PODSTAWY INFORMATYKI

Transkrypt

1 PODSTAWY INFORMATYKI Bash literatura Wykład został opracowany na podstawie materiałów: 2 1

2 Bash BASH (ang. Bourne Again SHell) to stworzony przez Briana Foxa i Cheta Rameya zgodny z sh interpreter poleceń, łączący w sobie zalety shella Korna (ksh) i C- shella (csh). BASH to najbardziej popularna powłoka używana na systemach unixowych, jest też skryptowym językiem programowania, umożliwiającym efektywne zarządzanie systemem. Skrypt to niekompilowany tekstowy plik wykonywalny, zawierający pewne polecenia systemowe oraz polecenia sterujące jego wykonaniem (instrukcje, pętle itp.). Wykonywany jest tylko i wyłącznie przez interpreter (np. /bin/bash), który tłumaczy polecenia zawarte w skrypcie na język zrozumiały dla procesora. 3 ls (np. ls l) Przykładowe polecenia prawa dostępu ([d-katalog, l-dowiązanie], właściciel, grupa, do której należy właściciel, pozostali): drwxrwxrwx man apropos mkdir touch zakładanie pliku (pico, vim, vi, mcedit,.) cp mv rm (np. rm r nazwa_katalogu - kasowanie katalogu, niepustego) cat wyświetlenie zawartości zbioru 4 2

3 Wzorce nazw? zastępuje dowolny znak (bez spacji) * zastępuje ciąg znaków Przykłady???.* *.* * 5 Echo Polecenie echo służy do wydrukowania na standardowym wyjściu (stdout - domyślnie jest to ekran) napisu podanego jako argument polecenia. echo "jakiś napis Można też pisać do pliku. echo "jakiś napis" > plik Kasowanie zawartości echo "jakiś napis" >> plik Dopisywanie na końcu 6 3

4 Echo parametry polecenia -n nie jest wysyłany znak nowej linii -e włącza interpretacje znaków specjalnych: \a alert, dzwonek \b backspace \c pomija znak kończący nowej linii \f escape \n form feed czyli wysuw strony \r znak nowej linii \t tabulacja pozioma \v tabulacja pionowa \\ backslash \nnn znak, którego kod ASCII ma wartość ósemkowo \xnnn znak, którego kod ASCII ma wartość szesnastkowo 7 Echo $ echo Angielskie I m $ echo Angielskie I \ m W tym przypadku zapis \ (apostrof, backslash, apostrof, apostrof) zadziała tak jakby apostrof znajdował się w ciągu znaków objętych apostrofami. Pierwszy znak w ciągu \ kończy pierwszy ciąg objęty apostrofami ( Angielskie I ), \ dodaje znak apostrofu, a następny apostrof rozpoczyna kolejny ciąg znaków objęty apostrofami, zawierający literę m. 8 4

5 Pierwszy skrypt!! touch skrypt1 #Tu jest komentarz. echo "Witaj" Znak # oznacza komentarz, interpreter pomija wszystko co znajduje się za nim w tej samej linii. #! ma szczególne znaczenie - wskazuje na rodzaj shella w jakim skrypt ma być wykonany. Ale to nie wszystko 9 Pierwszy skrypt!! Aby móc uruchomić skrypt należy mu jeszcze nadać atrybut wykonywalności za pomocą polecenia: chmod +x skrypt1 Jeśli katalog bieżący w którym znajduje się skrypt nie jest dopisany do zmiennej PATH, to nasz skrypt możemy uruchomić następująco:./skrypt1 10 5

6 chmod chmod chmod u+x, chmod u-x, chmod +x, chmod -x, chmod 777, itd. Czy są inne możliwości? UWAGA: chmod read Polecenie read czyta ze standardowego wejścia pojedynczy wiersz. read [-opcje] nazwa_zmiennej Przykład: echo -n "Podaj swoje imię: " read imie echo "$imie" Wprowadzenie danych do zmiennej imie zmienna nie musi być wcześniej tworzona, jeśli istniała wcześniej, to jej zawartość zostanie zastąpiona tym co wpisaliśmy. 12 6

7 read cd. Przykład: echo Wpisz coś: answer= napis read answer echo $answer Sposób zapisu!!! 13 read cd. Polecenie read pozwala na przypisanie kilku wartości kilku zmiennym. Przykład: echo Wpisz cztery wartości: read a b c echo Wartość zmiennej a to: $a echo Wartość zmiennej b to: $b echo Wartość zmiennej c to: $c Np A co tutaj będzie? 14 7

8 read wybrane opcje -p Pokaże znak zachęty bez kończącego znaku nowej linii. read -p "Podaj swoje imię :" odp echo "$odp" -a Kolejne wartości przypisywane są do kolejnych indeksów zmiennej tablicowej. echo Podaj elementy zmiennej tablicowej: read a tablica echo "${tablica[*]} 15 Cytowanie Znaki cytowania służą do usuwania interpretacji znaków specjalnych przez powłokę. cudzysłów (ang. double quote): " " do umieszczania tekstu, wartości zmiennych zawierających spacje. Cudzysłowy zachowują znaczenie specjalne trzech znaków: $ wskazuje na nazwę zmiennej, umożliwiając podstawienie jej wartości, \ znak maskujący, ` ` odwrotny apostrof, umożliwia zacytowanie polecenia. 16 8

9 Cytowanie przykład x=2 echo "Wartość zmiennej x to $x" #wydrukuje Wartość zmiennej x to 2 echo -ne "Usłyszysz dzwonek\a " echo "Polecenie date pokaże: `date`" 17 Cytowanie cd. apostrof (ang. single quote): ' ' Wszystko co ujęte w znaki apostrofu traktowane jest jak łańcuch tekstowy, apostrof wyłącza interpretowanie wszystkich znaków specjalnych, znaki traktowane są jak zwykłe znaki. echo '$USER' #nie wypisze loginu!!! 18 9

10 Cytowanie cd. odwrotny apostrof (ang. backquote): ` ` umożliwia zacytowanie polecenia, bardzo przydatne jeśli chce się podstawić pod zmienną wynik jakiegoś polecenia np: x=`ls -la $PWD` echo $x #pokaże rezultat polecenia Alternatywny zapis, który ma takie samo działanie: echo $(ls -la $PWD) 19 Cytowanie cd. backslash, czyli znak maskujący: \ na ekranie ma pojawić się napis $HOME echo "$HOME" #wydrukuje /home/ja aby wyłączyć interpretacje przez powłokę tej zmiennej, trzeba napisać: echo \$HOME i jest napis $HOME 20 10

11 Funkcje Coś w rodzaju podprogramów. Stosuje się, gdy w skrypcie powtarza się jakaś grupa poleceń. Do danej funkcji odwołujemy się podając jej nazwę, a wykonane zostanie wszystko, co wpisaliśmy między nawiasy { }. Funkcje skracają znacznie długość skryptu. Składnia: function nazwa_funkcji { polecenie1 polecenie2 } 21 Funkcje przykład function napis { echo "To jest napis" } napis wywołanie naszej funkcji 22 11

12 Funkcje cd. Funkcje mogą się znajdować w innym pliku, co uczyni nasz skrypt bardziej przejrzystym i wygodnym, tworzy się własne pliki nagłówkowe, wywołuje się je tak:. ~/nasz_plik_z_funkcjami nazwa_funkcji Trzeba pamiętać o podaniu kropki i spacji przed nazwą pliku!!!! 23 Funkcje przykład function nasza_funkcja { echo -e 'Właśnie użyłeś funkcji o nazwie "nasza_funkcja".\a' } Teraz pozostało jeszcze utworzyć skrypt, w którym wywołamy funkcję: nasza_funkcja: echo "Test funkcji.". funkcja nasza_funkcja 24 12

13 Zmienne programowe (ang. program variables) Zmienne definiowane samodzielnie przez użytkownika. nazwa_zmiennej="wartość" Na przykład: x="napis" echo $x x = "napis" Błędny zapis!!! 25 Zmienne programowe cd. Pod zmienną możemy podstawić wynik jakiegoś polecenia (dwa sposoby): 1. Poprzez użycie odwrotnych apostrofów: `polecenie` GDZIE_JESTEM=`pwd` #Wartością zmiennej GDZIE_JESTEM jest wynik działania polecenia pwd, które wypisze nazwę katalogu w jakim się w danej chwili znajdujemy. echo "Jestem w katalogu $GDZIE_JESTEM" 26 13

14 Zmienne programowe cd. 2. Za pomocą rozwijania zawartości nawiasów: $(polecenie) GDZIE_JESTEM=$(pwd) echo "Jestem w katalogu $GDZIE_JESTEM" 27 Zmienne specjalne (ang. special variables, special parameters) To najbardziej prywatne zmienne powłoki, są udostępniane użytkownikowi tylko do odczytu. $0 nazwa bieżącego skryptu lub powłoki echo "$0" #Pokaże nazwę naszego skryptu. $1..$9 Parametry przekazywane do skryptu (użytkownik może modyfikować ten rodzaj $-ych specjalnych). echo "$1 $2 $3" Zadziała w przypadku uruchomienia skryptu z parametrami!!! 28 14

15 Zmienne specjalne cd. Pokaże wszystkie parametry przekazywane do skryptu (też wyjątek), równoważne $1 $2 $3..., jeśli nie podane są żadne parametry interpretowana jest jako nic. echo "Skrypt uruchomiono z parametrami: $@"./plik parametr1 parametr2 Wynik działania: Skrypt uruchomiono z parametrami: parametr1 parametr2 29 Zmienne specjalne cd. $? kod powrotu ostatnio wykonywanego polecenia $# Liczba wszystkich parametrów wywoływanego polecenia $$ PID procesu bieżącej powłoki 30 15

16 Zmienne środowiskowe (ang.environment variables) Definiują środowisko użytkownika, dostępne dla wszystkich procesów potomnych. Wyróżniamy: globalne - widoczne w każdym podshellu lokalne - widoczne tylko dla tego shella, w którym zostały ustawione x="napis" #definicja zmiennej echo $x xterm #wywołanie podshella ponowne wywołanie: echo $x nie pokaże nic, bo zmienne lokalne nie są widoczne w podshellach!!! 31 Zmienne środowiskowe cd. Inicjacja zmiennej globalnej: export x="napis" Teraz zmienna x będzie widoczna w podshellach. Polecenie export nadaje wskazanym zmiennym atrybut zmiennych globalnych. Polecenie export -p pozwala uzyskać listę aktualnie eksportowanych zmiennych. usunięcie atrybutu eksportu dla danej zmiennej export -n zmienna 32 16

17 Przykłady zmiennych środowiskowych $HOME $USER $HOSTNAME $OSTYPE #ścieżka do katalogu domowego #twój login #nazwa twojego hosta #rodzaj systemu operacyjnego dostępne zmienne środowiskowe można wyświetlić za pomocą polecenia: printenv more 33 Zmienne tablicowe BASH pozwala na stosowanie zmiennych tablicowych jednowymiarowych. Tablica? Zmienna, która przechowuje listę pewnych wartości (rozdzielonych spacjami). w BASH'u nie ma maksymalnego rozmiaru tablic. Kolejne wartości zmiennej tablicowej indeksowane są przy pomocy liczb całkowitych, zaczynając od 0. Składnia zmienna=(wartość1 wartość2 wartość3 wartośćn) 34 17

18 Zmienne tablicowe przykład tablica=(element1 element2 element3) echo ${tablica[0]} echo ${tablica[1]} echo ${tablica[2]} Do elementów tablicy odwołujemy się za pomocą wskaźników. ${nazwa_zmiennej[wskaźnik]} Wskaźnikami są indeksy elementów tablicy: 0 *. echo ${tablica[*]} #to samo co powyżej 35 Zmienne tablicowe cd. Można też uzyskać długość (liczba znaków) danego elementu tablicy: ${#nazwa_zmiennej[wskaźnik]} tablica=(element1 element2 element3) echo ${#tablica[0]} #liczba znaków pierwszego elementu tablicy, czyli 8. echo ${#tablica[@]} #liczba wszystkich elementów tablicy, czyli

19 Dodawanie elementów do tablicy nazwa_zmiennej[wskaźnik]=wartość tablica=(element1 element2 element3) tablica[3]=element4 echo BASH automatycznie utworzy tablicę, w przypadku dodania elementu do zmiennej nieistniejącej: linux[0]=slackware linux[1]=debian echo ${linux[@]} Tablica linux z dwoma elementami. 37 Usuwanie elementów tablic Polecenie unset. unset nazwa_zmiennej[wskaźnik] tablica=(element1 element2 element3) echo ${tablica[@]} unset tablica[2] echo ${tablica[*]} Usunięty ostatni element tablicy

20 Usuwanie całych tablic Aby usunąć całą tablicę wystarczy podać jako lub *. tablica=(element1 element2 element3) unset tablica[*] echo ${tablica[@]} Ciekawe, co zostanie wyświetlone? 39 Wyrażenia arytmetyczne mechanizm interpretacji wyrażeń arytmetycznych, obliczenia dokonywane są na liczbach całkowitych, nie przeprowadzana jest kontrola przepełnienia (ang. overflow). $((wyrażenie)) lub $[wyrażenie] echo $((8/2)) wynik=$[4*5/2] echo "$wynik" 40 20

21 Wyrażenia arytmetyczne cd. Polecenie let liczba1=5 liczba2=6 let wynik=liczba1*liczba2 echo "$wynik" 41 Strumienie danych stdin (ang. standard input), standardowe wejście, skąd proces pobiera dane, domyślnie jest to klawiatura stdout (ang. standard output) to standardowe wyjście, wysyłany jest tam wynik działania procesu, domyślnie ekran stderr (ang. standard error), standardowe wyjście błędów, tam trafiają wszystkie komunikaty o błędach, domyślnie ekran 42 21

22 Deskryptory plików Linux wszystko traktuje jako plik, niezależnie od tego czy to jest plik zwykły, katalog, urządzenie blokowe (klawiatura, ekran) itd. Tak samo jest ze strumieniami, BASH identyfikuje je za pomocą przyporządkowanych im liczb całkowitych (0 2), tzw. deskryptorów plików: 0 to plik, z którego proces pobiera dane: stdin, 1 to plik, do którego proces pisze wyniki swojego działania stdout, 2 to plik, do którego trafiają komunikaty o błędach stderr. Za pomocą operatorów przypisania można manipulować strumieniami, poprzez przypisanie deskryptorów: 0, 1, 2 innym plikom, niż tym reprezentującym klawiaturę i ekran. 43 Przełączanie standardowego wejścia Zamiast klawiatury jako standardowe wejście można otworzyć plik: < plik sort < lista Wynik na ekranie: caldera debian redhat slackware Plik lista: slackaware redhat debian caldera 44 22

23 Przełączanie standardowego wyjścia Wynik jakiegoś polecenia można wysłać do pliku (z nadpisaniem lub z dopisaniem), a nie na ekran: > plik lub >> plik ls -la /usr/bin > ~/wynik jeśli plik wynik wcześniej nie istniał, to zostanie utworzony, jeśli istniał cała jego poprzednia zawartość zostanie nadpisana. ls -la /usr/bin >> ~/wynik jeśli plik wynik istniał to zawartość zostanie uzupełniona. 45 Przełączanie standardowego wyjścia błędów Do pliku można też kierować strumień diagnostyczny: 2> plik echo "Stderr jest skierowane do pliku error" ls -y 2> ~/error #błąd ls -y 2>> ~/error #błąd Polecenie ls jest użyte z błędną opcją -y, komunikat o błędzie trafi do pliku error

24 Koniec Dziękuję za uwagę 47 24