Œciana trójwarstwowa sk³ada siê z: n wewnêtrznej warstwy konstrukcyjnej n warstwy izolacyjnej, n zewnêtrznej warstwy elewacyjnej

Transkrypt

1 Ściany Ściany zewnętrzne konstrukcyjne os³onowe samonoœne Ściany wewnętrzne konstrukcyjne dzia³owe Ściany zewnętrzne trójwarstwowe dwuwarstwowe jednowarstwowe n Œciany zewnêtrzne w budynku dzielimy na: n konstrukcyjne (noœne), przenosz¹ce obci¹ enia pionowe (od dachów, stropów, balkonów) oraz poziome (od wiatru) i przekazuj¹ce je na fundamenty, n os³onowe (nienoœne), które stanowi¹ wype³nienie konstrukcji noœnej np. szkieletowej a obci¹ one s¹ jedynie ciê arem w³asnym w obrêbie jednej kondygnacji). n samonoœne - nie s¹ obci¹ one stropami, przenosz¹ tylko ciê ar w³asny. n Œciany wewnêtrzne w budynku dzielimy na: n konstrukcyjne (noœne), przenosz¹ce obci¹ enia od stropów i przekazuj¹ce je na fundamenty n dzia³owe, dziel¹ce wiêksze pomieszczenia (których wymiary wynikaj¹ z uk³adu œcian konstrukcyjnych budynku) na mniejsze, przenosz¹ce tylko swój ciê ar i ewentualne si³y poziome (np. od gwa³townego oparcia siê cz³owieka), stanowi¹ce obci¹ enie dla stropu, na którym stoj¹. n Konstrukcje ścian zewnętrznych n Œciany zewnêtrzne trójwarstwowe Œciana trójwarstwowa sk³ada siê z: n wewnêtrznej warstwy konstrukcyjnej n warstwy izolacyjnej, n zewnêtrznej warstwy elewacyjnej Warstwa wewnêtrzna œciany przejmuje obci¹ enie od dachów, stropów i balkonów (gdy œciana zewnêtrzna jest œcian¹ noœn¹) lub usztywnia konstrukcjê budynku (je eli œciana zewnêtrzna nie jest œcian¹ noœn¹). Zewnêtrzna warstwa elewacyjna przenosi swój w³asny ciê ar oraz uczestniczy, proporcjonalnie do swojej sztywnoœci, w przenoszeniu si³ poziomych od wiatru lub od parcia gruntu (w przypadku œcian piwnic). Chroni te warstwê izolacyjn¹ przed dzia³aniem czynników atmosferycznych. Obie warstwy œciany: zewnêtrzna i wewnêtrzna po³¹czone s¹ kotwami. Kotwy przenosz¹ czêœæ si³ poziomych na œcianê wewnêtrzn¹, co zabezpiecza warstwê elewacyjn¹ przed zniszczeniem. Powinny byæ rozmieszczone równomiernie na ca³ej powierzchni œciany. Rozstawy kotew w poziomie i w pionie s¹ okreœlone szczegó³owo w normach. Warstwa zewnêtrzna nie powinna byæ sztywno powi¹zana z warstw¹ wewnêtrzn¹, poniewa ogranicza to jej swobodne ruchy termiczne powstaj¹ce wskutek nagrzewania siê pod wp³ywem wysokiej temperatury otoczenia, co mo e prowadziæ do uszkodzeñ. Warstwy zewnêtrzn¹ i wewnêtrzn¹ œciany wykonuje siê z: n elementów ceramicznych, n elementów wapienno-piaskowych (silikatowych), 412

2 n betonu komórkowego. Izolacjê ciepln¹ wykonuje siê z: n p³yt styropianowych, n p³yt z we³ny mineralnej. Gruboœæ izolacji musi byæ tak dobrana, eby budynek spe³nia³ wymagania normy cieplnej. W œcianach trójwarstwowych za ciep³ochronnoœæ odpowiada przede wszystkim warstwa izolacyjna, dlatego pozosta³e elementy takiej œciany mo na wykonywaæ z materia³ów o niskich w³asnoœciach termoizolacyjnych. Aby unikn¹æ mostków termicznych, stropy i œciany wewnêtrzne powinny stykaæ siê tylko z wewnêtrzn¹ warstw¹ œciany zewnêtrznej (wieñce stropowe powinny byæ oparte tylko na warstwie wewnêtrznej). Zale nie od rodzaju izolacji cieplnej, miêdzy warstw¹ elewacyjn¹ i ociepleniem pozostawia siê tzw. pustkê wentylacyjn¹ lub uk³ada materia³y na styk. Wentylacja jest niezbêdna przy ociepleniu we³n¹ mineraln¹, gdy umo liwia odparowanie wilgoci, która mo e pojawiæ siê w wyniku kondensacji pary wodnej przenikaj¹cej przez warstwê wewnêtrzn¹ lub na skutek zamokniêcia warstwy elewacyjnej. Przep³yw powietrza w szczelinie wentylacyjnej umo liwiaj¹ otwory rozmieszczone na dole i u góry takiej œciany. W nowym budynku obie warstwy muru, wewnêtrzn¹ i zewnêtrzn¹, wznosi siê najczêœciej prawie jednoczeœnie, przy zachowaniu ró nicy poziomów do 50 cm (wy sza jest zawsze czêœæ elewacyjna œciany). W ten sposób muruje siê œciany z izolacj¹ ze styropianu, który powinien byæ uk³adany dwuwarstwowo, z przesuniêciem styków w obu warstwach. Natomiast przy ociepleniu we³n¹ mineraln¹ œcianê tak¹ z regu³y buduje siê dwuetapowo - najpierw wznosi siê warstwê konstrukcyjn¹, a nastêpnie mocuje specjalnymi kotwami ocieplenie i stawia œciankê elewacyjn¹. Umo liwia to szczelne u³o enie we³ny i utrzymanie jednakowej szerokoœci szczeliny wentylacyjnej na ca³ej powierzchni œciany. Zalety œcian trójwarstwowych: n niemal nieograniczone mo liwoœci uzyskania wysokiej ciep³ochronnoœci, n mo liwoœæ stosowania materia³ów konstrukcyjnych o ma³ej szerokoœci (gruboœci), n ró norodnoœæ sposobu wykoñczenia elewacji, n stwarza bardzo korzystny mikroklimat wewn¹trz pomieszczeñ. Wady œcian trójwarstwowych: n pracoch³onnoœæ wykonania, n wymaga starannego wykonawstwa. n Œciany zewnêtrzne dwuwarstwowe Œciany zewnêtrzne dwuwarstwowe sk³adaj¹ siê z: n konstrukcyjnej warstwy noœnej, n warstwy izolacyjnej pokrytej tynkiem lub mocowan¹ do konstrukcji warstw¹ os³onow¹. Warstwê konstrukcyjn¹ wykonuje siê z: n elementów ceramicznych: pe³nych, porowatych, n keramzytobetonu, n elementów wapienno-piaskowych (silikatowych), n betonu komórkowego. Izolacjê ciepln¹ wykonuje siê z: n p³yt styropianowych (metod¹ lekk¹ mokra), n p³yt z we³ny mineralnej lub szklanej (metoda lekka mokra lub sucha). Œciana dwuwarstwowa jest w pewnym stopniu odmian¹ œciany trójwarstwowej, gdzie ciê k¹ elewacjê zastêpuje siê warstw¹ tynku nak³adan¹ bezpoœrednio na ocieplenie lub lekk¹ konstrukcj¹ os³onow¹. Ze wzglêdu na ograniczon¹ gruboœæ uk³adanego materia³u izolacyjnego z przyczyn technologicznych i ekonomicznych, warstwa konstrukcyjna takiej œciany powinna równie wykazywaæ dobre w³asnoœci ciep³ochronne, aby mo liwe by³o uzyskanie niskiego wspó³czynnika przenikania ciep³a. Praktycznie przy prawid³owym wykonaniu w takie œcianie nie wystêpuj¹ mostki cieplne a jej budowa przebiega zawsze dwuetapowo (najpierw œciana konstrukcyjna a póÿniej ocieplenie). Œcian¹ dwuwarstwow¹ jest równie œciana starego budynku po jego ociepleniu. Zalety œcian dwuwarstwowych: n mniejsze prawdopodobieñstwo powstania mostków cieplnych, n mozliwoœæ roz³o enia jej budowy w czasie, n nie wymaga szerokich fundamentów. Wady œcian dwuwarstwowych: n niska odpornoœæ pokrycia na uszkodzenia mechaniczne, n mo liwoœæ zawilgocenia œciany w przypadku niew³aœciwego doboru ocieplenia do materia³u konstrukcyjnego. 413

3 n Œciany zewnêtrzne jednowarstwowe W œcianach zewnêtrznych jednowarstwowych materia³, z którego wykonana jest œciana pe³ni jednoczeœnie dwie funkcje: konstrukcyjn¹ i izolacyjn¹. Obecnie œciany jednowarstwowe, wykonywane s¹ z dwóch rodzajów materia³ów: jednorodnych bloczków z betonu komórkowego, ceramiki poryzowanej, keramzytobetonu lub elementów warstwowych z umieszczonym wewn¹trz materia³em ocieplaj¹cym. Z materia³ów jednorodnych trudno zbudowaæ œciany, które uzyskuj¹ przenikalnoœæ ciepln¹ poni ej 0,3 W/m 2 K. Lepsz¹ ciep³ochronoœæ zapewniaj¹ œciany zbudowane z elementów warstwowych, ale problemem przy ich budowie jest unikniêcie mostków cieplnych na spoinach. Zalety œcian jednowarstwowych: n mniejsza pracoch³onnoœæ wykonania w porównaniu ze œcianami dwu- i trójwarstwowymi, n skrócenie czasu prac budowlanych. Elementy z betonu komórkowego Wady œcian jednowarstwowych: n ograniczona ciep³ochronnoœæ, n trudno unikn¹æ mostków cieplnych w wêz³ach konstrukcyjnych i na z³¹czach elementów, n niska akumulacja ciep³a. str Mostek termiczny - miejsce, przez które (wskutek niedostatecznej izolacji lub wadliwego wykonawstwa) ciep³o wydostaje siê z budynku. n Elementy z betonu komórkowego Beton komórkowy (nazywany równie gazobetonem) wytwarza siê w procesie spieniania mieszaniny piasku, wapna lub cementu, z dodatkiem wody i œrodków porotwórczych. Piasek jest czasami zastêpowany popio³em lub mieszank¹ popio³u z piaskiem. Beton z dodatkiem popio³u jest szary, bez popio³u - bia³y. W budownictwie najczêœciej stosuje siê beton komórkowy autoklawizowany - poddany w autoklawach dzia³aniu wysokoprê nej pary wodnej i podwy szonej temperatury ( C). str Beton komórkowy jest charakteryzowany przez markê i odmianê. Marka oznacza œredni¹ wytrzyma³oœæ na œciskanie w MPa w stanie suchym. Odmiana oznacza œredni¹ gêstoœæ objêtoœciow¹ w kg/m 3 w stanie suchym. str. 104 str. 105 str. 106 str. 107 Z betonu komórkowego produkowane s¹ bloczki i p³ytki nastêpuj¹cych marek: 1,5; 2,0; 3,0; 4,0; 5,0; 6,0; 7,0. Wyroby produkowane s¹ w czterech odmianach: M400, M500, M600, M700. Liczba przy literze oznacza œredni¹ gêstoœæ objêtoœciow¹ mierzon¹ w kg/m 3. Wyroby o mniejszej gêstoœci objêtoœciowej maj¹ lepsz¹ izolacyjnoœæ termiczn¹, ale ni sz¹ wytrzyma³oœæ na œciskanie. W niskiej zabudowie jednorodzinnej na elementy konstrukcyjne noœne mog¹ byæ stosowane elementy odmiany M400, co umo liwia uzyskanie dostatecznej ciep³ochronnoœci przegrody przy gruboœci 36 cm. Odmiany o wy szej gêstoœci stosowane s¹ do budowy œcian zewnêtrznych z ociepleniem, wewnêtrznych œcian noœnych. W Polsce nie zaleca siê wznoszenia z betonu komórkowego œcian piwnic i œcian poni ej 50 cm od poziomu terenu (producenci niemieccy zezwalaj¹ na to pod warunkiem zastosowania odpowiedniej izolacji przeciwwilgociowej). W budynkach ze œcianami z betonu komórkowego mo na stosowaæ p³yty stropowe z betonu komórkowego lub inne typy stropów. Œciany z betonu komórkowego s¹ lekkie i charakteryzuj¹ siê dobr¹ izolacyjnoœci¹ ciepln¹, ale z powodu porowatej struktury maj¹ du ¹ nasi¹kliwoœæ (dochodz¹c¹ do 45%), co przy ma³ej zdolnoœci do wysychania mo e spowodowaæ trwa³e zawilgocenie takiej przegrody. Zawilgocenie obni a te w znacznym stopniu w³asnoœci termoizolacyjne betonu komórkowego. W Polsce produkuje siê kilka rodzajów betonu komórkowego ró ni¹cych siê sk³adem u ytych do ich produkcji surowców, dok³adnoœci¹ wymiarow¹, sposobem ³¹czenia elementów. Asortyment dostêpnych na rynku wyrobów obejmuje: bloczki œcienne o ró nych wymiarach przeznaczone do wznoszenia œcian jednowarstwowych, wielowarstwowych i dzia³owych, bloczki uzupe³niaj¹ce, p³yty stropowe i dachowe, nadpro a prefabrykowane, elementy ocieplenia wieñców (prostopad³oœcienne elementy z doklejon¹ warstw¹ we³ny mineralnej), kszta³tki przeznaczone do wylewania nadpro y i wieñców, kszta³tki do formowania s³upów elbetowych w œcianach (system szkieletu elbetowego z wype³nieniem z betonu komórkowego) z wype³nieniem - kszta³tki pe³ni¹ w tym przypadku rolê szalunku traconego. str Nadpro e - belka nad otworem (na ogó³ okiennym lub drzwiowym) przenosz¹ca obci¹ enie od stoj¹cej nad ni¹ œciany Wznoszenie œcian z betonu komórkowego Œciany z betonu komórkowego pe³ni¹ nie tylko funkcjê konstrukcyjn¹ i os³onow¹ (jak w przypadku œcian z ceg³y pe³nej), ale równie izolacyjn¹. Pe³ne wykorzystanie w³aœciwoœci izolacyjnych jest mo liwe pod 414

4 warunkiem stosowania zapraw ciep³ochronnych lub zapraw klejowych z zachowaniem gruboœci spoiny nie wiêkszej ni 2 mm. Zaprawê cienkowarstwow¹ przygotowuje siê na budowie przez rozrobienie suchej mieszanki z wod¹. Mo e byæ stosowana wewn¹trz i na zewn¹trz poniewa jest mrozo- i wodoodporna. Nanosi siê j¹ na p³aszczyznê poziom¹ i boczn¹ bloczka i dociska do kolejnego elementu. Proces ten przypomina bardziej klejenie ni murowanie i musi byæ wykonany bardzo precyzyjnie (starannie) z zachowaniem odpowiedniej gruboœci spoin. W przypadku budowy œcian z betonu komórkowego z warstwa ocieplaj¹c¹, jako izolacji cieplnej nale y u ywaæ we³ny mineralnej z pokryciem tynkiem paroprzepuszczalnym, co umo liwi odparowanie wilgoci przenikaj¹cej przez œcianê. Przy wykañczaniu œcian jednowarstwowych równie nale y od zewn¹trz nak³adaæ paroprzepuszczalne tynki mineralne. Dlaczego warto wybraæ beton komórkowy? n Niewielka gêstoœæ objêtoœciowa sprawia, e beton komórkowy jest doskona³ym izolatorem cieplnym. n Z betonu komórkowego mo emy bez obaw budowaæ œciany zewnêtrzne jednowarstwowe. Je- eli bloczki bêd¹ dok³adne wymiarowo i dobrej jakoœci, zapewni¹ przegrodzie zadowalaj¹c¹ izolacyjnoœæ i wytrzyma³oœæ. n Œciany z betonu komórkowego oddychaj¹" - s¹ przepuszczalne dla pary wodnej. n Beton komórkowy akumuluje ciep³o, wolno wyziêbia siê zim¹, jest ch³odny latem. n Bardzo szybko siê muruje. Bez problemu poddaje siê obróbce. ³obienie bruzd pod instalacje czy przycinanie jest niezwykle ³atwe. Dziêki temu bez problemu nadamy œcianom czy otworom okiennym po ¹dany przez nas wymiar. n Beton komórkowy jest materia³em ca³kowicie mrozoodpornym i niepalnym. Wraz z up³ywem czasu nie pogarszaj¹ siê jego w³aœciwoœci techniczne. n Niektóre firmy oferuj¹ kompletne systemy budowy domu. Na co zwracaæ uwagê buduj¹c œciany z betonu komórkowego? n Producenci najczêœciej oferuj¹ bloczki o gêstoœci objêtoœciowej od oko³o 350 do 750 kg/m 3. Im wiêksza gêstoœæ tym wiêksza wytrzyma³oœæ lecz s³absza izolacyjnoœæ cieplna. Z bloczków o mniejszej gêstoœci budujemy œciany jednowarstwowe; œciany dwu- i trzywarstwowe (z ociepleniem) z bloczków o wysokiej gêstoœci. n Przed zakupem nale y sprawdziæ, czy produkt posiada odpowiednie certyfikaty. n Beton komórkowy ³atwo ulega uszkodzeniom podczas transportu. Powinien byæ przewo ony i magazynowany na paletach zawiniêtych w foliê - zapobiegnie to jego zawilgoceniu. n Murowanie na cienkie spoiny znacznie poprawi charakterystykê izolacyjnoœci cieplej œcian. n Ze wzglêdu na nie najlepsz¹ izolacyjnoœæ akustyczn¹ betonu komórkowego œciany wewnêtrzne powinny byæ grubsze ni 11,5 cm. n Je eli z betonu komórkowego zamierzamy budowaæ œciany piwniczne powinniœmy j¹ bardzo dobrze zaizolowaæ przeciwwilgociowe. W szczególnych wypadkach konieczny bêdzie drena. n Œciany elewacyjne z betonu komórkowego nale y pokryæ tynkiem mineralnym. n Elementy z betonu lekkiego Podczas produkcji do betonu dodaje siê ró ne kruszywa lekkie (g³ównie keramzyt), zmieniaj¹ce jego w³aœciwoœci (przede wszystkim termoizolacyjne), dziêki czemu otrzymane wyroby mog¹ byæ stosowane do budowy œcian jednowarstwowych, które spe³niaj¹ wymagania normy cieplnej dla budynków mieszkalnych. W³aœciwoœci mechaniczne i cieplne betonu zale ¹ od iloœci i rodzaju dodanego kruszywa. Przy wiêkszej iloœci kruszywa lekkiego otrzymuje siê wyroby o ni szej gêstoœci objêtoœciowej i lepszych parametrach cieplnych, ale mniejszej wytrzyma³oœci, które maj¹ zastosowanie przede wszystkim termoizolacyjne. Dodaj¹c do mieszanki wiêcej cementu otrzymuje siê wyroby o wiêkszej gêstoœci, i wy szej wytrzyma³oœci, nadaj¹ce siê tak e na elementy noœne konstrukcji. Takie elementy œcienne mog¹ byæ pe³ne, z kana³ami powietrznymi lub wype³nionymi materia³em izolacyjnym n Jakie s¹ rodzaje wyrobów œciennych z betonu lekkiego? n Wyroby pe³ne produkowane w postaci bloczków z keramzytobetonu, betonu z dodatkiem granulatu styropianowego lub mineralizowanych wiórów drzewnych. W œcianach zewnêtrznych murowane s¹ na zaprawê ciep³ochronn¹. Ich w³asnoœci izolacyjne zbli one s¹ do betonu komórkowego. n Wyroby otworowe produkowane w postaci pustaków z betonu lekkiego z otworami zasypowymi do wype³nienia materia³em izolacyjnym w postaci granulatu styropianowego, z we³ny mineralnej lub celulozy. Murowane na zaprawê ciep³ochronna uzyskuj¹ lepsz¹ izolacyjnoœæ ciepln¹ ni wyroby pe³ne. n Wyroby z wype³nieniem s¹ to bloczki, w których podczas produkcji umieszczono kszta³tki styropianowe. Zale nie od kszta³tu wype³nienia i gruboœci warstwy izolacyjnej bloczki mog¹ uzyskiwaæ nawet bardzo dobre w³asnoœci izolacyjne. Bloczek mo e byæ równie wykorzystywany do budowy œcian piwnicznych pod warunkiem wykonania betonowego szkieletu z betonu o odpowiedniej wytrzyma³oœci. Elementy z betonu lekkiego str. 110 str

5 Wyroby uzupe³niaj¹ce, do których zalicza siê: n elementy nadpro owe (z ociepleniem lub bez) i wieñcowe, przeznaczone do kszta³towania nadpro y i wieñców, n pustaki szalunkowe, s³u ¹ce jako szalunek tracony przy budowie fundamentów i œcian, n pustaki stropowe, s³u ¹ce jako wype³nienie stropów gêsto ebrowych. Dlaczego warto zbudowaæ œciany z keramzytobetonu? n Bloczki keramzytobetonowe maj¹ bardzo dobr¹ izolacyjnoœæ termiczn¹ i akustyczn¹ - z pustaków o gr. 36,5 cm mo na wznosiæ œciany jednowarstwowe n S¹ odporne na ogieñ. n Dziêki wyprofilowanym œciankom buduje siê z nich prosto i stosunkowo szybko. n Chropowata powierzchnia umo liwia dobr¹ przyczepnoœæ z tynkiem. n Œciana z elementów keramzytobetonowych jest paroprzepuszczalna. n Bloczki keramzytobetonowe maj¹ nisk¹ promieniotwórczoœæ naturaln¹, s¹ odporne na czynniki biologiczne (brak pleœni, grzybów i mikroorganizmów). n Du a odpornoœæ na ogieñ - g³ównie dziêki zawartoœci gliny spieczonej w bardzo wysokiej temperaturze n Wyroby keramzytobetonowe do œcian warstwowych maj¹ du ¹ wytrzyma³oœæ i odpornoœæ na obci¹ enia punktowe. Na co zwracaæ uwagê przy budowie domu z keramzytobetonu? n Buduj¹c œciany wielowarstwowe warto pamiêtaæ o sprawdzeniu u³o enia materia³u termoizolacyjnego. n Elementy keramzytobetonowe s¹ nasi¹kliwe w 15-20% - przed rozpoczêciem budowy nale y je chroniæ przed deszczem; aby zapobiec wsi¹kaniu wilgoci w œciany. n Wyroby keramzytobetonowe mo na ci¹æ szlifierk¹ k¹tow¹ lub pi³ami do ciêcia cegie³. Wyroby ceramiczne pe³ne dr¹ one n Elementy ceramiczne Do grupy elementów ceramicznych zalicza siê wszystkie wyroby wypalane z gliny. Wyroby ceramiczne charakteryzuj¹ siê du ¹ wytrzyma³oœci¹, dziêki czemu nadaj¹ siê dobrze do budowy wszystkich rodzajów œcian. Wyroby ceramiczne mog¹ mieæ strukturê porowat¹ (nasi¹kliwoœæ wagowa do 22%) lub spieczon¹ (nasi¹kliwoœæ wagowa do 12%). Do wyrobów o strukturze porowatej zaliczamy ceg³y (pe³ne, modularne, dziurawki, kratówki), pustaki (œcienne, stropowe, do przewodów wentylacyjnych i dymowych), ceramikê poryzowan¹. Do wyrobów o strukturze spieczonej zalicza siê ceg³y i p³ytki klinkierowe, ceg³y kominowe, ceg³y kanalizacyjne, terakotê oraz elementy z kamionki (p³ytki, kszta³tki i rury). Œcienne wyroby ceramiczne dzielimy na pe³ne i dr¹ one. Wyroby dr¹ one maj¹ otwory, które mog¹ byæ w œcianie usytuowane pionowo lub poziomo. Elementy o otworach pionowych maj¹ wiêksz¹ wytrzyma- ³oœæ i lepsz¹ izolacyjnoœæ termiczn¹; mog¹ byæ stosowane do budowy œcian noœnych. Wyroby o poziomym usytuowaniu otworów z powodu ni szej wytrzyma³oœci i izolacyjnoœci cieplnej stosuje siê przede wszystkim do wykonywania œcian dzia³owych i os³onowych. Dobre w³asnoœci termoizolacyjne zapewniaj¹ wyroby ceramiczne o specjalnie poryzowanej strukturze. Uzyskuje siê to przez dodanie do masy ceramicznej ³atwopalnych dodatków (trociny, granulat styropianowy, m¹czka drzewna), które nie ulegaj¹ zniszczeniu podczas formowania, spalaj¹ siê natomiast w procesie wypalania wyrobów, pozostawiaj¹c mikropory. Dziêki mikroporom uzyskane wyroby maj¹ niski wspó³czynnik przenikania ciep³a (przy jednoczeœnie niskim ciê arze), dlatego z pustaków poryzowanych mo na budowaæ œciany jednowarstwowe. Wykorzystuje siê je równie do budowy œcian dwu- i trójwarstwowych oraz œcianek dzia³owych. Do wznoszenia œcian zewnêtrznych (konstrukcyjnych i os³onowych) stosuje siê elementy mrozoodporne, natomiast z elementów nieodpornych na dzia³anie mrozu mo na wznosiæ przegrody wewnêtrzne (np. œcianki dzia³owe). n Elementy ceramiczne tradycyjne Wymiary dostêpnych na rynku wyrobów ceramicznych s¹ dostosowane do przyjêtych w budownictwie systemów wymiarowych lub s¹ wymiarami systemowymi producentów. Systemy wymiarowe: n tradycyjny - oparty na wymiarach ceg³y pe³nej (25x12x6,5 cm); wymiary elementów s¹ wielokrotnoœci¹ wymiarów podstawowych, n modularny - oparty na module podstawowym 10 cm. n Ceg³a ceramiczna pe³na ma znormalizowane wymiary 25x12x6,5 cm. Jest produkowana w klasach 10; 15; 20. Z ceg³y pe³nej buduje siê œciany noœne zewnêtrzne i wewnêtrzne, kominy, œciany piwnic; nadaje siê te na fundamenty, ale obecnie fundamenty wykonuje siê najczêœciej z betonu. 416

6 Klasa ceg³y - liczba okreœlaj¹ca wytrzyma³oœæ ceg³y na œciskanie w MPa. n Ceg³a dziurawka ma wymiary analogiczne jak ceg³a pe³na, ale jest wyposa ona w otwory poziome (okr¹g³e, prostok¹tne lub owalne), równoleg³e do d³u szego (ceg³a W - wozówkowa) lub krótszego (ceg³a G - g³ówkowa) boku podstawy. Wykorzystywana jest g³ownie do prac pomocniczych (obmurówek, wype³niania otworów) i budowy œcianek dzia³owych. n Ceg³a klinkierowa jest wypalana w temperaturze spiekania. Ceg³a klinkierowa ma wymiary 25x12x(6,5; 14; 22) cm i produkowana jest w czterech klasach wytrzyma³oœci 30, 35, 45, 60.. Ceg³y klinkierowe mog¹ byæ produkowane bez otworów lub z dr¹ eniami (do 40% powierzchni podstawy). Charakteryzuj¹ siê ma³¹ nasi¹kliwoœci¹ (do 6%) i mrozoodpornoœci¹. Ceg³a klinkierowa ma du ¹ odpornoœæ na dzia³anie kwasów i zasad, dziêki czemu mo na j¹ stosowaæ w œrodowiskach o du ej agresji chemicznej. Mo na z niej budowaæ œciany noœne i os³onowe oraz fundamenty. Ze wzglêdu na walory estetyczne ceg³ê klinkierow¹ stosuje siê wszêdzie tam, gdzie chce siê uzyskaæ bez tynkowania ³adny wygl¹d muru: do wykonywania warstwy elewacyjnej œcian zewnêtrznych warstwowych, do zaakcentowania wybranych fragmentów elewacji, na podmurówki, filary, balustrady, kominki i elementy ma³ej architektury. Ceg³ê klinkierow¹ produkuje siê w ró nych kolorach, o fakturze g³adkiej lub ryflowanej, powierzchni szkliwionej lub nieszkliwionej. n Ceg³a kratówka ma pionowe otwory o przekroju rombowym i powierzchniach bocznych rowkowanych (co zwiêksza przyczepnoœæ zaprawy tynkarskiej). Wytwarza siê cztery typy kratówki: K1 (o wysokoœci 6.5 cm), K2 (14 cm), K2,5 (18.8 cm), K3 (22 cm). Ceg³ê kratówkê produkuje siê w klasach:10; 15; Mo na z niej wznosiæ œciany konstrukcyjne i os³onowe budynków mieszkalnych i przemys³owych. n Modularne pustaki œcienne s¹ dr¹ one pionowo (30-50% dr¹ eñ) i przeznaczone do wznoszenia tynkowanych œcian wewnêtrznych (pustaki N nieodporne na dzia³anie mrozu) i zewnêtrznych (pustaki M odporne na dzia³anie mrozu). Pustaki modularne mo na murowaæ tradycyjnie, na suchy styk, pióro-wpust lub ze cienk¹ spoin¹ klejon¹ (spoina pocieniona na zaprawie klej¹cej). Produkowane s¹ w nastêpuj¹cych klasach wytrzyma³oœci: 3,5; 5; 7,5; 10; 15 i 20 MPa. n Pustaki œcienne s¹ dr¹ one pionowo (30-50% dr¹ eñ) i przeznaczone do wznoszenia tynkowanych œcian wewnêtrznych i zewnêtrznych. Do najczêœciej wykorzystywanych nale ¹ pustaki MAX oraz UNI o wymiarach 288x188x220 mm i 250x188x220 mm. Oprócz pustaków podstawowych produkowane s¹ równie pustaki po³ówkowe. W grupie pustaków œciennych produkowany jest równie szeroki asortyment wyrobów systemowych o ró nych gruboœciach i d³ugoœciach elementów umo - liwiaj¹cy stawianie œcian noœnych jednorzêdowych o gruboœci cm. ¹czenie pustaków mo e odbywaæ siê na tradycyjn¹ lub ciep³ochronn¹ zaprawê albo bez spoin pionowych (na pióro i wpust) b¹dÿ na kieszeñ. Pustaki modularne mo na murowaæ tradycyjnie, na suchy styk, pióro-wpust lub cienk¹ spoin¹ klej¹c¹ (spoina pocieniona na zaprawie klej¹cej).pustaki produkowane s¹ najczêœciej w nastêpuj¹cych klasach wytrzyma³oœci: 10; 15MPa. n Pustaki do œcian dzia³owych produkowane s¹ jako poziomo dr¹ one (PD - o wymiarach tradycyjnych lub PDM - o wymiarach modularnych) lub pionowo dr¹ one (PDH - o wymiarach modularnych) o gruboœciach 8-12 cm. n Pustaki wentylacyjne s³u ¹ do budowy pionów wentylacyjnych w budynkach mieszkalnych murowanych i stosuje siê je w œcianach murowanych z cegie³. S¹ produkowane w dwóch odmianach: bez otworu w œciance bocznej i z otworem na osadzenie kratki wentylacyjnej. Boczne otwory wlotowe mog¹ byæ okr¹g³e, kwadratowe lub prostok¹tne. Ka da odmiana produkowana jest w piêciu typach. n Pustaki do przewodów dymowych s¹ produkowane w dwóch wersjach: bez bocznego otworu wlotowego i z bocznym otworem wlotowym s³u ¹cym do pod³¹czenia przewodu paleniskowego. Wytrzyma- ³oœæ na œciskanie pustaków bez otworu powinna wynosiæ co najmniej 4 MPa natomiast dla pustaków z otworem bocznym nie okreœla siê wytrzyma³oœci pustaków. Pustaki dymowe wp³ywaj¹ na poprawê przep³ywu spalin. n Ceg³y kominówki s¹ to ceg³y w kszta³cie wycinka pierœcienia ko³owego, przeznaczone do budowy przemys³owych kominów wolnostoj¹cych. Jakie s¹ zalety œcian z ceramiki? n charakteryzuj¹ siê wysok¹ odpornoœci¹ na ogieñ - w nienaruszonym stanie wytrzymuj¹ niemal ka dy po ar, n powy ej klasy 5 wszystkie wyroby ceramiczne s¹ mrozoodporne, n œciany wykonane z ceramiki oddychaj¹ - przepuszczaj¹ parê wodn¹ nie zatrzymuj¹c wilgoci n œciany z ceramiki poryzowanej dobrze akumuluj¹ ciep³o - dziêki temu latem w domu jest ch³odno a zim¹ ciep³o, n dziêki stosunkowo du ym wymiarom elementów z ceramiki œciany wznosi siê szybko, n bardzo du y wybór materia³ów ceramicznych daje mo liwoœæ wyboru produktu o optymalnej wytrzyma³oœci i izolacyjnoœci cieplnej i akustycznej. Elementy ceramiczne str. 119 str str. 122 str str. 126 str. 127 str. 128 str. 129 str

7 Na co zwracaæ uwagê budujqc œciany z ceramiki? n Œciany zewnêtrzne wykonane z elementów ceramicznych, ze wzglêdu na du a nasi¹kliwoœæ powinny zostaæ otynkowane, n Dobrej jakoœci element ceramiczny nie powinien zawieraæ przebarwieñ i wykwitów, n Elementy ceramiczne powinny byæ przycinane za pomoc¹ pi³y ³añcuchowej, tarczowej lub taœmowej. Ciêcie udarowe uszkodzi strukturê materia³u. n Elementy ceramiczne porowate Przy murowaniu œciany z pustaków porowatych bardzo wa ne jest stosowanie lekkich zapraw o niskim wspó³czynniku przewodnoœci cieplnej. W przeciwnym wypadku du a ró nica miêdzy przewodnoœci¹ ciepln¹ zaprawy i pustaków mo e znacznie pogorszyæ w³aœciwoœci œciany. Klasy pustaków porowatych 3,5 5 7, Porowate tworzywo ceramiczne otrzymuje siê przez dodanie do masy ceramicznej ³atwopalnych dodatków (trociny, granulat styropianowy, m¹czka drzewna), które nie ulegaj¹ zniszczeniu podczas formowania, utleniaj¹ siê natomiast w procesie wypalania wyrobów, pozostawiaj¹c mikropory. Dziêki mikroporom uzyskane wyroby maj¹ niski wspó³czynnik przenikania ciep³a (przy jednoczeœnie niskim ciê arze), dlatego z pustaków porowatych mo na budowaæ œciany jednowarstwowe. Wykorzystuje siê je równie do budowy œcian dwu- i trójwarstwowych oraz œcianek dzia³owych. Do wznoszenia œcian zewnêtrznych (konstrukcyjnych i os³onowych) stosuje siê elementy mrozoodporne, natomiast z elementów nieodpornych na dzia³anie mrozu mo na wznosiæ przegrody wewnêtrzne (np. œcianki dzia³owe). Pustaki produkowane s¹ w klasach wytrzyma³oœci 3,5; 5; 7,5; 10; 15 i 20. Maj¹ postaæ du ych bloków (przyk³adowe wymiary: 44x25x24 cm, 38x25x24 cm, 30x25x24 cm, 49,8x17,5x23,8 cm) lub elementów drobnowymiarowych (24x11,5x7,1 cm; 24x11,5x11,3 cm; 24x17,5x11,3 cm). Produkuje siê je tak e w wersji wyposa onej w pióro i wpust; zu ycie zaprawy zmniejsza siê wówczas o 50%, a czas wykonania muru o 15%. Elementy silikatowe str str str. 118 n Elementy silikatowe (wapienno piaskowe) Wyroby silikatowe (wapienno-piaskowe) produkuje siê z piasku kwarcowego, wapna mielonego i wody. Sk³adniki miesza siê, poddaje procesowi dojrzewania, formuje w prasach a nastêpnie poddaje dzia³aniu pary wodnej pod ciœnieniem 1,6 MPa (w autoklawach). Wyroby wapienno-piaskowe charakteryzuj¹ siê dobr¹ przewodnoœci¹ ciepln¹ przy jednoczeœnie du ej masie w³aœciwej, dziêki czemu s¹ w stanie kumulowaæ ciep³o, które nastêpnie oddaj¹ do pomieszczeñ, kiedy temperatura wewnêtrzna spada. Dziêki porowatej strukturze wch³aniaj¹ wilgoæ z otoczenia, a nastêpnie j¹ oddaj¹, co sprzyja korzystnemu mikroklimatowi pomieszczeñ. Maj¹ wysok¹ odpornoœæ na dzia³anie ognia (w pierwszej fazie po aru uwalnia siê zawarta w nich woda, dziêki czemu œciana o gruboœci 12 cm jest w stanie zatrzymaæ ogieñ przez 2 godziny, a œciana o gruboœci 25 cm - przez 3 godziny; zmiany w strukturze materia³u zachodz¹ dopiero po przekroczeniu temperatury 600 C). Maj¹ niewielk¹ nasi¹kliwoœæ i s¹ odporne na dzia³anie mrozu. Zalet¹ elementów silikatowych jest ich du a izolacyjnoœæ akustyczna, która wynosi dla œcian o gruboœci 12 cm 49 db i dla œcian o gruboœci 25 cm - 56 db. Izolacyjnoœæ cieplna elementów silikatowych plasuje je na dalekiej pozycji wœród izolacji termicznych, ale przy odpowiednich rozwi¹zaniach konstrukcyjnych mo na uzyskaæ bardzo korzystny wspó³czynnik U przy gruboœci przegrody nie przekraczaj¹cej 45 cm. S¹ wyrobami ekologicznymi; przy ich produkcji nie stosuje siê szkodliwych domieszek, a podczas procesów technologicznych nie ma emisji szkodliwych substancji, zanieczyszczaj¹cych œrodowisko. Wyroby z silikatów maj¹ fakturê g³adk¹ lub ozdobn¹, na przyk³ad ³upan¹. Wykonane z nich œciany nie wymagaj¹ tynkowania. Przed zabrudzeniem i nadmiernym nasi¹kaniem wod¹ elewacjê chroni¹ impregnaty hydrofobizuj¹ce. Wyroby silikatowe pe³ne i dr¹ one stosuje siê do wznoszenia œcian noœnych wewnêtrznych, warstw wewnêtrznych i elewacyjnych w œcianach warstwowych, œcianek dzia³owych, ogrodzeñ. n Ceg³a silikatowa pe³na 1NF ma wymiary 25x12x6,5 cm. Produkowana jest w klasach wytrzyma³oœci: 10; 15; 20 MPa. Ceg³y kolorowe wykorzystuje siê przede wszystkim na elewacje budynków. Wykorzystywana jako warstwa elewacyjna mo e mieæ powierzchniê licow¹ g³adka, ³upan¹ lub m³otkowan¹. n Bloczki silikatowe dr¹ one (3NFD, 2 NFD, 6NFD) s¹ to prostopad³oœcienne bloczki wyposa one w pionowe okr¹g³e otwory, o d³ugoœci 25 cm, szerokoœci 12 lub 25 cm i wysokoœci 22 cm. Produkowane s¹ w klasach 10; 15; 20 MPa. Dostêpne s¹ tylko w kolorze bia³ym. n Bloki œcienne dr¹ one (BSD 65, BSD120, BSD180, BSD250) s¹ to du e bloki wyposa one w pionowe okr¹g³e lub owalne otwory, o d³ugoœci 50 cm, wysokoœci 22 cm i szerokoœci równej odpowiednio: 6,5; 12; 18; 25 cm. Produkowane s¹ w klasach 10, 15, 20 MPa. Dostêpne s¹ tylko w kolorze bia³ym. Zale nie od typu przeznaczone s¹ do wykonywania œcian noœnych zewnêtrznych i wewnêtrznych, zewnêtrznych warstw os³onowych œcian warstwowych oraz œcianek dzia³owych i ogrodzeñ. Bloki te produkowane s¹ równie w wersji do ³¹czenia na pióro i wpust w spoinach pionowych oraz o du ej dok³adnoœci wymiarowej umo liwiaj¹cej murowanie na cienkie spoiny poziome. n Kszta³tki silikatowe pe³ne (BSP, KSP) maj¹ wymiary 25x6,5x22 cm. Produkowane s¹ w klasach wytrzyma³oœci ; 10; 15; 20 MPa. Dostêpne s¹ w ró nych kolorach. Wykonuje siê z nich warstwy os³onowe œcian warstwowych, œcianki dzia³owe i ogrodzenia. 418

8 n Kszta³tki silikatowe dr¹ one KSD maj¹ wymiary i wytrzyma³oœæ analogiczne jak kszta³tki pe³ne, ale wyposa one s¹ w poziome dr¹ enia. Przeznaczone s¹ do wykonywania œcianek dzia³owych i do wykonywania elewacji. n Pustaki silikatowe wentylacyjne - produkowane s¹ o wymiarach 25x25x12 cm jako jednokana³owe (PSW) i wielokana³owe (PSU). Dlaczego warto zbudowaæ œciany z silikatów? n Maj¹ bardzo du ¹ wytrzyma³oœæ na œciskanie - pozwala³o wznosiæ mury samonoœne wykonane z tego materia³u na wysokoœæ przekraczaj¹c¹ dziesiêæ piêter, n S¹ odporne na dzia³anie mrozu i deszczu, zbudowane z nich œciany nie wymagaj¹ tynkowania, ale nale y je pomalowaæ œrodkiem hydrofobiznj¹cym, n Dobrze przepuszczaj¹c parê wodn¹ reguluj¹ wilgotnoœæ w pomieszczeniu, n Poniewa dobrze przewodz¹ ciep³o - nie buduje siê z nich œcian jednowarstwowych a wielowarstwowe docieplone styropianem lub we³n¹ mineraln¹. n Doskona³a akumulacyjnoœæ cieplna pozwala im oddawaæ ciep³o wtedy gdy pomieszczenie siê wych³odzi. n Dobrze chroni¹ przed ha³asem. n Wapno zawarte w silikatach powoduje, e pomieszczenie nie ulega zagrzybieniu. Na co zwracaæ uwagê przy budowie domu z silikatów? n Zlecaj¹c ekipie wykonawczej stawianie œcian wielowarstwowych nale y pamiêtaæ o sprawdzeniu czy w ka dym miejscu odpowiednio u³o ono materia³ termoizolacyjny - przerwy miêdzy krawêdziami styropianu mog¹ spowodowaæ powstanie mostków termicznych. n Poniewa silikaty s¹ nasi¹kliwe pamiêtaæ nale y o zabezpieczeniu warstwy elewacyjnej specjalnym impregnatem - koloryzuj¹cym lub bezbarwnym. n Systemy ścienne gipsowe Elementy budowlane wytwarza siê z gipsu naturalnego lub syntetycznego. Gips jako materia³ do budowy œcian ma liczne zalety. Poniewa w wiêkszoœci systemów gipsowych elementy mo na uk³adaæ na sucho, ogranicza siê lub ca³kowicie eliminuje procesy mokre i zmniejsza liczbê szalowañ. Monta jest ³atwy i szybki; elementy mo na ³atwo przycinaæ. Elementy gipsowe mo na traktowaæ jako os³onê ogniochronn¹ konstrukcji elbetowej lub stalowej. Gips zapewnia korzystny mikroklimat pomieszczeñ, poniewa wch³ania wilgoæ z powietrza, a po obni eniu siê wilgotnoœci otoczenia z powrotem j¹ oddaje (œciana oddycha ). Powierzchnia gipsu jest równa i g³adka, dziêki czemu wykoñczona œciana ³adnie wygl¹da. Wady gipsu to: niewielka wytrzyma³oœæ i du a nasi¹kliwoœæ przy bezpoœrednim kontakcie materia³u z wod¹. Wytrzyma³oœæ gipsu pod wp³ywem wilgoci gwa³townie spada. Dlatego elementy gipsowe wykorzystuje siê g³ównie przy budowie œcian wewnêtrznych, a przy budowie œcian zewnêtrznych musz¹ byæ one zabezpieczone przed nasi¹kaniem preparatami hydrofobizujacymi. W czasie transportu i przechowywania elementy gipsowe musz¹ byæ zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi i zawilgoceniem oraz zabrudzeniem. W budynku o œcianach zewnêtrznych z gipsu œciany wewnêtrzne mog¹ byæ wykonane z dowolnych materia- ³ów. Równie stropy mog¹ byæ dowolnego typu; najczêœciej stosuje siê stropy gêsto ebrowe lub drewniane. W gipsowych systemach œciennych elementy z gipsu pe³ni¹ albo tylko funkcjê os³onow¹ (obci¹ enia od stropów przenosi wówczas szkieletowa konstrukcja noœna wykonana z innych materia³ów, np. stalowa, elbetowa lub drewniana), albo os³onow¹ i jednoczeœnie konstrukcyjn¹ (œciany z gipsu przenosz¹ ciê ar stropów). Œcienne elementy gipsowe uk³ada siê na sucho (bez zaprawy w spoinach poziomych) lub na klej gipsowy. Zalety Wady Ograniczenia w stosowaniu systemów œciennych z gipsu Z powodu niskiej wytrzyma³oœci z gipsu mo na budowaæ œciany budynków najwy ej 4-5 kondygnacyjnych. Œcienne systemy gipsowe stosuje siê przede wszystkim w budynkach jednorodzinnych oraz takich, w których nie stawia siê wysokich wymagañ akustycznych, np. nie mo na budowaæ z gipsu jednowarstwowych œcian oddzielaj¹cych mieszkania. Gipsu nie wolno stosowaæ w pomieszczeniach mokrych (pralnie, kabiny prysznicowe, sauny), chyba e siê je odpowiednio zabezpieczy przed wod¹. Œciany z gipsu mo na wznosiæ od wysokoœci 50 cm nad poziomem terenu (œciany fundamentowe i œciany piwnic musz¹ byæ wykonane z innych materia³ów, np. z betonu wylewanego, prefabrykowanych bloczków betonowych lub z ceg³y). Bardzo istotne jest staranne wykoñczenie wszystkich miejsc, w których mog¹ powstaæ mostki termiczne (np. w s¹siedztwie wbudowanych elementów elbetowych i stalowych). n System R Œciany zewnêtrzne wype³niaj¹ce buduje siê z drobnowymiarowych elementów gipsowych z wk³adkami termoizolacyjnymi ze styropianu. Konstrukcja noœna budynku jest szkieletowa, z³o ona z rygli i System R 419

9 s³upów. S³upy i rygle s¹ ukryte w elementach z gipsu, w specjalnie w tym celu ukszta³towanych przestrzeniach, dziêki czemu s¹ niewidoczne z zewn¹trz. S³upy mog¹ byæ stalowe (np. rury prostok¹tne lub okr¹g³e, ceowniki zespawane w przekrój zamkniêty), elbetowe (wylewane na budowie lub prefabrykowane) albo drewniane (z drewna zwyk³ego lub klejonego). Oparte na s³upach elbetowe lub stalowe rygle (wieñce) przejmuj¹ obci¹ enia ze stropów. Zak³ada siê, e œciany przenosz¹ tylko swój w³asny ciê ar w ramach jednej kondygnacji (chocia ich rzeczywista noœnoœæ jest wiêksza). System R pozwala na dowolne kszta³towanie konstrukcji noœnej budynku; jedynym ograniczeniem s¹ wymiary przekrojów s³upów i rygli, które nie mog¹ przekroczyæ ustalonych, maksymalnych wartoœci, wynikaj¹cych z gruboœci elementów œciennych (16x25 cm dla rygli i 16x16 cm dla s³upów). n Elementy œcienne podstawowe, o wymiarach 30x30x60 cm, s³u ¹ do budowy œcian (œciana ma gruboœæ 30 cm, na któr¹ sk³adaj¹ siê: warstwa styropianu 20 cm oraz dwie warstwy gipsu o gruboœci 5 cm ka da po obu stronach). Dostêpne s¹ te w wersji z wêgarkiem (do wykoñczenia œcian w s¹siedztwie otworów okiennych) oraz w wersji naro nikowej (do ³¹czenia œcian w naro niku budynku). n Elementy s³upowe o wymiarach 30x30x60 cm s³u ¹ do kszta³towania s³upów (w œrodku maj¹ puste przestrzenie, w których umieszcza siê s³upy elbetowe, stalowe lub drewniane). S¹ dostêpne te w wersji z wêgarkiem i w wersji naro nikowej. Je eli s³upy s¹ stalowe albo drewniane, wokó³ nich pozostaje w otworze wolna przestrzeñ, któr¹ wype³nia siê elastyczn¹ piank¹ poliuretanow¹ (przy s³upach stalowych) lub zaczynem gipsowym (przy s³upach drewnianych). Mo na te zamówiæ u producenta elementy z otworami dopasowanymi do wymiarów przekrojów poprzecznych s³upów. n Elementy wieñcowe przeznaczone s¹ do kszta³towania wieñców stropowych w œcianach wewnêtrznych. Dostêpne s¹ te w wersji z wêgarkiem. n Elementy nadpro owo-wieñcowe (dostêpne w te wersji z wêgarkiem) przeznaczone s¹ do kszta³towania wieñców i nadpro y w œcianach zewnêtrznych. System EKOGIPS Sova System Systemy ścienne styropianowe str. 367 n System EKOGIPS Œciany zewnêtrzne wype³niaj¹ce wykonuje siê z drobnowymiarowych elementów œciennych z gipsu, wyposa onych w pionowe kana³y. Konstrukcja noœna budynku jest szkieletowa elbetowa; kana³y w œcianach noœnych zalewa siê na budowie betonem, tworz¹c w ten sposób betonowe s³upy. Kana³y w elementach nienoœnych œcian os³onowych wype³nia siê fabrycznie styropianem. Mo na je te wykorzystaæ jako wentylacyjne lub instalacyjne. n Elementy œcienne podstawowe o wymiarach 49,8x34x24,8 cm s³u ¹ do wznoszenia œcian (œciana ma gruboœæ 34 cm). S¹ wyposa one w pionowe kana³y wype³nione warstw¹ styropianu o gruboœci 80, 100 i 120 mm (im wiêksza gruboœæ kana³u, a wiêc wype³nienia, tym lepsza izolacyjnoœæ cieplna œciany). S¹ te dostêpne w wersji z wêgarkiem i naro nej. n Elementy konstrukcyjne wewnêtrzne s³u ¹ do kszta³towania s³upów w œcianach wewnêtrznych. Maj¹ wymiary 49,8x24,8x24,8 cm; s¹ wyposa one w pionowe kana³y, które na budowie wype³nia siê betonem. n Elementy wieñcowe o wymiarach 49,8x34x25 cm s¹ przeznaczone do kszta³towania wieñców stropowych. n Elementy nadpro owe o wymiarach 50x34x40,5 cm z warstw¹ ocieplenia z jednej strony, s³u ¹ do kszta³towania nadpro y. n Elementy izolacyjno-maskuj¹ce s³u ¹ do izolacji i jednoczeœnie zamaskowania innych materia³ów w œcianie. n Sova-System W systemie Sova-System kana³y pionowe pustaków wype³nia siê pianogipsem otrzymywanym na budowie. n Pustaki œcienne podstawowe o wymiarach 35x35x35 cm dostêpne równie w wersji naro nikowej i wêgarkowej, s³u ¹ do budowy œcian (œciana ma gruboœæ 35 cm). n Pustaki wieñcowe o wymiarach 35x35x35 cm s¹ przeznaczone do kszta³towania wieñców stropowych. n Systemy ścienne styropianowe Styropian jest lekki, ma niski wspó³czynnik przewodnoœci cieplnej (dziêki czemu jest dobrym materia³em termoizolacyjnym), jest nienasi¹kliwy, trwa³y w temperaturze do +90 C oraz w temperaturach ujemnych, nieszkodliwy dla zdrowia. W budynkach mieszkalnych stosuje siê styropian samogasn¹cy, który po zapaleniu siê gaœnie samoistnie, dziêki czemu w przypadku po aru ogieñ nie rozprzestrzenia siê. Przy produkcji styropianu nie ma szkodliwych, zanieczyszczaj¹cych œrodowisko odpadów. Istnieje mo liwoœæ recyklingu. Styropian jest ma³o odporny na dzia³anie promieniowania UV (które mo e spowodowaæ ó³kniêcie powierzchni i zwiêkszenie kruchoœci materia³u), jego powierzchnia musi wiêc byæ odpowiednio zabezpieczona. Jest wra - liwy na dzia³anie niektórych zwi¹zków chemicznych: rozpuszczalników organicznych (aceton, rozcieñczalniki farb, terpentyna), amoniaku, wêglowodorów nasyconych (alkohol), benzyny, olejów, nafty i produktów ropopochodnych (smo³a). Nie nale y wiêc budowaæ œcian ze styropianu w œrodowisku nara onym na dzia- ³anie tych czynników. Materia³y budowlane, takie jak cement, wapno, gips, nie maj¹ szkodliwego wp³ywu na styropian. Podstaw¹ wszystkich systemów s¹ pustaki ze styropianu, które po ustawieniu i po³¹czeniu za 420

10 pomoc¹ zamków tworz¹ system kana³ów pionowych i poziomych, wype³nianych na budowie betonem. Pustaki stanowi¹ wiêc tak zwany szalunek tracony; w rzeczywistoœci mamy do czynienia ze œcian¹ betonow¹, ob³o on¹ obustronnie warstwami styropianu, tworz¹cymi izolacjê termiczn¹. UWAGA! Elementy styropianowe nie mog¹ byæ u yte zaraz po wyprodukowaniu i musz¹ byæ sezonowane przez okres oko³o 3 miesiêcy. W przeciwnym razie mo e dojœæ do kurczenia siê kszta³tek styropianowych i powstawania szczelin w œcianie. W zale noœci od potrzeb (okreœlonych w projekcie budynku) œciana mo e byæ zbrojona lub nie. Niezale nie od projektu zawsze przyjmuje siê zbrojenie poziome przynajmniej dwoma prêtami o œrednicy 8 mm w pierwszej i przedostatniej warstwie pustaków na ka dej kondygnacji. W s¹siedztwie otworów okiennych i drzwiowych umieszcza siê w œcianie zbrojenie pionowe. Szalunek tracony - szalunek, którego elementy podczas wznoszenia budynku pe³ni¹ rolê deskowania, a potem pozostaj¹ w konstrukcji, czêsto stanowi¹c jej izolacjê ciepln¹. W budynkach o œcianach ze styropianu mo na stosowaæ ró ne typy stropów. Zaleca siê jednak stropy gêsto- ebrowe prefabrykowane (na przyk³ad typu Teriva lub Fert), które pozwalaj¹ na wyeliminowanie ciê kiego sprzêtu budowlanego. Do budowy œcian wewnêtrznych i œcianek dzia³owych mo na wykorzystaæ równie pustaki styropianowe lub inne, dowolne materia³y. Œciany piwnic i œciany fundamentowe mo na budowaæ z pustaków styropianowych albo z innego materia³u (na przyk³ad z bloczków betonowych, betonu wylewanego, ceg³y). Stropy Ograniczenia w stosowaniu systemów œciennych ze styropianu Systemy œcienne ze styropianu mog¹ byæ stosowane do wznoszenia budynków jednorodzinnych (wolnostoj¹cych lub szeregowych) oraz wielorodzinnych do 25 m wysokoœci oraz do budowy obiektów przemys³owych i u ytecznoœci publicznej. Wspó³czynnik izolacyjnoœci akustycznej (oznaczaj¹cy liczbê decybeli, które jest w stanie st³umiæ œciana) dla œciany ze styropianu wynosi 45 db; taka izolacyjnoœæ jest wystarczaj¹ca dla budynków jednorodzinnych wolnostoj¹cych i szeregowych, o ile poziom ha³asu nie przekracza 70 db dla œciany z oknami i 65 db dla œciany szczytowej; dla œcian miêdzy mieszkaniami w budynkach wielorodzinnych i œcian miêdzy segmentowych w budynkach szeregowych obowi¹zuj¹ wy sze wymagania; konieczne jest wówczas zastosowanie dodatkowej izolacji akustycznej. n Pustaki (kszta³tki) œcienne podstawowe s³u ¹ do wznoszenia œcian. Ich wymiary, w zale noœci od systemu, wynosz¹: 200x25x25 cm, 100x25x25 cm, 120x25x25 cm. W niektórych systemach dostêpne s¹ pustaki podstawowe z potrójn¹ lub poczwórn¹ izolacj¹ termiczn¹, które maj¹ jedn¹ œciankê pogrubion¹. Mo na te kupiæ pustaki podstawowe o podwy szonej (do 2 godzin) odpornoœci ogniowej. Pionowe œcianki pustaków s¹ po³¹czone eberkami ze styropianu, plastikowymi lub metalowymi (zale nie od systemu). Górne krawêdzie wyposa one s¹ w zamki. n Pustaki zawiasowe s³u ¹ do budowy œcian za³amanych w rzucie poziomym (pod k¹tem ró nym od k¹ta prostego). Stosuj¹c pustaki zawiasowe unika siê pracoch³onnego przycinania pustaków podstawowych. n Pustaki uzupe³niaj¹ce, koryguj¹ce wysokoœæ œciany, s¹ to pustaki o kszta³cie, szerokoœci i d³ugoœci takich samych co pustaki podstawowe, ale o wysokoœci 5 cm. Dostêpne s¹ te w wersji zawiasowej. n Pustaki do œcianek dzia³owych maj¹ wymiary 100x15x25 cm. n Pustaki nadpro owe s³u ¹ do wykonywania elbetowych nadpro y (po uprzednim zazbrojeniu). Mo na je te wykorzystaæ jako szalunek tracony do wykonania podci¹gów elbetowych. Maj¹ wymiary 100x25x25 cm, 50x25x25 cm. Dostêpne s¹ te w wersji z potrójn¹ i poczwórn¹ izolacj¹. n Pustaki wieñcowe s¹ przeznaczone do kszta³towania wieñców. Maj¹ wymiary: 100x25x25 cm, 120x25x25 cm, 120x20x20 cm. Dostêpne s¹ te w wersji z potrójn¹ i poczwórn¹ izolacj¹. n Pustaki stropowe wykorzystuje siê jako szalunek tracony przy wylewaniu stropów gêsto ebrowych lub p³ytowo- ebrowych; stanowi¹ wype³nienie miêdzy ebrami stropu. Maj¹ wymiary: 76x25x17,5 cm, 67x25x17,5 cm, 80,5x25x17,5 cm. n Elementy dachowe s¹ przeznaczone do wykonywania izolacji cieplnej dachów pochy³ych, o konstrukcji drewnianej krokwiowej. Na górnej powierzchni mog¹ mieæ wyprofilowane zaczepy, s³u ¹ce do zawieszania dachówek. Mo na je wykorzystaæ przy modernizacji dachu (na przyk³ad zamiany dachu p³askiego na pochy³y dwuspadowy). Przyjêty w systemach styropianowych rozstaw krokwi (60 cm) umo liwia wstawienie okien dachowych. Ze styropianowych kszta³tek szalunkowych mo na wykonaæ budynki wg dowolnego projektu odpowiednio zaadaptowanego. Na rynku dzia³a kilku producentów oraz wiele firm wykonawczych, u których mo na zasiêgn¹æ porady na temat tej nowoczesnej technologii (w której mo na wykonywaæ nie tylko budynki mieszkalne). Budynki ze styropianu wykañcza siê od wewn¹trz suchym tynkiem gipsowym (p³ytami gipsowokartonowymi). Do mocowania szafek w kuchni trzeba bêdzie u yæ specjalnych wkrêtów, które po przebiciu styropianu zakotwi¹ siê w rdzeniu betonowym. Elementy lekkie (np. dekoracje na œcianach) wystarczy zako- 421

11 Ściany z płyt warstwowych Elementy elewacyjne str twiæ w p³ycie gipsowo-kartonowej. Na elewacjê mo na po³o yæ tynk cienkowarstwowy na siatce zbrojeniowej lub wykorzystaæ jeden z wielu dostêpnych na rynku tzw. systemów elewacyjnych np. ok³adziny, ceg³y itp. Budynki wznoszone w technologii kszta³tek styropianowych charakteryzuj¹ siê bardzo niskim wspó³czynnikiem U, co w po³¹czeniu ze szczeln¹ stolark¹ i nieprawid³ow¹ wentylacj¹ mo e doprowadziæ do znacznego zawilgocenia pomieszczeñ. Œciana nie oddycha, a wilgoæ uwiêziona w przegrodzie zacznie siê wykraplaæ na jej wewnêtrznej stronie (przepuszczalnoœæ pary wodnej przez styropian jest 40-krotnie mniejsza ni przez we³nê mineraln¹). Doskonale sprawdza siê w takich przypadkach wentylacja mechaniczna nawiewnowywiewna (równie z odzyskiem ciep³a). n Ściany z płyt warstwowych P³yty warstwowe maj¹ rdzeñ z materia³u termoizolacyjnego (we³ny mineralnej, styropianu lub sztywnej pianki poliuretanowej samogasn¹cej), oklejonego obustronnie lub jednostronnie ocynkowan¹ lub nierdzewn¹ blach¹ stalow¹ (p³ask¹ lub trapezow¹) albo aluminiow¹, pokryt¹ pow³ok¹ ochronn¹ (z poliestru, plastisolu, poliuretanu, polifluorku winylidenu - PVDF, laminatu PVC). Blaszane ok³adziny s¹ po³¹czone z rdzeniem za pomoc¹ kleju poliuretanowego, a gruboœæ rdzenia wynosi od mm. P³yty oklejone blach¹ tylko z jednej strony mog¹ mieæ drug¹ powierzchniê pokryt¹: tward¹ p³yt¹ pilœniow¹, p³yt¹ wiórow¹ lub gipsowo-kartonow¹ (zale nie od ¹danego wykoñczenia œciany od wewn¹trz). P³yty warstwowe stosuje siê jako elementy œcienne (œciany zewnêtrzne i wewnêtrzne dzia³owe) do budowy magazynów, warsztatów, gara y, domków letniskowych, kiosków oraz do ocieplania istniej¹cych obiektów. P³yty warstwowe stosuje siê równie w budownictwie przemys³owym do zabudowy poziomej i pionowej hal magazynowych, produkcyjnych i sportowych, ocieplania ch³odni i mroÿni. P³yty ³¹czy siê ze sob¹ na piórowpust lub na zak³adkê. Je eli wymagaj¹ tego wzglêdy estetyczne lub technologiczne, istnieje mo liwoœæ wykonania ukrytego z³¹cza p³yt œciennych. ¹czenie p³yt z konstrukcj¹ wykonuje siê za pomoc¹ przelotowych wkrêtów samowierc¹cych lub œrub kadmowych. n Ściany z paneli polimerowych Panele polimerowe prefabrykowane produkuje siê z modyfikowanego polimeru wzmocnionego stalowymi ceownikami. Stosuje siê je do budowy domów jedno- i wielorodzinnych, hoteli, sklepów, magazynów, szkó³, szpitali. Œciany w tym systemie montuje siê poprzez naprzemienne wsuwanie trzykomorowych paneli i ³¹czników skrzynkowych, w których znajduj¹ siê kana³y przystosowane do poprowadzenia instalacji elektrycznej. Po wzniesieniu kondygnacji, konstrukcjê wype³nia siê betonem klasy B 30 lub B 35. W sk³ad systemu wchodz¹ równie elementy dachowe izolowane we³n¹ mineraln¹. Œciany zewnêtrzne mo na wykoñczyæ w dowolny sposób, natomiast wewn¹trz mo na po³o yæ tynk, boazeriê, tapetê lub pozostawiæ bez wykoñczenia. Niew¹tpliw¹ zalet¹ tego systemu jest szybki monta (ok. 5 tygodni trwa postawienie budynku o powierzchni m 2 ). Wspó³czynnik przenikania ciep³a dla œcianki o gruboœci 10 cm wynosi 0,30 W/m 2 K. str. 131 n Elementy elewacyjne Elementy elewacyjne powinny byæ odporne na dzia³anie czynników atmosferycznych, promieniowania UV, mrozoodporne, o nasi¹kliwoœci 2-8%, odporne na dzia³anie zwi¹zków chemicznych. str n Ceramiczne n Ceg³y ceramiczne elewacyjne (licowe) s¹ przeznaczone do wykonywania warstwy elewacyjnej œcian. Ich cech¹ charakterystyczn¹ jest specjalne wykoñczenie (kolor i faktura) dwóch wzajemnie prostopad³ych powierzchni, które bêd¹ widoczne na elewacji. Maj¹ ró ne wymiary. Mog¹ byæ pe³ne lub dr¹ one. n Kszta³tki licowe s¹ to elementy pe³ne lub dr¹ one przeznaczone do wykonywania fragmentów elewacji w s¹siedztwie okien, drzwi, schodów itp. n P³ytki elewacyjne ceramiczne maj¹ powierzchniê g³adk¹ lub reliefow¹, szkliwion¹, czêœciowo szkliwion¹ lub nieszkliwion¹. Powierzchnia styku p³ytki z pod³o em powinna byæ eberkowana. n P³ytki elewacyjne klinkierowe str. 134 str. 135 n Wapienno-piaskowe n Ceg³y ³upane produkowane s¹ na zamówienie, w trzech rozmiarach: 25x10x6,5 cm, 25x6x6,5 cm, 23x10x6,5 cm. Maj¹ jedn¹ p³aszczyznê (tê, która bêdzie widoczna na elewacji) wykoñczon¹ ozdobn¹ ³upan¹ faktur¹. Dostêpne s¹ w kolorach: bia³ym, ó³tym, czerwonym, zielonym i czarnym. Przeznaczone s¹ do wykonywania warstw os³onowych œcian warstwowych, ogrodzeñ i obiektów tak zwanej ma³ej architektury. n P³ytki elewacyjne maj¹ jedn¹ powierzchniê zdobion¹, o fakturze ³upanej; produkowane s¹ w dwóch rozmiarach: 25x6,5x2 cm, 25x12x3,25 cm. Dostêpne s¹ w kolorach: bia³ym, ó³tym, czerwonym, zielonym i czarnym. Stosowane s¹ do wyk³adania elewacji zarówno na zewn¹trz. 422

12 stropy Stropy Podstawow¹ funkcj¹ stropu jest przeniesienie obci¹ eñ u ytkowych i ciê aru w³asnego na œciany, a za ich poœrednictwem - na fundamenty budynku. Stropy usztywniaj¹ te œciany budynku, oddzielaj¹ od siebie kondygnacje, pe³ni¹ funkcje przegród akustycznych i cieplnych miêdzy piêtrami. W razie po aru strop powinien zapobiegaæ rozprzestrzenianiu siê ognia na s¹siednie kondygnacje. Stropy Izolacja cieplna stropu jest wa na w przypadku stropów nad piwnicami i stropodachami. Natomiast izolacja dÿwiêkowa ma znaczenie przede wszystkim w przypadku stropów oddzielaj¹cych od siebie pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi. Obci¹ enie stropu sk³ada siê z: n obci¹ enia sta³ego, w sk³ad którego wchodz¹: ciê ar konstrukcji stropu, warstw izolacyjnych i pod³ogowych, czasami ciê ar wiêÿby dachowej - w przypadku, gdy obci¹ a ona strop nad najwy - sz¹ kondygnacj¹, n obci¹ enia zmiennego, w sk³ad którego wchodz¹: obci¹ enie u ytkowe (ludzie i sprzêty) oraz ciê- ar œcianek dzia³owych stoj¹cych na stropie. Wartoœæ obci¹ enia u ytkowego jest okreœlona w normach budowlanych w zale noœci od przeznaczenia pomieszczenia (pokój, hall, biuro, schody itp.). n Stropy żelbetowe n Stropy gêsto ebrowe Stropy gêsto ebrowe to takie, w których elementami noœnymi (przenosz¹cymi obci¹ enie) s¹ belki (nazywane ebrami) o rozstawie osiowym nie przekraczaj¹cym 90 cm (st¹d nazwa tych stropów - gêsto ebrowe); zwykle rozstaw wynosi od 40 do 60 cm. ebra uk³ada siê w kierunku mniejszej rozpiêtoœci miêdzy podporami, opieraj¹c je na œcianach budynku i podci¹gach. Elementy wype³niaj¹ce stropu mog¹ byæ sztywne i trwa³e (pustaki ceramiczne, pustaki z keramzytu, pustaki wirobetonowe, z betonu lekkiego, gipsowe, ze styropianu) lub nietrwa³e i niesztywne (skrzynki z drewna lub tworzyw sztucznych). Górn¹ czêœæ stropu gêsto ebrowego stanowi p³yta betonowa wylewana na budowie (tak zwany nadbeton), która usztywnia konstrukcjê, zapobiega klawiszowaniu i stanowi podk³ad pod pod³ogê. str. 99 str. 138 str. 139 str. 140 Ze wzglêdu na sposób wykonania stropy gêsto ebrowe dzielimy na: n wykonywane na budowie, betonowane w ca³oœci (³¹cznie z ebrami) na budowie, n prefabrykowane; ebra s¹ prefabrykowane, a na budowie wylewa siê tylko nadbeton. Zale nie od typu stropu prefabrykowane ebra maj¹ postaæ: n belek elbetowych, n kratownicowych belek stalowych zabetonowanych w stopkach betonowych, n belek ceramiczno-betonowych (betonowych belek umieszczonych w kszta³tkach ceramicznych). Dla stropów gêsto ebrowych o du ej rozpiêtoœci, których ugiêcia mog¹ byæ znaczne, istnieje niebezpieczeñstwo tak zwanego klawiszowania, polegaj¹cego na nierównomiernym uginaniu siê eber pod obcia eniem zmiennym, co objawia siê najczêœciej widocznymi na powierzchni sufitu zarysowaniami wzd³u po³¹czeñ eber z pustakami. Zarysowania takie z punktu widzenia bezpieczeñstwa s¹ niegroÿne, ale brzydko wygl¹daj¹. Aby temu zapobiec, dla stropów o wiêkszych rozpiêtoœciach stosuje siê poprzeczne ebra rozdzielcze. Pod œciankami dzia³owymi stoj¹cymi równolegle do belek stropowych stosuje siê ebra wzmocnione. Mo na je wykonaæ przez u³o enie obok siebie dwóch belek prefabrykowanych lub przez rozsuniêcie belek, u³o enie miêdzy nimi dodatkowego zbrojenia i zabetonowaniu, dziêki czemu otrzymuje siê w tym miejscu dodatkow¹ belkê elbetow¹. n Strop Ackermana jest to strop gêsto ebrowy wykonywany w ca³oœci na budowie z wype³nieniem z pustaków ceramicznych. ebra w postaci odpowiednio dobranego zbrojenia maj¹ rozstaw osiowy 31 cm. Wysokoœæ pustaków zale y od rozpiêtoœci stropu (im wiêksza rozpiêtoœæ i obci¹ enie stropu, tym wy sze pustaki) i wynosi 15, 18, 20 lub 22 cm. ebra betonuje siê na budowie ³¹cznie z górn¹ p³yt¹ o gruboœci 3 cm. n Stropy typu DZ s¹ to stropy gêsto ebrowe prefabrykowane. Prefabrykowane belki s¹ elbetowe, wype³nienie stanowi¹ pustaki betonowe o wysokoœci 20; 24,3 i 31,5 cm, górna p³yta betonowa jest powi¹zana z belkami strzemionami (co zapewnia wiêksz¹ sztywnoœæ). Belki maj¹ rozstaw osiowy 60 cm. Pustaki produkowane s¹ w kilku odmianach, dostosowanych do obci¹ enia stropu. Najbardziej rozpowszechniony w budownictwie mieszkaniowym jest strop DZ-3, o wysokoœci pustaka 20 cm. n Stropy typu Teriva s¹ to stropy z belkami prefabrykowanymi. Prefabrykowane ebra maj¹ postaæ belek kratownicowych o pasach dolnych zabetonowanych w stopkach betonowych. Belki maj¹ rozpiêtoœci mo- Strop Ackermana stropy żelbetowe gêsto ebrowe kana³owe monolityczne 423