BEZPIECZEŃSTWO PRACY

Transkrypt

1

2 Adam Pisarczuk BEZPIECZEŃSTWO PRACY PRACE WYKONYWANE W RÓŻNYCH GAŁĘZIACH GOSPODARKI ZBIÓR PRZEPISÓW Chorzów

3 Wydawnictwo: Bezpieczeństwo Pracy Adam Pisarczuk tel Opracowanie: Adam Pisarczuk Stan prawny: 7 listopada 2016 Darmowe komentarze i analizy: Podziękowania: Sabince, przyszłej Żonie, za okazane wsparcie Copyright Bezpieczeństwo Pracy Adam Pisarczuk. Wszelkie prawa zastrzeżone ISBN:

4 Spis treści Wprowadzenie WYMAGANIA OGÓLNE Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Dział I. Przepisy wstępne Dział II. Obiekty budowlane i teren zakładu pracy Dział III. Pomieszczenia pracy Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Oświetlenie Rozdział 3. Ogrzewanie i wentylacja Dział IV. Procesy pracy Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Organizacja stanowisk pracy Rozdział 3. Obsługa i stosowanie maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych Rozdział 4. Transport wewnętrzny i magazynowanie Rozdział 5. Ochrona przed hałasem Rozdział 6. Prace szczególnie niebezpieczne A. Przepisy ogólne B. Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części

5 C. Prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych D. Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych E. Prace na wysokości Dział V. Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne oraz zaopatrzenie pracowników w napoje i środki higieny osobistej Dział VI. Przepisy przejściowe i końcowe Załącznik nr 1. Szczegółowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Wymagania dotyczące stosowania znaków bezpieczeństwa Rozdział 3. Wymagania dotyczące oznaczania przeszkód, niebezpiecznych miejsc i dróg Rozdział 4. Wymagania dotyczące sygnałów świetlnych Rozdział 5. Wymagania dotyczące sygnałów dźwiękowych Rozdział 6. Wymagania dotyczące stosowania komunikatów słownych Rozdział 7. Wymagania dotyczące stosowania sygnałów ręcznych Załącznik nr 2. Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej Załącznik nr 3. Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Szatnie

6 Rozdział 3. Umywalnie i pomieszczenia z natryskami Rozdział 4. Ustępy Rozdział 5. Jadalnie Rozdział 6. Pomieszczenia do wypoczynku Rozdział 7. (uchylony) Rozdział 8. Pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej Rozdział 9. Pomieszczenia do ogrzewania się pracowników MASZYNY I URZĄDZENIA TECHNICZNE Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Wymagania dotyczące użytkowania maszyn Rozdział 3. Minimalne wymagania dotyczące maszyn Rozdział 4. Kontrola maszyn Rozdział 5. Współdziałanie pracodawcy z pracownikami w celu zapewnienia bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn Rozdział 6. Przepisy przejściowe i końcowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym

7 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Przepisy szczegółowe Rozdział 3. Przepisy przejściowe i końcowe Załącznik nr 1. Maszyny i urządzenia techniczne stosowane przy robotach ziemnych, budowlanych i drogowych, do obsługi których wymagane jest odbycie szkolenia i uzyskanie pozytywnego wyniku ze sprawdzianu Załącznik nr 2. Wzór książki operatora maszyn roboczych Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego PRZEMYSŁ ROLNO-SPOŻYWCZY Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 8 maja 1997 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji olejów roślinnych Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 26 października 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie mleka i jego pochodnych Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Przepisy szczegółowe Rozdział 3. Przepis końcowy

8 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji cukru Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 10 marca 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy uboju zwierząt i przetwórstwie mięsa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie ziemniaków Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu cukierniczego Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przetwarzających owoce i warzywa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 października 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu koncentratów spożywczych Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu piwowarskiego i napojów gazowanych

9 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu spirytusowego Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 27 czerwca 1997 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, przetwórstwie zbóż i produkcji pasz pochodzenia roślinnego GOSPODARKA LEŚNA Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Zagospodarowanie lasu Rozdział 3. Pozyskiwanie drewna Rozdział 4. Transport drewna Rozdział 5. Przepisy końcowe KULTURA I SZTUKA Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 15 września 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy organizacji i realizacji widowisk Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Obowiązki organizatora widowiska Rozdział 3. Obowiązki osób związanych z organizacją, przygotowaniem i realizacją widowiska Rozdział 4. Wymagania dotyczące miejsc realizacji widowiska Rozdział 5. Koncepcja inscenizacyjna i projekt scenograficzny oraz tryb ich zatwierdzania Rozdział 6. Przepis końcowy

10 Załącznik 1. Szczegółowe wymagania dotyczące miejsc realizacji widowiska Załącznik 2. Szczegółowe wymagania dla koncepcji inscenizacyjnej i projektu scenograficznego widowiska Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 15 marca 2011 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji filmowej Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Produkcja filmów Rozdział 3. Czynności zwiększonego ryzyka Rozdział 4. Inscenizacja Rozdział 5. Urządzenia elektryczne i technika zdjęciowa, dźwięku i oświetlenia Rozdział 6. Dekoracje Rozdział 7. Hale zdjęciowe Rozdział 8. Laboratoria Rozdział 9. Pomieszczenia ciemniowe Rozdział 10. Prace graficzne i precyzyjne Rozdział 11. Składowanie i transport Rozdział 12. Przepis końcowy OPIEKA ZDROWOTNA Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 czerwca 1996 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny 10

11 pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej PRZEPISY BHP W RÓŻNYCH GAŁĘZIACH PRAC Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w pralniach i farbiarniach Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 maja 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji masy celulozowej, papieru i wyrobów z papieru Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 sierpnia 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wyprawianiu skór surowych Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 października 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów gumowych Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Przepisy szczegółowe Rozdział 3. Przepisy końcowe Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Pomieszczenia pracy w zajezdniach i warsztatach 336 Rozdział 3. Obsługa i naprawa pojazdów Rozdział 4. Sieć trakcyjna Rozdział 5. Tory tramwajowe Rozdział 6. Przepisy końcowe

12 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy czyszczeniu powierzchni, malowaniu i metalizacji natryskowej Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Czyszczenie powierzchni metodami strumieniowościernymi Rozdział 3. Natryskiwanie lub napylanie powierzchni Rozdział 4. Natryskiwanie cieplne Rozdział 5. Przepisy końcowe Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 maja 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac podwodnych Rozdział 1.Przepisy ogólne Rozdział 2. Wyposażenie bazy w urządzenia techniczne i sprzęt nurkowy Rozdział 3. Czynniki oddechowe Rozdział 4. Przeglądy i dezynfekcja wyposażenia bazy Rozdział 5. Wykonywanie prac podwodnych Rozdział 6. Przepisy przejściowe i końcowe Załącznik. Awaryjne sygnały porozumiewania się pod powierzchnią wody Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w ogrodach zoologicznych Załącznik. Zwierzęta niebezpieczne

13 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 sierpnia 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów włókienniczych Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy gospodarstwie odpadami komunalnymi Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Środki ochrony indywidualnej Rozdział 3. Kwalifikacja stref i postępowanie w strefach pożarowych oraz strefach zagrożenia wybuchem Rozdział 4. Obsługa pojazdów i urządzeń, transport odpadów 424 Rozdział 5. Wymagania dotyczące terenu zakładu pracy Rozdział 6. Monitoring Rozdział 7. Przepisy końcowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i przebudowie oraz remoncie jednostek pływających Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Ogólne zasady bezpieczeństwa i higieny pracy Rozdział 3. Prace pożarowe niebezpieczne Rozdział 4. Transport wewnątrzzakładowy Rozdział 5. Praca na wysokości Rozdział 6. Instalacje energetyczne oraz gazów technicznych. 441 Rozdział 7. Stosowanie urządzeń wytwarzających promieniowanie Rozdział 8. Prace kadłubowe Rozdział 9. Prace wyposażeniowe Rozdział 10. Prace w zbiornikach

14 Rozdział 11. Nakładanie powłok ochronnych Rozdział 12. Próby jednostek pływających Rozdział 13. Remonty jednostek pływających Rozdział 14. Dokowanie i cumowanie jednostek pływających 458 Rozdział 15. Przepisy końcowe OŚWIATA I SZKOLNICTWO WYŻSZE Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Warsztaty, laboratoria, pracownie oraz stanowiska praktycznej nauki zawodu Rozdział 3. Wychowanie fizyczne, sport i turystyka Rozdział 4. Wypadki osób pozostających pod opieką szkoły i placówki Załącznik Załącznik Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach HUTNICTWO I METALURGIA Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w odlewniach metali Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i przetwarzaniu cynku oraz ołowiu

15 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 lutego 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny przy produkcji i przetwarzaniu miedzi Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji szkła i wyrobów ze szkła Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 lipca 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w hutnictwie żelaza i stali Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Urządzenia transportujące i wyładowujące Rozdział 3. Wielkie piece Rozdział 4. Stalownie Rozdział 5. Spadarki Rozdział 6. Walcownie Rozdział 7. Wytrawialnie Rozdział 8. Prasownie (kuźnie) Rozdział 9. Składowanie wyrobów hutniczych Rozdział 10. Przepisy końcowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 marca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac z użyciem cyjanków do obróbki cieplnej metali, ich roztworów i mieszanin Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 października 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wytwarzaniu i przerobie arsenu oraz jego związków

16 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 października 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wytwarzaniu, przerobie oraz stosowaniu chromu i jego związków Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych PRACE POŻAROWO I WYBUCHOWO NIEBEZPIECZNE548 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy eliminowaniu przedmiotów niebezpiecznych, w tym wybuchowych, ze złomu metali Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Spawalnie i stanowiska spawalnicze Rozdział 3. Wyposażenie i materiały technologiczne Rozdział 4. Kwalifikacje spawalnicze Rozdział 5. Wykonywanie prac spawalniczych Rozdział 6. Przepisy końcowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej

17 Załącznik 1. Znak ostrzegawczy informujący o możliwości wystąpienia atmosfer wybuchowych w ilościach zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Gazy palne i toksyczne Rozdział 3. Gazy utleniające Rozdział 4. Karbid Rozdział 5. Przepisy końcowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchomienia instalacji gazowych gazu ziemnego Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Wykonywanie prac gazoniebezpiecznych i prac niebezpiecznych przy budowie i eksploatacji sieci gazowych. 605 Rozdział 3. Budowa, przebudowa, remonty i eksploatacja sieci gazowej gazu ziemnego Rozdział 4. Uruchamianie instalacji gazu ziemnego w obiektach budowlanych oraz montaż i demontaż gazomierzy Rozdział 5. Przepis końcowy Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych

18 Załącznik nr 1. Sposób dokonywania oceny materiałów wybuchowych pod względem bezpieczeństwa Załącznik nr 2. Wymagania dotyczące sytuowania obiektów, w których znajdują się materiały wybuchowe zaklasyfikowane lub zaliczone umownie do klasy 1, podklasy 1.1 i 1.5 lub do klasy Załącznik nr 3. Wymagania dotyczące sytuowania obiektów, w których znajdują się materiały wybuchowe zaklasyfikowane lub zaliczone umownie do klasy 1, podklasy 1.2, 1.3, 1.4, 1.6, lub do przedmiotów ratowniczych klasy 9, zawierających materiały wybuchowe BUDOWNICTWO Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Warunki przygotowania i prowadzenia robót budowlanych Rozdział 3. Zagospodarowanie terenu budowy Rozdział 4. Warunki socjalne i higieniczne Rozdział 5. Wymagania dotyczące miejsc pracy usytuowanych w budynkach oraz w obiektach poddawanych remontowi lub przebudowie Rozdział 6. Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne Rozdział 7. Maszyny i inne urządzenia techniczne Rozdział 8. Rusztowania i ruchome podesty robocze Rozdział 9. Roboty na wysokości Rozdział 10. Roboty ziemne Rozdział 11. Roboty impregnacyjne i odgrzybieniowe

19 Rozdział 12. Roboty murarskie i tynkarskie Rozdział 13. Roboty ciesielskie Rozdział 14. Roboty zbrojarskie i betoniarskie Rozdział 15. Roboty montażowe Rozdział 16. Roboty spawalnicze Rozdział 17. Roboty dekarskie i izolacyjne Rozdział 18. Roboty rozbiórkowe Rozdział 19. Roboty budowlane wykonywane z użyciem materiałów wybuchowych Rozdział 20. Przepisy końcowe RODZAJE PRAC SZKODLIWYCH, UCIĄŻLIWYCH I NIEBEZPIECZNYCH WYKONYWANYCH W RÓŻNYCH GAŁĘZIACH PRAC Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne Załącznik 1. Charakterystyka ekspozycji lub narażenia na polem przy wybranego typu źródłach Załącznik 2. Limity granicznych poziomów oddziaływania pola-em Załącznik nr Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne Załącznik. Wyznaczanie poziomu ekspozycji na promieniowanie optyczne

20 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne Załącznik 1. Wartości progów działania dla wielkości charakteryzujących hałas i drgania mechaniczne w środowisku pracy Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe Załącznik 1. Minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 2. Przepisy ogólne dotyczące organizacji ręcznych prac transportowych Rozdział 3. Przemieszczanie przedmiotów przez jednego pracownika Rozdział 4. Zespołowe przenoszenie przedmiotów Rozdział 5. Przemieszczanie materiałów szkodliwych i niebezpiecznych Rozdział 6. Przemieszczanie ładunków za pomocą poruszanych ręcznie wózków oraz taczek

21 Rozdział 7. Przemieszczanie ładunków przy użyciu ręcznie napędzanych dźwignic Rozdział 8. Przepisy końcowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 marca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas stosowania rtęci i jej związków

22 Wprowadzenie Drodzy czytelnicy! Ile razy zdarzyło się Wam dowiedzieć po fakcie, że istnieją wymogi prawne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, o których nie mieliście zielonego pojęcia? Pewnie niejednokrotnie skończyło się to mniejszymi lub większymi nieprzyjemnościami. Gruntowne poznanie obowiązujących norm prawnych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy stanowi podstawę do wykonywania zawodu pracownika służby bhp w sposób rzetelny i nie podnoszący głosów wątpliwości dotyczących kompetencji tejże służby. Polski system legislacyjny charakteryzuje jedna, bardzo istotna dla wszystkich obywateli przypadłość, która zwana jest biegunką legislacyjną. Powoduje to w życiu codziennym, że bezpośredni adresaci określonych aktów prawnych mogą nie nadążać z ich przyswajaniem oraz wdrażaniem istotnych zapisów w życie. Niniejsza publikacja powstała dla ułatwienia pracy wszystkim tym, którzy mają lub będą mieć bezpośrednią styczność z wykonywaniem obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Szukanie odpowiedzi na postawione pytania w gąszczu różnorakich regulowań sprawia, że tracimy nie tylko czas, ale i chęci, aby zająć się kwestiami naprawdę istotnymi, przeskakując pomiędzy serwisami prezentującymi akty prawne i nie znajdując interesującej nas odpowiedzi. Dlatego też zebranie w jednym miejscu praw regulujących kwestie związane z bhp, ma na celu ułatwienie pracy oraz zaoszczędzenie czasu i nerwów podczas wykonania obowiązków zawodowych, przed którymi stawać muszą pracodawcy, pracownicy służby bhp oraz zawody prawnicze, inspektorzy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Pracy a także osoby kształcące się w zawodzie pracownika służby bhp. Niniejsze wydanie stanowi kompleksowy zbiór ujednoliconych aktów wykonawczych wydanych na podstawie art Kodeksu pracy a dotyczących szeroko pojętych gałęzi gospodarki. Mając na uwadze jak najszerszą możliwość wykorzystywania niniejszego opracowania, dodano również wymagania bezpieczeństwa pracy 22

23 wydane na innej podstawie niż art Kodeksu pracy oświatę i szkolnictwo wyższe. Ignorantia iuris nocet nieznajomość prawa szkodzi. Już nigdy nie daj się zaskoczyć. 23

24 1. WYMAGANIA OGÓLNE Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz z późn. zm.) Na podstawie art Kodeksu pracy zarządza się, co następuje: Dział I. Przepisy wstępne Rozporządzenie określa ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach pracy, w szczególności dotyczące: 1) obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenu zakładów pracy; 2) procesów pracy; 3) pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych. 2. Przepisy rozporządzenia nie dotyczą środków transportu kolejowego, lotniczego, morskiego i wodnego śródlądowego. 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) osłonie - rozumie się przez to element lub zestaw elementów konstrukcyjnych służący do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi lub uciążliwymi wpływami pracujących części, mechanizmów i układów roboczych maszyny lub innego urządzenia technicznego; 2) pomieszczeniach higienicznosanitarnych - rozumie się przez to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania 24

25 odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej; 3) pomieszczeniu pracy - rozumie się przez to pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których: a) łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku, b) mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy, c) jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się obsługą; 4) pomieszczeniu stałej pracy - rozumie się przez to pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny; 5) pomieszczeniu czasowej pracy - rozumie się przez to pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin; 6) przepisach techniczno-budowlanych - rozumie się przez to przepisy ustawy - Prawo budowlane oraz aktów wykonawczych do tej ustawy; 7) ryzyku zawodowym - rozumie się przez to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych 25

26 występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy; 7a) terenie zakładu pracy - rozumie się przez to przestrzeń wraz z obiektami budowlanymi, będącą w dyspozycji pracodawcy, w której pracodawca organizuje miejsca pracy; 7b) miejscu pracy - rozumie się przez to miejsce wyznaczone przez pracodawcę, do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy; 8) stanowisku pracy - rozumie się przez to przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę; 9) środkach ochrony indywidualnej - rozumie się przez to wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu. Do środków ochrony indywidualnej nie zalicza się: - zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika, - środków ochrony indywidualnej używanych przez wojsko, Policję i inne służby utrzymania porządku publicznego, - wyposażenia stosowanego przez służby pierwszej pomocy i ratownicze, - środków ochrony indywidualnej stosowanych na podstawie przepisów Prawa o ruchu drogowym, - wyposażenia sportowego, - środków służących do samoobrony lub do odstraszania, - przenośnych urządzeń do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego; 26

27 10) środkach ochrony zbiorowej - rozumie się przez to środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach; 11) środowisku pracy - rozumie się przez to warunki środowiska materialnego (określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi), w którym odbywa się proces pracy; 12) urządzeniach ochronnych - rozumie się przez to osłony lub takie urządzenia, które spełniają jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji: - zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych, - powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej, - nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej, - zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń technicznych, - nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników niebezpiecznych lub szkodliwych; 13) zagrożeniu - rozumie się przez to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę; 14) punkcie pierwszej pomocy - rozumie się przez to - w zależności od wielkości zakładu pracy, rodzaju prowadzonej działalności i związanych z nią zagrożeń - pomieszczenie lub wyodrębnione miejsce o wystarczającej powierzchni, wyposażone w umywalki z ciepłą i zimną wodą oraz niezbędny sprzęt i inne środki do udzielania pierwszej pomocy; 15) znaku bezpieczeństwa - rozumie się przez to znak utworzony przez kombinację kształtu geometrycznego, barwy 27

28 i symbolu graficznego lub obrazkowego (piktogramu) albo tekstu, przekazujący określoną informację związaną z bezpieczeństwem lub jego zagrożeniem; 16) sygnałach bezpieczeństwa - rozumie się przez to sygnały świetlne i dźwiękowe, komunikaty słowne lub sygnały ręczne, przekazujące informacje istotne dla zachowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników; 17) sygnale świetlnym - rozumie się przez to sygnał emitowany przez urządzenie wykonane z przezroczystych lub półprzezroczystych materiałów, podświetlonych od wewnątrz lub z tyłu, tak aby dawało to efekt świecącej powierzchni; 18) sygnale dźwiękowym - rozumie się przez to sygnał akustyczny (dźwiękowy) emitowany przez urządzenie przeznaczone do tego celu, bez użycia głosu ludzkiego i nieemitujące tego głosu, wskazujący na zaistnienie oraz - w razie potrzeby - trwanie i zakończenie niebezpiecznej sytuacji; 19) sygnale ręcznym - rozumie się przez to ustalony ruch lub układ rąk i dłoni, służący do kierowania osobami wykonującymi czynności mogące stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa pracowników; 20) komunikacie słownym - rozumie się przez to ustaloną, krótką i jednoznaczną, informację słowną wypowiadaną przez człowieka lub emitowaną jako głos ludzki, nakazującą określone postępowanie w celu zachowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Dział II. Obiekty budowlane i teren zakładu pracy 3. Budynki i inne obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy, powinny być zbudowane i utrzymywane zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach technicznobudowlanych Pracodawca jest obowiązany zapewnić na terenie zakładu pracy wykonane i oznakowane, zgodnie z Polskimi Normami i właściwymi przepisami, drogi komunikacyjne i transportowe, zwane dalej 28

29 "drogami", drogi dla pieszych, zwane dalej "przejściami", i dojazdy pożarowe oraz utrzymywać je w stanie niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Drogi i przejścia oraz dojazdy pożarowe nie mogą prowadzić przez miejsca, w których występują zagrożenia dla ich użytkowników. 2. Drogi i przejścia powinny posiadać wymiary odpowiednie do liczby potencjalnych użytkowników oraz rodzajów i wielkości stosowanych urządzeń transportowych i przemieszczanych ładunków. Minimalne wymiary dróg i przejść określają Polskie Normy. 3. Nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i składowych, dojazdów pożarowych i przejść powinna być równa i twarda lub utwardzona oraz posiadać nośność odpowiednią do obciążenia wynikającego ze stosowanych środków transportowych oraz przemieszczanych i składowanych materiałów. 4. Drogi, przejścia oraz place manewrowe, postojowe i składowe powinny posiadać urządzenia lub inne rozwiązania techniczne zapewniające odprowadzanie wód opadowych Na drogach transportowych i w magazynach nie powinny występować progi ani stopnie. W przypadku zróżnicowania poziomów podłogi, różnice te powinny być wyrównane pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju używanego środka transportu, ale nie większym niż 8%. 2. Pochylnie powinny umożliwiać bezpieczne poruszanie się pracowników i dogodny transport ładunków Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia i w Polskich Normach. 2. Jeżeli oznakowanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest wystarczające dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika, miejsca niebezpieczne powinny być wyłączone z użytkowania poprzez ich odpowiednie wygrodzenie lub w inny sposób. 3. Otwory i zagłębienia powinny być zamknięte odpowiednimi pokrywami, a jeżeli jest to niemożliwe - właściwie ogrodzone i oznakowane. 29

30 4. Miejsca niebezpieczne na przejściach zagrażające potknięciem się, upadkiem lub uderzeniem (np. stopnie) powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa zgodnie z Polskimi Normami. 5. Na drogach - w miejscach, w których możliwe jest niespodziewane wtargnięcie pieszych, w szczególności przed bramami, drzwiami i przejściami, należy ustawić barierki lub zastosować inne skuteczne środki ochronne Dróg, przejść i dojazdów pożarowych nie wolno zastawiać materiałami, środkami transportu, sprzętem i innymi przedmiotami. 2. Na skrzyżowaniach dróg powinna być zapewniona dobra widoczność. 8. W tunelach przeznaczonych do stałej komunikacji nie powinny znajdować się rurociągi służące do transportu materiałów niebezpiecznych, o których mowa w 91, oraz transportu cieczy lub gazów pod ciśnieniem albo o temperaturze wyższej niż 70 C lub niższej niż -15 C. Wymóg ten nie dotyczy przewodów służących do ogrzewania tunelu, jeżeli temperatura czynnika grzewczego nie przekracza 95 C Pracodawca jest obowiązany zapewnić drogi ewakuacyjne ze wszystkich pomieszczeń obiektu budowlanego, w których mogą przebywać pracownicy, umożliwiające szybkie wydostanie się pracowników na otwartą przestrzeń. Drogi ewakuacyjne oraz dojścia do nich prowadzące nie mogą być zastawiane. 2. Wymagania dla dróg ewakuacyjnych i warunki ewakuacji określają przepisy techniczno-budowlane i dotyczące ochrony przeciwpożarowej We wszystkich miejscach na terenie zakładu pracy, w których mogą przebywać pracownicy, pracodawca jest obowiązany zapewnić oświetlenie elektryczne w porze nocnej lub jeżeli oświetlenie dzienne jest niewystarczające. Wymagania dotyczące oświetlenia określają Polskie Normy. 2. Instalacje i urządzenia elektryczne powinny być tak wykonane i eksploatowane, aby nie narażały pracowników na porażenie prądem elektrycznym, przepięcia atmosferyczne, szkodliwe oddziaływanie pól 30

31 elektromagnetycznych oraz nie stanowiły zagrożenia pożarowego, wybuchowego i nie powodowały innych szkodliwych skutków. 11. Zakład pracy powinien być wyposażony w urządzenia zapobiegające zanieczyszczeniu lub skażeniu, w stopniu szkodliwym dla zdrowia ludzkiego - powietrza, gruntu oraz wód - substancjami chemicznymi, pyłami, środkami promieniotwórczymi albo szkodliwymi czynnikami biologicznymi, w związku z produkcją bądź inną działalnością zakładu pracy. 12. Pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę obiektów budowlanych i urządzeń technicznych przed gromadzeniem się ładunków i wyładowaniami elektryczności statycznej - stwarzającymi zagrożenia w środowisku pracy Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostateczną ilość wody zdatnej do picia oraz do celów higienicznosanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych. 2. Ilość wody do celów higienicznych przypadająca dziennie na każdego pracownika jednocześnie zatrudnionego nie może być mniejsza niż: 1) 120 l - przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi, trującymi lub zakaźnymi albo powodującymi silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l w przypadku korzystania z natrysków; 2) 90 l - przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub wymagających zapewnienia należytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l w przypadku korzystania z natrysków; 3) 30 l - przy pracach niewymienionych w pkt 1 i Niezależnie od ilości wody, określonej w ust. 2, należy zapewnić wodę niezbędną do utrzymania czystości pomieszczeń i terenu zakładu pracy w ilości co najmniej 1,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni podłogi, wymagającej zmywania, oraz co najmniej 2,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni terenu poza budynkami, wymagającej polewania (tereny zielone, utwardzone ulice, place itp.). 31

32 Dział III. Pomieszczenia pracy Rozdział 1. Przepisy ogólne 14. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami. 2. W pomieszczeniach pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia (wysoka temperatura, hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły, pary itp.) powinny być zastosowane rozwiązania techniczne uniemożliwiające przedostawanie się tych czynników do innych pomieszczeń pracy oraz do pomieszczeń higienicznosanitarnych. 3. Ściany i sufity pomieszczeń pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły niebezpieczne pod względem wybuchowym, powinny mieć pokrycie ochronne, zabezpieczające przed adsorpcją i gromadzeniem się pyłu oraz powinny być przystosowane do łatwego czyszczenia lub zmywania. 4. Jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanych robót lub rodzaj stosowanych urządzeń może zachodzić niebezpieczeństwo wybuchu, stropy, dachy i ściany pomieszczeń pracy powinny być wykonane zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa dla tego rodzaju robót lub znajdujących się tam urządzeń oraz zgodnie z przepisami technicznobudowlanymi W pomieszczeniach oraz na drogach znajdujących się w obiektach budowlanych podłogi powinny być stabilne, równe, nieśliskie, niepylące i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także łatwe do utrzymania w czystości. 32

33 2. W pomieszczeniach, w których mogą wystąpić mieszaniny wybuchowe palnych par, pyłów lub gazów z powietrzem, powierzchnie podłóg powinny być wykonane z materiału niepowodującego iskrzenia mechanicznego lub wyładowań elektrostatycznych. 3. Jeżeli podłoga jest wykonana z materiału będącego dobrym przewodnikiem ciepła lub jeżeli przy wykonywaniu pracy występuje jej zamoczenie, w przejściach oraz w miejscach do stania i siedzenia powinny znajdować się podesty izolujące od zimna lub wilgoci albo powinny być stosowane inne środki izolujące. Podesty powinny być stabilne, wytrzymałe na obciążenie użytkowe, zabezpieczające przed poślizgiem i potknięciem oraz łatwe do utrzymania w czystości. 17. W pomieszczeniach magazynowych i na drogach znajdujących się w obiektach budowlanych powinny być umieszczone informacje o dopuszczalnym obciążeniu stropów Pomieszczenia stałej pracy nie powinny być lokalizowane poniżej poziomu otaczającego terenu, z wyjątkiem pomieszczeń, o których mowa w ust. 2, oraz jeżeli wymaga tego rodzaj produkcji (w chłodniach, rozlewniach win itp.). 2. Poniżej poziomu otaczającego terenu mogą znajdować się pomieszczenia pracy w garażu, kotłowni i warsztatach podręcznych, pomieszczenia handlowe, usługowe i gastronomiczne w ulicznych przejściach podziemnych, w podziemnych stacjach komunikacyjnych i tunelach, w domach handlowych i hotelach oraz w obiektach zabytkowych, pod warunkiem zachowania wymagań przepisów techniczno-budowlanych i po uzyskaniu zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. 3. Na warunkach określonych w ust. 2 i w przypadku zapewnienia oświetlenia dziennego, pomieszczenia stałej pracy mogą znajdować się w suterenach lub piwnicach Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach. 33

34 2. Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m 2 wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.) Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż: 1) 3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia; 2) 3,3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia. 2. Wysokość pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, może być obniżona w przypadku zastosowania klimatyzacji - pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. 3. Wysokość określona w ust. 1 pkt 1 może być zmniejszona do: 1) 2,5 m w świetle: a) jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m 3 wolnej objętości pomieszczenia lub b) w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości mieszczącym się w budynku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, określonych w Polskich Normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m 3 wolnej objętości pomieszczenia; 2) 2,2 m w świetle - w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym i innym oraz w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego pomieszczenia. 34

35 4. Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż: 1) 2,2 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia; 2) 2,5 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia. 5. W pomieszczeniu o stropie pochyłym wymagania określone w ust. 1, 3 i 4 stosuje się do średniej wysokości pomieszczenia, przy czym w najniższym miejscu wysokość pomieszczenia nie może być mniejsza w świetle niż 1,9 m (licząc od poziomu podłogi do najniżej położonej części konstrukcyjnej sufitu) Do pomieszczeń i stanowisk pracy położonych na różnych poziomach powinny prowadzić bezpieczne dojścia stałymi schodami lub pochylniami. 2. Nawierzchnie schodów, pomostów i pochylni nie powinny być śliskie, a w miejscach, w których może występować zaleganie pyłów - powinny być ażurowe. 3. Zamocowane na stałe drabiny lub klamry mogą być stosowane jako dojścia dodatkowe oprócz schodów, a zamiast schodów - tylko w wyjątkowych przypadkach uzasadnionych względami użytkowymi lub gdy nie ma technicznych możliwości ich zastosowania. 4. Wymagania, jakie powinny spełniać schody i pochylnie, określają przepisy techniczno-budowlane Wymiary otworów drzwiowych w każdym pomieszczeniu powinny być odpowiednie do liczby pracowników z nich korzystających oraz do rodzaju i wielkości używanych urządzeń transportowych i przemieszczanych ładunków. Wymiary otworów drzwiowych określa Polska Norma. 2. Sposób otwierania drzwi z pomieszczeń pracy i z pomieszczeń higienicznosanitarnych powinien odpowiadać wymaganiom przepisów techniczno-budowlanych i dotyczących ochrony przeciwpożarowej. 35

36 3. Drzwi rozsuwane muszą być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich wypadnięciu z prowadnic. 4. Drzwi i bramy otwierające się do góry muszą być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich przypadkowemu opadaniu. 5. Wrota bram powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich przypadkowemu zamknięciu. 6. Wahadłowe drzwi i bramy muszą być przezroczyste lub posiadać przezroczyste panele. 7. Drzwi i bramy przezroczyste powinny być wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub ze szkła hartowanego oraz odpowiednio oznakowane w widocznym miejscu. 8. Pomiędzy pomieszczeniami nie należy wykonywać progów, chyba że warunki techniczne wymagają ich zastosowania. W takich przypadkach należy je oznaczyć w sposób widoczny. 9. Drzwi i bramy otwierane i zamykane mechanicznie powinny tak funkcjonować, aby nie stwarzały zagrożenia urazem. Drzwi takie powinny mieć zamontowane łatwo rozpoznawalne i łatwo dostępne z obu stron urządzenie do ich zatrzymywania, a także powinny być przystosowane do ręcznego otwierania. 23. Pomieszczenia pracy, w których przebywają pracownicy, nie mogą być zamykane w sposób uniemożliwiający wyjście z pomieszczenia. Jeżeli istnieją względy wymagające zamykania pomieszczeń w czasie pracy przed osobami nieupoważnionymi, należy stosować przy drzwiach zamki uniemożliwiające wejście z zewnątrz, a jednocześnie umożliwiające wyjście z pomieszczenia bez użycia klucza. W takiej sytuacji należy przewidzieć możliwość powiadamiania pracowników znajdujących się w takich pomieszczeniach o niebezpieczeństwie grożącym z zewnątrz Szyby w oknach oraz inne przedmioty i powierzchnie szklane, znajdujące się w pomieszczeniach pracy, narażone na uszkodzenia w związku z rodzajem prowadzonych prac, powinny być od strony, po której mogą znajdować się ludzie, osłonięte siatką zabezpieczającą przed odłamkami szkła. 2. Przezroczyste ściany działowe, znajdujące się w pomieszczeniach pracy, w pobliżu takich pomieszczeń lub wzdłuż przejść - muszą być 36

37 jednoznacznie oznakowane oraz wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub tak osłonięte, aby niemożliwe było zetknięcie się pracownika ze ścianą lub jego zranienie w razie rozbicia tej ściany. Rozdział 2. Oświetlenie 25. W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w Polskiej Normie. 2. Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami Stosunek wartości średnich natężenia oświetlenia w pomieszczeniach sąsiadujących ze sobą, przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna, nie powinien być większy niż 5 do Przy wyjściu z pomieszczeń, w których ze względów technologicznych praca jest wykonywana w ciemności (np. ciemnie optyczne), powinny być zapewnione warunki umożliwiające stopniową adaptację wzroku. 28. W pomieszczeniach i miejscach pracy, w których w razie awarii oświetlenia mogą wystąpić zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, należy zapewnić oświetlenie awaryjne spełniające wymagania określone w odrębnych przepisach i Polskich Normach. 28a. Instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, w których znajdują się miejsca pracy, oraz w korytarzach powinny być dobrane i wykonane tak, aby nie narażały pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia Okna, świetliki i naświetla w pomieszczeniach pracy o dużej wilgotności powietrza powinny być wykonane w sposób 37

38 zapobiegający skraplaniu się w nich pary wodnej. W przypadku szczególnie dużego zaparowania pomieszczenia i możliwości spadania kropel wody na stanowisko pracy należy zainstalować rynienki lub inne urządzenia odprowadzające wodę z okien, świetlików i naświetli. 2. Szyby w oknach i świetlikach powinny być czyste oraz przepuszczać dostateczną ilość światła. Do mycia okien i świetlików powinien być zapewniony dogodny i bezpieczny dostęp. 3. Okna i świetliki powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy. 4. Okna i świetliki, przeznaczone do wietrzenia pomieszczeń, należy wyposażyć w urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawienie części otwieranych w pożądanym położeniu. Rozdział 3. Ogrzewanie i wentylacja 30. W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14 o C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18 o C (291 K). 31. Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych. 2. W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana 38