KATASTROFY BUDOWLANE W POLSCE SPOWODOWANE ZJAWISKAMI KLIMATYCZNYMI. Dr inż. Jerzy Baryłka - GUNB

Transkrypt

1 KATASTROFY BUDOWLANE W POLSCE SPOWODOWANE ZJAWISKAMI KLIMATYCZNYMI Dr inż. Jerzy Baryłka - GUNB

2 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane - normuje Działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych Zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach Poprzez określenie: wymagań, zasad, praw i obowiązków oraz - sankcji karnych związanych z nieprzestrzeganiem przepisów Prawa budowlanego.

3 Przepisy które należy uwzględniać ustawy i rozporządzenia, przepisy techniczno-budowlane PROJEKTOWANIE OBIEKTU Zasady wiedzy technicznej BUDOWANIE OBIEKTU OBIEKT BUDOWLANY WRAZ ZE ZWIĄZANYMI Z NIM URZĄDZENIAMI BUDOWLANYMI CEL Spełnienie przez obiekt wymagań : - podstawowych, - dodatkowych. Stan zaspokojenie potrzeb użytkowych, w tym bezpieczeństwa obiektu budowlanego EKSPLOATOWANIE OBIEKTU - Użytkowanie (w sposób zgodny z przeznaczenie i wymaganiami ochrony środowiska) - Utrzymywanie w należytym stanie technicznym i estetycznym

4 Przepisy techniczno-budowlane - Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie; - Warunki techniczne użytkowania obiektów budowlanych Polskie Normy, w tym normy oddziaływań klimatycznych: - Obciążenia śniegiem, - Obciążenia wiatrem, - Obciążenia temperaturą, itp. Wiedza techniczna

5 Pomimo dobrych regulacji prawnych - w budownictwie spotykamy się z sytuacjami zniszczeń części lub całości obiektów budowlanych, w wyniku zdarzeń określanych jako katastrofa budowlana. Takim zniszczeniom podlegają różne obiekty budowlane (budynki i budowle) zarówno w czasie ich: budowy, użytkowania, nieużytkowania a także rozbiórki.

6 Należy zaznaczyć, że charakter i zasięg zniszczeń obiektów budowlanych (w wyniku ich katastrofy) zależy w dużym stopniu od stanu technicznego wynikającego z prawidłowości ich: zaprojektowania, wykonania, użytkowania oraz utrzymania.

7 W przepisach ustawy Prawo budowlane: 1) zdefiniowano pojęcie katastrofa budowlana (art. 73) Jako niezamierzone, gwałtowne zniszczenie: - obiektu budowlanego lub jego części a także - konstrukcyjnych elementów: rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów. 2) Określono obowiązki kierownika budowy (robót), właściciela, zarządcy lub użytkownika w razie katastrofy budowlanej w budowanym, rozbieranym lub użytkowanym obiekcie budowlanym (art. 75); 3) Określono obowiązki organów nadzoru budowlanego po uzyskaniu informacji o zaistnieniu katastrofy budowlanej (art. 76).

8 Katastrofa budowlana Właściwy organ nadzoru budowlanego - niezwłocznie zawiadamia o katastrofie organ wyższego stopnia oraz GINB (arkusz zgłoszenia katastrofy budowlanej nr 1), - Postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej - Powołanie Komisji do zbadania przyczyn i okoliczności zaistnienia katastrofy budowlanej oraz zakresu czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia; - Powiadomienie GINB o wynikach pracy Komisji. Główny Urząd Nadzoru Budowlanego -Zarejestrowanie katastrofy budowlanej, - Analiza katastrof budowlanych

9 GUNB prowadzi rejestr katastrof budowlanych, od r. z wykorzystaniem informatycznego systemu RKB (Rejestru Katastrof Budowlanych) zbudowanego z udziałem środków UE. Informacje zbiorcze (w układzie rocznym) w tym zakresie są umieszczane na stronie internetowej GUNB.

10 Katastrofy budowlane są kwalifikowane do jednej z dwóch kategorii: 1) Kategoria I - katastrofy nie wynikające z przyczyn losowych (których źródłem jest człowiek), 2) Kategoria II katastrofy wynikające z przyczyn losowych (których źródłem w szczególności jest przyroda).

11 Do katastrof kategorii II zalicza się katastrofy zaistniałe na skutek działania sił natury, takich jak: - powodzie, - silne wiatry, - obfity śnieg, - uderzenia pioruna, jak również: - wybuchy gazu, - uderzenia samochodu w budynek, - wybuchy kotłów, itp.

12 Na 3770 katastrof budowlanych zaistniałych w Polsce latach : 1) 1174 katastrof - stanowiły katastrofy kategorii I - (katastrofy nie wynikające z przyczyn losowych - których źródłem jest człowiek) średnio 71 katastrof rocznie, 2) 2596 katastrof stanowiły katastrofy kategorii II (katastrofy wynikające z przyczyn losowych (których źródłem jest przyroda) średnio 198 katastrof rocznie

13 Katastrofy budowlane w Polsce w latach

14 katagorie Kat II śr r r r r r r r r r r r r r r. 0 Kat I - śr. 71 Kat I Kat II Katastrofy budowlane w Polsce w latach r. w podziale na kategorie

15 W układzie wieloletnim (lata ) stwierdza się, że liczba katastrof spowodowanych przyczynami losowymi jest ponad dwukrotnie wyższa od liczby pozostałych katastrof Porównanie liczby katastrof kategorii I do liczby katastrof kategorii II w latach ; 31% 2596; 69% Kat I Kat II

16 W ostatnich dwóch latach (2007r. i 2008r.) zarejestrowano wzrost liczby katastrof budowlanych wywołanych przyczynami losowymi.

17 Lkat.II w/lkat. II 78,3% 76,6% 23,5% 90 % 98 %

18 Jakie obiekty ulegały katastrofom budowlanym?

19 Katastrofy budowlane w obiektach o różnym przeznaczeniu w latach BM (Budynki mieszkalne) BP (Budynki przemysłowe) BG 2007r. 2008r. (Budynki gospodarcze) BI (Budynki pozostałe)

20 Kiedy obiekty ulegały katastrofom budowlanym?

21 Rys. 4b Katastrofy podczas prowadzenia robót budowlanych oraz podczas użytkowania obiektów budowlanych w latach ; 3% 1588; 97% budowa użytkowanie

22 Przykłady katastrof budowlanych wywołanych czynnikami klimatycznymi

23

24

25 Katastrofy spowodowane huraganowymi wiatrami w latach w 2007r. - w powiecie częstochowskim w lipcu 2007 r. 263 katastrofy, - w woj. łódzkim w styczniu 2007r. 59 katastrof, - w woj. świętokrzyskim w lipcu 2007r. 20 katastrof. 2008r. - łódzkim (powiat Radomsko i Piotrków Trybunalski) w sierpniu 2008 r. 546 katastrof, - opolskim (powiat Strzelce-Opolskie) w sierpniu 2008 r katastrof, - podlaskim (powiat Zambrów i Wysokie Mazowieckie) w sierpniu 2008 r. 119 katastrof, - mazowieckim w sierpniu 2008r. 84 katastrof.

26 Do najczęściej spotykanych w Polsce uszkodzeń powodowanych przez wiatry katastrofalne można zaliczyć: - lokalne uszkodzenia lub zerwanie pokrycia dachowego, - uszkodzenia elementów konstrukcji dachu, - zerwania całego przekrycia dachowego, - uszkodzenia lub przewrócenie kominów ponad połacią dachową, - zawalenie się ścian szczytowych poddasza i kominów w obrębie poddasza, - zawalenie się stropu między kondygnacją mieszkalną a poddaszem, - zawalenie się ścian zewnętrznych, - oderwanie ocieplenia ścian zewnętrznych, - oderwanie ocieplenia dachu płaskiego, - oberwanie rynien i rur spustowych, - deformacja lub oderwanie tablic informacyjnych, anten itp., - wybicie szyb, wyrwanie okien i wrót, - przewrócenie parkanów i ogrodzeń.

27

28

29

30 Działania organów nadzoru budowlanego w zakresie katastrof budowlanych dotyczą zagadnień: 1) Formalnych wynikających z: a) rozdziału 7 ustawy Prawo budowlane (obowiązki podmiotów po zaistnieniu katastrofy), b) przepisów rozdziału 9 i 10 ustawy Prawo budowlane dotyczących odpowiedzialności zawodowej.

31 2) Wpływających na zmniejszenie liczby katastrof, wynikających z przepisów ustawy Prawo budowlane, w zakresie: a) dopuszczania obiektów do użytkowania; b) kontroli obowiązkowych (związanych z wydawaniem decyzji o pozwoleniu na użytkowanie). c) legalizacji samowoli budowlanych; d) nakazów rozbiórek z tytułu: - samowoli budowlanych, - odstępstwa od warunków pozwolenia na budowę, - niewłaściwego utrzymania obiektów budowlanych.

32 1) W latach : a) organy nadzoru budowlanego wydały ogółem nakazy rozbiórki obiektów budowlanych, w tym: 6040 spowodowanych samowolami budowlanymi, tj. budowy bez pozwolenia, 2012 spowodowanych prowadzeniem budów niezgodnie z warunkami pozwolenia na budowę, 3521 spowodowanych niewłaściwym utrzymaniem obiektów budowlanych

33 b) wykonano ogółem 5389 nakazów rozbiórki, orzeczonych przez organy nadzoru budowlanego z tytułu: samowoli budowlanej (art. 48) w liczbie 3198 rozbiórek, realizacji budowy niezgodnie z warunkami pozwolenia (art. 50a i 51) w liczbie 448 rozbiórek, niewłaściwego utrzymania obiektów budowlanych (art. 67) w liczbie 1955 rozbiórek.

34 c) organy nadzoru budowlanego, po spełnieniu procedur wymaganych przepisami ustawy Prawo budowlane, dopuściły do użytkowania obiekty budowlane: obiektów w 2007r., obiekty w 2008r.

35 3) Działalność profilaktyczna wynikająca z analiz katastrof budowlanych. Wyniki analiz katastrof budowlanych Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wykorzystuje do: ukierunkowywania działalności kontrolnej terenowych organów nadzoru budowlanego (s36) oraz przedstawiania propozycji w zakresie nowelizacji przepisów prawa budowlanego i norm. (s 37)

36 Obszary kontroli przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego przez organy nadzoru budowlanego Proces budowlany Proces utrzymania obiektów budowlanych. Efekty kontroli przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego przez organy nadzoru budowlanego (bezpieczeństwo obiektów budowlanych)_ Z uwagi na liczbę istniejących obiektów budowlanych - większą efektywność kontroli (z uwagi na bezpieczeństwo obiektów) organy nadzoru mogą uzyskać podczas kontroli utrzymania obiektów budowlanych.

37 Kontrole prowadzone przez organy nadzoru budowlanego zalecone przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (w okresie od r. do r.) potwierdziły potrzebę nowelizacji przepisów ustawy Prawo budowlane Kontrola obiektów budowlanych Stwierdzono 496 przypadków potencjalnego zagrożenia związanego najczęściej z obciążeniem konstrukcji dachowych nagromadzonym śniegiem i złym stanem technicznym elementów konstrukcji obiektów budowlanych Wyłączono z użytkowania 264 obiektów

38 Geneza, liczba i skala katastrof budowlanych w styczniu i lutym 2006r. i doświadczenia kontrolne organów nadzoru budowlanego - wywołały potrzebę wprowadzenia zmian w dotychczasowych przepisach Prawa budowlanego ukierunkowanych na zaostrzenie przestrzegania ustawowych obowiązków związanych z utrzymaniem obiektów przez ich właścicieli i zarządców.

39 W związku z powyższym Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, między innymi: 1) Uczestniczył w nowelizacji ustawy Prawo budowlane w 2007r. wprowadzającej: - doprecyzowanie obowiązków właścicieli i zarządców w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa obiektów; - dodatkowe kontrole okresowe tzw. obiektów wielkopowierzchniowych z uwagi na oddziaływania klimatyczne. (s43) 2) Wystąpił w 2006r. GINB do Ministra Infrastruktury w sprawie nowelizacji Polskiej Normy PN-80/B Obciążenia w obliczeniach

40 3) Wystąpił w 2008r. do Ministra Infrastruktury w sprawie nowelizacji Polskiej Normy PN-77/B Obciążenia w obliczeniach statycznych. Obciążenia wiatrem. 4) Wprowadził jeden z wniosków z XXIII Konferencji Naukowo Technicznej Awarie budowlane, która miała miejsce w dniach r. w Międzyzdrojach dotyczący potrzeby monitorowania konstrukcji niektórych obiektów budowlanych do 204 ust. 7 nowelizowanego rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

41 Podsumowanie 3) Od 2006r. rejestruje się wzrost liczby katastrof budowlanych, w związku ze wzrostem liczby katastrof wywołanych czynnikami o charakterze losowym, w których dominują katastrofy wywołane huraganowymi wiatrami. Powyższe może potwierdzać słuszność obserwacji klimatologów, którzy uważają, że należy liczyć się ze wzrostem gwałtownych zjawisk przyrodniczych jako skutków globalnego ocieplenia. 5) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz terenowe organy nadzoru budowlanego podejmują szereg działań ukierunkowanych na zwiększenie bezpieczeństwa obiektów budowlanych, w tym wynikających z analiz w zakresie katastrof budowlanych wywoływanych zjawiskami klimatycznymi.

42 Dziękuję za uwagę

43 Nowelizacja przepisów prawa budowlanego wynikająca z potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa obiektów budowlanych

44 W nowelizacji ustawy Prawo budowlane z 2007r. wprowadzono istotne zmiany (wynikające z potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa obiektów budowlanych) w obszarze przepisów dotyczących utrzymania obiektów budowlanych, które obejmowały uzupełnienie lub nowe redakcje art. 61, 62, 66, 70 i 92 ustawy Prawo budowlane.

45 Sformułowano normę, wynikającą z zasady wyrażonej w art. 5 Prawa budowlanego, że właściciel lub zarządca obiektu budowlanego odpowiada za zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego nie tylko w aspekcie sprawności technicznej tego obiektu, ale również w sytuacji oddziaływania na ten obiekt różnych czynników zewnętrznych.

46 Zgodnie z art. 61 pkt 1 ustawy PB Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany zapewnić, dochowując należytej staranności, bezpieczne użytkowanie obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt, związanych z działaniem sił natury określonych w art. 61 pkt 2.

47 Ustawa eksponuje czynniki zewnętrzne oddziałujące na obiekt, związane z działaniem sił natury (art. 61 pkt 2), takie jak: 1) wyładowania atmosferyczne, 4) wstrząsy sejsmiczne, 5) silne wiatry, 6) intensywne opady atmosferyczne, 7) osuwiska ziemi, 8) zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, 10) pożary, 11) powodzie w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa ludzi lub środowiska.

48 Niewykonanie obowiązku, o którym mowa w art. 61 pkt 1 ustawy PB, jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do roku (art. 91 a Prawa budowlanego). Oznacza to objęcie dolegliwą sankcją karną zaniechania właścicieli lub zarządców obiektów budowlanych w zakresie utrzymania i użytkowania obiektu, w tym w szczególności w obszarze zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego. Zatem brak reakcji właściciela lub zarządcy obiektu na niekorzystne zjawiska oddziaływujące na ten obiekt, w tym np. zaleganie na dachach warstwy śniegu o nadmiernej grubości lub osuwiska ziemne, podlega wyżej wymienionym sankcjom.

49 W przepisach dotyczących obowiązkowych okresowych kontroli obiektów budowlanych, dokonywanych przez właścicieli lub zarządców tych obiektów, wprowadzono obowiązki: 1) Dokonania kontroli bezpieczeństwa użytkowania obiektów w razie wystąpienia niekorzystnych zjawisk (np. zalegania śniegu, oblodzenia, osuwisk ziemnych) oddziaływujących na ten obiekt oraz

50 2) Ponadto w stosunku do obiektów budowlanych, których powierzchnia dachów przekracza 1000 m2, wprowadzono obowiązek dwukrotnych w ciągu roku obowiązkowych okresowych kontroli stanu technicznego obiektu - przed i po okresie zimowym.

51 Nowe obowiązki i uprawnienia organów nadzoru budowlanego

52 Zmiana wprowadzona w art. 66 Prawa budowlanego pozwala na właściwą reakcję organu nadzoru budowlanego w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska, niezależnie od przyczyn wywołujących stan zagrożenia. Nakazy wydawane w takiej sytuacji przez nadzór budowlany podlegać będą natychmiastowemu wykonaniu.

53 W przypadku stwierdzenia w trakcie kontroli obiektu budowlanego, o której mowa w art. 62 ust. l, uszkodzeń lub braków, mogących spowodować stan zagrożenia, organ nadzoru budowlanego, po otrzymaniu kopii protokołu kontroli, jest zobowiązany do przeprowadzenia bezzwłocznej kontroli obiektu budowlanego (art. 70 Prawa budowlanego).

54 Uzupełniony przepis art. 76 Prawa budowlanego, określa obowiązki organu nadzoru budowlanego w razie wystąpienia katastrofy budowlanej. Dodany został nowy ust. 4, umożliwiający natychmiastowe zabezpieczenie miejsca katastrofy lub wykonanie innych niezbędnych czynności bądź robót (w przypadku gdy właściciel, zarządca lub użytkownik nie podejmuje działań określonych w art. 75 Prawa budowlanego). Taki nakaz wydany przez nadzór budowlany podlega natychmiastowemu wykonaniu (w razie potrzeby również w drodze wykonania zastępczego) i może być ogłoszony ustnie.

55 Przykład rozwiązania konstrukcyjnego ścian szczytowych z uwagi na obciążenie wiatrem

56 Przykład usztywnienie ścianki kolankowej na spodziewane obciążenia wiatrem

57

58 Przykłady spinek burzowych do mocowania dachówek

59 Przykłady mocowania dachówek spinkami burzowymi