Pomoc UE dla polskich gmin

Transkrypt

1 Pomoc UE dla polskich gmin Pomoc UE dla polskich gmin (adsbygoogle = window.adsbygoogle []).push({}); Do kluczowych szans, zarówno obecnych jak i potencjalnych, które charakteryzują otoczenia gmin na terenie Polski należą: - Pomoc Państwa dla samorządów terytorialnych ubiegających się o środki pomocowe Unii Europejskiej wdrożenie w życie, uchwalonej przez Sejm RP, ustawy o Funduszu Poręczeń Unijnych1, który będzie funkcjonować przy Banku Gospodarstwa Krajowego; - Ekologizacja procesów rozwoju kraju, tj. powszechne i współzależne uwzględnianie uwarunkowań przyrodniczych w sterowaniu procesami rozwoju społeczno gospodarczego oraz zagospodarowania przestrzeni; - Znacząca poprawa stanu środowiska przyrodniczego (osiągnięcie norm ekologicznych obowiązujących w Unii Europejskiej); - Zmiany procesów produkcyjnych (nowoczesne i bezpieczne ekologicznie technologie) oraz minimalizacja zużycia surowców naturalnych i emisji zanieczyszczeń do środowiska przyrodniczego, a także racjonalna gospodarka odpadami stałymi (recykling); - Wdrożenie w życie przepisów ustawy w sprawie utworzenia Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych2, który jest usytuowany w Banku Gospodarstwa Krajowego. Ustawa tworzy podstawy prawne dla powołania z dniem 1 stycznia 2004 roku wyodrębnionego funduszu przeznaczonego na współfinansowanie inwestycji komunalnych przygotowanych przez gminy i ich związki oraz finansowanie takich projektów inwestycji komunalnych, które mają być wspomagane z funduszy pomocowych Unii Europejskiej; - Opracowanie przez samorząd województwa mazowieckiego Strategii rozwoju województwa mazowieckiego oraz Regionalnego programu operacyjnego województwa mazowieckiego na lata jako podstawy do absorpcji środków pomocowych Unii Europejskiej; - Opracowanie przez samorząd województwa mazowieckiego projektów: Planu zagospodarowania przestrzennego i Programu ochrony środowiska; (adsbygoogle = window.adsbygoogle []).push({}); - Opracowanie Planu gospodarki odpadami w województwie mazowieckim. Przewiduje on utworzenie regionalnych zakładów gospodarki odpadami, w tym w regionie siedleckim obejmującym swym zasięgiem m.in. powiat miński; - Aktywna współpraca władz powiatu mińskiego z władzami gmin wchodzących w jego skład w celu rozwiązywania wspólnych dla całej społeczności powiatu problemów; - Aktywna współpraca władz powiatu mińskiego i władz gmin wchodzących w jego skład z sąsiednimi powiatami w celu rozwiązywania wspólnych problemów w sferze infrastruktury transportowej i ochrony środowiska zwiększy to szanse na uzyskanie pomocy finansowej na ich realizację z Unii

2 Europejskiej fundusze strukturalne i Fundusz Spójności. W Deklaracji państw członkowskich Unii Europejskiej na temat Rozwijania konkurencyjności obszarów wiejskich: budowania rzeczywistej współpracy pomiędzy gminami wiejskimi a Unią Europejską czytamy: Burmistrzowie i członkowie rad gmin wiejskich z Włoch, Francji, Niemiec, Hiszpanii, Austrii, Holandii i Polski uczestniczący dzisiaj w Komitecie Regionów, w międzynarodowym seminarium na temat»rola gmin wiejskich w rozwoju Unii Europejskiej«jednomyślnie stwierdzając, że obszary wiejskie, które obejmują około 90 % terytorium UE i 25 % populacji UE: - wytwarzają»dobro publiczne«, na które składa się i które ma być postrzegane jako podwyższona wartość historyczna i dziedzictwo kulturowe, ochrona krajobrazu i bioróżnorodności oraz poszanowanie fauny i flory; - świadczą i wspierają rozwój wysoce zróżnicowanej lokalnej gospodarki zarówno tradycyjnej jak i sektorów innowacyjnych opartych na wysokiej jakości zasobach naturalnych, kultury, wytwarzający produkty rolnicze w wielu przypadkach charakteryzujących się lokalnymi markami; - reprezentują ochronę systemu środowiska naturalnego i najlepszą obronę przed wodno geologicznymi zagrożeniami; - stawiając czoło, w ostatnich dekadach, redukcji finansowych darowizn i niedoborowi personelu administracyjnego, w wielu państwach członkowskich rozwinęły administracyjne i menedżerskie rozwiązania, żeby dostarczać usługi poprzez współpracę międzygminną, tworzenie związków gmin, stowarzyszeń, konsorcjów i innych sieci tematycznych; - wdrożyły już nowe inicjatywy gospodarcze poprzez ochronę źródeł naturalnych, ich racjonalne wykorzystanie i odzyskiwanie, opartych na ochronie środowiska, autonomiczności energetycznej oraz uczestnicząc w kierowaniu nowymi zrównoważonymi dostawami energii. 3 (adsbygoogle = window.adsbygoogle []).push({}); Cytowany powyżej fragment Deklaracji Państw UE w sprawie współpracy z gminami w każdym niemalże punkcie deklaracji eksponuje udział i dorobek gmin, w tym polskich, w realizacji zadań z zakresu ochrony środowiska. Zaangażowanie władz samorządowych w działania proekologiczne obliguje kraje Unii Europejskiej do zwiększenia dotacji w celu zapewnienia gminom możliwości owocnej współpracy. Ze względu na realne możliwości uzyskania funduszy pomocowych ze strony UE, polskie gminy w swoich planach rozwoju strategicznego uwzględniają współdziałanie z innymi gminami, a nawet umieszczają współpracę jako główny cel strategiczny projektowanej dalekosiężnie działalności. Wśród głównych celów współpracy są wymieniane następujące zamierzenia: - ochrona przyrody, jej różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez: - rozbudowę sieci ścieżek rowerowych i szlaków pieszych, organizacja punktów widokowych; - zwiększanie zasobów zieleni śródpolnej i przydrożnej; - renowację terenów zielonych; - wspieranie przedsięwzięć mających na celu utrzymanie i powiększanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień i remiz śródpolnych, między innymi w celu ograniczenia niekorzystnych zjawisk erozyjnych,

3 oraz parków w tym wiejskich; - uwzględnianie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i w planach miejscowych potrzeb związanych z rozwojem turystyki; - program ochrony i ekspozycji wartości przyrodniczych i kulturowych gmin, waloryzacja środowiska przyrodniczego; - wprowadzenie do codziennej praktyki zasad racjonalnego pozyskiwania drewna z jednoczesnym wprowadzaniem nasadzeń drzew i krzewów; - wykorzystanie, bez szkody dla środowiska przyrodniczego, atutów przyrodniczo uzdrowiskowych gminy; - wspieranie rozwoju agroturystyki; - określenie w planach zagospodarowania przestrzennego obszarów wrażliwych na antropopresję; - wydzielenie, w planach zagospodarowania przestrzennego, stref buforowych oddzielających rzekę od działalności rolniczej; - ochrona i wzrost funkcji zadrzewień śródpolnych, przydrożnych, na terenach zieleni; - uwzględnienie w planowaniu przestrzennym potrzeby zwiększenia lesistości; - restrykcyjny nadzór nad przestrzeganiem zakazu wypalania łąk, ściernisk, rowów.4 - ochrona i zrównoważony rozwój lasów poprzez: - wydawanie zezwoleń wyłącznie na uzasadnione wycinki drzew oraz konsekwentne stosowanie sankcji karnych w przypadku ujawnienia samowoli przy wycięciu drzew lub krzewów, a także ich zniszczeniu; - opracowanie projektu zalesień, struktury nasadzeń, składu gatunkowego, formy zmieszania; - podniesienie wskaźnika lesistości gmin przez stopniowe zalesianie terenów nie przydatnych dla rolnictwa; - przygotowanie szczegółowego wykazu gruntów rolnych, które eliminowane będą z produkcji rolnej i zalesiane; - wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego obszarów przeznaczonych do zalesienia. - ochrona gleb uzyskana następującymi działaniami: - optymalne używanie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin; - rozważenie możliwości przejęcia, w drodze referendum, przez gminne związki komunalne niektórych obowiązków mieszkańców w zakresie utrzymania czystości i porządku; - uwzględnianie w planowaniu przestrzennym konieczności ochrony gruntów wartościowych z punktu widzenia gospodarki rolnej;

4 - opracowanie planu i wdrożenie do realizacji przeciwerozyjnych pasów zadrzewieniowych i zalesieniowych; - modernizacja i odbudowa systemów melioracji szczegółowej; - podjęcie rekultywacji obszarów zdegradowanych i zanieczyszczonych; - remonty i odbudowa sieci melioracji podstawowych; - remonty i modernizacje systemów odprowadzania wód opadowych z dróg gminnych; - rozwój rolnictwa ekologicznego; - ustalenie granicy polno leśnej gminy; - likwidacja dzikich składowisk odpadów; - bieżąca kontrola realizacji przez mieszkańców obowiązków w zakresie utrzymania czystości i porządku; - opracowanie i wdrożenie systemu unieszkodliwiania padłych zwierząt; - wsparcie rolników w zakresie prawidłowego zagospodarowania obornika, gnojowicy i gnojówki w fermach zwierząt gospodarskich; - systematyczne rozszerzanie zasięgu selektywnej zbiórki odpadów u źródła ; - podejmowanie przedsięwzięć na rzecz eliminowania ze strumienia odpadów komunalnych, odpadów niebezpiecznych; - podjęcie działań na rzecz efektywnego zagospodarowania odpadów problemowych (niebezpiecznych, ogumienia pojazdów, wielkogabarytowych itp.) - ochrona wód podziemnych realizowana poprzez: - kontrolę szczelności i likwidowanie szamb; - aktywizację działań zmierzających do ustanawiania stref ochronnych ujęć wód podziemnych; - ujęcie ustanowionych stref ochronnych ujęć wód podziemnych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; - modernizację sieci wodociągowych celem eliminacji starych, przestarzałych i nie odpowiadających normom sanitarnym instalacji wodociągowych, co pozwoli na zmniejszenie strat wody, a tym samym racjonalizację wykorzystania zasobów wód podziemnych; - racjonalną gospodarkę studniami głębinowymi likwidacja nieczynnych ujęć wody; - utrzymywanie należytego stanu sanitarnego, porządku i czystości w strefach ochronnych ujęć wód podziemnych wodociągów komunalnych; - propagowanie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej polegającej na stosowaniu właściwych dawek nawozów sztucznych i naturalnych; - wspólną, dla potrzeb kilku gmin, budowę Centrum Gospodarki Odpadami, uwzględniającą aktualne wymogi w tym zakresie;

5 - inwentaryzację ujęć wód podziemnych, zweryfikowanie ich zasobów eksploatacyjnych i danych dotyczących poborów, co pozwoli na zebranie aktualnych danych do bilansu wodno gospodarczego; - likwidację zbiorników na ścieki bytowe powstałych w nie eksploatowanych studniach kopanych.5 - zmniejszenie wodochłonności, materiałochłonności (w tym odpadowości) i energochłonności gospodarki poprzez: - opracowanie i wdrażanie programu ograniczania poboru wody na cele przemysłowe; - opracowanie planu wykorzystania różnych technologii w zakresie termomodernizacji budynków; - opracowanie założeń do koncepcji zaopatrzenia gmin w energię (cieplną, elektryczną, gaz); - ograniczanie nielegalnej emisji zanieczyszczeń, w tym odpadów, poprzez działania kontrolne służb gminnych; - wdrożenie mechanizmów ekonomicznych i kontrolnych mających na celu ograniczenie zużycia wody. - wykorzystanie energii odnawialnej na drodze następujących działań: - wspieranie inicjatyw w zakresie wykorzystania energii odnawialnej (stworzenie punktu konsultacyjnego); - opracowanie gminnej strategii wykorzystania odnawialnych źródeł energii (zbilansowanie potrzeb energetycznych na cele suszarnicze z wykorzystaniem kolektorów słonecznych, pełne zbilansowanie biomasy itp.). - poprawa jakości wód poprzez: - wzmożenie działań kontrolnych i egzekucyjnych w celu eliminacji nielegalnego zrzutu ścieków komunalnych. Bieżące uzupełnianie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków; - budowę indywidualnych systemów oczyszczania ścieków na terenach o zabudowie rozproszonej; - rozbudowę sieci kanalizacji sanitarnych z odprowadzeniem do lokalnych oczyszczalni zgodnie z koncepcją programową; - budowę kanalizacji deszczowej oraz systemów oczyszczania wód opadowych spływających z dróg gminnych;

6 - sukcesywną rozbudowę i rozdział kanalizacji deszczowej od sanitarnej; - wymianę zużytej sieci wodociągowo kanalizacyjnej (w szczególności azbestowo cementowej); - sukcesywna modernizację i rozbudowę stacji uzdatniania wody; - rozszerzenie współpracy międzygminnej w zakresie wspólnego rozwiązywania problemów gospodarki wodnościekowej; - budowę odwiertów awaryjnych celem zabezpieczenia mieszkańcom ciągłości dostaw wody; - pełną inwentaryzację sieci wodociągowych i kanalizacyjnych; - wyprzedzające podejmowanie prac projektowych w sferze gospodarki wodno ściekowej, tak by możliwe było poszukiwanie wsparcia finansowego z funduszy unijnych; - ograniczenie zanieczyszczeń przemysłowych poprzez wzmożone działania kontrolne; - wspieranie budowy oczyszczalni ścieków, kanalizacji sanitarnych i rekultywacji zamkniętych i dzikich składowisk odpadów; - rozbudowa sieci wodociągowych zgodnie z koncepcjami programowymi gmin; - wyznaczenie stref ochronnych oraz zasobów ujęć wód; - rekultywacja starych składowisk odpadów; - opomiarowanie instalacji odbiorców wody, którzy jeszcze nie posiadają liczników; - prowadzenie monitoringu lokalnego jako elementu uzupełniającego monitoring państwowy, w tym szczególnie monitoringu składowisk. - poprawa jakości powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu na drodze poniższych, projektowanych i prowadzonych już przez gminy działań: - ujawnianie i zgłaszanie nowych źródeł zanieczyszczeń powietrza w celu podjęcia czynności kontrolnych i wykonania pomiarów; - modernizację kotłowni w obiektach komunalnych (przebudowa na gaz, ropę, biopaliwo); - rozbudowę sieci gazowych, zmianę systemu ogrzewania; - wzmocnienie działalności kontrolnej organów samorządowych w zakresie emisji substancji do powietrza przez podmioty korzystające ze środowiska; - kreowanie warunków najlepszego stanu jakości powietrza na terenach o walorach turystyczno krajobrazowych poprzez akty prawa miejscowego (reglamentację); - opracowanie planu zmiany źródeł ogrzewania (z węglowego na bardziej przyjazne środowisku) i realizacja planu w odniesieniu do obiektów komunalnych; - opracowanie planu wykorzystania różnych technologii w zakresie termomodernizacji budynków; - podjęcie działań w celu wyeliminowania pojazdów zanieczyszczających powietrze wydzielanymi spalinami;

7 - likwidowanie uciążliwości zapachowych spowodowanych hodowlą na terenach zabudowy mieszkaniowej; - wspomaganie rozwoju przemysłu wysokiej technologii i rolno spożywczego poprzez przygotowanie terenów pod inwestycje, ich wspólną promocję i ulgi podatkowe; - wsparcie przedsięwzięć dotyczących usuwania azbestu z obiektów i instalacji budowlanych; - wsparcie przedsięwzięć mających na celu ograniczenie niskiej emisji (plany miejscowe, ulgi podatkowe, reglamentacja); - rozwój sieci monitoringu jakości powietrza przez udział gmin i powiatu w monitoringu regionalnym; - wprowadzenie stref ograniczonego ruchu pojazdów spalinowych; - podjęcie działań na rzecz rozwoju systemu transportu zbiorowego. - zmniejszenie szkodliwości oddziaływania hałasu poprzez: - wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zasad kształtowania komfortu akustycznego dla obszaru gminy; - kreowanie warunków wysokiego komfortu akustycznego na terenach o walorach turystyczno krajobrazowych poprzez akty prawa miejscowego; - modernizacja dróg gminnych celem uzyskania lepszych parametrów akustycznych dróg; - wzmocnienie działalności kontrolnej organów samorządowych w zakresie emisji hałasu przez podmioty korzystające ze środowiska; - podjęcie działań na rzecz rozwoju systemu transportu zbiorowego i minimalizowania poziomu hałasu spowodowanego przez pojazdy. - monitorowanie oddziaływania pół elektromagnetycznych poprzez: - wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zasad lokalizacji instalacji emitujących fale elektromagnetyczne (między innymi w sposób nie kolidujący z walorami krajobrazowymi oraz nie powodujący konieczności stawiania nadmiernej ilości konstrukcji wsporczych). - przeciwdziałanie obecności chemikalii w środowisku, poważnym awariom przemysłowym poprzez: - zidentyfikowanie przedsiębiorstw wykorzystujących substancje niebezpieczne i wykorzystanie wniosków płynących z ich planów operacyjnych do opracowywania i aktualizacji planów zagospodarowania przestrzennego; - uwzględnienie w procesie planowania przestrzennego i inwestycyjnego zapisów zewnętrznych planów

8 operacyjno ratunkowych; - uwzględnienie zasad bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych w projektach organizacji ruchu na drogach gminy; - utrzymanie we właściwym stanie technicznym dróg, którymi przemieszczają się transporty substancji niebezpiecznych; - identyfikacja terenów potencjalnie zagrożonych z tytułu możliwości wystąpienia poważnej awarii lub klęski żywiołowej. - edukacja ekologiczna mieszkańców poprzez: - powszechną, realizowana przez różne instytucje, edukację ekologiczną; - wdrożenie programów edukacji mieszkańców w zakresie m. in. stosowania chemikaliów, ich oddziaływania, wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, klęski żywiołowej; - opracowanie i propagowanie racjonalnego stosowania środków chemicznych w rolnictwie prowadzącego do powstrzymania degradacji gleb; - upowszechnienie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w zakresie prawidłowego stosowania i składania płynnych odchodów zwierzęcych oraz odcieków z pryzm kiszonkowych; - podniesienie poziomu edukacji ekologicznej lokalnej społeczności oraz sprawnej wymiany informacji; - przekonanie mieszkańców do szeregu nowych, podejmowanych przez samorząd, przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska; - promowanie produkcji zdrowej żywności; - współpracę gmin podczas organizacji kampanii informacyjnych dotyczących zagrożeń wynikających z coraz większej ilości odpadów, nieznacznego poziomu ich recyklingu i niewłaściwego składowania; - inspirowanie i popularyzację przyjaznych środowisku zachowań podczas prowadzenia działalności gospodarczej; - wdrażanie programów edukacji mieszkańców w zakresie m.in. oszczędzania wody, szkodliwości dla stanu wód i gleby, niewłaściwej gospodarki ściekami, prawidłowego wykorzystania ścieków powstających w gospodarstwach rolnych i procesach produkcji; - propagowanie kolektorów słonecznych, jako źródeł ciepła odpowiednich do przygotowania ciepłej wody użytkowej, pracujących w układach ambiwalentnych ze źródłem konwencjonalnym.6 Przedstawione powyżej zamierzenia programowe współpracy gmin to nic innego jak realizacja zadań ekologicznych. W powyższym prośrodowiskowym ujęciu celów strategicznych kooperacji międzygminnej konkretne przedsięwzięcia prowadzą do realizacji wyznaczonych kierunków i celów ekologicznych. Zadania te mają charakter inwestycyjny lub pozainwestycyjny i będą realizowane w przewidzianym okresie realizacyjnym (krótkoterminowym lub długoterminowym), aż do osiągnięcia założonego celu. Realizacja zadań krótkoterminowych przewidziana jest w przeciągu czteroletniego okresu obowiązywania Programu Współpracy Gmin na rzecz Ochrony Środowiska Naturalnego. Zadania z długoterminowym okresem realizacyjnym należą do zadań perspektywicznych (okres realizacji w latach ). Autor: Anna Płaza Przypisy:

9 1 Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o Funduszu Poręczeń Unijnych, Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych, Dz. U. z 2003 roku nr 223, poz Zdaniem Zdzisława Smolaka ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje mechanizmy interwencji państwowej (wojewody), ale jedynie w przypadku impasu decyzyjnego na poziomie gminy w kwestii lokalizacji inwestycji celów publicznych o znaczeniu krajowym lub wojewódzkim. Nie są objęte tym przepisem ochronnym inwestycje zamierzone do realizacji przez Związki Gmin lub Powiaty. Paradoksalnie Krajowy Plan Gospodarki Odpadami nie zawiera żadnego zapisu, który można by zidentyfikować jako inwestycja celu publicznego o znaczeniu krajowym również Plan Gospodarki Odpadami Dolnego Śląska nie wskazuje, że jakakolwiek potrzeba inwestycyjna w gospodarce odpadami to inwestycja celu publicznego o znaczeniu wojewódzkim. Jedynym planowanym materialnym udziałem samorządu wojewódzkiego w gospodarce odpadami ma być zakupienie przez ten szczebel administracji publicznej specjalistycznych samochodów do przeprowadzania w gminach (szczególnie wiejskich) mobilnej zbiórki odpadów niebezpiecznych zawartych w strumieniu odpadów komunalnych. Plan Wojewódzki nie precyzuje jednak nawet ram organizacyjno administracyjnych dla tego przedsięwzięcia, kto będzie administrował i w jaki sposób finansował działalność tego typu. [Za:] Z. Smolak: Rola współpracy międzygminnej w realizacji zobowiązań wspólnotowych Rzeczpospolitej Polskiej w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. Zagrożenia funkcjonalne i prawne w gospodarce odpadami komunalnymi, wystąpienie z 16 listopada 2004 r. na Międzynarodowym Zjeździe Ekologicznym w Poznaniu, [za:] z dn Materiały dotyczące seminarium na temat Rola gmin wiejskich w rozwoju Unii Europejskiej zorganizowanego w dniu 14 września 2006 r. w Brukseli, op., cit. 4 [Za:] A. Potoczek, S. Jachowicz: Administracja publiczna w procesie zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa [Za:] A. Potoczek, S. Jachowicz: Administracja publiczna w procesie zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, op., cit. 6 Działalność kontrolna rady gminy i komisji ze wzorami pism regulaminów, programów i protokołów, [red.] Z. Majewski, PWE, Warszawa 2005