Raport z ewaluacji programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka w latach

Transkrypt

1 Projekt,,Potencjał Działanie Rozwój: nowy wymiar współpracy Miasta Płocka i płockich organizacji pozarządowych Raport z ewaluacji programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka Opracowała: dr n. med. Olga Gajewska LIDER PROJEKTU Płock 2014 Człowiek najlepsza inwestycja! PARTNERZY Gmina Miasto Płock Stowarzyszenie Towarzystwo Wiedzy Powszechnej Academia Economica Oddział Regionalny w Płocku Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Spis treści 1. Opis problemu zdrowotnego Opis Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka w latach w odniesieniu do jego realizacji Ewaluacja programu 3.1. Analiza liczby placówek podstawowej opieki zdrowotnej realizującej program, oraz kosztów realizacji programu Ocena liczby osób zaszczepionych w ramach programu Analiza zapadalności i umieralności na chorobę meningokokową inwazyjną.12 4.Dyskusja i wnioski z realizacji Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka

3 1. Opis problemu zdrowotnego Meningokoki (Neisseria meningitidis) to bakterie wywołujące groźne zakażenia, określane jako inwazyjna choroba meningokokowa. Podzielone są na wiele grup serologicznych. W Polsce oraz w Europie najczęściej występują meningokoki grupy B i C. Meningokoki żyją w wydzielinie jamy nosowo-gardłowej. Około 5-10% zdrowych ludzi jest nosicielami meningokoków bez świadomości tego faktu. U młodzieży odsetek ten może przekraczać 20%. Do zakażenia może dojść na skutek kontaktu z osobą chorą lub z bezobjawowym nosicielem. Przenoszenie meningokoków odbywa się podobnie jak w przypadku wielu infekcji: drogą kropelkową (podczas kaszlu, kichania), przez kontakt bezpośredni lub pośredni (np. picie ze wspólnego kubka). Zachorowania najczęściej występują zimą i wiosną. Najgroźniejszym efektem zakażeń wywołanych przez te bakterie jest inwazyjna choroba meningokokowa, która może przebiegać jako posocznica (sepsa) lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Meningokoki mogą wywołać również zapalenie gardła, płuc, ucha środkowego, osierdzia, wsierdzia, stawów, zapalenie spojówek, szpiku kostnego i inne schorzenia. Do zakażenia meningokokami może dojść w każdym wieku. Warto jednak podkreślić, że dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat są, w porównaniu do innych grup wiekowych, narażone najbardziej. Ich system odpornościowy nie jest jeszcze wystarczająco dobrze rozwinięty. Drugi szczyt zachorowań jest notowany u młodzieży między 14 a 19 rokiem życia. Meningogoki należą do najczęstszych, pozaszpitalnych, bakteryjnych czynników etiologicznych zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy na świecie. Mogą powodować zarówno zachorowania sporadyczne, ogniska epidemiczne, jak i duże epidemie. Ten potencjalnie epidemiczny charakter zakażeń obarczonych dużym ryzykiem powikłań i wysoką śmiertelnością stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Obecnie najlepszą metodą zapobiegania zakażeniom meningokokowym typu C są szczepienia ochronne. Udowodniono, że programy szczepień prowadzone z użyciem szczepionki koniugowanej są wysoce skuteczne i mogą znacznie obniżyć zachorowalność na zakażenia wywołane przez meningokoki typu C. 3

4 2. Opis Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka "Program profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka w latach " adresowany był do dzieci w wieku od 12 do 23 miesięcy życia, zamieszkałych na terenie miasta Płocka, które dotąd nie zostały uodpornione przeciw meningokokom typu C, w tym dzieci, które rozpoczęły cykl szczepień przed ukończeniem 1. roku życia. Celem głównym programu było zwiększenie liczby dzieci zaszczepionych przeciwko meningokokom typu C wśród populacji objętej programem, a tym samym zapobieganie zachorowaniom i zgonom z powodu inwazyjnej choroby meningokokowej. Ponadto wyróżniono dwa cele szczegółowe ww. programu: - Zwiększenie dostępności do bezpłatnych szczepień przeciwko meningokokom typu C w grupie dzieci objętych programem. - Zmniejszenie zapadalności i umieralności na inwazyjną chorobę meningokokową wśród mieszkańców miasta Płocka. Tryb zapraszania do programu obejmował dwa etapy. Pierwszy etap obejmował edukację mieszkańców miasta Płocka poprzez działania promocyjno-informacyjne w mediach: tj. zamieszczenie informacji dotyczącej programu w lokalnych mediach, zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Miasta Płocka. Ponadto Gmina Miasto Płock w ramach kampanii informacyjnej dotyczącej wszystkich finansowanych z budżetu miasta programów zdrowotnych prowadziła corocznie kampanię informacyjną w postaci dystrybucji plakatów i ulotek oraz ekspozycji informacji na billboardach. Kampania ta prowadzona była pod hasłem "Zdrowie - bezcenne. Badania - bezpłatne" we współpracy z Wydziałem Promocji i Informacji Urzędu Miasta Płocka. Materiały informacyjne dystrybuowano na terenie miasta m.in. w takich miejscach jak: - przychodnie poz ; - szpitale; - miejskie jednostki organizacyjne; - galerie handlowe, oraz w czasie różnego rodzaju imprez organizowanych przez Urząd. W 2012 roku wydano sztuk ulotek i 210 sztuk plakatów informujących o programach realizowanych przez Gminę Miasto Płock. W 2013 roku wydano sztuk ulotek, 200 sztuk plakatów informujących, naklejki dla dzieci biorących udział w programach profilaktycznych szczepień oraz ukazało się 10 sztuk bilboardów rozmieszczonych na terenie miasta dwukrotnie w ciągu roku. Natomiast w 2014 roku wydano 2000 sztuk ulotek,

5 sztuk naklejek dla dzieci biorących udział w programach profilaktycznych szczepień oraz ukazało się 10 sztuk bilboardów rozmieszczonych na terenie miasta dwukrotnie w ciągu roku. Koszty realizacji ww. kampanii w 2012 roku wynosiły 6 300,66 zł, w 2013 roku ,26 zł (w tym odbyły się działania informacyjne dotyczące wprowadzenia programu - "Program profilaktycznych szczepień przeciw HPV w latach " oraz edukacja zdrowotna rodziców i dzieci w ramach ww. programu oraz szkolenia dla realizatorów), natomiast w 2014 roku ,20 zł. Drugi etap obejmował rekrutację uczestników do wspomnianego programu. W ramach tego etapu informacja o możliwości skorzystania z bezpłatnych szczepień zalecanych, dostępnych w ramach programu w placówce podstawowej opieki zdrowotnej, do której dziecko jest zapisane, została przekazana rodzicom przez przychodnię. Przychodnie ponadto prowadziły edukację zdrowotną rodziców w zakresie objętym programem zdrowotnym. Świadczenia w postaci szczepienia przeciw meningokokom typu C otrzymało każde dziecko, które zgłoszono do programu, spełniało kryteria i zostało zakwalifikowane do szczepienia przez swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej z placówki, która była realizatorem programu. Kryteria i sposób kwalifikacji uczestników to: - wiek od 12 do 23 miesiąca życia; - zamieszkanie na terenie miasta Płocka; - dotychczasowy brak uodpornienia przeciw meningokokom typu C; - badanie lekarskie kwalifikujące do szczepienia. W celu wyboru podmiotów leczniczych realizujących Program profilaktyczny szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka ogłoszono konkurs ofert. Szczepienia realizowane były przez placówki podstawowej opieki zdrowotnej, wybrane na realizatora programu w ramach ogłoszonego konkursu ofert na podstawie Zarządzenie Nr 1394/2012 Prezydenta Miasta Płocka z dnia 09 lutego 2012 roku w sprawie: przeprowadzenia konkursu ofert na wybór realizatora Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka w latach oraz na podstawie Zarządzenia nr 1851/2012 Prezydenta Miasta Płocka z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie: przeprowadzenia konkursu ofert na wybór realizatora Programu profilaktycznych szczepień przeciw grypie dla mieszkańców miasta Płocka w latach , realizatora Programu profilaktycznych szczepień przeciw pneumokokom w latach konkurs uzupełniający oraz realizatora Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka w latach konkurs uzupełniający. Każda wybrana placówka podstawowej opieki zdrowotnej usytuowana była na 5

6 terenie miasta Płocka, posiadała kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) i spełniała kryteria konkursowe. Wybrane kompetencje i warunki niezbędne do realizacji programu to: 1. Zgodność zakresu świadczeń zdrowotnych udzielanych przez realizatora programu zdrowotnego, w świetle obowiązujących przepisów, z przedmiotem programu zdrowotnego, 2. W zakresie personelu udzielającego świadczeń w ramach programu: - co najmniej 1 lekarz spełniający warunki Narodowego Funduszu Zdrowia w zakresie udzielania świadczeń z dziedziny podstawowej opieki zdrowotnej, - co najmniej 1 pielęgniarka poz z uprawnieniami do wykonywania szczepień, - personel do obsługi organizacyjnej programu odpowiedzialny za rejestrację pacjentów, prowadzenie bazy danych, 3. W zakresie dostępności doświadczeń w ramach programu zdrowotnego, - dostępność do świadczeń co najmniej 3 razy w tygodniu, w tym 1 raz w godzinach popołudniowych (co najmniej do godz ), 4. w zakresie wyposażenia w sprzęt i materiały: - wyposażenie gabinetu lekarskiego i gabinetu szczepień zgodne z obowiązującymi przepisami w tym zakresie, Posiadanie systemu komputerowego z dostępem do Internetu oraz drukarką do gromadzenia, przetwarzania i przekazywania danych; 5. W zakresie ceny. Zatem szczepienia były realizowane przez placówki podstawowej opieki zdrowotnej, które zostały wybrane na podstawie konkursu ogłoszonego przez Gminę - Miasto Płock. Każda placówka podstawowej opieki zdrowotnej z terenu miasta Płocka, posiadająca kontrakt z NFZ (kontrakt z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej) mogła wziąć udział w postępowaniu konkursowym. Należy podkreślić, że zgodnie z art. 48 ust. 2a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków (Dz.U nr 210 poz. 2135) publicznych Gmina Miasto Płock przekazała projekt opisywanego programu profilaktycznego do Agencji Oceny Technologii Medycznych i uzyskała pozytywną opinię Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych, nr opinii 111/2012 z dnia 25 czerwca 2012r. Agencja Oceny Technologii Medycznych (AOTM) opiniuje ministerialne i samorządowe projekty programów zdrowotnych, a także prowadzi szeroko rozumianą działalność informacyjną i szkoleniową w zakresie oceny technologii medycznych w Polsce i na świecie. 6

7 3. Ewaluacja programu 3.1. Analiza liczby placówek podstawowej opieki zdrowotnej realizującej program, oraz kosztów realizacji programu W wyniku przeprowadzonego konkursu ofert w 2012 roku wyłoniono 21 placówek, świadczących usługi w ramach podstawowej opieki zdrowotnej i realizujących program tj.: 1) NZOZ Eskulap, ul. 1 Maja 7a, 2) Wojewódzki Szpital Zespolony w Płocku POZ, ul. Medyczna 22, 3) NZOZ Nowa- Med, ul. Dworcowa 2, 4) NZOZ CM Omega, ul. Jasna 13, 5) NZOZ Intermed, ul. Gradowskiego 26, 6) NZOZ Płocki ZOZ przychodnie mieszczące się przy ulicach: Miodowa 2, Zielona 40, Góry 7. 7) NZOZ Med Jar, ul. Armii Krajowej 2a, 8) NZOZ Nasza Przychodnia, ul. Czwartaków 4, 9) NZOZ Przychodnia Radziwie Wanda Pociej Siera, ul. Popłacińska 42, 10) NZOZ Borowiczki Zdzisław Woźniak, ul. Borowicka 3b, 11) NZOZ Saba Med, ul. Kobylińskiego 14, 12) NZOZ PetroLek, ul. Chemików 7, 13) NZOZ Salus, ul. Zapłotek 30, 14) NZOZ Wa-Med, ul. Czwartaków 16c, 15) NZOZ Lux Medica, ul. Wolskiego 6/1, 16) NZOZ Zdrowie BJT, ul. Rembielińskiego 10a, 17) NZOZ CM Rodzina ul. Jana Pawła II 39, 18) NZOZ Caritas Diecezji Płockiej, ul. Sienkiewicza 54, 19) NZOZ ProVita, ul. Hubalczyków 11, 20) Centrum Leczniczo Usługowe imienia Świętej Anny, ul. Kochanowskiego 22a, 21) Poliklinika MSWiA, ul. Sportowa 2 Jednakże w wyniku likwidacji jednostki Polikliniki MSWiA w Płocku z końcem lutego 2013 roku, mieszczącej się w Płocku, przy ul. Sportowej 2, w latach 2013 i 2014 program realizowało 20 placówek. Dzieci, których rodzice wyrazili pisemną zgodę na szczepienie, spełniające kryteria programu i zakwalifikowane przez lekarza (badanie kwalifikujące pacjenta do szczepienia) były szczepione szczepionką monowalentną skoniugowaną przeciwko meningokokom typu C, zarejestrowaną i dopuszczoną do obrotu w Polsce. 7

8 W Programie profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka zaplanowano całkowity koszt realizacji programu na kwotę ,00 zł. Jednocześnie planowany koszt realizacji programu w ciągu jednego roku to ,00 zł. Należy dodać, że koszt prowadzonej corocznie przez Gminę - Miasto Płock kampanii informacyjnej, dotyczącej wszystkich finansowanych z budżetu miasta Płocka programów zdrowotnych nie jest wliczany w koszt realizacji niniejszego programu. Ponadto w przypadku większej frekwencji Gmina założyła podjęcie działań w celu zabezpieczenia dodatkowych środków finansowych. Przyjęte koszty jednostkowe w kwocie 105,00 zł: to cena jednostkowa brutto za wykonanie pojedynczego świadczenia w ramach programu. Zakres świadczenia obejmował: - zakup szczepionki (monowalentnej, skoniugowanej przeciwko meningokokom typu C; - badanie lekarskie - kwalifikację do wykonania szczepienia; - podanie szczepionki zgodnie ze schematem określnym przez producenta; - sporządzenie dokumentacji medycznej z przeprowadzonych szczepień zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie i standardami stosowanymi przez Narodowy Fundusz Zdrowia oraz archiwizowania danych; - prowadzenie rejestru świadczeń wykonywanych w ramach programu zdrowotnego oraz sporządzenie sprawozdania z jego realizacji zgodnie z wymaganiami Gminy Miasto Płock. Całkowity koszt realizacji programu wyniósł: zł. Przy czym koszty realizacji w 2012 roku wyniosły zł, natomiast koszty realizacji w 2013 roku zł. Nie przekroczono zatem założonego całkowitego kosztu realizacji Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka. 8

9 3.2. Ocena liczby osób zaszczepionych w ramach programu Tab. 1. Liczba ludności w Polsce, województwie mazowieckim i mieście Płocku w latach Region Polska województwo mazowieckie Rok Liczba ludności ogółem Liczba dzieci w wieku od 12 do 23 miesięcy Odsetek dzieci w wieku od 12 do 23 miesięcy , , , ,1 miasto Płock , ,0 Źródło: GUS (Główny Urząd Statystyczny), 2014, dane dostępne na stronie internetowej i obliczenia własne Biorąc pod uwagę liczbę ludności ogółem w Polsce i mieście Płocku zauważamy tendencję spadkową, natomiast w województwie mazowieckim liczba ludności w 2013 roku była większa w stosunku do 2012 roku. W 2012 roku miasto Płock zamieszkiwało osób, natomiast w 2013 roku osób. Odsetek dzieci w wieku od 12 do 23 miesięcy życia wynosił około 1% ogółu społeczeństwa i taka tendencja zauważana jest również w Polsce i województwie mazowieckim. Niemniej jednak w Polsce i województwie mazowieckim liczba dzieci w drugim roku życia w analizowanym przedziale czasowym spadała, jedynie w mieście Płocku zauważamy niewielki wzrost liczby dzieci w tym wieku. Tab.2. Liczba osób zaszczepionych przeciw meningokokom w Polsce, województwie mazowieckim i mieście Płocku w latach Region Polska województwo mazowieckie Płock Rok Liczba zaszczepionych % zaszczepionych 0,12 0,12 0,19 0,23 0,56 0,68 Źródło: PZH (Państwowy Zakład Higieny), 2014, dane dostępne na stronie internetowej oraz Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urząd Miasta Płocka, PSSE w Płocku W Polsce, województwie mazowieckim i mieście Płocku w latach zauważamy wzrost liczby osób zaszczepionych przeciw meningokokom. Biorąc po uwagę odsetek osób 9

10 zaszczepionych w stosunku do ogółu społeczeństwa można zauważyć wiodącą rolę Gminy Miasta Płock w szczepieniach przeciw meningokokom. Tab. 3. Liczba osób zaszczepionych w latach w ramach programu profilaktycznego szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka Liczba osób zaszczepionych Źródło: dane Urzędu Miasta Płocka Źródło: dane Urzędu Miasta Płocka Ryc. 1. Liczba osób zaszczepionych w poszczególnych latach programu profilaktycznego szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka W Płocku w latach w ramach Programu profilaktycznych szczepień przeciwko meningokokom wykonano szczepień. Ponadto należy podkreślić, że w czasie trwania programu zmieniali się adresaci omawianego programu profilaktycznego. W latach wykonano szczepionek u osób w przedziale wiekowym od 2 10

11 miesiąca życia do 16 roku życia, natomiast w latach podano szczepionek u osób w przedziale wiekowym od 2 miesiąca życia do 19 roku życia. W 2012 roku wykonano 640 szczepień, w 2013 roku 741 szczepień u dzieci w wieku od 12 do 23 miesiąca życia. Ponadto należy zauważyć, że w 2012 roku wykonano 695 szczepień przeciw meningokokom, z czego 640 w ramach Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka finansowanego z budżetu miasta, co stanowiło 92% szczepień przeciw omawianym bakteriom. Natomiast w 2013 wykonano 836 szczepień przeciw meningokokom, z czego 741 szczepień w ramach programu profilaktycznego, co oznacza, że 89% szczepień przeciw meningokokom było finansowanych z budżetu miasta Płocka. W programie założono udział 60% dzieci z rocznika w szczepieniach, warto podkreślić, że w 2012 roku zaszczepiono 51% dzieci w wieku od 12 miesięcy do 23 miesięcy życia, a w 2013 roku już 59% dzieci, zatem odsetek dzieci zaszczepionych w populacji objętej programem jest zbliżony do założonego. 11

12 3.3. Analiza zapadalności i umieralności na chorobę meningokokową inwazyjną Tab.4. Zachorowania na chorobę meningokokową inwazyjną w Polsce, województwie mazowieckim, mieście Płocku w latach Region Rok Choroba meningokokowa inwazyjna ogółem zapadalność na 100 tyś. Polska , ,65 województwo ,55 mazowieckie ,68 Płock , Źródło: PZH (Państwowy Zakład Higieny), 2014, dane dostępne na stronie internetowej oraz PSSE w Płocku (Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Płocku) Analizując zachorowania na chorobę meningokokową inwazyjną w Polsce i województwie mazowieckim w latach zauważamy wzrost zachorowalności, natomiast biorąc pod uwagę Gminę Miasto Płock nastąpił spadek zachorowalności w omawianym przedziale czasowym. Biorąc po uwagę liczbę zachorowań na chorobę meningokokową inwazyjną w Płocku w latach poprzedzających wprowadzenie programu, tj. w 2005r. odnotowano 1 przypadek zachorowania, w 2006r. 2, 2007r. - 3, a w 2008r.- 4, a w porównaniu z omawianym przedziałem czasu można zauważyć, że szczepienia skutecznie obniżają zachorowalność na zakażenia wywołane przez meningokoki. Tab.5. Zachorowania na zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu oraz na posocznicę w Polsce, województwie mazowieckim, mieście Płocku w latach Choroba meningokokowa Zapalenie opon mózgowych Region Rok i/lub mózgu Posocznica ogółem zapadalność zapadalność ogółem na 100 tyś. na 100 tyś. Polska , , , ,43 województwo , ,36 mazowieckie , ,49 Płock , Źródło: PZH (Państwowy Zakład Higieny), 2014, dane dostępne na stronie internetowej oraz PSSE w Płocku (Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Płocku) W Polsce i województwie mazowieckim można zauważyć niewielki spadek zachorowań na zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu w latach W przypadku zachorowań na 12

13 posocznicę obserwujemy wzrost liczby zachorowań w Polsce i województwie mazowieckim. Warto zauważyć, że w mieście Płocku nie odnotowano w omawianym przedziale czasowym zachorowań na zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu, natomiast analizując dane z miasta Płocka w omawianym przedziale czasowym, zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na posocznicę w 2012 roku. Tab.5. Zgony na chorobę meningokokową inwazyjną w Polsce, województwie mazowieckim, mieście Płocku w latach Region Rok Liczba zgonów na chorobę meningokokową inwazyjną Polska województwo mazowieckie Płock Źródło: PZH (Państwowy Zakład Higieny), 2014, dane dostępne na stronie internetowej Według danych pochodzących z Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Płocku we wspomnianym mieście, w latach , nie odnotowano zgonów z powodu choroby meningokokowej inwazyjnej. 13

14 4. Dyskusja i wnioski z realizacji Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka Inwazyjna choroba meningokokowa wiąże się z dużą śmiertelnością, a szczególnie w przypadku zakażeń przebiegających z posocznicą. Jednak zakażeniom meningokokami grupy C i ich powikłaniom można skutecznie zapobiegać stosując szczepienia. Udowodniono, że programy szczepień ochronnych prowadzone w różnych krajach Unii Europejskiej z użyciem szczepionek przeciw meningokokom grupy C są w stanie znacznie obniżyć śmiertelność i zachorowalność na choroby wywołane przez tą grupę bakterii. Szczepionki skoniugowane skutecznie stymulują układ odpornościowy: - po zakończeniu całego cyklu szczepienia niemal u wszystkich dzieci pojawiają się ochronne przeciwciała w zabezpieczającym stężeniu; - odporność po szczepieniu u dzieci, które ukończyły 1. rok życia, oraz u młodzieży i dorosłych prawdopodobnie utrzymuje się przez długi czas; natomiast u niemowląt zaszczepionych w 1. roku życia poziom ochrony stopniowo maleje i w 2. roku życia konieczna jest dawka przypominająca szczepionki; - choć nie zbadano, o ile szczepienie zmniejsza indywidualne ryzyko zachorowania dziecka, to w krajach, w których wprowadzono powszechne szczepienie dzieci szczepionkami skoniugowanymi, zaobserwowano znaczne zmniejszenie liczby zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową; - dodatkowo skutecznie chronią przed osiedlaniem się meningokoków w gardle (tzn. nosicielstwem), a tym samym ograniczają ryzyko zakażenia innych osób. Istnieje wiele dowodów naukowych potwierdzających efektywność i bezpieczeństwo szczepień przeciwko meningokokom, w tym efektywność kosztową. Szczepienia te są powszechnie akceptowane, zalecane przez ekspertów polskich i zagranicznych i są finansowane w wielu krajach europejskich. Dotychczasowe doświadczenia w realizacji programu szczepień przeciwko meningokokom, w mieście Płocku są zachęcające. Samorząd płocki od 2008 roku realizuje wspomniany program. Głównym celem ewaluowanego programu było zwiększenie liczby dzieci zaszczepionych przeciwko meningokokom typu C wśród populacji objętej programem, a tym samym zapobieganie zachorowaniom i zgonom z powodu inwazyjnej choroby meningokokowej. Niewątpliwie cel ten został osiągnięty jak również wyróżnione w programie cele szczegółowe. W Polsce szczepienia przeciw meningokokom wpisane są do Programu Szczepień Ochronnych jako szczepienia zalecane, niefinansowane ze środków 14

15 znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia. W związku z powyższym dzięki realizacji tego projektu zwiększono dostępność do bezpłatnych szczepień przeciw meningokokom w grupie dzieci objętych badaniem. Ponadto należy podkreślić, że szczepienia przeciw meningokokom są najskuteczniejszym sposobem zwalczania inwazyjnej choroby meningokokowej. Popularyzacja wiedzy o ryzyku wystąpienia powikłań w przebiegu tej choroby, jak również o wspomnianych szczepieniach powoduje zwiększenie liczby osób zgłaszających uczestnictwo dziecka w programie, a tym samym przyczynia się do zmniejszenia zachorowalności i umieralności na inwazyjną chorobę meningokokową wśród mieszkańców miasta Płocka. Grupa docelowa określona w programie została wybrana trafnie. Odporność u dzieci zaszczepionych po 1 roku życia utrzymuje się przez długi okres czasu i nie wymaga podania dawki przypominającej. Analiza odsetka dzieci zaszczepionych w populacji objętej badaniem świadczy o efektywności programu: w 2012 roku zaszczepiono 51% dzieci w 2. roku życia, natomiast w 2013 roku 59% dzieci w tym wieku Ponadto należy podkreślić, że analiza statystyczna zachorowalności i zgonów dowodzi, że dzięki realizacji Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka nastąpił spadek zachorowalności, a także nie odnotowano żadnego przypadku zgonu w omawianym czasie. Program profilaktyczny należy kontynuować w celu skutecznej ochrony przed zachorowaniem na zakażenia wywołane Neisseria meningitidis i ze względu na uzyskane pozytywne efekty jego realizacji. W Polsce szczepienia przeciw meningokokom znajdują się w Programie Szczepień Ochronnych na rok 2012 i 2013 jako szczepienia zalecane finansowane przez pacjenta. Ponadto należy podkreślić, że cel strategiczny nr 7 Narodowego Programu Zdrowia na lata dot. zwiększenia skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom, w ramach którego priorytetem jest m.in. zmniejszenie zapadalności na choroby zakaźne, którym można zapobiegać przez szczepienia. Jednocześnie jednym z priorytetów zdrowotnych określonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 roku jest zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom, w szczególności poprzez szczepienia ochronne. Zatem program profilaktyczny realizowany przez Gminę Miasto Płock spełnia jeden z priorytetów zdrowotnych określonych w Polsce. Ewaluację Programu profilaktycznych szczepień przeciw meningokokom dla mieszkańców miasta Płocka opracowano w oparciu o dane uzyskane 15

16 z Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Płocka, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Płocku, jak również dostępne na stronach internetowych Głównego Urzędu Statystycznego i Państwowego Zakładu Higieny. 16