Opracowała: Gabriela Hoffmann. Projekt graficzny: Dariusz Wajs

Transkrypt

1

2 Opracowała: Gabriela Hoffmann Projekt graficzny: Dariusz Wajs Zdjęcie na okładce przedstawia szkołę przykościelną na ul. Krystyny z końca XIX wieku. Rakoniewice 2016

3 Pierwsze szkoły na terenie ziem polskich powstały w średniowieczu. Po przyjęciu Chrztu przez Mieszka I, Polska znalazła się w kręgu kultury chrześcijańskiej łacińskiej. Szkolnictwo w średniowieczu podporządkowane było Kościołowi. Szkoły parafialne, zakonne i klasztorne kształciły przede wszystkim chłopców przeznaczonych do stanu duchownego. Z czasem umiejętność czytania, pisania i liczenia była coraz bardziej potrzebna także kupcom i rzemieślnikom. Dzieje szkolnictwa w Rakoniewicach sięgają najprawdopodobniej najdawniejszych czasów. W 1252 roku pojawia się pierwsza wzmianka o wsi Raczonowiczi. Nie wiadomo, kiedy w tej wsi, której nazwa z biegiem czasu uległa zmianie, wybudowano kościół. Przy kościele najczęściej istniała szkółka dla dzieci. Wiadomo, bowiem, że we wsi Rakonyevicze w 1407 był proboszcz i że w 1508 roku był drewniany kościół pod wezwaniem św. Marcina. 3

4 1252 r. Pierwsza wzmianka o wsi Rakoniewice w dokumencie Księcia Wielkopolskiego Bolesława Pobożnego. Rakoniewice były jednowioskową parafią z kościołem. Wiek IV We wsi zbudowano kościółek. Wiek XIV XV 1405 r. Mikołaj Mrożyna wikariusz w Rakoniewicach r. Pierwsza wzmianka o proboszczu parafii św. Marcina. Prawdopodobnie istniała tam szkółka parafialna r. Wzmianka o ks. Macieju r. Pleban Mikołaj toczy spór o wiardunki (dziesięciny) z plebanem Andrzejem r. Przy kościółku św. Marcina istniała szkółka parafialna, był to najniższy stopień szkół, w których uczono łaciny: gramatyki, czytania i pisania. Do tych szkół parafialnych prawdopodobnie mieli dostęp tylko chłopcy r. Pleban z Rakoniewic płaci 12 gr kontrybucji, a wikariusz (Minister) 2 gr r. Kościół św. Marcina przeszedł pod opiekę dysydentów (we wsi mieszkał tylko 1 katolik). 4

5 Wiek XVII 1662 r. Zwrócono katolikom kościółek pod wezwaniem św. Marcina. W tymże roku znajdujemy wzmiankę o szkółce przy kościele katolickim. Proboszczem był ks. Franciszek Rodowski. Wiek XVIII 1709 r. Zbudowano drewniany kościół pod wezwaniem św. Rocha r. Ks. Jan Brzozowski prowadzi szkółkę parafialną r. Kościółek św. Marcina był całkowicie pozbawiony wyposażenia wewnętrznego. Ewangelicy zbudowali kościółek 10x19 m o budowie szkieletowej wypełnionej gliną r. Ignacy Jaworski nauczyciel i organista otrzymuje od właściciela Jerzego Sapiehy kawałek ziemi. Mógł grać na uroczystościach i weselach oraz na zabawach. Mógł warzyć piwo. Nie płacić podatków jako sługa kościelny r. Córka Ignacego Sapiehy Marianna dodaje nauczycielowi 5 półwarek piwa r. Nauczyciel Stanisław Fengler nie płacił czynszu r. W mieście istniała szkoła z jednym nauczycielem. 5

6 Wiek XIX 1806 r. Na początku w szkole ewangelickiej nie było prawdziwego nauczyciela uczył szewc Stolpa. Pierwsza szkoła ewangelicka (Rynek) 6

7 1808 r. Piwowarzy ułożyli się z gminą katolicką przed sądem pokoju w Kościanie, że katolicki nauczyciel, zamiast warzenia piwa, pobierał będzie rocznie 24 dukaty (432 złp) r. Magistrat zaprzestał wypłacać nauczycielom tej sumy. W szkole (w organistówce) uczyło się 70 dzieci w 4 klasach. Było 4 nauczycieli: Filler, Bobarski, Berendes i nauczyciel organista Birkan. Od 1848 roku nie było odrębnej polskiej szkoły r. Organista, a zarazem nauczyciel użytkuje 22 morgi miary magdeburskiej i mały ogród, który graniczy z proboszczowskim ogrodem. Pobiera też roczną rentę 20 talarów, ma wolne pastwisko, słańsko i drzewo r. Szkołę ewangelicką systematycznie wizytował pastor, a w 1894 zorganizowano dozór szkolny, składający się z 4 osób prywatnych. W szkołach działał inspektor szkolny Schulrat na powiat babimojski, inspektor ten urzędował w Rakoniewicach r. Rakoniewice mają 2157 mieszkańców, w tym 1352 ewangelików, 648 katolików i 157 żydów. Miasto ma 2 szkoły r. W szkole luterańskiej uczyło 4 nauczycieli r. W luterańskiej szkole było 253 uczniów. Szkoła polska mieściła się przy kościele katolickim na obecnej ul. Krystyny (Organistówka). 7

8 Wiek XX 1901 r. Dzieci wraz z rodzicami strajkowały we Wiosce w obronie mowy polskiej. Tablica upamiętniająca strajk szkolny w miejscowości Wioska (fot. D.Wajs) 1902 r. Były 4 klasy, w których uczyło się 204 uczniów. Klasy były bardzo liczne r. Wybudowano szkołę na ul. Nowotomyskiej. Dzieci polskie i niemieckie uczyły się wspólnie w nowej czerwonej szkole. Wszystkie przedmioty uczono w języku niemieckim, tylko religię po polsku. Inspektorem był Stenbahl. Kierownikiem szkoły był Franciszek Otto ( ). Budynek policji należał do szkoły, mieszkał w nim inspektor szkolny. 8

9 Szkoła podstawowa w Rakoniewicach, tzw. czerwona szkoła 1906 r. Dzieci szkolne wraz z rodzicami strajkowały w Rakoniewicach przez 2 miesiące w obronie mowy polskiej r. Kierownik szkoły Franciszek Otto wraz z nauczycielem Konopińskim z żoną Marią i inspektor Szymanowski organizują na nowo polską szkołę r. Umiera nagle Franciszek Otto. Kierownikiem szkoły zostaje Bronisław Konopiński. 9

10 r. 58 nauczycieli polskich złożyło w Wolsztynie przysięgę wierności Polsce. Z 34 nauczycieli niemieckich, tylko 8 złożyło przysięgę r. Uroczyste otwarcie i poświęcenie Ochronki w Rakoniewicach. Przy ul. Grodziskiej 34/35 Otwarto również Szkołę Wydziałową, w której kształciły się dzieci niezamożnych obywateli. Przedszkole (Ochronka) na ul.grodziskiej r. Kierownikiem Szkoły był Antoni Szymanowski. 10

11 1923 r. Bronisław Konopiński awansował na polskiego inspektora szkolnego w Rakoniewicach. Inspektorat Szkolny mieścił się w budynku dzisiejszego Posterunku Policji w Rakoniewicach. Inspektorat szkolny w Rakoniewicach 11

12 r. Zmarł Bronisław Konopiński. Nekrolog Bronisława Konopińskiego. fot. zbiory D.Wajs 1924 r. Komitet Opieki Społecznej zorganizował dożywianie wydawano dziennie 50 śniadań biednym dzieciom r. Powstał w Wolsztynie Związek Nauczycielstwa Polskiego prezesem został Wiktor Wandycz, a sekretarzem Stefan Zygmański. 12

13 r. Szkołą kieruje Władysław Kostrzewski. Za jego kierownictwa powstaje Publiczna Dokształcająca Szkoła Zawodowa r. Szkoła mieściła się w Organistówce przy ul.krystyny. Chodziły do niej dzieci polskie. Były 4 klasy szkoły podstawowej. Uczono w języku niemieckim. Nie wolno było porozumiewać się w języku polskim. Bardzo surowo karano za używanie języka polskiego. Bicie polskich dzieci w szkole był na porządku dzienny. Uczono tylko podstaw czytania i pisania oraz rachunków potrzebnych w życiu codziennym przy wykonywaniu prac w gospodarstwach niemieckich. Dzieci polskie pozbawiono słodyczy, zabawek, artykułów codziennego użytku. Pozbawiono ich radosnego dzieciństwa. Musiały pomagać rodzicom w codziennych pracach. Organistówka przy ul.krystyny 13

14 Odpowiedź inspektora Wiktora Hajduka na pytanie pani Gabrieli Hoffmann o organizatorów Szkoły 1945 r. w Rakoniewicach: Szkołę Podstawową w Rakoniewicach organizowali wiosną 1945 r. Irena i Wojciech Berliński, Seweryna Rojowa, Zenon Molski. Później powrócił kierownik szkoły Władysław Kostrzewski. W 1945/46 grono pedagogiczne: Kierownik Władysław Kostrzewski, Zenon i Genowefa Molscy, Karolina Kociowa, Seweryna Rojowa, Maria Kopeć, Bernard Mania, siostry Felicja i Gabriela Kamieniarz. Zbudowanie szkoły w Tarnowej 1843 r., w Dąbrowie 1849 r., w Ruchocicach 1869 r. 14

15 Szkołą w Rakoniewicach kierowali 1890 r r. Franciszek Otto r. Bronisław Konopiński r. Antoni Szymanowski 15

16 1928 r r. Władysław Kostrzewski r. Wojciech Berliński Organizator szkoły w czasie okupacji r r. Władysław Kostrzewski 16

17 r. Józef Roczyński r r. mgr Zenon Molski (p.o. kierownika) r r. Karolina Koć 17

18 r r. Franciszek Borowczak r r. mgr Czesław Brudło 1977 r r. mgr Edward Laskowski 18

19 1979 r r. mgr Wiktor Janicki 1984 r r. mgr Bronisław Chałupka 1997 r r. mgr Krystyna Pietrzak 19

20 2001 r r. mgr Barbara Pocentek od 2003 r. mgr Bernadeta Bielec 20

21 Opracowanie, w pierwotnej wersji, zostało przygotowane przez Gabrielę Hoffmann z okazji uroczystości obchodów Dnia Patrona w Zespole Szkolno-Gimnazjalnym w Rakoniewicach, która odbyła się 26 lutego 2016 roku. Niniejsza wersja opracowania została zmieniona pod względem typografii i grafiki przez Dariusza Wajsa dla portalu historiarakoniewic.pl