KLIMATYCZNE PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE 403 skomplikowana. Widoczne są jednak wyraźnie, oprócz sezonu zimowego, dwa okresy dominacji odchyleń ujemnych: lata 50. oraz lata 80. i początek lat 90. oraz dwa przewagi odchyleń dodatnich: lata 60. i 70. oraz od połowy lat 90. Na szczególną uwagę zasługuje przełom lat 80. i 90. Wystąpił wówczas znaczny wzrost temperatury i zmniejszenie ilości opadów. Zadecydowało to o wystąpieniu okresów posuchy, a nawet suszy [2]. Podobna sytuacja zaznaczyła się takŝe na początku lat 80. Rys. 2. Kumulowane odchylenia uśrednionych obszarowo sezonowych wartości temperatury powietrza i sum opadów atmosferycznych w Polsce od średnich z lat Fig. 2. Cumulative deviations of spatially averaged mean seasonal air temperature values and sums of precipitation in Poland from mean for Uwzględniając strukturę sezonową wartości anomalnych temperatury i sum opadów za anomalne (ekstremalne) przyjęto te, które przekraczały kwantyl 90% (95%) lub były mniejsze niŝ określone przez kwantyl 10% (5%) [8] za niekorzystne dla produkcji rolniczej moŝna uznać lata: 1951 bardzo suche i bardzo ciepłe lato, ekstremalnie sucha i ciepła jesień, 1953 ekstremalnie sucha i ciepła wiosna, suche i bardzo ciepłe lato, anomalnie sucha i ciepła jesień, 1954 ekstremalnie sucha i anomalnie zimna zima,
6 404 E. śmudzka 1963 i 1964 anomalnie suche oraz zimne zima i wiosna (silne mrozy przy braku pokrywy śnieŝnej), bardzo suche i bardzo ciepłe lato, 1970 ekstremalnie zimna zima, bardzo zimna i ekstremalnie mokra wiosna (długotrwała i obfita pokrywa śnieŝna), 1976 bardzo sucha wiosna i anomalnie suche lato, 1977 bardzo mokre zima, wiosna i lato, 1978 ekstremalnie zimne i mokre lato, 1980 ekstremalnie zimna wiosna, anomalnie zimne i ekstremalnie mokre lato, bardzo mokra i zimna jesień, 1982 anomalnie suche wiosna, lato i jesień (jesień takŝe anomalnie ciepła), : 1989 ekstremalnie ciepła zima i anomalnie ciepła i bardzo sucha wiosna oraz bardzo suche lato, 1990 ekstremalnie ciepłe zima i wiosna, suchy okres od zimy do lata, 1991 bardzo sucha zima, suche pozostałe pory roku, 1992 ekstremalnie ciepłe i suche lato, 1993 ekstremalnie ciepła i anomalnie sucha wiosna, 1994 ekstremalnie suche i ciepłe lato poprzedzone ciepłą zimą i wiosną, 1996 i 1997 anomalnie suche i zimne zimy (podobnie jak w 1954 i 1963), 1997 i 1998 (regionalnie głównie południe Polski) intensywne opady i powódź latem 1997, wiosną, latem i jesienią 1998, 2000 suchy przełom wiosny i lata, ekstremalnie ciepła wiosna i jesień. Pewne uszczegółowienie otrzymanego obrazu uzyskano określając na podstawie miesięcznych wartości współczynnika hydrotermicznego Sielianinowa K okresy posuch. Lata, które moŝna uznać za szczególnie niekorzystne ze względu na ich długotrwałość oraz intensywność w środkowej Polsce zestawiono w tabeli 3. Tabela 3. Lata wystąpienia posuch w środkowej Polsce (K współczynnik Sielianinowa) Table 3. Years of dry spell appearance in middle part of Poland (K coefficient of Sielianinow) Rok K Year IV-X <1 Rok K Year IV-X < ,7 VI-VIII ,9 V-VI ,8 IV-V, VIII ,0 VI-VII ,0 V-VI, VIII ,0 IV-V, IX ,0 VI-VII ,9 V-VIII ,9 IV-V, VII ,0 IV-V, VIII ,9 V, VII-VIII ,4 VI-VIII ,0 V, VII ,1 VII-IX ,8 IV, VI-VIII ,0 IV-VI
7 TŁO KLIMATYCZNE PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE 405 W większości przypadków okresy posuch były związane z anomalnie małymi sumami opadów; pod koniec XX wieku ich przyczyną była takŝe wyjątkowo wysoka temperatura. Termiczny okres wegetacyjny Konsekwencją sezonowo zróŝnicowanych tendencji zmian temperatury powietrza były zmiany terminów rozpoczęcia i zakończenia oraz czasu trwania termicznego okresu wegetacyjnego. Średnie daty początku i końca oraz przeciętny czas trwania tego okresu ( ) potwierdzają znane z literatury prawidłowości w rozkładzie przestrzennym tych charakterystyk na obszarze Polski, obliczonych na podstawie danych z wcześniejszych wieloleci [15]. Mimo Ŝe w ogólnym zarysie struktura przestrzenna otrzymanych obrazów jest podobna, to jednak dają się zauwaŝyć, szczególnie w przypadku początku okresu wegetacyjnego, pewne róŝnice. Wskazują one na wcześniejsze rozpoczynanie się tego okresu. Jest to widoczne przede wszystkim w zachodniej części Polski, gdzie zaznacza się takŝe niewielki wzrost średniego czasu trwania okresu wegetacyjnego. W dwóch ostatnich 10-leciach XX wieku daty początku okresu wegetacyjnego średnio w Polsce przesunęły się na ostatnią pentadę marca. Z obserwowanym oziębieniem w okresie od września do grudnia było związane natomiast niewielkie przyspieszenie końca sezonu wegetacyjnego. Niekorzystnymi ze względu na krótszy czas trwania okresu wegetacyjnego były 10-lecia: (głównie ze względu na późniejsze jego rozpoczęcie) oraz (w związku z wcześniejszym jego zakończeniem) [15]. Średnio w Polsce najdłuŝszy (powyŝej 220 dni) okres wegetacyjny wystąpił w ostatnim 10-leciu XX wieku oraz w latach Zmiana czasu trwania okresu wegetacyjnego określonego na podstawie 20-lecia w stosunku do lat wyniosła średnio w Polsce 5 dni (przyspieszenie początku o 6 dni i końca o 1 dzień). Stosunkowo niewielkie, mimo ocieplenia, zmiany czasu trwania termicznego okresu wegetacyjnego w drugiej połowie XX wieku były spowodowane zmianami reŝimu termicznego: skróceniu uległa zima, wydłuŝyły się natomiast przede wszystkim przedwiośnie i przedzimie oraz w niewielkim stopniu wiosna [6, 9]. Związki plonów z warunkami termiczno-opadowymi Poszczególne gatunki roślin uprawnych wykazują w kolejnych fazach rozwojowych znaczne róŝnice wymagań odnośnie optymalnych warunków termicznych i opadowych [4]. RóŜna jest teŝ wraŝliwość plonów na zmiany temperatury i opadów w poszczególnych agrofenofazach. Mimo Ŝe ocena warunków termicznych i opadowych oparta na średnich miesięcznych (sezonowych) nie wyczerpuje całego spektrum czynników istotnych z punktu widzenia wzrostu i rozwoju roślin oraz nie zawsze pokrywa się z oceną rolniczą, moŝna zaobserwować dość duŝą zgodność
8 406 E. śmudzka wystąpienia lat uznanych w świetle przyjętych kryteriów za niekorzystne z latami, w których stwierdzono obniŝenie plonów (rys. 3). Przykładowo, wartości współczynnika hydrotermicznego Sielianinowa K w okresie wegetacyjnym oraz daty początku tego okresu (obliczone na podstawie wartości dobowych temperatury, metoda Huculaka i Makowca, [7]) wyjaśniają kilkanaście procent zmienności plonów zbóŝ w środkowej Polsce. Pow, numer dnia Number of day P (q ha -1 ) ,8 K 2,6 2,4 2,2 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0, początek okresu wegetacyjnego beggining of the vegetative period (Pow) plony owsa oat crop (P) współczynnik Sielianinowa coefficient of Sielianinow (K) Rys. 3. Daty początku okresu wegetacyjnego (Pow), wartości współczynnika hydrotermicznego Sielianinowa (K) w okresie wegetacyjnym (IV X) oraz plony owsa (P) w regionie warszawskim (według danych z lat [11-13]) Fig. 3. The dates of the beginning of the vegetative period (Pow), values of hydrothermal coefficient of Sielianinow (K) in vegetative period (IV X) and oat crop (P) in Warsaw region (according data from years [11-13]) WNIOSKI 1. Obserwowane współcześnie sezonowo zróŝnicowane zmiany temperatury powietrza i opadów atmosferycznych stwarzają jakościowo odmienne warunki produkcji rolniczej w Polsce, np. wcześniejsze rozpoczynanie się okresu wegetacyjnego w wyniku istotnego wzrostu temperatury w sezonie zimowo-wiosennym, zanik zimy termicznej, znaczący wzrost temperatury latem w ostatnim 20-leciu XX wieku. 2. Na tle postępującego ocieplenia dają się zauwaŝyć istotne fluktuacje warunków termicznych, które w powiązaniu ze zmiennością ilości opadów decydują o wystąpieniu warunków niekorzystnych dla wzrostu i rozwoju roślin. Koincydencja anomalnie małych sum opadów z wyjątkowo wysokimi wartościami temperatury pod
9 TŁO KLIMATYCZNE PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE 407 koniec XX wieku zadecydowała m.in. o wystąpieniu okresów posuchy, a nawet suszy utrzymujących się przez kilka kolejnych lat. 3. Pewna powtarzalność pojawiania się warunków niekorzystnych dla produkcji rolniczej związana jest takŝe z występowaniem względnie stabilnego cyklu 8-letniego zmian temperatury, który szczególnie wyraźnie zaznacza się w okresie zimy [6, 14]. 4. Ze względu na znaczny udział czynnika klimatycznego w rozwoju i plonowaniu roślin uprawnych moŝe okazać się niezbędne, mimo niepewności, co do skali i kierunku zmian warunków klimatu w przyszłości oraz interakcji w środowisku przyrodniczym, wprowadzenie procesów adaptacyjnych w rolnictwie. PIŚMIENNICTWO 1. Alexandersson H.: A homogeneity test applied to precipitation data. J. of Climat., 6, , Bobiński E., Meyer W.: Susza hydrologiczna w Polsce w latach na tle wielolecia Gospodarka Wodna, 12, Drozdov O. A., Grigoreva A. S.: Charakteristika cykličnosti osadkov na teritorii SSSR i svjaz s cykličnostju cyrkulacii atmosfery. Gidrometeoizdat, Leningrad, DzieŜyc J., (red.): Czynniki plonotwórcze plonowanie roślin. PWN, Warszawa-Wrocław, DzieŜyc J., Nowak L., Panek K.: Średnie regionalne niedobory opadów i potrzeby deszczowania roślin uprawnych na glebach lekkich i średnich. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 314, 35-47, Fortuniak K., KoŜuchowski K., śmudzka E.: Trendy i okresowość zmian temperatury powietrza w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Przegląd Geofizyczny, 46, 4, , Huculak W., Makowiec M.: Wyznaczanie meteorologicznego okresu wegetacyjnego na podstawie jednorocznych materiałów obserwacyjnych. Zesz. Nauk. SGGW AR w Warszawie, Leśnictwo, 25, 65-73, Klein Tank A. M. G., Wijngaard J. B., Können G. P., Böhm R., Demarée G., Gocheva A., Mileta M., Pashiardis S., Hejkrlik L., Kern-Hansen C., Heino R., Bessemoulin P., Müller- Westermeier G., Tzanakou M., Szalai S., Pálsdóttir T., Fitzgerald D., Rubin S., Capaldo M., Maugeri M., Leitass A., Bukantis A., Aberfeld R., van Engelen A. F. V., Forland E., Miętus M., Coelho F., Mares C., Razuvaev V., Nieplova E., Cegnar T., Antonio López J., Dahlström B., Moberg A., Kirchhofer W., Ceylan A., Pachaliuk O., Alexander L. V., Petrovic P.: Daily dataset of 20th-century surface air temperature and precipitation series for the European Climate Assessment. Int. Jour. of Climatology, 22, 12, , KoŜuchowski K., śmudzka E.: The warming in Poland: the range and the seasonality of changes in air temperature during the second half of the 20 th century. Miscellanea Geographica, 10, , Radomski C.: Agrometeorologia. PWN, Warszawa, Rocznik statystyczny, GUS, Warszawa, Rocznik statystyczny województw, GUS, Warszawa, Rocznik statystyczny województwa warszawskiego, GUS, Warszawa, 1988, 1993, śmudzka E.: Krótkookresowa zmienność temperatury powietrza w Polsce. Przegląd Geofizyczny, 44, 3, , 1999.
10 408 E. śmudzka 15. śmudzka E.: Termiczny okres wegetacyjny w Polsce. Geografia w Szkole, 274 (54), 4, , śmudzka E.: O zmienności opadów atmosferycznych na obszarze Polski nizinnej w drugiej połowie XX wieku. Wiadomości IMGW, 25, 4, CLIMATIC BACKGROUND OF THE AGRICULTURAL PRODUCTION IN POLAND IN THE SECOND HALF OF 20 TH CENTURY Elwira śmudzka Department of Climatology, Warsaw University ul. Krakowskie Przedmieście 30, Warszawa elwiraz@uw.edu.pl Ab s t r a c t. The report presents the results of studies concerning variability of the thermal and precipitation conditions in Poland in the second half of 20 th century. The focus of the report was on unfavourable period from the point of view of agriculture production. The study was based on spatially averaged values of air temperature and precipitation sums from the consecutive years Significant increase of temperature was observed for the spring, which had an noticeable effect on the change in the duration of vegetative period (on average in the last two decades of the 20 th century the dates of the beginning of vegetative period moved into the last pentad of March). Winters got milder. Quite characteristic was certain coolness in June and in autumn (earlier end of vegetative period). The amount of precipitation does not show any significant trend. In the last two decades of the 20 th century the growth in the warming rate was observed. The growth showed up not only in the winter-spring period (I-V) but also in the warm part of year. High temperature in summer together with shortages of precipitation (especially in the years ) gave rice for dry spells and droughts. The end of the 1990s witnessed balance in the amount of precipitation. Seasonal structure analysis for anomalous years with respect to temperature and amount of precipitation helped to determine the years especially unfavourable for agriculture production. It was shown that dry spell (determined on the basis of hydrothermical coefficient of Sielianinow) in vegetative period together with the shortening of vegetative period account for dozen and so percent of variability of corn crops. K e y wo r d s : air temperature, precipitation, variability, crops, Poland
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Elżbieta Cebulak KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO THE PRECIPITATION ON THE AREA OF CRACOW
NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY. Szczepan Mrugała
Acta Agrophysica, 2005, 6(1), 197-203 NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY Szczepan Mrugała Zakład Meteorologii i Klimatologii, Instytut Nauk o Ziemi, Uniwersytet Marii
CHARAKTERYSTYKA OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W LATACH
Acta Agrophysica, 24, 3(1), 5-11 CHARAKTERYSTYKA OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W LATACH 2-22 Barbara Banaszkiewicz, Krystyna Grabowska, Zbigniew Szwejkowski Katedra
WSPÓŁCZESNE ZMIANY KLIMATU POLSKI. Elwira śmudzka
Acta Agrophysica, 2009, 13(2), WSPÓŁCZESNE ZMIANY KLIMATU POLSKI Elwira śmudzka Zakład Klimatologii Instytut Geografii Fizycznej, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie
ZMIENNOŚĆ EKSTREMALNEJ TEMPERATURY POWIETRZA W REJONIE BYDGOSZCZY W LATACH
Acta Agrophysica, 7, 9(), 51-57 ZMIENNOŚĆ EKSTREMALNEJ TEMPERATURY POWIETRZA W REJONIE BYDGOSZCZY W LATACH 1971-5 Jacek śarski, Stanisław Dudek, Renata Kuśmierek Katedra Melioracji i Agrometeorologii,
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPIDCA PHYSICA 3, 1998 Grzegorz Szalach, Grzegorz Żarnowiecki KONSEKWENCJE ZMIANY LOKALIZACJI STACJI METEOROLOGICZNEJ W KIELCACH THE CONSEQUENCES OF THE TRANSFER
WSPÓŁCZESNE ZMIANY KLIMATU WYSOKOGÓRSKIEJ CZĘŚCI TATR. Contemporary climate changes in the high mountain part of the Tatras
Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 217 226 Elwira Żmudzka Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii 00 927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 30
NIEDOBORY I NADMIARY OPADÓW NA TERENIE WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W LATACH
Acta Agrophysica, 24, 3(1), 57-64 NIEDOBORY I NADMIARY OPADÓW NA TERENIE WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W LATACH 2-22 Krystyna Grabowska, Barbara Banaszkiewicz, Zbigniew Szwejkowski Katedra Meteorologii
SKRAJNE WARUNKI PLUWIOTERMICZNE W OKRESIE WIOSENNYM NA OBSZARZE POLSKI W LATACH Barbara Skowera 1, Joanna Puła 2
Acta Agrophysica, 2004, 3(1), 171-177 SKRAJNE WARUNKI PLUWIOTERMICZNE W OKRESIE WIOSENNYM NA OBSZARZE POLSKI W LATACH 1971-2000 Barbara Skowera 1, Joanna Puła 2 1 Katedra Meteorologii i Klimatologii Rolniczej,
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ LICZBY DNI Z OPADEM W KRAKOWIE
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Robert Twardosz WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ LICZBY DNI Z OPADEM W KRAKOWIE LONG-TERM VARIABILITY OF THE NUMBER OF DAYS WITH PRECIPITATION IN CRACOW
GLOBALNE OCIEPLENIE A EFEKTYWNOŚĆ OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH. Agnieszka Ziernicka
Acta Agrophysica, 2004, 3(2), 393-397 GLOBALNE OCIEPLENIE A EFEKTYWNOŚĆ OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH Agnieszka Ziernicka Katedra Meteorologii i Klimatologii Rolniczej, Akademia Rolnicza Al. Mickiewicza 24/28
Barbara BANASZKIEWICZ, Krystyna GRABOWSKA, Zbigniew SZWEJKOWSKI, Jan GRABOWSKI
Barbara BANASZKIEWICZ, Krystyna GRABOWSKA, Zbigniew SZWEJKOWSKI, Jan GRABOWSKI Katedra Meteorologii i Klimatologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Department of Meteorology and Climatology,
ANALIZA ZMIENNOŚCI WARUNKÓW PLUWIOTERMICZNYCH OD KWIETNIA DO LIPCA W OKOLICACH KRAKOWA (1961-1990)
Acta Agrophysica, 2009, 13(2), 505-521 ANALIZA ZMIENNOŚCI WARUNKÓW PLUWIOTERMICZNYCH OD KWIETNIA DO LIPCA W OKOLICACH KRAKOWA (1961-1990) Barbara Ścigalska, Bernadetta Łabuz Katedra Ogólnej Uprawy Roli
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Danuta Limanówka ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW TERMICZNYCH WYBRANYCH MIAST POLSKI CHANGES OF THE THERMAL CONDmONS IN THE SELECTED POLISH CITIES Opracowanie
WIELOLETNIE ZMIANY ZASOBÓW TERMICZNYCH W OKRESIE WEGETACYJNYM I AKTYWNEGO WZROSTU ROŚLIN W POLSCE
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2012 (IV VI): t. 12 z. 2 (38) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 377 389 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
CZĘSTOŚĆ OKRESÓW PRZECIĘTNYCH, SUCHYCH I WILGOTNYCH W SŁUPSKU THE FREQUENCY OF AVERAGE, DRY AND WET PERIODS IN SŁUPSK
Sł upskie Prace Geograficzne 7 200 Małgorzata Kirschenstein Dariusz Baranowski Akademia Pomorska Słupsk CZĘSTOŚĆ OKRESÓW PRZECIĘTNYCH, SUCHYCH I WILGOTNYCH W SŁUPSKU THE FREQUENCY OF AVERAGE, DRY AND WET
CYKLICZNE ZMIANY MIEJSKIEJ WYSPY CIEPŁA W WARSZAWIE I ICH PRZYCZYNY. Cyclic changes of the urban heat island in Warsaw and their causes
Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 409 416 Maria Stopa-Boryczka, Jerzy Boryczka, Jolanta Wawer, Katarzyna Grabowska Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii
EKSTREMALNE WARUNKI TERMICZNE W LATACH W POLSCE PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ. Krystyna Grabowska, Monika Panfil, Ewelina Olba-Zięty
Acta Agrophysica, 27, 1(2), 341-347 EKSTREMALNE WARUNKI TERMICZNE W LATACH 1951-25 W POLSCE PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ Krystyna Grabowska, Monika Panfil, Ewelina Olba-Zięty Katedra Meteorologii i Klimatologii,
Katedra Meteorologii i Klimatologii Rolniczej, Akademia Rolnicza Al. Mickiewicza 24/ Kraków
Acta Agrophysica, 2005, 6(2), 455-463 WARUNKI OPADOWE NA STACJI AGROMETEOROLOGICZNEJ W GARLICY MUROWANEJ Barbara Olechnowicz-Bobrowska, Barbara Skowera, Jakub Wojkowski, Agnieszka Ziernicka-Wojtaszek Katedra
ZMIENNOŚĆ ŚREDNIEJ TEMPERATURY POWIETRZA W OKRESACH MIĘDZYFAZOWYCH PSZENICY OZIMEJ NA ZAMOJSZCZYŹNIE. Andrzej Stanisław Samborski
Acta Agrophysica, 008, (), 09- ZMIENNOŚĆ ŚREDNIEJ TEMPERATURY POWIETRZA W OKRESACH MIĘDZYFAZOWYCH PSZENICY OZIMEJ NA ZAMOJSZCZYŹNIE Andrzej Stanisław Samborski Wydział Nauk Rolniczych, Uniwersytet Przyrodniczy
ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW TERMICZNO-OPADOWYCH W KONICZYNCE (POJEZIERZE CHEŁMIŃSKIE) W OKRESIE Joanna Uscka-Kowalkowska, Marek Kejna
Acta Agrophysica, 2009, 14(1), 203-219 ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW TERMICZNO-OPADOWYCH W KONICZYNCE (POJEZIERZE CHEŁMIŃSKIE) W OKRESIE 1994-2007 Joanna Uscka-Kowalkowska, Marek Kejna Zakład Klimatologii, Instytut
2. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W ROKU 2006
Powietrze 17 2. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W ROKU 2006 Charakterystykę warunków meteorologicznych województwa małopolskiego w roku 2006 przedstawiono na podstawie
Zmiany średniej dobowej temperatury powietrza w Lublinie w latach
10.17951/b.2015.70.1.71 A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LXX, z. 1 SECTIO B 2015 Zakład Meteorologii i Klimatologii, Wydział
Zmienność warunków termiczno-pluwialnych
Edward Feliksik, Sławomir Wilczyński, Grzegorz Durło Zmienność warunków termiczno-pluwialnych na stacji badań fitoklimatycznych na kopciowej Abstrakt: Praca przedstawia wyniki analizy zmienności temperatury
Opady normalne i anomalie w Koszalinie w latach
Grażyna Dederko Opady normalne i anomalie w Koszalinie w latach 1951 1995 Opady atmosferyczne należą do elementów meteorologicznych o bardzo dużej zmienności w czasie i przestrzeni. Charakterystyczną cechą
CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 15 22 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
CZĘSTOTLIWOŚĆ I INTENSYWNOŚĆ WYSTĘPOWANIA PRZYMROZKÓW W POLSCE PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ W LATACH
Acta Agrophysica, 2004, 3(1), 35-41 CZĘSTOTLIWOŚĆ I INTENSYWNOŚĆ WYSTĘPOWANIA PRZYMROZKÓW W POLSCE PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ W LATACH 1971-2000 Ewa Dragańska, Iwona Rynkiewicz, Monika Panfil Katedra Meteorologii
3. Warunki hydrometeorologiczne
3. WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE Monitoring zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych jest jednym z najważniejszych zadań realizowanych w ramach ZMŚP. Właściwe rozpoznanie warunków hydrometeorologicznych
TERMICZNE PORY ROKU W OKOLICACH ZAMOŚCIA W LATACH Andrzej Stanisław Samborski, Justyna Bednarczuk
Acta Agrophyisca, 2009, 14(1), 187-194 TERMICZNE PORY ROKU W OKOLICACH ZAMOŚCIA W LATACH 2001-2008 Andrzej Stanisław Samborski, Justyna Bednarczuk Wydział Nauk Rolniczych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOORAPHICA PHYSICA 3, 1998 Małgorzata Falarz WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ POKRYWY ŚNIEŻNEJ W KRAKOWIE NA TLE ZMIAN W OBSZARACH PODMIEJSKICH LONG-TERM VARIABILITY OF SNOW COVER
IDENTYFIKACJA EKSTREMALNYCH WARTOŚCI TEMPERATURY POWIETRZA I OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH NA PODSTAWIE ODCHYLEŃ OD NORMY I PRAWDOPODOBIEŃSTWA
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2005: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 367 373 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2005 IDENTYFIKACJA EKSTREMALNYCH
TENDENCJE ZMIAN TEMPERATURY POWIETRZA OKRESU WEGETACYJNEGO W ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ POLSCE ( ) Elżbieta Radzka
Acta Agrophysica, 2014, 21(1), 87-96 TENDENCJE ZMIAN TEMPERATURY POWIETRZA OKRESU WEGETACYJNEGO W ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ POLSCE (1971-2005) Elżbieta Radzka Pracownia Agrometeorologii i Podstaw Melioracji,
TENDENCJE ZMIAN TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE. Tendencies of air temperature changes in Poland
Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 67 75 Bożena Michalska Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Zakład Meteorologii i Klimatologii
ROK Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Borucino. Nr 44 (93) ISSN X
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino ROK 213 KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański Nr 44 (93) ISSN 281-884X Od Redakcji: Opracowanie i publikację warunków
NIEDOBORY I NADMIARY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W OKRESIE WEGETACJI ZBÓŻ JARYCH W REJONIE SIEDLEC
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Niedobory i nadmiary opadów... Nr 2/I/2013, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 147 154 Komisja Technicznej
ZMIANY KLIMATU W POLSCE OWIE XX WIEKU
ZMIANY KLIMATU W POLSCE W DRUGIEJ POŁOWIE OWIE XX WIEKU prof. dr hab. inŝ.. Marian Rojek Instytut Kształtowania towania i Ochrony Środowiska Zakład ad Agro- i Hydrometeorologii Uniwersytet Przyrodniczy
Klimat okolic międzyrzeca podlaskiego
Danuta Limanówka Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Krakowie Klimat okolic międzyrzeca podlaskiego Wstęp Obszar będący przedmiotem niniejszego opracowania obejmuje miasto i najbliższe
Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia
Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia Irena Otop IMGW-PIB Warszawa, 24.02.2016 r. Seminarium PK GWP PLAN PREZENTACJI 1. Wprowadzenia: definicja suszy i fazy rozwoju suszy 2. Czynniki cyrkulacyjne
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Prognoza temperatury i opadów w rejonie Bydgoszczy do połowy XXI wieku. Bogdan Bąk, Leszek Łabędzki
Prognoza temperatury i opadów w rejonie Bydgoszczy do połowy XXI wieku Bogdan Bąk, Leszek Łabędzki Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy www.itp.edu.pl Aktualne
Ekstremalne warunki klimatyczne w Toruniu w okresie pomiarów instrumentalnych,
Pospieszyńska Aleksandra Przybylak Rajmund Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Ekstremalne warunki klimatyczne w Toruniu w okresie pomiarów instrumentalnych, 1871 2010 Wstęp Klimat jako jedna ze składowych
ROK Borucino. Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Nr 84 (132) ISSN X
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino ROK 216 KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański Nr 84 (132) ISSN 281-884X Od Redakcji: Opracowanie i publikację warunków
Barbara BANASZKIEWICZ, Krystyna GRABOWSKA, Stanisław SUCHECKI
Barbara BANASZKIEWICZ, Krystyna GRABOWSKA, Stanisław SUCHECKI Katedra Meteorologii i Klimatologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Department of Meteorology and Climatology, Warmia and Mazury
Wiosna, wiosna. Autor: Dominik Kasperski
Wiosna, wiosna Autor: Dominik Kasperski Abstract Presentation briefly describes the terminology used in the analysis. Next, data about March and April are presented in context of definitions of the spring.
Borucino ROK Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Nr 109 (158) KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino ROK 218 KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański Nr 19 (158) ISSN 281-884X Od Redakcji: Opracowanie i publikację warunków
WPŁYW BUDOWY DZIELNICY MIESZKANIOWEJ URSYNÓW NA KLIMAT LOKALNY
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2005: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 261 273 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2005 WPŁYW BUDOWY DZIELNICY MIESZKANIOWEJ
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Diagnoza klimatu oraz scenariusze zmian klimatu w zlewni Nysy Łużyckiej i jej otoczeniu
Konferencja końcowa projektu Neymo Diagnoza klimatu oraz scenariusze zmian klimatu w zlewni Nysy Łużyckiej i jej otoczeniu Irena Otop, Bartłomiej Miszuk, Marzenna Strońska Goerlitz, 17.11.2014 PLAN PREZENTACJI
Przyczyny cyrkulacyjne zmian zachmurzenia nad Polską ( )
K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.) Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński Kraków, 2007, 93-102 Przyczyny cyrkulacyjne
ROLA OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W KSZTAŁTOWANIU ZMIENNOŚCI PLONU OGÓRKA W UPRAWIE POLOWEJ W OKOLICY RZESZOWA
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 527: 147-154 ROLA OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W KSZTAŁTOWANIU ZMIENNOŚCI PLONU OGÓRKA W UPRAWIE POLOWEJ W OKOLICY RZESZOWA Robert Kalbarczyk Katedra Meteorologii
Termiczne pory roku w poznaniu
Alojzy Woś Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Termiczne pory roku w poznaniu w drugiej połowie xx wieku Wprowadzenie Wśród
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino-Kościerzyna-Ostrzyce KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdaoski Nr 1 (50) Lipiec 2010 ISSN 2081-884X Od Redakcji: Opracowanie
Stanisław Rolbiecki, Roman Rolbiecki, Czesław Rzekanowski
Acta Agrophysica, 24, 3(1), 153-159 WPŁYW ZRÓśNICOWANYCH WARUNKÓW WODNYCH NA PLONOWANIE TRUSKAWKI NA LUŹNEJ GLEBIE PIASZCZYSTEJ Stanisław Rolbiecki, Roman Rolbiecki, Czesław Rzekanowski Katedra Melioracji
Zmienność warunków termicznych i opadowych w przebiegu rocznym w rejonie Warszawy Variability of thermal and precipitation annual courses in Warsaw
Bonifacy ŁYKOWSKI, Dariusz GOŁASZEWSKI, Małgorzata KLENIEWSKA Katedra InŜynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Department of Hydraulic Engineering and Environmental Recultivation WAU Zakład Meteorologii
DŁUGOTRWAŁOŚĆ WYSTĘPOWANIA MAS POWIETRZNYCH W POLSCE POŁUDNIOWEJ ( ) Duration of air mass occurrence in Southern Poland ( )
Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 247 253 Paweł Kotas Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Klimatologii 30 387 Kraków, ul. Gronostajowa 7 e-mail: pawel.kotas@uj.edu.pl
Warunki termiczne Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Zawadach Thermal conditions at the Experimental Farm in Zawady
Jacek RAK, Grzegorz KOC, Elżbieta RADZKA, Jolanta JANKOWSKA Pracownia Agrometeorologii i Podstaw Melioracji Akademia Podlaska w Siedlcach Department of Agrometeorology and Drainage Rudiments University
TERMICZNE PORY ROKU W POLSCE PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ W LATACH
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2007 z. 59: 57-65 TERMICZNE PORY ROKU W POLSCE PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ W LATACH 97-2000 Ewa Dragańska, Zbigniew Szwejkowski, Krystyna Grabowska, Dominika Hryniewiecka
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
OCENA PRZYDATNOŚCI DANYCH GRIDOWYCH W WYZNACZANIU DAT POCZĄTKU I KOŃCA OKRESU WEGETACYJNEGO
PRZEGLĄD GEOFIZYCZNY Rocznik LVII 2012 Zeszyt 1 Krzysztof BARTOSZEK, Alicja WĘGRZYN Pracownia Agrometeorologii, Uniwersytet Przyrodniczy Lublin Bogusław M. KASZEWSKI, Marcin SIŁUCH Zakład Meteorologii
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino-Kościerzyna-Ostrzyce KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański Nr 37 (86) CZERWIEC 2013 ISSN 2081-884X Od Redakcji: Opracowanie
WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI POLSKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2005: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 341 352 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2005 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW
BADANIA FIZJOGRAFICZNE R. VII SERIA A GEOGRAFIA FIZYCZNA (A67) str ( )
BADANIA FIZJOGRAFICZNE R. VII SERIA A GEOGRAFIA FIZYCZNA (A67) str. 169 177 DOI 1.14746/bfg.216.7.13 POGODA UPALNA W ZAKOPANEM (1986 215) Małgorzata Pajewska Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i
WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI POLSKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 5: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 353 365 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 5 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS TENDENCJE I ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY POWIETRZA W KRAKOWIE W LATACH
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Janina Trepińska TENDENCJE I ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY POWIETRZA W KRAKOWIE W LATACH 1792-1996 TENDENCIES AND VARIABILITY OF AIR TEMPERATURE
2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Średnia liczba dni z opadem 30 mm w województwie pomorskim wynosi w półroczu ciepłym od 0,5 w części południowej i wschodniej województwa do 1,5 w części zachodniej. Najwięcej takich
ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY POWIETRZA W ARKTYCE KANADYJSKIEJ W OKRESIE Rajmund Przybylak, Rafał Maszewski
Problemy Klimatologii Polarnej 17 2007 31 43 ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY POWIETRZA W ARKTYCE KANADYJSKIEJ W OKRESIE 1951 2005 VARIABILITY OF AIR TEMPERATURE IN THE CANADIAN ARCTIC FROM 1951 TO 2005 Rajmund Przybylak,
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Wprowadzenie. Zbigniew SZWEJKOWSKI, Ewa DRAGAŃSKA, Krystyna GRABOWSKA
Zbigniew SZWEJKOWSKI, Ewa DRAGAŃSKA, Krystyna GRABOWSKA Katedra Meteorologii i Klimatologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Department of Meteorology and Climatology, Warmia and Mazury University
OCENA PLONOWANIA DWÓCH ODMIAN PAPRYKI SŁODKIEJ W POLU W ODNIESIENIU DO WARUNKÓW TERMICZNYCH Halina Buczkowska 1, Hanna Bednarek 2
Acta Agrophysica, 2005, 5(3), 567-575 OCENA PLONOWANIA DWÓCH ODMIAN PAPRYKI SŁODKIEJ W POLU W ODNIESIENIU DO WARUNKÓW TERMICZNYCH Halina Buczkowska 1, Hanna Bednarek 2 1 Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych,
Ekstremalne zdarzenia meteorologiczne i hydrologiczne w Polsce (ocena zdarzeń oraz prognozowanie ich skutków dla środowiska życia człowieka)
Ekstremalne zdarzenia meteorologiczne i hydrologiczne w Polsce (ocena zdarzeń oraz prognozowanie ich skutków dla środowiska życia człowieka) Projekt badawczy PBZ-KBN-086/P04/2003 (zamawiany) Koordynator
SUSZE METEOROLOGICZNE WE WROCŁAWIU-SWOJCU W PÓŁROCZU CIEPŁYM (IV IX) W WIELOLECIU
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 8/2/2010, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 89 102 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Susze meteorologiczne...
ZMIENNOŚĆ TERMICZNYCH PÓR ROKU W POZNANIU TYTUŁ ARTYKUŁU KATARZYNA SZYGA-PLUTA
BADANIA FIZJOGRAFICZNE R. II SERIA A GEOGRAFIA FIZYCZNA (A62) str. 181 195 DOI 10.2478/v10116-011-0013-9 ZMIENNOŚĆ TERMICZNYCH PÓR ROKU W POZNANIU TYTUŁ ARTYKUŁU KATARZYNA SZYGA-PLUTA Zakład Klimatologii,
ANALIZA WARUNKÓW TERMICZNYCH NA STACJI URSYNÓW-SGGW W WARSZAWIE W LATACH 1970 2009
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2012 (IV VI): t. 12 z. 2 (38) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 171 184 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
ZRÓśNICOWANIE WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W DWÓCH MEZOREGIONACH I ICH WPŁYW NA PLON ZIEMNIAKA. Jan Grabowski, Ewelina Olba-Zięty, Krystyna Grabowska
Acta Agrophysica, 2007, 9(2), 353-359 ZRÓśNICOWANIE WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W DWÓCH MEZOREGIONACH I ICH WPŁYW NA PLON ZIEMNIAKA Jan Grabowski, Ewelina Olba-Zięty, Krystyna Grabowska Katedra Meteorologii
Wpływ zmian opadu i parowania z powierzchni
Danuta Augustyn Wpływ zmian opadu i parowania z powierzchni wody na bilans wody stawów karpiowych Abstrakt: Bilans wody stawów karpiowych w okresie sezonu hodowlanego (od maja do września) kształtowany
Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?
Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Joanna Wibig Department of Meteorology and Climatology, University of Lodz, Poland OUTLINE: Motivation Data Heat wave frequency measures
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino-Kościerzyna-Ostrzyce KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański Nr 44 (93) LUTY 2014 ISSN 2081-884X Od Redakcji: Opracowanie
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino-Kościerzyna-Ostrzyce KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdaoski Nr 4 (53) PAŹDZIERNIK 2010 ISSN 2081-884X Od Redakcji: Opracowanie
STAN GEOEKOSYSTEMÓW POLSKI
Dr Robert Kruszyk Instytut Badań Czwartorzędu i Geoekologii, WNGiG Uniwersytet im. A. Mickiewicza Fredry 10, 61-701 Poznań rlk@main.amu.edu.pl STAN GEOEKOSYSTEMÓW POLSKI W 2002 ROKU CHEMIZM POWIETRZA PROGRAM
Wprowadzenie. Małgorzata KLENIEWSKA. nawet już przy stosunkowo niewielkim stężeniu tego gazu w powietrzu atmosferycznym.
Małgorzata KLENIEWSKA Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Zakład Meteorologii i Klimatologii Department of Hydraulic Engineering and Environmental Restoration WAU Division of Meteorology
ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY POWIETRZA W SZCZECINIE W LATACH Andrzej Gregorczyk 1, BoŜena Michalska 2
Acta Agrophysica, 2011, 17(2), 301-309 ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY POWIETRZA W SZCZECINIE W LATACH 1949-2008 Andrzej Gregorczyk 1, BoŜena Michalska 2 1 Katedra Agronomii, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
3. Warunki hydrometeorologiczne
3. WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE Monitoring zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych jest jednym z najważniejszych zadań realizowanych w ramach ZMŚP. Właściwe rozpoznanie warunków hydrometeorologicznych
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny
Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino-Kościerzyna-Ostrzyce KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański Nr 45 (94) MARZEC 214 ISSN 281-884X Od Redakcji: Opracowanie
ANALIZA ZMIENNOŚCI TEMPERATURY POWIETRZA W POZNANIU W LATACH 1973 2003
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2007: t. 7 z. 2a (20) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 137 145 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2007 ANALIZA ZMIENNOŚCI TEMPERATURY
AGROMETEOROLOGICZNA CHARAKTERYSTYKA OKRESU WEGETACYJNEGO 2005 W REJONIE LUBLINA NA TLE WIELOLECIA Krzysztof Bartoszek, Ireneusz Banasiewicz
Acta Agrophysica, 2007, 9(2), 275-283 AGROMETEOROLOGICZNA CHARAKTERYSTYKA OKRESU WEGETACYJNEGO W REJONIE LUBLINA NA TLE WIELOLECIA 1951- Krzysztof Bartoszek, Ireneusz Banasiewicz Katedra Agrometeorologii,
Straty w plonach różnych gatunków roślin powodowane niedoborem lub nadmiarem opadów w Polsce
Straty w plonach różnych gatunków roślin powodowane niedoborem lub nadmiarem opadów w Polsce Katarzyna Mizak, Anna Nieróbca, Jerzy Kozyra, Andrzej Doroszewski WODA Dostępność wody jest warunkiem podtrzymania
Zmiana klimatu konsekwencje dla rolnictwa. Jerzy Kozyra Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
SZKOLENIE CENTRALNE Zmiany klimatyczne a rolnictwo w Polsce ocena zagrożeń i sposoby adaptacji Gospodarowanie wodą w rolnictwie w obliczu ekstremalnych zjawisk pogodowych Zmiana klimatu konsekwencje dla
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Katedra Meteorologii i Klimatologii, Akademia Rolnicza w Szczecinie Department of Meteorology and Climatology, Agricultural University in Szczecin
Robert KALBARCZYK Katedra Meteorologii i Klimatologii, Akademia Rolnicza w Szczecinie Department of Meteorology and Climatology, Agricultural University in Szczecin Czasowy i przestrzenny rozkład głównych
ul. PapieŜa Pawła VI, 3, Szczecin
Acta Agrophysica, 24, 3(2), 291-35 ZMIENNOŚĆ USŁONECZNIENIA RZECZYWISTEGO W POLSCE Czesław Koźmiński 1, BoŜena Michalska 2 1 Zakład Klimatologii i Meteorologii Morskiej, Uniwersytet Szczeciński ul. Wąska
WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W PÓŁNOCNEJ CZĘŚCI POLSKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 05: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 327 339 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 05 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
EKSTREMA ZIMOWE OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH, TEMPERATURY POWIETRZA I POZIOMU WÓD GRUNTOWYCH W 40-LECIU WE WROCŁAWIU SWOJCU
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 25: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 45 55 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 25 EKSTREMA ZIMOWE OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH,
CZASOWO-PRZESTRZENNA STRUKTURA OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W OKRESIE WEGETACJI RÓśNYCH GRUP WCZESNOŚCI ZIEMNIAKA W POLSCE
Acta Agrophysica, 2004, 4(3), 687-697 CZASOWO-PRZESTRZENNA STRUKTURA OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W OKRESIE WEGETACJI RÓśNYCH GRUP WCZESNOŚCI ZIEMNIAKA W POLSCE Robert Kalbarczyk, Eliza Kalbarczyk Katedra Meteorologii
Klimatyczne uwarunkowania rozwoju turystyki na Pomorzu Środkowym The climatic conditions of tourism development in Central Pomerania
Eliza KALBARCZYK, Robert KALBARCZYK Katedra Meteorologii i Klimatologii, Akademia Rolnicza w Szczecinie Department of Meteorology and Climatology, Agricultural University in Szczecin Klimatyczne uwarunkowania
TYPOWE I ANOMALNE DŁUGOŚCI OKRESU WEGETACYJNEGO NA LUBELSZCZYŹNIE. Alicja Węgrzyn
Acta Agrophysica, 2008, 12(2), 561-573 TYPOWE I ANOMALNE DŁUGOŚCI OKRESU WEGETACYJNEGO NA LUBELSZCZYŹNIE Alicja Węgrzyn Katedra Agrometeorologii, Uniwersytet Przyrodniczy ul Akademicka 15, 20-950 Lublin
ZMIENNOŚĆ NAJWYŻSZYCH DOBOWYCH i MIESIĘCZNYCH OPADÓW W KOMPLEKSIE LEŚNYM W STRÓŻY W OKRESIE V-IX ( )
ZMIENNOŚĆ NAJWYŻSZYCH DOBOWYCH i MIESIĘCZNYCH OPADÓW W KOMPLEKSIE LEŚNYM W STRÓŻY W OKRESIE V-IX (1982-2006) Marta CEBULSKA Instytut Inżynierii i Gospodarki Wodnej Politechnika Krakowska Cel: określenie
REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA KARPACKI BANK GENÓW RAPORT ROCZNY 2016
REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA KARPACKI BANK GENÓW RAPORT ROCZNY 2016 Katowice-Kraków 2017 Warunki meteorologiczne w Leśnictwie Wyrchczadeczka w 2015 W 2016 roku pogodę w Beskidzie