Wrocław, dnia 10 grudnia 2012 r. Poz WOJEWODA DOLNOŚLĄSKI Wrocław, dnia 7 grudnia 2012 r. NK-N RJ1

Transkrypt

1 DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 10 grudnia 2012 r. Poz WOJEWODA DOLNOŚLĄSKI Wrocław, dnia 7 grudnia 2012 r. NK-N RJ1 ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późń. zm.) stwierdzam nieważność uchwały Rady Miasta Piechowice nr 140/XXIX/2012 wraz z załącznikiem z dnia 25 października 2012 roku w sprawie zatwierdzenia Regulaminu dostarczenia wody i odprowadzania ścieków na terenie Gminy Miejskiej Piechowice. Uzasadnienie Na sesji w dniu 25 października 2012 roku Rada Miasta Piechowice podjęła uchwałę nr 140/XXIX/2012 w sprawie zatwierdzenia Regulaminu dostarczenia wody i odprowadzania ścieków na terenie Gminy Miejskiej Piechowice. Przedmiotowa uchwała została przesłana pismem Przewodniczącego Rady Miasta Piechowice z dnia 30 października 2012 r. nr ORG i wpłynęła do organu nadzoru dnia 7 listopada 2012 r. Uchwała w podstawie prawnej wskazuje art. 19 ust. 1 ustawy zgodnie z którym: 1. Rada gminy, po dokonaniu analizy projektów regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków opracowanych przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, uchwala regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków, zwany dalej regulaminem. Regulamin jest aktem prawa miejscowego. Jak stanowi art. 19 ust. 2 ustawy regulamin powinien określać prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług, w tym: 1) minimalny poziom usług świadczonych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków, 2) szczegółowe warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług, 3) sposób rozliczeń w oparciu o ceny i stawki opłat ustalone w taryfach, 4) warunki przyłączania do sieci, 5) techniczne warunki określające możliwości dostępu do usług wodociągowo-kanalizacyjnych, 6) sposób dokonywania odbioru przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne wykonanego przyłącza, 7) sposób postępowania w przypadku niedotrzymania ciągłości usług i odpowiednich parametrów dostarczanej wody i wprowadzanych do sieci kanalizacyjnej ścieków, 8) standardy obsługi odbiorców usług, a w szczególności sposoby załatwiania reklamacji oraz wymiany informacji dotyczących w szczególności zakłóceń w dostawie wody i odprowadzaniu ścieków, 9) warunki dostarczania wody na cele przeciwpożarowe. Przytoczony przepis stanowi szczególną delegację ustawową do podjęcia uchwały ustanawiającej regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Dyspozycja art. 19 ust. 2 ustawy stanowi expressis verbis, że regulamin powinien określać prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbior-

2 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 2 Poz ców usług, w tym, a zatem Ustawodawca wprost określił zakres przedmiotowy uchwały. Zatem enumeratywnie wymienione przez Ustawodawcę dziewięć punktów, z których powinien składać się taki regulamin, obligatoryjnie musi zostać zapisanych w uchwale w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Tymczasem w przedmiotowej uchwale Rada nie uwzględniła dyspozycji punktu 1 ust. 2 art. 19 ustawy, nakładających obowiązek określenia w uchwale minimalnego poziomu usług świadczonych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków. W 3 i 4 ust. 1 załącznika do uchwały Rada Miasta Piechowice postanowiła, że Przedsiębiorstwo ma obowiązek zapewnić zdolność posiadanych urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem oraz dostaw wody i odprowadzenia ścieków w sposób ciągły i niezawodny, a także zapewnić należytą jakość dostarczanej wody i odprowadzania ścieków. Jednocześnie w tym samym ustępie postanowiono, że wymagane ciśnienie wody określają przepisy w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, jakość wody powinna odpowiadać przepisom w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, natomiast dopuszczalne zanieczyszczenie ścieków przemysłowych oraz warunki ich wprowadzania do urządzeń kanalizacyjnych regulują przepisy w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych. Tym samym Rada, nie określając minimalnego poziomu świadczonych usług w postaci ilości dostarczanej wody, nie wypełniła dyspozycji art. 19 ust. 2 ustawy. Wskazać należy na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 listopada 2006 r. (II SA/Go 304/06, Dz. Urz. Lubus. 2007/3/53), w którym wskazano, że odesłanie do odpowiednich rozporządzeń wykonawczych nie spełnia wymogu z art. 19 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, albowiem przepis ten wyraźnie stanowi, że regulamin powinien określać m.in. minimalny poziom usług, co należy rozumieć w ten sposób, że już z treści regulaminu winny wynikać parametry dotyczące minimalnego poziomu usług. Zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy Rada zobligowana jest do kompleksowego uregulowania wszystkich postanowień w zakresie punktów 1-9, czego, mocą przedmiotowej uchwały, nie dokonała. Niewypełnienie przez Radę całej dyspozycji art. 19 ust. 2 w zw. z ust. 1 ustawy stanowi wybiórcze i cząstkowe korzystanie z normy prawnej, a w sytuacji jej bezwzględnego obowiązywania jest to niedopuszczalne i sprzeczne z zasadami demokratycznego państwa prawa. Nie znajdzie tu zastosowania przepis 119 ust. 2 w zw. z 143 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej (Dz. U. Nr 100, poz. 908), który stanowi: Jeżeli jedno upoważnienie ustawowe przekazuje do uregulowania różne sprawy, które dają się tematycznie wyodrębnić tak, że ich zakresy są rozłączne, można wydać na podstawie takiego upoważnienia więcej niż jedno rozporządzenie.. Z brzmienia art. 19 ust. 1 ustawy wynika bowiem jednoznacznie, że skoro rada gminy uchwala regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków, ma to być jeden akt, normujący kompleksowo zagadnienia określone w art. 19 ust. 2 ustawy. Potwierdza to także brzmienie art. 19 ust. 2, który stanowi, że: Regulamin powinien określać prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług, w tym (...). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 17 stycznia 2007 r. (sygn. akt II SA/Gl 629/06, LEX nr ) wskazał, że, cyt.: Za wadliwą należy uznać nie tylko uchwałę podjętą z naruszeniem upoważnienia ustawowego, ale również uchwałę, która takiego upoważnienia w swej treści nie realizuje, nie wprowadzając w swej treści koniecznych regulacji. Podejmując uchwałę na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę, rada gminy nie może pominąć żadnego z elementów regulaminu, wskazanych w art. 19 ust. 2 ustawy. Rada jest zobowiązana do wyczerpania zakresu upoważnienia ustawowego (w oparciu o które podejmuje uchwałę) w kwestiach uznanych przez ustawodawcę za relewantne dla prawidłowego prowadzenia działalności w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków.. Nadto Organ Nadzoru wskazuje na inne stwierdzone w załączniku do przedmiotowej uchwały naruszenia prawa. W toku badania legalności uchwały organ nadzoru stwierdził mianowicie, iż: 4 ust. 2 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 7 pkt. 2 i 4 oraz art. 6 ust. 3 pkt. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (j.t. Dz. U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858 z późn. zm.) zwaną dalej ustawą, 5 ust. 8 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 ust. 2 w związku z art. 6 ust. 3 ustawy, 5 ust. 9 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 ust. 2 w związku z art. 7 ustawy, 6 ust. 1 i 2 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 5 oraz art. 6 ust. 3 pkt 3a ustawy,

3 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 3 Poz ust. 3 i 4 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 ust. 2 ustawy w związku z art. 64 ust. 3 ustawy zasadniczej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późń. zm.), 8 ust. 2 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 5 ust. 2 ustawy, 12 ust. 2 załącznika we fragmencie: po uprawdopodobnieniu przez nią faktu korzystania z przyłączonej nieruchomości. został podjęty z istotnym naruszeniem art. 6 ust. 4 ustawy, 13 ust. 1 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 6 ust. 6 ad acapit ustawy, 13 ust. 2 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 6 ust. 5 ustawy, 12 ust. 3, 13 ust. 3, 34 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 ust. 1 i ust. 2 ustawy w zw. z art. 7 i art. 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 14, 15, 16, 17 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 ust. 2 w związku z art. 6 ust. 3 pkt 6 ustawy, 21 ust. 5 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem 17 ust. 5 rozporządzenia Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 127, poz. 886) zwanego dalej rozporządzeniem, 22 załącznika we fragmencie: i/lub odprowadzonych ścieków został podjęty z istotnym naruszeniem art. 27 ustawy, 23 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 w związku z art. 27 ust. 6 ustawy, 26 ust. 2 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 ust. 2 ustawy w związku z art. 29 a oraz art. 30 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz z późn. zm.), 29 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 w związku z art. 15 ust. 2 ustawy w związku z art. 73 1, art. 76, art ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późń. zm.), 30 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 w związku z art. 15 ustawy oraz art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, 41 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 19 ustawy, 46 załącznika został podjęty z istotnym naruszeniem art. 7 w związku z art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W 4 ust. 2 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: Przedsiębiorstwo ma prawo do przeprowadzania bieżącej kontroli jakości i ilości odprowadzanych ścieków bytowych i ścieków przemysłowych oraz kontroli przestrzegania umownych ustaleń dotyczących technicznych warunków przyłączania do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Tymczasem przedmiot kontroli, którą mogą przeprowadzać osoby reprezentujące przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, został określony przez ustawodawcę w art. 7 pkt. 2 i 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Zgodnie z wymienionym wyżej przepisem zakres takiej kontroli obejmuje: przeprowadzenie kontroli urządzenia pomiarowego, wodomierza głównego lub wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych i dokonania odczytu ich wskazań oraz dokonania badań i pomiarów oraz sprawdzenie ilości i jakości ścieków wprowadzanych do sieci. Zgodnie zaś z art. 9 ust 3 wymienionej wyżej ustawy: przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane do prowadzenia regularnej kontroli ilości i jakości odprowadzanych ścieków bytowych i ścieków przemysłowych oraz kontroli przestrzegania warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych. Tym samym Rada Miasta podejmując 4 ust. 2 załącznika przedmiotowej uchwały dokonała modyfikacji przepisów aktu normatywnego. Dodatkowo należy zaznaczyć, że zgodnie art. 6 ust. 3 pkt. 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków procedury i warunki kontroli urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych powinny zostać zawarte w umowie pomiędzy odbiorcą usług a przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym. W 5 ust. 8 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła, że odbiorcy są zobowiązani do korzystania z zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków w sposób nie powodujący pogorszenia jakości usług świadczonych przez Przedsiębiorstwo, a w szczególności do umożliwienia Przedsiębiorstwu dostępu do własnych ujęć wody i instalacji zasilanych z tych ujęć, a także połączonych z siecią własnych instalacji, jeżeli zachodzą uzasadnione przesłanki, że instalacje Odbiorcy mogą negatywnie oddziaływać na poziom usług świadczonych przez Przedsiębiorstwo. Udzielona Radzie norma kompetencyjna ma dość szeroki zakres. Nie oznacza to jednak dowolności w zakresie ustalania regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają w granicach i na podstawie prawa. Oznacza to, iż każda norma kompeten-

4 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 4 Poz cyjna musi być tak realizowana, aby nie naruszała innych przepisów ustawy. Zakres upoważnienia musi być zawsze ustalany przez pryzmat zasad demokratycznego państwa prawnego, działania w granicach i na podstawie prawa oraz innych przepisów regulujących daną dziedzinę. Tymczasem przytoczone postanowienie 5 ust. 8 załącznika uchwały wykracza poza upoważnienie z art. 19 ust. 2 ustawy, a jego materia może być wyłącznie przedmiotem skonkretyzowanych i zindywidualizowanych postanowień umowy ustalanych przez same strony umowy cywilnoprawnej o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków. Stwierdzić należy, że zapis ten stanowi o szczegółowych prawach i obowiązkach stron umowy, określonych w art. 6 ust. 3 ustawy oraz, że dotyczy procedur i warunków kontroli urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych i z tych względów nie może być przedmiotem regulacji ze strony Rady Miasta w przedmiotowym regulaminie. W 5 ust. 9 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła, że odbiorcy są zobowiązani do korzystania z zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków w sposób nie powodujący pogorszenia jakości usług świadczonych przez Przedsiębiorstwo, a w szczególności do umożliwienia osobom reprezentującym przedsiębiorstwo prawo wstępu na teren nieruchomości i do pomieszczeń w celach określonych przepisami ustawy oraz niniejszego regulaminu. Wskazać należy, że ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków wskazuje podmioty uprawnione do wstępu na teren nieruchomości i do pomieszczeń odbiorcy oraz określa enumeratywnie przypadki uzasadniające wejście osoby reprezentującej przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na teren nieruchomości. Mianowicie zgodnie z treścią art. 7 ustawy "Osoby reprezentujące przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, po okazaniu legitymacji służbowej i pisemnego upoważnienia, mają prawo wstępu na teren nieruchomości lub do obiektu budowlanego należących do osób, o których mowa w art. 6 ust. 2 i 4 7, w celu: 1) zainstalowania lub demontażu wodomierza głównego, 2) przeprowadzenia kontroli urządzenia pomiarowego, wodomierza głównego lub wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych i dokonania odczytu ich wskazań oraz dokonania badań i pomiarów, 3) przeprowadzenia przeglądów i napraw urządzeń posiadanych przez to przedsiębiorstwo, 4) sprawdzenia ilości i jakości ścieków wprowadzanych do sieci, 5) odcięcia przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego lub założenia plomb na zamkniętych zaworach odcinających dostarczanie wody do lokalu, 6) usunięcia awarii przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego, jeżeli umowa, o której mowa w art. 6 ust. 1, tak stanowi. Porównując zatem postanowienia ustawowe (art. 7 ustawy) oraz postanowienia uchwały ( 5 pkt 9 we fragmencie oraz niniejszego regulaminu ), regulujące sytuacje uprawniające do wejścia na teren nieruchomości, wskazać należy, że 5 pkt 9, w kwestionowanym zakresie, został podjęty z istotnym naruszeniem prawa. Przede wszystkim Rada nie jest uprawniona do określenia w przedmiotowej uchwale sytuacji, uprawniających reprezentanta przedsiębiorstwa do wstępu na teren prywatnej nieruchomości. Sytuacje te zostały wyraźnie wskazane w art. 7 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków, a Rada nie została upoważniona mocą odrębnych przepisów do poszerzania katalogu tych sytuacji. Ponadto zdaniem organu nadzoru Rada podejmując 5 pkt 9 uchwały w kwestionowanym zakresie dokonała nieuprawnionej modyfikacji przepisu rangi ustawowej tj. art. 7 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Wskazała bowiem, że odbiorca usług obowiązany jest umożliwić wstęp osobom reprezentującym przedsiębiorstwo na teren nieruchomości i do pomieszczeń w celach określonych przepisami ustawy oraz niniejszego Regulaminu. Rada postanowiła zatem, że oprócz sytuacji wskazanych w ustawie, pracownicy przedsiębiorstwa mają prawo wstępu na teren cudzej własności, w przypadkach określonych w niniejszym regulaminie Należy mieć na uwadze, że organy władzy publicznej obowiązane są działać na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Ponadto przy ocenie aktu prawa miejscowego należy mieć na względzie, że akt ten nie może naruszać nie tylko przepisów ustawy, zawierających delegację do jego ustanowienia, ale również przepisów Konstytucji oraz innych ustaw pozostających w pośrednim lub bezpośrednim związku z regulowaną materią. Powyższe oznacza, że Rada podejmując przedmiotową uchwałę powinna działać mając na uwadze przepis upoważniający Radę do podjęcia tej uchwały oraz pozostałe przepisy ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków, regulujące w sposób kompleksowy materię związaną z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego. Skoro zatem ustawodawca uregulował kwestię związaną z wejściem pracownika przedsiębiorstwa na teren prywatnej nieruchomości, to nie ma potrzeby regulować tej kwestii po raz kolejny w akcie prawnym niższego rzędu, a tym bardziej dokonywać modyfikacji tego przepisu. Należy bowiem mieć na uwadze, że zakres i treść prawa miejscowego uwarunkowana jest normami ustalanymi w aktach wyższego rzędu. Podstawą prawną aktów prawa miejscowego jest

5 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 5 Poz bowiem upoważnienie zawarte w ustawie (art. 94 Konstytucji RP), co przesądza o ich zależnej pozycji w hierarchii źródeł prawa. Za takim stanowiskiem organu nadzoru przemawia treść. 118 w zw. z 143 załącznika do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" zgodnie z którym w uchwale nie powtarza się przepisów ustawy upoważniającej oraz przepisów innych aktów normatywnych. Ponadto orzecznictwo wielokrotnie wskazywało, że powtórzenia i modyfikacje, jako wysoce dezinformujące, stanowią istotne naruszenie prawa (wyrok NSA z 16 czerwca 1992 r., ONSA 1993/2/44; wyrok NSA z 14 października 1999 r., OSS 2000/1/17; wyrok NSA 6 czerwca 1996 r., sygn. SA/Wr 2761/95, nie opubl.). Powtarzanie regulacji ustawowych, bądź ich modyfikacja i uzupełnienie przez przepisy uchwały może bowiem prowadzić do odmiennej czy sprzecznej z intencjami ustawodawcy interpretacji. Trzeba, bowiem liczyć się z tym, że powtórzony czy zmodyfikowany przepis będzie interpretowany w kontekście uchwały, w której go zamieszczono, co może prowadzić do całkowitej lub częściowej zmiany intencji prawodawcy. W 6 ust. 1 i 2 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: 1. Jeżeli w trakcie eksploatacji przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego, będącego w posiadaniu Odbiorcy, powstanie zagrożenie istotnego obniżenia poziomu usług świadczonych przez Przedsiębiorstwo, Odbiorca jest zobowiązany do niezwłocznego usunięcia przyczyn i zagrożeń. 2. W przypadku, gdy Odbiorca nie usunie zagrożenia pomimo wezwania ze strony Przedsiębiorstwa, ma ono prawo podjąć wszelkie działania zmierzające do usunięcia zagrożenia Działania Przedsiębiorstwa nie mogą naruszać prawa własności przyłącza przysługującego Odbiorcy. Podejmując 6 ust. 1 załącznika uchwały Rada Miasta nałożyła na odbiorcę usług obowiązek dokonywania napraw przyłącza wodociągowego stanowiącego własność odbiorcy. Ustawodawca uzależnił obowiązek zapewnienia działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych od tego, w czyim są posiadaniu; przedsiębiorcy, czy odbiorcy usług. Zgodnie z art. 5 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków: 1. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek zapewnić zdolność posiadanych urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem oraz dostaw wody i odprowadzania ścieków w sposób ciągły i niezawodny, a także zapewnić należytą jakość dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków.( ) 2. Jeżeli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków nie stanowi inaczej, odbiorca usług odpowiada za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie. Wobec kategorycznego brzmienia art. 5 ust. 1 ustawy, to przedsiębiorstwo ma obowiązek zapewnienia zdolności będących w jego posiadaniu urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych (niezależnie od tego czyją są własnością). Natomiast, jak wynika z ust. 2 tegoż przepisu, istnieje możliwość przeniesienia w drodze umowy odpowiedzialności za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym wyłącznie na przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne. W myśl art. 6 ust. 3 pkt 3a warunki usuwania awarii przyłączy wodociągowych lub przyłączy kanalizacyjnych będących w posiadaniu odbiorcy usług powinna regulować umowa. Wobec przedstawionych regulacji podnieść należy, że narusza prawo nie tylko akt prawa miejscowego, który wykracza poza upoważnienie zawarte w delegacji ustawowej, ale również taki, który zawiera ustalenia w kwestiach ustawowo przekazanych do regulacji umownej. Tezę tę wywiedziono z wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 15 marca 2007 r. sygn. akt II SA/Wr 745/06. Zdaniem organu nadzoru akt prawa miejscowego akt o charakterze powszechnie obowiązującym nie może zawierać regulacji odnośnie zakresu odpowiedzialności stron określonego stosunku prawnego. Postanowienia dotyczące zakresu wzajemnych roszczeń i odpowiedzialności stron danej umowy np. z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania, może zawierać jedynie ustawa lub wynikać one mogą z treści czynności prawnej (np. umowy). Zasady odpowiedzialności kontraktowej określa art. 471 i n. Kodeksu cywilnego, które jednakże mają charakter przepisów względnie obowiązujących (tzn. podlegających modyfikacji w drodze np. umowy). Umowne rozszerzenie lub zawężenie odpowiedzialności stron stosunku zobowiązaniowego dopuszcza art Kodeksu cywilnego. Ponadto, zgodnie z art Kodeksu cywilnego postanowienia umowy (w tym postanowienia dotyczące zakresu odpowiedzialności stron umowy) nie mogą sprzeciwiać się naturze danego stosunku prawnego, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W 6 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: w ust. 3 W celu utrzymania minimalnego poziomu usług świadczonych przez Przedsiębiorstwo, Odbiorcy zabrania się w szczególności: lokalizacji budynków, budowli i obiektów budowlanych oraz nasadzania drzew i krzewów na sieciach i przyłączach wodociągowych w pasie o szerokości 3 m oraz nad sieciami i przyłączami kanalizacyjnymi w pasie o szerokości 5 m licząc od osi rurociągów, z zastrzeżeniem postano-

6 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 6 Poz wień ust. 4. Naruszenie tej zasady uniemożliwia uzyskanie przez Odbiorcę odszkodowania za straty spowodowane przez Przedsiębiorstwo w tym pasie w przypadku likwidacji awarii, daje natomiast możliwość dochodzenia odszkodowań przez Przedsiębiorstwo. w ust. 4 Dopuszcza się możliwość lokalizacji niektórych budynków, budowli lub obiektów budowlanych w pasie terenu, o którym mowa w ust. 3, po uzyskaniu pisemnej zgody Przedsiębiorstwa. Wprowadzenie w drodze regulaminu będącego aktem prawa miejscowego zakazów lokalizacji budynków i budowli oraz nasadzania drzew i krzewów godzi w zasadę ochrony prawa własności wyrażoną w art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten stanowi: Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Ograniczenie prawa własności może zatem nastąpić tylko w drodze ustawy, a nie aktu prawa miejscowego, jakim jest regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków (art. 19 ust. 1 zdanie drugie ustawy). Ponadto należy zauważyć, że zasady usytuowania budynków normuje ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz z późń. zm.) oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późń. zm.). W 8 ust. 2 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: W przypadku gdy przyłącza bądź sieci nie są w posiadaniu Przedsiębiorstwa odpowiedzialność za zapewnienie ciągłości i jakości świadczonych usług jest ograniczona. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy jeżeli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków nie stanowi inaczej, odbiorca usług odpowiada za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie. Z przytoczonego wyżej przepisu ustawy wynika, że istnieje możliwość przeniesienia w drodze umowy odpowiedzialności za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie na przedsiębiorstwo wodnokanalizacyjne. Tymczasem regulacja zawarta w uchwale nie przewiduje takiej możliwości. W 8 ust. 2 uchwały mowa jest o odpowiedzialności za zapewnienie ciągłości i jakości świadczonych usług w związku z funkcjonowaniem urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Odpowiedzialność przedsiębiorstwa została ograniczona właśnie do tych urządzeń, będących w posiadaniu przedsiębiorstwa. Jak wynika z przytoczonego wyżej przepisu ustawy co do zasady odpowiedzialność za funkcjonowanie przyłączy należy do odbiorcy usług, a zatem treść 8 ust. 2 uchwały jest zgodna z tym założeniem. Jednak ustawodawca przewidział możliwość wprowadzenia odmiennej regulacji w umowie zawartej pomiędzy przedsiębiorstwem a odbiorcą usług. Wówczas to przedsiębiorstwo odpowiadałoby za prawidłowe funkcjonowanie posiadanych instalacji i przyłączy, a tym samym rozciągnięta zostałaby jego odpowiedzialność za zapewnienie ciągłości i jakości świadczonych usług. Regulację zawartą w 8 ust. 2 uchwały należy uznać zatem za niezgodną z prawem modyfikację art. 5 ust. 2 ustawy. W 12 ust. 2 zdanie drugie załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: Umowa może zostać zawarta również z osobą, która korzysta z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, po uprawdopodobnieniu przez nią faktu korzystania z przyłączonej nieruchomości. Tymczasem art. 6 ust. 4 ustawy stwierdza, iż umowa, o której mowa w ust. 1, może być zawarta z osobą, która posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości, do której ma być dostarczana woda lub z której mają być odprowadzane ścieki, albo z osobą, która korzysta z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym. Tak więc, w świetle powołanego przepisu ustawy umowa o dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków może być zawarta z osobą, która posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości jak również z osobą, która korzysta z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym. Należy zauważyć, iż ustawa nie uzależnia możliwości zawarcia umowy z osobą korzystającą z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym od wystąpienia szczególnych przesłanek (np. fakt korzystania z przyłączonej nieruchomości) czy zaistnienia przypadku, który uzasadniałby zawarcie umowy z tą osobą. Wskazany przepis ustawy nie różnicuje prawa osoby posiadającej tytuł prawny do korzystania z nieruchomości i osoby korzystającej z nieruchomości bez uregulowanego stanu prawnego. Według art. 6 ust. 4 ustawy obydwie kategorie osób mają równe prawo zawarcia umowy o dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków. Należy przypomnieć, iż rada gminy, bez wyraźnego upoważnienia ustawowego, nie może modyfikować przepisów ustawy upoważniającej jak i innych przepisów o charakterze powszechnie obowiązującym. Organ stanowiący gminy jest zobowiązany działać tylko na podstawie i w granicach normy kompetencyjnej. Za bezpodstawną i nieuzasadnioną należy zatem uznać modyfikację zakresu praw adresatów regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków.

7 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 7 Poz Powyższe czyni zasadnym stwierdzenie nieważności 12 ust. 2 załącznika uchwały we fragmencie: po uprawdopodobnieniu przez nią faktu korzystania z przyłączonej nieruchomości. W 12 ust. 3 załącznika do uchwały przyjęto, że: Przedsiębiorstwo określa wzór wniosku o zawarcie umowy. W 13 ust. 3 załącznika do uchwały stwierdza się, że: Przedsiębiorstwo określa wzór wniosku, o którym mowa w ust. 1. W 34 załącznika do uchwały przyjęto, że: Wzory zgłoszenia do odbioru oraz protokoły odbioru określa Przedsiębiorstwo. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków jest aktem prawa miejscowego. Ma on określać prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług, a jako akt o charakterze generalnym i abstrakcyjnym musi odnosić się do wszystkich podmiotów, regulując w ten sam sposób ich sytuację. Rada Miasta jest upoważniona do określenia szczegółowych warunków i trybu zawierania umów z odbiorcami usług, warunków przyłączania do sieci, technicznych warunków określających możliwości dostępu do usług wodociągowo-kanalizacyjnych oraz sposobu dokonywania odbioru przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne wykonanego przyłącza, co oznacza, że o ile chce wprowadzić regulacje dotyczące tych zagadnień, to musi dokonać tego w wydawanym regulaminie. Jednocześnie Rada Miasta nie może scedować upoważnień ustawowych do regulowania zagadnień wymienionych w art. 19 ustawy na inne podmioty, w tym przedsiębiorstwo. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 7 Konstytucji organy władzy działają w granicach i na podstawie prawa. Oznacza to, mając na uwadze zasadę demokratycznego państwa prawnego, że organy samorządu podejmują działania w oparciu o normy wyznaczające kompetencje lub zadania. Zgodnie z art. 94 Konstytucji organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Podobnie stwierdza ustawodawca w art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. W art. 19 ust. 1 wyraźnie stwierdza się, że regulamin uchwala rada gminy, a zatem tylko organ stanowiący gminy może regulować wymienione wyżej zagadnienia. Należy również uwzględnić fakt, że konieczność zamieszczenia zagadnień wymienionych w art. 19 ust. 2 ustawy w akcie prawa miejscowego wskazuje na intencję ustawodawcy, aby wszyscy odbiorcy korzystali z usług przedsiębiorstw wodociągowych i kanalizacyjnych na podobnych zasadach. Jak to już wykazano wyżej, regulamin ma charakter generalny, a więc może dotyczyć kilku przedsiębiorstw. Umożliwienie przedsiębiorstwu określania wzorów wniosków, umów i innych pism może spowodować, że odbiorcy będą traktowaniu w różny sposób w zależności od tego, z usług jakiego przedsiębiorstwa korzystają. W 13 ust. 1 załącznika przedmiotowej uchwały postanowiono: Umowa może być zawarta z osobami korzystającymi z lokali znajdujących się w budynku wielolokalowym na pisemny wniosek właściciela lub zarządcy budynku wielolokalowego lub budynków wielolokalowych. Zgodnie z tym postanowieniem umowa wskazana w tym przepisie może być zawarta. Sformułowanie to oznacza fakultatywność jej zawierania a nie obowiązek. Tymczasem z art. 6 ust. 6 ustawy stanowi, że na wniosek właściciela lub zarządcy budynku wielolokalowego lub budynków wielolokalowych przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne zawiera umowę, o której mowa w ust. 1, także z osobą korzystającą z lokalu wskazaną we wniosku, jeżeli: 1) instalacja wodociągowa w budynku jest wyposażona w wodomierze, zainstalowane zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi, przy wszystkich punktach czerpalnych, 2) jest możliwy odczyt wskazań wodomierzy w terminie uzgodnionym przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne z właścicielem lub zarządcą, 3) właściciel lub zarządca rozlicza, zgodnie z art. 26 ust. 3, różnicę wskazań między wodomierzem głównym a sumą wskazań wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych wody, 4) właściciel lub zarządca na podstawie umowy, o której mowa w ust. 1, reguluje należności wynikające z różnicy wskazań między wodomierzem głównym a sumą wskazań wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych wody, 5) właściciel lub zarządca określa warunki utrzymania wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych oraz warunki pobierania wody z punktów czerpalnych znajdujących się poza lokalami, 6) został uzgodniony z właścicielem lub zarządcą sposób przerwania dostarczania wody do lokalu bez zakłócania dostaw wody do pozostałych lokali; w szczególności przez możliwość przerwania dostarczania wody do lokalu rozumie się założenie plomb na zamkniętych zaworach odcinających dostarczanie wody do lokalu, 7) został uzgodniony z właścicielem lub zarządcą sposób przerywania dostarczania wody z punktów czerpalnych znajdujących się poza lokalami, bez zakłócania dostaw wody do lokali. Zgodnie z art. 6 ust. 6a ustawy właściciel lub zarządca przed złożeniem wniosku, o którym mowa w ust. 6, jest obowiązany do poinformowania osób korzystających z lokali o zasadach rozliczeń, o których

8 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 8 Poz mowa w ust. 6 pkt 3 i 4, oraz o obowiązku regulowania dodatkowych opłat wynikających z taryf za dokonywane przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne rozliczenie. Z przepisów tych wynika, że przedsiębiorstwo obligatoryjnie zawiera umowę, jeśli został złożony stosowny wniosek właściciela lub zarządcy budynku wielolokalowego lub budynków wielolokalowych i zostały spełnione przesłanki z art. 6 ust. 6 pkt 1 7 ustawy. Oznacza to nakaz zawarcia umowy ilekroć właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego lub budynków wielolokalowych wystąpi do przedsiębiorstwa z wnioskiem. Jest ono do tego zobowiązane z mocy ustawy. Dlatego regulamin nie może zmodyfikować postanowień ustawy i wprowadzić fakultatywność w zawieraniu takich umów. W 13 ust 2 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: 2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1 zawiera w szczególności: określenie ilości osób korzystających z lokali, w tym określenie rodzaju tytułu prawnego do zajmowanego lokalu wraz ze zgodą takiej osoby na zawarcie umowy, potwierdzoną własnoręcznym podpisem. oświadczenie wnioskodawcy o poinformowaniu osób korzystających z lokali o zasadach rozliczania różnic między wodomierzem głównym a sumą wskazań wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych oraz o obowiązku ponoszenia na rzecz Przedsiębiorstwa dodatkowych opłat. oświadczenie że, instalacja wodociągowa w budynku jest wyposażona w wodomierze, zainstalowane zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi, przy wszystkich punktach czerpalnych, oświadczenie że, jest możliwy odczyt wskazań wodomierzy w terminie uzgodnionym przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne z właścicielem lub zarządcą. oświadczenia że, właściciel lub zarządca rozlicza, zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy, różnicę wskazań między wodomierzem głównym a sumą wskazań wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych wody. właściciel lub zarządca na podstawie umowy, o której mowa w ust 1, reguluje należności wynikające z różnicy wskazań między wodomierzem głównym a sumą wskazań wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych wody. został uzgodniony z właścicielem lub zarządcą sposób przerwania dostarczania wody do lokalu bez zakłócania dostaw wody do pozostałych lokali, w szczególności przez możliwość przerwania dostarczania wody do lokalu rozumie się założenie plomb na zamkniętych zaworach odcinających dostarczanie wody do lokalu. Zgodnie z art. 6 ust. 5 ustawy: Jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkiem wielolokalowym lub budynkami wielolokalowymi, umowa, o której mowa w ust. 1, jest zawierana z ich właścicielem lub z zarządcą. Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 6a ustawy właściciel lub zarządca przed złożeniem wniosku, o którym mowa w ust. 6, jest obowiązany do poinformowania osób korzystających z lokali o zasadach rozliczeń, o których mowa w ust. 6 pkt 3 i 4, oraz o obowiązku regulowania dodatkowych opłat wynikających z taryf za dokonywane przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne rozliczenie. Z przepisów tych wynika, że przedsiębiorstwo obligatoryjnie zawiera umowę, jeśli został złożony stosowny wniosek właściciela lub zarządcy budynku wielolokalowego lub budynków wielolokalowych i zostały spełnione przesłanki z art. 6 ust. 6 pkt 1 7 ustawy. Oznacza to nakaz zawarcia umowy ilekroć właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego lub budynków wielolokalowych wystąpi do przedsiębiorstwa z takim wnioskiem. W ocenie organu nadzoru postanowienia 13 ust. 2 Regulaminu w przytoczonym brzmieniu w sposób istotny naruszają art. 6 ust. 5 ustawy. Trzeba wskazać, że ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wymaga wniosku, ale Rada Miasta nie jest upoważniona do określenia elementów tego wniosku. Stanowisko powyższe potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 5 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II SA/WR 908/11). Nie znajduje również umocowania prawnego w art. 19 ust. 2 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków 14, 15, 16, 17 (zawarte w Rozdziale III C. Zasady rozwiązywania umów) Regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, dotyczące warunków wypowiadania i rozwiązywania umowy o świadczenie usług w tym zakresie. Stosownie bowiem do art. 19 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy, regulamin powinien określać szczegółowe warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług. Tymczasem, w 14 do 17 Regulaminu opisano warunki i tryb rozwiązywania umowy, co wykracza poza ustawowe upoważnienie rady gminy do regulowania tych kwestii w regulaminie, jako akcie normatywnym. Źródłem ustaleń umowy w tym zakresie o świadczenie usług jest wprost art. 6 ust. 3 pkt 6 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, dlatego materia ta nie może być normowana w regulaminie, skoro zakres jego regulacji nie może być rozszerzany ponad to, co zostało wskazane w art. 19 ust. 2 ustawy, zwłaszcza gdy ustawodawca wyraźnie określił w powołanym przepisie zakres dopuszczalnych w regulaminie ustaleń wobec samej umowy o świadczenie usług. Powyższe zapisy załącznika do uchwały zostały zatem podjęte bez podstawy prawnej (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 października 2007 r., sygn. akt IV SA/Wa 1116/06).

9 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 9 Poz W tym stanie rzeczy uzasadnione i celowe jest stwierdzenie nieważności 14, 15, 16, 17 załącznika uchwały. W 21 ust. 5 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: W przypadku stwierdzenia nadpłaty zalicza się ją na poczet przyszłych należności lub na pisemne żądanie Odbiorcy zwraca się ją w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku w tej sprawie w formie przelewu na rachunek bankowy lub wypłaty gotówkowej. Tymczasem w oparciu o upoważnienie ustawowe art. 23, art. 25 i art. 27 ust. 2 ustawy Minister Budownictwa wydał rozporządzenie w sprawie określenia taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 127, poz. 886). W 17 ust. 5 rozporządzenia Minister postanowił, że: W przypadku nadpłaty zalicza się ją na poczet przyszłych należności lub, na żądanie odbiorcy usług, zwraca się ją w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku w tej sprawie. W świetle rozporządzenia, nadpłata zostaje zaliczona na poczet przyszłych należności lub, na żądanie odbiorcy usług, podlega zwrotowi w terminie 14 dni od złożenia wniosku w tej sprawie. Trzeba stwierdzić, że rada gminy bez wyraźnego upoważnienia ustawowego nie może modyfikować przepisów powszechnie i bezwzględnie obowiązujących. W rozpatrywanym zapisie załącznika uchwały modyfikacja przepisu rozporządzenia polega na stwierdzeniu, że w przypadku stwierdzenia nadpłaty zwraca się ją odbiorcy na pisemne żądanie a ponadto określa się formę w jakiej ma nastąpić zwrot tej nadpłaty (przelew na rachunek bankowy lub wypłata gotówkowa), które to postanowienia mogłyby stanowić treść umowy zawartej z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym, zgodnie z art. 6 ust. 3 pkt 2 ustawy. W 22 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: W przypadku niesprawności wodomierza głównego lub urządzenia pomiarowego oraz braku możliwości ustalenia na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa, ilość pobranej wody i/lub odprowadzonych ścieków ustala się na podstawie średniego zużycia wody w okresie trzech miesięcy przed stwierdzeniem niesprawności tego wodomierza bądź urządzenia pomiarowego, a gdy nie jest to możliwe, na podstawie średniego zużycia wody analogicznego okresu roku poprzedniego. Zgodnie z 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Budownictwa w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków mówi, iż W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego działania wodomierza głównego ilość pobranej wody ustala się na podstawie średniego zużycia wody w okresie 3 miesięcy przed stwierdzeniem niesprawności działania wodomierza, a gdy nie jest to możliwe - na podstawie średniego zużycia wody w analogicznym okresie roku ubiegłego lub iloczynu średniomiesięcznego zużycia wody w roku ubiegłym i liczby miesięcy nieprawidłowego działania wodomierza. Powołany przepis rozporządzenia ustanawia zasadę co do sposobu rozliczeń za pobraną wodę w przypadku niesprawności wodomierza głównego. Z kolei sposób ustalania ilości odprowadzonych ścieków określa art. 27 ustawy, który stanowi, iż: 4. Ilość odprowadzonych ścieków ustala się na podstawie wskazań urządzeń pomiarowych. 5. W razie braku urządzeń pomiarowych ilość odprowadzanych ścieków ustala się na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1, jako równą ilość wody pobranej lub określonej w umowie. 6. W rozliczeniach ilości odprowadzonych ścieków ilość bezpowrotnie zużytej wody uwzględnia się wyłącznie w przypadkach, gdy wielkość jej zużycia na ten cel ustalona jest na podstawie dodatkowego wodomierza zainstalowanego na koszt odbiorcy usług. Wedle ustawy wskazany sposób rozliczeń może ulec modyfikacji jedynie w drodze umowy. W związku z powyższym, regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków (akt o charakterze powszechnie obowiązującym) nie może, bez wyraźnego upoważnienia ustawowego, w sposób odmienny regulować materii określonej przepisami ustawy. Rada gminy, w ramach regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, nie posiada kompetencji do odmiennego ustalania sposobu obliczania ilości odprowadzonych ścieków. Zgodnie z powołanymi przepisami ustawy modyfikacja przedmiotowej regulacji może nastąpić w drodze umowy i tylko w przypadku braku urządzeń pomiarowych określających ilość odprowadzonych ścieków (art. 27 ust. 5 ustawy). Powyższe uzasadnia stwierdzenie nieważności 22 załącznika uchwały we fragmencie: i/lub odprowadzonych ścieków, który istotnie narusza art. 27 ust. 5 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. W 23 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: w ust. 1 Jeżeli Odbiorca, pobiera wodę z ujęć własnych i wprowadza ścieki do urządzeń Przedsiębiorstwa, w razie braku urządzeń pomiarowych, ilość odprowadzonych ścieków jest ustalana jako równa ilości wody pobranej, ustalonej na podstawie wskazań wodomierza własnego.

10 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 10 Poz w ust. 2 Jeżeli Odbiorca, pobiera wodę z ujęć własnych oraz urządzeń Przedsiębiorstwa, w razie braku urządzeń pomiarowych, ilość odprowadzonych ścieków jest ustalana jako suma wskazań wodomierza własnego i wodomierza głównego. w ust. 3 W przypadkach określonych w ust.1 i 2, Odbiorca jest zobowiązany do zakupu i zainstalowania na własny koszt wodomierza własnego oraz jego utrzymania i legalizacji. Stosownie do treści art. 15 ust. 3 ustawy zasadą jest, że koszty nabycia, zainstalowania i utrzymania wodomierza głównego ponosi przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, a urządzenia pomiarowego odbiorca usług. Zgodnie z 2 pkt. 8 załącznika do uchwały wodomierzem własnym jest przyrząd pomiarowy mierzący ilość wody pobranej z własnych ujęć wody, zainstalowany i utrzymywany na koszt odbiorcy. W uchwale nałożono zatem na odbiorców usług kanalizacyjnych, korzystających z własnych ujęć wody, obowiązek zainstalowania wodomierza własnego w celu ustalenia ilości odprowadzonych ścieków. Tymczasem na konieczność zainstalowania wodomierza wskazuje wyłącznie art. 27 ust. 6 ustawy, gdzie przyjęto, że w rozliczeniach ilości odprowadzonych ścieków ilość bezpowrotnie zużytej wody uwzględnia się wyłącznie w przypadkach, gdy wielkość jej zużycia na ten cel ustalona jest na podstawie dodatkowego wodomierza zainstalowanego na koszt odbiorcy usług. Zgodnie z 16 ust. 4 rozporządzenia Ministra Budownictwa w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków w zależności od wyposażenia budynków w urządzenia pomiarowe i wodomierze do pomiaru ilości wody bezpowrotnie zużytej, ilość odprowadzonych ścieków ustala się na podstawie wskazań urządzenia pomiarowego, a w przypadku jego braku jako równą ilości wody pobranej lub ilości wody pobranej pomniejszonej o ilość wody bezpowrotnie zużytej, określoną zgodnie z art. 27 ust. 6 ustawy. Z powyższych przepisów wynika obowiązek zainstalowania wodomierza tylko w sytuacji, gdy odbiorca nie ma urządzenia pomiarowego ilości odprowadzanych ścieków a jest zainteresowany zmniejszeniem tej ilości o ilość bezpowrotnie zużytej wody. Jest to bowiem jedyna podstawa do zmniejszenia ilości odprowadzanych ścieków, gdyż zasadą jest, że w razie braku urządzeń pomiarowych ilość odprowadzonych ścieków ustala się na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy, jako równą ilości wody pobranej lub określonej w umowie (art. 27 ust. 5 ustawy). W innych przypadkach Ustawodawca nie nałożył na odbiorcę obowiązku montażu wodomierzy. Z art. 27 ust. 5 ustawy wynika ponadto, że Ustawodawca godzi się z sytuacją, gdy brak jest urządzeń pomiarowych, służących do ustalenia ilości odprowadzanych ścieków, stwierdza w nim bowiem, że w razie braku urządzeń pomiarowych ilość odprowadzonych ścieków ustala się na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1, jako równą ilości wody pobranej lub określonej w umowie. Jednocześnie Ustawodawca uwzględnił także możliwość braku wodomierzy i jako podstawę ustalenia ilości pobranej wody wskazał przeciętne normy zużycia wody, określone w odrębnych przepisach (art. 27 ust. 1 ustawy oraz 16 ust. 3 rozporządzenia Ministra Budownictwa w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków). W świetle powyższego należy stwierdzić, że Rada Miasta w Piechowicach nie ma uprawnień do nakładania na odbiorców obowiązku montażu wodomierza, a regulacja wynikająca z 23 uchwały stanowi przekroczenie upoważnień ustawowych. Potwierdzenie tego uzasadnienia potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14 września 2006 r. (sygn. akt III SA/Po 480/06) Nałożenie zaś przez Radę na odbiorców usług pobierających wodę z własnych ujęć obowiązku zakupu, zainstalowania na własny koszt, utrzymania i legalizacji "wodomierza własnego" jest pozbawione podstawy prawnej i w sposób oczywisty sprzeczne z ustawą z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. W tej sytuacji nie można zgodzić się z poglądem przedstawionym w skardze, a mianowicie, że wprowadzając przy braku urządzenia pomiarowego, obowiązek montażu wodomierza dodatkowego, regulamin uzupełnia ustawę, określając sposób dokonywania rozliczeń w pewnej specyficznej sytuacji, której ustawodawca nie przewidział. Nieuprawnione jest też więc w tym kontekście twierdzenie skarżącej Rady, że postanowienia regulaminu dotyczące warunków zawierania umów z odbiorcami posiadającymi ujęcia własne i zasad dokonywania rozliczeń takich odbiorców, wprost znajdują oparcie w treści art. 19 ust. 2 omawianej ustawy. Prawidłowo natomiast w odpowiedzi na skargę Wojewoda podniósł, że regulamin nie może nakładać na odbiorcę usług nowych obowiązków z dodatkowymi wydatkami. Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 10 października 2012 r. (sygn. akt IV SA/Po 472/12), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 11 października 2010 r. (sygn. akt II SA/Go 511/10), Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 lutego 2008 r. (sygn. akt II OSK 2033/06, LEX nr ) oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 28 grudnia 2006 r. (sygn. akt II SA/Wr 570/06, LEX nr ). W myśl 26 ust. 2 załącznika uchwały, do wniosku o wydanie technicznych warunków przyłączenia do sieci załącza się:

11 Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 11 Poz a) dokument potwierdzający tytuł prawny do korzystania z nieruchomości, której dotyczy wniosek, a w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, opis jego statutu prawnego w stosunku do nieruchomości, b) aktualną mapę sytuacyjną, określającą usytuowanie nieruchomości względem istniejących sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej oraz innych obiektów i urządzeń uzbrojenia terenu. W ocenie organu nadzoru powyższe postanowienia nie znajdują uzasadnienia w powszechnie obowiązujących przepisach i są wprowadzane z przekroczeniem upoważnienia ustawowego zawartego w art. 19 ust. 2 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Art. 19 ust. 2 ustawy wskazuje na niezbędne elementy regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, obowiązującego na obszarze gminy. Do elementów tych ustawodawca zaliczył między innymi określenie warunków przyłączenia do sieci (art. 19 ust. 2 pkt 4 ustawy) oraz technicznych warunków określających możliwości dostępu do usług wodociągowo-kanalizacyjnych (art. 19 ust. 2 pkt 5 ustawy). Żaden przepis, w tym art. 19 ust. 2, nie upoważnia rady gminy do określenia warunków innych niż wynikają z przepisów prawa budowlanego i warunków technicznych budowy przyłącza. Budowa przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych wymaga, stosownie do art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz z późn. zm.), jedynie sporządzenia planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Powyższego przepisu nie stosuje się, jeżeli inwestor dokonał zgłoszenia. Wówczas w zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, oraz w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada, w drodze postanowienia, na zgłaszającego obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia wnosi sprzeciw w drodze decyzji (art. 30 ust. 2 Prawa budowlanego). Oprócz wymienionych elementów zgłoszenia przepis art. 30 ust. 3 ww. ustawy w przypadku zgłoszenia budowy przyłączy wodociągowych lub kanalizacyjnych wymienia także projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane. Przepisy prawa budowlanego odsyłają przy budowie przyłączy do ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Przepisy ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nie wprowadzają wymogu przedstawienia stanu prawnego nieruchomości, czy też tytułu prawnego do nieruchomości. Obowiązek taki nie wynika również z prawa budowlanego, bowiem budowa przyłączy nie wymaga pozwolenia na budowę. Powyższe stanowisko organu nadzoru znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 29 września 2006 r., sygn. akt II SA/Lu 682/06 i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 19 czerwca 2006 r., sygn. akt II Sa/Łd 335/06). W 29 załącznika do uchwały Rada Miasta postanowiła: 1. Warunki przyłączenia do sieci wodociągowej i/lub kanalizacyjnej wydawane osobie ubiegającej się o przyłączenie do sieci mogą za zgodą tej osoby, obejmować nie tylko zgodę na wybudowanie przyłącza wodociągowego i/lub kanalizacyjnego, ale również konieczność wybudowania ze środków własnych urządzeń wodociągowych i/lub kanalizacyjnych pod warunkiem, że zostały zapisane w wieloletnich planach rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. 2. W przypadku, gdy plany inwestycyjne właścicieli lub zarządców nieruchomości wyprzedzają plany rozwoju, o których mowa powyżej, mogą oni wybudować urządzenia na własny koszt w porozumieniu z Przedsiębiorstwem. Zasady finansowania i sposób rozliczenia kosztów budowy winna określać umowa pisemna. 3. W przypadku określonym w ust. 1 Przedsiębiorstwo i osoba ubiegająca się o przyłączenie po wydaniu warunków technicznych przyłączenia do sieci wodociągowej i/lub kanalizacyjnej są zobowiązane do zawarcia umowy regulującej tryb i zasady odpłatnego przejęcia przez Przedsiębiorstwo urządzeń wybudowanych przez przyszłego Odbiorcę ze środków własnych. 4. Odpłatne przejęcie polegać może na przeniesieniu na Przedsiębiorstwo prawa własności, jak również na zawarciu umowy dzierżawy, umożliwiającej Przedsiębiorstwu korzystanie z urządzenia. 5. Wybór konkretnej formy odpłatnego przejęcia - dzierżawy wymaga akceptacji Przedsiębiorstwa i osoby ubiegającej się o przyłączeni. 6. Umowa o której mowa w ust.2 i 3 pod rygorem nieważności winna być zawarta w formie pisemnej. 7. Umowa o której mowa w ust 2 i 3 winna określać co najmniej: