Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości. Obsługa wózka jezdniowego

Transkrypt

1 Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości Obsługa wózka jezdniowego

2 Spis treści: RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA 1. Wymagania stawiane operatorom wózków jezdniowych. 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych. 3. Budowa wózków jezdniowych. 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym 5. Zasady eksploatacji wózków jezdniowych z napędem silnikowym. 6. Bezpieczeństwo i higiena pracy w transporcie wewnątrzzakładowym. 7. Zastosowanie LPG w wózkach jezdniowych. 8. Ochrona przeciwpożarowa. 9. Wypadki w pracy i pierwsza pomoc. 10. Transport wewnątrzzakładowy. 11. Ładunkoznawstwo. 12. Znaki bezpieczeństwa.

3 Spis treści: RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA 13. Ogólne zasady ruchu drogowego. 14. Wybrane przepisy prawne.

4 1. Wymagania stawiane operatorom wózków jezdniowych Osoba, która chce pracować na stanowisku operatora wózków jezdniowych, misi przejść odpowiednie przeszkolenie, zdać pozytywnie egzamin i uzyskać uprawnienia na określony typ wózka. W myśl obowiązujących w Polsce przepisów prawa do obsługi wózka może być dopuszczona osoba, która: - ukończyła 18 rok życia, - uzyskała uprawnienia operatora lub imienne zezwolenie wystawione przez pracodawcę, - odbyła instruktaż stanowiskowy, - posiada aktualne szkolenie BHP, - posiada aktualne badania lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy operatora.

5 1. Wymagania stawiane operatorom wózków jezdniowych Sposób uzyskania imiennych uprawnień reguluje: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym. Wyróżniamy trzy sposoby na zdobycie uprawnień: Zaświadczenie kwalifikacyjne wydane przez Urząd Dozoru Technicznego, Książka operatora wydana przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, Imienne zezwolenie wydane przez pracodawcę.

6 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Wózki jezdniowe napędzane W Według rodzaju napędu, charakteru pracy (oznaczenia): Wózki z napędem elektrycznym sieciowym E Wózki z napędem elektrycznym akumulatorowym A Wózki z napędem spalinowym niskoprężnym B Wózki z napędem spalinowym wysokoprężnym D Wózki z napędem innym I

7 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Według cech konstrukcyjnych - typy wózków (oznaczenia): Wózki naładowne N Wózki unoszące U Wózki podnośnikowe P Wózki ciągnikowe C Wózki jezdniowe specjalne S

8 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Według cech konstrukcyjnych (oznaczenia): Wózki naładowne N - służą do poziomego transportu na większe odległości w transporcie wewnątrz zakładowym, - cechą charakterystyczną wózków naładownych jest nośność i siła uciągu, - nominalna nośność wózka naładownego - to największa dopuszczalna masa ładunku wyrażona w kg jaką wózek może przewozić po drodze.

9 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Wózki naładowne N

10 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Odmiany wózków jezdniowych napędzanych Wózki naładowne N (wg oznaczeń cyfrowych): - wózki platformowe 1, - wózki kolebowe 2, - wózki specjalizowane 3.

11 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Według cech konstrukcyjnych (oznaczenia): Wózki unoszące U - służą do współpracy z innymi środkami transportu, - do podnoszenia ładunku na niewielkie wysokości (0,1-0,15 m), - wielkość znamionowa to udźwig wózka, - do przemieszczania palet i pakietów (jednostek ładunkowych), - do przewozów na nieduże odległości, lecz o dużej intensywności, - posiadają małe wymiary oraz masę własną, - duża zwrotność.

12 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Wózki unoszące U

13 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Odmiany wózków jezdniowych napędzanych Wózki unoszące U (wg oznaczeń cyfrowych): - wózki unoszące platformowe 1, - wózki unoszące widłowe 2, - wózki podsiębierne 3, - wózki bramowe jednobelkowe 4, - wózki bramowe dwubelkowe 5, - wózki unoszące specjalizowane 9.

14 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Według cech konstrukcyjnych (oznaczenia): Wózki podnośnikowe P - służą do podnoszenia ładunków na znaczne wysokości do (3300 mm i wyżej), a także do przemieszczania poziomego na nieduże odległości (wewnątrz hal produkcyjnych, magazynów itd.), - są objęte dozorem technicznym.

15 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Wózki podnośnikowe P

16 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Odmiany wózków jezdniowych napędzanych Wózki podnośnikowe P (wg oznaczeń cyfrowych): - wózki podnośnikowe z masztem wewnątrz nie obejmujące ładunku 1, - wózki podnośnikowe z masztem wewnątrz z wysuwaną karetką 2, - wózki podnośnikowe z masztem wewnątrz obejmujące ładunek 3, - wózki podnośnikowe czołowe 4, - wózki podnośnikowe wysuwane czołowe 5, - wózki podnośnikowe boczne 6, - wózki podnośnikowe wysuwane czołowo - boczne 7.

17 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Odmiany wózków jezdniowych napędzanych Wózki podnośnikowe P (wg oznaczeń cyfrowych): - wózki podnośnikowe obrotowe czołowo - boczne 8, - wózki podnośnikowe specjalizowane 9.

18 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Według cech konstrukcyjnych (oznaczenia): Wózki ciągnikowe C - służą do ciągnięcia przyczep, małe rozmiary, duża siła uciągu, duża zwrotność, - wózek ten nie posiada przestrzeni ładunkowej ani żadnych urządzeń przeładunkowych, - nominalna siła uciągu wózka ciągnikowego - jest to maksymalna dopuszczalna siła na haku zaczepowym, jaką wózek może rozwinąć na gładkiej poziomej suchej jezdni betonowej przy stałej prędkości jazdy nie mniejszej niż 1 % prędkości maksymalnej wózka bez ładunku.

19 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Wózki ciągnikowe C

20 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Odmiany wózków jezdniowych napędzanych Wózki ciągnikowe C (wg oznaczeń cyfrowych): - wózki ciągnikowe jednoosiowe 1, - wózki ciągnikowe dwuosiowe 2, - wózki ciągnikowe naczepowe 3, - wózki ciągnikowe specjalizowane 9.

21 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Według cech konstrukcyjnych (oznaczenia): Wózki jezdniowe specjalne S - dostosowane do indywidualnych warunków użytkowania, - sprzęt pomocniczy przeładunkowy.

22 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Typy wózków jezdniowych napędzanych Wózki jezdniowe specjalne S

23 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Odmiany wózków jezdniowych napędzanych Wózki jezdniowe specjalne S - brak podziału.

24 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podział wózków jezdniowych napędzanych wg postaci (sposobu kierowania) (Podział wg oznaczeń cyfrowych): - wózki prowadzone 1, - wózki podestowe 2, - wózki z fotelem dla kierowcy 3, - wózki zdalnie sterowane 4.

25 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podział wózków jezdniowych napędzanych.

26 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Przykładowe oznaczenia wózków jezdniowych napędzanych) - wózek jezdniowy napędzany W, - z napędem elektrycznym akumulatorowym A, - naładowny N, - platformowy odmiana 1, - z fotelem dla kierowcy 3, - o nośności 2000 kg (WAN ).

27 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje W celu określenia cech użytkowych podawane są przez wytwórców liczbowe wartości nominalne wielkości znamionowych wózków. Wielkościami znamionowymi wózków jezdniowych są: - nośność, - siła uciągu, - udźwig, - ciężar własny, - wysokość podnoszenia, - prędkości robocze (jazdy i osprzętu roboczego), - zdolność pokonywania wzniesień, - promień zawracania, - nacisk kół na podłoże.

28 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje Wartość nominalna (danej wielkości znamionowej np. nośności, udźwigu) - to wartość dla której dane urządzenie zostało obliczone i zbudowane. Jest to wartość najwyższa dopuszczalna podawana na tabliczkach znamionowych wózków. Nominalna nośność - jest to wyrażona w kg największa masa ładunku jaką wózek może przewozić pod drodze. Nominalna siła uciągu - wyrażona w niutonach jest to maksymalna siła na haku zaczepowym jaką wózek może rozwinąć na gładkiej, poziomej suchej jezdni betonowej, przy stałej prędkości jazdy nie mniejszej niż 1% prędkości maksymalnej wózka bez ładunku. f - współczynnik oporów toczenia g - przyśpieszenie ziemskie 9,81m/s² Q - masa ciągniętego ładunku U = f x g x Q

29 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje Udźwig nominalny wózka podnośnikowego Q wyrażony w kg jest to największa dopuszczalna masa ładunku jaką wózek gotowy do pracy może podnieść na wysokość do 3300 mm przy odległości środka ciężkości ładunku od czoła wideł określonej dla danego udźwigu nominalnego. Udźwig zredukowany - jest to największa dopuszczalna masa ładunku jaką może podnieść wózek gotowy do pracy powyżej 3300 mm, przy odległości c środka ciężkości ładunku od czoła wideł określonej dla danego ładunku nominalnego oraz w całym zakresie podnoszenia, przy odległości środka ciężkości ładunku od czoła wideł większej niż określona dla danego udźwigu nominalnego.

30 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych

31 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych

32 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych

33 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje Stateczność wózka (ciężar własny) - ładunku od czoła wideł. zależy od odległości środka ciężkości Nominalne odległości środka ciężkości od czoła wideł wg norm międzynarodowych mm dla wózków o udźwigu nominalnym do 999 kg, mm dla wózków o udźwigu nominalnym od 1000 do 4999 kg, mm dla wózków o udźwigu nominalnym od 5000 do kg. W x a P(b+c) W x a - iloczyn masy własnej wózka i odległości środka ciężkości od osi kół przednich. P(b+c) - iloczyn masy ładunku i sumy odległości jego środka ciężkości od osi kół przednich.

34 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje W x a P(b+c)

35 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje Wysokość podnoszenia wózków podnośnikowych, czyli odległość mierzona przy pionowo ustawionym mechanizmie podnoszenia od podłoża do górnej powierzchni zęba wideł, na jaką wózek może podnieść ładunek. Wysokość swobodnego podnoszenia h, czyli wysokość, na którą można podnieść widły bez zwiększania gabarytowej wysokości wózka.

36 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych

37 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje Prędkość jazdy z obciążeniem i bez obciążenia wyrażona w km/h do: 18 km/h - na długich prostych odcinkach z dala od budynków i hal, 12 km/h - w pobliżu budynków i hal produkcyjnych, 6 km/h - w halach produkcyjnych, 3,5 km/h - w miejscach o ograniczonej widoczności. Prędkość podnoszenia ładunku (dla wózków podnośnikowych) wyrażona w m/s, zaw. się w granicach od około 0,2 do 0,4 m/s (akumulatorowe), 0,3 do 0,7 m/s (spalinowe). Prędkość opuszczania ładunku wyrażony w m/s, która dla ładunku nominalnego nie może być większa niż 1,0 m/s.

38 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje Zdolność pokonywania wzniesień podana w % pochylenia jezdni na którą wózek może wjechać (15% dla wózków o napędzie spalinowym, 8-10% dla wózków o napędzie elektrycznym).

39 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Podstawowe definicje Zewnętrzny promień zawracania podany w mm, jest wielkością decydującą o niezbędnej powierzchni do manewrowania wózkiem i szerokości korytarzy roboczych (dla większości wózków wynosi 2,5 m). Nacisk wywierany na podłoże przez oś lub koło wózka z obciążeniem i bez obciążenia wyrażona w kn (kg) tzw. DOR.

40 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Wózek jezdniowy z napędem silnikowym Jest to środek transportu o ruchu przerywanym i o ograniczonym zasięgu, służący do poziomego albo poziomego i pionowego przemieszczania ładunków pojedynczych bądź łączonych w jednostki ładunkowe oraz materiałów sypkich umieszczanych w odpowiednich pojemnikach. Jest to pojazd wolnobieżny, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25km/h, a nośność do 5000 tys. kg (dla wózków naładowanych), a udźwig do tys. kg (dla wózków podnośnikowych i unoszących).

41 2. Typy stosowanych wózków jezdniowych Wózek jezdniowy napędzany silnikiem elektrycznym zasilanym z baterii akumulatorów Źródłem napędu wózków akumulatorowych są silniki prądu stałego z regulatorami prędkości. Zmianę kierunku obrotów uzyskuje się przez zmianę kierunku prądu zasilającego silnik. Układ przeniesienia napędu łączy wał silnika elektrycznego lub silników elektrycznych z kołami jezdnymi wózka, przekazując im moment obrotowy silnika powiększony przez odpowiednie przełożenia kół zębatych.

42 Podstawowe elementy UTB 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Do podstawowych elementów budowy UTB należą: - rama, - karoseria, dach ochronny lub kabina, - układ jezdny (półosie, koła, mosty), - blok napędowy (silnik, przekładnie), - osie kół jezdnych lub koła pojedyncze, - układ kierowniczy, - układ hamulcowy, - mechanizm roboczy podnoszenia, - układ hydrauliczny, - osprzęt roboczy.

43 Rama wózka 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rama stanowi konstrukcję nośną wózka, wykonaną ze stalowych kształtowników i blach łączonych przez spawanie bądź, też za pomocą śrub. Kształt oraz wymiary zależą od rodzaju i typu wózka. Do ramy mocowane są wszystkie układy i elementy wózka: - układ napędowy (silnik, przekładnie), - osie kół jezdnych lub koła pojedyncze, - elementy układu hydraulicznego i elektrycznego, - karoseria, dach ochronny lub kabina. W wózkach podnośnikowych do tylnej części ramy mocowana jest przeciwwaga (żeliwny odlew).

44 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Karoseria wózka, dach ochronny - obudowy i osłony, Kabina - stanowisko kierowcy z fotelem i pulpitem sterowniczym. W wózkach podnośnikowych stanowisko kierowcy zabezpieczone jest dachem ochronnym (spawane rury tworzące sztywną konstrukcję).

45 Przykładowy wózek 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne

46 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Układ jezdny Półosie - służą do przeniesienia momentu obrotowego od mechanizmu różnicowego do kół (zwiększenie momentu obrotowego uzyskujemy przez zastosowanie przekładni stożkowej lub zwolnic tj. przekładni umieszczanych pomiędzy mechanizmem różnicowym a piastami kół). Koła jezdne dzielimy na: - masywy (stanowią obręcz stalową z nakładka z twardej gumy), - z ogumieniem elastycznym (zastosowanie zamiast dętki z powietrzem w oponie gumy gąbczastej lub piankowej), - z ogumieniem pneumatycznym (składa się z opony, umieszczonej w niej dętki osadzonych na stalowej obręczy).

47 Koła jezdne 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne

48 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Wykorzystanie mocy silnika tj. zastosowanie przekładni między silnikiem a kołami jezdnymi. Typy przekładni w silnikach spalinowych: - mechaniczne ze sprzęgłem ciernym, - mechaniczne ze sprzęgłem hydrokinetycznym, - hydrauliczne:. hydrokinetyczna,. hydrostatyczna.

49 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Przekładnia mechaniczna ze sprzęgłem ciernym

50 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Przekładnia mechaniczna ze sprzęgłem hydrokinetycznym

51 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Przekładnia hydrauliczna hydrokinetyczna

52 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Przekładnia hydrauliczna hydrostatyczna

53 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Most napędowy służy do przeniesienia części ciężaru wózka i doprowadzeniu napędu na koła jezdne. Most napędowy składa się z: Przekładnia główna - służy przeniesienia napędu z wału napędowego na półosie mostu napędowego oraz do zmniejszenia w stałym stosunku liczby obrotów przekazywanych z wału napędowego na koła napędowe pojazdu. Mechanizm różnicowy - umożliwia obracanie się kół napędowych wózka z różnymi prędkościami obrotowymi. Most nośny jest to układ zespalający ramę wózka z kołami jezdnymi nie napędzanymi, służący jednocześnie do przenoszenia części ciężaru wózka (most przedni). Stosowane są zawieszenia zależne i niezależne.

54 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Przekładnia główna

55 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Mechanizm różnicowy

56 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami spalinowymi Półosie - służą do przeniesienia momentu obrotowego od mechanizmu różnicowego do kół, Obudowa - stanowi element konstrukcyjny ochronny mechanizmu różnicowego.

57 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami elektrycznymi zasilanymi z baterii akumulatorów Źródłem napędu wózków akumulatorowych są silniki prądu stałego z regulatorami prędkości. Zmianę kierunku obrotów uzyskuje się przez zmianę kierunku prądu zasilającego silnik. Układ przeniesienia napędu łączy wał silnika elektrycznego lub silników elektrycznych z kołami jezdnymi wózka, przekazując im moment obrotowy silnika powiększony przez odpowiednie przełożenia kół zębatych.

58 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami elektrycznymi zasilanymi z baterii akumulatorów Rodzaje napędów: - układ kolumnowy, - układ osi napędowej jednosilnikowej z przekładnia główną i mechanizmem różnicowym, - układ osi napędowej dwusilnikowej.

59 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami elektrycznymi zasilanymi z baterii akumulatorów Rodzaje napędów: Układ kolumnowy: Stosuje się rozwiązanie pojedynczego koła tylnego (wózki trzykołowe, gdzie koło napędzane jest kołem kierowanym).

60 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami elektrycznymi zasilanymi z baterii akumulatorów Rodzaje napędów: Układ osi napędowej jednosilnikowej z przekładnia główną i mechanizmem różnicowym: W układzie osi napędowej jednosilnikowej most z przekładnią główną i mechanizmem różnicowym rozdziela napęd na dwa koła jezdne. Most z przekładnią główną posiada budowę podobną do mostu stosowanego w wózkach z silnikiem spalinowym, z tym że silnik zbudowany jest bezpośrednio na moście.

61 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami elektrycznymi zasilanymi z baterii akumulatorów Rodzaje napędów: Układ osi napędowej dwusilnikowej: W układzie osi napędowej dwusilnikowej każdy z silników napędza jedno koło jezdne przez przekładnię zębatą. Silniki mogą być ustawione poprzeczne lub wzdłużnie. Po względem użytkowym mosty z mechanizmem różnicowym i mosty napędzane dwoma silnikami nie różnią się w sposób istotny.

62 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Blok napędowy - układ przeniesienia napędu w wózkach z silnikami elektrycznymi zasilanymi z baterii akumulatorów Źródłem energii elektrycznej jest w obwodzie prądowym silnika jazdy jest bateria akumulatorów, która zasila silnik napędu jazdy za pośrednictwem przełącznika kierunku obrotów, urządzenia regulacji prędkości obrotowej oraz elementów zabezpieczających i sterujących. Typy urządzeń do regulacji prędkości obrotowej silnika: - sterowanie układem oporników o stopniowej regulacji obrotów silnika, - sterowanie układem za pośrednictwem rozrusznika węglowego o ciągłej regulacji obrotów, - sterowanie układem za pośrednictwem układów elektronicznych, tzw. Impulsowych, o ciągłej regulacji obrotów.

63 Układ kierowniczy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Zadanie układu kierowniczego polega na umożliwieniu zmian kierunku jazdy wózka przez odpowiednie zmiany ustawienia kół kierowanych. Budowa układu kierowniczego zależy od liczby kół kierowanych. Budowa układu kierowniczego: - mechanizm zwrotniczy (związany bezpośrednio z kołami wózka), - mechanizm kierowniczy (przekazuje na mechanizm zwrotniczy działanie kierownicy obracanej przez kierowcę).

64 Układ kierowniczy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne W przypadku znacznego obciążenia osi kierowanej wykonywanie skrętu kierowanych kół wymaga dużego wysiłku fizycznego. W tym celu stosuje się różne urządzenia/ układy wspomagania. Typy urządzeń/ układów wspomagania: - urządzenia wspomagające hydrauliczne (mechanizm wspomagający połączenia mechaniczne), - urządzenia wspomagające pneumatyczne (mechanizm wspomagający połączenia mechaniczne), - hydrauliczny układ kierowniczy (występują tylko połączenia hydrauliczne). Podany układ jest włączony do układu hydraulicznego ruchów roboczych wózków.

65 Układ hamulcowy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Hamulce służą do zatrzymania wózka, zmniejszenia jego prędkości oraz unieruchomienia go na postoju. Rodzaje układów hamulcowych: - zasadniczy układ hamulcowy (hamulec nożny), działa na wszystkie koła wózka, - pomocniczy układ hamulcowy (hamulec ręczny), działa na parę kół jednej osi lub wałek skrzyni biegów.

66 Układ hamulcowy Układ hamulcowy składa się z: 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne - mechanizmu hamulcowego działającego bezpośrednio na koła, - układu uruchamiającego mechanizm hamulcowy podczas jazdy lub na postoju. Typy mechanizmów hamulcowych: Mechanizm hamulcowy bębnowy Mechanizm hamulcowy taśmowy Mechanizm hamulcowy tarczowy

67 Układ hamulcowy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Układ uruchamiający hamulce musi zapewnić równomierny rozkład sił na oba koła tej samej osi oraz proporcjonalny rozkład sił na oba koła tej samej osi. Typy układów uruchamiających hamulce: - mechaniczne (stosowane głównie jako hamulce pomocnicze), - hydrauliczne (stosowane głównie jako hamulce zasadnicze), - pneumatyczne nadciśnieniowe urządzenia wspomagające (ze specjalną sprężarką napędzaną przez silnik), - pneumatyczne podciśnieniowe urządzenia wspomagające (wykorzystują podciśnienie rury ssącej silnika).

68 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Pionowe podnoszenie ładunków przez wózki podnośnikowe możliwe jest dzięki specjalnym mechanizmom podnoszenia. Odmiany mechanizmów podnoszenia: Mechanizm o układzie normalnym, tzw. Standard, Mechanizmy o powiększonym wolnym skoku wideł, tzw. HiloMast, Mechanizmy wielostopniowe, np. duplex, triplex itd. Mechanizm podnoszenia charakteryzuje tzw. wolny skok wideł, który jest wysokością, na jaką można podnieść widły bez zwiększenia gabarytowej wysokości wózka.

69 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizm o układzie normalnym, tzw. standard: Budowa mechanizmu: - rama zewnętrzna, - rama wewnętrzna, - karetka, - łańcuchy, - siłowniki.

70 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizm o układzie normalnym, tzw. standard: - nie powinny być stosowane w niskich, krytych pomieszczeniach, - należy sprawdzić czy nad miejscem pracy wózka istnieje dostateczna przestrzeń robocza.

71 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizm o układzie normalnym, tzw. standard

72 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizmy o powiększonym wolnym skoku wideł, tzw. HiloMast: - do prac przeładunkowych w krytych wagonach, - charakteryzuje się dużym swobodnym skokiem karetki, - zwiększone obniżenia belki tłoczyska z jednoczesnym trzykrotnym przełożeniem łańcuchów, - zastosowanie teleskopowego siłownika i normalnego przełożenia łańcuchów, skok drugiego tłoczyska powoduje już ruch ramy wewnętrznej.

73 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizmy o powiększonym wolnym skoku wideł, tzw. HiloMast

74 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizmy wielostopniowe, np. duplex, triplex itd. : - nie powinny być stosowane w niskich, krytych pomieszczeniach, - należy sprawdzić czy nad miejscem pracy wózka istnieje dostateczna przestrzeń robocza, - zawiera dwie ramy wewnętrzne, siłownik teleskopowy, dwie pary łańcuchów.

75 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizmy wielostopniowe, np. duplex, triplex itd.

76 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Mechanizm roboczy podnoszenia Mechanizm podnoszenia wózka może być związany w sposób sztywny, obrotowy lub przesuwany. - w przypadku sztywnego zamocowania mechanizmu podnoszenia do ramy wózka odchylana jest płyta czołowa lub występuje spychacz ładunku z wideł, - mechanizm obrotowy sprzęgnięcia mechanizmu podnoszenia z ramą wózka stosowany jest w wózkach czołowych. Rama zewnętrzna podparta jest dwoma siłownikami hydraulicznymi, które umożliwiają przechył masztu od pionu w obie strony. - przypadku przesuwanego mechanizmu podnoszenia rama zewnętrzna zawiera poprzeczne wsporniki z rolkami toczącymi się po prowadnicach wózka. Przesuwem mechanizmu kierują siłowniki (stosowane w wózkach bocznych).

77 Układ hydrauliczny 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj pracujących w wózku układów hydraulicznych: Układ podnoszenia karetki i przechylania wieży roboczej: - siłownik przechyłu karetki, - siłownik podnoszenia wieży roboczej, - siłowniki mechanizmu przesuwnego, bocznego.

78 Układ hydrauliczny 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj pracujących w wózku układów hydraulicznych: Układ skrętu ze wspomaganiem hydraulicznym, układ kierowniczy: - siłownik skręcający koła, - hydrauliczny układ kierowniczy.

79 Układ hydrauliczny 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj pracujących w wózku układów hydraulicznych: Układ sprzęgła: - sprzęgło hydrauliczne, - sprzęgło hydrostatyczne.

80 Układ hydrauliczny 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj pracujących w wózku układów hydraulicznych: Układ hamulcowy: - zbiornik płynu, pompa, przewody, tłoczki hamulcowe

81 Osprzęt roboczy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj osprzętu stosowanego w wózkach podnośnikowych: Osprzęty napędzane (wykonują własne ruchy robocze, przewożą ładunki specjalne, można dokonywać manipulacji). Osprzęty nie napędzane (nie wykonują żadnych ruchów roboczych, zakładane bezpośrednio na płytę czołową). Płyta czołowa karetki przystosowana jest do montowania osprzętów. W gniazda na górnej powierzchni płyty czołowej wchodzi zatrzask osprzętu, ustalając jego położenie wzdłuż płyty. Założone osprzęty przykręcane są do karetki.

82 Osprzęt roboczy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj osprzętu stosowanego w wózkach podnośnikowych: Osprzęty nie napędzane - najbardziej rozpowszechnione: - wysięgnik z hakiem, - ostroga do kręgów.

83 Osprzęt roboczy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj osprzętu stosowanego w wózkach podnośnikowych: Osprzęty napędzane - najbardziej rozpowszechnione: - duża wymienność osprzętów napędzanych na skutek unifikacji płyt czołowych, - konieczność podłączenia do układu i do rozdzielacza hydraulicznego, który steruje ruchami masztu wózka, - stosowanie w wózkach z kleszczami bocznymi tzw. akumulatorów hydraulicznych mających za zadanie utrzymanie stałego ciśnienia w cylindrach skleszczających mechanizmu skleszczającego.

84 Osprzęt dodatkowy 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły mechaniczne Rodzaj osprzętu stosowanego w wózkach podnośnikowych: Osprzęty napędzane - najbardziej rozpowszechnione: - karetka przesuwana, - kleszcze boczne, - chwytak obrotowy, - szufla wychylna, - kleszcze do cegieł.

85 Baterie akumulatorów 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne W wózkach jezdniowych napędzanych do zasilania silników napędowych stosowany jest prąd stały o napięciu 24 80V. Źródłem prądu stałego są baterie akumulatorowe (kwasowe). Bateria akumulatorowa zbudowana jest z: - ogniw trakcyjnych, - łączników międzyogniwowych, - skrzynki bateryjnej (drewniana lub metalowa) pokrytej warstwą izolacji chemoodpornej. Na czas napraw lub przeglądów odłączamy instalacje elektryczną wózka od akumulatorów.

86 Baterie akumulatorów 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Sieć (prąd przemienny) Prostownik Prąd stały Odbiorcami energii z baterii akumulatorów są: - silniki napędowe mechanizmów jazdy, - silniki napędowe pomp układów hydraulicznych, - silniki wycieraczek, - żarówki świateł i kierunkowskazów, - lampki kontrolne, - sygnał dźwiękowy.

87 Baterie akumulatorów 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Do pomiaru baterii akumulatorów służą: - amperomierz (13), - woltomierz (14).

88 Silniki elektryczne Podstawowe definicje: 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Silnik (odpowiednio prądu stałego lub przemiennego) - przetwarza energię elektryczną na pracę mechaniczną. Silniki napędowe prądu stałego - są to silniki stosowane w wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym akumulatorowym. Rozruszniki - silniki rozruchowe stosowane w wózkach jezdniowych z silnikami spalinowymi. Akumulator - służący do zasilania wyposażenia elektrycznego wózka jezdniowego z silnikiem spalinowym przy unieruchomionym silniku. Prądnica - przetwarza pracę mechaniczną w energię elektryczną. Alternator (prądnica prądu stałego) - do ładowania akumulatora wózka jezdniowego z silnikiem spalinowym podczas pracy silnika.

89 Silniki elektryczne 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Silniki elektryczne prądu stałego dzielimy na: - bocznikowe, - szeregowe, - bocznikowo - szeregowe. W wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym akumulatorowym do napędu jazdy stosowane są silniki szeregowe z regulowaną prędkością obrotową i z przełącznikiem kierunku obrotów. Do rozruchu silników spalinowych stosuje się silniki szeregowe lub bocznikowo - szeregowe z mechanizmem włączającym i sprzęgającym z kołem zamachowym silnika spalinowego.

90 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Układ elektryczny w wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym Elementy sterujące pracą silników w wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym są: - przełączniki kierunków obrotów silnika, - wyłączniki, - styczniki, - mikrołączniki. Do regulacji prędkości w wózkach z napędem elektrycznym stosuje się: - regulacja stopniowa za pomocą rezystora stopniowanego, - regulacja bezstopniowa z rozrusznikiem rezystorem węglowym, - regulacja bezstopniowa z zastosowaniem układów elektronicznych.

91 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Układ elektryczny w wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym Energia elektryczna w wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym wykorzystywana jest do: - silników napędowych mechanizmów jazdy, - silników napędowych pomp układów hydraulicznych, - silników wycieraczek, - żarówek świateł wózka i kierunkowskazów, - sygnału dźwiękowego, - lampek kontrolnych i przyrządów pomiarowych, - innych odbiorników.

92 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Układ elektryczny silnika spalinowego Energia elektryczna w wózkach z silnikami spalinowymi wykorzystywana jest do: - rozrusznika silnika spalinowego, - obwodu zapłonu w silnikach z zapłonem iskrowym, - świec żarowych silników z zapłonem samoczynnym, - żarówek świateł wózka i kierunkowskazów, - sygnału dźwiękowego, - lampek kontrolnych i przyrządów pomiarowych, - silników wycieraczek, - innych odbiorników.

93 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Układ elektryczny silnika spalinowego W układach elektrycznych wózków spalinowych wyróżniamy obwody: - zapłonu, - ładowania akumulatora, - rozruchu, - oświetlenia i sygnalizacji.

94 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Układy rozruchowe w wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym Stosowane silniki elektryczne w wózkach z napędem elektrycznym: - bocznikowe, - szeregowe, - bocznikowo - szeregowe. Elementy sterujące pracą silników w wózkach z napędem elektrycznym: - przełączniki kierunków obrotów silnika, - wyłączniki, - styczniki, - mikrołączniki.

95 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Układy rozruchowe w wózkach z silnikami spalinowymi Budowa obwodu rozruchu silnika w wózkach z silnikami spalinowymi: - akumulator, - rozrusznik (silnik prądu stałego), - elektromagnetyczny wyłącznik. Rozrusznik wyposażony jest w urządzenie sprzęgające wirnik rozrusznika z kołem zamachowym silnika spalinowego.

96 3. Budowa wózków jezdniowych - zespoły i podzespoły elektryczne Układy rozruchowe w wózkach jezdniowych z napędem elektrycznym Do regulacji prędkości w wózkach z napędem elektrycznym stosuje się: - regulacja stopniowa za pomocą rezystora stopniowanego, - regulacja bezstopniowa z rozrusznikiem rezystorem węglowym, - regulacja bezstopniowa z zastosowaniem układów elektronicznych.

97 Układy zabezpieczające 3. Budowa wózków jezdniowych - zabezpieczenia, blokady Na bezpieczeństwo pracy mają wpływ urządzenia zabezpieczające, sygnalizujące i ostrzegawcze oraz oświetlenie. Urządzenia zabezpieczające w układach hydraulicznych: - zawór bezpieczeństwa (przeciążeniowy), - zawory dławiące (przelewowe) na cylindrach, będące hamulcami opadania i wychyłu. Urządzenia zabezpieczające w układach elektrycznych: - bezpieczniki topikowe zabezpieczające przed przeciążeniami i zwarciami, - wyłącznik awaryjny głównego zasilania, - urządzenie uniemożliwiające gwałtowne ruszanie z miejsca (pedał jazdy), - samoczynne wyłączanie obwodów silnika jazdy w czasie hamowania, - stacyjka uniemożliwiająca uruchomienie wózka przez osoby postronne.

98 Układy zabezpieczające 3. Budowa wózków jezdniowych - zabezpieczenia, blokady Zabezpieczenia konstrukcyjno - mechaniczne: - dach ochronny (obowiązkowo dla wózków podnośnikowych o wysokości podnoszenia powyżej 2600 mm), - krata na płycie czołowej wózka podnośnikowego.

99 3. Budowa wózków jezdniowych - zabezpieczenia, blokady Układy sygnalizujące, ostrzegawcze i kontrolne Urządzenia sygnalizujące, ostrzegawcze : - sygnał dźwiękowy, - wskaźnik położenia koła kierującego w wózkach 3 kołowych, - wskaźnik stopnia naładowania baterii, - elektroniczny wskaźnik masy podnoszonego ładunku. Urządzenia kontrolne (silniki spalinowe): - wskaźnik ciśnienia oleju, - wskaźnik temperatury cieczy w układzie chłodzenia, - wskaźnik ładowania akumulatora, - wskaźnik ilości paliwa w zbiorniku.

100 Oświetlenie wózka Oświetlenie wózka: - światła hamowania stop, - światła pozycyjne, - światła mijania, 3. Budowa wózków jezdniowych - zabezpieczenia, blokady - światła drogowe (wózki naładowne), - kierunkowskazy.

101 3. Budowa wózków jezdniowych - wskaźniki, dźwignie, stacyjka, przełączniki, pedały Wskaźniki wózka z napędem elektrycznym 7 - pulpit, 13 - amperomierz, 14 - woltomierz, 16 - lampka kontrolna świateł postojowych, 17 - lampka kontrolna świateł drogowych, 18 - lampka kontrolna poziomu płynu hamulcowego, 19 - lampka kontrolna kierunkowskazów,

102 3. Budowa wózków jezdniowych - wskaźniki, dźwignie, stacyjka, przełączniki, pedały Wskaźniki wózka z silnikiem spalinowym 4 - wskaźnik prądu ładowania, 5 - wskaźnik temp. wody, 8 - wskaźnik ciśnienia oleju, 20 - lampka kontrolna kierunkowskazów, 22 - kontrolka ładowania akumulatora,

103 3. Budowa wózków jezdniowych - wskaźniki, dźwignie, stacyjka, przełączniki, pedały Dźwignie, przełączniki wózka z napędem elektr. 2 - dźwignia hamulca postojowego, 3 - dźwignia wyłącznika głównego, 6 - wyłącznik (stacyjka), 8 - dźwignia przełącznika kierunkowskazów, 9 - dźwignia przełącznika świateł drogowych, 10 - dźwignia wyłącznika wycieraczki i sygnału, 15 - przełącznik świateł, 19 - dźwignia przełącznika kierunku jazdy.

104 3. Budowa wózków jezdniowych - wskaźniki, dźwignie, stacyjka, przełączniki, pedały Dźwignie, przełączniki wózka z silnikiem spalinowym 2 - dźwignia włączania reflektora, 3 - przełącznik kierunkowskazów, 6 - przycisk sygnału dźwiękowego, 7 - włącznik gazu, 16 - przycisk ssania gazu.

105 3. Budowa wózków jezdniowych - wskaźniki, dźwignie, stacyjka, przełączniki, pedały Dźwignie, przełączniki wózka z silnikiem spalinowym 9 - dźwignia zmiany biegów, 10 - dźwignia opuszczania i podnoszenia ładunku, 11 - dźwignia pochylania masztu do tyłu i do przodu, 12 - dźwignia sterowania dodatkowym osprzętem, 15 - dźwignia hamulca pomocniczego, 17 - wyłącznik zapłonu, 18 - przełącznik świateł.

106 3. Budowa wózków jezdniowych - wskaźniki, dźwignie, stacyjka, przełączniki, pedały Pedały wózka z napędem elektrycznym 4 - pedał sterownika, 5 - pedał hamulca zasadniczego.

107 3. Budowa wózków jezdniowych - wskaźniki, dźwignie, stacyjka, przełączniki, pedały Pedały wózka z silnikiem spalinowym 13 - pedał hamulca, 14 - pedał przyspieszenia.

108 3. Budowa wózków jezdniowych - oznakowanie Opis budowy oraz opis cech użytkowych wyrażany jest za pomocą danych technicznych zawartych w dokumentacji techniczno - ruchowej dostarczanej przez wytwórcę wraz z wózkiem. Przykładowe dane techniczne: Wózek naładowny z napędem elektrycznym akumulatorowym. Wózek podnośnikowy (z silnikiem zasilanym gazem propan - butan).

109 3. Budowa wózków jezdniowych - oznakowanie Nośność Masa Parametry Wózek naładowny (z napędem elektrycznym akumulatorowym) Prędkość jazdy bez obciążenia/ z obciążeniem Maks. siła uciągu Nacisk na oś przednią bez obciążenia/ z obciążeniem Nacisk na oś tylnią bez obciążenia/ z obciążeniem Długość wózka Szerokość wózka Wysokość z kabiną Rozstaw osi Jednostka miary kg kg km/h kg/kn kg/kn kg/kn mm mm mm mm

110 3. Budowa wózków jezdniowych - oznakowanie Parametry Wózek naładowny (z napędem elektrycznym akumulatorowym) Rozstaw kół przednich Rozstaw kół tylnich Prześwit podłużny Prześwit wózka Jednostka miary Kąt natarcia Kąt zejścia Zewnętrzny promień zawracania Pojemność skrzyni ładunkowej (dł x szer x wys) m³ Ogumienie (rozmiar/ ciśnienie) Bateria akumulatorów wymiary/ masa/ typ Napięcie znamionowe/ pojemność znamionowa 5-godz mm mm mm mm mm Mpa/kG/cm² mm/ kg/ V/ Ah/5h

111 3. Budowa wózków jezdniowych - oznakowanie Parametry Wózek podnośnikowy (z silnikiem spalinowym zasilanym gazem propan-butan) Udźwig na ramieniu 500 mm Największa wysokość podnoszenia Rozstaw: - osi kół - kół przednich - kół tylnych Prześwit podłużny Prześwit pod masztem Wysokość wózka Wysokość wózka z daszkiem Jednostka miary kg mm mm mm mm mm mm

112 3. Budowa wózków jezdniowych - oznakowanie Parametry Wózek podnośnikowy (z silnikiem spalinowym zasilanym gazem propan-butan) Wysokość wózka z max podniesionymi widłami bez kraty ochronnej Wysokość siedzenia operatora od daszka Wysokość swobodnego podnoszenia Jednostka miary Przechył masztu do przodu/ do tyłu z obciążeniem nom. / Odległość osi kół przednich od czoła wideł Długość wózka od płyty czołowej Szerokość wózka przód/tył Zewnętrzny promień zawracania Wysokość siedzenia operatora od daszka mm mm mm mm mm mm/mm mm mm

113 33. Budowa wózków jezdniowych - oznakowanie Parametry Wózek podnośnikowy (z silnikiem spalinowym zasilanym gazem propan-butan) Jednostka miary Zdolność pokonywania wzniesień % Prędkość jazdy: - do przodu - do tyłu Prędkość podnoszenia wideł: - z ładunkiem nom. - bez ładunku Prędkość opuszczania wideł: - z ładunkiem nom. - bez ładunku Obciążenie statyczne osi przedniej wózka nie obciążanego Obciążenie statyczne osi tylnej wózka nie obciążanego Masa całkowita wózka Wymiary kół: przód/ tył km/h m/sek m/sek kn kn kg mm

114 3. Budowa wózków jezdniowych - oznakowanie Parametry Wózek podnośnikowy (z silnikiem spalinowym zasilanym gazem propan-butan) - Silnik Ilość cylindrów Średnica cylindra Skok tłoka Objętość skokowa Moc znamionowa Prędkość obrotowa Maksymalny moment obrotowy Jednostkowe zużycie paliwa Objętościowy wskaźnik mocy Masa silnika Masa jednostkowa Jednostka miary szt m/m m/m dm³ kw (obr/min) Nm g/kwh kw/dm³ kg kg/kw

115 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny - Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 963, z późn. zm.). Powyższa ustawa zostaje rozwinięta na bazie następujących aktów wykonawczych: - Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849 z późn. zm.), - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. poz. 1468), - Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz. U. Nr 193, poz. 1890).

116 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia oraz butle gazowe objęte są dozorem technicznym. Organy Dozoru Technicznego: Urząd Dozoru Technicznego (UDT) i podległe mu terenowe oddziały (UDT) Specjalistyczne organy dozoru technicznego: Transportowy Dozór Techniczny (TDT), Wojskowy Dozór Techniczny (WDT).

117 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Terenowe Organy Dozoru Technicznego: - prowadzenie ewidencji urządzeń technicznych, - zezwalanie na eksploatacje lub wstrzymanie eksploatacji urządzeń technicznych, - wykonywanie badań stanu technicznego i kontrola sposobu eksploatacji tych urządzeń (badania okresowe i doraźne), - sprawdzanie kwalifikacji osób obsługujących, konserwujących i naprawiających urządzenia techniczne oraz nadawanie tym osobom odpowiednich uprawnień.

118 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Dozór techniczny nad urządzeniami wykonywany jest w toku: - projektowania, - wytwarzania materiałów i elementów przeznaczonych do ich budowy, - wytwarzania, - obrotu, - eksploatacji i napraw.

119 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Dozorem technicznym zostały objęte urządzenia, które mogą stwarzać zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz mienia i środowiska: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu określa, jakie urządzenia podlegają pod dozór techniczny, a mianowicie: Urządzenia ciśnieniowe w których znajdują się ciecze lub gazy pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego takie jak zbiorniki przenośne przeznaczone do magazynowania lub transportowania cieczy lub gazów oraz zbiorniki na gaz skroplony lub sprężony służące do zasilania silników spalinowych. Maszyny służące do przemieszczania osób lub ładunków w ograniczonym zasięgu takie jak suwnice, wciągarki i wyciągniki, żurawie, schody i chodniki ruchome, układnice, podesty ruchome, wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia objęte dozorem od 18 sierpnia 2003 r.

120 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Podział urządzeń technicznych przy których wymagane jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji: - Urządzenia techniczne, przy których obsłudze wymagane jest posiadanie kwalifikacji, - Urządzenia techniczne, przy których konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji. Rodzaj urządzeń technicznych podlegających warunkom dozoru technicznego w zakresie eksploatacji urządzeń transportu bliskiego.

121 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Zakres i formy wykonywania dozoru technicznego: Dozór techniczny wykonywany jest w formie: Dozór techniczny w pełnym zakresie: - badania odbiorcze - wstępne, - badania okresowe, - badania doraźne (eksploatacyjne, kontrolne, powypadkowe). Dozór techniczny w ograniczonym zakresie: - badania odbiorcze - wstępne, - badania doraźne (eksploatacyjne, kontrolne, powypadkowe).

122 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Zakres i formy wykonywania dozoru technicznego: Dozór techniczny wykonywany jest w formie: Dozór techniczny w uproszczonym zakresie: - badania tego typu wykonywane są w toku wytwarzania urządzeń technicznych. Wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia objęte są dozorem pełnym. Czynności dozoru technicznego wykonują inspektorzy!!!!!!! posiadający szerokie uprawnie dotyczące prowadzonej przez nich kontroli i badań.

123 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Przed dopuszczeniem do eksploatacji użytkownik przedkłada wniosek (2 egzemplarze) o przeprowadzenie badania odbiorczego - wstępnego wraz z dokumentacją techniczną wózka. Badanie odbiorcze - wstępne (odbiór techniczny) - sprawdzenie kompletności i prawidłowości wymaganej dokumentacją techniczną, - badanie budowy urządzenia i montażu w zakresie zgodności z dokumentacją techniczną i warunkami dozoru technicznego, - prowadzenie prób technicznych przed i w czasie pracy wózka (przeprowadzenie m. in. próby statycznej i dynamicznej). W przypadku pozytywnego odbioru Inspektor wydaje decyzję zezwalającą na eksploatacje urządzenia, ustala formę dozoru i wystawią Księgę rewizyjną stanowiącą zbiór protokołów.

124 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Badanie okresowe - wykonanie wszystkich czynności sprawdzających wyznaczonych przepisami dla danego urządzenia, - przeprowadzenie próby statycznej i dynamicznej, - sprawdzenie funkcjonowania urządzenia, w szczególności jego urządzeń zabezpieczających przed przekroczeniem dopuszczalnych wartości, - sprawdzenie kwalifikacji osób obsługujących dane urządzenie, - sprawdzenie dokumentacji wymaganej przepisami prawa. W przypadku pozytywnego badania Inspektor wydaje decyzję i sporządza protokół pozostający w Księdze rewizyjnej.

125 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Badanie doraźne Eksploatacyjne (na wniosek eksploatującego) mające na celu sprawdzenie, że dokonana naprawa, modernizacja lub wymiana elementu, demontaż i ponowny montaż UTB na nowym miejscu pracy nie mają wpływu na bezpieczną eksploatacje UTB. - wykonanie wszystkich czynności sprawdzających wyznaczonych przepisami dla danego urządzenia w związku z dokonana naprawą, zmiana parametrów, miejsca pracy UTB, - przeprowadzenie próby statycznej i dynamicznej, - sprawdzenie funkcjonowania urządzenia, w szczególności jego urządzeń zabezpieczających przed przekroczeniem dopuszczalnych wartości, - sprawdzenie kwalifikacji osób obsługujących dane urządzenie, - sprawdzenie dokumentacji wymaganej przepisami prawa. W przypadku pozytywnego badania Inspektor wydaje decyzję i sporządza protokół pozostający w Księdze rewizyjnej.

126 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Badanie doraźne Kontrolne (z inicjatywy Organu Dozoru Technicznego) mają na celu sprawdzenie czy nie powstały uszkodzenia lub zmiany stanu UTB mające wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji UTB lub mogące być przyczyną zagrożenia w przeszłości oraz czy pracują poprawnie urządzenia zabezpieczające i ochronne, a także czy UTB wymaga działań naprawczych. - oględziny UTB, - przeprowadzenie prób funkcjonowania UTB. Protokoły z przeprowadzonych badań zostają umieszczone w rewizyjnej. Księdze

127 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Badanie doraźne Poawaryjne lub powypadkowe (z inicjatywy eksploatującego realizowane przez Organu Dozoru Technicznego) mają na celu określenie stanu technicznego UTB oraz przyczyny wypadku lub niebezpiecznego uszkodzenia. - zakres badań każdorazowo ustala Organu Dozoru Technicznego Protokoły z przeprowadzonych badań zostają umieszczone w rewizyjnej. Księdze Za nie przestrzeganie ustawy o dozorze technicznym grożą użytkownikowi wózka kary grzywny lub pozbawienia wolności.

128 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Dokumentacja Urządzeń Transportu Bliskiego - Księga rewizyjna, - Dokumentacja techniczna (deklaracja zgodności, opis techniczny, rysunek zestawieniowy, schematy np. hydrauliczny, elektryczny, pneumatyczny, schemat układów cięgnowych w mechanizmach napędowych, instrukcje eksploatacji, kopie świadectw badania urządzeń zabezpieczających, dokumentacje uzupełniającą, potwierdzenie prawidłowości zainstalowania urządzenia w strefie zagrożonej wybuchem) - Stanowiskowa instrukcja obsługi opracowana na bazie Instrukcji eksploatacji, - Dziennik konserwacji, - Książka obsługi urządzenia - książka wózka.

129 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Książka wózka zawiera: - szkic lub fotografię wózka, - ogólną charakterystykę techniczną, - charakterystyki zespołów i układów, - wykaz przynależnego osprzętu, wyposażenia, - wykaz kolejnych użytkowników, właściciela wózka, - rejestr wymian ważniejszych części lub zespołów, - zapisy remontów awaryjnych i planowanych, - rejestr czasu, miejsca i ilości wykonanej pracy (kierowca), - inne informacje.

130 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Terminy badań wykonywanych przez Inspektora z zakresu dozoru technicznego w ramach eksploatacji UTB: Dozór techniczny w pełnym zakresie wykonywany jest corocznie dla: - wózki jezdniowe z wysięgnikiem, - wózki jezdniowe z osobą obsługującą podnoszoną wraz z ładunkiem. Dozór techniczny w ograniczonym zakresie wykonywany jest co dwa lata dla: - wózki jezdniowe podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia (prowadzone i zdalnie sterowane). Protokoły z przeprowadzonych badań zostają umieszczone w rewizyjnej. Księdze

131 4. Podstawowe wiadomości o dozorze technicznym Dozór techniczny Czynności prowadzone przez konserwatora UTB: - przestrzeganie Instrukcji eksploatacji, - dokonywanie przeglądów konserwacyjnych UTB w terminach i zakresie określonym w instrukcji konserwacji, - sprawdzanie przez oględziny lecz, nie rzadziej niż co 12 miesięcy stanu podzespołów UTB określonych w instrukcji konserwacji, - bieżące usuwanie usterek i innych nieprawidłowości w działaniu UTB. Wyniki z przeprowadzonych badań konserwator wpisuje w dzienniku konserwacji. W przypadku konieczności wyłączenia UTB z eksploatacji powiadamia niezwłocznie o tym fakcie użytkownika UTB.