1 A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A

Transkrypt

1 1 A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL XVI SECTIO EEE 2006 Samodzielna Pracownia Organizacji i Ekonomiki Ogrodnictwa, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Analiza porównawcza sektora ogrodniczego w Polsce i Wielkiej Brytanii A Comparative Analysis of the Horticultural Sector in Poland and Great Britain Synopsis W pracy analizowano wielko i struktur produkcji sadowniczej, warzywniczej i kwiaciarskiej oraz zmiany zachodzce w latach Badania wykazały istotne rónice midzy obu krajami Produkcja owoców w Wielkiej Brytanii obniała si rocznie o 5,65%, w Polsce wzrastała o 2,95% W 2002 roku zbiory owoców w Wielkiej Brytanii były na poziomie 10% zbiorów w Polsce Zbiory warzyw gruntowych w Wielkiej Brytanii s o 40% nisze ni w Polsce i odmienna jest struktura upraw W Wielkiej Brytanii obniaj si te zbiory warzyw spod osłon (rocznie o 1,95% w stosunku do redniej), za w Polsce wzrastaj (rocznie o 7,68%) Produkujemy ich 2,5krotnie wicej, głównie pomidory Powysze dane wskazuj, e kraj ten nie bdzie naszym konkurentem, ale moe sta si rynkiem zbytu dla naszych owoców deserowych oraz warzyw spod osłon Wielka Brytania posiada natomiast 2krotnie wyszy ni Polska areał upraw kwiatów cebulowych w gruncie, a take szkółek rolin ozdobnych i z tego punktu widzenia moe by brana pod uwag jako nasz konkurent na rynku szkółkarstwa ozdobnego i cebul kwiatowych Nie powinien by to jednak silny konkurent, gdy rónimy si struktur produkcji Słowa kluczowe key words: produkcja production, owoce fruit, warzywa vegetables, kwiaciarstwo floriculture, Polska Poland, Wielka Brytania Great Britain WSTP Lata 80 i 90 ubiegłego stulecia, to postpujcy wzrost konkurencji na wiatowym rynku ogrodniczym Wzmacnia j rosnca produkcja bdca z jednej strony efektem systematycznego wdraania postpu, z drugiej lokowania kapitału w produkcj ogrodnicz w krajach o niskim poziomie rozwoju gospodarczego

2 156 i jednoczenie bardzo korzystnych warunkach klimatycznych Polska po transformacji ustrojowej, a nastpnie wejciu w struktury UE została włczona w ten proces Dalszy rozwój naszego ogrodnictwa uzaleniony jest od sprostania tej konkurencji nie tylko na rynku wewntrznym, ale take na rynku europejskim Poszukiwanie zewntrznych rynków zbytu staje si koniecznoci w sytuacji rosncej krajowej produkcji, a tak odnotowuje si w Polsce (Kubiak, 2002; Jabłoska, Juszczak, 2003; Jabłoska, 2004; Makosz, 2004a; Marosz, 2004; Mierwiski, 2004) Istotne jest tu take poznanie potencjalnych konkurentów na tych rynkach W niniejszej pracy podjto prób oceny, czy takim rynkiem zbytu dla polskich produktów ogrodniczych lub te ewentualnym konkurentem moe by Wielka Brytania Oceny tej dokonano poprzez analiz porównawcz produkcji polskiego i angielskiego sektora ogrodniczego, gdy potencjał produkcyjny i jego struktura jest jednym z podstawowych czynników konkurencyjno ci MATERIAŁ I METODA Badaniami objto 3 działy ogrodnictwa sadownictwo, warzywnictwo i kwiaciarstwo Na podstawie powierzchni upraw i zbiorów dokonano analizy wielkoci i struktury produkcji oraz zmian w niej zachodzcych w latach W analizach posługiwano si prostymi metodami matematycznostatystycznymi, głównie wska nikami procentowymi, a dynamik zmian dodatkowo okrelono przy pomocy linii tendencji wyznaczonej metod najmniejszych kwadratów Ze wzgldu na brak cigłoci szeregu danych statystycznych w Polsce, dynamik zmian czci zjawisk okrelono indeksami, przyjmujc jako podstaw rok 1991 W przypadku powierzchni upraw sadowniczych nie rejestrowanej przez GUS do 1995 roku, w ogóle niemoliwe było okrelenie dynamiki wzrostu w badanym okresie Podstawowym ródłem danych wykorzystanych w analizach s statystyki DEFRA (Department for Environment Food and Rural Affairs) zamieszczone na stronach wwwdefragovuk oraz statystyki GUS i opracowania COBRO Dane liczbowe dotyczce sektora kwiaciarskiego w Polsce, ujtego w oficjalnych statystykach w bardzo ograniczonym zakresie, pochodz głównie z publikacji i s danymi szacunkowymi opartymi na badaniach wycinkowych WYNIKI Produkcja sadownicza Uprawy sadownicze w Polsce w roku 2002 zajmowały powierzchni ponad 306 tys ha, z której zebrano tys ton owoców W Wielkiej Brytanii owoce produkowane były w tyme roku na areale 27,5 tys ha, a zbiory wyniosły 286,9 tys ton, co stanowi niecałe 10% polskiego potencjału Dysproporcja midzy Polsk i Wielk Brytani pogłbia si, co wynika przede wszystkim z systematycznego spadku brytyjskiej produkcji owoców Tu

3 ANALIZA PORÓWNAWCZA SEKTORA OGRODNICZEGO W POLSCE I WIELKIEJ BRYTANII 157 Tab 1 Zmiany w produkcji sadowniczej w latach Changes in fruit production in the years Wyszczególnienie Specification Powierzchnia upraw sadowniczych ogółem w tys ha Total acreage under fruit production in thousand ha Zbiory owoców ogółem w tys ton Total fruit crops in thousand tons Zbiory owoców z drzew w tys ton Top fruit crops in thousand tons Jabłka (Apple) Gruszki (Pear) Winie (Cherry) liwy (Plum) Zbiory owoców jagodowych w tys ton Soft fruit crops in thousand tons Truskawki (Strawberry) Maliny (Raspberry) Porzeczki (Currant) Agrest (Gooseberry) Współczynnik kierunkowy trendu Trend coefficient bezwzgldnych In absolute values wzgldnych 1 In relative values Polska Wlk Brytania Polska Wlk Brytania Poland G Britain Poland G Britain 4,28 2 1,11 1,33 2 3, ,86 21,26 + 2,95 5, ,18 +64,55 +2,13 +5,85 +3,22 4,38 3,73 +1,50 3,07 1,85 17,59 16,45 0,14 0,15 0,84 3,65 0,70 1,33 1, ,79 +3,74 +3,01 +4,16 +3,20 0,96 1,98 +3,95 1,78 4,97 5,84 6,45 0,46 8,41 6,32 4,88 1,77 10,10 7,66 1) procent w stosunku do redniej wartoci z lat percent in relation to the average value of the years , 2) w latach własne szacunki w oparciu o dane GUS i COBRO in the years the own estimations based on the GUS and COBRO data, 3) porzeczki czarne black current areał upraw w latach obniał si redniorocznie o 3,35% w stosunku do redniej tego okresu, a zbiory owoców o 5,65% (tab 1) W cigu 12 lat areał zmniejszył si o 32%, a zbiory o 44% W Polsce powierzchnia upraw sadowniczych obniała si do roku 1997 i był to spadek o 15% Kolejne lata to ponowny wzrost areału o 10% do 2002 roku W przypadku plantacji jagodowych produkcja rosła jednak tylko do 2001 roku osigajc poziom o 18% wyszy ni w roku 1997, by w 2002 roku obniy si znów o 15% W efekcie malejcej

4 158 powierzchni upraw zbiory owoców jagodowych w badanym okresie obniały si redniorocznie o 4,32 tys ton, czyli o 0,96% w stosunku do redniej z 12 lat (tab 1) Zmiany w areale oraz wprowadzanie nowoczesnych metod uprawy w nowych nasadzeniach spowodowały natomiast wyra ny wzrost zbiorów owoców z drzew, cho w dalszym cigu wystpuj 2 3letnie cykle waha rednio, w latach , wzrastały one rocznie o 79,18 tys ton, czyli o 3,79% W strukturze nasadze w obu krajach przewaaj sady, zajmujce około 70% całkowitego areału upraw sadowniczych, przy czym w Polsce nieznacznie wiksz rol odgrywaj plantacje jagodowych Naley jednak podkreli, i całkowity areał plantacji jagodowych jest w naszym kraju a 12,4 razy wikszy, a zbiory 6,7 razy Struktura upraw jagodowych w Polsce i Wielkiej Brytanii jest bardzo zbliona W obu krajach 41% nasadze stanowi truskawki, a plantacje porzeczek s na drugim miejscu z udziałem odpowiednio 38% i 32% W Wielkiej Brytanii wiksze znaczenie ni w Polsce maj plantacje malin, które w 2002 roku stanowiły 17% nasadze jagodowych, a w Polsce 12% Najwiksze zmiany w strukturze produkcji owoców jagodowych wystpiły w Polsce po 2000 roku, a były przede wszystkim wynikiem pogłbionego spadku uprawy agrestu i ponad 3krotnego wzrostu powierzchni upraw innych gatunków, głównie borówki amerykaskiej Sporód drzew owocowych najwikszy areał w Polsce zajmuj jabłonie, a na drugiej pozycji plasuj si winie (odpowiednio 67% i 14% areału sadów) i rola obu gatunków wzrasta W 2002 roku powierzchnia sadów jabłoniowych była wysza ni w 1996 roku o 14%, a sadów winiowych o 9% Zbiory jabłek i wini w latach wzrastały rednio rocznie o 3,74% i 4,16% (tab1) Na trzecim miejscu znajduj si liwki z udziałem 8%, dalej gruszki i czerenie z udziałem po 4% W Wielkiej Brytanii w strukturze drzew równie dominuj jabłonie, a na drugim miejscu s grusze Odmiany deserowe tych gatunków stanowi odpowiednio 49% i 10% powierzchni pod drzewami, za około 33% powierzchni zajmuj odmiany jabłoni i grusz przeznaczonych na tradycyjne napoje alkoholowe i ich rola wzrasta W Polsce nie mamy nasadze jabłoni typowo przemysłowych, cho przetwórstwo zagospodarowuje około 60 65% zbiorów (Kubiak, 1999; wietlik, 2001; Makosz, 2004) Nie wystpuje równie w naszym kraju tak silna dominacja jednej odmiany jabłoni deserowych jak w Wielkiej Brytanii, gdzie a ½ zbiorów przypada na odmian Koksa Pomaraczowa Produkcja warzywnicza Warzywa gruntowe Powierzchnia upraw warzyw polowych w Polsce w roku 2002 wynosiła 171 tys ha, za w Wielkiej Brytanii 131 tys ha i w obu krajach wykazuje tendencj malejc o podobnej dynamice (w stosunku do redniej całego okresu obniała si rocznie o 2,65% i 2,20%) (tab 2) W Wielkiej Brytanii jest to stała tendencja, za w Polsce spadek areału upraw nastpił właciwie dopiero po 1995 roku z wyra nym załama

5 ANALIZA PORÓWNAWCZA SEKTORA OGRODNICZEGO W POLSCE I WIELKIEJ BRYTANII 159 niem w roku 2002 W tyme roku uprawiano warzywa w naszym kraju na 62% areału z roku 1995 Spadek ten dotyczy wszystkich podstawowych gatunków, a w najwikszym stopniu ogórków, pomidorów i kapusty Wzrosła natomiast powierzchnia upraw tzw warzyw pozostałych W Wielkiej Brytanii wzrost powierzchni odnotowano jedynie w przypadku cebuli i grochu na suche ziarno Tab 2 Zmiany w produkcji warzyw w latach Changes in vegetables production in the years Wyszczególnienie Specification Warzywa polowe Vegetables growing in open Powierzchnia upraw ogółem w tys ha Total acreage in thousand ha Kapusta (Cabbage) Cebula (Onion) Marchew (Carrot) Kalafior (Cauliflower) Pomidor (Tomato) Ogórek (Cucumber) Zbiory warzyw ogółem w tys ton Total crops in thousand tons Kapusta (Cabbage) Cebula (Onion) Marchew(Carrot) Kalafior (Cauliflower) Pomidor (Tomato) Ogórek (Cucumber) Warzywa spod osłon Vegetables growing under covers Zbiory ogółem w tyston Total crops in thousand tons Pomidor (Tomato) Ogórek (Cucumber) Pozostałe (Others) Współczynnik kierunkowy trendu Trend coefficient bezwzgldnych In absolute values Polska Poland 6,65 1,66 0,26 0,17 0,15 0,94 1,61 23,81 16,34 +1,97 +6,49 1,13 15,39 6,69 +27,34 +15,27 +5,55 +6,54 Wlk Brytania G Britain 3,36 0,87 +0,18 0,52 0,86 4,66 20,84 +12,42 +9,56 18,95 6,86 1,57 2,35 3,01 wzgldnych * In relative values Polska Poland 2,65 3,36 0,76 0,53 0,14 3,55 6,11 0,43 0,93 +0,29 +0,77 0,47 4,69 3,26 +7,68 +7,28 +5,18 +16,16 Wlk Brytania G Britain 2,20 5,16 +1,76 4,41 5,99 0,19 5,12 +3,82 +1,56 8,84 1,95 1,38 2,73 1,97 *) procent w stosunku do redniej wartoci z lat percent in relation to the average value of the years

6 160 Spadkowi areału towarzyszy spadek zbiorów warzyw, ale ze znacznie mniejsz dynamik, co jest wynikiem zmiany struktury upraw oraz wzrostu plonów wikszoci gatunków W Polsce zbiory warzyw ogółem obniały si redniorocznie o 0,43% w stosunku do redniej badanego 12lecia, w Wielkiej Brytanii o 0,19% (tab 2) W najwikszym stopniu obniały si w naszym kraju zbiory pomidorów i ogórków rocznie o 4,69% i 3,26% W latach stanowiły odpowiednio 60% i 78% zbiorów z roku 1991 Całkowite zbiory warzyw gruntowych wyniosły w Polsce w roku 2002 ponad 3947 tys ton i były wysze o 67% od zbiorów w Wielkiej Brytanii Polskie i brytyjskie warzywnictwo polowe róni si bardzo istotnie pod wzgldem struktury gatunkowej W Polsce najwicej uprawia si kapustnych, cebuli i marchwi, które w 2002 roku zajmowały po 16% całkowitego areału upraw W nastpnej kolejnoci s ogórki (11%), buraki wikłowe i kalafior (po 6%) oraz pomidory (5%) W Wielkiej Brytanii kapustne uprawiane s na około 10% areału, a po 7% zajmuje cebula, marchew i kalafior Produkcja ogórków i pomidorów jest tak niewielka, e w statystykach włczone s one do grupy pozostałe warzywa zajmujce łcznie jedynie 7% powierzchni wszystkich upraw Dominujc rol, z tendencj wzrostow, odgrywaj tu natomiast warzywa strczkowe W 2002 roku ich uprawa zajmowała a 48% całkowitej powierzchni, w tym 29% stanowił groch zielony do przetwórstwa W Polsce groch zielony równie naley do gatunków bdcych podstaw przemysłu przetwórczego (Kubiak, 1999), ale skala produkcji jest na tyle mała, e w krajowych statystykach ujty jest w grupie warzywa pozostałe zajmujce łcznie 24% całkowitego areału Warzywa spod osłon Powierzchnia warzywnicza pod osłonami w Polsce wykazywała w badanym okresie do znaczne wahania W latach uległa niewielkiemu obnieniu, nastpnie wzrosła do 2620 ha w 1998 roku, by znów obniy si do 2385 ha w roku 2000 i ponownie wzrosn do 2490 ha w roku 2001 Wydaje si jednak, e powysze wahania s czciowo wynikiem błdnych szacunków GUS O niepełnej wiarygodnoci danych GUS wiadcz wyniki Spisu Rolnego, z których wynika, e w 2002 roku uprawiano warzywa pod osłonami na areale 6324 ha, czyli 2,5krotnie wyszym ni w roku 2001 Tak ogromny przyrost kapitałochłonnych obiektów szklarniowych w cigu 1 roku jest po prostu niemoliwy Z cał pewnoci jednak jestemy znacznie wikszym producentem ni Wielka Brytania, gdzie areał osłon z warzywami w cigu ostatnich 12 lat obniył si 2,5krotnie do poziomu 1062 ha Wyra ny jest w naszym kraju wzrost zbiorów warzyw spod osłon, bdcy efektem intensyfikacji produkcji i osigania coraz wyszych plonów W całym badanym 12leciu zbiory warzyw wzrastały redniorocznie o 7,68% w stosunku

7 ANALIZA PORÓWNAWCZA SEKTORA OGRODNICZEGO W POLSCE I WIELKIEJ BRYTANII 161 do redniej z tego okresu, w tym pomidorów o 7,28%, ogórków o 5,18%, a pozostałych warzyw a o 16,16% W tym samym okresie w Wielkiej Brytanii zbiory warzyw ogółem obniały si redniorocznie o 1,95%, w tym pomidorów o 1,38%, a ogórków o 2,73% Przy tej odmiennej tendencji, w obu krajach najwikszy udział w zbiorach maj pomidory, ale w Polsce wynosi on 52 55%, za w Wielkiej Brytanii tylko 33% W roku 2002 polska produkcja pomidorów pod osłonami była w naszym kraju 3,85 razy wysza ni brytyjska Stalimy si ich eksporterem, min włanie na rynek angielski Kilkunastokrotnie wysz mamy produkcj papryki W Polsce zajmuje ona gros powierzchni pod tzw warzywami pozostałymi (wietlik, Mierwiski, 1999), która w 2002 roku wynosiła 1734 ha, podczas gdy w Wielkiej Brytanii papryka uprawiana jest na 55 ha Z kolei w Wielkiej Brytanii due znaczenie ma uprawa sałaty (45% areału osłon z uprawami warzyw) Produkcja kwiaciarska Zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii obserwuje si rozwój produkcji rolin ozdobnych W badanym 12leciu powierzchnia ich upraw pod osłonami zwikszała si redniorocznie w stosunku do redniej całego okresu odpowiednio o 0,64% i 2,06% (tab3) W roku 2002 wyniosła w naszym kraju szacunkowo 740 ha, za w Wielkiej Brytanii 994 ha Odmienna jest natomiast struktura produkcji W Polsce przewaaj, z tendencj malejc, kwiaty cite zajmujce 64 65% areału pod osłonami, a na czołowych miejscach plasuje si róa i gerbera, dalej tulipan, anturium, lilia, go dzik (Jabłoska, 2000, 2003) Natomiast w Wielkiej Brytanii udział kwiatów citych wynosi jedynie 15% i powierzchnia ich uprawy wyra nie spada, za najwaniejsze gatunki to chryzantema, alstremeria i go dzik (Gac, 2004) Róna jest równie struktura upraw rolin doniczkowych, cho w obu krajach odnotowuje si rosnce znaczenie kwiatów balkonowych i rabatowych W roku 2002 ich produkcja w Polsce wyniosła szacunkowo 64 mln sztuk przy 87 mln sztuk doniczkowych pokojowych, a w Wielkiej Brytanii odpowiednio 121 mln sztuk i 76 mln sztuk Ogromn rol odgrywa w naszym kraju produkcja chryzantem na 1 listopada, które z iloci około 90 mln sztuk stanowi a 37% wszystkich rolin doniczkowych W Anglii udział chryzantem w produkcji kwiatów doniczkowych wynosi jedynie 1,5% Z kolei w Wielkiej Brytanii wysoka jest produkcja rolin cebulowych w doniczkach i pojemnikach W obu krajach wzrasta take produkcja kwiatów i cebul kwiatowych w uprawie polowej Brytyjski areał tych upraw zwikszył si latach o 7,5% Niestety nie jest moliwe okrelenie dynamiki tego wzrostu w Polsce, ale wiadomo, e dzi produkcja polowa zajmuje 3176 ha Jest to areał 2krotnie mniejszy ni w Wielkiej Brytanii, gdzie wynosi 6676 ha Odmienna jest jednak struktura upraw W naszym kraju, przewaaj tulipany (Hetman, Jabłoska, 1997), za w Wielkiej Brytanii, z rosncym udziałem z 72% w latach do 83% w latach , narcyzy

8 162 Tab 3 Zmiany areału upraw rolin ozdobnych w latach Changes of the ornamental plant cultivation area in the years Wyszczególnienie Specification Pod osłonami Under cover Kwiaty cite Cut flowers Roliny doniczkowe Pot plants W gruncie Open ground Szkółki ozdobne Nursery Współczynnik kierunkowy trendu Trend coefficient bezwzgldnych In absolute values wzgldnych * In relative values Polska Wlk Brytania Polska Wlk Brytania Poland G Britain Poland G Britain +4,51 +19,5 +0,64 +2,06 Polska Poland Indeks 1991=100 Index Wlk Brytania G Britain ,28 +0, ,65 +1, *) procent w stosunku do redniej wartoci dla lat percent in relation to the average value of the years Wielka Brytania posiada równie wikszy areał szkółek materiału ozdobnego Wynosi on 9082 ha, za w Polsce 4393 ha Jednak dynamika wzrostu tego areału w naszym kraju w ostatnich 12latach była niespotykana w innych krajach europejskich Zwikszyła si 2,2krotnie, podczas gdy w Wielkiej Brytanii tylko o 28% Najwaniejsz pozycj w polskim szkółkarstwie, z udziałem 12 14%, stanowi krzewy ró, z których 70 80% trafia na eksport (Jabłoska, 2002; Marosz, 2004) Udział pozostałych krzewów wynosi 35%, a drzew 24%, z przewag w obu grupach rolin iglastych Byliny i wrzosy stanowi około 23% całej produkcji, ale zajmuj relatywnie niewielki areał upraw W szkółkarstwie angielskim 38% areału szkółek zajmuje systematycznie rosnca produkcja krzewów z przewag liciastych Na drugim miejscu z udziałem 17% s drzewa, ale ich produkcja obnia si Krzewy ró uprawiane s na 10% areału szkółek, a byliny na 4% Areał tych ostatnich zwikszył si w badanym okresie o 30% Pomimo rosncej produkcji w obu krajach wzrasta import produktów kwiaciarskich, przy czym w Wielkiej Brytanii jego warto jest 15krotnie wysza ni w Polsce (Gac, 2004) W brytyjskim imporcie 12% stanowi ozdobny materiał szkółkarski, który z kolei jest czołowym kwiaciarskim produktem eksportowym Polski z udziałem 60%

9 ANALIZA PORÓWNAWCZA SEKTORA OGRODNICZEGO W POLSCE I WIELKIEJ BRYTANII 163 WNIOSKI 1 Midzy polskim i brytyjskim ogrodnictwem istniej wyra ne rónice, zarówno pod wzgldem wielkoci produkcji i jej struktury, jak i tendencji zmian 2 Zbiory owoców, warzyw gruntowych i warzyw szklarniowych w Wielkiej Brytanii systematycznie obniaj si i s na poziomie odpowiednio 10%, 60% i 41% zbiorów w Polsce Fakt ten oraz odmienna struktura gatunkowa upraw wskazuje, i kraj ten nie bdzie naszym konkurentem na rynku europejskim Moe by za rynkiem zbytu dla polskich owoców deserowych oraz warzyw spod osłon S to produkty o duym znaczeniu w diecie bogatych społeczestw 3 Z punktu widzenia wielkoci produkcji, Wielka Brytania moe by brana pod uwag jako nasz konkurent na rynku szkółkarstwa ozdobnego i cebul kwiatowych Nie powinien by to jednak silny konkurent Na rynku cebul kwiatowych rónimy si struktur gatunkow produkcji, za materiał szkółkarski nie odgrywa znaczcej roli w eksporcie angielskim Wielka Brytania, jako duy importer, moe sta si rynkiem zbytu dla naszego materiału szkółkarskiego, ale istotne jest tu dokładne przeanalizowanie struktury produkcji angielskiej oraz preferencji konsumenta angielskiego PIMIENNICTWO COBRO 2002 Konkurencyjno polskiego ogrodnictwa wzgldem ogrodnictwa Unii Europejskiej Opracowanie pod red Kubiak K, Warszawa G a c P 2004 Analiza porównawcza rynku ogrodniczego w Polsce i Wielkiej Brytanii ze szczególnym uwzgldnieniem rynku rolin ozdobnych Praca magisterska Wydział Ogrodniczy SGGW H e t m a n J, J a b ł o s k a L 1997 Kierunki rozwoju produkcji rolin ozdobnych w Polsce na progu XXI wieku Mat Konf nt Strategia rozwoju polskiego ogrodnictwa do 2010 roku, Lublin: J a b ł o s k a L 2000 Produkcja rolin ozdobnych pod osłonami Rozmiary i tendencje zmian ZER, 2 3: J a b ł o s k a L 2002 Próba oceny stanu produkcji ozdobnego materiału szkółkarskiego w Polsce ZER, 2 3: J a b ł o s k a L, J u s z c z a k K 2003 Tendencje rozwojowe produkcji warzyw gruntowych w Polsce w latach Zag Ekon Rol, 4: J a b ł o s k a L 2003 Rynek kwiatów citych i rolin doniczkowych w Polsce BOSS Informacje Ekonomiczne Sp z oo Warszawa J a b ł o s k a L 2004 Polskie kwiaciarstwo na tle zmian zachodzcych w kwiaciarstwie Unii Europejskiej Zag Ekon Rol, 1: K u b i a k K 1999 Ekonomiczne problemy krajowego przetwórstwa owocowowarzywnego oraz sposoby ich rozwizywania przed przystpieniem do Unii Europejskiej Mat Konf nt

10 164 Ekonomiczne problemy krajowego ogrodnictwa i sposoby ich rozwizywania przed przystpieniem Polski do Unii Europejskie, Lublin: M a k o s z E 2004 Polskie sadownictwo po integracji z Uni Europejsk Broszura Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych, Lublin M a k o s z E 2004a Polskie sadownictwo z ekonomicznego punktu widzenia Mat Konf nt Prognosfruit, Lublin M a r o s z A 2004 Analiza szkółkarstwa ozdobnego w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej Praca doktorska Inst Sad i Kwiac, Skierniewice M i e r w i s k i J 2004 Rynek warzyw spod osłon w Polsce i w Europie Studia i monografie, 120, IERiG, Warszawa w i e t l i k J, M i e r w i s k i J 1999 Podstawowe problemy naszego warzywnictwa w obliczu integracji Polski z Uni Europejska MatKonf nt Ekonomiczne problemy krajowego ogrodnictwa i sposoby ich rozwizywania przed przystpieniem Polski do Unii Europejskiej, Lublin: w i e t l i k J 2001 Moliwoci wzrostu popytu na krajowe owoce, warzywa i przetwory owocowowarzywne Mat Konf nt Marketing w ogrodnictwie, Lublin: SUMMARY The size and structure of fruit, vegetables and ornamental production have been analysed as well as the changes during the years The essential differences were found between both countries Fruit production in Great Britain was yearly decreasing by 565% and in Poland it was increasing by 295% In 2002 British fruit crops amounted to 10% of Polish ones Vegetable crops from the open in Britain were lower than in Poland by 40% and the assortment is different In Great Britain the decrease of vegetables production under covers is observed as well (by 195% yearly) In Poland that production has been increased (by 768% yearly) and it is 25 times higher than in Great Britain The above shows that Great Britain is not our competitor; however, it can become the potential outlet for our dessert fruit and vegetables from covers (mostly tomatoes) Great Britain is a bigger producer of the ornamentals in open ground the area with bulb flowers and nursery is twice as high as in Poland However, it should not be the strong competitor because of the different structure of the production